Program edukacji wczesnoszkolnej - ukw.edu.pl · gólnych klasach wskazane jest, obok pracy z całą klasą, stosowanie nauczania zindywidualizowanego, które pozwala uwzględnić

Programedukacjiwczesnoszkolnej

Projekt okładkiTomasz Kozłowski

RedakcjaAndrzej Pustuła

KorektaAnna Banasik Skład i łamaniePiotr Jaworski

ISBN 978-83-7491-223-5

© Grupa Edukacyjna S.A. 2009

Grupa Edukacyjna S.A.25-655 Kielce, ul. Łódzka 308tel. 041 366 53 66, faks 041 366 55 55e-mail:[email protected], http://www.mac.pl

SPIS TREŚCI

1. Założenia programu ......................................................................42. Cele edukacji wczesnoszkolnej .....................................................73. Sylwetka dziecka rozpoczynającego naukę w klasie pierwszej ....94. Strategie osiągania celów kształcenia ........................................125. Przewidywane osiągnięcia uczniów ...........................................156. Tematyka ....................................................................................517. Proponowane metody oceniania ................................................55

4

1. ZAŁOŻENIA PROGRAMU

Nauczanie w klasach I – III szkoły podstawowej, nazywane edu-kacją wczesnoszkolną, rozpoczyna organizowany przez szkołę proces wszechstronnego rozwoju uczniów: umysłowego, fi zycznego, moral-nego i estetycznego.

Zgodnie z założeniami sześcioklasowej szkoły podstawowej na-uczanie w klasach I – III jest jednolitym procesem dydaktycznym i wychowawczym.

Elementy nauczania, uczenia się, kształcenia i wychowania w tych klasach są ze sobą ściśle zespolone.

W klasach I – III uczniowie zdobywają wstępne wiadomości o ży-ciu społecznym, przyrodzie i kraju ojczystym, opanowują umiejętności czytania i pisania, wykonywania elementarnych działań arytmetycz-nych, posługiwania się prostymi narzędziami i przyborami. Rozwija się tu również wrażliwość dzieci na piękno przyrody, na estetykę życia codziennego oraz zainteresowania i uzdolnienia plastyczne i muzycz-ne. Uczniowie rozwijają również sprawność fi zyczną. Zdobyte w kla-sach I – III wiadomości, umiejętności i nawyki stanowią podstawę do dalszej nauki w klasach IV – VI szkoły podstawowej.

Wyniki pracy dydaktycznej i wychowawczej zależą w dużej mie-rze od umiejętnego wprowadzania dzieci w społeczne warunki życia w szkole.

W domu rodzinnym dziecko było ośrodkiem zainteresowania i przedmiotem zabiegów opiekuńczo-wychowawczych osób najbliż-szych. Przejście od atmosfery, w której dominuje zaspokajanie potrzeb i zainteresowań dziecka do atmosfery życia szkolnego, gdzie wysuwa się na czoło wykonywanie określonych obowiązków i zadań, przejście od zabawy do zorganizowanej nauki nie może się dokonać od razu i bez trudności.

Dla dzieci w wieku 6 – 9 lat należy tak organizować pracę, by po-budzała do samodzielnego rozwiązywania prostych zagadnień z życia codziennego, zaspokajała naturalne dążenia do ruchu i praktycznego działania. W toku nauczania należy łączyć treści z różnych dziedzin, skupiając je wokół bliskich dzieciom obrazów, zdarzeń i sytuacji.

5

Z uwagi na zróżnicowanie poziomu umysłowego dzieci w poszcze-gólnych klasach wskazane jest, obok pracy z całą klasą, stosowanie nauczania zindywidualizowanego, które pozwala uwzględnić możli-wości i braki dzieci, różne tempo ich pracy, zainteresowania i doświad-czenia. Dzięki temu mniej zdolne dzieci pobudzi się do wysiłku. Nawet minimalne, ale widoczne wyniki pracy własnej pobudzą w nich wiarę we własne siły, wyzwolą energię i chęć do dalszej pracy.

Zdobywanie określonych przez program nauczania wiadomości i umiejętności powinno odbywać się przede wszystkim w szkole. Od klasy I należy przyzwyczajać uczniów do odrabiania zadań domowych, zwracając uwagę na to, aby praca ta nie przekraczała możliwości dzie-ci i nie powodowała ich przeciążenia.

Prace domowe powinny stanowić część szerzej rozumianej techniki uczenia się, którą uczniowie opanowują w elementarnym zakresie już w klasach początkowych, i dotyczyć materiału opracowanego na zaję-ciach oraz dobrze zrozumianego przez uczniów.

Edukacja wczesnoszkolna powinna zawierać wiele elementów dzia-łania praktycznego, które ma duże znaczenie dla rozwoju dzieci, do-starcza im przeżyć, budzi ich aktywność i rozwija myślenie. Działanie praktyczne daje dzieciom okazję do poszerzania wiedzy, do jej stoso-wania, a także uczy cenić pracę własną i cudzą. W działaniu praktycz-nym kształtują się szybciej takie cechy charakteru, jak: dokładność, systematyczność, wytrwałość, zdyscyplinowanie i odpowiedzialność, kształtuje się również umiejętność planowania, samodzielnego działa-nia, a także kontrolowania wykonanej pracy.

Zadania wychowawcze w klasach I – III polegają przede wszystkim na stopniowym kształtowaniu podstawowych nawyków społecznego współżycia. Od pierwszych dni pobytu w szkole nauczyciel kształtuje u uczniów umiejętność zgodnego współżycia w grupie, poprawnego zachowania się wobec rówieśników, dzieci młodszych i osób starszych, dąży do wytworzenia atmosfery wzajemnej życzliwości, uczynności i dobrze zrozumianego koleżeństwa. Uczy poszanowania własności osobistej oraz mienia społecznego, zachęca do podejmowania wspól-nych zadań i sumiennego ich wykonywania, do przestrzegania norm życia szkolnego, kształci umiejętność rozróżniania dobrego i złego po-

6

stępowania, wpaja poczucie sprawiedliwości, gotowość przychodze-nia z pomocą słabym i pokrzywdzonym, gotowość do naprawiania zła, uwrażliwia na cierpienia i krzywdę.

Przez dobór odpowiednich, dostosowanych do poziomu rozwoju umysłowego uczniów obrazów z przeszłości i teraźniejszości, nauczy-ciel budzi uczucia miłości i przywiązania do ojczyzny.

Uczucia patriotyczne należy rozwijać przez poznawanie stron ro-dzinnych, historii i tradycji regionu, zainteresowanie pracą ludzi, wy-konywaną dla najbliższego środowiska, regionu, ojczyzny.

Przekazując wiadomości o życiu ludzi i o świecie, nauczyciel stara się wzbudzić u uczniów dążenie do poznawania prawdy i dociekania tajemnic przyrody.

Prowadzoną systematycznie pracę wychowawczą należy z reguły opierać na przeżyciach i konkretnym działaniu uczniów, na zdarze-niach i sytuacjach związanych bezpośrednio z ich życiem w rodzinie, z życiem kolegów, klasy, najbliższego otoczenia.

Realizacja treści programu Nasza klasa, pisanego z myślą o dzie-ciach z klas I – III szkoły podstawowej, ma na celu wychowanie czło-wieka, który:

czuje się współodpowiedzialny za świat, w którym żyje (swój −dom, podwórko, szkołę, miejscowość, swoją ojczyznę, za ludzi i za przyrodę...) potrafi widzieć, słyszeć i czuć więcej (zarówno piękno, jak i cier- −pienie) potrafi oceniać swoje możliwości i dąży do ich poszerzania; stara −się je wykorzystać, pomagając innym i sobie docenia znaczenie wiedzy we współczesnym świecie i świado- −mie dąży do jej ustawicznego poszerzania i pogłębiania.

7

2. CELE EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ

Zgodnie z Podstawą programową kształcenia ogólnego „celem edukacji wczesnoszkolnej jest wspomaganie dziecka w rozwoju inte-lektualnym, emocjonalnym, społecznym, etycznym, fi zycznym i este-tycznym. Ważne jest również takie wychowanie, aby dziecko w miarę swoich możliwości było przygotowane do życia w zgodzie z samym sobą, ludźmi i przyrodą. Należy zadbać o to, aby dziecko odróżniało dobro od zła, było świadome przynależności społecznej (do rodziny, grupy rówieśniczej i wspólnoty narodowej) oraz rozumiało koniecz-ność dbania o przyrodę. Jednocześnie dąży się do ukształtowania sys-temu wiadomości i umiejętności potrzebnych dziecku do poznawania i rozumienia świata, radzenia sobie w codziennych sytuacjach oraz do kontynuowania nauki w klasach IV−VI szkoły podstawowej”.

Analizując powyższy tekst, należy stwierdzić, że nadrzędnym ce-lem kształcenia na pierwszym etapie edukacyjnym jest takie wspoma-ganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju dziecka, by w miarę swych możliwości mogło osiągnąć maksymalny poziom w sferach: intelektualnej, emocjonalno-społecznej, fi zycznej dla dobra własnego i środowiska (przyrodniczego i społecznego), w którym żyje.

Cele kształcenia i wychowania rozumiane są jako integralna całość, mająca wpływ na proces edukacji.

Edukacja na tym etapie kształcenia ma na celu w szczególności:Rozwijanie procesów poznawczych, takich jak: spostrzeganie, • obserwacja, uwaga, pamięć, mowa, myślenie poprzez umiejęt-ność posługiwania się bezpośrednimi i pośrednimi metodami po-znawania świata (przyrody, kultury).Rozumienie i używanie słów; posługiwanie się językiem ojczy-• stym w zakresie mówienia, pisania, czytania; wypowiadanie się w określonych formach; przygotowanie do odbioru dzieła lite-rackiego, plastycznego, muzycznego.Kształtowanie umiejętności posługiwania się liczbami; wykony-• wanie czterech podstawowych działań na konkretach, zastępni-kach, liczbach; dokonywanie pomiarów; rozwiązywanie zadań matematycznych; rozpoznawanie prostych fi gur geometrycznych.

8

Wyszukiwanie, selekcjonowanie, gromadzenie informacji z róż-• nych źródeł; korzystanie ze zdobytej wiedzy.Nabywanie doświadczeń i wykorzystywanie ich w nowych sy-• tuacjach.Kierowanie własną aktywnością, rozwiązywanie problemów • w twórczy sposób.Kształtowanie takich cech, jak: otwartość, ciekawość świata, cierpli-• wość i wytrwałość w docieraniu do prawdy, obiektywizm.Kształtowanie i doskonalenie umiejętności rozpoznawania, na-• zywania i wyrażania własnych emocji językiem mowy, gestu, ruchu, plastyki i muzyki.Wdrażanie do samokontroli i samooceny oraz właściwego re-• agowania na zewnętrzną ocenę wykonania zadania. Doskonalenie umiejętności inicjowania i organizowania wszel-• kich form działalności związanych z zainteresowaniami.Rozwijanie umiejętności inicjowania, nawiązywania, podtrzymy-• wania kontaktów społecznych; efektywne komunikowanie się.Wdrażanie do aktywnego uczestnictwa w coraz szerszych krę-• gach społecznych; rozwijanie zainteresowań poprzez uczestnic-two w różnych formach aktywności społecznej; wywiązywanie się z zadań związanych z funkcjonowaniem w danym środowi-sku; utrzymywanie więzi rodzinnych, przyjacielskich, koleżeń-skich; dzielenie się z innymi.Rozbudzanie zainteresowań przyrodniczych i potrzeby bezpo-• średniego kontaktu z przyrodą.Wdrażanie do właściwego (zgodnego z przyjętymi normami) • zachowania w różnych miejscach i sytuacjach; właściwe korzy-stanie z dóbr użyteczności publicznej, np.: dróg, komunikacji, instytucji i obiektów kulturalnych, sklepów itp.Rozwijanie własnych zainteresowań poprzez uczestnictwo • w różnych formach aktywności artystycznej i sportowej.Kształtowanie umiejętności uczestnictwa w grach i zabawach • zgodnie z ustalonymi zasadami; rozpoznawanie i właściwe reago-wanie na różne sygnały; troska o własną sprawność fi zyczną.Wdrażanie do przestrzegania zasad bezpieczeństwa w różnych • sytuacjach; bezpieczne posługiwanie się prostymi narzędziami.

9

3. SYLWETKA DZIECKA ROZPOCZYNAJĄCEGONAUKĘ W KLASIE PIERWSZEJ

Dziecko rozpoczynające naukę w szkole zmienia tryb życia, jest spostrzegane jako uczeń. Staje przed nowymi oczekiwaniami i wyma-ganiami dorosłych. Szkoła jest strukturą o wiele bardziej skompliko-waną niż rodzina czy przedszkole. Bombardowany ogromem nowych bodźców pierwszoklasista musi znaleźć swoje miejsce w szkole, po-znać zwyczaje, obowiązujące zasady i przystosować się do nich. Suk-ces szkolny zależy od umiejętności włączenia się w życie szkoły. Wy-bitny intelekt czy zdyscyplinowanie nie gwarantują powodzenia. Na powodzenie szkolne wpływa wiele czynników. Żaden z nich nie prze-sądza o sukcesie, ponieważ oddziałują wszystkie razem. Są to:

zdolności − pracowitość − stan zdrowia fi zycznego (od niego zależy systematyczność −uczęszczania na zajęcia, radzenie sobie ze zmęczeniem) stan zdrowia psychicznego (funkcjonowanie układu nerwowego, −odporność na stres, umiejętność koncentracji uwagi) harmonijny rozwój intelektualny, fi zyczny, motoryczny, emo- −cjonalny, społeczny (np. bardzo sprawne i zdolne dziecko może mieć słabe wyniki w szkole, jeśli jest słabo uspołecznione, nie reaguje na polecenia nauczyciela albo ma zaburzenia spostrzega-nia wzrokowego i kłopoty z rozróżnianiem i odwzorowywaniem liter i cyfr) zainteresowanie poznawanymi treściami, motywacja do nauki − atmosfera panująca w rodzinie. −

W dużym stopniu o sukcesach w szkole decydują lata przedszkolne, ponieważ właśnie wtedy dzieci zdobywają doświadczenia, umiejętności i wiedzę, które w przyszłości pomogą im w sprostaniu szkolnym obo-wiązkom.

