Produkcja i postprodukcja filmowa i telewizyjna

PRODUKCJA ORAZ

POSTPRODUKCJA

FILMOWA

I TELEWIZYJNA

Tomek Kreczmar ([email protected])

Debiutant

Poznajmy się…

Studia Filozofia, matematyka, dziennikarstwo

Publicystyka Gadzetomania, Komórkomania, PSX, Gramy! itp.

Gry RPG, The Witcher, Thorgal CCG

Konferencje Game Industry Trends

Telewizja Cyfra+/ITI

To byłem ja…

A Państwo?Imię

Background

Dlaczego ten kierunek

Kilka słów o sobie

Część pierwsza…

Czym tak naprawdę jest produkcja filmowa

i telewizyjna? A czym może być za chwilę?

Co to jest produkcja filmowa i

tv?


tv?


tv?


tv?


tv?


tv?


tv?


tv?

No właśnie…

“Broadcast TV will probably last until 2030, kind of like the horse, you know, the horse was good until we had the car.” Reed Hastings, Netflix. Nielsen’s upcoming ratings system for SVODservices like Netflix and Amazon Prime are “not very relevant” because the rating system does not take into account mobile video consumption.

Nie tylko YouTube…

Netlifx, UPC, HBO…

Play, Ipla

Onet, Wirtualna Polska, Agora…

TV na życzenie, VOD, Streaming…

Xbox, PlayStation, Apple TV, Google TV

Przyszłość liniowej telewizji…

Nie jawi się w różowych barwach.

Ale ruchome obrazy jako medium będą istniały.

Problem

Problem

Część druga…

Narzędzia do pracy nad ruchomymi obrazami.

Narzędzia

Narzędzia

Narzędzia

Narzędzia

Narzędzia

Narzędzia

Narzędzia

Narzędzia

Narzędzia

Dron

Helikopter

Narzędzia

Handheld vs Shoulder Rig vs

Steadicam

Steadicam

Narzędzia

Narzędzia

Narzędzia

Jazda kamerą równoległa

Narzędzia

Narzędzia

Narzędzia

Narzędzia

Live…

Sztuczki: make-up & FX &

kostiumy

Część trzecia…

Producent…

Definicja…

Producent filmowy – główny inwestor produkcji filmowej zatrudniający wszystkie potrzebne osoby do jego produkcji i zapewniający sprzęt oraz środki materialne. Po wyprodukowaniu filmu jest właścicielem praw autorskich i głównym beneficjentem ewentualnych dochodów z jego sprzedaży. Ewentualne splendory (nagrody dla najlepszego filmu np. Oscary) również spływają na producenta.

Jego wpływ na kształt artystyczny filmu może być bardzo różny, zależy to w głównej mierze od stosunków między nim, reżyserem, scenarzystą, aktorami i innymi osobami realizującymi film. Jedni producenci kontrolują i wpływają na film bezpośrednio, inni zawierzają reżyserowi pozwalając mu na swobodną realizację jego wizji artystycznej. Producenci dokonują czasem ponownego montażu gotowego filmu. Aby uniknąć tak dużego wpływu producenta na efekt artystyczny, niektórzy reżyserzy zostają producentami własnych filmów lub zakładają własne wytwórnie filmowe

Specyficznym typem producenta jest producent wykonawczy, nie angażujący własnych środków w produkcję, lecz nadzorujący powstawanie filmu w imieniu producenta.

Dawniej producentem filmowym nazywano osobę spełniającą rolę współczesnego kierownika produkcji filmowej, czyli osoby organizującej na bieżąco produkcję filmową poprzez zarządzanie ekipą techniczną, gromadzenie odpowiedniego sprzętu i rekwizytów, zapewnianie cateringu, transportu i noclegu dla osób realizujących film itp.

