Prognozy CFO dla Polski na rok 2014 Prezentacja wyników 5-tej edycji międzynarodowego badania opinii CFO dużych firm w Polsce i Europie Środkowej Krzysztof Pniewski, Partner w Dziale Konsultingu, Deloitte Paweł Zarudzki, Starszy Menedżer w Dziale Konsultingu, Deloitte Komentarz zaproszonych gości: Grzegorz Lato, CFO PGMB Sp. z o.o. Radosław Wojtaś, Menedżer ds. Planowania i Analizy Finansowej na Europę Centralną, Avon Informacja prasowa: http://tinyurl.com/ptsgx82 Warszawa, 28 stycznia 2014 roku
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Prognozy CFO dla Polski na rok 2014Prezentacja wyników 5-tej edycji międzynarodowego badania opinii CFO dużych firm w Polsce i Europie Środkowej
Krzysztof Pniewski, Partner w Dziale Konsultingu, DeloittePaweł Zarudzki, Starszy Menedżer w Dziale Konsultingu, Deloitte
Komentarz zaproszonych gości:Grzegorz Lato, CFO PGMB Sp. z o.o.Radosław Wojtaś, Menedżer ds. Planowania i Analizy Finansowej na Europę Centralną, Avon
• Central Europe CFO Survey to przeprowadzane przez
Deloitte badanie opinii dyrektorów finansowych (CFO) największych firm w Europie Środkowej (według listy Deloitte CE Top 500).
• Najnowsza (V) edycja badania Deloitte CE CFO Survey zrealizowana została w listopadzie 2013 przy udziale blisko 600 CFO z 13 krajów Europy Środkowej: Polski, Czech, Litwy, Łotwy, Słowacji, Rumunii, Węgier, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Albanii, Serbii i Słowenii.
• Badanie prowadzone jest przy wykorzystaniu anonimowej ankiety internetowej opartej na platformie Deloitte Dex, gwarantującej zachowanie poufności danych.
• Analiza wyników badania została przeprowadzona we współpracy z dr Michałem Zdziarskim, Dyrektorem programu badań, Międzynarodowe Centrum Zarządzania, Uniwersytet Warszawski.
• Poprzednia edycja miała miejsce w czerwcu 2013 roku.• Podobne badania cykliczne prowadzone są przez firmę
• CE Deloitte CFO Survey jest jednym z niewielu regionalnych badań opinii liderów firm w Europie Środkowej i przedstawia unikalną perspektywę dyrektorów finansowych.
• CFO mają własny punkt widzenia i odrębną ocenę sytuacji gospodarczej oraz sytuacji i perspektyw swoich przedsiębiorstw i branży.
• CFO są zainteresowani opinią i priorytetami innych CFO.
• Opinia CFO może uzupełniać perspektywę dostarczaną przez analityków rynkowych:
• Opinia publiczna otrzymuje szereg informacji o trendach i prognozach od analityków.
• CFO odpowiadają bezpośrednio za sytuację finansową i decyzje inwestycyjne swoich podmiotów, mają też bezpośrednią styczność z warunkami rynkowymi (np. dostępność finansowania) – są praktykami, których opinie oraz doświadczenia mogą być odmienne niż oceny analityków.
• Perspektywa CFO jest warta szczególnej uwagi, gdyż znają oni gruntownie perspektywę wewnętrzną swoich firm (wyniki, strategie i prognozy finansowe) oraz zewnętrzną (perspektywę banków i analityków bankowych, perspektywę inwestorów i analityków inwestycyjnych).
• CFO mogą dać dodatkową perspektywę, jak ocena gospodarki przekłada się na strategie przedsiębiorstw.
O badaniuDlaczego analiza opinii CFO jest istotna?
Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiBałtyckie Tygrysy pewne wzrostu, Polska tuż za nimi
5
• Oczekiwania co do wzrostu gospodarczego w Polsce w 2014 są optymistyczne. CFO przewidujących niewielki lub dynamiczny wzrost PKB jest więcej od tych, którzy oczekują recesji lub stagnacji jedynie w Polsce, na Litwie i Łotwie. Na drugim krańcu skali znajdują się Słoweńcy, Chorwaci i Bośniacy.
• W pięciu kategoriach dyrektorzy finansowi z Polski są w pierwszej trójce z 13 badanych krajów: zamiar zwiększenia lewara finansowego (1), skłonność zwiększenia ryzyka (2), dostępność nowych kredytów (3), wzrost PKB (3), spadek bezrobocia (3).
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
Litwa
Łotwa
Albania
Słowacja
Rumunia
Czechy
Węgry
Bułgaria
Serbia
Bośnia
Chorwacja
Słowenia
Wykres 1. Prognoza PKB Jaka zdaniem CFO będzie dynamika PKB?