Dziecko kończące edukację przedszkolną powinno:brać udział w zabawach ruchowych −wykonywać zadania ruchowe oraz ćwiczenia fi zyczne korygują- −ce postawę ciała

10

lepić z plasteliny, ciąć nożyczkami według wytyczonej linii pro- −stej i krzywejprawidłowo wymawiać wszystkie głoski −prawidłowo różnicować dźwięki z otoczenia – nazywać, jakie −zwierzę lub przedmiot wydaje dany dźwiękwyróżniać głoskę na początku wyrazu, np. nazwać głoskę, którą −słyszy na początku swojego imienia lub imion rodzicówróżnicować dźwięki podobne −rozwiązywać proste zagadki −umieć słuchać baśni, opowiadań i legend, w tym własnego regio- −nu, jako inspiracji do słownego i pozasłownego wyrażania treści i przeżyćuczestniczyć w grach zespołowych, teatralnych i pantomimie −wyrażać się poprawnie pod względem gramatycznym −orientować się w przestrzeni −odróżniać lewą stronę swego ciała od strony prawej −posługiwać się zawsze jedną ręką w pracach wymagających wy- −borukolorować obrazek, nie wykraczając poza linie −prawidłowo posługiwać się przyborami do pisania, rysowania −narysować postać ludzką, która jest kompletna, a części ciała −rozmieszczone są właściwieśpiewać i tworzyć prosty akompaniament do piosenek, zabaw −ruchowychgrupować klocki według barwy, kształtu, wielkości −znaleźć kilka różnic w dwu obrazkach pozornie identycznych −grupować przedmioty i obrazki według określonych kryteriów −kojarzyć przedmioty lub obrazki pasujące do siebie −dobrać do wzoru takie same obrazki, takie same litery −odtworzyć wzór z klocków – ułożyć tak samo jak na rysunku −skupić się na wykonywanej czynności około 30 minut −wysłuchać 4 − 5 poleceń, następnie zastosować się do nich −po skończonej zabawie posprzątać zabawki −kończyć rozpoczętą pracę −zgodnie bawić się z rówieśnikami −

11

podporządkować się poleceniom dorosłych – stosować do usta- −lonych zasad.

Nie zawsze wraz z podjęciem nauki w szkole wszelkie funkcje są już prawidłowo rozwinięte. Zrozumienie tego jest bardzo ważne. Na-uczyciel poprzez różne działania powinien tak pracować z dziećmi, aby każde z nich osiągnęło jak najlepsze wyniki w przyswajaniu wiedzy. Wczesne wykrycie zaburzeń w prawidłowym rozwoju i stosowanie odpowiednich ćwiczeń pozwala pokonać trudności. Niestety, czasami na efekty trzeba czekać dłuższy czas. Rozwój jest procesem bardzo skomplikowanym i długotrwałym i zawsze należy o tym pamiętać.

12

4. STRATEGIE OSIĄGANIA CELÓW KSZTAŁCENIA

Osiąganie zamierzonych celów uwarunkowane jest właściwym doborem treści oraz dostosowaniem treści i wymagań do możliwości rozwojowych dzieci. Równie ważna jest właściwa organizacja i prze-bieg procesu edukacyjnego, który powinien być oparty na atmosferze zaufania, radości i zabawy. Proces osiągania nakreślonych celów to również odpowiedni dobór treści, form, metod działania i środków dy-daktycznych. W ich doborze pomagają nauczycielowi cele operacyjne, które muszą być użyteczne i prowadzić do realizacji celu nadrzędne-go, jakim jest rozwijanie aktywności badawczej u dzieci w młodszym wieku szkolnym.

Fundamentem najnowszych koncepcji uczenia się jest uczenie się w działaniu, czyli uczenie się przez doświadczenie, które opiera się na trzech zasadach:

Najlepiej uczymy się wtedy, gdy jesteśmy włączeni w przeżycia −dostarczające nauki.Wiedzę najlepiej odkrywamy samodzielnie. −Uczymy się z zapałem – jeśli mamy możliwość wyboru celu −i sposobu nauki.

Aby umożliwić uczniowi uczenie się w działaniu, nauczyciel zobo-wiązany jest tworzyć jak najwięcej sytuacji bogatych w przeżycia, któ-re będą angażowały aktywność ucznia. Aktywność tę charakteryzują następujące zasady:

Zasada aktywności zewnętrznej i wewnętrznej – widocznym na −zewnątrz działaniom towarzyszy intensywna praca wewnętrzna, gdy pojawiają się różnorodne uczucia i emocje. Zasada aktywności rzeczywistej – gdy człowiek zaangażowany −w działanie jest doceniany i szanowany przez otoczenie, a szcze-gólnie przez ważne dla niego osoby. Zasada aktywności różnorodnej – gdy człowiek jest aktywny −w sposób różnorodny, zaś jego działania mają charakter manipu-lacyjno-eksploracyjny, gdy używa różnorodnych pomocy nauko-wych i gdy samodzielnie tworzy coś nowego.

13

Zasada aktywności korzystającej ze wszystkich zasobów – gdy −człowiek korzysta ze swoich wewnętrznych zasobów i zasobów zewnętrznych, tkwiących w innych ludziach.

Zadaniem szkoły na pierwszym etapie edukacji jest ukazywanie dzieciom całościowego obrazu świata, przygotowanie ich do zrozu-mienia samego siebie, umożliwienie im wszechstronnego i harmonij-nego rozwoju, a także podejmowania różnorodnych form aktywności.

Koncepcja zintegrowanego nauczania wymogła również koniecz-ność zmian w stylu kierowania zespołem uczniowskim. Wychowawca, jego wiedza, umiejętności i sposób podejścia do ucznia mają podsta-wowe znaczenie dla kształtowania osobowości dzieci. Powinien to być człowiek otwarty na dziecko i samego siebie, przyjmujący postawę za-ciekawienia światem, empatyczny, pozwalający dziecku na bycie sobą, wychodzący poza utarte schematy, mający pomysły i wprowadzający je w życie.

Ścisły wpływ na efektywność uczenia się mają właściwie dobrane środki dydaktyczne i metody nauczania. Niezwykle ważna jest ich róż-norodność, przemyślane wprowadzanie, a także wpływ na aktywizo-wanie uczniów, angażowanie różnych zmysłów, wdrażanie do działań twórczych. Każdy nauczyciel powinien opracować własny katalog me-tod nauczania, biorąc pod uwagę wiek dzieci, ich możliwości, tematy-kę zajęć, specyfi kę szkoły i regionu.

Program edukacji wczesnoszkolnej Nasza klasa nastawiony jest na wykorzystanie naturalnej w młodszym wieku szkolnym ciekawo-ści poznawczej, chęci badania świata i wyrażania przeżyć w różnych formach ekspresji. Dlatego oprócz aktywnego działania w naturalnym środowisku, oprócz przeprowadzania doświadczeń, szczególnie warte uwagi są następujące metody i techniki stosowane w realizowaniu za-dań efektywnej nauki:

słuchanie muzyki superlerning, pozwalające na wprowadzenie −umysłu w stan optymalny do nauki mapa mentalna – inteligentne notatki – służąca do wizualnego −opracowania pojęcia z wykorzystaniem symboli, krótkich słów, haseł ćwiczenia na poszerzanie pola widzenia – wspomagające proces −

14

czytania (rozluźnianie oczu i zawieszanie ich nieruchomo na ja-kimś punkcie, obserwowanie kątem oka, co się dookoła nas dzie-je, przeskakiwanie na „rozluźnionych” oczach z punktu na punkt, rysowanie przy zamkniętych oczach po 7 fi gur geometrycznych: kwadratów, trójkątów, kół – najpierw w jednym kierunku, potem w przeciwnym elementy techniki szybkiego czytania (czytanie globalne z wy- −korzystaniem fl esz kart, czytanie ze wskaźnikiem, codzienne głośne czytanie dzieciom z jednoczesnym wskazywaniem czyta-nych wyrazówtechniki zapamiętywania (piktogramy, zakładkowa metoda za- −pamiętywania)kinezjologia edukacyjna −drama – angażuje mowę, myśli, emocje, ruch, wpływa na popra- −wę zachowań poprzez przeżycie problemu, poszukanie innego rozwiązania; wdraża do kreatywnościplastyczna, muzyczna, ruchowa i językowa interpretacja utworu −burza mózgów, dywanik pomysłów, metaplan – doskonale nada- −ją się do projektowania wielu rozwiązań tej samej sytuacji pro-blemowejlinia czasu – służy do wizualnego przedstawienia elementów hi- −storii (np. kiedy żyły dinozaury)metoda projektu (np. wykonanie albumu o rodzinnej miejscowości, −wydanie gazetki klasowej)gwiazda pytań – to prosta technika pomocna w planowaniu zmian −(np. zachowania).

Celowe wydaje się częste wprowadzanie pracy grupowej, gdyż daje ona dzieciom poczucie bezpieczeństwa, stwarza okazję do rozmów, dyskusji, a nawet negocjacji. Grupa musi przecież wypracować jakieś wspólne stanowisko. Nie obejdzie się więc bez mimowolnego kształce-nia poczucia odpowiedzialności za wynik pracy zespołu, wyrozumiałości i tolerancji dla odmiennych poglądów, a także konieczności kulturalnego dochodzenia do głosu. Ponieważ droga do pełnego wytworzenia takich cech i umiejętności u dzieci jest bardzo długa, należy ją rozpocząć już w klasach I – III podczas rozwiązywania różnorodnych problemów.

15

5. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW

Treści kształcenia i wychowania zostały ujęte jako cele operacyjne, gdyż w aspekcie dalszego kształcenia o sukcesie edukacyjnym decy-duje nie dobór treści i zasób wiedzy, lecz opanowanie umiejętności kluczowych, związanych zwłaszcza z mówieniem, czytaniem, pisa-niem, liczeniem, świadomym zdobywaniem wiedzy, współpracą z in-nymi i doskonaleniem się.

Nauczyciel może przenosić konieczność nabycia przez uczniów konkretnych osiągnięć na wyższy bądź niższy poziom, mając na uwa-dze możliwości i zainteresowania konkretnego zespołu klasowego.

Każde dziecko rozwija się w swoim tempie i czasami nieosiągnięcie przez nie przewidywanych w danej klasie umiejętności może prowa-dzić do frustracji, zniechęcenia, braku aktywności poznawczej i chęci do dalszego kształcenia.

Osiągnięcia wskazują, co uczeń wie, zna, potrafi wykonać (rozpo-znać, wyodrębnić, zaobserwować, przedstawić, wyrazić, dobrać, na-rysować, zastosować itp.) po zakończeniu pierwszego etapu eduka-cyjnego. Dzięki temu nauczycielowi łatwiej jest skoncentrować się na funkcjonalnym opanowaniu przez dzieci umiejętności, a nie egzekwo-waniu gotowej wiedzy.

EDUKACJA POLONISTYCZNA

Podstawa programowa Umiejętności ucznia kończącego klasę pierwszą

Uczeń kończący klasę I:1) w zakresie umiejętności społecz-

nych warunkujących porozu-miewanie się i kulturę języka:

a) obdarza uwagą dzieci i doros-łych, słucha ich wypowiedzi i chce zrozumieć, co przekazu-ją; komunikuje w jasny sposób swoje spostrzeżenia, potrzeby, odczucia,

Mówienie i słuchanieUczeń:

mówi zrozumiale, wymawiając słowa −poprawnieumie przyjąć w rozmowie rolę słuchacza −uczestniczy w rozmowie na określony −temat wypowiada się samodzielnie na różne −tematyzadaje pytania kolegom i nauczycielowi −

16

b) w kulturalny sposób zwraca się do rozmówcy, mówi na temat, zadaje pytania i odpowiada na pytania innych osób, dostoso-wuje ton głosu do sytuacji, np. nie mówi zbyt głośno,

c) uczestniczy w rozmowie na tematy związane z życiem rodzinnym i szkolnym, także inspirowane literaturą;

2) w zakresie umiejętności czyta-nia i pisania:

a) rozumie sens kodowania oraz dekodowania informacji; od-czytuje uproszczone rysunki, piktogramy, znaki informacyj-ne i napisy,

b) zna wszystkie litery alfabetu, czyta i rozumie proste, krótkie teksty,

c) pisze proste, krótkie zdania: przepisuje, pisze z pamięci; dba o estetykę i poprawność grafi czną pisma (przestrzega zasad kaligrafi i),

d) posługuje się ze zrozumieniem określeniami: wyraz, głoska, litera, sylaba, zdanie,

e) interesuje się książką i czy-taniem; słucha w skupieniu czytanych utworów (np. baśni, opowiadań, wierszy), w miarę swoich możliwości czyta lektury wskazane przez nauczyciela,

f) korzysta z pakietów edukacyj-nych (np. zeszytów ćwiczeń i innych pomocy dydaktycz-nych) pod kierunkiem nauczy-ciela;

prosi o wyjaśnienie znaczenia wyrazów, −poleceń lub niezrozumiałego fragmentu tekstusłowem, zdaniem odpowiada na pytania −nauczyciela, kolegówwypowiada się na temat wysłuchanego −tekstu, oglądanej historyjki obrazkowej, przedmiotu, ilustracji, fi lmu itp. okazuje zainteresowanie wypowiedziami −kolegów i nauczycielisłucha i rozumie tekst mówiony, czytany −lub odtwarzany z nagraniatworzy swą wypowiedź w formie kilku- −zdaniowego teksturecytuje wiersze −uczestniczy w zabawie teatralnej, ilustru- −je mimiką, gestem, ruchem zachowania bohatera literackiegorozumie umowne znaczenie rekwizytu −i umie posłużyć się nim w odgrywanej scence.

Czytanie i korzystanie z informacjiUczeń:

rozpoznaje litery i łączy je z odpowiedni- −mi głoskamiwyróżnia i poprawnie artykułuje głoski od- −powiadające poszczególnym literomporównuje liczbę głosek i liter w wyrazach −czyta wyrazy i zdania −czyta teksty drukowane i pisane −czyta głośno i poprawnie, płynnie i wyra- −ziścieczyta cicho ze zrozumieniem −czyta teksty znane i nowo poznane −rozumie znaczenie czytanych wyrazów, −zwrotów, zdań, rozumie sens całego tekstuocenia zdarzenia i postać bohatera −samodzielnie czyta wybrane przez siebie −książki i czasopismarozpoznaje niektóre rytmicznie powtarza- −jące się elementy wiersza.

17

3) w zakresie umiejętności wypowiadania się w małych formach teatralnych:

a) uczestniczy w zabawie teatral-nej, ilustruje mimiką, gestem, ruchem zachowania bohatera literackiego lub wymyślonego,

b) rozumie umowne znaczenie rekwizytu i umie posłużyć się nim w odgrywanej scence,

c) odtwarza z pamięci teksty dla dzieci, np. wiersze, piosenki, fragmenty prozy.