Producentów jak mrówków…


Koncepcyjny (twórczy): wychodzą z inicjatywą, doglądają prac nad kolejnymi etapami, mają wpływ na obsadę aktorską, w pełni odpowiadają za stronę artystyczną, ekonomiczną; powiązani są z dziełem przez wiele lat; mają prawa autorskie majątkowe do dzieła nad którym pracują; ma wpływ na zmiany w projekcie;

Wykonawczy – realizują zlecenia producenta głównego (TV, towarzystwa filmowe). Nie mają wpływu na koncepcje; sprawują nadzór nad projektem; nie mają praw autorskich; ich rola kończy się w momencie wprowadzenia filmu do dystrybucji.

Producentów jak mrówków

(film)… Leading producer – tzw. wiodący producent, najbardziej zaangażowany;

posiada prawa autorskie do tego filmu na ogół ma najwyższy udział w zyskach, wnosi największy wkład do filmu, stoi na czele całych prac.

Associate producer – tzw. towarzyszący producent lub współproducent, z mniejszym wkładem w produkcję , który odpowiada za codzienne działania.

Co-producer – koproducent, wnosi środki i dzieli się zyskami oraz prawami autorskimi.

Delegate producer – producent delegowany przez towarzystwo filmowe, które chce mieć większy wpływ na efekt.

Executive producer – producent wykonawczy, tj. pełnomocnik głównego producenta, nie ma praw autorskich, a zajmuje się realizacją zlecenia głównego producenta.

Line producer – coś na kształt kierownika produkcji, zawiadującego zatrudnionym zespołem i poszukującego nowych pracowników.

Edit producer – producent edycji, który odpowiada za część twórczą i edycyjną na etapie montażu programu.

Post producer – producent postprodukcji, odpowiadający za cały tenże

Producentów jak mrówków (głównie

TV)… Supervising producer – tzw. producent nadzorujący, który pilnuje procesu

tworzenia scenariusza, pomaga w poprawkach, wspiera nowych scenarzystów.

Coordinating producer – koordynator odpowiadający za plany i organizację zespołów.

Consulting producer – konsultanci, byli producenci wykonawczy czy reżyserzy, którzy od czasu do czasu pomagają scenarzystom lub specjalizują się w konkretnym elemencie show.

Assistant producer – asystent producenta dostarcza do programu fabułę i przygotowuje źródła.

Chase producer – producent „bieżący”, który w programach niusowych i typu talk show odpowiada za gości.

Segment producer – producent segmentu, odpowiadający za konkretny fragment programu.

Field producer – producent „liniowy”, który koordynuje działania poza studiem, odpowiadając za nakręcenie materiału


I grupa Producenci koncepcyjni: Badają rynek, odpowiadają

artystycznie i finansowo, inicjują produkcję; są związani z filmem przez wiele lat (dopóki jest na rynku). Leading producer

Co-producer

II grupa Producenci organizacyjni: Organizują przebieg produkcji

zgodnie z założeniami producentów z I grupy. Producenci organizacyjni pracują od momentu odesłania filmu do produkcji do premiery. Nie mają praw autorskich. Nie interesuje ich klapa lub zysk filmu.

Obowiązki producenta

model producenta twórczego:

inicjuje pomysł;

zamawia scenariusz i kupuje prawa autorskie;

decyduje o zespole realizatorskim;

tworzy budżet filmu;

decyduje o aktorach;

opracowuje dystrybucję;

gromadzi środki na film;

ma bardzo szeroki zakres uprawnień.

Obowiązki producenta

model producenta biernego:

zna różne dziedziny;

zna mechanizmy ekonomiczne;

zna podstawy prawa i ew. historię filmu;

ocenia scenariusz;

umiejętność zdobywać pieniądze;

zna technologię;

zna sztukę realizatorską;

ma doświadczenie i kontakty w branży.