Recesja Stagnacja Niewielki wzrost Wzrost
I Edycja (2011H2)
II Edycja (2012H1)
III Edycja (2012H2)
IV Edycja (2013H1)
V Edycja (2013H2)
0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
40%
Wykres 2. Czy w opinii CFO to jest dobry czas na zwiększenie ryzyka?
Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiUmiarkowany wzrost PKB, niska inflacja i nieznaczny spadek bezrobocia
7
W prognozach makroekonomicznych polskich CFO widoczny jest umiarkowany optymizm: • Większość (61%) CFO w Polsce przewiduje wzrost gospodarczy o ponad 1,6%. Aż 20% CFO uważa, że
wzrost może przekroczyć nawet 2,5%.• Blisko 3 krotnie więcej CFO (45,8%) oczekuje, że bezrobocie w Polsce nieznacznie spadnie w stosunku
do tych, którzy spodziewają się jego nieznacznego wzrostu (15,3%). • Oczekiwania inflacyjne są niskie. Łącznie 88% CFO biorących udział w badaniu uważa, że inflacja
w przyszłym roku nie przekroczy 2,9%. W tym 49% oczekuje inflacji w przedziale 2%-2,9% zaś 39% mniejszej niż 2%.
• Kurs EUR/PLN CFO przewidują w przedziale pomiędzy 4,10 a 4,19, zbliżonym do aktualnego kursu (14.01.2014 r.).
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
2,5%
2,4%
13,8%
w owalach znajdują się założenia budżetowe na rok 2014
4,0
3,80 PLN - 3,89 PLN
3,90 PLN - 3,99 PLN
4,00 PLN - 4,09 PLN
4,10 PLN - 4,19 PLN
4,20 PLN - 4,29 PLN
powyżej 4,30 PLN
0.00%
20.00%
40.00%
60.00%
2.00% 2.00%
20.00%
56.00%
17.00%
3.00%
Wykres 8. Prognoza kursu walutowegoJaki zadaniem CFO będzie kurs walutowy?
=0,5% 0,6% - 1,5% 1,6% - 2,5% 2,6% - 3,5%0%
20%40%60%80%
2%
23%
64%
11%5%
49% 46%
0%5%
43% 50%
2%3%
36% 41%
20%
Wykres 5. Prognoza PKBJaka zadaniem CFO będzie dynamika PKB?
Zmniejszy się nieznacznie
Bez zmian Zwiększy się nieznacznie
Znacznie wzrośnie
0%20%40%60%80%
11%28%
52%
8%5% 11%
69%
15%14% 12%
69%
5%
46%37%
15%2%
Wykres 6. Prognoza bezrobociaJaka zadaniem CFO będzie stopa bezrobocia?
1,9% 2-2,9% 3-3,9% 4-4,9%
0%
20%
40%
60%
80%
2%
31%
59%
8%2%
48% 48%
1%
33%
55%
10%2%
39%49%
10%2%
Wykres 7. Prognoza inflacjiJaka zadaniem CFO będzie inflacja?
Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiNiepewność czy normalność?
8
• Perspektywy gospodarcze polskich przedsiębiorstw wracają do normalności. Optymizm netto, rozumiany jako odsetek osób wskazujących, że perspektywy finansowe ich firm są optymistyczne pomniejszony o odsetek wskazujących na pogorszenie sytuacji, wzrósł
z +24 do +44%. Aż 54% CFO optymistycznie ocenia perspektywy wzrostu swoich firm w porównaniu do sytuacji sprzed 6 miesięcy.
• Coraz więcej CFO ocenia poziom niepewności za normalny (wzrost z 5% do 30%). O połowę spadła liczba CFO oceniających poziom niepewności ekonomicznej za wysoki (z 53% do 26%).
• Optymizm widoczny jest w całym regionie. Szczególnie kraje przewidujące stagnację odbierają ją jako znaczącą poprawę w stosunku do sytuacji sprzed roku (Bośnia, Bułgaria, Serbia).
