Producten en diensten voor de caresector 20140127

Producten en dienstenvoor de caresector

Thuis in de praktijk

3

Graag bied ik u als directeur van het Instituut voor VerantwoordMedicijngebruik (IVM) deze brochure aan. Het IVM heeft een breedpakket van producten en diensten voor zorginstellingen, zorgverleners,zorgverzekeraars en bedrijven, overheden, patiënten-, belangen-, enberoepsorganisaties. Producten en diensten waarmee we onze missieproberen te volbrengen: zorgen voor een goed, veilig, en betaalbaarmedicijngebruik in Nederland. Als onafhankelijke en neutrale partijverspreiden we farmaceutische kennis om de farmaceutische zorg, hetvoorschrijfgedrag en de medicatieveiligheid te verbeteren. Kennis in devorm van praktijkgerichte adviezen en oplossingen. Vandaar ook onzeslogan: Thuis in de praktijk. Het IVM werkt vanuit een maatschappelijkperspectief, zonder commercieel of beroepsbelang. De klant, en diegenenvoor wie de klant zorgt, staan voor ons centraal.

Met deze brochure willen we u een impressie geven van wat wij voor ukunnen betekenen. De nadruk ligt op de producten en diensten die wijaanbieden voor de caresector: voor de ouderenzorg, gehandicaptenzorg,geestelijke gezondheidszorg (en RIBW's). En mocht u nieuwsgierig zijnnaar wat wij nog meer allemaal doen, neem dan een kijkje op onzewebsite www.medicijngebruik.nl of meld u aan voor onze nieuwsbrief. Wij houden u graag op de hoogte!

Ruud Coolen van BrakelDirecteur IVM

Voorwoord

4

Binnen de caresector speelt erontzettend veel. Door debesparingen in de zorg, deoplopende zorgkosten en devergrijzing wordt het leveren vangoede zorg steeds ingewikkelder.De kwaliteit van de zorg moet topzijn, maar wel voor minder geld.Hoe krijg je dat voor elkaar? Alleenal op het gebied van medicatie hebje te maken met allerlei wetten enregels, protocollen en richtlijnen,die steeds weer veranderen. Hettoezicht van de Inspectie voor deGezondheidzorg is intensief.

Hoe verbeter jefarmaceutischezorg?

Medicatieveiligheid is hettoverwoord. Het is dan ook nietvoor niets dat de klantgroep Care & Cure binnen het IVM hier veel aandacht voor heeft.

Het IVM kan helpen om defarmaceutische zorg en daarmeede medicatie- en patiëntveiligheidbinnen uw instelling te verbeteren.In deze brochure kunt u lezen watwij u op dit vlak kunnen bieden.Uw behoeftes en wensen staandaarbij centraal.

Maar er zijn nog meer redenenwaarom wij denken eentoegevoegde waarde te hebbenvoor u:8 wij kennen zorginstellingen en

hun processen van binnenuit8 we hebben veel ervaring met

het analyseren vanmedicatieprocessen en het inkaart brengen van risico's enknelpunten

8 we kiezen voor praktijkgerichteoplossingen voor allemedewerkers en helpen methet implementeren van nieuwewerkwijzen

8 we zijn op de hoogte van delaatste ontwikkelingen zoals de'Veilige principes in demedicatieketen' en de geldendewet- en regelgeving

8 we werken samen met gezag-hebbende organisaties op hetgebied van medicatieveiligheid,zoals de IGZ, KNMP, RIBWAlliantie, VGN, Actiz en BTN

8 we zijn snel, accuraat engedreven

8 onze producten en dienstenworden genoemd en aan-bevolen in de veldnorm voormedicatieveiligheid 'Veiligeprincipes in de medicatieketen'

Kortom: het IVM is dé specialist alshet gaat om het structureelverbeteren van de medicatie- enpatiëntveiligheid. Wij zijn thuis inde praktijk! Lees snel verder hoewe dat doen, en heeft u vragen,dan helpen we u graag verder.

Hans de Vos BurchartHoofd Care & Cure

Hans de Vos Burchart, hoofd Care &Cure. Werkt alweer tien jaar voor hetIVM, en was daarvoor verkoop- enmarketingdirecteur, projectmanageren zelfstandig adviseur bij diverseorganisaties in het zorgveld.

