MIASTO I GMINA ŁAPY PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 - 2011 Kwiecień 2004 r. Wykonawca: Instytut Zrównoważonego Rozwoju Sp. z o.o. Biuro: Białystok, ul. E. Orzeszkowej 32 lok. 417 Telefon / fax: (085) 732 17 61 e-mail: [email protected]www.izr.pl
120
Embed
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY …lapy.podlasie.pl/archiwum/images/zal/wpi/planochronysrodowiska.pdf · tabela 6 przepŁywy charakterystyczne i wpŁywy jednostkowe
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
MIASTO I GMINA ŁAPY
PROGRAM
OCHRONY ŚRODOWISKA
MIASTA I GMINY ŁAPY
NA LATA 2004 - 2011
Kwiecień 2004 r.
Wykonawca:Instytut Zrównoważonego Rozwoju Sp. z o.o.Biuro: Białystok, ul. E. Orzeszkowej 32 lok. 417Telefon / fax: (085) 732 17 61e-mail: [email protected]
2.1. Założenia ....................................................................................................................... 6 2.2. Etapy i treść opracowania ............................................................................................. 9
II. CHARAKTERYSTYKA GMINY ŁAPY ....................................................................... 15 1. Ogólne informacje o gminie ................................................................................................ 15 2. Demografia .......................................................................................................................... 16 3. Aktywność gospodarcza i rynek pracy ................................................................................ 18 4. System komunikacyjny i infrastruktura ............................................................................... 19 5. Finanse ................................................................................................................................. 20 6. Współpraca gminy w zakresie ochrony środowiska ............................................................ 23 III. ZASOBY I STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO ........................................ 24 1. Położenie fizyczno-geograficzne ......................................................................................... 24 2. Struktura użytkowania gruntów ........................................................................................... 24 3. Rzeźba terenu ....................................................................................................................... 24 4. Budowa geologiczna i surowce mineralne .......................................................................... 25 5. Wody powierzchniowe i podziemne .................................................................................... 26
5.1 Wody powierzchniowe ................................................................................................. 26 5.2. Wody podziemne ......................................................................................................... 29
6. Gleby – element wartości rolniczej przestrzeni produkcyjnej ............................................. 32 6.1. Waloryzacja przyrodnicza gleb ................................................................................... 32 6.2. Waloryzacja użytkowo-rolnicza gleb .......................................................................... 33 6.3. Waloryzacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej ......................................................... 35 6.4. Skażenie gleb ............................................................................................................... 35
7. Lasy ...................................................................................................................................... 35 8. Warunki klimatyczne ........................................................................................................... 37
8.1. Temperatura ................................................................................................................. 37 8.2. Opady atmosferyczne .................................................................................................. 38 8.3. Dynamika powietrza atmosferycznego ....................................................................... 38
9. Obszary i obiekty podlegające szczególnej ochronie .......................................................... 39 9.1. Narwiański Park Narodowy ........................................................................................ 40 9.2. Flora i zbiorowiska roślinne ........................................................................................ 43 9.3. Fauna ........................................................................................................................... 44 9.4. Pomniki przyrody ........................................................................................................ 46
IV. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA OCHRONY ŚRODOWISKA ....................... 47 1 Ujęcia, wodociągi i stacje uzdatniania wody ........................................................................ 47 2. Oczyszczalnie ścieków wraz z systemem kanalizacji ......................................................... 49 3. Gromadzenie, selekcja i unieszkodliwianie odpadów ......................................................... 51 V. ZAGROŻENIA I DEGRADACJA ŚRODOWISKA ...................................................... 56 1. Zagrożenia wód powierzchniowych .................................................................................... 56 2. Zagrożenia powietrza atmosferycznego .............................................................................. 57 3. Zagrożenia hałasem, wibracjami oraz promieniowaniem niejonizującym .......................... 59 4. Zagrożenia powierzchni ziemi i innych elementów środowiska naturalnego ..................... 61 VI. ANALIZA SWOT ............................................................................................................ 63 1. Czynniki wewnętrzne ........................................................................................................... 63
1.1 Mocne strony ................................................................................................................ 63 1.2 Słabe strony .................................................................................................................. 64
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
2.2 Zagrożenia .................................................................................................................... 67 3. Wnioski z analizy SWOT .................................................................................................... 68 VII. ZAMIERZENIA SAMORZĄDU W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA .... 69 VIII. CELE I ZADANIA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ........................... 71 IX ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA ............................... 84 1. Instrumenty polityki ochrony środowiska ........................................................................... 85 2. Finansowanie zadań ............................................................................................................. 99
3
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
LITERATURA ..................................................................................................................... 103 SPIS TABEL ......................................................................................................................... 106 TABELA 1 LICZBA MIESZKAŃCÓW GMINY ŁAPY W LATACH 2000-2003 14. . .107TABELA 2 STRUKTURA ZATRUDNIENIA W GMINIE ŁAPY (BEZ ZATRUDNIENIA W INDYWIDUALNYCH GOSPODARSTWACH ROLNYCH) W 2003 R. 17..............................................................................................................................107TABELA 3 DOCHODY I WYDATKI GMINY (TYS. ZŁ, CENY BIEŻĄCE) 18.........107TABELA 4 MIĘDZYNARODOWA WSPÓŁPRACA GMINY W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA 20.........................................................................................107TABELA 5. STRUKTURA UŻYTKOWANIA GRUNTÓW NA OBSZARZE GMINY ŁAPY W 2002 R. 21.............................................................................................................107TABELA 6 PRZEPŁYWY CHARAKTERYSTYCZNE I WPŁYWY JEDNOSTKOWE W PODSTAWOWYCH PRZEKROJACH GŁÓWNYCH RZEK GMINY ŁAPY 24..107TABELA 7 PRZEPŁYWY WÓD POWIERZCHNIOWYCH W GMINIE ŁAPY 24. .107TABELA 8 WIELKOŚCI PRZEPŁYWOWE RZEK M3/SW GMINIE ŁAPY W LATACH 1998-2000 24........................................................................................................107TABELA 9 RZĘDNE LUSTRA FALI POWODZIOWEJ (M. N.P.M.) 25.....................107TABELA 10 WYDAJNOŚĆ POSZCZEGÓLNYCH STUDNI ZAOPATRUJĄCYCH WODOCIĄGI MIEJSKIE W ŁAPACH: 27.....................................................................107TABELA 11 PRZYKŁADOWE WYDAJNOŚCI INNYCH STUDNI NA TERENIE MIASTA 27...........................................................................................................................107TABELA 12 KLASY BONITACYJNE GLEB W GMINIE ŁAPY 30............................107TABELA 13 KOMPLEKSY GLEBOWE W GMINIE ŁAPY 31....................................107TABELA 14 WSKAŹNIK BONITACJI GLEB GMINY ŁAPY W PORÓWNANIU Z POWIATEM BIAŁOSTOCKIM 32...................................................................................107TABELA 15 POWIERZCHNIA GRUNTÓW LEŚNYCH NA OBSZARZE GMINY ŁAPY W 2001-2002 R. 33....................................................................................................107TABELA 16 ROZKŁAD TEMPERATUR W GMINIE ŁAPY NA PODSTAWIE BADAŃ STACJI METEOROLOGICZNYCH W BIAŁYMSTOKU I SZEPIETOWIE 34...........................................................................................................................................107TABELA 17 ROZKŁAD OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH 35..................................107TABELA 18 PRĘDKOŚĆ I CZĘSTOTLIWOŚĆ WIATRÓW 36..................................107TABELA 19 SIEĆ WODOCIĄGOWA NA TERENIE GMINY ŁAPY 46.....................107TABELA 20 ZBIORCZE SYSTEMY KANALIZACYJNE - OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW, SIECI KANALIZACYJNE 47.......................................................................107TABELA 21 GOSPODARKA ODPADAMI NA TERENIE GMINY ŁAPY 50.............107TABELA 22 WYKAZ OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW W ZLEWNI PILOTOWEJ O WIELKOŚCI POWYŻEJ 2000 RML 53...........................................................................107TABELA 23 ZESTAWIENIE EMITORÓW ZANIECZYSZCZEŃ DO POWIETRZA 55...........................................................................................................................................107TABELA 24 ŹRÓDŁA I WIELKOŚĆ EMISJI ZANIECZYSZCZEŃ DO POWIETRZA W GMINIE ŁAPY W 2003 R. 56..............................................................107TABELA 25 ZREALIZOWANE I PLANOWANE INWESTYCJE Z ZAKRESU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W GMINIE ŁAPY W LATACH 2001-2007 (TYS. PLN) 66..................................................................................107TABELA 26 ŹRÓDŁA FINANSOWANIA ZADAŃ REALIZOWANYCH W LATACH 2001 – 2007 W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W GMINIE ŁAPY 66..........................................................................................................107TABELA 27 WYSOKOŚĆ PLANOWANYCH NAKŁADÓW NA INWESTYCJE Z ZAKRESU OCHRONY ŚRODOWISKA W GMINIE ŁAPY (W TYS. ZŁ) 67............108TABELA 28 ZADANIA WŁASNE GMINY 74.................................................................108
4
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
TABELA 29 ZADANIA KOORDYNOWANE 77.............................................................108TABELA 30 NAKŁADY SAMORZĄDÓW NA OCHRONĘ ŚRODOWISKA W LATACH 2004 – 2007 WG. KIERUNKÓW INWESTOWANIA (W TYS. ZŁ) 96........108ZAŁĄCZNIKI ...................................................................................................................... 109 Załącznik nr 1 ........................................................................................................................ 109 Załącznik nr 2 ......................................................................................................................... 112 Załącznik nr 3 ........................................................................................................................ 115
5
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
I. WPROWADZENIE
1. Podstawa prawna opracowaniaUstawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62 poz. 627
z późn. zm.) nakłada na zarządy gmin obowiązek opracowania programów ochrony
środowiska w celu realizacji polityki ekologicznej państwa. Z kolei ustawa o odpadach
z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. Nr 62 poz. 628 z późn. zm.) wprowadza obowiązek
opracowania planu gospodarki odpadami. Do opracowania Programu Ochrony Środowiska
Miasta i Gminy Łapy na lata 2004 – 2011 przystąpiono w oparciu o wynik postępowania
prowadzonego przez Urząd Miejski w Łapach, zgodnie z przepisami ustawy z dnia
10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych (tekst jednolity z 2002 r. Dz. U. Nr 72 poz.
664 z późn. zm.). Na jego podstawie w dniu 20 stycznia 2004 roku zawarto umowę
pomiędzy Urzędem Miejskim w Łapach reprezentowanym przez Burmistrza, a Instytutem
Zrównoważonego Rozwoju Sp. z o.o. z siedzibą w Narewce.
Zamówienie zostało zrealizowane w postaci dokumentu, którym jest Program
Ochrony Środowiska Miasta i Gminy Łapy na lata 2004 – 2011. W programie tym zawarte
są także zagadnienia gospodarki odpadami, opracowane w oparciu o Plan Gospodarki
Odpadami Gminy Łapy.
Przy opracowywaniu Programu Ochrony Środowiska Miasta i Gminy Łapy na lata
2004 – 2011 posłużono się aktualnie obowiązującymi przepisami prawnymi w zakresie
ochrony środowiska.
2. Metodyka opracowania2.1. Założenia
Niniejszy „Program Ochrony Środowiska Miasta i Gminy Łapy na lata 2004-2011”
wykonano przyjmując następujące założenia wyjściowe:
1. Program musi zostać opracowany w zgodzie z zasadami trwałego i zrównoważonego
rozwoju, tzn. określone w nim działania na rzecz ochrony środowiska i przyrody oraz
racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych nie mogą być jedynie celem samym
w sobie, ale muszą uwzględniać wymagania i potrzeby społeczne i gospodarcze.
2. Program musi uwzględniać zasady polityki ekologicznej państwa, a w szczególności
(obok zasady zrównoważonego rozwoju):
• zasadę prewencji, oznaczającą w szczególności:
6
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
− zapobieganie powstawaniu zanieczyszczeń poprzez stosowanie najlepszych
dostępnych technik (BAT),
− recykling, czyli zamykanie obiegu materiałów i surowców, odzysk, energii, wody
i surowców ze ścieków i odpadów oraz gospodarcze wykorzystanie odpadów
zamiast ich składowania,
− zintegrowane podejście do ograniczania i likwidacji zanieczyszczeń i zagrożeń
zgodnie z zaleceniami Dyrektywy Rady 96/61/WE w sprawie zintegrowanego
zapobiegania zanieczyszczeniom i kontroli (tzw. dyrektywa IPPC),
− wprowadzanie prośrodowiskowych systemów zarządzania procesami produkcji i
usługami, zgodnie z ogólnoświatowymi i europejskimi wymogami w tym
zakresie, wyrażonymi m.in. w standardach ISO 14000 i EMAS, programach
czystszej produkcji i Responsible Care itp.
• zasadę integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi, oznaczającą
uwzględnienie w politykach sektorowych celów ekologicznych na równi z celami
gospodarczymi i społecznymi.
3. Struktura Programu powinna nawiązywać do ustaleń art. 14 i 17 ustawy Prawo ochrony
środowiska oraz struktury „Polityki ekologicznej państwa na lata 2003-2006
z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010”, a więc powinien on określać:
• cele ekologiczne, priorytety ekologiczne oraz rodzaj i harmonogram działań
proekologicznych w zakresie:
− poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego (ochrona wód
powierzchniowych i podziemnych, ochrona powietrza, gospodarowanie
odpadami, ochrona powierzchni ziemi, ochrona przed hałasem, wibracjami
i promieniowaniem, bezpieczeństwo chemiczne i biologiczne, zapobieganie
poważnym awariom),
− ochrony dziedzictwa przyrodniczego (m.in.: ochrona przyrody i bioróżnorodności
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ankietowych Urzędu Miejskiego w Łapach
Średnia gęstość zaludnienia gminy jest dość wysoka i wynosi średnio 186 osób/km2,
w województwie podlaskim natomiast średnia gęstość zaludnienia wynosi 60 osób/km2.
Struktura wieku ludności gminy Łapy w 2003 r., przedstawia się następująco:
− ludność w wieku przedprodukcyjnym - 5 848 osób,
− ludność w wieku produkcyjnym - 14 473 osoby,
− ludność w wieku poprodukcyjnym - 3 367 osób.
16
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
Wykres 2 Struktura wieku ludności w gminie wiejskiej Łapy
6236
14554
3506
5954
14748
3524
5703
14123
3535
5848
14473
3367
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
16000
2000 2001 2002 2003
lata
Struktura wieku ludności
PrzedprodukcyjnyProdukcyjnyPoprodukcyjny
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rocznika Statystycznego..., op. cit.
Zgodnie z danymi Ewidencji Ludności Gminy Łapy, w ostatnich kilku latach przyrost
naturalny ludności był ujemny – w roku 2002 zanotowano 212 urodzeń i 216 zgonów,
natomiast w roku 2003 -173 urodzenia i 230 zgonów. Taka sytuacja jest bardzo niekorzystna.
Na przestrzeni ostatnich kilku lat można zaobserwować wyraźną tendencję spadkową,
a przedstawiona na wykresie nr 1 linia trendu pokazuje dalszy spadek liczby ludności. Także
zgodnie z prognozami GUS spadkowa tendencja liczby ludności będzie się utrzymywać,
szczególnie na obszarach wiejskich. Zauważalna jest również migracja ludzi młodych
i wykształconych ze wsi do miast, co znacznie zmniejsza szanse rozwoju gminy
(wykres nr 1).
17
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
3. Aktywność gospodarcza i rynek pracyW mieście i gminie zarejestrowanych było na koniec 2002 r. 826 (z tego 713
w mieście) podmiotów gospodarczych, z czego większość (1389) stanowiły jednostki sektora
prywatnego (głównie osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą).
W poszczególnych sekcjach PKD liczba podmiotów wynosiła:
• rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo (bez rolników indywidualnych) – 28,
• przetwórstwo przemysłowe – 126,
• budownictwo – 186,
• handel i naprawy – 527,
• hotele i restauracje – 43,
• transport, gospodarka magazynowa i łączność – 124,
• pośrednictwo finansowe – 49,
• obsługa nieruchomości i firm, nauka – 147,
• edukacja – 25,
• ochrona zdrowia i opieka społeczna – 59,
• pozostała działalność usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna – 105.
W ostatnich latach obserwuje się powolną i zasadniczo trwałą tendencję wzrostową
liczby podmiotów gospodarki narodowej w gminie – wzrost o 73% w latach 1995-2002.
Obecna liczba jednostek gospodarczych daje wskaźnik nasycenia na 100
mieszkańców w wysokości 6,00, czyli nieco mniej niż w powiecie (6,75) i znacznie mniej
niż w województwie – 7,83. Do najważniejszych przedsiębiorstw należą:
• Cukrownia „Łapy”,
• Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego,
• Spółdzielnia Mleczarska w Łapach.
W gminie Łapy liczba zatrudnionych (poza rolnictwem indywidualnym) wynosi 4840
osób (stan na koniec 2003 r.). Strukturę zatrudnienia w gminie przedstawia tabela nr 2.
Największą grupę pracowników stanowią osoby zatrudnione w przemyśle (52,13%),
kolejną grupą byli zatrudnieni w następujących sektorach: administracja, edukacja, zdrowie
(łącznie 29,9%).
Urząd Miejski nie prowadzi rejestru osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie.