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
2011H2 2012H1 2012H2 2013H1 2013H20%
20%40%60%80%
100%
28%10% 9% 5%
30%
52%
52%40% 41%
44%
10%28% 47% 50%
24%
7% 10% 4% 3% 2%
Wykres 9. Niepewność ekonomicznaOcena niepewności ekonomicznej przez CFO
Standardowy Ponad standardowy Wysoki Bardzo wysoki
2011H2 2012H1 2012H2 2013H1 2013H2-50%
0%
50%
100%
17% 31% 48%21% 10%
51% 33%32%
34%35%
21% 28%19%
43% 46%
3%8% 1% 2% 8%
7% 5%
-28%
24%44%
Wykres 10. Perspektywy finansowePerspektywy finansowe w porównaniu z sytuacją sprzed
6 miesięcy
Mniej optymistycznie Bez zmianRaczej optymistycznie Bardzo optymistycznieOptymizm netto
-50%
0%
50%
100%
44%32% 37%
49%
20%38%
25% 17%39% 46%
3%22%
67%
Wykres 11. Perspektywy finansowe dla Europy ŚrodkowejPerspektywy finansowe w porównaniu z sytuacją sprzed 6 miesięcy
Mniej optymistycznie Bez zmian Raczej optymistycznie Bardzo optymistycznie Optymizm netto
• Raport Deloitte „Global CFO Signals Q4 2013” podsumowujący opinie dyrektorów finansowych na całym świecie wskazuje na rosnący optymizm i poprawiające się prognozy gospodarcze.
• Poziom optymizmu wśród CFO w Europie Zachodniej istotnie rośnie, np. w Wielkiej Brytanii rośnie już piaty kwartał z rzędu i zbliża się do poziomu najwyższego od trzech lat. 54% brytyjskich CFO uważa, że jest to dobry czas na podejmowanie ryzyka i inwestycje. Nawet w Hiszpanii odsetek optymistycznie nastawionych CFO (40%) jest najwyższy w historii badania.
• Mając na względzie optymizm rynków kapitałowych w niektórych krajach poziom oczekiwań co do dalszej poprawy wyników zaczyna spadać. W Norwegii poziom optymizmu netto CFO spadł do poziomu -3% a w Irlandii, odnotowano spadek poziomu optymizmu z 36% do 28%.
• Również w Ameryce Północnej odsetek CFO przewidujących wzrost sprzedaży spadł tutaj do poziomu zaledwie 5%, a wzrost zysku przewiduje zaledwie 8% ankietowanych CFO.
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiGlobalny optymizm rośnie w Europie Zachodniej
* Całe podsumowanie można znaleźć na stronie: CFO Connect.
Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiRośnie presja cenowa, spadają obawy o recesję
10
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
• Najważniejsze ryzyka, których znaczenie wzrosło znacząco od ostatniej edycji badania z maja 2013 to: presja cenowa (34%) oraz zatory płatnicze i problemy z płynnością (20%).
• Z 48% do 17% spadła natomiast ilość respondentów uznających recesję i spadek popytu za prawdopodobne zagrożenie.
• Presja cenowa wskazuje na zaostrzające się warunki konkurencji na rynku i wzmożoną walkę o rynek i wzrost. Ten wzrost jednak wymaga kapitału obrotowego i stąd większy nacisk na aspekty zachowania płynności.
• Podnoszone ryzyka są typowe dla przedsiębiorstw w fazie wzrostu, walczących o rynek i potrzebujących pieniędzy na sfinansowanie należności i zapasów.
Ryzyko kursowe
Niedostępne finansowanie
Wzrost kosztów działalności
Brak dostępu do wykwalifikowanych pracowników
Zmienne prawo podatkowe i gosp.
Recesja i spadek popytu
Problemy z płynnością
Presja cenowa
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%
0%
3%
3%
5%
12%
17%
20%
34%
Wykres 13. RyzykoJakie czynniki ryzyka CFO postrzegają jako najistotniejsze?
Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiPriorytetem wzrost przychodów i poszukiwanie oszczędności
11
• Stałym wysokim priorytetem polskich firm jest wzrost przychodów. Dla ponad ¾ badanych będzie to wzrost przychodów z obecnych rynków, a dla 70% z nowych rynków. Może być on jednak trudny do realizacji wobec rosnącej presji na obniżanie cen, przy powolnym wzroście gospodarczym i ograniczaniu inwestycji.
• Cały czas CFO przywiązują bardzo wysokie znaczenia redukcji kosztów pośrednich i bezpośrednich – jest to główny priorytet dla blisko 80% firm. Wydaje się, że jest to efekt doświadczeń okresu kryzysu i potrzeby inwestowania w podnoszenie konkurencyjności firmy w dobrych czasach. Należy więc oczekiwać, że firmy będą wdrażały programy doskonałości operacyjnej, technik Lean i ciągłego doskonalenia w podstawowych obszarach działalności.