5

6

Krijgen uw cliënten goede farmaceutische zorg? Worden medicatiefouten zo veelmogelijk voorkomen, of gaat er in de praktijk toch nog veel mis? Voldoet hetmedicatieproces in de instelling waar u werkt aan de wet- en regelgeving? Is er binnen de organisatie voldoende kennis over medicatie? Op deze vragen kunnen onze adviseurs antwoord geven.

Onze adviseurs kunnen u alles vertellen over de verschillende producten en dienstendie we hebben ontwikkeld om de medicatieveiligheid in de praktijk te verbeteren. Ons aanbod bestaat uit twee onderdelen: de optimalisatie van het medicatieproces(pagina 8 t/m 17) en scholingen (pagina 18 t/m 29). Onze scholingen bestaan uit e-learningcursussen voor zorgmedewerkers en trainingen.

Even voorstellen

Rob Essink, senior apotheker en stafadviseur kwaliteit onderzoekbij het IVM. Heeft 10 jaar gewerkt als apotheker van een zieken-huis en een groot aantal care-instellingen en daarna als beleids-adviseur bij de KNMP. Heeft veel ervaring met het analyseren vanhet medicatieproces door het IVM, met het begeleiden vanzorginstellingen bij de aanbesteding van de farmaceutische zorgen met het analyseren van het voorschrijfgedrag van artsen.

Monique Dirven, adviseur en senior projectleider. Heeft veelervaring als projectmanager en is medeverantwoordelijk voor deontwikkeling van scholingen door het IVM.

Els Dik, senior apotheker. Werkte diverse jaren in de apotheek engaf les aan de faculteit Farmacie van de Universiteit Utrecht. Isnamens het IVM farmaceutisch coördinator in zorginstellingen engeeft trainingen.

Marloes Dankers, apotheker. Marloes is werkzaam als trainer enadviseur bij het IVM. Daarnaast is ze als docent verbonden aan defarmacieopleiding van de Universiteit Utrecht.

7

Henriëtte van der Kwaak-van Hout, senior adviseur. Isgespecialiseerd in productontwikkeling en het geven vannascholingen bij IVM. Heeft jarenlang ervaring in het geven vanpatiëntenvoorlichting en was verantwoordelijk voor diverseprojecten met patiëntenverenigingen.

Marjorie Nelissen, senior apotheker en stafadviseur. Isgespecialiseerd in productontwikkeling bij het IVM en betrokkenbij het opzetten en uitvoeren van diverse projecten. Marjorie wasjarenlang docent en post-doc medewerker aan de UniversiteitMaastricht en werkte als post-doc bij het Academisch ZiekenhuisMaastricht.

Marianne Nijpels, apotheker. Expert op het gebied vanindicatoren binnen IVM en trainer Medicatiebeoordeling.

Anke Lambooij, apotheker. Anke werkte ruim 8 jaar als tweedeapotheker voor een openbare apotheek en was nauw betrokkenbij het beleveren van zorginstellingen. Voor het IVM brengt ze inkaart wat er goed gaat en wat er beter kan wat betreft hetmedicatieproces in zorginstellingen en helpt ze bij deimplementatie van verbeterpunten.

Menno van Woerkom, adviseur landelijk en internationaal. Isgespecialiseerd in communicatie en ketensamenwerking. Werktinternationaal, onder andere voor de WHO, en doet specialeprojecten zoals medicijnen in het water en overdiergeneesmiddelen.

Gemma Yocarini, senior adviseur. Heeft jarenlang gewerkt alsverpleegkundige in de thuiszorg en als sociaal verpleegkundige bijde GGD. Is projectleider en trainer bij het IVM en onderhoudt decontacten met het veld rondom nascholing en e-learning.

8

In het medicatieproces - het procesvan voorschrijven tot en metinname van de medicatie - kunnengemakkelijk fouten wordengemaakt en risico's voor de cliëntontstaan. Dit is ook de reden datde Inspectie voor de Gezondheids-zorg (IGZ) als toezichthoudermedicatieveiligheid als speerpuntheeft.

Fouten en risico's in hetmedicatieproces kunnen wordenvoorkomen als:8 het medicatieproces voldoet

aan wet- en regelgeving.8 het medicatieproces gebaseerd

is op heldere en eenduidigeafspraken met devoorschrijver(s) en de apotheek.

Een goed en veilig medicatie-proces vereist samenspel vanvoorschrijver, apotheek enzorginstelling.

8 elke zorgmedewerker werktconform het vastgesteldemedicatieproces. Dit is alleen terealiseren als het medicatie-proces duidelijk is beschreven,er goede praktischewerkinstructies zijn en als denodige aandacht is besteed aande implementatie en borgingvan het proces.