18
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
Tabela 2 Struktura zatrudnienia w gminie Łapy (bez zatrudnienia w indywidualnych gospodarstwach rolnych) w 2003 r.
SEKTOR LICZBA ZATRUDNIONYCHRolnictwo i leśnictwo b.d.Przemysł 2695Budownictwo 64Handel 306Transport, składowanie, łączność 330Administracja, edukacja, zdrowie 1445Usługi hotelarskie, finansowe, obsługa
nieruchomości i inne
b.d.
OGÓŁEM 4840Źródło: Dane Urzędu Miejskiego w Łapach
W gminie w marcu 2004 r. zarejestrowanych było 1705 bezrobotnych, w tym
z prawem do zasiłku 155 osób. Ze względu na brak aktualnych danych o liczbie aktywnych
zawodowo w układzie gminnym, dane o stopie bezrobocia dotyczą 20.05.2002 r. (dane
NSP’02). Stopa bezrobocia wynosiła wtedy 22,5%, w tym na obszarach wiejskich 14,6%,
a w mieście 25,4%. Porównawczo wskaźniki dla powiatu białostockiego i województwa
podlaskiego wynosiły odpowiednio 19,7 i 19,1%.
4. System komunikacyjny i infrastrukturaGmina Łapy posiada dogodne połączenia kolejowe i drogowe. Przez gminę przebiega
linia kolejowa Warszawa – Białystok – Petersburg, dając Łapom połączenia
międzynarodowe. Korzystne położenie komunikacyjne jest istotnym czynnikiem rozwoju
gospodarczego miasta i gminy Łapy.
Układ drogowy w gminie Łapy tworzą drogi:
• wojewódzkie o długości 31 km, (w tym 3 km znajdują się na terenie miejskim),
• powiatowe o długości 44 km w terenie wiejskim, (15 km o nieutwardzonej nawierzchni)
i 10 km na terenie miasta, (ok. 8 km o nawierzchni utwardzonej),
• gminne o długości ok.78 km, w tym na terenach wiejskich 44,7 km a 33,2 km na terenie
miasta.
Na terenie gminy Łapy ogółem jest 30,5 km dróg utwardzonych:
• na terenie miasta – 18 km,
• na terenach wiejskich – 12,5 km.
Struktura gospodarki cieplnej na terenie gminy według źródeł energii (dane
szacunkowe wg Urzędu Miejskiego w Łapach) przedstawia się następująco:
1) Źródła konwencjonalne 93,99% w tym:
19
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
- węgiel kamienny 74%,
- węgiel brunatny 0%,
- gaz 16%,
- olej opałowy 3,99%.
2) Źródła odnawialne 6,01%, w tym:
- biomasa 6%,
- energia słoneczna 0%,
- energia geotermalna 0%,
- pompy ciepła 0,01%.
Ze ogrzewania poprzez zcentralizowane sieci grzewcze korzysta 34% mieszkańców.
Jedynie 0,2% mieszkańców korzysta z gazu sieciowego.
5. FinanseDochody i wydatki gminy Łapy w latach 1998-2003, oraz plan na rok 2004
przestawia tabela nr 3.
Dochody i wydatki gminy w ostatnich latach znacznie się wahały. Prognoza do
2007 r. przedstawiona na wykresie nr 3 obrazuje nieznaczny wzrost dochodów oraz spadek
wydatków.
Tabela 3 Dochody i wydatki gminy (tys. zł, ceny bieżące)
(tys. zł)Lata
1998 1999 2000 2001 2002 2003 plan2004
Dochody ogółem
w tym:18826 21920 21830 26948 30515 26859 29147
- własne 8173 10038 8558 8980 10404 10680 14817- na mieszkańca 0,78 0,91 0,9 1,12 1,3 1,05 1,11Wydatki ogółem 18585 24846 26598 33214 32171 24971 26378Wydatki inwestycyjne ogółem
w tym:2845 3408 10530 11779 9521 1249 1290
- na ochronę środowiska (w tym
systemy oczyszczania ścieków)1497 5395 5793 9013 4329 419 2398
- na gospodarkę wodną 5 144 733 111 118 210 -Pochodzenie środków na
inwestycje:- budżet gminy 1006 - - - - 589 194- fundusze krajowe 496 4127 5942 5570 4348 404 -- fundusze zagraniczne - 1412 584 3554 99 257 391Udział wydatków własnych na ochronę środowiska i gospodarke wodną w wydatkach ogółem (%) 5,4 - - - - 2,4 0,7
20
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
(tys. zł)Lata
1998 1999 2000 2001 2002 2003 plan2004
Dochody ogółem
w tym:18826 21920 21830 26948 30515 26859 29147
Udział wydatków własnych na ochronę środowiska i gospodarke wodną w wydatkach inwestycyjnych (%) 35,4 - - - - 47,2 15,0Udział środków zewnętrznych w finansowaniu ochrony środowiska i gospodarki wodnej (%) 33,0 100,0 100,0 100,0 100,0 52,9 66,8Źródło: Dane Urzędu Miejskiego w Łapach
21
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
Wykres 3 Dochody i wydatki gminy Łapy w latach 2001 - 2003 r. plan na rok 2004 (ceny stałe z 2002 r.), oraz prognoza do 2007 r.
y = 4208,8Ln(x) + 23030
y = -1116,4Ln(x) + 29735
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
2000 2001 2002 2003 plan2004
2005 2006 2007
dochodywydatkiLog. (dochody)Log. (wydatki)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie informacji Urzędu Miejskiego w Łapach
22
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
6. Współpraca gminy w zakresie ochrony środowiskaGmina Łapy należy do Stowarzyszenia Gmin Górnej Narwi, współpracuje
z Nadleśnictwem Rudka, oraz Północno Podlaskim Towarzystwem Ochrony Ptaków
i Biurem Porozumienia Zielone Płuca Polski.
Współpraca międzynarodowa polega na realizacji przedsięwzięć z zakresu ochrony
środowiska w ramach organizacji lub programów międzynarodowych lub przy współudziale
jednostek samorządu terytorialnego z innych krajów (tabela nr 4).
Tabela 4 Międzynarodowa współpraca gminy w zakresie ochrony środowiska
Źródło: Dane Urzędu Miejskiego w Łapach
Kraj Zakres przedmiotowy
Holandia Szkolenie w zakresie poszanowania energii, gospodarki odpadami, edukacji ekologicznej i zarządzania projektami
ONZProjekt Umbrella – dotyczy audytu zrównoważonego rozwoju Gminy Łapy.
Opracowania Strategii Zrównoważonego Rozwoju Gmin Członkowskich Stowarzyszenia Gmin Górnej Narwi
Ukraina doświadczenia w zakresie planowania i wdrażania strategii zrównoważonego rozwoju
Niemcykoncepcja rozwoju trzech dziedzin: rolnictwa, alternatywnych źródeł energii, gospodarki odpadami na terenie Gmin Górnej Narwi i najbliższego otoczenia
Narwiańskiego Parku Narodowego
Francja
Przedstawienie możliwości wykorzystania środków unijnych w regionach słabo rozwiniętych, raport „Turystyka i dziedzictwo kulturowe w dolinie Górnej Narwi”
Przeprowadzenie warsztatów „Każde miejsce ma swoją historie” dla młodzieży szkół podstawowych i gimnazjalnych.
Dania Wymiana młodzieży, szkolenia, warsztaty, dar Królowej Danii (mieszadła do modernizowanej oczyszczalni ścieków)
23
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
III. ZASOBY I STAN ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO
1. Położenie fizyczno-geograficzneGmina Łapy położona jest w obrębie trzech mezoregionów tj. Wysoczyzny
Wysokomazowieckiej, Doliny Górnej Narwi i Wysoczyzny Białostockiej (fragment obszaru
wschodniej części gminy).1
Powyższe jednostki fizyczno-geograficzne wchodzą w skład wielkiego
makroregionu, jakim jest Nizina Północnopodlaska.
2. Struktura użytkowania gruntówStrukturę użytkowania gruntów w gminie Łapy w roku 2002 przedstawia poniższa
tabela.
Tabela 5. Struktura użytkowania gruntów na obszarze gminy Łapy w 2002 r.
ha % ha % ha %Powierzchnia ogólna 12757 100 11567 100 1190 100Użytki rolne, w tym: 7173 56,2 6745 58,3 428 36,0
Lasy 1836 14,4 1787 15,4 49 4,1Grunty pozostałe 3748 29,4 3035 26,2 713 59,9
obszar miejskiWyszczególnienie
gmina obszar wiejskiUżytkowanie gruntów
Źródło: Narodowy Spis Powszechny i Spis Rolny. Gmina Łapy; Białystok 2002 r.
3. Rzeźba terenuGmina Łapy to obszar wysoczyzny morenowej urozmaiconej licznymi wzgórzami
moren czołowych, pagórkami kemów i równinami torfowymi. Rzędne powierzchni kształtują
się w granicach 120-130 m. n.p.m., (w szczytowych partiach wzgórz morenowych osiągają
wysokość 150-156 m. n.p.m.). Natomiast rzędne dna doliny Narwi kształtują się w granicach
114,0 - 118,0 m. n.p.m.
Podstawowe jednostki morfologiczne w gminie Łapy to:
− dolina rzeki Narwi wraz z doliną jej lewostronnego dopływu Awissą,
− wysoczyzna morenowa.
1 Podstawowy dokument wykorzystany w tym rozdziale jako źródło informacji, to Studium uwarunkoań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Łapy, Łapy 1998/1999.
24
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
Dolina rzeki Narwi stanowi wyraźny akcent w morfologii obszaru gminy - jest
szeroka i płaska głęboko wcięta w wysoczyznę (5 – 25 m) w znacznym stopniu zatorfiona,
a na niektórych odcinkach zabagniona. Nieznaczny jej spadek (0,12%) powoduje, że rzeka
meandruje, a zmieniając koryto tworzy po kilka dróg jednoczesnego przepływu.
Na północ od wsi Uhowo i Bokiny w dolinie Narwi wyraźnie zarysowują się wyższe
tarasy akumulacyjne zwykle zalesione. Warto dodać, że dolina Narwi w granicach gminy
Łapy charakteryzuje się wysokim potencjałem biologicznym środowiska - przede wszystkim
środowiska wodno-bagiennego.
Wyraźnym elementem geomorfologicznym w obrębie obszaru gminy jest także dolina
Awissy. Szeroko i głęboko wcięta dolina rzeki Awissy wraz ze swoimi dopływami znacznie
urozmaica morfologicznie południowo-zachodnią część obszaru gminy.
Rzeźba terenu jest jednym z walorów krajobrazowych gminy, a wysoczyzny, które
leżą nad Narwią mogą być miejscem organizacji wypoczynku przywodnego. Dotyczy to
w szczególności następujących miejsc:
− Uhowo - strefa kontaktowa o długości 2.800 m zbudowana głównie z glin
zwałowych, położona nad rzeką Narew,
− Będziużne Góry (Durnego Chata) - strefa kontaktowa o długości - 500 m. - glina,
− Bokiny - strefa kontaktowa o długości 300 m., zbudowana z piasku, żwirów i gliny.
4. Budowa geologiczna i surowce mineralneGmina Łapy położona jest w obrębie dużej jednostki geostrukturalnej zwanej
wyniesieniem mazursko-podlaskim wchodzącym w skład prekambryjskiej platformy
wschodnioeuropejskiej.
Wgłębna budowa geologiczna obszaru gminy jest słabo rozpoznana.
Osady kredy górnej w miejscu usytuowania obszaru gminy zalegają na głębokości
180 - 200 m. i są reprezentowane w jej partiach stropowych przez margle, wapienie
z krzemieniami i kredę piszącą. Na rozmytej i zerodowanej powierzchni skał węglanowych
kredy górnej zalega kompleks osadów trzeciorzędowych reprezentowanych przez osady
oligocenu, w spągu przez mułki pylasto-piaszczyste i piaszczyste iły oraz drobne piaski
kwarcowe, a w partiach wyższych przez piaski kwarcowo-glaukonitowe, czasami
ze żwirkami kwarcu, krzemieni i drobnymi fosforytami. Miąższość tych osadów wynosi
75 m. Na urozmaiconej morfologicznie powierzchni osadów oligoceńskich w formie
izolowanych płatów zalegają utwory mioceńskie (miąższość do 20 m) reprezentowane
głównie przez piaski kwarcowe, drobnoziarniste, zwykle warstwowane oraz w mniejszym
25
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
stopniu przez mułki i iły. Na tym podłożu zalega pokrywa warstwa bardzo zróżnicowanych
utworów czwartorzędowych, której miąższość na obszarze gminy wynosi od 180 do ponad
200 m.
Dzisiejszą powierzchnię gminy Łapy w większości budują osady stadiału północno-
mazowieckiego i oprócz glin zwałowych i piasków wodnolodowcowych reprezentowane są
także przez utwory lodowcowe moren czołowych i kemów oraz utwory zastoiskowe.
Przestrzenne rozmieszczenie osadów występujących na powierzchni obszaru gminy
przedstawia się następująco:
• doliny rzek Narwi i Awissy oraz mniejszych cieków, a także zagłębienia bezodpływowe
na wysoczyźnie budują głównie piaszczysto-mułowe osady holoceńskie oraz torfy,
• fragmenty wyższych tarasów akumulacyjnych występujących głównie w północnej
części doliny Narwi budują piaszczysto-żwirowe osady rzeczne powstałe w czasie
zlodowacenia północnopolskiego;
• współczesną powierzchnię wysoczyznową obszaru gminy Łapy budują głównie gliny
zwałowe i piaszczysto-żwirowo-gliniaste utwory lodowcowe związane. Na powierzchni
tych utworów prawie na całym obszarze wysoczyznowym gminy występują pagóry,
wzgórza i wały moren czołowych oraz lokalnie kemów;
• loklanie na powierzchni obszaru gminy występują również płaty piaszczysto-żwirowych
utworów wodnolodowcowych i piaski przewiane – eoliczne;
• w oklicy Łupianki Starej i Łupianki Kreta znajdują się powierzchniowe wychodnie kredy
piszącej i silnie marglistych glin.
Na terenie gminy nie ma udokumentowanych złóż kopalin. Gliny zwałowe są niskiej
jakości surowcem ceramicznym i nie znajdują zastosowania gospodarczego. Natomiast
obszary lokalnego pozyskania piasku, pospółek i żwirów dla celów gospodarczych stanowią
głównie wzgórza moren czołowych.
5. Wody powierzchniowe i podziemne
5.1 Wody powierzchniowe
a) Hydrografia
Pod względem hydrograficznym obszar gminy Łapy należy do dorzecza Wisły
i położony jest w obrębie zlewni rzeki Narwi.
Główny układ sieci hydrograficznej na obszarze gminy tworzy rzeka Narew wraz ze
swoimi największymi lewobrzeżnymi dopływami tj. Szeroką Strugą i Awissą. Są to rzeki
26
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
zbierające wody powierzchniowe z całego obszaru gminy. Ponadto obszar gminy jest
drenowany licznymi mniejszymi ciekami wodnymi i całym systemem rowów
melioracyjnych.
Teren gminy jest obszarem bezjeziornym jedynie w jego obrębie znajduje się szereg
Tabela 6 Przepływy charakterystyczne i wpływy jednostkowe w podstawowych przekrojach głównych rzek gminy Łapy
Rzeka
przekrój
Pow.
w km2
Przepływ w m3/s Spływy jednostkowe l/s/km2
NNQ SNQ SQ SWQ WQ NN SN S SW WNarew
- poniżej uj. Lizy
- uj. Supraśli
Awissa - ujście
Szeroka Struga -
ujście
3509,5
4307,9
260,1
67,2
1,92
2,47
-
-
3,46
4,27
0,275
0,066
13,2
15,9
0,521
0,116
-
268,0
-
-
-
358,0
-
-
0,547
0,573
-
-
0,985
0,991
-
0,982
3,761
3,690
-
1,726
-
62,211
-
-
83,103
-
-
Źródło - Regionalny plan gospodarki wodnej woj. białostockiego Hydroprojekt Warszawa 1982 r (lata 1961 -1975).
Przepływy dyspozycyjne (95%) wód powierzchniowych w gminie Łapy ilustruje
poniższe zestawienie tabelaryczne (stan 1985 r.).
Tabela 7 Przepływy wód powierzchniowych w gminie ŁapyRzeka Przepływy w m3/s. z obszaru
Przekrój SNQ (95 %) Qnx Q dyspozycyjneNarew
- poniżej uj. Lizy
- uj. Supraśli
3,46
4,27
2,06
3,00
+ 1,40
+ 1,27
Awissa – ujście 0,257 0,180+ 0,077
Szeroka Struga
-ujście 0,066 0,045 +0,021x - przepływ nienaruszalny (wielkość wg kryterium hydrobiologicznego - IMiGW Warszawa 1980 r.) w podstawowych przekrojach SNQ - 95%.
Tabela 8 Wielkości przepływowe rzek m3/sw gminie Łapy w latach 1998-2000
Do osiedli o potencjalnym zagrożeniu falą powodziową rzeki Narwi na obszarze
gminy Łapy zalicza się:
Uhowo - 118,29 rzędna fali powodziowej,
Łapy - 118,24 - rzędna fali powodziowej,
Łapy Wity - 112,95 - rzędna fali powodziowej,
Łapy Dębowina - 118,95 - rzędna fali powodziowej.