PisanieUczeń:

zapisuje litery małe i wielkie, odtwarza −odpowiednio ich kształtytworzy wyrazy z rozsypanki literowej, −sylabowejzapisuje wyrazy i zdania −pisze czytelnie, poprawnie łącząc litery −przepisuje poprawnie wyrazy, zdania −prawidłowo rozmieszcza pisany tekst na kartce −podpisuje własne ilustracje i historyjki −obrazkowe w książcepisze z pamięci wyrazy i krótkie teksty −rozwija zdania nierozwinięte −redaguje pisemne odpowiedzi na pytania −układa samodzielnie wypowiedź na okreś- −lony temat i zapisuje ją.

Elementy gramatyki i ortografi iUczeń:

rozpoznaje zdania w mowie i tekście −pisanymwyróżnia wyrazy w zdaniach −stosuje wielką literę na początku zdania, krop- −kę, pytajnik, wykrzyknik na końcu zdania w pisowni imion, nazwisk, nazw geogra- −fi cznych stosuje wielką literę dzieli wyrazy na głoski i sylaby − rozpoznaje i nazywa samogłoski i spółgłoski −zna głoski oznaczone dwiema literami −pisze poprawnie wyrazy ze spółgłoskami −miękkimi, w których miękkość oznaczona jest literą i lub znakiem diakrytycznympisze poznane wyrazy poprawnie pod −względem ortografi cznymtworzy wyrazy pokrewne i stosuje je −w pracach pisemnychnazywa przedmioty i ich cechy −nazywa czynności wykonywane przez −osoby i zwierzętawyjaśnia wyrazy i zwroty spotykane −w słuchanych i czytanych tekstach.

18

Podstawa programowa Umiejętności ucznia kończącego klasę drugą

Uczeń kończący klasę III:1) korzysta z informacji:a) uważnie słucha wypowiedzi

i korzysta z przekazywanych informacji,

b) czyta i rozumie teksty prze-znaczone dla dzieci na I etapie edukacyjnym i wyciąga z nich wnioski,

c) wyszukuje w tekście potrzebne informacje i w miarę możli-wości korzysta ze słowników i encyklopedii przeznaczonych dla dzieci na I etapie eduka-cyjnym,

d) zna formy użytkowe: życzenia, zaproszenie, zawiadomienie, list, notatka do kroniki; potrafi z nich korzystać;

2) analizuje i interpretuje teksty kultury:

a) przejawia wrażliwość estetycz-ną, rozszerza zasób słownic-twa poprzez kontakt z dziełami literackimi,

b) w tekście literackim zaznacza wybrane fragmenty, określa czas i miejsce akcji, wskazuje głównych bohaterów,

c) czyta teksty i recytuje wiersze z uwzględnieniem interpunkcji i intonacji,

d) ma potrzebę kontaktu z litera-turą i sztuką dla dzieci, czyta wybrane przez siebie i wskaza-ne przez nauczyciela książki, wypowiada się na ich temat,


mówi zrozumiale, wymawiając słowa −wyraziście i poprawnieumie przyjąć w rozmowie rolę słuchacza −i osoby zabierającej głosuczestniczy w rozmowie na określony te- −mat (np. na temat tekstu, świąt, bieżących spraw klasowych i szkolnych, zjawisk przyrody, własnych przeżyć, wykonanych prac plastycznych itd.)wypowiada się samodzielnie na różne −tematyzadaje pytania kolegom i nauczycielowi −prosi o wyjaśnienie znaczenia wyrazów, −poleceń lub niezrozumiałego fragmentu tekstusłowem, zdaniem odpowiada na pytania −nauczyciela, kolegówwypowiada się na temat wysłuchanego −(przeczytanego) tekstu, oglądanej histo-ryjki obrazkowej, przedmiotu, ilustracji, fi lmu itp. (opowiadając, opisując)okazuje zainteresowanie wypowiedziami −kolegów i nauczycielisłucha i rozumie tekst mówiony, czytany −lub odtwarzany z nagraniatworzy swą wypowiedź w formie kilku- −zdaniowego, spójnego tekstuuczestniczy w zabawie teatralnej, ilustru- −je mimiką, gestem, ruchem zachowania bohatera literackiegorozumie umowne znaczenie rekwizytu −i umie posłużyć się nim w odgrywanej scence.


rozpoznaje litery i łączy je z odpowiedni- −mi głoskami

19

e) pod kierunkiem nauczyciela korzysta z podręczników i ze-szytów ćwiczeń oraz innych środków dydaktycznych;

3) tworzy wypowiedzi:a) w formie ustnej i pisemnej:

kilkuzdaniową wypowiedź, krótkie opowiadanie i opis, list prywatny, życzenia, zaprosze-nie,

b) dobiera właściwe formy komunikowania się w różnych sytuacjach społecznych,

c) uczestniczy w rozmowach: za-daje pytania, udziela odpowie-dzi i prezentuje własne zdanie; poszerza zakres słownictwa i struktur składniowych,

d) dba o kulturę wypowiadania się; poprawnie artykułuje głos-ki, akcentuje wyrazy, stosuje pauzy i właściwą intonację w zdaniu oznajmującym, pyta-jącym i rozkazującym; stosuje formuły grzecznościowe,

e) dostrzega różnicę pomiędzy literą i głoską; dzieli wyrazy na sylaby; oddziela wyrazy w zdaniu, zdania w tekście,

f) pisze czytelnie i estetycznie (przestrzega zasad kaligrafi i), dba o poprawność gramatycz-ną, ortografi czną oraz inter-punkcyjną,

g) przepisuje teksty, pisze z pa-mięci i ze słuchu; w miarę swoich możliwości samodziel-nie realizuje pisemne zadania domowe.

wyróżnia i poprawnie artykułuje głoski od- −powiadające poszczególnym literomporównuje liczbę głosek i liter w wyrazach −czyta teksty drukowane i pisane −czyta głośno i poprawnie, płynnie i wyra- −ziścieczyta cicho ze zrozumieniem −czyta teksty znane i nowo poznane −rozumie znaczenie czytanych wyrazów, −zwrotów, zdań, rozumie sens całego tekstuczyta ze zrozumieniem komunikaty, −polecenia w podręczniku, plany działania, instrukcje obsługi urządzeńszuka informacji w encyklopediach, słow- −nikachustala kolejność zdarzeń w tekście, wyszu- −kuje fragmenty tekstu potrzebne do tematuocenia zdarzenia i postać bohatera −porównuje zdarzenia fi kcyjne z własnymi −doświadczeniamisamodzielnie czyta wybrane przez siebie −książki i czasopismarozpoznaje niektóre rytmicznie powtarza- −jące się elementy wiersza, np. rym, wers, strofę, refren.

PisanieUczeń:

zapisuje litery małe i wielkie, odtwarza −odpowiednio ich kształtytworzy wyrazy z rozsypanki literowej, −sylabowejzapisuje wyrazy i zdania −pisze czytelnie, poprawnie łącząc litery −przepisuje poprawnie wyrazy, zdania, −fragmenty tekstówprawidłowo rozmieszcza pisany tekst na −kartcepodpisuje własne ilustracje i historyjki −obrazkowe w książcepisze z pamięci i ze słuchu wyrazy i krót- −kie teksty

20

rozwija zdania nierozwinięte −redaguje pisemne odpowiedzi na pytania −do tekstu potrafi tworzyć własne teksty, zapisując −swoje myśli w formie zdańukłada samodzielnie wypowiedź na okreś- −lony temat i zapisuje jąredaguje pisma użytkowe, np.: zaprosze- −nie, zawiadomienie, list, komunikat układa i zapisuje plan opowiadania, plan −pracy.


rozpoznaje zdania w mowie i tekście −pisanym wyróżnia wyrazy w zdaniach − stosuje wielką literę na początku zdania, −kropkę, pytajnik, wykrzyknik na końcu zdania rozpoznaje zdania pojedyncze oznajmują- −ce i pytające rozwija zdania − w pisowni imion, nazwisk, nazw geogra- −fi cznych stosuje wielką literę dzieli wyrazy na głoski i sylaby − rozpoznaje i nazywa samogłoski i spół- −głoski zna głoski oznaczone dwiema literami −pisze poprawnie wyrazy ze spółgłoskami −miękkimi, w których miękkość oznaczona jest literą i lub znakiem diakrytycznym pisze poprawnie wyrazy z − ą i ę o pisowni zgodnej z wymową pisze poprawnie wyrazy, w których spół- −głoska miękka traci dźwięczność na końcu wyrazu pisze wyrazy z − ó i rz wymiennym w za-kresie opracowanego słownictwa pisze poznane wyrazy poprawnie pod −względem ortografi cznym

21

porządkuje wyrazy alfabetycznie według −pierwszej, pierwszej i drugiej, pierwszej, drugiej i trzeciej literypisze i odczytuje pospolite skróty spotyka- −ne w otoczeniu dzieckatworzy wyrazy pokrewne i stosuje je −w pracach pisemnychwyszukuje wyrazy bliskoznaczne i zastę- −puje nimi powtarzające się wyrazygrupuje wyrazy będące nazwami osób, −rzeczy, przedmiotów, zwierząt i roślin, wyrazy oznaczające czynności, wyrazy oznaczające cechy przedmiotów, osób wyjaśnia wyrazy i zwroty spotykane −w słuchanych i czytanych tekstach.

Umiejętności ucznia kończącego klasę trzecią


mówi zrozumiale, wymawiając słowa −wyraziście i poprawnieumie przyjąć w rozmowie rolę słuchacza −i osoby zabierającej głosuczestniczy w rozmowie na określony te- −mat (np. na temat tekstu, świąt, bieżących spraw klasowych i szkolnych, zjawisk przyrody, własnych przeżyć, wydarzeń historycznych, wykonanych prac plastycz-nych itd.)wypowiada się samodzielnie na różne −tematyzadaje pytania kolegom i nauczycielowi −prosi o wyjaśnienie znaczenia wyrazów, −poleceń lub niezrozumiałego fragmentu tekstusłowem, zdaniem lub dłuższą wypowie- −dzią odpowiada na pytania nauczyciela, kolegów

22

wypowiada się na temat wysłuchanego −(przeczytanego) tekstu, oglądanej historyj-ki obrazkowej, przedmiotu, ilustracji, fi l-mu itp. (opowiadając, opisując, oceniając)stosuje w wypowiedziach nowo poznane −wyrazy i zwrotyokazuje zainteresowanie wypowiedziami −kolegów i nauczycielisłucha i rozumie tekst mówiony, czytany −lub odtwarzany z nagraniatworzy swą wypowiedź w formie kilku- −zdaniowego, spójnego tekstupotrafi uporządkować swą wypowiedź, −uwzględniając następstwo przyczynowo--skutkoweuczestniczy w zabawie teatralnej, ilustru- −je mimiką, gestem, ruchem zachowania bohatera literackiegorozumie umowne znaczenie rekwizytu −i umie posłużyć się nim w odgrywanej scence.


rozpoznaje litery i łączy je z odpowiedni- −mi głoskamiwyróżnia i poprawnie artykułuje głoski od- −powiadające poszczególnym literomporównuje liczbę głosek i liter w wyrazach −czyta teksty drukowane i pisane −czyta głośno i poprawnie, płynnie i wyra- −ziścieczyta cicho ze zrozumieniem −czyta teksty znane i nowo poznane −rozumie znaczenie czytanych wyrazów, −zwrotów, zdań, rozumie sens całego tekstuczyta ze zrozumieniem komunikaty, pole- −cenia w podręczniku, spisy treści w książ-ce, przepisy, plany działania, instrukcje obsługi urządzeńszuka informacji w folderach, przewod- −nikach turystycznych, encyklopediach, słownikach języka polskiego

23

czyta teksty literackie, potrafi je analizo- −wać, np.: ustala kolejność zdarzeń, wyszu-kuje fragmenty potrzebne do tematu, ocenia zdarzenia i postać bohatera, po-równuje zdarzenia fi kcyjne z własnymi doświadczeniamisamodzielnie czyta wybrane przez siebie −książki i czasopisma, rozpoznaje tytuły i nazwiska znanych autorówrozpoznaje niektóre rytmicznie powtarza- −jące się elementy wiersza, np. rym, wers, strofę, refrenpotrafi odczytać stosowane w słowniku −ortografi cznym skróty i oznaczenia gra-fi czne.

PisanieUczeń:

zapisuje litery małe i wielkie, odtwarza −odpowiednio ich kształtytworzy wyrazy z rozsypanki literowej, −sylabowejzapisuje wyrazy i zdania −pisze czytelnie, poprawnie łącząc litery −przepisuje poprawnie wyrazy, zdania, −fragmenty tekstówprawidłowo rozmieszcza pisany tekst na −kartcepodpisuje własne ilustracje i historyjki −obrazkowe w książcepisze z pamięci i ze słuchu wyrazy i krót- −kie tekstyrozwija zdania nierozwinięte −układa i zapisuje kilkuzdaniową wypo- −wiedź na określony tematredaguje pisemne odpowiedzi na pytania −do tekstupotrafi tworzyć własne teksty, zapisując −swoje myśli w formie zdańukłada samodzielnie wypowiedź na −określony temat i zapisuje ją, np. w formie opowiadania, pamiętnika, opisu

24

redaguje pisma użytkowe, np.: zapro- −szenie, zawiadomienie, list, komunikat o pogodzie, hasło reklamowe, telegram, przepis na zrobienie czegośtworzy własne teksty na dowolny lub −zaproponowany tematnotuje obserwacje na wycieczkach −układa i zapisuje plan opowiadania, plan −pracyzachowuje logiczny układ treści w samo- −dzielnej wypowiedzi pisemnej.


rozpoznaje zdania w mowie i tekście −pisanym wyróżnia wyrazy w zdaniach − stosuje wielką literę na początku zdania, −kropkę, pytajnik, wykrzyknik na końcu zdania rozpoznaje zdania pojedyncze oznajmują- −ce i pytające, rozkazujące, wykrzyknikowe rozwija zdania − w pisowni imion, nazwisk, nazw geo- −grafi cznych, czasopism, tytułach książek stosuje wielką literę dzieli wyrazy na głoski i sylaby − rozpoznaje i nazywa samogłoski i spół- −głoski zna głoski oznaczone dwiema literami −pisze poprawnie wyrazy ze spółgłoskami −miękkimi, w których miękkość oznaczona jest literą i lub znakiem diakrytycznym pisze poprawnie wyrazy z − ą i ę o pisowni zgodnej z wymową pisze poprawnie wyrazy, w których spół- −głoska miękka traci dźwięczność na końcu wyrazupisze wyrazy z − ó i rz wymiennym w zakre-sie opracowanego słownictwa pisze wyrazy z − ó i rz niewymiennym w zakresie opracowanego słownictwa

25

pisze poprawnie wyrazy z zakończeniem: −-ów, -ówka, -ównapisze wyrazy z − rz po spółgłoskachpisze wyrazy z − h i ch w zakresie opraco-wanego słownictwapisze wyrazy z − ż wymiennym i niewy-miennym w zakresie opracowanego słownictwapisze − nie z czasownikami i przymiotnika-mistosuje znaki przestankowe: przecinek, −dwukropek, średnikpisze poznane wyrazy poprawnie pod −względem ortografi cznymporządkuje wyrazy alfabetycznie według −pierwszej, pierwszej i drugiej, pierwszej, drugiej i trzeciej litery pisze i odczytuje pospolite skróty spoty- −kane w otoczeniu dzieckatworzy wyrazy pokrewne i stosuje je −w pracach pisemnychwyszukuje wyrazy bliskoznaczne i zastę- −puje nimi powtarzające się wyrazygrupuje wyrazy będące nazwami osób, −rzeczy, przedmiotów, zwierząt i roślin, wyrazy oznaczające czynności, wyrazy oznaczające cechy przedmiotów, osóbnazywa rzeczowniki, czasowniki i przy- −miotnikiokreśla czas czasowników −stosuje poprawne formy gramatyczne, −łącząc rzeczowniki z czasownikami i przy-miotnikamiokreśla rodzaje rzeczowników i przymiot- −ników w liczbie pojedynczejokreśla osoby czasowników −wyjaśnia wyrazy i zwroty spotykane −w słuchanych i czytanych tekstach.