Zadania kier-prod

tworzy reżyserowi/realizatorowi optymalne warunki pracy;

zarządza ekipą;

dysponuje finansami zorganizowanymi przez producenta/tv;

zatrudniony od początku toku produkcji;

zwykle kompletuje grupę zdjęciową/ekipę;

gromadzi informacje niezbędne do zrealizowania procesu produkcji (plany zdjęciowe, obsada);

odpowiada za umowy i zlecenia prac;

opracowuje informacje potrzebne do stworzenia planu zdjęciowego/studia;

kontroluje pracę na etapie zdjęć (czas realizacji, warunki socjalne ekipy, budżet);

zapewnia przepływ informacji

czasem współpracuje przy kampanii promocyjnej;

Producent a reżyser (film)


David O. Selznick

Victor Fleming


W USA reżyser ma mniejsze znaczenie niż producent, który ma twórczą rolę. Producent kontroluje reżysera w związku z nakładami finansowymi, reżyser ubiega się o status koproducenta, aby mieć możliwość współdecydowania.

W Europie (szczególnie w Polsce) często producentowi odmawia się tej twórczej roli

Wielu producentów, będących jednocześnie wybitnymi reżyserami, pracuje bezpośrednio na planie, wspierając kreatywnie ekipę.

Producent a reżyser (TV)

David Lynch Aaron Spelling Ridley Scott

To producenci – Oprah Winfrey, Aaron

Spelling, Jan de Mol – są twórcami wielu

ważnych produkcji telewizyjnych.

Producent a reżyser (TV)

Gwiazdy często zostają producentami,

także wykonawczymi.

Kiefer Sutherland (Jack Bauer):

Producent drugiego sezonu

„Przez 24 godziny”

Hugh Laurie (Dr House):

Producent szóstego sezonu

„Doktora House’a”

Producent a reżyser (YT)

Jack

of All

Trades

And

Master

of None

W efekcie w TV…

…też coraz więcej JoAT

Część czwarta…

Powstawanie „dzieła”

Teoria a praktyka…

Produkcja ruchomych obrazów łączy teorię

z praktyką: Nic nie działa, nikt nie wie dlaczego,

ale i tak wszystko zawsze się udaje… bo musi

W idealnym świecie…

Preprodukcja, produkcja i

postprodukcja

1. Faza preprodukcji

2. Faza produkcji:

okres przygotowawczy

okres zdjęciowy

3. Faza postprodukcji:

montaż i udźwiękowienie

prace końcowe i likwidacyjne

Preprodukcja

„Literackie” opracowanie pomysł

scenariusz; akcja, charakterystyka postaci, okoliczności...

inne prace: temat, szkic scenariusza (synopis), treatment, postacie, sceneria, skrypt

poszukiwanie inwestorów, środków finansowych, budżetowanie

wstępne prace dokumentacyjne

umowy z koproducentami

wstępne koszty

czasem umowy z dystrybutorami

zatwierdzenie scenariusza

Kluczowe w preprodukcji

Produkcja

Okres przygotowawczy:

Dobór zespołu

Dokumentacja

Wybór plenerów

Uzyskanie zezwoleń

Scenopis/Storyboardy

Wybór obsady i próbne zdjęcia

Projekty dekoracji, kostiumów, rekwizytów

Dokumentacja techniczna

Kosztorys i budżet

Plan kampanii reklamowej

Produkcja

Okres zdjęciowy:rozpoczyna się z 1. dniem zdjęciowym

a kończy z ostatnim.

Co ważne: wcześniejsze załatwienie zezwoleń na zdjęcia

dojazd, droga, środki transportu

metoda komunikacji

kiedy zdjęcia? jakie oświetlenie, czas ekspozycji

jaka akustyka? hałas, zakłócenia

Postprodukcja

Okres montażu i udźwiękowienia: po ostatnim dniu zdjęciowym do dnia kolaudacji montaż obrazu

efekty specjalne

postsynchronizacja dialogów

nagranie ścieżki dźwiękowej

nagranie głosów tła i efektów

oprawa graficzna

miksowanie dźwięku

kolaudacja i poprawki

Postprodukcja

Prace końcowe:

od kolaudacji do skompletowania wszystkich

materiałów

wykonanie poprawek

wykonanie materiałów informacyjno-reklamowych

wykonanie materiałów wyjściowych

przygotowanie zwiastunów i materiałów reklamowych

opracowanie dokumentacji (metryka, listy dialogowe

itp.)