28
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
d) Stan czystości wód powierzchniowych
Stan czystości głównych rzek w gminie Łapy nie jest dobry. Stan czystości głównej
rzeki – Narwi od lat nie odpowiada Zarządzeniu 18/71 Prezydium WRN z 27.05.1971
o docelowym przeznaczeniu wód, który przewiduje I klasę czystości. Według danych WIOŚ
jeszcze w 1999 r. Narew na obszarze gminy niosła do ujścia Awissy wody klasy II (poniżej
III klasy), od 2002 r. w całości są to wody klasy III.
Także rzeka Awissa jest coraz bardziej zanieczyszczona. W 2001 r. miała wody
III klasy, a w 2003 r. – nie odpowiadające normom.
Dzieje się tak mimo:
• modernizacji oczyszczalni ścieków w Łapach
• skierowania ścieków z Cukrowni w Łapach na oczyszczalnię miejską,
• poprawy gospodarki wodno-ściekowej w Zakładzie Utylizacyjnym w Bokinach
(wywożenie ścieków na oczyszczalnie ścieków m. Białegostoku),
• braku awaryjnych zanieczyszczeń wód rzeki Narwi.
Na pozostałych mniejszych ciekach wodnych brak jest badań kontrolnych, przy czym
należy podkreślić, że nie obserwuje tu wpływu zanieczyszczeń ściekowych związanych
z działalnością gospodarczą – przeważnie są to wody zaliczane do II klasy czystości.
5.2. Wody podziemne
Złoża wód podziemnych znajdujące się w utworach starszego podłoża (trzeciorzędu,
kredy i jury) charakteryzują się niewielką wydajnością.
W tej sytuacji głównym źródłem zaopatrzenia ludności w wodę pitną i na potrzeby
gospodarcze są wody podziemne pochodzące z utworów czwartorzędowych. Występują one
w kilku poziomach wodonośnych:
a) poziom wodonośny spągowy (najniższy), dający możliwość uzyskania wydajności ponad
100 m3/godz., przy depresji 3-6 m z nieciągłej przestrzennie warstwy wodonośnej
przekraczającej miąższością 50 m - położonej na głębokości poniżej 100 m;
b) międzymorenowy poziom wodonośny - podstawowe źródło wody na obszarze gminy,
reprezentowany przez dwie warstwy wodonośne. Najkorzystniejsze parametry
hydrologiczne występują w dolinie rzeki Narwi, gdzie te warstwy łączą się z wodami
poziomu przypowierzchniowego tworząc miąższość warstwy wodonośnej ponad 30 m, z
której uzyskać można wydajność ponad 100 m3/godz.. Na wysoczyźnie miąższość obu
warstw przy zachowaniu ciągłego rozprzestrzeniania wynosi 10-20 m., a wydajność 10-70
m3/godz.
29
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
Duże zróżnicowanie wydajności spowodowane jest różnicami w miąższości warstwy
wodonośnej oraz stanem technicznym poszczególnych ujęć wody. Generalnie, wydajności są
duże i pokrywają istniejące zapotrzebowanie. Studnie wiercone ujmują z reguły wody
z głębokości 15-30 m. p.p.t.
Tabela 10 Wydajność poszczególnych studni zaopatrujących wodociągi miejskie w Łapach:
st. nr 1 Q = 52,5 m3/h przy S = 9,4 m.st. nr 3 Q = 45,0 m3/h przy S = 13,0 m.st. nr 4 Q = 55,8 m3/h przy S = 15,7 mst. nr 5 Q = 43,6 m3/h przy S = 8,6 m
Źródło: Dane Urzędu Miejskiego w Łapach
Tabela 11 Przykładowe wydajności innych studni na terenie miastast. cukrowni Q = 81,5 m3/h przy S = 4,35 m.st. szkolnaŁapy Osse Q = 10,6 m3/h przy S = 5,7 m.
st. na osiedlumieszk. Q = 28,2 m3/h przy S = 5,64 m.
Źródło: Dane Urzędu Miejskiego w Łapach
Podajemy też parametry (głębokość zalegania warstw wodonośnych i ich wydajność)
istniejących ujęć wód podziemnych, wykonanych w ramach zwodociągowania wsi na terenie
gminy:
− Łapy Osse – 1 studnia o głębokości 36,5 m. i wydajności 27 m3/h przy S = 7,5 m.;
− Płonka Strumianka – 2 studnie o głębokości 62 i 65 m. i wydajności 92 m3/h przy
S 12,2 m.;
− Bokiny - studnia o głębokości 56,0 m. i wydajności 27 m3/h przy S = 3,4 m.;
− Daniłowo Duże - 3 studnie o głębokości 65,0; 70,0 i 50,0 m. i wydajnościach 73,70,
71 m3/h przy S = 9,5 m.;
− Uhowo - 3 studnie o głębokości 50 i 45 m. i wydajności 56 i 60,1 m3/h przy S=11
i 13 m.
c) przypowierzchniowy poziom wodonośny
W gminie Łapy występują trzy zasadnicze obszary o różnych warunkach
występowania wód gruntowych:
− obszary dolinne będące strefami koncentracji wód powierzchniowych i gruntowych.
Wody tworzą tu jeden poziom w utworach akumulacji rzecznej lub bagiennej
i stanowią zwierciadło wody o charakterze swobodnym. Zalegają zazwyczaj płyciej
30
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
niż 1 m. p.p.t. Tereny te są niekorzystne dla lokalizacji budownictwa m. in. z uwagi
na występowania wody gruntowej w poziomie posadowienia budynków;
− obszary wysoczyznowe o ciągłym zwierciadle wody zalegającym w utworach łatwo
przepuszczalnych (piaszczystych) podścielanych na różnych głębokościach utworami
trudno przepuszczalnymi (glinami). Głębokość występowania wód gruntowych
uzależniona jest od intensywności opadów atmosferycznych oraz od głębokości
zalegania glin zwałowych. Przeważnie zwierciadło wody znajduje się płycej niż
2 m. p.p.t. a więc w poziomie posadowienia budynków, dotyczy to głównie
lokalizacji samego m. Łapy. Lokalnie na terenach takich form piaszczystych jak
kemy; wzgórza i pagóry wody te zalegają nawet głębiej niż 10 m. p.p.t.;
− obszary wysoczyznowe zbudowane z utworów trudno przepuszczalnych - wody na
tych terenach występują pod warstwą glin zwałowych tworząc zwierciadło
o charakterze napiętym nie posiadającym jednolitego i ciągłego poziomu, zależna jest
od głębokości zalegania piaszczystych przewarstwień w glinie.
Gmina Łapy należy do grupy obszarów o ograniczonych, lokalnie dobrych zasobach
wód podziemnych - jednostkowe zasoby wód podziemnych w m3/24 ha/km2 wynoszą od 50 -
200 (do 2.318 l/s/km2). Stan zasobów wód podziemnych według dokumentacji
hydrogeologicznych przyjętych w starostwie powiatowym w Białymstoku w gminie Łapy
w 2003 roku wynosił 1734 m3/h.
Zaopatrzenie ludności w dobrą wodę pitną powinno odbywać się na bazie ujęć wód
z poziomu międzymorenowego względnie spągowego. Zasoby wód podziemnych a także
i powierzchniowych nie powinny powodować ograniczenia w rozwoju gospodarczym gminy.
Badania jakości wód podziemnych prowadzone przez WIOŚ w Białymstoku i PIG
odbywają się tylko na studni wierconej w Łapach. W latach 1998-2001 miała ona wodę
wysokie czystości (Ib), niestety jakość uległa pogorszeniu w roku 2002 do średniej (II),
co oznacza konieczność uzdatniania.
31
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
6. Gleby – element wartości rolniczej przestrzeni produkcyjnejW podziale byłego województwa białostockiego na regiony glebowo-rolnicze
(11 regionów wg IUNG Puławy - 1988 r.) obszar gminy Łapy położony jest w obrębie trzech
regionów tj.: Brańsko-Tykocińskiego, Nadnarwiańskiego i Zabłudowskiego.
Region Brańsko-Tykociński obejmuje tereny położone na zachód od doliny Narwi.
Jest to dominująca część obszaru gminy charakteryzująca się najlepszymi glebami w skali
dawnego województwa białostockiego.
Region Nadnarwiański obejmuje tereny doliny Narwi, która z uwagi na swój unikalny
ekosystem wodno-bagienny i bardzo wysoki potencjał biotyczny o charakterze naturalnym
została objęta statusem ochronnym w formie Narwiańskiego Parku Narodowego.
Użytki zielone (łąki i pastwiska), które wykorzystywane są rolniczo znajdują się
wyłącznie w strefie brzegowej doliny.
Region Zabłudowski obejmuje tereny położone na wschód od doliny Narwi. Jest to
niewielka część obszaru gminy charakteryzująca się stosunkowo korzystnymi warunkami
przestrzeni produkcji rolnej.
Skałą macierzystą gleb obszaru gminy są utwory czwartorzędowe pochodzenia
lodowcowego i wodnolodowcowego wykształcone w postaci glin, piasków, lokalnie pyłów
oraz w dolinach i zagłębieniach namułów, torfów i piasków rzecznych. Stąd też pod
względem składu mechanicznego gleby obszaru gminy zaliczane są do glin lub piasków
gliniastych względnie słabo gliniastych na glinie oraz piasków słabo gliniastych całkowitych
lub podścielonych piaskiem luźnym i piasków luźnych całkowitych.
6.1. Waloryzacja przyrodnicza gleb
Gleby gminy Łapy charakteryzują się stosunkowo małym zróżnicowaniem.
Podstawowe typy gleb występujących w obrębie terenów wysoczyznowych w gminie Łapy
to:
− gleby pseudobielicowe (A) wytworzone z piasków gliniastych i gliniasto-pylastych
podścielonych płytko i średnio głęboką gliną. Większe kompleksy tych gleb
występują w części zachodniej gminy między wsią Płonka Kozły, a Łupianką Nową
na południe od Płonki Kościelnej i w okolicy wsi Gąsówka Skwarki oraz w części
południowej gminy w okolicy Łapy Łynki, Łapy Dębowina, Gąsówka Oleksin
i Daniłowo Duże;
− gleby brunatne wyługowane i kwaśne (Bw) zajmujące większe powierzchnie
w części północnej i południowej gminy;
32
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
− gleby brunatne właściwe (B) zajmujące znaczną powierzchnię w okolicy wsi
Uhowo oraz niewielkie powierzchnie głównie w południowej części gminy;
− gleby piaskowe różnych typów genetycznych (bielicowe, rdzawe, brunatne kwaśne)
(AB) zajmujące znaczne powierzchnie na obszarze wysoczyznowym całej gminy
koncentrując się głównie w części środkowej i południowej gminy;
− czarne ziemie o bardzo małym zasięgu powierzchniowym występują na południe
od miasta Łapy, a także lokalnie w części zachodniej i wschodniej gminy.
W obrębie doliny Narwi, Awissy, Szerokiej Strugi i innych mniejszych cieków oraz
w zagłębieniach (obniżeniach) terenowych występują gleby mułowo – torfowe, gleby
torfowe i murszowo-torfowe, gleby murszowo-mineralne i lokalnie mady.
6.2. Waloryzacja użytkowo-rolnicza gleb
Udział powierzchniowy i procentowy klas bonitacyjnych w gruntach ornych
i użytkach zielonych przedstawia się jak niżej.
Tabela 12 Klasy bonitacyjne gleb w gminie ŁapyGrunty orne + sady Użytki zielone
klasa ha % klasa ha %I - - I - -II - - II - -
III a 40 0,80 III 86 3,09III b 486 9,58 IV 1390 49,96IV a 1718 33,88 V 963 34,62IV b 1523 30,03 VI 336 12,08
V 1119 22,07 VI z 7 0,25VI 165 3,25 - -
VI z 20 0,39 - -Razem 5071 100 Razem 2782 100
Źródło – Ocena warunków i wydzielenie obszarów o zróżnicowanej przydatności do produkcji rolniczej; IUNG Puławy 2002 r.
Razem użytki rolne (grunty orne + użytki zielone) w gminie wynoszą 7.853 ha,
co w stosunku do ogólnej powierzchni gminy (12.757 ha) stanowi 61,6% (do danych z 1999r.
mniej o 0,2%).
Przestrzenne rozmieszczenie klas bonitacyjnych gruntów rolnych w obrębie obszaru
gminy przedstawia się następująco:
− gleby IIIa i IIIb klasy bonitacyjnej użytków ornych koncentrują się głównie
w południowej części gminy w okolicy wsi: Łapy Szołajdy, Łapy Dębowina, Gąsówka
i Daniłowo, Wyspowo; gleby tej klasy występują na terenie całej gminy;
33
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
− gleby IVa i IVb klasy bonitacyjnej gruntów ornych zajmują największe powierzchnie
i występują na terenie całej gminy;
− gleby V i VI klasy bonitacyjnej gruntów ornych występują wyspowo na terenie całej
gminy.
b) Kompleksy przydatności rolniczej gleb ilustruje poniższe zestawienie tabelaryczne:
Nowa. Pracuje w oparciu o ujęcie składające się z 2 studni o zatwierdzonych zasobach
eksploatacyjnych (OŚ.II.-6210/40/95) Qe=92,0 m3/h. Zasoby te gwarantują pokrycie
przewidywanego zapotrzebowania wody dla okresu docelowego. Prognozowane
zapotrzebowanie wody wynosi 43,44 m3/h wraz z uwzględnieniem zapotrzebowania wody
na cele ppoż..
Wodociąg zbiorowy
- Wodociąg zbiorowy Uhowo o długości 15,6 km zaopatruje w wodę wieś Uhowo.
Korzysta z ujęcia składającego się z 3 studni o zatwierdzonych zasobach eksploatacyjnych
Qe=98,0 m3/h, (z czego studnia SW2 jest źródłem awaryjnym). Zasoby te gwarantują
pokrycie przewidywanego zapotrzebowania wody dla okresu docelowego. Prognozowane
zapotrzebowanie wody wynosi 24,84 m3/h wraz z uwzględnieniem zapotrzebowania wody
na cele ppoż..
Poza tym na terenie gminy Łapy są również zlokalizowane indywidualne ujęcia wody
na cele przemysłowe, które pokrywają zapotrzebowanie wymienionych jednostek:
• dla Powszechnej Spółdzielni Spożywców „Społem” w Łapach Qe=18,7 m3/h,
• dla Cukrowni „Łapy” S.A. Qe=60,0 m3/h,
• dla Zakładu Naprawczego Taboru Kolejowego S.A. w Łapach Qe=69,0 m3/h,
• dla Zakładu Produkcji Mączek Zwierzęcych w Bokinach Qe=43,92 m3/h.
Na terenie wsi Gąsówka Somachy istnieje także 15 indywidualnych ujęć wody.
Zwodociągowanie gminy wynosi 99% w odniesieniu do 23815 mieszkańców gminy.
48
Tabela 19 Sieć wodociągowa na terenie gminy Łapy
Lp.Nazwa ujęcia (lokalizacja)
Wydajność rzeczywista urządzeń do ujmowania i
uzdatniania wody, średnia dobowa
[m3/d]
Wydajność potencjalna istniejących urządzeń do ujmowania i
uzdatniania wody, średnia dobowa
[m3/d]
Liczba mieszkańców
podłączonych do danego wodociągu zbiorczego w tym
z innych gmin
Czy obiekt spełnia warunki
pozwolenia wodnoprawnego?
Czy uzdatniona woda spełnia
wymogi wody do picia (zgodnie z Rozp. Ministra
Zdrowia z 19.11.2002 – Dz.
U. Nr 203, poz. 1718)
Jednostka organizacyjna zajmująca się eksploatacją systemów
wodociągowych (nazwa jednostki, adres, numer telefonu, nazwisko
osoby kontaktowej).
1. Wodociąg wiejski Bokiny 20 150 250 TAK TAK
2. Wodociąg wiejski Daniłowo Duże 335 450 1280 TAK TAK
3. Wodociąg wiejski Płonka Strumianka 450 600 2420 TAK TAK
4. Wodociąg wiejski Uhowo 168 300 1230 TAK TAK
5.Wodociąg miejski Łapy 2326 4000 16650 TAK TAK
Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Łapach
ul. Płonkowskatel. (085) 715 28 51
Dyrektor Wiktor Brzosko
Całkowita długość sieci wodociągowej [m]- 98800Jednostkowe koszty eksploatacyjne uzdatnionej wody – 1,63 zł/m3
Cena 1m3 wody dla mieszkańców – 1,63 złStopień zwodociągowania gminy (miasta) – liczba mieszkańców podłączona do wodociągów zbiorczych/liczba wszystkich mieszkańców gminy (miasta) - 95,5%
2. Oczyszczalnie ścieków wraz z systemem kanalizacji
W mieście i gminie Łapy sieć kanalizacyjną posiada 10 wsi (na 24 w gminie) oraz całe miasto Łapy. Gmina jest skanalizowana w 87% (w
odniesieniu do liczby gospodarstw domowych).
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
W gminie Łapy długość kanalizacji sanitarnej wynosi 83,2 km, odprowadzając ścieki z miejscowości Łapy oraz wsi Łapy Szołajdy, Łapy
kierowane są do oczyszczalni o projektowanej przepustowości Qdśr= 10000,0 m3/d zlokalizowanej w miejscowości Łapy, dla której średnica
kolektora głównego wynosi Ø 0,4 m, we wsi Gąsówka Osse – Ø 0,2 m, natomiast dla pozostałych miejscowości – Ø 0,25 m. Odbiornikiem
oczyszczonych ścieków jest rzeka Awissa.