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
Wzrost przychodów (obecne rynki) - 2013H2
Wzrost przychodów (obecne rynki) - 2012H2
Wzrost przychodów (nowe rynki) - 2013H2
Wzrost przychodów (nowe rynki) - 2012H2
Redukcja kosztów – koszty bezpośrednie - 2013H2
Redukcja kosztów – koszty bezpośrednie - 2012H2
Redukcja kosztów – koszty pośrednie - 2013H2
Redukcja kosztów – koszty pośrednie - 2012H2
Poprawa płynności - 2013H2
Poprawa płynności - 2012H2
Inwestycje - 2013H2
Inwestycje - 2012H2
0% 50% 100%
56
10
1211
13
1911
19
1210
16
2212
13
2511
16
1413
14
148
9
2315
19
3316
20
191114
1911
12
3119
22
1618
15
261721
3319
23
2211
22
145
9
3416
30
2812
19
177
11
125
19
2112
13
56
12
Wykres 14. Priorytety CFOPriorytety CFO na najbliższe 12 miesięcy (1 - najniższy, 6 - najwyższy)
Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiNowy wymiar restrukturyzacji – ciągłe doskonalenie
12
• Rośnie znaczenie restrukturyzacji jako kluczowego kierunku strategicznego firm (zmiana modelu biznesowego). W roku 2014 będzie ona kluczowym priorytetem dla 30% uczestników tej edycji badania z Polski. Warto zwrócić uwagę, że jest to tendencja obecna dla większości badanych krajów (poza Litwą).
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
Słowacja
Czechy
Rumunia
Węgry
Albania
Bułgaria
Litwa
Łotwa
Serbia
Słowenia
Chorwacja
Bośnia i Hercegowina
Polska
0% 10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
Wykres 15. Restrukturyzacja jako priorytet w Europie ŚrodkowejW jakim stopniu restrukturyzacja będzie priorytetem w najbliższym
roku
Będą kluczowym priory-tetem
Będą jednym z wielu prio-rytetów
Nie będą priorytetem
2012H1 2012H2 2013H1 2013H2
0%
20%
40%
60%
80%
100%
41% 42% 48% 41%
25% 28% 10% 30%
Wykres 16. Restrukturyzacja jako priorytetW jakim stopniu restrukturyzacja będzie priorytetem
w najbliższym roku
Będą jednym z wielu priorytetów Będą kluczowym priorytetem
Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiWzrost apetytu na ryzyko – powrót do normalności?
13
• Obserwujemy dalszy istotny wzrost apetytu na ryzyko wśród badanych CFO z Polski. Wartościowo 39% polskich CFO uznaje, że teraz jest dobry czas na zwiększenie poziomu ryzyka i jest to poziom najwyższy od 3 lat. Tylko na Litwie proporcja CFO skłonnych podjąć ryzyko jest wyższa niż w Polsce. Gotowe do inwestycji są też Czechy (30%) i Rumunia (30%).
• Mimo pozytywnego nastawienia do ryzyka to nie inwestycje będą priorytetem dla polskich CFO. Należy oczekiwać, że inwestycje będą realizowane jednak priorytetem będą przychody, koszty i rentowność.
• Poziom 30-50% apetytu na ryzyko należy uznać za poziom normalny – więc jest to kolejny sygnał powrotu do normalności.
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
% CFO uważających, że jest to dobry czas na podejmowanie ryzyka (górna skala)
Słowacja
Czechy
Rumunia
Węgry
Albania
Bułgaria
Chorwacja
Litwa
Łotwa
Serbia
Słowenia
Bośnia i Hercegowina
Polska
0% 50% 100%
Wykres 17. Priorytety CFO w Europie ŚrodkowejNowe inwestycje jako priorytet na najbliższe
12 miesięcy (1 - najniższy, 6 - najwyższy)
1
2
3
4
5
6
39%
28%
0%
7%
12%
57%
21%
21%
15%
24%
30%
30%
21%
39%
2011H2 2012H1 2012H2 2013H1 2013H20%
20%
40%
60%
80%
100%
76%65%
78% 69% 61%
24%35%
22% 31% 39%
Wykres 18. Apetyt na ryzykoCzy jest to dobry czas na inwestycje i podejmowanie ryzyka
Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiWydatki na badania i rozwój na niezmienionym poziomie
14
• Z prognoz dyrektorów finansowych wynika, że 68% firm w Polsce w najbliższym roku nie planuje zwiększenia swoich wydatków na badania i rozwój. Zaledwie 22% polskich dużych firm zamierza zwiększyć w ciągu najbliższego roku nakłady na badania i rozwój, 10% przewiduje, że w ich firmie te nakłady spadną. Dodatkowo, warto zwrócić uwagę, że w ocenie ponad 60% badanych dyrektorów finansowych wydatki ich firm w stosunku do najbliższego konkurenta są na tym samym poziomie.