Optimalisatie medica van apotheekkeuze to

9

Om een goed en veilig medicatie-proces te realiseren, moet dezorginstelling kennis hebben vanrelevante farmaceutische regel-geving, afspraken kunnen makenmet professionals zoals artsen enapothekers en kennis hebben vanimplementatie. Uit ervaring vanhet Instituut voor VerantwoordMedicijngebruik (IVM) blijkt datmet name het ontbreken vanfarmaceutische inhoudelijke kenniseen knelpunt is om te komen toteen goed en veilig medicatieprocesals onderdeel van het kwaliteits-systeem van de instelling.

Het IVM kan u adviseren enbegeleiden bij het op orde brengenen veilig maken van het medicatie-

proces. De omvang van dezeondersteuning kan sterk variëren.Van het geven van een trainingaan uw personeel of hetbeoordelen van het programmavan eisen van farmaceutische zorgtot betrokkenheid bij het heleproces van de keuze van deapotheek tot en met deimplementatie van de nieuwewerkwijze op de werkvloer. Omdeze reden is het aanbod van hetIVM modulair opgezet: Analyse,Apotheekkeuze, en Beschrijven,Implementeren en Borgen. Binnenacht modules heeft de zorg-instelling ruimte voor een eigeninvulling. In onderling overlegwordt vastgesteld hoe een trajecteruit zal zien.

tieproces: ot implementatie

2 Workshop: 'hoe te komen toteen goede geneesmiddel-voorziening in acht stappen'Doel: wat moet de zorginstellingregelen en waarmee moetrekening worden gehouden om toteen goede apotheekkeuze tekomen. Dit betreft een workshopdie op locatie wordt gegeven aanleden van de interne commissie diehet proces van aanbesteding enapotheekkeuze begeleiden.

3 Opstellen programma van eisenfarmaceutische zorgDoel: bepalen en vaststellen vande eisen die aan de apotheekmoeten worden gesteld zodat hetmedicatieproces van dezorginstelling voldoet aan wet- enregelgeving, aan wensen van dezorginstelling, en betaalbaar is. Ditprogramma vormt de basis van deaanbesteding.

4 Vergelijken en beoordelenoffertes apothekenDoel: bepalen welke offerte van deapotheken uit zowel kwaliteits- alsprijsoverwegingen het besteaansluit bij de wensen van dezorginstelling.

8 modules om hetmedicatieproceste optimaliserenAnalyse kwaliteit huidigemedicatieproces endienstverlening apotheek1 Analyse kwaliteit huidigemedicatieproces en dienstverleningapotheekDoel: het in kaart brengen of hethuidige medicatieproces veilig is envoldoet aan wet- en regelgeving. HetIVM heeft hiervoor een aantalinstrumenten zoals de 'Quick-scanmedicatieproces' (pagina 12), de'Thermometer medicatieproces'(pagina 14) en de 'Dossiercheck'(pagina 16).

ApotheekkeuzeHet IVM hoort regelmatig vanzorginstellingen dat ze ondanks eenuitgebreid aanbestedingsproces niettevreden zijn over de zorg die degekozen apotheek levert. Een veelgeziene oorzaak is dat hetprogramma van eisen onvoldoendede farmaceutische zorg beschrijft diede zorginstelling nodig heeft en datvoldoet aan wet- en regelgeving. Dit kunnen zorginstellingen voor-komen als zij zich laten begeleidendoor een onafhankelijk deskundigadviesbureau, zoals het IVM. Diebegeleiding kan bestaan uit:

10

5 Beoordelen contract zorginstelling- apotheekDoel: beoordelen van het contract opfarmaceutisch inhoudelijke aspecten.

Beschrijven,implementeren en borgen6 Beschrijving medicatieprocesDoel: het op schrift vastleggen vanhet medicatieproces op een wijze diebruikbaar is voor uitvoerende zorg-medewerkers. De beschrijving moetvoldoen aan wet- en regelgeving enaansluiten op de in het contractgemaakte afspraken met de apo-theek. In de beschrijving worden devoor de zorgsector specifieke as-pecten en praktisch relevante zakenvoor de uitvoering van het medica-tieproces meegenomen: het PraktischKader. Hierdoor wordt het opstellenvan werkinstructies die aansluiten bijhet medicatieproces vergemakkelijkt.