26

EDUKACJA SPOŁECZNAPodstawa programowa Umiejętności ucznia kończącego

klasę pierwsząUczeń kończący klasę I:1) potrafi odróżnić, co jest dobre,

a co złe w kontaktach z rówieś- nikami i dorosłymi; wie, że warto być odważnym, mądrym i pomagać potrzebującym; wie, że nie należy kłamać lub zatajać prawdy;

2) współpracuje z innymi w zaba-wie, w nauce szkolnej i w sy-tuacjach życiowych; prze-strzega reguł obowiązujących w społeczności dziecięcej oraz w świecie dorosłych, grzecznie zwraca się do innych w szkole, w domu i na ulicy;

3) wie, co wynika z przynależnoś- ci do swojej rodziny, jakie są relacje między najbliższymi, wywiązuje się z powinności wobec nich;

4) ma rozeznanie, że pieniądze otrzymuje się za pracę; dosto-sowuje swe oczekiwania do re-aliów ekonomicznych rodziny;

5) zna zagrożenia ze strony ludzi; wie, do kogo i w jaki sposób należy się zwrócić o pomoc;

6) wie, gdzie można bezpiecznie organizować zabawy, a gdzie nie można i dlaczego;

7) potrafi wymienić status admi-nistracyjny swojej miejscowoś- ci (wieś, miasto); wie, czym zajmuje się np. policjant, stra-żak, lekarz, weterynarz; wie, jak można się do nich zwrócić o pomoc;

Uczeń:zna i respektuje prawa i obowiązki ucznia, −w tym zasady bycia dobrym kolegą; uczestniczy w szkolnych wydarzeniach, na miarę swych możliwościstara się dbać o swoje bezpieczeństwo, −wie, gdzie można organizować bezpieczne zabawyodróżnia dobro od zła; stara się być spra- −wiedliwym i prawdomównymwie, jak zachować się w szkole i jakie są −obowiązki uczniazastanawia się nad mocnymi i słabymi −cechami swojego charakteru, dokonuje samoocenyrozumie pojęcia: rodzina, rodzice, dziecko, −rodzeństwo, dziadkowie, wnukiidentyfi kuje się ze swoją rodziną −podejmuje obowiązki domowe i rzetelnie −je wypełniarozumie, co to jest sytuacja ekonomiczna −rodziny i wie, że trzeba do niej dostosowy-wać swe oczekiwaniapomaga potrzebującym −wie, jak należy zachowywać się w stosun- −ku do dorosłych i rówieśników (stosuje formy grzecznościowe)wie, że każda praca jest ważna i potrzebna; −wie, że należy szanować pracę każdego człowiekapotrafi opowiedzieć o pracy w wybranych −(poznanych) zawodachrozumie pojęcia: miejscowość, wojewódz- −two, krajzna nazwy kilku miast i wsi położonych −najbliżej swojej miejscowościpotrafi określić krajobraz swojej okolicy −określa swą przynależność narodową −

27

8) wie, jakiej jest narodowości, że mieszka w Polsce, a Polska znajduje się w Europie; zna symbole narodowe (fl aga, godło, hymn narodowy), rozpoznaje fl agę i hymn Unii Europejskiej.

zna symbole narodowe (nazwę kraju, bar- −wy narodowe, hymn, godło)zna nazwy wybranych krajów należących −do Unii Europejskiejrozpoznaje fl agę i hymn Unii Europejskiej −szanuje odmienność każdego człowieka −rozumie, że ludzie mają te same prawa −niezależnie od wyglądu czy koloru skórydba o zdrowie i bezpieczeństwo swoje −i innych (w miarę swoich możliwości).

Uczeń kończący klasę III:1) odróżnia dobro od zła, stara się

być sprawiedliwym i praw-domównym; nie krzywdzi słabszych i pomaga potrzebu-jącym;

2) identyfi kuje się ze swoją rodzi-ną i jej tradycjami; podejmuje obowiązki domowe i rzetelnie je wypełnia; rozumie, co to jest sytuacja ekonomiczna rodziny i wie, że trzeba do niej dostosować swe oczekiwania;

3) wie, jak należy zachowywać się w stosunku do dorosłych i rówieśników (formy grzecz-nościowe); rozumie potrzebę utrzymywania dobrych relacji z sąsiadami w miejscu za-mieszkania; jest chętny do po-mocy, respektuje prawo innych do pracy i wypoczynku;

4) jest tolerancyjny wobec osób innej narodowości, tradycji kulturowej itp.; wie, że wszys-cy ludzie mają równe prawa;

5) zna prawa ucznia i jego obo-wiązki (w tym zasady bycia dobrym kolegą), respektuje je; uczestniczy w szkolnych wydarzeniach;

Umiejętności ucznia kończącego klasę drugą

Uczeń:zna i respektuje prawa i obowiązki ucznia, −w tym zasady bycia dobrym kolegą; uczestniczy w szkolnych wydarzeniach, na miarę swych możliwościodróżnia dobro od zła; stara się być spra- −wiedliwym i prawdomównymwie, jak zachować się w szkole i jakie są −obowiązki uczniazastanawia się nad mocnymi i słabymi −cechami swojego charakteru, dokonuje samoocenyrozumie pojęcia: rodzina, rodzice, dziecko, −rodzeństwo, dziadkowie, wnukiidentyfi kuje się ze swoją rodziną −podejmuje obowiązki domowe i rzetelnie −je wypełniarozumie, co to jest sytuacja ekonomiczna −rodziny i wie, że trzeba do niej dostosowy-wać swe oczekiwaniapomaga potrzebującym −wie, jak należy zachowywać się w stosun- −ku do dorosłych i rówieśników (stosuje formy grzecznościowe)rozumie potrzebę utrzymywania dobrych −relacji z innymi ludźmi; jest chętny do pomocyzna zawody, jakie wykonują dorośli w jego −otoczeniu

28

6) zna najbliższą okolicę, jej ważniejsze obiekty, tradycje; wie, w jakim regionie mieszka; uczestniczy w wydarzeniach organizowanych przez lokalną społeczność;

7) zna symbole narodowe (barwy, godło, hymn narodowy) i naj-ważniejsze wydarzenia histo-ryczne; orientuje się w tym, że są ludzie szczególnie zasłużeni dla miejscowości, w której mieszka, dla Polski i świata;

8) wie, jak ważna jest praca w życiu człowieka; wie, jakie zawody wykonują jego naj-bliżsi i znajomi; czym zajmuje się np. kolejarz, aptekarz, policjant, weterynarz;

9) zna zagrożenia ze strony ludzi; potrafi powiadomić dorosłych o wypadku, zagrożeniu, nie-bezpieczeństwie; zna numery telefonów: pogotowia ratunko-wego, straży pożarnej, policji oraz ogólnopolski numer alar-mowy: 112.

potrafi opowiedzieć o pracy ludzi w po- −znanych zawodach; wie, czym zajmują się osoby pracujące w danym zawodziewie, że każda praca jest ważna i potrzebna; −wie, że należy szanować pracę każdego człowiekarozumie pojęcia: miejscowość, wojewódz- −two, krajzna nazwy kilku miast i wsi położonych −najbliżej swojej miejscowościpotrafi określić krajobraz swojej okolicy −określa swą przynależność narodową −zna nazwy kolejnych stolic Polski −zna symbole narodowe (nazwę kraju, bar- −wy narodowe, hymn, godło)zna nazwy wybranych krajów należących −do Unii Europejskiejrozpoznaje fl agę i hymn Unii Europejskiej −szanuje odmienność każdego człowieka −rozumie, że ludzie mają te same prawa −niezależnie od wyglądu czy koloru skórydba o zdrowie i bezpieczeństwo swoje −i innych (w miarę swoich możliwości)potrafi zawiadomić dorosłych o wypadku −zna ogólnopolskie numery alarmowe. −


Uczeń:zna i respektuje prawa i obowiązki ucznia, −w tym zasady bycia dobrym kolegą; uczestniczy w szkolnych wydarzeniach, na miarę swych możliwościodróżnia dobro od zła; stara się być spra- −wiedliwym i prawdomównymwie, jak zachować się w szkole i jakie są −obowiązki uczniazastanawia się nad mocnymi i słabymi −cechami swojego charakteru, dokonuje samoocenyrozumie pojęcia: rodzina, rodzice, dziecko, −rodzeństwo, dziadkowie, wnuki

29

identyfi kuje się ze swoją rodziną −podejmuje obowiązki domowe i rzetelnie −je wypełniarozumie, co to jest sytuacja ekonomiczna −rodziny i wie, że trzeba do niej dostosowy-wać swe oczekiwaniapomaga potrzebującym −wie, jak należy zachowywać się w stosun- −ku do dorosłych i rówieśników (stosuje formy grzecznościowe)rozumie potrzebę utrzymywania dobrych re- −lacji z innymi ludźmi; jest chętny do pomocyzna zawody, jakie wykonują dorośli w jego −otoczeniupotrafi opowiedzieć o pracy ludzi w po- −znanych zawodach; wie, czym zajmują się osoby pracujące w danym zawodziewie, że każda praca jest ważna i potrzebna; −wie, że należy szanować pracę każdego człowiekarozumie pojęcia: miejscowość, gmina, −powiat, województwo, krajzna nazwy kilku miast i wsi położonych −najbliżej swojej miejscowościpotrafi określić krajobraz swojej okolicy −zna wybrane wydarzenia historyczne −określa swą przynależność narodową −zna nazwy kolejnych stolic Polski −zna symbole narodowe (nazwę kraju, bar- −wy narodowe, hymn, godło)zna nazwy wybranych krajów należących −do Unii Europejskiejrozpoznaje fl agę i hymn Unii Europejskiej −szanuje odmienność każdego człowieka −rozumie, że ludzie mają te same prawa −niezależnie od wyglądu czy koloru skóryjest tolerancyjny wobec osób innych naro- −dowości czy tradycji kulturowejdba o zdrowie i bezpieczeństwo swoje −i innych (w miarę swoich możliwości)potrafi zawiadomić dorosłych o wypadku −zna ogólnopolskie numery alarmowe. −

30

EDUKACJA PRZYRODNICZAPodstawa programowa Umiejętności ucznia kończącego

klasę pierwsząUczeń kończący klasę I:1) w zakresie rozumienia i posza-

nowania świata roślin i zwie-rząt:

a) rozpoznaje rośliny i zwierzęta żyjące w takich środowiskach przyrodniczych, jak: park, las, pole uprawne, sad i ogród (działka),

b) zna sposoby przystosowania się zwierząt do poszczegól-nych pór roku: odloty i przy-loty ptaków, zapadanie w sen zimowy,

c) wymienia warunki konieczne do rozwoju roślin i zwierząt w gospodarstwie domowym, w szkolnych uprawach i ho-dowlach itp.; prowadzi proste hodowle i uprawy (w szcze-gólności w kąciku przyrody),

d) wie, jaki pożytek przyno-szą zwierzęta środowisku: niszczenie szkodników przez ptaki, zapylanie kwiatów przez owady, spulchnianie gleby przez dżdżownice,

e) zna zagrożenia dla środowiska przyrodniczego ze strony czło-wieka: wypalanie łąk i ścier-nisk, zatruwanie powietrza i wód, pożary lasów, wyrzuca-nie odpadów i spalanie śmieci itp.; chroni przyrodę: nie śmieci, szanuje rośliny, zacho-wuje ciszę w parku i w lesie, pomaga zwierzętom przetrwać zimę i upalne lato,

Uczeń:przeprowadza proste doświadczenia przy- −rodniczepotrafi obserwować i wiązać przyczynę ze −skutkiemwyciąga wnioski z prowadzonych obser- −wacjipotrafi opisać życie roślin i zwierząt w po- −znanych ekosystemach: w lesie, na polu, na łące, w ogrodzie, w sadzie, nad wodą, w parkurozpoznaje drzewa, krzewy i rośliny zielne −rosnące w parku, wokół szkoły, wokół domu, w lesie, na łące, na poluzna czynniki warunkujące rozwój roślin −umie pielęgnować rośliny ozdobne −dostrzega związek między warunkami −życia a rozwojem roślinyzna nazwy niektórych owoców, drzew −i krzewów uprawianych w sadachzna nazwy wybranych warzyw uprawia- −nych w Polsce potrafi wymienić nazwy niektórych −zwierząt żyjących w ogrodzie, w parku, w lesie, na polu, na łące, w wodziewie, jak opiekować się zwierzętami −wie, jak zwierzęta przygotowują się do −zmian zachodzących w przyrodzieumie wymienić nazwy zwierząt hodowa- −nych w Polscezna nazwy zwierząt żyjących w różnych −częściach światazna zagrożenia ze strony zwierząt −wie, jak zachować się w sytuacji zagroże- −nianazywa i wskazuje części ciała −zna nazwy poszczególnych pór roku, po- −trafi je scharakteryzować

31

f) zna zagrożenia ze strony zwie-rząt (niebezpieczne i chore zwierzęta) i roślin (np. trujące owoce, liście, grzyby) i wie, jak zachować się w sytuacji zagrożenia,

g) wie, że należy oszczędzać wodę; wie, jakie znaczenie ma woda w życiu człowieka, roślin i zwierząt,

h) wie, że należy segregować śmieci; rozumie sens stosowa-nia opakowań ekologicznych;

2) w zakresie rozumienia warun-ków atmosferycznych:

a) obserwuje pogodę i prowadzi obrazkowy kalendarz pogody,

b) wie, o czym mówi osoba zapowiadająca pogodę w radiu i w telewizji, i stosuje się do podanych informacji o pogo-dzie, np. ubiera się odpowied-nio do pogody.

rozumie konieczność ochrony środowiska −naturalnego przez człowieka, nie śmieci, szanuje rośliny i zwierzętawie, jakie znaczenie dla życia ludzi, zwie- −rząt i roślin ma powietrze, woda, słońcewie, jakie bogactwa naturalne kryje −w swoim wnętrzu ziemia; wie, jak powsta-ły złoża węgla i solizna stany skupienia wody −wie, jak człowiek wykorzystuje wodę −wie, jakie są elementy pogody −potrafi w znanej sobie okolicy wskazać −wschód, zachód, północ, południeumie wskazać główne kierunki na mapie −Polskipotrafi wskazać na mapie granice Polski −dba o higienę osobistą, umie się odpo- −wiednio ubrać w zależności od pory roku i komunikatu o pogodziewie, co powinien jeść, aby być zdrowym −rozumie, jakie zagrożenia niosą ze sobą −takie zjawiska, jak: burza, huragan, śnie-życa, lawina; wie, jak trzeba zachować się w takich sytuacjach.