System organizacji produkcji

Grupa zdjęciowa (zespół)

Czyli wieloosobowy zespół zadaniowy

podstawowa część zespołu produkcyjnego, powoływane przez producenta na czas realizacji projektu;

nie ma konkretnej liczebności;

skład zależy od typu produkcji (parametry techniczne, tematyka, cykliczność, miejsce)l

skład zależy też od etapów produkcji (nie wszyscy są potrzebni od początku do końca;

skład grupy jest bardzo różnorodny: ludzie z różnych środowisk, czasem stali pracownicy/współpracownicy, a często osoby spoza ogólnie pojętej produkcji filmowej

Cechy dobrego zespołu

umiejętność dostosowywania się do warunków zewnętrznych;

pęd do samorealizacji;

dobór współpracowników podług kwalifikacji i umiejętności;

dyscyplina pomimo nienormowanego czasu pracy;

bardzo duża samodzielność pracowników;

brak dozorowania nie oznacza braku zaangażowania!

Rola producenta vs. skład

zespołuProducent ma prawo (a nawet obowiązek):

narzucać schematy, metody i sposoby organizacyjne, które uznaje za odpowiednie;

kształtować skład i strukturę grupy zdjęciowej wg własnego uznania;

Ale musi też mieć na uwadze

ograniczenia technologiczne, budżetowe, osobowe…

Kierownik produkcji i jego

przyboczni kierownik planu

odpowiada za sprawny przebieg zdjęć w ramach ustalonego planu;

nadzoruje prace przygotowawcze poprzedzające dzień zdjęciowy;

sporządza i gromadzi całą dokumentacje;

pisze raporty i protokoły;

sprawuje generalny nadzór;

sekretarka planu

na planie prowadzi książkę zdjęć, zapisuje wszystkie szczegóły (m.in. charakteryzacje czy rekwizyty, sprawdza zgodność ze scenopisem); dba o ciągłość (contuinuity)

notuje ustawienia kamery i oświetlenia;

pilnuje czasu trwania dialogów;

opisuje ujęcia;

sekretarka grupy zdjęciowej

przygotowuje m.in. materiały (maszynopisy itp.)

Skład zespołu

Realizatorzy

filmowi

Pracownicy

pomocniczo-

twórczy

Pracownicy

techniczno-

produkcyjni

Realizatorzy filmowi

operator dźwięku (realizator i/lub technik)

operator obrazu (kamerzysta, operator ramienia)

technik wizji

charakteryzator

realizator światła

scenograf/rekwizytor

kostiumograf/stylista

reżyser/realizator wizji

montażysta

grafik/specjalista ds. FX

Pracownicy pomocniczo-

twórczy asystenci reżysera

opieka nad statystami;

kontrola planu;

przynieś, podaj, pozamiataj;

administrator (księgowy)

sekretarka planu

kierownik planu

Pracownicy techniczno-

produkcyjni technicy dźwięku

technicy budowy dekoracji

mikrofoniarze

wózkarze

inżynier studia

ew. operator promtera

maszynista

dyżurny planu

Takie tam drzewko…

Część piąta…

Słowniczek pojęć…

Podstawowe pojęcia filmowe

KADRNajmniejsza, statyczna jednostka filmu. Jedna klatka naświetlonej taśmy lub jeden pełen zarejestrowany obraz.

UJĘCIENajmniejsza dynamiczna jednostka filmu, odcinek taśmy między dwoma najbliższymi połączeniami montażowymi (tzw. sklejkami).

SCENAOdcinek filmu złożony z kilku lub kilkunastu ujęć, wyróżniający się jednością miejsca i czasu.