7 Implementeren (nieuw)medicatieprocesDoel: het ervoor zorgen dat dezorgmedewerker gaat werkenvolgens het beschreven medicatie-proces. De activiteiten die het IVMuitvoert bij de implementatie zijnzeer divers en variëren van het

leveren van een projectleider, hetbegeleiden van de teams bij hetinvoeren van de (nieuwe) werkwijzetot het scholen van medewerkers.Deze scholingen kunnen zowel e-learnings als scholingen op locatiezijn. Ook kan een IVM-apothekertijdelijk de functie van farmaceutischcoördinator vervullen.

8 Borging (nieuw) medicatieproces Doel: nagaan of er inderdaadvolgens het (nieuwe) medicatie-proces gewerkt wordt. Onder anderede onder punt 1 genoemde instru-menten kunnen worden ingezet.

Wilt u weten welke modulesinteressant zijn voor uw situatie?Vraag dan een offerte aan. Onzecontactgegevens staan aan het eindvan deze brochure.

Farmaceutisch coördinator Uw organisatie heeft op korte termijn eenverbeterslag nodig op gebied van medicatie-veiligheid. Uw procedures moeten wordenherzien, u wilt een commissie medicatie-veiligheid oprichten of u wilt meer vormgeven aan de plan-do-check-act kwaliteit-cyclus t.a.v. medicatieveiligheid. Wij biedenu een interim coördinator/adviseurMedicatieveiligheid die uw organisatie snelverder helpt. Onze apothekers zijn doeners,maar ook gewend om op strategisch niveaumet het management mee te denken. We bieden: 8 inhoudelijk advies over de laatsteinzichten qua medicatieveiligheid

8 een helpende hand bij opstellen,herschrijven van procedures, interneaudits en scholing

8 strategisch advies over de inrichting vanuw zorgorganisatie om optimalemedicatieveiligheid te borgen

Tip!Wilt u snel feedback over de kwaliteit

en veiligheid van het medicatiebeleid in uw organisatie? Maak dan gebruik van een telefonisch

consult met een adviseur van het IVM.Informeer naar de mogelijkheden en neem

contact op via 0888 800 400 of e-mail [email protected]

11

12

Een veiligermedicatieprocesmet de Quick-scanIs het medicatieproces in uwzorginstelling veilig en op orde?Wordt er gewerkt volgens de wet-en regelgeving? Hoe groot zijn derisico's op medicatiefouten? Dezevragen kan het Instituut voorVerantwoord Medicijngebruik(IVM) beantwoorden met de'Quick-scan medicatieproces'. Metdeze risico-analysescan krijgen weinzicht in eventuele risico's enproblemen met het medicatie-proces. Het IVM biedt deze scansaan in de VVT-sector, geestelijkegezondheidszorg (ook RIBW's),gehandicaptensector en justitiëleinrichtingen.

Hoe werkt het?De Quick-scan medicatieproces iseen zelfanalyse-instrumentwaarmee de zorginstelling samenmet de arts(en) en de apotheker(s)in kaart brengt hoe veilig hetmedicatieproces is. Een aantalzorgmedewerkers, de manager,een arts, de apotheker en even-tueel de kwaliteitsmanager vullenvia internet een vragenlijst in.

Er worden vragen gesteld over hoede medicatiebewaking en hetvoorraadbeheer geregeld is, welkeknelpunten er zijn op het gebiedvan uitzetten, klaarzetten,aanreiken en toedienen vanmedicatie, en hoe het risico-management geregeld is.

De antwoorden worden met elkaarvergeleken en besproken tijdenseen consensusbijeenkomst. Erwordt één antwoord geformuleerddoor de deelnemers. Dezegegevens worden teruggekoppeldaan het IVM zodat het IVM eenadviesrapport kan opstellen metconcrete, praktische verbeter-punten voor de instelling.

Indien gewenst kan tegenmeerprijs bij de consensus-bijeenkomst(en) of bij debespreking van het adviesrapporteen IVM-adviseur aanwezig zijnvoor eventuele toelichting en/ofadvies.

13

Ook is het mogelijk de Quick-scanuit te voeren op meerdere locatiesen kan de scan worden ingezet omte controleren of er inderdaadvolgens het (nieuwe) medicatie-proces gewerkt wordt.

Wat levert het op?Het medicatieproces kent velestappen en verschillende partijendie erbij betrokken zijn. Daardooris de kans op fouten groot.Medicatieveiligheid en patiënt-veiligheid in zorginstellingen zijndaarom belangrijke aandachts-punten voor verbetering van dekwaliteit van zorg. Met de Quick-scans en de kennis van het IVMover het organiseren van hetmedicatieproces kunnen zorg-instellingen op een snelle enefficiënte manier de knel- enverbeterpunten in het medicatie-proces vaststellen en direct aan deslag om het medicatieproces teverbeteren. Het medicatieproces isveiliger en efficiënter.