Uczeń kończący klasę III:1) obserwuje i prowadzi proste

doświadczenia przyrodnicze, analizuje je i wiąże przyczynę ze skutkiem;

2) opisuje życie w wybranych ekosystemach: w lesie, ogro-dzie, parku, na łące i w zbior-nikach wodnych;

3) nazywa charakterystyczne elementy typowych krajobra-zów Polski: nadmorskiego, nizinnego, górskiego;

4) wymienia nazwy zwierząt i roślin typowych dla wybranych regionów Polski; rozpoznaje i nazywa niektóre zwierzęta egzotyczne;


Uczeń:przeprowadza proste doświadczenia przy- −rodniczepotrafi obserwować i wiązać przyczynę ze −skutkiemwyciąga wnioski z prowadzonych obser- −wacjipotrafi opisać życie roślin i zwierząt w po- −znanych ekosystemach: w lesie, na polu, na łące, w ogrodzie, w sadzie, nad wodą, w parkurozpoznaje drzewa, krzewy i rośliny zielne −rosnące w parku, wokół szkoły, wokół domu, w lesie, na łące, na poluzna czynniki warunkujące rozwój roślin −umie pielęgnować rośliny ozdobne −

32

5) wyjaśnia zależności funkcjono-wania przyrody od pór roku;

6) podejmuje działania na rzecz ochrony przyrody w swoim środowisku; wie, jakie znisz-czenia w przyrodzie powoduje człowiek (wypalanie łąk, zaśmiecanie lasów, nadmierny hałas, kłusownictwo);

7) zna wpływ przyrody nieoży-wionej na życie ludzi, zwierząt i roślin:

a) wpływ światła słonecznego na cykliczność życia na Ziemi,

b) znaczenie powietrza i wody dla życia,

c) znaczenie wybranych skał i minerałów dla człowieka (np. węgla i gliny);

8) nazywa części ciała i organy wewnętrzne zwierząt i ludzi (np. serce, płuca, żołądek);

9) zna podstawowe zasady racjonalnego odżywiania się; rozumie konieczność kontrolo-wania stanu zdrowia i stosuje się do zaleceń stomatologa i lekarza;

10) dba o zdrowie i bezpieczeń-stwo swoje i innych (w miarę swoich możliwości); orientuje się w zagrożeniach ze strony roślin i zwierząt, a także w za-grożeniach typu: burza, hura-gan, śnieżyca, lawina, powódź itp.; wie, jak trzeba zachować się w takich sytuacjach.

potrafi wymienić nadziemne i podziemne −części roślindostrzega związek między warunkami −życia a rozwojem roślinyzna nazwy niektórych owoców, drzew −i krzewów uprawianych w sadachzna nazwy wybranych warzyw uprawia- −nych w Polsce oraz niektóre sposoby przechowywania i przetwarzania warzyw i owocówpotrafi wymienić nazwy niektórych −zwierząt żyjących w ogrodzie, w parku, w lesie, na polu, na łące, w wodziewie, jak opiekować się zwierzętami −umie wymienić nazwy zwierząt hodowa- −nych w Polscezna nazwy zwierząt żyjących w różnych −częściach światanazywa i wskazuje części ciała −zna nazwy poszczególnych pór roku, po- −trafi je scharakteryzowaćrozumie konieczność ochrony środowiska −naturalnego przez człowiekawie, jakie znaczenie dla życia ludzi, zwie- −rząt i roślin ma powietrze, woda, słońcewie, jakie bogactwa naturalne kryje −w swoim wnętrzu ziemia; wie, jak powsta-ły złoża węgla i solizna stany skupienia wody −wie, na czym polega krążenie wody −w przyrodziezna rodzaje zbiorników wodnych −wie, jak człowiek wykorzystuje wodę −wie, jakie są elementy pogody −potrafi w znanej sobie okolicy wskazać −wschód, zachód, północ, południeumie wskazać główne kierunki na mapie −Polskipotrafi wskazać na mapie granice Polski −dba o higienę osobistą, umie się odpo- −wiednio ubrać w zależności od pory roku i komunikatu o pogodzie

33

wie, co powinien jeść, aby być zdrowym −rozumie, jakie zagrożenia niosą ze sobą −takie zjawiska, jak: burza, huragan, śnie-życa, lawina; wie, jak trzeba zachować się w takich sytuacjach.

Umiejętności ucznia kończącegoklasę trzecią

Uczeń:przeprowadza proste doświadczenia przy- −rodniczepotrafi obserwować i wiązać przyczynę ze −skutkiemwyciąga wnioski z prowadzonych obser- −wacjipotrafi opisać życie roślin i zwierząt w pozna- −nych ekosystemach: w lesie, na polu, na łące, w ogrodzie, w sadzie, nad wodą, w parkurozpoznaje drzewa, krzewy i rośliny zielne −rosnące w parku, wokół szkoły, wokół domu, w lesie, na łące, na poluzna czynniki warunkujące rozwój roślin −umie pielęgnować rośliny ozdobne −potrafi wymienić nadziemne i podziemne −części roślindostrzega związek między warunkami −życia a rozwojem roślinyzna nazwy niektórych owoców, drzew −i krzewów uprawianych w sadachzna nazwy wybranych warzyw uprawia- −nych w Polsce oraz niektóre sposoby przechowywania i przetwarzania warzyw i owocówpotrafi wymienić nazwy niektórych −zwierząt żyjących w ogrodzie, w parku, w lesie, na polu, na łące, w wodziewie, jak opiekować się zwierzętami −umie wymienić nazwy zwierząt hodowa- −nych w Polscezna nazwy zwierząt żyjących w różnych −częściach światanazywa i wskazuje części ciała i organy −zwierząt i ludzi

34

potrafi wymienić kilka zmian zachodzą- −cych w przyrodzie w różnych porach rokuzna nazwy poszczególnych pór roku, po- −trafi je scharakteryzowaćrozumie konieczność ochrony środowiska −naturalnego przez człowiekawie, jakie znaczenie dla życia ludzi, zwie- −rząt i roślin ma powietrze, woda, słońcewie, jakie bogactwa naturalne kryje −w swoim wnętrzu ziemia; wie, jak powsta-ły złoża węgla i solizna stany skupienia wody −wie, na czym polega krążenie wody −w przyrodziezna rodzaje zbiorników wodnych −wie, co to jest rzeka, źródło, koryto, brzeg −prawy, brzeg lewy, dopływ, ujściewie, jak człowiek wykorzystuje wodę −potrafi wymienić przyczyny zanieczysz- −czenia wód i sposoby oczyszczaniawie, jakie są elementy pogody −potrafi scharakteryzować elementy pogody −w różnych porach rokupotrafi w znanej sobie okolicy wskazać −wschód, zachód, północ, południeumie wskazać główne kierunki na mapie −Polskipotrafi wskazać na mapie granice Polski −potrafi czytać legendę mapy −potrafi wskazać na mapie Polski góry, −wyżyny, niziny i morze, scharakteryzować te regionydba o higienę osobistą, umie się odpo- −wiednio ubrać w zależności od pory roku i komunikatu o pogodziewie, co powinien jeść, aby być zdrowym −rozumie, jakie zagrożenia niosą ze sobą −takie zjawiska, jak: burza, huragan, śnie-życa, lawina; wie, jak trzeba zachować się w takich sytuacjach.

35

EDUKACJA MATEMATYCZNAPodstawa programowa Umiejętności ucznia kończącego

klasę pierwsząUczeń kończący klasę I:1) w zakresie czynności umysło-

wych ważnych dla uczenia się matematyki:

a) ustala równoliczność mimo obserwowanych zmian w ukła-dzie elementów w porówny-wanych zbiorach,

b) układa obiekty (np. patyczki) w serie rosnące i malejące, numeruje je; wybiera obiekt w takiej serii, określa następne i poprzednie,

c) klasyfi kuje obiekty: tworzy ko-lekcje, np.: zwierzęta, zabaw-ki, rzeczy do ubrania,

d) w sytuacjach trudnych i wyma-gających wysiłku intelektual-nego zachowuje się rozumnie, dąży do wykonania zadania,

e) wyprowadza kierunki od siebie i innych osób; określa położenie obiektów względem obranego obiektu; orientuje się na kartce papieru, aby odnajdować informacje (np. w lewym górnym rogu) i ry-sować strzałki we właściwym kierunku,

f) dostrzega symetrię (np. w ry-sunku motyla); zauważa, że jedna fi gura jest powiększe-niem lub pomniejszeniem drugiej; kontynuuje regularny wzór (np. szlaczek);

2) w zakresie liczenia i sprawnoś-ci rachunkowych:

Uczeń:określa swoje położenie w przestrzeni, po- −łożenie przedmiotu względem obserwatora i względem drugiego przedmiotupoprawnie i ze zrozumieniem używa wyra- −zów typu: za, przed, do przodu, do tyłu, na prawo, na lewo itp.potrafi uporządkować przedmioty według −obranej cechy wielkościowejgrupuje przedmioty według wyróżnionej −cechy (cech)tworzy zbiór przedmiotów spełniających −podany warunekustala liczebność danego zbioru przedmio- −tów wskazuje zbiory równoliczne i nierówno- −licznerysuje fi gury symetryczne, uzupełnia ele- −menty rysunkukontynuuje regularność w prostych moty- −wach, szlaczkach, rozetach, mandalachumie posługiwać się w praktyce pojęciem −liczby we wszystkich jej aspektachrozkłada liczby na składniki −liczy w zakresie 20 według podanego −wzoruwskazuje miejsce liczby w ciągu liczbowym −potrafi porównywać liczby słownie −i z użyciem znaków: <, >, =potrafi porównywać poprzez szacowanie −rozumie pojęcia: mniej, więcej, tyle samo −poznaje dodawanie i odejmowanie, potrafi −je zapisać za pomocą cyfr i znaków mate-matycznychnabywa biegłości w dodawaniu, odejmo- −waniu liczb w zakresie 10sprawdza odejmowanie za pomocą doda- −wania

36

a) sprawnie liczy obiekty (do-strzega regularność dziesiątko-wego systemu liczenia), wy-mienia kolejne liczebniki od wybranej liczby, także wspak (zakres do 20); zapisuje liczby cyframi (zakres do 10),

b) wyznacza sumy (dodaje) i różnice (odejmuje), manipu-lując obiektami lub rachując na zbiorach zastępczych, np. na palcach; sprawnie dodaje i odejmuje w zakresie do 10, poprawnie zapisuje te działania,

c) radzi sobie w sytuacjach życiowych, których pomyślne zakończenie wymaga dodawa-nia lub odejmowania,

d) zapisuje rozwiązanie zadania z treścią przedstawionego słownie w konkretnej sytuacji, stosując zapis cyfrowy i znaki działań;

3) w zakresie pomiaru:a) długości: mierzy długość,

posługując się np. linijką; po-równuje długości obiektów,

b) ciężaru: potrafi ważyć przed-mioty; różnicuje przedmioty cięższe, lżejsze; wie, że towar w sklepie jest pakowany we-dług wagi,

c) płynów: odmierza płyny kub-kiem i miarką litrową,

d) czasu: nazywa dni w tygodniu i miesiące w roku; orientuje się, do czego służy kalendarz i potrafi z niego korzystać; roz-poznaje czas na zegarze w ta-kim zakresie, który pozwala mu orientować się w ramach czasowych szkolnych zajęć i domowych obowiązków;

umie rozwiązywać proste równania z jedną −niewiadomą w postaci okienkapotrafi rozwiązywać zadania proste −potrafi analizować treść zadań tekstowych, −wyróżniać dane i niewiadome, dobierać działania odpowiednie do warunku zadaniapotrafi układać zadania tekstowe do sytu- −acji konkretnej, ilustracji, formuły mate-matycznej oraz je przekształcaćwykonuje obliczenia pieniężne −rozumie znaczenie pojęć: cena, wartość, −ilośćzna jednostkę długości − centymetr i jej skrótpotrafi zapisać wynik pomiaru −zna jednostkę masy − kilogrampotrafi posłużyć się wagą, zapisuje wynik −ważeniazna jednostkę pojemności − litrpotrafi odczytać wskazania termometru −zna nazwy i kolejność dni tygodnia, nazwy −miesięcy, pór roku − poda liczbę dni w da-nym miesiącu; potrafi zapisać i odczytać datywykona proste obliczenia kalendarzowe −określa czas zegarowy: potrafi odczytać −wskazania czasu na różnych zegarachzna jednostki czasu zegarowego −zna sposoby zapisywania czasu zegarowe- −go za pomocą godzin i minut w systemie dwunastogodzinnymwykonuje proste obliczenia zegarowe −rozpoznaje i nazywa koła, prostokąty, −kwadraty, trójkątypotrafi mierzyć odcinki −rysuje odcinki o podanej długości. −

37

4) w zakresie obliczeń pienięż-nych:

a) zna będące w obiegu monety i banknot o wartości 10 zł; zna wartość nabywczą monet i radzi sobie w sytuacji kupna i sprzedaży,

b) zna pojęcie długu i koniecz-ność spłacenia go.