W 2002 roku odprowadzonych zostało 535 dam3 ścieków, z tego do wód powierzchniowych lub do ziemi – 29 dam3, do sieci
kanalizacyjnej – 506 dam3. Z oczyszczalni ścieków w 2002 roku korzystało ogółem – 16750 osób.
W miejscowości Łapy przy Spółdzielni Mleczarskiej oczyszczanie wód opadowych i technologicznych odbywa się przy pomocy
osadnika wód opadowych i osadnika wpustów deszczowych. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rów melioracyjny, który wpada do rzeki
Awissa.
Tabela 20 Zbiorcze systemy kanalizacyjne - oczyszczalnie ścieków, sieci kanalizacyjne
Lp
Nazwa ujęcia,
lokalizacja
Technologia oczyszczania
ścieków
Rok oddania do
użytku / rok
ostatniej modernizac
ji
Przepustowość rzeczywista oczyszczalni,
średnia dobowa –
[m3/d]
Przepustowość
maksymalna
istniejących urządzeń do oczyszczania ścieków,
średnia dobowa [m3/d]
Liczba mieszkańców podłączonych
do danego systemu
kanalizacji zbiorczej
Czy obiekt spełnia warunki
pozwolenia wodno-
prawnego (wg opinii
WIOŚ)
Jednostka organizacyjna zajmująca się
eksploatacją systemów wodociągowych (nazwa jednostki, adres, numer
telefonu, nazwisko osoby kontaktowej).
1. Miejska Oczyszczal
nia Ścieków „Łapy”
ul. Płonkowsk
a
Mechaniczno - Biologiczna 1976/2000 10000/ 5200 13000/7000 16750 TAK
Zakład Wodociągów i Kanalizacji w
Łapachul. Płonkowska
tel. (085) 715 28 51 Dyrektor Wiktor
Brzosko50
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
Całkowita długość sieci kanalizacyjnej [m]- 83200Jednostkowe koszty eksploatacyjne oczyszczonych ścieków – 1,75 zł/m3Cena odbioru 1m3 ścieków od mieszkańców – 1,75 złStopień skanalizowania gminy (miasta) – liczba mieszkańców podłączona do sieci zbiorczych / liczba wszystkich mieszkańców gminy (miasta) - 87 %Sposób postępowania z osadami pościekowymi – przeróbka osadu i jego ostateczne unieszkodliwianie następuje poprzez zastosowanie procesów; zagęszczania, fermentacji w warunkach naturalnych, mechanicznego odwadniania oraz higienizacji przy użyciu wapna. Osady stosowane do rekultywacji wysypiska w Uhowie.Sposób rozwiązania gospodarki ściekowej na terenach nieskanalizowanych – gospodarka prowadzona jest po przez wywożenie nieczystości specjalnymi środkami transportowymi do zlewni na terenie oczyszczalni ścieków.Obiekty małej retencji: rodzaj obiektu (zbiorniki, stawy, jazy itp.) – rz. Awissa, rz. Narew.
3. Gromadzenie, selekcja i unieszkodliwianie odpadówNa terenie gminy Łapy znajduje się składowisko odpadów w miejscowości Uhowo. Składowisko posiada zatwierdzoną instrukcję
eksploatacji. Powierzchnia całkowita składowiska obejmuje 2 ha. Szczegółowa charakterystyka składowiska została przedstawiona w tabeli nr
19.
Odzyskiem surowców na terenie gminy Łapy zajmuje się Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Sp. z o.o. w
Łapach.
W 2002 roku odzyskano 11 Mg surowców, natomiast w 2003 r. odzyskano 13,5 Mg surowców.
Gromadzeniem i transportem odpadów na terenie gminy zajmują się następujące przedsiębiorstwa:
− Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Sp. z o.o. w Łapach,
− Przedsiębiorstwo Usługowo Handlowe „MPO” Sp. z o.o. w Białymstoku,
− Przedsiębiorstwo Usługowo Handlowe „ASTWA” Sp. z o.o. z/s w Białymstoku,
− Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowe „CZYŚCIOCH” z/w w Białymstoku.
Zgodnie z Uchwałą gospodarki odpadami dla miasta i gminy Łapy odpady są gromadzone w kontenerach i workach.
51
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA MIASTA I GMINY ŁAPY NA LATA 2004 – 2011
Gmina posiada 48 kontenerów typu PA 1100 oraz worki 1500 szt./rok.
W gminie prowadzona jest selektywna zbiórka następujących grup odpadów
− papier,
− szkło,
− tworzywa sztuczne.
Szczegółowe dane na temat gromadzenia, selekcji i unieszkodliwiania odpadów znajdują się w Gminnym Planie Gospodarki Odpadami.
52
Tabela 21 Gospodarka odpadami na terenie gminy Łapy
1.
Składowiska odpadów na terenie gminy POSIADAJĄCE
zatwierdzoną instrukcję eksploatacji składowiska
(pełna nazwa zgodna z instrukcją)
Powierzchnia całkowita
[ha]
Ilość odpadów złożonych w
2002 r.[Mg]
Ilość odpadów złożonych w
2003 r.[Mg]
Wyposażenie składowiska
(waga, brodzik,
piezometry, geomembrana, kompaktom,
DT, itp.)
Szacunkowy procent
wypełnienia składowiska
[%]
Cena za przyjęcie 1 Mg lub 1 m3 odpadów na
składowisku[zł/Mg]
A Uhowo 2 3437 3708 piezometry 98 60
2.
Selektywna zbiórka odpadów na terenie
gminy jest prowadzona od roku …
Sposób gromadzenia
surowców (worki,
pojemniki, kontenery)
Ilości zasobników (worków,
pojemników kontenerów) do
gromadzenia surowców
[sztuki]
Rodzaje surowców zbieranych selektywnie
(papier, opakowania
szklane, tworzywa
sztuczne itp.)
Ilość surowców odzyskana w
2002 roku[Mg] lub [m3]
Ilość surowców odzyskana w
2003 roku[Mg] lub [m3]
Nazwa adres instytucji firmy prowadzącej odzysk surowców
2000 zgodnie z Uchwałą gospodarki odpadami dla
miasta i gminy Łapy.
Kontenery, worki
48 szt. kontenerów PA
1100, worki 1500 szt./rok
Papier, szkoło, tworzywa sztuczne
11 Mg 13,5 Mg
Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej sp. z o. o.
w Łapach
3.
Osady pościekowe na terenie gminy powstają w
następujących oczyszczalniach
[nazwa miejscowości]
Ilość osadów pościekowych
wyprodukowanych przez
poszczególne oczyszczalnie w 2002 roku [Mg]
Ilość osadów pościekowych
wyprodukowanych przez
poszczególne oczyszczalnie w 2003 roku [Mg]
Sposób postępowania z osadami pościekowymi
AMiejska Oczyszczalnia
Ścieków „Łapy”ul. Płonkowska
1900 1400 Przeróbka osadu i jego unieszkodliwianie dostępnymi technologiami
4.
Gromadzeniem, transportem odpadów
zmieszanych na terenie gminy zajmują się
następujące przedsiębiorstwa [nazwa i
Rodzaje pojemników
stosowanych do gromadzenia
odpadów zmieszanych [SM 110, PA
Ilość podpisanych
umów na wywóz
nieczystości stałych
Rodzaje środków
transportowych do obsługi wywozu
nieczystości
Data otrzymania koncesji na prowadzenie usług
V. ZAGROŻENIA I DEGRADACJA ŚRODOWISKA
Źródła powstawania zagrożeń i konfliktów ze środowiskiem przyrodniczym stanowią:
− rozwój i funkcjonowanie jednostek osadniczych zwłaszcza m. Łapy oraz innych
jednostek osadniczych, które leżą poza jej granicami administracyjnymi, a mają
wpływ na miejscowe środowisko,
− składowanie i utylizację odpadów stałych i płynnych,
− intensyfikację rolnictwa – zwłaszcza nawożenie i chemiczną ochronę roślin,
− eksploatację surowców mineralnych,
− rosnący ruch i transport komunikacyjny.
1. Zagrożenia wód powierzchniowychStan czystości wód powierzchniowych, oraz uwarunkowania znacznej poprawy ich
czystości omówiono w pkt. 4.1. d) rozdz. III niniejszego tekstu.
Potencjalne zagrożenia zarówno dla wód powierzchniowych jak i gruntowych może
stanowić brak oczyszczalni ścieków w rejonach grupowego zwodociagowania wsi, a także
możliwość awarii przeładowanego scentralizowanego systemu kanalizacji funkcjonującego
w obrębie miasta Łapy.
Na stan czystości wód może także negatywnie wpływać działalność związana
z produkcją rolną (zwłaszcza stosowanie w dużych ilościach nawozów sztucznych i środków
ochrony roślin).
Zagrożenia dla wód, a zwłaszcza podziemnych stanowi również nieprawidłowa
utylizacja odpadów.
Tabela 22 Wykaz oczyszczalni ścieków w zlewni pilotowej o wielkości powyżej 2000 RML
SUMA 0,026217379 217,1408251 64221,58274 0,83539057 64,18260962 226,791263 94,7777021Źródło: Dane Urzędu Marszałkowskiego Białymstoku; Białystok 2004 r.
3. Zagrożenia hałasem, wibracjami oraz promieniowaniem niejonizującym
Główne źródła uciążliwego dla otoczenia hałasu to komunikacja oraz pracujące
zakłady przemysłowe bądź usługowe. Te ostatnie stanowią tak zwane lokalne źródła hałasu.
Jeśli chodzi o eliminowanie hałasu z lokalnych źródeł należy po prostu egzekwować
obowiązującą zasadę – hałas i wibracje nie mogą wychodzić poza obręb działek, na których
powstają.
Jednym z głównych źródeł hałasu przemysłowego w gminie są Zakłady Naprawcze
Taboru Kolejowego w Łapach. Warto, zatem zauważyć, że od kilku lat trwają w ZNTK
kosztowne inwestycje, których celem jest zmniejszenie uciążliwości wynikających
z nadmiernego hałasu.
Jak wspomnieliśmy istotnym źródłem hałasu jest komunikacja i transport. I chociaż
systematycznie zwiększa się natężenie ruchu na drogach leżących w gminie, to ten rodzaj
hałasu nie stanowi – jak na razie – istotnego zagrożenia dla środowiska.
Najgorzej, jeśli chodzi o poziom hałasu komunikacyjnego jest w mieście Łapy: na
pięćdziesięciu procentach tutejszych ulic hałas osiąga wartość 61-75 db.
59
Zagrożenie hałasem w samym mieście, – co oczywiste – będzie narastało, głównie
hałasem komunikacyjnym. W tej sytuacji niezbędne są inwestycje i działania, które to
zagrożenie mogą zminimalizować – utrzymywanie dobrej nawierzchni dróg i ulic, sprawna
organizacja ruchu, obwodnice itd.
Należy jeszcze wspomnieć o hałasie komunikacyjnym, którego źródłem jest kolej.
Stanowi on pewną uciążliwość – na szczęście okresową – przede wszystkim dla mieszkańców
Łap oraz Uhowa i Łap Osse.
W gminie Łapy główne urządzenia wytwarzające elektromagnetyczne promieniowanie
niejonizujace szkodliwe dla ludzi i środowiska to:
− napowietrzna linia elektroenergetyczna WN 110 kV przebiegająca przez środkowy
obszar gminy z północnego wschodu na południowy zachód.
− napowietrzna linia elektroenergetyczna WN 400 kV przebiegająca przez skrawek
obszaru południowej części gminy.
− stacja rozdzielcza GP110/15 kV w Łapach.
Od w/w źródeł należy zachowywać następujące szerokości stref ochronnych:
− linia WN 110 kV - min. 14,5 od skrajnego przewodu przy zalecanej odległości od osi
linii 20 m.,
− linia WN 400 kV - min. 33 m. od skrajnego przewodu linii przy zalecanej odległości
od osi linii 50 m.,
− rozdzielnia energetyczna - w granicach własnej działki obiektu - głównie z tytułu
uciążliwości hałasu i wibracji.
Ocena sytuacji radiologicznej w oparciu o wyniki pomiarów skażeń dokonanych przez
specjalistyczne jednostki nie wykazała zagrożeń dla środowiska i ludzi na terenie gminy
i całego województwa.
60
4. Zagrożenia powierzchni ziemi i innych elementów środowiska naturalnego
7. Cel ogólny: Minimalizowanie ryzyka wystąpienia poważnych awarii oraz sprawne
usuwanie ich skutków
Cele szczegółowe:
• Eliminowanie źródeł i ograniczanie ryzyka wystąpienia poważnych awarii oraz
zmniejszanie ich skutków
• Doskonalenie istniejącego systemu ratowniczego na wypadek zaistnienia awarii i klęsk
żywiołowych
73
RACJONALNE GOSPODAROWANIE ZASOBAMI NATURALNYMI
8. Cel ogólny: Racjonalne gospodarowanie wodą, kopalinami i innymi zasobami
naturalnymi
Cele szczegółowe:
• Racjonalizacja poboru wód do celów komunalnych i przemysłowych
• Racjonalizacja wykorzystania gleb i złóż kopalin
• Zmniejszenie zużycia energii na potrzeby ludności i przemysłu
• Wzrost wykorzystania alternatywnych źródeł energii
• Zmniejszenie wodochłonności gospodarki
DZIAŁANIA O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM
9. Cel ogólny: Zwiększenie zakresu informacji o stanie środowiska naturalnego, jego
zagrożeniach oraz sposobach przeciwdziałania zagrożeniom
10. Cel ogólny : Wzrost świadomości ekologicznej mieszkańców gminy oraz poprawa
komunikacji społecznej w zakresie ochrony i racjonalnego wykorzystania zasobów
naturalnych gminy
Cele szczegółowe:
• Wspieranie działań uzupełniających system edukacji formalnej, podnoszących
ekologiczną świadomość społeczności i władz lokalnych
• Zwiększenie efektywności edukacji ekologicznej przez promowanie najskuteczniejszych
jej form i najważniejszych treści
74
Przedstawiony poniżej Program Ochrony Środowiska zawiera wymienione imiennie
zadania o charakterze inwestycyjnym jak również organizacyjno-prawnym. Zadania zostały
sformułowane po szczegółowej analizie istniejącego stanu środowiska w gminie oraz
sporządzonej na podstawie danych statystycznych, ankietowych i danych z Urzędu
Miejskiego w Łapach oraz analizy SWOT.
Zadania dla organów samorządu terytorialnego zostaną rozdzielone według
kompetencji oraz uzupełnione o szacowane niezbędne nakłady na realizację Programu
i stopień ważności. Określone zostaną również priorytety dla zadań koordynowanych oraz
oszacowane koszty realizacji zadań koordynowanych o charakterze inwestycyjnym. Niektóre
z wymienionych zadań powinny być wspierane przez samorząd gminy.
Zgodnie z treścią sformułowanych przez Ministerstwo Środowiska Wytycznych
sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym (2002 r.)
program gminny winien składać się z dwóch części:
- zadań własnych gminy (W) - pod pojęciem zadań własnych należy rozumieć te
przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków będących
w dyspozycji gminy.
- zadań koordynowanych (K) – pod pojęciem zadań koordynowanych należy rozumieć
pozostałe zadania związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem
zasobów naturalnych, które są finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków
zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla wojewódzkiego
i centralnego, bądź instytucji działających na terenie powiatu, ale podległych
bezpośrednio organom powiatowym, wojewódzkim bądź centralnym.
Program realizacyjny ochrony środowiska gminy Łapy na lata 2004 – 2007
uwzględnia:
− zadania,
− priorytety,
− jednostki odpowiedzialne i uczestniczące w realizacji zadania,
− terminy realizacji,
− koszty realizacji – dla zadań własnych oraz koordynowanych, za które
odpowiedzialny jest samorząd gminny,
− źródła finansowania,
75
W tabeli 28 wymieniono zadania własne, zaś w tabeli 29 - zadania koordynowane.
Dokonano również podziału na zadania o charakterze organizacyjno – prawnym
i inwestycyjnym.
Zgodnie z II Polityką ekologiczną państwa, dla zadań własnych gminy przyjęto
następujące stopnie priorytetowości:
I Priorytet – likwidacja bezpośrednich zagrożeń dla życia i zdrowia ludzi,
II Priorytet – konieczność przeciwdziałania degradacji środowiska w obrębie terytorium
naszego kraju,
III Priorytet – konieczność partycypowania Polski w przeciwdziałaniu zagrożeniom
globalnym (zmiany klimatyczne, warstwa ozonowa).
Gminne programy ochrony środowiska powinny zostać sporządzone na podstawie
gruntownej znajomości aktualnego stanu środowiska w gminie. Podobnie jak polityka
ekologiczna państwa muszą one określać przede wszystkim:
cele polityki ekologicznej na terenie gminy,
wybrane priorytety ekologiczne,
rodzaj i harmonogram działań ekologicznych, których podejmuje się dana gmina,
środki niezbędne do osiągnięcia założonych celów, w tym mechanizmy prawno –
ekonomiczne i środki finansowe.
Zaplanowane cele, priorytety, działania (zadania) i środki muszą zostać zdefiniowane
dla każdego z obszarów ochrony środowiska, którymi zajmuje się dana gmina, a więc:
1) ochrona dziedzictwa przyrodniczego;
2) poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego;
3) racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych;
4) działania systemowe.
Częścią gminnego programu ochrony środowiska musi być stosowny plan gospodarki
odpadami.