Wat kost het?De kosten van de Quick-scanmedicatieproces bedragen € 880,-excl. BTW. Verdere ondersteuningis mogelijk zoals bijvoorbeeld hetbespreken van het adviesrapporten de implementatie van deverbeteringen. Aan de begeleidingvan een IVM-adviseur zijnmeerkosten verbonden. In overlegworden deze kosten vastgesteld,mede afhankelijk van het aantallocaties.

Meer weten?Wilt u meer weten over de Quick-scan medicatieproces? Neem dancontact op met het IVM via [email protected] of viatelefoonnummer 0888 800 400.Voor meer informatie kunt u ookterecht op onze website:www.medicijngebruik.nl

14

Thermometermedicatieproces: de situatie op deafdelingHoe kan ik het medicatieproces inmijn zorginstelling structureelverbeteren en hoe breng ik hetmedicatieproces op de afdeling inkaart? Hoe weet ik of de leverendapotheek, de arts en de verzorgingwerken conform de geldende wet-en regelgeving? Worden de vast-gestelde afspraken en protocollentoegepast? Hoe laat ik aan derdenzien dat het medicatieproces goedgeregeld is in mijn zorginstelling?

Bovenstaande vragen gaan overmedicatieveiligheid, een belangrijken actueel thema omdat deInspectie voor de Gezondheidszorg(IGZ) in diverse rapportenbenadrukt dat de medicatieveilig-heid in de keten en op de werk-vloer beter moet. Het Instituutvoor Verantwoord Medicijngebruik(IVM) helpt zorginstellingendaarbij, onder andere met de IVMThermometer. Het IVM biedt ditauditinstrument aan in verpleeg-en verzorgingshuizen, degeestelijke gezondheidszorg (ookRIBW's) en gehandicaptensector.

Hoe werkt het?De IVM Thermometer Medicatie-proces helpt om de medicatie-veiligheid structureel te verbeteren.Verschillende onderdelen van hetmedicatieproces wordendoorgemeten, zoals de medicatie-overdracht en het uitzetten,aanreiken, toedienen en malen vangeneesmiddelen. Maar ook hetgebruik en de opslag wordengetoetst. De IVM Thermometerbrengt in kaart of het medicatie-proces in de zorginstelling aan deactuele wet- en regelgevingvoldoet. De gebruikte onderzoeks-methode is primair observatie.Daarnaast worden aan deverzorgenden, artsen enverpleegkundigen vragen gesteldover het medicatieproces en wordtgevraagd een aantal zaken te latenzien, zoals een toedienlijst en deopslagplaats van degeneesmiddelen. In eenuitgebreide rapportage staat hoede zorginstelling er voor staat enwat er verbeterd moet worden.

15

In het algemeen, en ook peronderdeel van het medicatie-proces.

Wat levert het op?Met de IVM Thermometer ziet dezorginstelling in één oogopslagwat de kwaliteit is van hetmedicatieproces, wat deknelpunten zijn en welkeonderdelen aandacht verdienen.Het medicatieproces voldoet nahet doorvoeren van deverbeterpunten weer aan de wet-en regelgeving en past bij de eigendagelijkse praktijk. Zorgverlenersleren medicatiefouten herkennenen voorkomen. Kortom, demedicatieveiligheid wordt met deIVM Thermometer structureelverbeterd. Dat is goed voor dezorginstelling, een goed signaalnaar de cliëntenraad en andereinstellingen, maar vooral goedvoor de cliënt!

Wat kost het?De kosten van de Thermometermedicatieproces bedragen € 2.095,- excl. BTW en reiskostenper locatie. Er worden dan 2 tot 3afdelingen bezocht, en er vindteen gesprek plaats met de artsen(indien in dienstverband) en eennabespreking met de directie.