• Polscy firmy stosują różnorodne metody inwestowania w zwiększenie innowacyjności firmy poprzez badania i rozwój. Większość jest finansowana wewnętrznie. Udział finansowy w projektach B+R dotowany ze środków UE lub funduszy krajowych wskazało zaledwie 5% respondentów.
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
Znacząco wyższe
Wyższe
Na tym samym poziomie
Niższe
Znacząco niższe
2%
15%
64%
14%
5%
Wykres 20. Wydatki na R&DWydatki w stosunku do
najbliższego konkurenta
Zdecydowanie spadnie
Spadnie
Pozostanie niezmieniony
Wzrośnie
Zdecydowanie wzrośnie
2%
8%
68%
19%
3%
Wykres 19. Wydatki na R&DPoziom nakładów w
stosunku do ostatnich 12 mies.
17%
12%
11%
11%11%
10%
10%
8%
5%5%
Wykres 21.Najbardziej efektywne zdaniem CFO metody inwestycji zwiększających
Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiStrategiczne projekty dla CFO w Polsce: poziom M&A
15
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
• 50% badanych dyrektorów finansowych prognozuje nieznaczny wzrost poziomu transakcji M&A w Polsce. W porównaniu do sytuacji sprzed 6 miesięcy widzimy, że grupa CFO oczekujących zwiększenia poziomu transakcji M&A zmniejszyła się o 9%, nieznacznie (o 3%) wzrosła natomiast grupa CFO prognozująca nieznacznie zmniejszenie poziomu tych transakcji.
• Polska i Słowenia to kraje, w których występują najwyższe odsetki CFO przewidujących znaczny wzrost poziomu transakcji M&A. W stosunku do ubiegłego roku odsetek CFO przewidujący znaczny wzrost transakcji M&A w Polsce wzrósł z 5% do 12% badanych.
2011H2 2012H1 2012H2 2013H1 2013H20%
20%
40%
60%
80%
100%
7% 8% 7% 2% 5%
34% 33% 40%39%
44%
38% 43%39% 52% 38%
21% 16% 14% 7% 12%
Wykres 22. Zmiana poziomu M&AJakich zmian w poziomie fuzji i przejęć oczekują
CFO?
Znacznie wzrosną Zwiększą się nieznacznie
Bez zmian Zmniejszą się nieznacznie
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Wykres 23. Zmiana poziomu M&A w Europie ŚrodkowejJakich zmian w poziomie fuzji i przejęć oczekują CFO?
Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiFinansowanie - Kredyty bardziej atrakcyjne i dostępne
16
• Rynek finansowania długiem wrócił do normalności. Wśród polskich respondentów kredyt bankowy jest uznawany za atrakcyjne źródło finansowania przez 42% CFO. Wynik ten nie powinien dziwić, biorąc pod uwagę fakt, że w Polsce pożyczkobiorcy cieszą się obecnie najniższymi stopami procentowymi w historii Polski po roku 1989.
• Wśród badanych krajów, CFO z Polski są na drugim miejscu pod względem ilości tych, którzy twierdzą, że nowy kredyt dla firm jest łatwo dostępny (20,3%). Blisko 60% CFO w Polsce ocenia dostępność nowego kredytu na normalnym poziomie. Dla porównania w Rumunii i Słowenii żaden z badanych CFO nie uważa, że nowy kredyt jest łatwo dostępny, a normalną dostępność stwierdziło odpowiednio ok. 40% i 20% badanych w tych krajach.
* Dane za grudzień 2013Źródło: należności banków od przedsiębiorstw – NBP z dnia 23.01.2014
2009
Q1
2009
Q2
2009
Q3
2009
Q4
2010
Q1
2010
Q2
2010
Q3
2010
Q4
2011
Q1
2011
Q2
2011
Q3
2011
Q4
2012
Q1
2012
Q2
2012
Q3
2012
Q4
2013
Q1
2013
Q2
2013
Q3
2013
Q4*
210
220
230
240
250
260
270
232228
223 220216 215 216 217 218
228
238
251 251258
261 260 258 260 262 261
Wykres 26. Udzielone kredytyWielkość należności banków od przedsiębiorstw
2012H1 2012H2 2013H1 2013H20%
20%
40%
60%
80%
100%
10%24%
14% 12%
63%51%
61%46%
27% 25% 25%42%
Wykres 24. Atrakcyjność kredytówJaka jest atrakcyjność kredytu jako źródła
Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiPoziom zadłużenia – to już normalne fluktuacje
17
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
Maleje liczba CFO spodziewających się obniżek kosztów finansowania (tylko 10%) a rośnie liczba przewidujących ich wzrost (39%). Najwyraźniej CFO nie spodziewają się dalszej obniżki stóp procentowych ani wzrostu konkurencji między bankami skutkującej obniżką. Wzrosła proporcja CFO przewidujących wzrost poziomu zadłużenia z 28% do 37% oraz tych, którzy planują jego obniżenie (z 16 do 32% badanych). Jest to naturalna sytuacja, która wskazuje, że finansowanie działalności wraca do normy.Podobne nastroje jak w Polsce panują w innych krajach Środkowej Europy.