W stosunku do zdefiniowanych zadań należy przede wszystkim zwrócić uwagę, że
ich realizacja uwarunkowana jest przede wszystkim dostępnością środków finansowych.
Stąd zadania współfinansowane ze środków zewnętrznych będą realizowane jedynie w
sytuacji pozyskania zakładanych środków.
76
Tabela 28 Zadania własne gminy
Lp Nazwa zadania Jednostkaodpowiedzialna
Podmioty uczestniczące
Termin i koszty realizacji(w tys. zł) Źródła finansowania
2004 2005 2006 2007 2008-2011
Zadania organizacyjno-prawne
Ochrona przyrody i krajobrazu
1 Opieka, konserwacja i utrzymanie pomników przyrody Samorząd gminy SłKom 0,2 0,2 0,2 0,2 Środki własne gminy,fundusze celowe
Poprawa jakości środowiska naturalnegoOchrona gleb i wód podziemnych
2Umieszczanie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego granic obszarów udokumentowanych i potencjalnych złóż kopalin
Samorząd gminy SłPl w ramach działań statutowych Środki własne
Ochrona wód powierzchniowych
3Zapewnienie ochrony naturalnych zbiorników retencyjnych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego gmin
Samorząd gminy SłPl w ramach działań statutowych Środki własne
4
Opracowanie programów optymalizacji wykorzystania istniejących komunalnych oczyszczalni ścieków z uwzględnieniem programu rozwoju sieci kanalizacji sanitarnej
Samorząd gminy SłKom,SłPl 4 Środki własne gminy,
fundusze celowe
Gospodarka odpadami – zadania opisane w Gminnym Planie Gospodarki OdpadamiOchrona powietrza
5
Opracowanie i wdrożenie planów ograniczania emisji spalin ze środków transportu poprzez poprawę stanu dróg oraz zagospodarowanie zielenią otoczenia dróg Samorząd gminy GDDPiA,
zarządy dróg b.d.
Budżet państwa,środki własne, fundusze celowe, środki pomocowe i strukturalne
6 Opracowanie gminnych planów zarządzania ryzykiem Samorząd gminy SłKom 4 Środki własne gminy,fundusze celowe
Racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych
7 Opracowanie planów eksploatacji kopalin i rekultywacji terenów poeksploatacyjnych Samorząd gminy SłPl 4 Środki własne,
fundusze celowe
8 Wspieranie działań mających na celu zmniejszenie zużycia wody w gospodarce Samorząd gminy Podmioty
gospodarcze w ramach działań statutowych Środki własne podmiotów gospod., fundusze celowe
77
Lp Nazwa zadania Jednostkaodpowiedzialna
Podmioty uczestniczące
Termin i koszty realizacji(w tys. zł) Źródła finansowania
2004 2005 2006 2007 2008-2011
Zadania organizacyjno-prawne
Działania systemowe
9Wspomaganie prowadzenia edukacji ekologicznej przez samorządy, lokalne organizacje pozarządowe i grupy obywatelskie
Samorząd gminy NGO, szkoły, ODN w ramach działań statutowych Środki własne,fundusze celowe
10 Utworzenie społecznych rad ds. trwałego i zrównoważonego rozwoju przy urzędach gmin Samorząd gminy NGO, Eksperci
lokalni, w ramach działań statutowych Środki własne
11 Propagowanie modelu trwałego i zrównoważonego rozwoju w gminie Samorząd gminy
podmioty prowadzące edukację
środowiskowąw ramach działań statutowych Środki własne,
fundusze celowe
12Upowszechnianie informacji o podejmowanych akcjach, kampaniach i działaniach na rzecz aktywnej ochrony środowiska w województwie, kraju i na świecie
Samorząd gminysamorząd, OEE,
radio, prasa, telewizja
w ramach działań statutowych Środki własne,fundusze celowe
13Wspieranie szkolnych kół zainteresowań, konkursów ekologicznych, „ekologizacji” obiektów dydaktycznych i otoczenia szkół
Samorząd gminy, władze oświatowe szkoły w ramach działań statutowych Środki własne,
fundusze celowe
Zadania inwestycyjneOchrona przyrody i krajobrazu
14 Tworzenie nowych obszarów zieleni i zadrzewień na terenach zabudowanych Samorząd gminy SłKom 1 1 1 Środki własne gminy,
fundusze celoweOchrona gleb i wód podziemnych15 Budowa stacji uzdatniania wody Samorząd gminy SłKom 100 500 3000Ochrona wód powierzchniowych
16 Budowa ujęć wody Samorząd gminy Sł.kom. 500 500 500 5500 Środki własne samorządu i mieszkańców, fundusze celowe
17 Budowa oczyszczalni ścieków Samorząd gminy Sł.kom. 15000 10000 10000 Środki własne, dotacje, fundusze unijne
18 Budowa sieci kanalizacyjnej Samorząd gminy Sł.kom. 445 8590 8935 7235 4110 Środki własne, dotacje, fundusze unijne
Gospodarka odpadami – zadania opisane w Gminnym Planie Gospodarki Odpadami
Działania systemowe
78
Lp Nazwa zadania Jednostkaodpowiedzialna
Podmioty uczestniczące
Termin i koszty realizacji(w tys. zł) Źródła finansowania
2004 2005 2006 2007 2008-2011
Zadania organizacyjno-prawne
19
Rozwój zagospodarowania edukacyjnego i turystycznego obszarów cennych przyrodniczo (ścieżki edukacyjne, szlaki turystyczne, tablice informacyjne itp.)
Samorząd gminy
LP, NGO, samorządy, parki
narodowe i krajobrazowe
b.d.
Budżet państwaśrodki własne samorządów, LP i
parków narodowych,fundusze celowe oraz
pomocowe i strukturalne UE
Razem zadania własne (zadania samorządu gminy) 449,2 9199,2 24436,2 18236,2 22610
Razem zadania własne w zakresie gospodarki odpadami (opisane w Gminnym Planie Gospodarki Odpadami) 902,4 1238,9 863,9 808 3219,3
Razem zadania własne z zadaniami opisanymi w Gminnym Planie Gospodarki Odpadami 1351,6 10438,1 25300,1 19044,2 25829,3
Razem zadania własne (zadania samorządu gminy) 56134 25829,3
Źródło: Opracowanie własne na podstawie diagnozy oraz Programu Ochrony Środowiska Województwa Podlaskiego i Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami, Białystok 2003.
79
Tabela 29 Zadania koordynowane
Lp Nazwa zadania Priorytet Podmiotyuczestniczące
Termin i koszty realizacji(tys. zł)
2004 2005 2006 2007 2008-2011
Źródła finansowania
Zadania organizacyjno-prawneOchrona przyrody i krajobrazu
1 Realizacja programu zwiększania lesistości kraju I ARiMR, LP, Budżet państwa, środki własne,
fundusze celowe
Poprawa jakości środowiska naturalnegoOchrona gleb i wód podziemnych
1 Wzmożenie działalności kontrolnej dla wyeliminowania niekoncesjonowanej eksploatacji kopalin II WIOŚ 0,3 0,3 Środki własne
2 Doskonalenie nadzoru nad przestrzeganiem ustaleń zawartych w decyzjach dotyczących ustanowienia stref ochronnych ujęć wody II SłPl, RZGW w ramach działań statutowych Środki własne
3 Modernizacja technologii uzdatniania wody do picia II Dyspozytorzy ujęć w ramach działań statutowych
Budżet państwa, środki własne,
fundusze celowe, fundusze
pomocowe i strukturalne UE
4 Kompleksowa rekultywacja terenów zdewastowanych i zdegradowanych II Podmioty gospodarcze,
dyspozytorzy terenów w ramach działań statutowychŚrodki podmiotów
gospodarczych, fundusze celowe
5Dokonanie inwentaryzacji i doprowadzenie do likwidacji nieczynnych i nie nadających się do eksploatacji studni wierconych i kopanych
IUżytkownicy ujęć lub właściciele gruntów 0,2 0,4 0,4 Środki własne
6 Likwidacja nieczynnych i nie nadających się do eksploatacji studni wierconych i kopanych II Użytkownicy ujęć lub
właściciele gruntów
Środki własne użytkowników
ujęćOchrona wód powierzchniowych
7 Inspirowanie wdrażania najlepszych dostępnych technologii w procesie wydawania pozwoleń wodno-prawnych III Podmioty gospodarcze w ramach działań statutowych Środki własne
8 Opracowanie programu zwiększenia retencji wód oraz racjonalizacji gospodarowania spływami wód opadowych III RZGW w ramach działań statutowych Budżet państwa,
fundusze celowe
9Opracowanie regionalnego programu redukcji zanieczyszczeń w wydzielonych obszarach hydrograficznych – zlewniach lub grupach zlewni
III RZGW w ramach działań statutowych Budżet państwa,fundusze celowe
80
Lp Nazwa zadania Priorytet Podmiotyuczestniczące
Termin i koszty realizacji(tys. zł)
2004 2005 2006 2007 2008-2011
Źródła finansowania
Zadania organizacyjno-prawne
10
Opracowanie programów (operatów) rekultywacji silnie zanieczyszczonych zbiorników wodnych (z wodami pozaklasowymi) oraz wspieranie realizacji programów rekultywacji wód
III RZGW w ramach działań statutowych
Budżet państwa,fundusze celowe,
fundusze pomocowe i
strukturalne UEOchrona powietrza
11Modernizacja lub wymiana istniejących źródeł ciepła opalanych paliwem stałym na nowoczesne źródła opalane paliwem gazowym, ciekłym lub biomasą
II Podmioty gospodarcze,właściciele budynków w ramach działań statutowych
Środki własne podmiotów i osób
fizycznych, fundusze celowe oraz pomocowe i strukturalne UE
Ochrona przed hałasem i promieniowaniem
12 Budowa ekranów dźwiękochłonnych w miejscach nasilonej emisji hałasu II GDDPiA w ramach działań statutowych
Budżet państwafundusze celowe,
środki pomocowe i strukturalne UE
Racjonalne użytkowanie zasobów
13 Ograniczanie zużycia energii cieplnej poprzez termomodernizację budynków II Właściciele gospodarstw b.d. b.d. b.d.
Środki własne właścicieli
gospodarstw, budżet gminy,
fundusze celoweDziałania systemowe
14 Wspomaganie istniejących i tworzenie nowych ośrodków edukacji środowiskowej II Parki narodowe i krajobrazowe,
LP, NGO, samorząd gminy
Środki własne i współorganizatoró
w,fundusze celowe
Gospodarka odpadami – szczegółowy harmonogram znajduje się w Gminnym Planie Gospodarki OdpadamiOgraniczanie ryzyka wystąpienia poważnych awarii
15 Opracowanie gminnego planu zarządzania ryzykiem I SłKom 0,5Środki własne
gminy,fundusze celowe
Racjonalne użytkowanie zasobów
16 Opracowanie planów eksploatacji kopalin i rekultywacji terenów poeksploatacyjnych III SłPl 0,3 Środki własne,
fundusze celowe
17 Wspieranie działań mających na celu zmniejszenie zużycia wody w gospodarce III Podmioty gospodarcze w ramach działań statutowych Środki własne
81
Lp Nazwa zadania Priorytet Podmiotyuczestniczące
Termin i koszty realizacji(tys. zł)
2004 2005 2006 2007 2008-2011
Źródła finansowania
Zadania organizacyjno-prawneDziałania systemowe
Edukacja ekologiczna
18
Prowadzenie szkoleń zawodowych w zakresie prawa, zarządzania środowiskowego, technik ochrony środowiska, zagospodarowania przestrzennego, źródeł finansowania ochrony środowiska
III Samorząd gminy, ON w ramach działań statutowych Środki własne gminy
19Wspomaganie prowadzenia edukacji ekologicznej – propagowanie modelu trwałego i zrównoważonego rozwoju w powiecie
III Samorząd gminy, NGO, szkoły, ODN w ramach działań statutowych Środki własne
gminy
20Upowszechnianie informacji o podejmowanych akcjach, kampaniach i działaniach na rzecz aktywnej ochrony środowiska w województwie, kraju i na świecie
III Samorząd gminy, OEE, radio, prasa, telewizja w ramach działań statutowych Środki własne
gminy
21Wspieranie szkolnych kół zainteresowań, konkursów ekologicznych, „ekologizacji” obiektów dydaktycznych i otoczenia szkół
III Szkoły w ramach działań statutowych Środki własne gminy
Zadania inwestycyjne
Ochrona przyrody i krajobrazu
22 Zalesienia gruntów na glebach niskiej jakości według wykonanych projektów II Samorząd gminy, właściciele
lasów, nadleśnictwa 3 3 12 Fundusze celowe
Poprawa jakości środowiska naturalnego
Gospodarka odpadami – szczegółowy harmonogram znajduje się w Gminnym Planie Gospodarki Odpadami
Ochrona przed hałasem i promieniowaniem
23Modernizacja dróg gminnych w celu zapewnienia płynności ruchu oraz zmniejszenia natężenia hałasu II zarządy dróg 0,25 0,25 0,25 0,25 1
Środki własne,fundusze celowe, fundusze unijne
Ograniczanie ryzyka wystąpienia poważnych awarii
24Doposażenie systemu ratownictwa drogowego w zakresie zwalczania zagrożeń środowiskowych I WIOŚ 10 10
Środki własne gminy,
fundusze celowe
Razem zadania organizacyjno-prawne i inwestycyjne0,75 11,75 13,65 3,25 13
29,4 13
82
Źródło: Opracowanie własne na podstawie diagnozy oraz Programu Ochrony Środowiska Województwa Podlaskiego na lata 2003 - 2006, Białystok 2003, i Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami.
83
Wykaz skrótów:
ARiMR – Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa
BOŚ – Bank Ochrony Środowiska
GDDPiA – Generalna Dyrekcja Dróg Publicznych i Autostrad
LP – Lasy Państwowe
MPEC – Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej
MRiRW – Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
MSZ – Ministerstwo Spraw Zagranicznych
MŚ – Ministerstwo Środowiska
NGO – organizacje pozarządowe
ODR – Ośrodek Doradztwa Rolniczego
ODN – Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli
OEE – ośrodki edukacji ekologicznej
ON – ośrodki naukowe
PGNiG – Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo
PIH - Państwowa Inspekcja Handlowa
PIP - Państwowa Inspekcja Pracy
RZGW – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej
SG – Straż Graniczna
SłKom – samorządowe jednostki organizacyjne wypełniające zadania
w zakresie gospodarki wodnościekowej i oczyszczania terenów
SłOP – służby ochrony przyrody
SłPl – służby planistyczne – (wykonawcy dokumentów, konsultanci)
UE – Unia Europejska
WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
WZMiUW – Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych
IX ZARZĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA
Do instrumentów wspomagających realizację programu ochrony środowiska należą instrumenty polityki ekologicznej, zasady
zarządzania środowiskiem, wynikające z zakresu kompetencyjnego administracji samorządowej szczebla powiatowego i gminnego.
W zarządzaniu środowiskiem szczególną rolę pełni „Program ochrony środowiska", który, z punktu widzenia władz gminy, może być
84
postrzegany jako instrument koordynacji działań na rzecz ochrony środowiska oraz intensyfikacji współpracy różnych instytucji i organizacji,
opartej o dobrowolne porozumienia na rzecz efektywnego wdrażania niniejszego Programu.
1. Instrumenty polityki ochrony środowiskaInstrumentarium służące realizacji polityki ochrony środowiska wynika z szeregu ustaw, z których najważniejsze to: prawo ochrony
środowiska, prawo wodne, o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie przyrody, o odpadach, prawo geologiczne i górnicze,
prawo budowlane.
Wśród instrumentów zarządzania ochroną środowiska można wyróżnić instrumenty o charakterze politycznym (np. Polityka Ekologiczna
Państwa, wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska), instrumenty prawno - administracyjne oraz instrumenty o
charakterze horyzontalnym (systemy zintegrowanego zarządzania środowiskiem, monitoring środowiska, system statystyki, społeczna
partycypacja, działania edukacyjne, narzędzia polityki technicznej i naukowej, konwencje, umowy i porozumienia międzynarodowe).
Tradycyjny podział instrumentów zarządzania środowiskiem wyróżnia instrumenty o charakterze prawnym, ekonomicznym i społecznym
oraz strukturalnym.
Instrumenty prawne
Kompetencje
Rozpoczęta z dniem 1 stycznia 1999 roku reforma ustrojowa państwa wprowadziła trójstopniowy system działania samorządu
terytorialnego: województwo, powiat (także miasto na prawach powiatu) oraz gmina (również wiejska).
- Ustawy o ochronie i kształtowaniu środowiska z dn. 31 stycznia 1980r. (tekst jednolity Dz. U. 49/94, poz. 196 z późniejszymi zmianami),
- Ustawy o odpadach z dnia 27 czerwca 1997r. (Dz. U. 96/97 poz. 592 z późniejszymi zmianami),
- Ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 7 lipca 1994r. (Dz. U. 89/94 poz. 415 z późniejszymi zmianami),
- Ustawy z dnia 24 października 1974r. Prawo wodne (Dz. U. 38/74 poz. 230 z późniejszymi zmianami).
85
Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Do
zadań gminy należy:
1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty a w szczególności zadania własne obejmują sprawy:
1) ładu przestrzennego, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej,
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz
urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz,
4) lokalnego transportu zbiorowego,
5) edukacji publicznej,
6) zieleni gminnej i zadrzewień,
7) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych,
2. Ustawy określają, zadania o charakterze obowiązkowym,
Ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, jak również z zakresu
organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.