Uczeń kończący klasę III:1) liczy (w przód i w tył) od

danej liczby po 1, dziesiątkami od danej liczby w zakresie 100 i setkami od danej liczby w zakresie 1000;

2) zapisuje cyframi i odczytuje liczby w zakresie 1000;

3) porównuje dowolne dwie licz-by w zakresie 1000 (słownie i z użyciem znaków: <, >, =);

4) dodaje i odejmuje liczby w za-kresie 100 (bez algorytmów działań pisemnych); sprawdza wyniki odejmowania za pomo-cą dodawania;

5) podaje z pamięci iloczyny w zakresie tabliczki mnożenia; sprawdza wyniki dzielenia za pomocą mnożenia;

6) rozwiązuje łatwe równania jednodziałaniowe z niewia-domą w postaci okienka (bez przenoszenia na drugą stronę);

7) rozwiązuje zadania tekstowe wymagające wykonania jedne-go działania (w tym zadania na porównywanie różnicowe, ale bez porównywania ilorazowe-go);

Uczeń:określa swoje położenie w przestrzeni, po- −łożenie przedmiotu względem obserwatora i względem drugiego przedmiotupoprawnie i ze zrozumieniem używa wyra- −zów typu: za, przed, do przodu, do tyłu, na prawo, na lewo itp.potrafi uporządkować przedmioty według −obranej cechy wielkościowejgrupuje przedmioty według wyróżnionej −cechy (cech)tworzy zbiór przedmiotów spełniających −podany warunekustala liczebność danego zbioru przedmio- −tów wskazuje zbiory równoliczne i nierówno- −licznerysuje fi gury symetryczne, uzupełnia ele- −menty rysunkukontynuuje regularność w prostych moty- −wach, szlaczkach, rozetach, mandalachumie posługiwać się w praktyce pojęciem −liczby we wszystkich jej aspektachrozkłada liczby na składniki −liczy w zakresie 100 według podanego −wzoruwskazuje miejsce liczby w ciągu liczbo- −wympotrafi porównywać liczby słownie −i z użyciem znaków: <, >, =

38

8) wykonuje łatwe obliczenia pieniężne (cena, ilość, war-tość) i radzi sobie w sytu-acjach codziennych wymaga-jących takich umiejętności;

9) mierzy i zapisuje wynik pomiaru długości, szerokości i wysokości przedmiotów oraz odległości; posługuje się jednostkami: milimetr, centymetr, metr; wykonuje ła-twe obliczenia dotyczące tych miar (bez zamiany jednostek i wyrażeń dwumianowanych w obliczeniach formalnych); używa pojęcia kilometr w sytuacjach życiowych, np. jechaliśmy autobusem 27 kilometrów (bez zamiany na metry);

10) waży przedmioty, używa-jąc określeń: kilogram, pół kilograma, dekagram, gram; wykonuje łatwe obliczenia, używając tych miar (bez zamiany jednostek i bez wyrażeń dwumianowanych w obliczeniach formalnych);

11) odmierza płyny różnymi miarkami; używa określeń: litr, pół litra, ćwierć litra;

12) odczytuje temperaturę (bez konieczności posługiwania się liczbami ujemnymi, np. 5 stopni mrozu, 3 stopnie poniżej zera );

13) odczytuje i zapisuje liczby w systemie rzymskim od I do XII;

potrafi porównywać poprzez szacowanie −rozumie pojęcia: mniej, więcej, tyle samo −poznaje cztery podstawowe działania −arytmetyczne, potrafi je zapisać za pomocą cyfr i znaków matematycznych − nabywa biegłości w dodawaniu, odejmowaniu liczb w zakresie 50wie, jaka jest rola zera w wymienionych −działaniach sprawdza odejmowanie za pomocą doda- −waniawie, jaka jest rola zera i liczby jeden −w działaniach arytmetycznychpodaje z pamięci iloczyny i ilorazy w za- −kresie tabliczki mnożenia do 50zna umowy dotyczące kolejności wykony- −wania działań z nawiasami i bez nawiasówumie rozwiązywać proste równania z jedną −niewiadomą w postaci okienkapotrafi rozwiązywać zadania proste stan- −dardowe i niestandardowepotrafi analizować treść zadań tekstowych, −wyróżniać dane i niewiadome, dobierać działania odpowiednie do warunku zadaniapotrafi układać zadania tekstowe do sytu- −acji konkretnej, ilustracji, formuły mate-matycznej oraz je przekształcaćwykonuje obliczenia pieniężne −rozumie znaczenie pojęć: cena, wartość, −ilośćzna podstawowe jednostki długości i ich −skrótypotrafi zapisać wynik pomiaru −zna podstawowe jednostki masy −potrafi posłużyć się wagą, zapisuje wynik −ważeniazna podstawowe jednostki pojemności −odczytuje i zapisuje temperaturę −

39

14) podaje i zapisuje daty; zna kolejność dni tygodnia i miesięcy; porządkuje chro-nologicznie daty; wykonuje obliczenia kalendarzowe w sytuacjach życiowych;

15) odczytuje wskazania zega-rów: w systemach: 12- i 24--godzinnym, wyświetlających cyfry i ze wskazówkami; posługuje się pojęciami: go-dzina, pół godziny, kwadrans, minuta; wykonuje proste obliczenia zegarowe (pełne godziny);

16) rozpoznaje i nazywa koła, kwadraty, prostokąty i trój-kąty (również nietypowe, położone w różny sposób oraz w sytuacji, gdy fi gury zachodzą na siebie); rysuje odcinki o podanej długości; oblicza obwody trójkątów, kwadratów i prostokątów (w centymetrach);

17) rysuje drugą połowę fi gury symetrycznej; rysuje fi gury w powiększeniu i pomniej-szeniu; kontynuuje regular-ność w prostych motywach (np. szlaczki, rozety).

potrafi odczytać wskazania termometru −zna nazwy i kolejność dni tygodnia, nazwy −miesięcy, pór roku − poda liczbę dni w da-nym miesiącu; potrafi zapisać i odczytać datywykona proste obliczenia kalendarzowe −określa czas zegarowy: potrafi odczytać −wskazania czasu na różnych zegarachzna jednostki czasu zegarowego −zna sposoby zapisywania czasu zegarowe- −go za pomocą godzin i minut w systemie dwunasto- i dwudziestoczterogodzinnymwykonuje proste obliczenia zegarowe −rozpoznaje i nazywa koła, prostokąty, −kwadraty, trójkątypotrafi mierzyć odcinki −rysuje odcinki o podanej długości. −


Uczeń:określa swoje położenie w przestrzeni, po- −łożenie przedmiotu względem obserwatora i względem drugiego przedmiotupoprawnie i ze zrozumieniem używa wyra- −zów typu: za, przed, do przodu, do tyłu, na prawo, na lewo itp.potrafi uporządkować przedmioty według −obranej cechy wielkościowejgrupuje przedmioty według wyróżnionej −cechy (cech)ustala liczebność danego zbioru przedmio- −tówwskazuje zbiory równoliczne i nierówno- −licznerysuje fi gury symetryczne, uzupełnia ele- −menty rysunkukontynuuje regularność w prostych moty- −wach, szlaczkach, rozetach, mandalachumie posługiwać się w praktyce pojęciem −liczby we wszystkich jej aspektach

40

rozkłada liczby na składniki −liczy w zakresie 1000 według podanego −wzoruzapisuje i odczytuje liczby w systemie −dziesiątkowym w zakresie 1000wskazuje miejsce liczby w ciągu liczbo- −wympotrafi porównywać liczby słownie −i z użyciem znaków: <, >, =potrafi porównywać poprzez szacowanie −sprawdza odejmowanie za pomocą doda- −wanianabywa biegłości w mnożeniu i dzieleniu −liczb w zakresie 100wie, jaka jest rola zera i liczby jeden −w działaniach arytmetycznychbiegle dodaje i odejmuje w zakresie 100 −podaje z pamięci iloczyny i ilorazy w za- −kresie tabliczki mnożenia do 100praktycznie stosuje w obliczeniach po- −znane własności działań arytmetycznych: łączność mnożenia; rozdzielność mnożenia i dzielenia liczb względem dodawania i odejmowaniazna umowy dotyczące kolejności wykony- −wania działań z nawiasami i bez nawiasówumie rozwiązywać proste równania z jedną −niewiadomą w postaci okienkarozumie pojęcia: mniej, więcej, tyle samo, −o tyle mniej, o tyle więcejpotrafi rozwiązywać zadania proste i łatwe −zadania złożone, standardowe i niestandar-dowepotrafi analizować treść zadań tekstowych, −wyróżniać dane i niewiadome, dobierać działania odpowiednie do warunku zadaniapotrafi układać zadania tekstowe do sytu- −acji konkretnej, ilustracji, formuły mate-matycznej oraz je przekształcaćwykonuje obliczenia pieniężne −rozumie znaczenie pojęć: cena, wartość, −ilość

41

zna podstawowe jednostki długości i ich −skrótypotrafi szacować, określać w przybliżeniu −daną odległość i korygować efekty tego szacowania, dokonując pomiaru przyrzą-dempotrafi zapisać wynik pomiaru −zna podstawowe jednostki masy −potrafi posłużyć się wagą, zapisuje wynik −ważeniazna podstawowe jednostki pojemności −używa i rozumie pojęcia: pół, ćwierć −odczytuje i zapisuje liczby w systemie −rzymskimodczytuje i zapisuje temperaturę −potrafi odczytać wskazania termometru −określa czas kalendarzowy: zna nazwy −i kolejność dni tygodnia, nazwy miesięcy, pór roku − poda liczbę dni w danym mie-siącu; potrafi zapisać i odczytać datywykona proste obliczenia kalendarzowe −zna jednostki czasu zegarowego i odróżnia −długość ich trwaniazna sposoby zapisywania czasu zegarowe- −go za pomocą godzin i minut w systemie dwunasto- i dwudziestoczterogodzinnymwykonuje proste obliczenia zegarowe −odróżnia linie proste, krzywe, łamane −rozpoznaje i nazywa koła, prostokąty, −kwadraty, trójkątywie, jak są ułożone względem siebie linie −równoległe, prostopadłe, ukośnerozpoznaje i nazywa poszczególne wielo- −kąty; oblicza obwód wielokątapotrafi mierzyć odcinki −rysuje odcinki o podanej długości. −

42

EDUKACJA TECHNICZNA

Podstawa programowaUmiejętności ucznia

kończącego klasę trzeciąUczeń kończący klasę III:

zna środowisko techniczne na 1) tyle, że:

orientuje się w sposobach −wytwarzania przedmiotów codziennego użytku („Jak to zrobiono?”): meble, domy, sa-mochody, sprzęt gospodarstwa domowegorozpoznaje rodzaje maszyn −i urządzeń: transportowych (samochody, statki, samoloty), wytwórczych (narzędzia, przy-rządy), informatycznych (kom-puter, laptop, telefon komórko-wy); orientuje się w rodzajach budowli (budynki mieszkalne, biurowe, przemysłowe, mosty, tunele, wieże) i urządzeń elek-trycznych (latarka, prądnica rowerowa)określa wartość urządzeń tech- −nicznych z punktu widzenia cech użytkowych (łatwa lub trudna obsługa), ekonomicz-nych (tanie lub drogie w zaku-pie i użytkowaniu), estetycz-nych (np. ładne lub brzydkie);realizuje „drogę” powstawania 2) przedmiotów od pomysłu do wytworu:przedstawia pomysły rozwią-a) zań technicznych: planuje kolejne czynności, dobiera odpowiednie materiały (papier, drewno, metal, tworzywo sztuczne, materiały włókienni-cze) oraz narzędzia,

Uczeń:wie, na czym polega przygotowanie stano- −wiska pracy (porządek na ławce, przygo-towanie potrzebnych materiałów, narzędzi i przyborów, zabezpieczenie ławki folią)potrafi podzielić zadania podczas pracy −w grupie wykonuje czynności zgodnie z podaną −instrukcją, pokazem lub samodzielnie je planujeprawidłowo dobiera materiały do wykony- −wanych czynnościstara się oszczędnie korzystać ze zgroma- −dzonych materiałów, pozostawiając jak najmniejsze ścinki stara się wykonywać prace estetycznie −bezpiecznie posługuje się narzędziami −i przyborami wykorzystywanymi podczas pracyzawsze porządkuje stanowisko pracy −rozumie pojęcia: mieszkanie, pokój, kuch- −nia, łazienkarozpoznaje i nazywa różne rodzaje budyn- −ków użyteczności publicznejwie, z jakich elementów zbudowana jest −drogawie, w jakim celu ludzie budują mosty, −tunele, estakady, wiadukty itp.zna wynalazki, które wpłynęły na rozwój −współczesnego społeczeństwa (komputer, laptop, telefon komórkowy, telewizja, wideo, DVD)zna funkcje mebli, urządzeń kuchennych −zna numer telefonu do straży pożarnej, −umie zachować się w razie pożarupotrafi wymienić kilka sposobów oświetla- −nia mieszkań dawniej i dziś

43

rozumie potrzebę organizo-b) wania działania technicznego: pracy indywidualnej i zespo-łowej,posiada umiejętności:c) odmierzania potrzebnej ilości −materiałucięcia papieru, tektury itp. −montażu modeli papierowych −i z tworzyw sztucznych, ko-rzystając z prostych instrukcji i schematów rysunkowych (np. buduje latawce, makiety domów, mostów, modele samo-chodów, samolotów i statków)w miarę możliwości, monta- −żu obwodów elektrycznych, szeregowych i równoległych z wykorzystaniem gotowych zestawów;dba o bezpieczeństwo własne 3) i innych:utrzymuje ład i porządek −w miejscu pracywłaściwie używa narzędzi −i urządzeń technicznychwie, jak należy bezpiecznie po- −ruszać się po drogach (w tym na rowerze) i korzystać ze środków komunikacji; wie, jak trzeba zachować się w sytuacji wypadku.

zna nazwy urządzeń technicznych używa- −nych w gospodarstwie domowymwie, że z urządzeń elektrycznych i gazo- −wych może korzystać tylko pod opieką dorosłychrozumie pojęcia: transport morski i śródlą- −dowyzna nazwy najważniejszych portów rybac- −kich i handlowychwie, jak zmieniały się środki transportu −wodnego na przestrzeni wiekówwie, w jakim celu wykorzystuje się niektó- −re środki transportuposługuje się pojęciami: drogi utwardzone, −jednokierunkowe, wielokierunkowewie, jak należy poruszać się po drogach −w terenie niezabudowanympotrafi właściwie korzystać z miejsc dla −pieszych: chodnika, pobocza, przejścia dla pieszychszanuje i respektuje przepisy ruchu drogo- −wegozna zasady kulturalnego podróżowania −zna zasady zachowania się w pociągu −wie, na czym polega praca kolejarza −rozróżnia wagony towarowe od osobowych −określa produkty przewożone w danych −rodzajach wagonówpotrafi podać nazwy zawodów ludzi −potrafi wysłać list −przestrzega zasad poruszania się po dro- −gach i przechodzenia przez jezdniękulturalnie zachowuje się w środkach komu- −nikacjiwie, jak zachować się na drodze z chodni- −kiem i bez chodnikazna zasady przechodzenia przez jezdnię −w terenie niezabudowanymzna niektóre znaki ostrzegawcze, nakazu, −zakazu, informacyjnezna podstawowe przepisy ruchu drogowego −obowiązujące pieszych i rowerzystów

44

zna środki transportu samochodowego, −kolejowego, wodnego i powietrznegozna środki lokomocji −zna zasady zachowania bezpieczeństwa −w czasie podróży.