SEKWENCJACzęść filmu złożona z kilku lub kilkunastu scen, wyróżniająca się jednością akcji, choć najczęściej pozbawiona jedności miejsca i czasu.

FILMZamknięta całość kompozycyjna, złożona na ogół z kilku lub kilkunastu sekwencji.

Plan

Odległość kamery zdjęciowej od głównego obiektu filmowanego w danym ujęciu. Odległość ta przesądza o wyrazie emocjonalnym i przeznaczeniu danego ujęcia, gdyż ukazuje odcięty ramami ekranu obiekt główny w różnym stosunku do tła, (potocznie miejsce, w którym w danym momencie realizowane są zdjęcia do filmu).

Plan jest wyobrażoną odległością filmowanego obiektu od widza.

Podział planów PANORAMA/TOTALNY (ang. extreme long shott)

Najszerszy z planów, ukazujący szerokie przestrzenie krajobrazu, postać ludzka jest ledwie widocznym detalem obrazu.

OGÓLNY/DALEKI/TOTALNY (ang. long shot, full shot, wide shot) Pełny obraz miejsca akcji, widok ogólny, postać ludzka podporządkowana otoczeniu, drobna.

PEŁNY (ang. full shot)Postacie ludzkie pokazane od stóp do głów, tło zajmuje nadal ważne, choć nie główne miejsce.

AMERYKAŃSKI (ang. American shot, 3/4)Człowiek pokazany do kolan, zaczyna dominować nad tłem.

ŚREDNI/PÓŁPEŁNY/PASOWANY (and. medium shot)Człowiek pokazany do pasa, tło pełni drugoplanową rolę.

BLISKI/PÓŁZBLIŻENIE (ang. medium close-up)Popiersie postaci ludzkiej, dekoracja zostaje praktycznie wyeliminowana.

WIELKI/ZBLIŻENIE (ang. medium close-up)Twarz człowieka lub inny obiekt zajmuje większą część kadru. Ukazuje stan psychiki i emocje postaci.

DUŻE ZBLIŻENIE (ang. extreme close-up, italian shot)Twarz człowieka zajmuje całą część kadru - broda i czoło są często ucięte (od kołnierzyka do czoła).

DETAL (and. detail)Szczegół postaci ludzkiej albo powiększenie rekwizytu.

MARKODETAL (ang. macrodetail)

Warto zapamiętać!

filming location = plan zdjęciowy

film shot = plan filmowy

Panorama

Ogólny/daleki

Część źródeł utożsamia plan

ogólny z planem totalnym!

Pełny

Uwaga: angielskie full

shot może oznaczać

nie plan pełny, lecz

ogólny.

Amerykański

Średni

Bliski

Zbliżenie

Duże zbliżenie

Detal

Makrodetal

Punkty widzenia kamery

PERSPEKTYWA NORMALNA

Kamera umieszczona

na wysokości oczu

stojącego człowieka


PERSPEKTYWA „PTASIA”

Kamera skierowana

w dół, linia

horyzontu znajduje

się u góry kadru

lub została poza

górną ramką kadru


PERSPEKTYWA „ŻABIA”

Kamera skierowana w górę,

linia horyzontu znajduje się

u dołu kadru lub została

poza dolną ramką kadru


PERSPEKTYWA UKOŚNA

Kamera odchylona od pionu, linia horyzontu nie

biegnie równolegle do dolnej (lub górnej) ramki

kadru

Ruch kamery

STATYCZNA (ang. static)Rozumie się samo przez się

PANORAMA POZIOMA (ang. pan/panning)Kamera wykonuje obrót wokół swej pionowej osi, śledząc poruszający się obiekt lub opisując przestrzeń

PANORAMA PIONOWA (ang. tilt)Kamera wykonuje obrót wokół swej poziomej osi

JAZDA (ang. dolly and truck)Kamera na wózku jedzie przed lub za obiektem, który może być w ruchu lub może być statyczny. W przypadku obiektu statycznego mówimy o tym, że kamera wykonuje NAJAZD lub ODJAZD