Poniżej wymieniono ważniejsze kompetencje organów gminy w zakresie ochrony środowiska, leśnictwa, rolnictwa oraz prawa
górniczego i geologicznego.
W zakresie ochrony i kształtowania środowiska:
Rada Miejska:
− uchwala gminny program ochrony środowiska,
− ustanawia ograniczenia co do czasu funkcjonowania instalacji lub korzystania z urządzeń, których emitowany hałas może negatywnie
86
oddziaływać na środowisko,
− zatwierdza zestawienia przychodów i wydatków gminnego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej na dany rok.
Burmistrz:
− sporządza projekt gminnego programu ochrony środowiska po zasięgnięciu opinii zarządu powiatu,
− sporządza co 2 lata raport z wykonania gminnego programu ochrony środowiska,
− udostępnia znajdujące się w jego posiadaniu informacje o środowisku i jego ochronie na zasadach określonych w art. 19-24 POŚ,
− w zakresie swojej właściwości prowadzi publicznie dostępny wykaz danych o dokumentach, o których mowa w art. 19 ust. 2 oraz może
zamieszczać w nich dane, o których mowa w art. 19 ust. 3,
− Może odmówić udostępnienia informacji, jeżeli:
• wymagałoby to dostarczenia dokumentów lub danych będących w trakcie opracowania lub przeznaczonych do wewnętrznego
komunikowania się,
• wniosek o udostępnienie informacji jest w sposób oczywisty do zrealizowania lub w sformułowany w sposób zbyt ogólny,
− może na uzasadniony wniosek przekazującego informacje wyłączyć z udostępniania dane o wartości handlowej, w tym zwłaszcza dane
technologiczne, o ile ich ujawnienie mogłoby pogorszyć jego pozycję konkurencyjną,
− podaje do publicznej wiadomości informację o zamieszczaniu w publicznie dostępnym wykazie danych o decyzjach wymagających
udziału społeczeństwa, w trybie i na zasadach określonych w Dziale V Tytułu I POŚ,
− przyjmuje wyniki pomiarów wielkości emisji z instalacji w ramach zwykłego korzystania ze środowiska,
− może nałożyć obowiązek prowadzenia dodatkowych, wykraczających poza określone ustawą, pomiarów wielkości emisji z instalacji – w
przypadku zwykłego korzystania ze środowiska,
− przyjmuje zgłoszenie instalacji nie wymagającej pozwolenia, która może negatywnie oddziaływać na środowisko – w przypadku
zwykłego korzystania ze środowiska,
87
− może ustalić wymagania w zakresie ochrony środowiska wymagające eksploatacji, z której emisja nie wymaga pozwolenia, o ile jest to
uzasadnione koniecznością ochrony środowiska – w przypadku zwykłego korzystania ze środowiska,
− przyjmuje informacje o rodzaju, ilości oraz miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska od
osób fizycznych nie będących przedsiębiorcami,
− przedkłada wojewodzie otrzymane od przedsiębiorców informacje o rodzaju, ilości oraz miejscach występowania substancji
stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska,
− przyjmuje informacje o wystąpieniu poważnej awarii przemysłowej,
− przyjmuje wykaz, na podstawie którego ustalono opłaty za składowanie odpadów, do którego złożenia obowiązany jest podmiot
korzystający ze środowiska,
− może nakazać osobie fizycznej eksploatującej instalację w ramach zwykłego korzystania ze środowiska lub eksploatującej urządzenie
wykonanie czynności zmierzających do ograniczenia ich negatywnego oddziaływania na środowisko,
− może wstrzymać użytkowanie instalacji w razie naruszenia warunków decyzji określającej wymagania dotyczące eksploatacji instalacji, z
której emisja nie wymaga pozwolenia, prowadzonej przez osobę fizyczną w ramach zwykłego korzystania ze środowiska,
− wyraża zgodę na podjęcie wstrzymanej działalności oraz oddanie do eksploatacji obiektu budowlanego, zespołu obiektów lub instalacji
po stwierdzeniu ustania przyczyn uzasadniających wstrzymanie,
− sprawuje kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w zakresie objętym swoją właściwością,
− występuje w charakterze oskarżyciela publicznego w sprawach o wykroczenia przeciw przepisom o ochronie środowiska,
− występuje do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o podjęcie działań będących w jego kompetencji, jeżeli stwierdzi w wyniku
kontroli naruszenie przez kontrolowany podmiot przepisów o ochronie środowiska lub występuje uzasadnione podejrzenie, że takie
naruszenie mogło nastąpić (wraz z wystąpieniem przekazuje WIOŚ dokumentację sprawy),
− przedstawia do zatwierdzenia radzie gminy projekt zestawienia przychodów i wydatków gminnego funduszu na dany rok, do dnia 15
88
stycznia,
− podaje do publicznej wiadomości zatwierdzone zestawienie przychodów i wydatków gminnego funduszu ochrony środowiska.
W zakresie gospodarki odpadami
Burmistrz:
− opracowuje projekt gminnego planu gospodarki odpadami,
− opracowuje projekt wspólnego planu gospodarki odpadami dla gmin będących członkami związków międzygminnych,
− składa radzie gminy, co dwa lata, sprawozdanie z realizacji planu gospodarki odpadami,
− aktualizuje gminny plan gospodarki odpadami nie rzadziej niż co cztery lata,
− opiniuje program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, przedkładany przez wojewodę lub starostę,
− opiniuje zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów,
− opiniuje pozwolenia na wytwarzanie odpadów lub decyzje zatwierdzające program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, jeżeli miejsce
prowadzenia odzysku, unieszkodliwiania lub zbierania przez wytwórcę, o którym mowa w art. 31 ust. 1, jest inne niż miejsce
wytwarzania odpadów,
− nakazuje posiadaczowi odpadów usunięcie odpadów z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania lub magazynowania ze wskazaniem
sposobu wykonania tej decyzji,
− jako organ właściwy do wydania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla składowiska odpadów może uzależnić
wydanie tej decyzji od przedstawienia przez inwestora ekspertyzy co do możliwości odzysku lub unieszkodliwiania odpadów w inny
sposób niż przez składowanie,
− jako organ właściwy do wydania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla składowiska odpadów odmówi wydania
takiej decyzji w przypadku braku zgody wymaganej w ust. 2-4 lub jeżeli istnieje uzasadniona technicznie, ekologicznie lub ekonomicznie
89
możliwość odzysku lub unieszkodliwiania odpadów bez budowy składowiska odpadów.
W zakresie gospodarki wodnej
Rada Miejska:
− wyznacza miejsce wydobycia kamienia, żwiru, piasku oraz innych materiałów, w granicach powszechnego korzystania z wód.
90
Burmistrz:
− wyznacza część nieruchomości umożliwiającej dostęp do wody objętej powszechnym korzystaniem z wód,
− może nakazać właścicielowi gruntu przywrócenie poprzedniego stanu wody na gruncie lub wykonanie urządzeń zapobiegających
szkodom, jeżeli spowodowane przez niego zmiany stanu wody na gruncie szkodliwie wpływają na grunty sąsiednie,
− zatwierdza ugodę w sprawie zmiany stanu wody na gruncie.
W zakresie ochrony przyrody
Rada Miejska:
− sporządza miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego po ustanowieniu planu ochrony dla obszaru objętego planem ochrony lub
dokonuje zmian w obowiązującym planie miejscowym – w terminie 1 roku od dnia wejścia w życie aktu ustanawiającego plan ochrony,
− uzgadnia jako organ zainteresowanej jednostki samorządu terytorialnego (właściwy miejscowo) projekt rozporządzenia w sprawie
utworzenia, powiększenia, zmniejszenia lub likwidacji parku narodowego2,
− wprowadza ochronę przyrody w formie: uznania za pomnik przyrody, stanowiska dokumentacyjnego, użytku ekologicznego, zespołu
przyrodniczo – krajobrazowego oraz wyznacza obszary chronionego krajobrazu,
− sporządza plan zagospodarowania przestrzennego dla obszarów chronionego krajobrazu oraz zespołu przyrodniczo – krajobrazowego
poddanych ochronie przez radę gminy,
− może uznać teren pokryty drzewostanem parkowym za park gminny,
− zapewnia mieszkańcom miast i wsi o zwartej zabudowie korzystanie z przyrody, przez tworzenie i utrzymywanie należytym stanie
terenów zieleni i zadrzewień łączących się w miarę możliwości z terenami zielonymi.
2 Ze względu na fakt, iż ustawa o ochronie przyrody nie precyzuje, który organ jako organ jednostki samorządu terytorialnego jest zobowiązany do uzgodnienia, utworzenia, powiększenia, zmniejszenia lub likwidacji parku narodowego.
91
Burmistrz:
− opiniuje projekty planów ochrony dla obszarów objętych formami ochrony przyrody jako organ zainteresowanej jednostki samorządu
terytorialnego,
− uzgadnia jako organ jednostki samorządu terytorialnego, projekt rozporządzenia w sprawie utworzenia, powiększenia, zmniejszenia lub
likwidacji parku narodowego,
− desygnuje do rady parku narodowego, na trzyletnią kadencję, przedstawiciela właściwego terytorialnie samorządu gminnego,
− uzgadnia jako organ zainteresowanej jednostki samorządu terytorialnego projekt rozporządzenia w sprawie utworzenia parku
krajobrazowego,
− opiniuje jako organ zainteresowanej jednostki samorządu terytorialnego, projekt rozporządzenia w sprawie zniesienia parku
krajobrazowego lub ograniczenia jego obszaru,
− desygnuje do rady parku krajobrazowego przedstawiciela właściwego terytorialnie samorządu gminnego,
− informuje ministra właściwego do spraw środowiska o wydaniu decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu dla inwestycji
realizującej cel publiczny na obszarze parku krajobrazowego lub obszarze chronionego krajobrazu,
− wydaje zezwolenie na usunięcie drzew lub krzewów z terenu nieruchomości,
− ustala wysokość opłaty za usunięcie drzew lub krzewów,
− odracza, na okres dwóch lat, termin uiszczenia opłaty za usunięcie drzew i krzewów, jeżeli zezwolenie przewiduje przesadzenie ich w
inne miejsce,
− wymierza karę administracyjną za zniszczenie terenów zieleni albo drzew lub krzewów powodowane niewłaściwym wykonywaniem
robót ziemnych lub wykorzystaniem sprzętu mechanicznego albo urządzeń technicznych oraz zastosowaniem środków chemicznych w
sposób szkodliwy dla roślinności oraz za usuwanie drzew lub krzewów bez wymaganego zezwolenia, a także za zniszczenie
spowodowane niewłaściwą pielęgnacją terenów zieleni, zadrzewień, drzew lub krzewów.
92
W zakresie prawa geologicznego i górniczego
Burmistrz:
− opiniuje koncesje na poszukiwanie i rozpoznawanie złóż kopalin,
− uzgadnia koncesje, a także wszystkie jej zmiany, na wydobywanie kopalin ze złóż, na bezzbiornikowe magazynowanie lub składowanie
odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych,
− opiniuje decyzję zatwierdzającą projekt prac geologicznych,
− wykonuje uprawnienia organów podatkowych w odniesieniu do opłat za działalność regulowaną Prawem geologicznym i górniczym w
zakresie, w jakim gmina jest wierzycielem należności z tytułu tych opłat.
W zakresie inspekcji ochrony środowiska
Rada Miejska:
− rozpatruje informację wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o stanie środowiska na obszarze województwa.
Burmistrz:
− wydaje właściwemu organowi Inspekcji Ochrony Środowiska polecenie podjęcia działań zmierzających do usunięcia bezpośredniego
zagrożenia środowiska.
Zadania w zakresie utrzymania czystości i porządku w gminach:
− Utrzymanie czystości i porządku w gminach należy do obowiązkowych zadań własnych gminy.
− Gminy zapewniają czystość i porządek na swoim terenie i tworzą warunki niezbędne do ich utrzymania, a w szczególności:
93
1) tworzą warunki do wykonywania prac związanych z utrzymaniem czystości i porządku na terenie gminy lub zapewniają wykonanie tych
prac przez tworzenie odpowiednich jednostek organizacyjnych,
2) zapewniają budowę, utrzymanie i eksploatację, własnych lub wspólnych z innymi gminami, składowisk odpadów komunalnych i
obiektów wykorzystywania lub unieszkodliwiania tych odpadów,
3) zapobiegają zanieczyszczaniu ulic, placów i terenów otwartych przez: likwidację składowania odpadów w miejscach do tego nie
przeznaczonych i przeciwdziałanie takiemu składowaniu, budowę i utrzymanie szaletów publicznych, ustawianie koszy ulicznych na
odpady w rejonach intensywnego ruchu pieszego, organizowanie odbioru odpadów komunalnych z urządzeń ruchomych,
4) określają wymagania wobec osób utrzymujących zwierzęta domowe w zakresie bezpieczeństwa i czystości w miejscach publicznych,
5) organizują ochronę przed bezdomnymi zwierzętami na zasadach określonych w odrębnych przepisach,
6) tworzą warunki do selektywnej zbiórki, segregacji i składowania odpadów przydatnych do wykorzystywania oraz współdziałają z
jednostkami organizacyjnymi i osobami podejmującymi zbieranie i zagospodarowywanie tego rodzaju odpadów,
7) współdziałają z właściwymi organami administracji rządowej w organizowaniu gospodarki odpadami niebezpiecznymi wydzielonymi z
odpadów komunalnych.
Instrumenty ekonomiczne
Do instrumentów ekonomicznych należą przede wszystkim: opłata za gospodarcze korzystanie ze środowiska, administracyjne kary
pieniężna i dotacje z funduszy celowych.
Opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska
Opłaty te pełnią funkcje prewencyjne i redystrybucyjne. Funkcja prewencyjna realizowana jest poprzez, zachęcanie podmiotów (dotyczy
to podmiotów gospodarczych) do wyboru technologii, lokalizacji produkcji, instalowania urządzeń ochronnych oraz oszczędnego korzystania z
zasobów naturalnych w sposób najodpowiedniejszy z punktu widzenia ochrony środowiska. Funkcja redystrybucyjna polega na gromadzeniu
środków finansowych jako odrębne fundusze przeznaczone na cele ochrony środowiska.
94
Opłaty pobierane są za:
− wprowadzanie substancji zanieczyszczających do powietrza,
− pobór wód i wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,
− składowanie odpadów,
− wyłączanie gruntów rolnych i leśnych z produkcji,
− usuwanie drzew i krzewów.
Opłaty trafiają do funduszy celowych (fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz fundusz ochrony gruntów). Pobierają je
organy administracji (np. Urząd Marszałkowski, organ gminy) lub, jak w przypadku gruntów rolnych i leśnych, wnoszone są bezpośrednio do
funduszu celowego. Podmiot korzystający ze środowiska ustala we własnym zakresie wysokość należnej opłaty (według stawek obowiązujących
w okresie, w którym korzystanie ze środowiska miało miejsce) i wnosi ją na rachunek właściwego urzędu marszałkowskiego. Osoby fizyczne nie
będące przedsiębiorcami ponoszą opłaty za korzystanie ze środowiska w zakresie, w jakim to korzystanie wymaga pozwolenia na wprowadzanie
substancji do środowiska oraz pozwolenia wodnoprawnego na pobór wód w rozumieniu przepisów ustawy Prawo wodne. Należy także
wspomnieć, że podobne opłaty pobiera się na podstawie przepisów prawa górniczego i geologicznego za działalność koncesjonowaną.
Administracyjne kary pieniężne
Kary pieniężne nie są sensu stricte środkiem ekonomicznym, są raczej związane z instytucją odpowiedzialności prawnej. Spełniają jednak
funkcje podobne do opłat. Kary pobiera się w tych samych sytuacjach co opłaty, lecz za działania niezgodne z prawem. W odniesieniu do wód,
powietrza, odpadów i hałasu, karę wymierza wojewódzki inspektor ochrony środowiska, a w odniesieniu do drzew i krzewów - organ gminy.
Stawki kar zwykle są kilkakrotnie wyższe niż opłaty i trafiają do funduszy celowych. Ustawa POŚ przewiduje możliwość odraczania,
zmniejszania lub umarzania administracyjnych kar pieniężnych.
Fundusze celowe
95
Fundusze celowe to fundusze tworzone ze środków opłat ekologicznych (fundusz ochrony środowiska i gospodarki wodnej szczebla
centralnego, wojewódzkiego, powiatowego i gminnego). Formy pomocy finansowej z funduszy celowych to: kredyty i pożyczki preferencyjne,
dotacje, subwencje.
Instrumenty społeczne są to narzędzia służące usprawnianiu współpracy i budowaniu partnerstwa. Wśród nich istnieje podział na dwie
kategorie: pierwsza dotyczy działań samorządów – a narzędziami są przede wszystkim działania edukacyjne, druga polega na budowaniu
powiązań między władzami samorządowymi a społeczeństwem, gdzie podstawą jest komunikacja społeczna: systemy konsultacji i debat
publicznych oraz wprowadzanie mechanizmów tzw. budowania świadomości (kampanie edukacyjne).
Działania edukacyjne realizowane są w różnych formach i na różnych poziomach, począwszy od szkół wszystkich stopni a skończywszy
na tematycznych szkoleniach adresowanych do poszczególnych grup zawodowych i organizacji. Działalność ta prowadzona jest od wielu lat,
lecz ciągle wymaga dalszego poszerzania sposobów aktywizacji społeczeństwa oraz szkolenia coraz to innych grup zawodowych i społecznych.