EDUKACJA PLASTYCZNA

Podstawa programowa Umiejętności ucznia kończącego klasę trzecią

Uczeń kończący klasę III:w zakresie percepcji sztuki:1) określa swoją przynależność −kulturową poprzez kontakt z wybranymi dziełami sztuki, zabytkami i z tradycją w śro-dowisku rodzinnym, szkol-nym i lokalnym; uczestniczy w życiu kulturalnym tych środowisk, wie o istnieniu placówek kultury działających na ich rzeczkorzysta z przekazów medial- −nych; stosuje ich wytwory w swojej działalności twórczej (zgodnie z elementarną wiedzą o prawach autora);w zakresie ekspresji przez 2) sztukę:podejmuje działalność twórczą, −posługując się takimi środ-kami wyrazu plastycznego, jak: kształt, barwa, faktura, w kompozycji na płaszczyź-nie i w przestrzeni (stosując określone materiały, narzędzia i techniki plastyczne)realizuje proste projekty −w zakresie form użytkowych, w tym służące kształtowaniu własnego wizerunku i otocze-nia oraz upowszechnianiu kul-tury w środowisku szkolnym

Uczeń:wykonuje prace plastyczne na określony −temat, z wyobraźni, na podstawie przeżyć, doświadczeń, obserwacji, treści utworów literackich, teatralnych i muzycznych itp.wyróżnia cechy postaci ludzkiej, zwierzę- −cej, roślin oraz przedmiotówprojektuje i wykonuje elementy scenografi i, −kukiełki, maski do przedstawień, insceni-zacjiwie, że linia jest elementem każdego −dzieła plastycznego; zna jej rolę w rysunku i w malarstwieobrysowuje linią szablony, zakreskowuje −powierzchnie konturówposługuje się plamą jako środkiem wypo- −wiedzi plastycznejzna barwy podstawowe i pochodne −tworzy różne kombinacje kolorów; wie, −jak łączyć barwy, by otrzymać dużą gamę kolorówdoborem barw przedstawia nastrój swojej −pracy plastycznejnazywa faktury materiałów wykorzystywa- −nych w swoich pracachzagospodarowuje całą kartkę papieru −zachowuje proporcje postaci, przedmiotów, −obiektówpotrafi przedstawić środkami plastycznymi −ciekawy układ kompozycyjnyzna niektóre techniki malarskie i potrafi −się nimi posłużyć (malowanie, rysowanie, wydzieranie, wycinanie itp.)

45

(stosując określone narzędzia i wytwory przekazów medial-nych);w zakresie recepcji sztuki:3) rozróżnia takie dziedziny −działalności twórczej człowie-ka, jak: architektura, sztuki plastyczne oraz inne określone dyscypliny sztuki (fotografi -ka, fi lm) i przekazy medialne (telewizja, internet), a także rzemiosło artystyczne i sztukę ludowąrozpoznaje wybrane dzieła −architektury i sztuk plastycz-nych należące do polskiego i europejskiego dziedzictwa kultury; opisuje ich cechy charakterystyczne (posługując się elementarnymi terminami właściwymi dla tych dziedzin działalności twórczej).

modeluje w plastelinie, masie solnej −konstruuje rzeźby i płaskorzeźby z materia- −łów przyrodniczych, plasteliny, modeliny, papieru, śnieguprojektuje różne formy użytkowe na po- −trzeby swoje, kolegów oraz upominkizna niektóre właściwości materiałów (pa- −pierniczych, tekstylnych, metalowych, pla-stikowych) wykorzystywanych w pracachtnie papier, tkaninę po linii prostej, krzy- −wej, okręguskłada, zagina, formuje papier (origami) −zna zawody związane ze sztuką: malarz, −rzeźbiarz, architekt, scenograf, grafi k, fotograf, projektant, twórca ludowy oraz nazywa ich wytworywie, co może być tematyką martwej natury, −pejzażów, portretówrozumie znaczenie terminów: zabytek, pomnik −dostrzega różnice między płaską formą – −rysunkiem a przestrzenną – rzeźbązna i posługuje się pojęciami: obraz, rzeź- −ba, dzieło sztuki, reprodukcja, oryginał, kopia, twórczość ludowa, eksponatzdaje sobie sprawę, że zabytki tworzą −historię państwazna niektóre ważniejsze zabytki w swojej −miejscowości.

EDUKACJA MUZYCZNA


Uczeń kończący klasę III:w zakresie odbioru muzyki:1) zna i stosuje następujące rodza-a) je aktywności muzycznej:śpiewa w zespole piosenki ze −słuchu (nie mniej niż 10 utwo-rów w roku szkolnym); śpiewa z pamięci hymn narodowy

Uczeń:potrafi rozróżnić dźwięki i odgłosy aku- −styczne występujące w jego otoczeniuzna i rozpoznaje barwy głosów męskich −i żeńskichpotrafi nazwać i rozróżnić brzmienia −wybranych instrumentów, zna ich budowę i sposób wydobycia dźwięku

46

gra na instrumentach perku- −syjnych (proste rytmy i wzory rytmiczne) oraz melodycznych (proste melodie i akompania-menty)realizuje sylabami rytmiczny- −mi, gestem oraz ruchem proste rytmy i wzory rytmiczne; reaguje ruchem na puls ryt-miczny i jego zmiany, zmiany tempa, metrum i dynamiki (maszeruje, biega, podskakuje)tańczy podstawowe kroki; −rozróżnia podstawowe elemen-b) ty muzyki (melodia, rytm, wy-sokość dźwięku, akompania-ment, tempo, dynamika) i znaki notacji muzycznej (wyraża ruchowo czas trwania wartości rytmicznych, nut i pauz);aktywnie słucha muzyki c) i określa jej cechy: rozróżnia i wyraża środkami pozamu-zycznymi charakter emocjonal-ny muzyki, rozpoznaje utwory wykonane: solo i zespołowo, na chór i orkiestrę; orientuje się w rodzajach głosów ludzkich (sopran, bas) oraz w instrumen-tach muzycznych (fortepian, gitara, skrzypce, trąbka, fl et, perkusja); rozpoznaje podsta-wowe formy muzyczne – AB, ABA (wskazuje ruchem lub gestem ich kolejne części);w zakresie tworzenia muzyki:2) tworzy proste ilustracje dźwię- −kowe do tekstów i obrazów oraz improwizacje ruchowe do muzyki

zna podstawowy podział instrumentów −muzycznychpotrafi określić zmiany dynamiczne i ago- −giczne w utworachpotrafi tworzyć improwizację ruchową do −muzykiumie określić nastrój w utworze muzycz- −nympotrafi poprawnie emisyjnie zaśpiewać −poznane piosenkiwie, jaką postawę należy przyjąć podczas −śpiewaniapotrafi zaśpiewać hymn z zachowaniem −odpowiedniej postawyumie połączyć śpiewanie z jednoczesnym −taktowaniem czy akompaniamentem ryt-micznymzna nazwy solmizacyjne i literowe dźwię- −kówpotrafi zagrać gamę C na wybranym instru- −mencie (dzwonki lub fl et)potrafi grać na instrumentach perkusyjnych −potrafi ułożyć prosty akompaniament do −piosenki na instrumentach perkusyjnychpotrafi wykonać akompaniament na samo- −dzielnie wykonanych instrumentachpotrafi muzykować w zespole −potrafi tworzyć akompaniament do utworu −improwizuje głosem i na instrumentach −według ustalonych zasadwykonuje proste utwory, interpretuje je −zgodnie z ich rodzajem i funkcjąpotrafi zapisywać i odtwarzać proste tematy −melodyczne w zakresie gamy Czna podstawowe wartości rytmiczne −rozróżnia pauzy i potrafi je zastosować −w praktyceumie rozpoznać podstawowe rodzaje metrum −potrafi taktować na 2, 3, 4 −zna podstawowe kroki i fi gury taneczne −wybranych tańców narodowych

47

improwizuje głosem i na in- −strumentach według ustalonych zasadwykonuje proste utwory, −interpretuje je zgodnie z ich rodzajem i funkcją.

potrafi ruchem interpretować utwory mu- −zyczneumie być organizatorem, współorganizato- −rem i uczestnikiem gier i zabaw muzycz-nychpotrafi aktywnie słuchać muzyki −potrafi wypowiadać się na temat wysłucha- −nego utworuuczestniczy w koncertach muzycznych. −

WYCHOWANIE FIZYCZNE


Uczeń kończący klasę III:w zakresie sprawności fi zycz-1) nej:realizuje marszobieg trwający −co najmniej 15 minutumie wykonać próbę siły mięś- −ni brzucha oraz próbę gibkości dolnego odcinka kręgosłupa;w zakresie treningu zdrowot-2) nego:przyjmuje pozycje wyjściowe −i ustawienia do ćwiczeń oraz wykonuje przewrót w przódskacze przez skakankę, wyko- −nuje przeskoki jednonóż i obu-nóż nad niskimi przeszkodamiwykonuje ćwiczenia równo- −ważne bez przyboru, z przybo-rem i na przyrządzie;w zakresie sportów i wypo-3) czynku:posługuje się piłką: rzuca, −chwyta, kozłuje, odbija i pro-wadzi jąjeździ np. na rowerze, wrot- −kach; przestrzega zasad poru-szania się po drogach

Uczeń:potrafi prawidłowo przyjąć pozycje wyjś- −ciowe do ćwiczeń: postawę zasadniczą, stanie jednonóżsiady (skrzyżny, klęczny, prosty, rozkroczny, −skulny), klęki (prosty, podparty), leżenie (przodem, tyłem, przewrotne, przerzutne), podpory (przodem, tyłem, przysiad podpar-ty)rozumie i prawidłowo wykonuje ustawie- −nie w rozsypce, w szeregu, w dwuszeregu, w rzędzie, w dwurzędzie, na obwodzie kołapotrafi maszerować w parach i rzędem −potrafi prawidłowo powtórzyć ćwiczenia −kształtujące bez przyboróww ćwiczeniach z przyborami wykorzystuje −przybory typowe i nietypowe zgodnie z ich przeznaczeniemzna ćwiczenia wspierające kształtowanie −nawyku prawidłowej postawy ciałaprzestrzega zasady przyjmowania prawi- −dłowej postawy ciała podczas ćwiczeń, zabawy i pracy potrafi wykonać przewrót w przód i w tył −potrafi wykonać skok w dal z miejsca −i sposobem naturalnym, skok nad niskimi przeszkodami oraz skoki przez skakankęwspina się na drabinki i inne niskie prze- −szkody

48

bierze udział w zabawach, −minigrach i grach terenowych, zawodach sportowych, respek-tując reguły i podporządkowu-jąc się decyzjom sędziegowie, jak należy zachować się −w sytuacjach zwycięstwa i ra-dzi sobie z porażkami w miarę swoich możliwości;w zakresie bezpieczeństwa 4) i edukacji zdrowotnej:dba o higienę osobistą i czy- −stość odzieżywie, jakie znaczenie dla zdro- −wia ma właściwe odżywianie się oraz aktywność fi zycznawie, że nie może samodzielnie −zażywać lekarstw i stosować środków chemicznych niezgod-nie z przeznaczeniemdba o prawidłową postawę, np. −siedząc w ławce, przy stoleprzestrzega zasad bezpiecznego −zachowania się w trakcie zajęć ruchowych; posługuje się przy-borami sportowymi zgodnie z ich przeznaczeniempotrafi wybrać bezpieczne −miejsce do zabaw i gier rucho-wych; wie, do kogo zwrócić się o pomoc w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia.

potrafi przejść po listwie odwróconej ła- −weczki gimnastycznej, wykonując dodatko-we ćwiczenie (np. przysiad, obrót, skłon)pokonuje naturalne tory przeszkód oraz −tworzone według pomysłów nauczycielaprzestrzega zasad bezpiecznej zabawy −w różnych warunkach: w szkole, w domu, na placu zabaw, na śniegu i lodziezna zasady bezpiecznego korzystania −z przyborów i przyrządów gimnastycznychwybiera bezpieczne miejsce do ćwiczeń oraz −zabaw ruchowych na świeżym powietrzuzna różne ustawienia do gier i zabaw −ruchowychpotrafi zaproponować przynajmniej po jed- −nej zabawie: skocznej, bieżnej, z elemen-tami czworakowania, rzutnej, ze śpiewem, z mocowaniemzna reguły poznanych gier i zabaw rucho- −wych i przestrzega ichpotrafi zorganizować w grupie rówieśników −znaną zabawę ruchowązna i przestrzega podstawowych przepisów −obowiązujących w minigrach sportowych, rozróżnia piłki przeznaczone do tych gier (minisiatkówki, minikoszykówki, minipiłki nożnej)potrafi wykonać podanie i chwyt piłki obu- −rącz oraz jednorącz w marszu i w biegukozłuje piłkę w miejscu, w marszu i biegu −ze zmianą kierunku ruchupotrafi wykonać improwizację ruchową przy −muzyce zna i przestrzega zasad kulturalnego zacho- −wania się w czasie zabaw tanecznychwie, jak zachować się w sytuacji zwycięstwa −i porażki podczas rywalizacji indywidualnej i zespołowejwie, gdzie można bezpiecznie organizować −zabawy, a gdzie nie można i dlaczegozna zasady bezpiecznych zabaw −

49

zna zabawy, które można organizować −w różnych porach roku wie, jak bezpiecznie wypoczywać w lesie, −w górach, nad wodą, w mieście, na wsirozumie potrzebę aktywnego wypoczynku. −