Polska
Słowac
ja
Czech
y
Rumun
ia
Węg
ry
Albania
Bułgar
iaLit
wa
Łotw
a
Serbia
Słowen
ia
Chorw
acja
Bośnia
i Her
cego
wina0%
40%
80%
Wykres 29. Koszty finansowania w Europie ŚrodkowejPrognozy zmiany kosztów finansowania w ciągu najbliższych 12 miesięcy
Znacznie wzrosną
Zwiększą się nieznacznie
Bez zmian
Zmniejszą się nieznacznie
Zmniejszą się znacznie
2011H2 2012H1 2012H2 2013H1 2013H20%
20%40%60%80%
100%
21% 15% 20% 15% 32%31% 52% 55% 57% 31%
48% 33% 25% 28% 37%
Wykres 27. Planowany poziom zadłużeniaJaki jest planowany poziom zadłużenia w ciągu 12
miesięcy
Spadek Bez zmian Wzrost
2011H2 2012H1 2012H2 2013H1 2013H20%
20%
40%
60%
80%
100%
10% 5%19%
34%11%
14% 18%23%
30%45%
66% 55%
48%
36%39%
10% 22% 10%0%
5%
Wykres 28. Koszty finansowaniaPrognozy zmiany kosztów finansowania w ciągu
Wykres 31. WIG20Sytuacja na giełdzie - indeks WIG20
Finansowanie kapitałem nie stanowi atrakcyjnego źródła finansowania i jest stosowane dosyć rzadko. Konkurencja z atrakcyjnymi kredytami zmniejsza atrakcyjność emisji kapitału. Po krótkim okresie ożywienia aktywności IPO w drugiej połowie zeszłego roku chyba nie należy spodziewać się powtórzenia takiej aktywności na Giełdzie Papierów Wartościowych w pierwszej połowie roku 2014.
2012H1 2012H2 2013H1 2013H20%
20%
40%
60%
80%
100%
39% 41%32% 30%
47% 47%
46%58%
14% 12%23%
12%
Wykres 30. Atrakcyjność emisji akcjiJaka jest atrakcyjność emisji akcji jako
źródła finansowania?
Nieatrakcyjna Neutralna Atrakcyjna
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiZłożone procedury VAT główną barierą dla biznesu
19
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
• Biznes i CFO lubią stabilizację środowiska regulacyjnego. Wszelkie zmiany podatkowe i regulacyjne stanowią dużą trudność dla biznesu, nawet gdy są korzystne.
• Ze względu na dużą ilość zmian od nowego roku znacząco podniosły się negatywny ich odbiór jako barier dla rozwoju biznesu.
• W opinii CFO największy potencjał ułatwienia działalności gospodarczej stwarza reforma i uproszczenie podatku VAT. 81% respondentów wskazało na podatek VAT jako jeden z pięciu kluczowych systemów regulacji wymagających zmiany.
„Od lat trwają dyskusje czy tego sytemu nie można uprościć. Komisja Europejska uruchamia kolejne projekty, które mają zmierzyć poziom obciążeń administracyjnych i kosztów przedsiębiorców w zakresie rozliczania VAT. Na horyzoncie nie widać jednak jakiś przełomowych propozycji. W ciągu ostatnich lat najbardziej spektakularne zmiany dotyczyły stawek – w szczególności zmiany na wyższe. Głos przedsiębiorców jest jednak coraz częściej brany pod uwagę przez administracje podatkowe w wielu krajach. Skoro nie można zmienić systemu warto angażować się w działania pokazujące gdzie przepisy można poprawić, aby w ramach istniejących regulacji było jak najmniej niejasności i nieefektywnych rozwiązań, które kreują dodatkowe ryzyka podatkowe dla biznesu”, zauważa Joanna Stawowska, Partner, Lider Zespołu Podatków Pośrednich w Deloitte.
0%30%60%90% 81%
54%35%
58%34% 46%
22%5%
Wykres 32. Bariery dla biznesuJakie obszary w prowadzeniu biznesu są zdaniem CFO największymi przeszkodami
Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiRosną trudności ze znalezieniem pracowników
20
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
• Rośnie liczba firm odczuwających trudności ze znalezieniem właściwych pracowników (z 24% rok temu do 37% obecnie).