Czynnikami decydującymi o sukcesie realizowanej edukacji ekologicznej jest rzetelna informacja o stanie środowiska i działaniach na rzecz jego
ochrony oraz umiejętność komunikowania się ze społeczeństwem. Komunikacja społeczna coraz częściej nabiera form zinstytucjonalizowanych.
Z jednej strony jest to tworzenie biur komunikacji społecznej w urzędach, z drugiej strony – podpisywanie formalnych deklaracji współpracy
z organizacjami społecznymi i wspieranie ich działań poprzez np. wprowadzanie przedstawicieli organizacji do różnego rodzaju ciał
opiniodawczo-doradczych, organizowanie regularnych spotkań z organizacjami, itp.
W nowym podziale kompetencji ustawodawca nakłada na instytucje rządowe i samorządowe obowiązek wzajemnego informowania się i
uzgadniania. Obowiązek ten dotyczy w pierwszej kolejności wymiany informacji między przedstawicielami różnych szczebli samorządu i
rządowych organizacji ochrony środowiska.
Ustawa Prawo ochrony środowiska nie przewiduje żadnych ograniczeń w korzystaniu z prawa dostępu do informacji o środowisku i jego
ochronie, a dostęp informacji nie jest uzależniony od uczestnictwa w żadnym konkretnym postępowaniu i posiadania jakiegokolwiek interesu w
sprawie. Szeroko pojęta komunikacja może służyć wymianie informacji roboczej z innymi osobami pracującymi nad tym samym tematem,
wspieraniu procesu decyzyjnego, podejmowaniu współpracy.
96
Współdziałanie jest niezbędnym instrumentem w przypadku konieczności uczestniczenia kilku podmiotów w finansowaniu
przedsięwzięcia objętego programem ochrony środowiska. Uczestnictwo prywatnych właścicieli działek (np. w przypadku budowy systemu
kanalizacji) wymaga zastosowania rozwiązań prawnych umożliwiających uczestnictwo grupy prywatnych podmiotów fizycznych jako partnera
dla innych podmiotów prawnych. Takie rozwiązania w postaci np. utworzenia komitetu budowy, mogą także umożliwić formalne przekazywanie
dofinansowania grupie prywatnych właścicieli ze strony podmiotu dysponującego środkami na realizację przedsięwzięcia np. w rodzaju
przydomowych oczyszczalni ścieków.
Instrumenty strukturalne
Instrumenty strukturalne rozumiane są jako narzędzia dla formułowania, integrowania i wdrażania polityk środowiskowych. Są to przede
wszystkim strategie i programy wdrożeniowe oraz systemy zarządzania środowiskowego.
Strategie i programy wdrożeniowe
Konieczne jest opracowanie strategii rozwoju gminy Łapy, uwzględniającej wszystkie sfery działalności: gospodarczą, społeczną i
ekologiczną.
Zarówno program ochrony środowiska, jak i plan gospodarki odpadami stanowią politykę ochrony środowiska do 2011 roku oraz
określają program wdrożeniowy na najbliższe 4 lata (2004 - 2007).
Systemy zarządzania środowiskowego
Od zakładów przemysłowych, które nadal są źródłem poważnych zagrożeń dla środowiska, oczekuje się zwiększonej aktywności na rzecz
jego ochrony. Ochrona ta nie może sprowadzać się tylko do naprawy już zaistniałych szkód i spełniania wymogów zdefiniowanych w
pozwoleniach na korzystanie ze środowiska. Konieczne staje się przede wszystkim zapobieganie powstawaniu negatywnych oddziaływań czy
szkód w środowisku. Działania na rzecz, ochrony środowiska wymuszane były przez czynniki zewnętrzne: społeczeństwo, przepisy prawne,
administrację publiczną zajmującą się ochroną środowiska. Koncepcja zrównoważonego rozwoju stwarza podstawę do zmiany nastawienia
97
przedsiębiorców do ochrony środowiska, polegające na samodzielnym definiowaniu problemów i szukaniu (z wyprzedzeniem) środków
zaradczych. Stąd powstała koncepcja zarządzania środowiskowego.
Cechą zarządzania środowiskowego jest włączenie środowiska i jego ochrony do celów strategicznych firmy i przypisanie tych zagadnień
do kompetencji zarządu firmy. Idea ta jest realizowana poprzez wprowadzanie systemów zarządzania środowiskiem (systemy sformalizowane -
np. normy ISO 14000, EMAS, lub niesformalizowane - np. Program Czystszej Produkcji). Powinny być prowadzone działania inspirujące firmy
do starań o wprowadzenie systemu zarządzania środowiskowego, wskazujące na niewątpliwe korzyści wynikające z jego wprowadzenia.
98
2. Finansowanie zadańKoszt wykonania wymienionych w programie ochrony środowiska zadań oszacowano na podstawie wskaźników kosztów realizacji
inwestycji przyjętych w Programie Ochrony Środowiska dla województwa podlaskiego, Programie Ochrony Środowiska Powiatu
Białostockiego na lata 2004 – 2011 oraz biorąc pod uwagę nakłady na inwestycje o podobnym charakterze. Uwzględniono również
informacje o planowanych kosztach inwestycji zawarte w ankietach nadesłanych przez Urząd Miejski w Łapach.
Koszty realizacji zadań własnych Urzędu Miejskiego w latach 2004 – 2007 wyniosą około 56134 tys. zł (tabela nr 30).
Tabela 30 Nakłady samorządów na ochronę środowiska w latach 2004 – 2007 wg. kierunków inwestowania (w tys. zł)
Lp Kierunki inwestowaniaNakłady planowane w latach
7 Racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych 4 4Razem zadania własne – bez gospodarki odpadami 449,2 9199,2 24436,2 18236,2 52320,8Razem zadania własne 1351,6 10438,1 25300,1 19044,2 56134
OGÓŁEM 56163,4Źródło: Opracowanie własne.
99
Należy jednak zauważyć, że w wielu przypadkach nie uzyskano informacji na temat wysokości nakładów inwestycyjnych (głównie w
zakresie gospodarki odpadami).
W latach 2001 – 2003 w gminie Łapy wydatkowano na inwestycje ochrony środowiska i gospodarki wodnej kwotę 3213,4 tys. zł (tabela
nr 25).
Możliwości realizacji inwestycji w zakresie ochrony środowiska ze środków własnych samorządów są limitowane ogólną sumą
możliwych do uzyskania dochodów oraz potrzebą realizacji inwestycji w innych sferach działalności. W roku 2003 suma dochodów budżetu
samorządu gminy wynosiła 26859 tys. zł. Wydatki samorządu w tym okresie wyniosły 24970 tys. zł, z czego na inwestycje wydatkowano 1249,3
tys. zł, tj. 5,0% wydatków ogółem, przy czym na inwestycje w ochronie środowiska i gospodarce wodnej wydatkowano 630,1 tys. zł, tj. 2,5%
wydatków ogółem.
W latach realizacji krótkoterminowego programu ochrony środowiska (lata 2004-2007), należy przewidywać, że samorząd gminy
powinien zabezpieczyć na inwestycje w zakresie ochrony środowiska środki własne w wysokości minimum 50% kosztów realizacji zadań. Na
realizację zadań wymienionych w niniejszym programie samorząd gminy powinien zabezpieczyć środki własne w wysokości (50% wymaganych
środków), to jest kwotę 28081,7 tys. zł (średniorocznie 7020,4 tys. zł). Wydatki te stanowić powinny około 32,8% przewidywanych wydatków
ogólnych budżetu samorządu.
W latach realizacji Programu dofinansowanie zadań będzie możliwe z funduszy celowych oraz programów pomocowych i strukturalnych
UE:
• Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego Województwa Podlaskiego na lata 2004 – 2006 umożliwia uzyskanie dofinansowania zadań
z zakresu ochrony środowiska w ramach:
− działania 1.2 na infrastrukturę ochrony środowiska w zakresie gospodarki wodnościekowej oraz gospodarki odpadami – 7 000 tys.
EURO,
100
− działania 4.1 Rozwój wsi i infrastruktury lokalnej związanej z rolnictwem – 7000 tys. EURO,
− działania 4.2 Tworzenie warunków dla zwiększenia poziomu inwestycji lokalnych – 3 400 tys. EURO,
− działania 4.3 Promocja turystyki –3 000 tys. EURO,
W ramach działań 4.1 – 4.3 na infrastrukturę można będzie przeznaczyć jedynie część środków – około 40 % tzn. 5 360 tys. EURO.
Łącznie ze środków Programu Operacyjnego… można będzie pozyskać 6 180 tys. EURO, tj. około 24 720 tys. zł.
Szacowana kwota dofinansowania może ulec zmianie w związku z faktem, iż ostateczna wersja Zintegrowanego Programu Operacyjnego
Rozwoju Regionalnego na lata 2004 – 2006, od którego zależy tekst Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Województwa
Podlaskiego, jest w fazie opiniowania przez Komisję Europejską.
• Wojewódzki, powiatowe i gminne fundusze OŚiGW dysponują rocznie kwotą około 24 000 tys. zł. Zakładając pełne wykorzystanie
środków w ciągu 4 lat można będzie dofinansować zadania kwotą około 96 000 tys. zł, w tym inwestycyjne kwotą około 85 000 tys. zł.
• Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych dysponuje rocznie kwotą około 1 000 tys. zł, tzn., że przy spełnieniu warunków dofinansowania zadań
można będzie uzyskać w ciągu 4 lat około 4 000 tys. zł.
• Fundusz SAPARD przeznacza na rozwój infrastruktury w rolnictwie kwotę 3 515 531 EURO tj. około 14 000 tys. zł.
• Fundusz Spójności będzie od roku 2004 wspierał zadania inwestycyjne o wartości powyżej 10 000 tys. EURO. Będzie on finansował
zadania na podobnych zasadach jak obecnie fundusz ISPA. Uwarunkowania, co do wartości zadań oraz nieustalone dotychczas limity dla
województw, pozwalają jedynie na szacunkowe określenie możliwości dofinansowania zadań. Szacunkowa kwota pozyskania środków z
funduszu spójności wynieść może nawet 664 647 tys. zł. Przyjęto jako kwotę realną dla całego województwa podlaskiego 200 000 tys. zł.
• Ekofundusz oraz NFOŚiGW; fundusze te dysponują w skali roku środkami w wysokości około 2 250 000 tys. zł. Zakładając
dofinansowanie zadań z funduszy ekologicznych na poziomie lat ubiegłych, można przewidywać uzyskanie dofinansowania z tych
funduszy w kwocie około 25 000 tys. zł rocznie tj. 100 000 tys. zł w skali całego województwa.
101
Realizacja zadań wymienionych w programie zmierza do zmniejszenia dysproporcji w rozwoju sieci wodociągowych i kanalizacyjnych,
zwiększenia liczby obsługiwanych mieszkańców w zakresie oczyszczania ścieków, znacznej poprawy stanu czystości powierzchni ziemi,
poprawy stanu czystości wód i powietrza oraz zwiększenia stopnia bezpieczeństwa ekologicznego mieszkańców. Okres realizacji programu
winien także owocować wzrostem świadomości ekologicznej mieszkańców, niezbędnej dla realizacji zadań proekologicznych.
Nadal jednak pozostanie do realizacji wiele zadań inwestycyjnych, niezbędnych do uzyskania stanu pełnej poprawy w zakresie ochrony
środowiska. Będzie to głównie kontynuacja zadań wymienionych w niniejszym programie, w zakresie:
– budowy i modernizacji oczyszczalni ścieków i rozbudowy sieci kanalizacyjnej,
– rekultywacji składowisk odpadów, poprawy efektywności selektywnej zbiórki odpadów oraz budowy Zakładu Zagospodarowania
Odpadów,
– modernizacji istniejących źródeł ciepła oraz rozwoju i modernizacji instalacji zapobiegających zanieczyszczaniu powietrza,
– rozwoju energetyki odnawialnej,
– poprawy infrastruktury komunikacyjnej miast, zwłaszcza położonych przy głównych szlakach komunikacyjnych,
– doskonalenia zakresu monitoringu środowiska,
– rozwoju materiało- i energooszczędnych technologii,
– upowszechniania edukacji środowiskowej.
102
Literatura
1. Ankieta wypełniona przez Urząd Miejski w 2004 r.,
2. Audyt Zrównoważonego Rozwoju Gmina Łapy – stowarzyszenie konsultantów UMBRELLA,
3. Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju - Polska 2025; Rządowe Centrum Studiów Strategicznych, Warszawa 2000 r.,
4. II Polityka Ekologiczna Państwa, Warszawa, 2001 r.,
5. Informacja o stanie środowiska na terenie powiatu białostockiego, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Łomży, 2002 r.,
6. Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, 2002 r.,
7. Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju; Rządowe Centrum Studiów Strategicznych, 2000 r.,
8. Krajowa strategia ochrony i umiarkowanego użytkowania różnorodności biologicznej - projekt, Ministerstwo Środowiska, 2002 r.,
9. Krajowa strategia ograniczenia emisji metali ciężkich i trwałych zanieczyszczeń organicznych; Ministerstwo Środowiska, 1999 r.,
10. Krajowy plan gospodarki odpadami, Warszawa 2002 r.,
11. Narodowa strategia edukacji ekologicznej; Ministerstwo Środowiska, 1998 r.,
12. Narodowa strategia ochrony środowiska na lata 2000-2006; Ministerstwo Środowiska, 2000 r.,
13. Narodowa strategia rozwoju regionalnego; Ministerstwo Gospodarki, 2000 r.,
14. Narodowy Plan Rozwoju (NPR), Ministerstwo Gospodarki, 2003 r.,
15. Narodowy program przygotowania do członkostwa w Unii Europejskiej; Komitet Integracji Europejskiej, 1998 r. (ze zmianami),
16. Narodowy Spis Powszechny i Spis Rolny Gmina Łapy; Białystok 2002 r.,
17. NATURA 2000 Europejska sieć ekologiczna, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, 2002 r.,
18. Ocena stanu czystości rzek w 1997 r. na terenie Narwiańskiego Parku Narodowego; WIOŚ Białystok 1998 r.,
19. Ocena warunków i wydzielenie obszarów o zróżnicowanej przydatności do produkcji rolniczej; IUNG Puławy 2002 r..
20. Ogólnie dostępne źródła internetowe.
21. Plan Gospodarki Odpadami Gminy Łapy,
103
22. Plan Gospodarki Odpadami Powiatu Białostockiego,
23. Plan Gospodarki Odpadami Województwa Podlaskiego; Białystok 2003 r.,
24. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego, projekt, Podlaskie Biuro Planowania Przestrzennego, Białystok, 2002 r.,
25. Plany Zagospodarowania przestrzennego gminy Łapy,
26. Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010, Warszawa 2002 r.,
27. Polityka leśna państwa (wraz z dokumentami uzupełniającymi, takimi jak Krajowy program zwiększania lesistości, Strategia ochrony leśnej różnorodności biologicznej i in.), Ministerstwo Środowiska, 1996 r.,
28. Polityka transportowa państwa na lata 2001 - 2015 dla zrównoważonego rozwoju kraju, Ministerstwo Infrastruktury, 2001 r.,
29. Program Ochrony Środowiska Powiatu Białostockiego, Białystok 2003 r.,
30. Program Ochrony Środowiska Województwa Podlaskiego, Białystok 2003 r.,
31. Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2002 -2010.
32. Rocznik Ochrona środowiska i leśnictwo w województwie podlaskim w 2001 r. Informacje i opracowania statystyczne, Urząd Statystyczny w Białymstoku, Białystok 2002 r.,
33. Rocznik Statystyczny Województwa Podlaskiego; Białystok 2000 - 2003 r.,
34. Spójna polityka strukturalna rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa; Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 1999.