ZAJĘCIA KOMPUTEROWE


Uczeń kończący klasę III:umie obsługiwać komputer:1) posługuje się myszą i klawia- −turąpoprawnie nazywa główne −elementy zestawu komputero-wego;posługuje się wybranymi 2) programami i grami edukacyj-nymi, rozwijając swoje zain-teresowania; korzysta z opcji w programach;wyszukuje i korzysta z infor-3) macji:przegląda wybrane przez −nauczyciela strony internetowe (np. stronę swojej szkoły)dostrzega elementy aktywne na −stronie internetowej, nawiguje po stronach w określonym zakresieodtwarza animacje i prezenta- −cje multimedialne;tworzy teksty i rysunki:4) wpisuje za pomocą klawiatury −litery, cyfry i inne znaki, wyra-zy i zdaniawykonuje rysunki za pomocą −wybranego edytora grafi ki, np. z gotowych fi gur;zna zagrożenia wynikające 5) z korzystania z komputera, internetu i multimediów:

Uczeń:samodzielnie uruchamia komputer −zna podstawowe elementy zestawu kompu- −terowego, potrafi się nimi posługiwaćumie wybrać żądany program −poprawnie kończy pracę z programem −prawidłowo wyłącza komputer −zna pojęcia: plik i katalog, umie się po nich −poruszaćobsługuje i nazywa części okna Windows −wykonuje prosty rysunek, wykorzystując −ofertę programu przez odpowiedni wybór narzędzi i opcjiumie napisać prosty tekst z wykorzysta- −niem małych i wielkich liter, wyszukać i poprawić błędyzna klawisze edycyjne i wie, do czego −służądosyć sprawnie posługuje się klawiaturą −podczas pisania i obsługiwania komputerawyróżnia podstawowe elementy strony doku- −mentuumie zmienić wielkość i krój czcionki, −kolor literumie zaznaczyć wyraz, linię i dokument, −modyfi kować zaznaczony fragment, do-bierając odpowiednią czcionkę, kopiować, przenosić i usuwać dany tekstzapisuje wynik swojej pracy na dysku, −otwiera istniejące już zbiory danychumie wydrukować samodzielnie napisany −tekst lub narysowany obrazekkorzysta z podglądu wydruku −

50

wie, że praca przy kompute- −rze męczy wzrok, nadweręża kręgosłup, ogranicza kontakty społecznema świadomość niebezpie- −czeństw wynikających z anoni-mowości kontaktów i podawa-nia swojego adresustosuje się do ograniczeń doty- −czących korzystania z kompu-tera, internetu i multimediów.

zna podstawowe zastosowania komputera −z pomocą nauczyciela wyszukuje żądaną −informację z dostępnego źródłauzasadnia znaczenie komputera dla rozwoju −technikidostrzega konieczność korzystania z no- −wych technologii komunikowania sięumie obsługiwać poznawane programy −edukacyjne, wykorzystywać je do uczenia się i testowania swoich osiągnięćstosuje zdobyte dzięki programom edu- −kacyjnym wiadomości i umiejętności w innych sytuacjachumie skopiować informacje z dysku −twardego na dyskietkę lub inny przenośny nośnik i odwrotniesamodzielnie zmienia tło na pulpicie, wy- −gaszacz ekranu, ustawia aktualną godzinętworzy skrót i korzysta ze skrótu umiesz- −czonego na pulpicieobsługuje edytor tekstu z elementami −grafi kiz pomocą nauczyciela przygotowuje i wy- −syła list pocztą elektronicznąz pomocą nauczyciela wpisuje hasło i wy- −szukuje potrzebne informacje w zasobach internetowychprzyzwyczaja się do świadomego i krytycz- −nego odbierania przekazów medialnych o charakterze słownym i obrazowymocenia pozytywne i negatywne strony −korzystania z komputerazdaje sobie sprawę z zagrożeń dla zdrowia −fi zycznego i psychicznego, jakie stwarza złe korzystanie z telewizji, komputera i internetu.

51

6. TEMATYKA

Treści zawarte w programie skupione są wokół takich kręgów tema-tycznych, jak:

Dziecko w rodzinie• Dom rodzinny: adres, estetyka wnętrza, zachowanie bezpieczeństwa. Członkowie rodziny, drzewo genealogiczne, informacje o przodkach; tradycje rodzinne. Imiona i nazwiska, wykonywane zawody. Rozpo-znawanie uczuć innych ludzi. Normy i zasady obowiązujące w rodzinie.Wartości preferowane w rodzinie: miłość, prawda, zgoda, odpowie-dzialność, partnerstwo, posłuszeństwo, wyrozumiałość, tolerancja. Formy spędzania wspólnego czasu, wypoczynku.Sposoby rozwiązywania napięć i konfl iktów w rodzinie.Szkoła, koledzy i przyjaciele, zabawy i zainteresowania dzieci• Nauka w szkole i w domu jako obowiązek i jako przyjemność.Nauka dzieci w innych krajach.Znaczenie nauki w życiu ludzi.Metody uczenia się.Korzystanie z różnych źródeł informacji.Koledzy z klasy: ich imiona, w czym są podobni, czym się różnią.Tolerancja.Wspólna praca i zabawa, wspólne smutki i radości.Społeczność klasowa: reguły organizujące tę społeczność, prawa i obowiązki, odpowiedzialność indywidualna i grupowa.Problemy i ich rozwiązywanie: zapobieganie konfl iktom, sposoby ich rozwiązywania.Sukcesy i porażki własne i innych.Pomoc koleżeńska.Miejscowość, w której mieszka dziecko; życie jej mieszkańców• Charakterystyczne elementy regionu, historii, współczesności, oby-czaje, przyroda, mieszkańcy.Zajęcia ludności, ciekawe zawody.Władze samorządowe, państwowe.Sąsiedzi i stosunki sąsiedzkie.

52

Tradycje regionalne.Zdrowie i sprawność fi zyczna dziecka• Zależność człowieka od świata przyrody; wpływ dźwięków, krajo-brazów, przestrzeni i świeżego powietrza na kondycję psychiczną i samopoczucie człowieka.Czynne formy wypoczynku.Turystyka piesza i rowerowa.Ciało człowieka: nazywanie jego poszczególnych części.Troska o zdrowie fi zyczne i psychiczne.Zmysły.Racjonalne odżywianie się.Sport i ruch na świeżym powietrzu.Aktywne formy wypoczynku. Bezpieczne zachowywanie się podczas zabaw i kąpieli.Dbanie o czystość swojego otoczenia.Przyroda w otoczeniu dziecka• Zależność człowieka od świata przyrody.Obserwacje przyrodnicze.Zmiany w przyrodzie w różnych porach roku.Obserwacje przyrody: dorywcze, ciągłe, jednoaspektowe, wielo-aspektowe.Rodzaje roślin, części rośliny, funkcje: korzenia, łodygi, liści, kwia-tów, owoców, nasion.Kwiat i jego rola w rozmnażaniu roślin.Rola owadów, wiatru w rozmnażaniu roślin.Las, rośliny poszczególnych warstw lasu.Rodzaje lasów: iglasty, liściasty, mieszany.Rośliny rosnące w stawach i jeziorach.Rośliny rosnące na łąkach, polach uprawnych.Rośliny ozdobne naszych mieszkań.Rośliny rosnące w parku i ogrodzie.Nazwy warzyw, ich części jadalne.Ogrody kwiatowe, ogrody botaniczne.Zwierzęta w życiu dziecka.Budowa ciała ssaków, rozmnażanie.

53

Życie ssaków w różnych porach roku.Ssaki hodowane przez człowieka, ich znaczenie.Niektóre ssaki żyjące na innych kontynentach; niektóre ssaki wy-marłe i chronione.Budowa ciała ptaków.Wędrówki ptaków.Ptaki hodowane przez człowieka, ich znaczenie.Bogactwo gatunków ryb, płazów, gadów.Słońce jako naturalne źródło światła i ciepła.Temperatura powietrza i jej pomiar.Pory roku, rytm życia rocznego i jego znaczenie dla życia na Ziemi.Wykorzystanie energii słonecznej.Pozorna wędrówka Słońca po niebie.Wysokość Słońca w różnych porach dnia, roku; sposoby wyznacza-nia kierunków w terenie.Księżyc, gwiazdy, planety, loty kosmiczne, astronomia.Woda jako ciecz w zbiornikach naturalnych i sztucznych.Stany skupienia wody.Krążenie wody w przyrodzie – rodzaje opadów.Znaczenie wody dla ludzi, roślin i zwierząt.Znaczenie minerałów: soli kuchennej, węgla, rud metali.Nauka i technika w życiu dziecka• Najważniejsze dla cywilizacji wynalazki i odkrycia, np.: papier, druk, radio, telefon, odkrycia geografi czne, badania medyczne itp. Interesujące fakty z życia wynalazców i odkrywców.Wynalazki techniczne.Rodzaje i znaczenie dróg, rodzaje środków lokomocji.Transport osobowy i towarowy.Port, lotnisko, dworzec kolejowy i autobusowy.Zasady bezpiecznego uczestniczenia w ruchu drogowym.Środki komunikacji miejskiej, zasady i normy związane z ich użyt-kowaniem.Ojczyzna i jej symbole• Rzeczpospolita Polska – nasza ojczyzna.Godło, fl aga narodowa, hymn narodowy.

54

Stolica, ważniejsze polskie miasta, ich herby, legendy.Krajobrazy: góry, wyżyny, niziny, jeziora, morze.Uroczystości państwowe.Sylwetki sławnych Polaków.Opowiadania z dziejów Polski.Znaczenie Polski w chwili obecnej.Obrazy z życia dzieci w różnych krajach, kultura innych naro-• dówPodobieństwa i różnice między ludźmi.Jednakowe prawa dla wszystkich ludzi.Życie, kultura i zabawy dzieci na innych kontynentach.Praca i zwyczaje ludzi na innych kontynentach.Rocznice wydarzeń międzynarodowych.Pokój i współpraca między narodami jako podstawowy warunek rozwoju społeczeństw.

55

7. PROPONOWANE METODY OCENIANIA

Zgodnie z założeniami reformy oświaty w edukacji wczesnoszkol-nej funkcjonuje ocena opisowa osiągnięć i postępów ucznia. Realizując założenia programu, oceniając podopiecznych, nauczyciele powinni brać pod uwagę głównie zaangażowanie uczniów w proces poznawa-nia, aktywność podczas zajęć, zdobyte wiadomości i umiejętności.

Ocena umożliwia uczniom samorealizację poprzez poznanie swoich umiejętności, kontrolę poznanych wiadomości, wyzwala motywację do samodoskonalenia się, motywuje do dalszego wysiłku, wzmacnia wiarę we własne siły.

Ocena informuje nauczyciela, jak przebiega rozwój dziecka w sto-sunku do zakładanych w realizowanym programie edukacyjnym osiąg-nięć, jest sprawdzianem, czy realizowany system pracy jest wystarcza-jąco efektywny. Rodzicom ocena dostarcza rzetelnej i szczegółowej informacji o postępach i trudnościach w uczeniu się dziecka, o jego specjalnych uzdolnieniach. Na jej podstawie mogą oni w porę podej-mować właściwe działania na rzecz dalszego prawidłowego rozwoju swych dzieci.

Ocenianie powinno być:rzetelne – oparte na godnych zaufania, stałych wynikach,• trafne – dostarczać informacji w ściśle określonym zakresie,• jasne i zrozumiałe – oparte na czytelnych kryteriach, przedsta-• wionych uczniom i rodzicom w formie standardów wymagań,obiektywne – te same kryteria oceny są stosowane dla wszyst-• kich uczniów, z uwzględnieniem indywidualnych predyspozycji i możliwości,jawne – rodzice i uczniowie mają prawo do bieżącej informacji • o uzyskanych ocenach i do ich uzasadnienia.

Ocena ucznia powinna być wypadkową czterech składowych:chęci, to znaczy wysiłku wkładanego w wywiązywanie się z za-• dań, postępu, czyli poziomu osiągniętych zmian w stosunku do diag-• nozy początkowej,

56

postawy, czyli zaangażowania w przebieg zajęć i stosunku do • własnej aktywności,wykonania zadania, poziomu zdobytej wiedzy.•

Dokonując oceny uczniów, nauczyciel powinien określić, w jakim celu to robi. W edukacji wczesnoszkolnej zazwyczaj stosuje się dwa ro-dzaje oceniania. Ocenianie kształtujące, czyli diagnozowanie wstępne, opiera się na informacjach zebranych przed rozpoczęciem nauczania albo w czasie jego trwania. Ta forma oceniania informuje nauczyciela o wiedzy i umiejętnościach już posiadanych przez dzieci. Służy głów-nie planowaniu procesu dydaktycznego, pozwala określić osiągnięty przez uczniów postęp.

Ocenianie kształtujące przeprowadza się zarówno jako wstępną diagno-zę rozwoju i możliwości dzieci rozpoczynających naukę w szkole, jak i jako zebranie informacji poprzedzających rozpoczęcie zajęć dydak-tycznych danego cyklu lub jednostki tematycznej. Znając początkowy, wyjściowy stan w rozwoju uczniów, można ocenić ich postępy nawet wtedy, gdy są one niewielkie i nie odpowiadają wymaganiom progra-mowym oraz lepiej ocenić wysiłek, który dzieci włożyły w zdobywa-nie wiadomości, umiejętności i sprawności.

Drugim rodzajem oceniania jest ocenianie zbierające, sumują-ce. Nauczyciel dokonuje takiej oceny po zakończeniu nauczania lub w czasie jego trwania. Ten rodzaj oceniania ma na celu stwierdzenie, w jakim stopniu osiągnięcia odpowiadają założonym celom dydak-tycznym. Jest więc oceną osiągnięć bieżących, zdobytych i utrwalonych w określonym czasie. Dzięki ocenie można obserwować rozwój, zmiany ilościowe i jakościowe prowadzące do coraz lepszego funkcjonowania dziecka.

Propozycje kontroli i oceny uczniów:obserwacja pracy uczniów na zajęciach,• praca samodzielna,• sprawdziany,• rozmowy z uczniem,• prace domowe,• analiza wytworów uczniów,• karty samooceny.•

57

58

NOTATKI

59

NOTATKI

60

NOTATKI

61

NOTATKI

62

NOTATKI

63

NOTATKI

64

NOTATKI

Program edukacji wczesnoszkolnej - ukw.edu.pl · gólnych klasach wskazane jest, obok pracy z całą klasą, stosowanie nauczania zindywidualizowanego, które pozwala uwzględnić

Documents