• Wśród poszukiwanych finansistów największy deficyt odczuwany jest na poziomie specjalistów średniego szczebla (42%) i wyższego szczebla (23%). Rosną nieznacznie trudności związane ze znalezieniem absolwentów wyższych uczelni.
• Największe trudności są ze znalezieniem na rynku specjalności w obszarze nowoczesnych finansów i skarbu (30%) oraz kontrolingu (29%).
2012H2 2013H1 2013H20%
20%
40%
60%
80%
100%
76% 69% 63%
24% 31% 37%
Wykres 33. Dostępność pracownikówCzy CFO spodziewają się trudności ze
znalezieniem pracowników?
Nie Tak
Kontroling
Systemy IT w finansach
Rachunkowość
Zarządzanie ryzykiem
Finanse i skarb
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%
Wykres 35. Rynek pracyW jakich obszarach mogą być trudności ze znalezieniem
pracowników?
2013H2
2013H1
Absolwenci uczelni
Stanowiska niższego szczebla
Stanowiska średniego szczebla
Stanowiska wyższego szczebla
Stanowiska najwyższego szczebla
0% 10% 20% 30% 40% 50%
Wykres 34. Rynek pracyNa jakich szczeblach mogą być trudności ze znalezieniem
Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiZarządzanie najzdolniejszymi pracownikami w finansach - wyzwania
21
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
• Ranking wyzwań w obszarze zarządzania talentami w opinii CFO wskazuje, że głównym zagadnieniem jest utrzymanie zaangażowania/morale pracowników. Jest to szczególnie trudne w okresie zamrożenia inwestycji firm.
• Do trzech najważniejszych wyzwań w zarządzaniu talentami w roku 2014 w obszarze finansów badani CFO zaliczyli:
• utrzymanie zaangażowania / morale pracowników,
• rozwój liderów i planowanie sukcesji, • rekrutacja pracowników o unikalnych
umiejętnościach.
Utrzymywanie pracowników na wszystkich szczeblach
Atrakcyjne wynagrodzenia i pakiery socjalne
Elastyczne formy zatrudnienia
Tworzenie ścieżek kariery
Kreowanie szans i wyzwań zawodowych dla pracowników
Redukcja zatrudnienia i kosztów personelu
Rekrutacja pracowników o unikalnych umiejętnosciach
Rozwój liderów i planowanie sukcesji
Utrzymywanie zaangażowania/morale pracowników
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%
3%
6%
7%
10%
10%
8%
10%
22%
24%
5%
6%
7%
8%
10%
10%
11%
16%
27%
Wykres 30. Zarządzanie talentami Jakie są największe wyzwania w zarządzaniu talentami?
Central Europe CFO Survey – Prognozy CFO dla PolskiPozytywne perspektywy długoterminowe
22
Widoczna jest znacząca poprawa prognoz długoterminowych, wygłaszanych przez CFO w Polsce. Aż 61% z nich (w porównaniu do 73% w poprzednim badaniu) przewiduje dalszy wzrost możliwości obsługi zadłużenia w ciągu 3 lat. Perspektywy długoterminowe nadal więc są pozytywne. Polska jest na 2 miejscu wśród 13 krajów pod względem proporcji CFO przedstawiających pozytywne prognozy długoterminowe.
Perspektywa makro Prognozy 12 miesięcy Prognozy 3 lata
0%
20%
40%
60%
80%
100%
Wykres 38. Zdolność obsługi długu w Europie ŚrodkowejOcena 3-letniej perspektywy możliwości obsługi zadłużenia w CE
Znacznie wzrosną Zwiększą się nieznacznie Bez zmian Zmniejszą się nieznacznie Znacznie spadną
2011H2 2012H1 2012H2 2013H1 2013H20%
20%
40%
60%
80%
100%
7% 0%
16%
2%7%
38%
31%
33%
26%
32%
28% 54%
34%
57%
51%
28%
14% 14% 16%10%
Wykres 37. Zdolność obsługi długuOcena 3-letniej perspektywy możliwości obsługi zadłużenia w
CFO Survey – wnioski dla Polski na rok 2014Podsumowanie – powrót do normalności
23
• CFO wiarygodnie przewidują rzeczywistość gospodarczą polskiej gospodarki. Ich historyczna prognoza wzrostu na poziomie ok. 1,5% PKB w roku 2013 sprawdziła się.