35. Strategia ochrony leśnej różnorodności biologicznej, Ministerstwo Środowiska, 1996 r.,
36. Strategia rozwoju energetyki odnawialnej; Ministerstwo Środowiska, 2000 r.,
37. Strategia rozwoju turystyki w latach 2001-2006; Ministerstwo Gospodarki, 2001 r.,
38. Strategia rozwoju turystyki województwa podlaskiego, 2002 r.,
39. Strategia Rozwoju Województwa Podlaskiego,
40. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Gminy Łapy,
41. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Stowarzyszenia Gmin Górnej Narwi – stowarzyszenie konsultantów UMBRELLA,
42. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łapy,
43. Średniookresowa strategia rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 1998 r.,
104
44. Wskaźniki emisji substancji zanieczyszczających wprowadzanych do powietrza z procesów energetycznego spalania paliw, Materiały informacyjno-instruktażowe, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 1996 r.,
45. Wytyczne dla Planów Gospodarki Odpadami na szczeblu Gmin/Powiatów - opracowane przez Ministerstwo Środowiska.
46. Wytyczne do sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym – opracowane przez Ministerstwo Środowiska.
47. Założenia polityki energetycznej Polski do 2020 roku, Ministerstwo Gospodarki, 2000 r.,
105
SPIS TABEL
106
TABELA 1 LICZBA MIESZKAŃCÓW GMINY ŁAPY W LATACH 2000-2003...........16TABELA 2 STRUKTURA ZATRUDNIENIA W GMINIE ŁAPY (BEZ ZATRUDNIENIA W INDYWIDUALNYCH GOSPODARSTWACH ROLNYCH) W 2003 R..................................................................19TABELA 3 DOCHODY I WYDATKI GMINY (TYS. ZŁ, CENY BIEŻĄCE).................20TABELA 4 MIĘDZYNARODOWA WSPÓŁPRACA GMINY W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA...............................................23TABELA 5. STRUKTURA UŻYTKOWANIA GRUNTÓW NA OBSZARZE GMINY ŁAPY W 2002 R.......................................................24TABELA 6 PRZEPŁYWY CHARAKTERYSTYCZNE I WPŁYWY JEDNOSTKOWE W PODSTAWOWYCH PRZEKROJACH GŁÓWNYCH RZEK GMINY ŁAPY...................................................................................27TABELA 7 PRZEPŁYWY WÓD POWIERZCHNIOWYCH W GMINIE ŁAPY..........27TABELA 8 WIELKOŚCI PRZEPŁYWOWE RZEK M3/SW GMINIE ŁAPY W LATACH 1998-2000........................................................27TABELA 9 RZĘDNE LUSTRA FALI POWODZIOWEJ (M. N.P.M.).............................28TABELA 10 WYDAJNOŚĆ POSZCZEGÓLNYCH STUDNI ZAOPATRUJĄCYCH WODOCIĄGI MIEJSKIE W ŁAPACH:...............30TABELA 11 PRZYKŁADOWE WYDAJNOŚCI INNYCH STUDNI NA TERENIE MIASTA.......................................................................30TABELA 12 KLASY BONITACYJNE GLEB W GMINIE ŁAPY....................................33TABELA 13 KOMPLEKSY GLEBOWE W GMINIE ŁAPY............................................34TABELA 14 WSKAŹNIK BONITACJI GLEB GMINY ŁAPY W PORÓWNANIU Z POWIATEM BIAŁOSTOCKIM............................35TABELA 15 POWIERZCHNIA GRUNTÓW LEŚNYCH NA OBSZARZE GMINY ŁAPY W 2001-2002 R................................................36TABELA 16 ROZKŁAD TEMPERATUR W GMINIE ŁAPY NA PODSTAWIE BADAŃ STACJI METEOROLOGICZNYCH W BIAŁYMSTOKU I SZEPIETOWIE....................................................................................37TABELA 17 ROZKŁAD OPADÓW ATMOSFERYCZNYCH..........................................38TABELA 18 PRĘDKOŚĆ I CZĘSTOTLIWOŚĆ WIATRÓW..........................................39TABELA 19 SIEĆ WODOCIĄGOWA NA TERENIE GMINY ŁAPY.............................49TABELA 20 ZBIORCZE SYSTEMY KANALIZACYJNE - OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW, SIECI KANALIZACYJNE.......................50TABELA 21 GOSPODARKA ODPADAMI NA TERENIE GMINY ŁAPY.....................53TABELA 22 WYKAZ OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW W ZLEWNI PILOTOWEJ O WIELKOŚCI POWYŻEJ 2000 RML......................56TABELA 23 ZESTAWIENIE EMITORÓW ZANIECZYSZCZEŃ DO POWIETRZA. 58TABELA 24 ŹRÓDŁA I WIELKOŚĆ EMISJI ZANIECZYSZCZEŃ DO POWIETRZA W GMINIE ŁAPY W 2003 R............................59TABELA 25 ZREALIZOWANE I PLANOWANE INWESTYCJE Z ZAKRESU OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W GMINIE ŁAPY W LATACH 2001-2007 (TYS. PLN)..................................69TABELA 26 ŹRÓDŁA FINANSOWANIA ZADAŃ REALIZOWANYCH W LATACH 2001 – 2007 W ZAKRESIE OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ W GMINIE ŁAPY....................................69
107
TABELA 27 WYSOKOŚĆ PLANOWANYCH NAKŁADÓW NA INWESTYCJE Z ZAKRESU OCHRONY ŚRODOWISKA W GMINIE ŁAPY (W TYS. ZŁ)................................................................................................70TABELA 28 ZADANIA WŁASNE GMINY.........................................................................77TABELA 29 ZADANIA KOORDYNOWANE.....................................................................80TABELA 30 NAKŁADY SAMORZĄDÓW NA OCHRONĘ ŚRODOWISKA W LATACH 2004 – 2007 WG. KIERUNKÓW INWESTOWANIA (W TYS. ZŁ)..........................................................................................99
108
ZAŁĄCZNIKI
Załącznik nr 1
Informacja n/t miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obowiązujących na obszarze gminy Łapy.
Posiadamy n/w obowiązujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, sporządzone i uchwalone pod rządami ustawy z dnia 7 lipca
1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 1999 r. Nr 15, poz. 139 z późn. zm.).
Są to:
1) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego części obszaru gminy Łapy , zatw. uchwałą nr XXXII/310/97 Rady Miejskiej w
Łapach z dnia 1997-05-22, obejmuje obszar większości terenów wiejskich (Publikacja: Dz. Urz. W. B. Nr 12, poz. 45 z 25 czerwca 1997 r.);
2) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego fragmentów osiedla Łapy – „Centrum” , zatw. uchwałą nr XLI/375/98 Rady
Miejskiej w Łapach z dnia 1998-04-30; obejmuje obszar miasta, ograniczony ulicami: Piaskową, Główną, Bohaterów Westerplatte, Śliską
oraz Przechodnią (Publikacja: Dz. Urz. W. B. Nr 11, poz. 55 z 5 czerwca 1998 r.);
3) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego terenów zabudowy mieszkaniowej osiedla „Goździki” w Łapach, zatw. uchwałą nr
IX/60/99 Rady Miejskiej w Łapach z dnia 1999-04-30; obejmuje obszar miasta, położony pomiędzy ulicami Główną, Glinianą i Krańcową
(Publikacja: Dz. Urz. W. P. nr 19, poz. 289 z 7 czerwca 1999 r.);
4) Zmiany miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego fragmentów miasta Łapy , zatw. uchwałą nr X/80/99 Rady
Miejskiej w Łapach z dnia 1999-05-28. (zmiany dotyczyły głównie: wprowadzenia stref ochrony bezpośredniej i pośredniej istniejących ujęć
wody, przeznaczenia pod zabudowę mieszkaniową z usługami – terenu przeznaczonego dotychczas pad zabudowę administracyjno –
usługową, przeznaczenia pod zabudowę jednorodzinną szeregową – terenu przeznaczonego dotychczas pod zabudowę wielorodzinną,
109
przeznaczenia pod zabudowę jednorodzinną terenów przeznaczonych poprzednio pod uprawy polowe oraz łąki i pastwiska); Publikacja: Dz.
Urz. W. P. Nr 12, poz. 344 z 25 czerwca 1999 r.;
5) Zmiana miejscowego planu szczegółowego zagospodarowania przestrzennego fragmentów osiedla Łapy – „Barwiki” , zatw. uchwałą
nr X/81/99 Rady Miejskiej w Łapach z dnia 1999-05-28 (zmiana dotyczyła przeznaczenia pod zabudowę mieszkaniowo – usługową
szeregową terenów przeznaczonych dotychczas w planie pod pawilon handlowo – usługowy, stację transformatorową, przedszkole ze
studnią awaryjną oraz ciąg pieszy). Publikacja: Dz. Urz. W. P. Nr 12, poz. 345 z 25 czerwca 1999 r.;
6) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego osiedla mieszkaniowego „Bociany” w Łapach, zatw. uchwałą nr XIX/179/2000 Rady
Miejskiej w Łapach z dnia 2000-04-28; obejmuje część obszaru miasta ograniczonego ulicami: 3 – go Maja, Graniczną, Długą, Żurawią,
Nowowiejską, Sienkiewicza, Grzybową oraz wzdłuż granicy Łapy – Szołajdy do ulicy 3 – go Maja (Publikacja: Dz. Urz. W. P. Nr 15, poz.
161 z 26 maja 2000 r.);
7) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego części obszaru miasta Łapy, położonego w rejonie ulic: Długiej, Południowej oraz
Żwirki i Wigury, zatw. uchwałą nr XXVII/253/2001 Rady Miejskiej w Łapach z dn. 2001-02-23 (Publikacja: Dz. Urz. W. P. Nr 8, poz. 155
z 12 kwietnia 2001 r.);
8) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego osiedla mieszkaniowego „Bociany I”, zatw. uchwałą nr XL/362/02 Rady Miejskiej w
Łapach z dnia 31 maja 2002 r., obejmuje obszar miasta położony w rejonie ulic: Nilskiego – Łapińskiego, Wodociągowej, 3 – go Maja,
Długiej (Publikacja: Dz. Urz. W. P. Nr 26, poz. 658 z 2 lipca 2002 r.);
9) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego części miasta Łapy i gminy Łapy, zatw. uchwałą nr XIV/81/03 Rady Miejskiej w
Łapach z dnia 31 października 2003 r., obejmuje południową część obszaru miasta Łapy oraz tereny wsi przyległych do południowej granicy
miasta (Publikacja: Dz. Urz. W. Podl. Nr 118, poz. 2197 z 19 listopada 2003 r.);
10) Zmiana miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego m. Łapy , zatw. uchwałą Rady Miejskiej w Łapach z dnia 31
października 2003 r. (Publikacja: Dz. Urz. W. P. Nr 118, poz. 2198 z 19 listopada 2003 r.).
110
W dniu 30 grudnia 2003 r. Uchwałą Nr XVI/107/03 Rada Miejska w Łapach uchwaliła miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego
części miasta i gminy Łapy (obejmuje centralną i północną część obszaru miasta Łapy wraz z terenami położonymi w granicach Narwiańskiego
Parku Narodowego). Dokumentacja planistyczna wraz z kopią w/w uchwały została przesłana Wojewodzie w celu oceny zgodności z prawem i
publikacji w Dzienniku Urzędowym Województwa Podlaskiego.
Po wejściu w życie w/w planu (nie wcześniej, niż po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, co winno nastąpić w miesiącu lutym), cały obszar
miasta i gminy Łapy w 100 % będzie posiadał obowiązujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.
111
Załącznik nr 2
1. Obiekty podlegające gminie (ciepłownie lokalne, budynki użyteczności publicznej, szkoły, przedszkola itp.), w których
w ostatnim czasie (5 lat) zostały zmodernizowane lub zainstalowane nowe źródła ciepła, (poniższa tabela)
Tabela
Lp. Obiekt
Źródło energii
Przed Po
modernizacji
Moc [MW]
Efekt ekologicznyIlość zużywanego
paliwa[t/MW] lub [n?/MW]
Przed Po
% redukcjiemisji w
przeliczeniu na S02
Rokmoderni-
zacjiKoszt tyś. zł
1Kotłownia „Polna"
Kotłownia ta zastąpiła 3 dotychczaseksploatowane kotłownie.
węgiel Gaz,biomasa
Przed3,71
po 7, 92:Gaz 3,92,biomasa
4,00
269
Gaz 250270,biomasa925 ton
59 2002 4372
2 Kotłownia „Górna" węgiel
Z sieciciepłow-
niczejKotłowni„Polna"
Przed2,12 350 100 2002 357
3 Kotłownia „Nowy Rynek" węgiel
Z sieciciepłowni
czejKotłowni„Polna"
Przed2,12 258 100 2002 352
4
Kotłownia „Westerplatte"Zastąpiła 5 kotłowni lokalnych, ponadto
podłączono dwa budynki mieszkalnewielorodzinne z ogrzewaniem piecowym
węgiel Gaz Przed 0,7,po 4,12 269 124512 98 2002 947
5 Kotłownia w Budynku UM węgiel GazPrzed0,25
po 0,255380 147525 99 2002 223
6 Szkoła Podstawowa Nr 2 w Łapach węgiel GazPrzed0,48
po 0,34167 147 774 99 2002 283
7 Przedszkole samorządowe Nr 2 w Łapach węgiel GazPrzed0,15
po 0,13400 230769 99 1999 80
8 Szkoła Podstawowa Nr 1 w Łapach iMOPS węgiel
Z sieciciepłowni-
czejKotłowni„Polna"
Przed0,5 300 100 1998 242
9 Kotłownia „Cmentarna" węgielZ sieci
ciepłowni-czej
Przed2,04 363 100 2000 351
10 Szkoła Podstawowa w Daniłowie Dużym węgiel olejPrzed0,120
po 0,09543 189 62 1999 35
11 Szkoła Podstawowa w Uhowie węgiel Pompaciepła
Przed 0,2po 0,16 250 91 2001 334
12 Szkoła Podstawowa w Łupiance Starej węgiel Pompaciepła
Przed0,16
po 0,15281 89 2001 352
13 Szkoła Podstawowa Nr 3 w Łapach węgiel olejPrzed0,34
po 0,25206 92 70 1998 60
14 Gimnazjum N2 w Łapach węgiel
Z sieciciepłowni
czejKotłowni„Westerp
latte"
Przed 1,4 202 100 2002 295
2. Lista obiektów, w których wykorzystywane są odnawialne źródła energii (poniższa tabela).
TabelaLp. Obiekt Źródło energii Moc
[KW]
Udział % w
zasilaniu
Rok
instalacjiKoszt tyś. zł
1 Szkoła Podstawowa w Uhowie Pompy ciepła 0,16 100% 2002 334
2 Szkoła Podstawowa w Łupiance Starej Pompy ciepła 0,15 100% 2002 352
3 Kotłownia lokalna przy ul. Polnej w Łapach biomasa 4000 50,5% 2002 4372
Procentowy udział zainstalowanej mocy odnawialnych źródeł energii w całkowitej mocy zainstalowanej przez Gminę - 30 %
.
Załącznik nr 3 Zadanie priorytetowe nr 1. Budowa kanalizacji
L.p.Lokalizacja
zadania
Zakres rzeczowy Planowany koszt zadania tys. zł
Nazwa Jednostka
w 2004 roku
III
kwartał
IV
kwartał
w
2005
roku
w
2006
roku
2007
do 2010 rokudo 2015
roku
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
3
Daniłowo
Małe,
Daniowo
Duże,
Gąsówka
Stara Kol.
Kolektory
sanitarne
(grawitacyjne)Mb. 6606 220 350 150 2900
Przepompownie Szt.3 130 130 130
Kanały tłoczne Mb. 2896 100 100 610
Kanały
burzowe
Kanały
grawitacyjne
(inne)
Przyłącza
Zadanie priorytetowe nr 2. Budowa wodociągów i stacji uzdatniania wody
L.p.Lokalizacja
zadania
Zakres rzeczowy Planowany koszt zadania tys. zł
Nazwa Jednostka
w 2004 rokuw 2005
rokuw 2006 roku
III
kwartał
IV
kwartał2007
do 2010
rokudo 2015 roku
1 2 3 4 5 6 15 16
4
Płonka
Kościelna
– Łupianka
Stara i
przyległe
miejscowo
ści
Kolektory
sanitarne
(grawitacyjne)
Mb.
173513175
45002000 3075
Przepompowni
eSzt.16 390 520 1170
Kanały tłoczne Mb. 15457 25502750
800 830
Kanały
burzoweKanały
grawitacyjne(inne)
Przyłącza
l.p.Lokalizacja zadania
Zakres rzeczowy Planowany koszt zadania tys.zł
Nazwa Jednostka
w 2004 roku w 2005 roku w 2006III
kwartałIV kwartał 2007 do 2010 roku do 2015 roku
1 2 3 4 5 6 15 16Sieć
wodociąg
owa
(mb)
Przyłącza (sztuki)
m. Łapy
Budowa
stacji
uzdatniani
a wody
(sztuki) 1 100 3000 500
Uhowo, Płonka
Strumianka,
Daniowo Duże
Moderniza
cja
istniejącej
stacji
uzdatniani
a wody
(sztuki) 3 500 500 3000 3000
(inne)
Zadanie priorytetowe nr 3. Budowa oczyszczalni ścieków
L.p.Lokalizacja
zadania
Zakres rzeczowy Planowany koszt zadania tys. zł
Typ
oczyszczal
ni
Liczba
planow
anych
oczyszc
zalni
Przepust
owość
w 2004 rokuw 2005
rokuw 2006 roku
III
kwartał
IV
kwart
ał
2007do 2010
roku
do 2015
roku
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14m. Łapy
rozwiązani
e problemu
gospodarki
osadami
Mechanicz
no
biologiczna
110000
m3/d
100005000 20000
Zadanie priorytetowe nr 4. Budowa składowisk i kompostowni odpadów
L.p. Lokalizacja zadania
Zakres rzeczowy Liczba Pojemność
Planowany koszt zadania tys. złw 2004 roku w 2005 roku w 2006 rokuIII
kwartałIV
kwartałIV
2007 do 2010 roku do 2015 roku
1 2 3 4 5 6 7Budowa
składowiskaRekultywacja istniejącego składowiska
Budowa kompostowni
odpadów
Uhowo Urządzenia na składowisku
Waga i wyposażenie
części socjalnej
100
Uhowo
Linia technologiczna do segregacji
odpadów
50 100 3 000
Zadanie priorytetowe nr 5. Budowa kotłowni przyjaznych środowisku
L.p. Lokalizacja zadania
Typkotłowni
Liczba planowanych
kotłowni
Planowana moc
kotłowni
Planowany koszt zadaniaw 2004 roku w 2005 roku w 2006 rokuIII
kwartałIV
kwartał I II III IV I II III IV do 2010 roku do 2015 roku
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
L.p.
Planowany termin realizacji zadaniaw 2004 roku w 2005 roku w 2006 rokuIII
kwartałIV
kwartał I II III IV I II III IV do 2010 roku do 2015 roku