PANORAMA ŁĄCZONA/UKOŚNA/KRANOWA (ang. crane/jib)Połączenie obrotu kamery wokół poziomej i pionowej osi

Z RĘKI (ang. handheld)Dynamiczny, „nieskoordynowany” ruch w dowolnych kierunkach

PŁYNNY RUCH/JAZDA RÓWNOLEGŁA (ang. stedicam/stabilizing shot/tracking shot)Kamera na wózku jedzie równolegle do poruszającego się obiektu lub porusza się płynnie „wokół” akcji lub podąża za nią

ZBLIŻENIE (ang. zoom)Powiększenie obrazu powoli wypełniającego ekran.

ZBLIŻENIE EFEKTOWE (ang. dolly zoom/vertigo effect/zolly/contrazoom)Powiększenie obrazu z jednoczesną modyfikacją wielkości tła.

Ruch kamery

Inne

DOKRĘTKAFragment (zazwyczaj bardzo krótki), którego twórcy nie przewidzieli ani w scenariuszu, ani też w scenopisie, a który został zrealizowany po zakończeniu zdjęć w okresie ostatecznego montażu, albo nawet później.

OFFGłos ludzi dochodzący spoza ekranu przy nieobecności mówiącego człowieka na ekranie.

SETKA/100%Ujęcie wykorzystujące i nagrany obraz, i dźwięk, np. dziennikarza, prezentera.

Inne

JAZDAW rozumieniu ogólnym każde ujęcie, którym kamera zmienia miejsce od punktu do punktu, z każdej strony obiektu; może jechać do przodu lub do tyłu.

KONTRPLANUjęcie stosowane powszechnie w filmowych scenach dialogowych. W ujęciu takim jeden z rozmówców stoi przodem do drugiego, a kamera ustawiona jest za plecami i lekko z boku osoby słuchającej.

Kontrplan

Inne

PRZEBITKA

Ujęcie spełniające wielorakie funkcje:

(1) informacyjną,

(2) rolę akcentu,

(3) pokazuje akcję dziejącą się w innym

miejscu,

(4) pokrywa wszelkie „dziury” głównego ujęcia

(brak ciągłości itp.)

Przebitka

Inne

MASTER SHOT/COVER

Jedno pełne ujęcie całej sceny, na ogół

we względnych pełnych planach,

ułatwiających zebranie ujęć zrealizowanych w

bliższych planach

i w detalach. Montując scenę montażysta

może

w każdej chwili wrócić do master shotu.

Master Master Shot

Przejścia

CIĘCIENajprostsze możliwe przejście – natychmiastowe zastąpienie jednej sceny inną. Cięcie można wykorzystać wtedy, gdy dwa sąsiadujące ze sobą ujęcia łączy wyraźny wewnętrzny związek, na przykład kiedy kamera zmienia położenie lub kąt ustawienia w obrębie tej samej sceny.

PRZENIKANIEEfekt optyczny, w którym obraz pojawiający się następuje po obrazie, który znika.

ZANIKANIEPolega na rozpoczęciu od pustego ekranu i stopniowym wprowadzaniu ujęcia albo na stopniowym wygaszeniu obrazu aż do pustego ekranu. Zwykle stosowane na początku lub na końcu filmu oraz w miejscach, w których ciągłość akcji ulega przerwaniu, na przykład między kolejnymi epizodami.

ROZPRASZANIEPodobne do zanikania; rozjaśnienie nowej sceny jest nałożone na ściemnienie sceny poprzedzającej. Za pomocą szybkiego rozproszenia można wygładzić cięcie, a rozproszenie trwające dłużej pozwala zasugerować widzom upływ czasu.

Wipe

Special

Produkcja i postprodukcja filmowa i telewizyjna

Education