• Zdaniem CFO polska gospodarka i polski biznes wraca do normalności: CFO prognozują bezpieczny wzrost ponad 2% (60,7% przewiduje ponad 1,6%), niską inflację (poniżej 3% => ) – 88% CFO, stabilny kurs walutowy (4,1-4,2 PLN/ EUR) – 56% ankietowanych, atrakcyjne (42%), w miarę dostępne i niedrogie kredyty (80%) oraz szanse inwestycyjne uzasadniające dla istotnej części firm inwestowanie i większy apetyt na ryzyko (39%).
• Obserwujemy dalszy wzrost optymizmu CFO z Polski, z poziomu +24% do + 44%, jednego z najwyższych w Europie Środkowej.
• Kluczowymi wyzwaniami w roku 2014 będzie presja cenowa (wskazana przez 34% CFO) i utrzymanie płynności w warunkach wzrostu (20% CFO). Z tym powiązane są kluczowe priorytety strategiczne firm: nacisk na wzrost przychodów z obecnych źródeł (84%) i z nowych rynków (ok 70%). Kluczowy nacisk będzie też położony na redukcję kosztów pośrednich i bezpośrednich (jest to główny priorytet dla około 80% firm). Jest to związane z presją cenową i ciągłym dążeniem do doskonałości operacyjnej, aby przy spadających cenach zapewnić odpowiednią rentowność i konkurencyjność.
• Z 48 do 17% spadł udział CFO traktujących recesję i spadek popytu za kluczowe zagrożenie w roku 2014.
• Polskie firmy są zadowolone z poziomu swoich inwestycji w badania i rozwój. 68 proc. firm w Polsce w najbliższym roku nie planuje zwiększenia swoich wydatków na badania i rozwój.
• Znacząco wzrósł negatywny odbiór zmian regulacyjnych jako bariery dla dalszego rozwoju polskich firm. Wynika to z wielu zmian wprowadzonych w CIT, VAT i PIT i potrzeby dostosowania się do tych zmian. Największą barierą są przepisy dotyczące VAT (81%) a potem CIT (58%).
• Zauważalny jest również narastający problem ze znalezieniem właściwych pracowników (z 24% rok temu do 37% obecnie).
“Deloitte” is the brand under which tens of thousands of dedicated professionals in independent firms throughout the world collaborate to provide audit, consulting, financial advisory, risk management, and tax services to selected clients. These firms are members of Deloitte Touche Tohmatsu Limited (DTTL), a UK private company limited by guarantee. Each member firm provides services in a particular geographic area and is subject to the laws and professional regulations of the particular country or countries in which it operates. DTTL does not itself provide services to clients. DTTL and DTTL member firm are separate and distinct legal entities, which cannot obligate the other entities. DTTL and each DTTL member firm are only liable for their own acts or omissions, and not those of each other. Each of the member firms operates under the names "Deloitte," "Deloitte & Touche," "Deloitte Touche Tohmatsu," or other related names. Each DTTL member firm is structured differently in accordance with national laws, regulations, customary practice, and other factors, and may secure the provision of professional services in their territories through subsidiaries, affiliates, and/or other entities. Deloitte Central Europe is a regional organization of entities organized under the umbrella of Deloitte Central Europe Holdings Limited, the member firm in Central Europe of Deloitte Touche Tohmatsu Limited. Services are provided by the subsidiaries and affiliates of Deloitte Central Europe Holdings Limited, which are separate and independent legal entities. The subsidiaries and affiliates of Deloitte Central Europe Holdings Limited are among the region’s leading professional services firms, providing services through more than 3,400 people in more than 30 offices in 17 countries.
Deloitte provides audit, tax, consulting, and financial advisory services to public and private clients spanning multiple industries. With a globally connected network of member firms in more than 150 countries, Deloitte brings world-class capabilities and deep local expertise to help clients succeed wherever they operate. Deloitte's approximately 170,000 professionals are committed to becoming the standard of excellence.
Deloitte jest największą na świecie firmą świadczącą profesjonalne usługi doradcze. W Polsce Deloitte rozpoczął swoją działalność w roku 1990. Nasze główne biuro mieści się w Warszawie, a sieć biur lokalnych obejmuje największe miasta polskie: Kraków, Gdańsk, Łódź, Wrocław, Katowice, Poznań, Szczecin oraz Rzeszów. W Polsce zatrudniamy łącznie ponad 1000 pracowników, którzy świadczą usługi w obszarach:
audyt
konsulting
zarządzanie ryzykiem
doradztwo finansowe
doradztwo podatkowe
kancelaria prawnicza
Deloitte refers to one or more of Deloitte Touche Tohmatsu Limited, a UK private company limited by guarantee, and its network of member firms, each of which is a legally separate and independent entity. Please see www.deloitte.com/pl/about for a detailed description of the legal structure of Deloitte Touche Tohmatsu Limited and its member firms.