Meer weten?Heeft u vragen over deThermometer en de mogelijkhedenvoor uw organisatie? Of wilt ueens zien hoe de IVMThermometer eruitziet? Neem dancontact met ons op via e-mail [email protected] of viatelefoonnummer 0888 800 400.Voor meer informatie kunt u ookterecht op onze website:www.medicijngebruik.nl

16

Medicatieveiligheidin de thuiszorg metde DossiercheckBij het leveren van goede zorg inde thuiszorg hoort het adequaatbijhouden van het zorgdossier.Maar gebeurt dat wel, en op dejuiste manier? Worden medicijnengoed aangereikt en toegediend?Hoe groot is de kans opmedicatiefouten en wordt ergewerkt volgens de geldende wet-en regelgeving? Op deze vragenheeft het Instituut voorVerantwoord Medicijngebruik(IVM) een antwoord. Wij hebbendiverse producten en dienstenwaarmee wij de medicatiezorgkunnen analyseren en inzichtkunnen geven in eventuele risico'sen problemen. Eén instrument datwe daarvoor inzetten is de'Dossiercheck Thuiszorg' waarmeewe de zorg verbeteren en veiligermaken.

Hoe werkt het?Een thuiszorgorganisatie levert hetIVM 6 tot 8 dossiers aan vandiverse cliënten met eenverschillende zorgvraag.

Zo krijgt de IVM-adviseur die dedossiers gaat analyseren een goedbeeld van de kwaliteit van demedicatiezorg in de praktijk. Dedossiers worden gecontroleerd opeen aantal aspecten, zoals deaanwezigheid van het actueelmedicatieoverzicht en detoedienlijst. Komen deze overeen?Daarnaast bekijken we hoemedewerkers aftekenen,rapporteren en overdragen. Hoegaan zij om met risicovollemedicatie en doseringswijzigingen?Verder onderzoekt het IVM hoeproblemen worden gesignaleerden opgelost en hoe er met decliënt, mantelzorger, arts enapotheker gecommuniceerd wordt.De adviseur toetst de werkwijzeaan de wet- en regelgeving enactuele richtlijnen op het gebiedvan medicatiezorg.

Op basis van de Dossiercheckmaakt de IVM-adviseur eenadviesrapport. Welke risico's zijn ergesignaleerd en hoe kunnen dezeworden opgelost?

17

Dit rapport wordt nabesprokenmet de teammanager. De adviseurkomt met praktische oplossingendie werkbaar zijn voor demedewerkers, maar ook voldoenaan de wet- en regelgeving. Het isde bedoeling dat in kaart wordtgebracht wat de risico's zijn, en datde medewerkers zich bewustworden van deze risico's.Daarnaast geven we medewerkersconcrete tips en adviezen omproblemen te voorkomen zonderdat het extra werk en tijd kost.

Wat levert het op?Met de Dossiercheck wordtduidelijk hoe er in de praktijkgewerkt wordt met het zorgdossieren welke problemen er zijn op hetgebied van medicatieveiligheid.Door inzicht te krijgen in de risico'sworden deze sneller herkend envoorkomen. Daarnaast krijgt deteammanager tips en adviezen omdirect in de praktijk demedicatiezorg structureel teverbeteren. Er wordt efficiëntergewerkt, maar vooral veiliger.

Wat kost het?De IVM-adviseur komt op locatiede dossiers analyseren en komtdan gelijk met een verslag en eenadvies. De opdrachtgever krijgt terplaatse een uitgebreide toelichtingop het rapport. De kosten van eenDossiercheck zijn € 1450,- excl.BTW en reiskosten.

Meer weten?Heeft u vragen over deDossiercheck Thuiszorg of wilt uweten wat het IVM nog meer vooru kan betekenen? Neem dancontact op met het IVM via e-mail [email protected] of viatelefoonnummer 0888 800 400.Voor meer informatie kunt u ookterecht op onze website:www.medicijngebruik.nl

18

Hoe kan ik het kennisniveau vanmijn medewerkers op het gebiedvan medicatie verbeteren? Hoekan ik als zorgverlener het aantalmedicatiefouten terugdringen?Hoe weet ik wat de bijwerkingenzijn van de meest voorgeschrevenmedicijnen? Het IVM ontwikkelttrainingen, e-learningcursussen,workshops, lezingen en andervoorlichtingsmateriaal waarmeezorgverleners hun kennis op hetgebied van medicijngebruikkunnen bijhouden en vergroten.

Het doel is de veiligheid, kwaliteiten doelmatigheid van medicijn-gebruik verbeteren.

"Hier zaten we op te wachtenen kunnen we in de praktijkmee aan de slag"

De scholingen gemaakt engegeven door het IVM zijnonafhankelijk en zijn meestalgeaccrediteerd door relevanteberoepsorganisaties.

Scholingen van het IVM

19

Deze nascholingen zijn voordiverse zorgverleners werkzaam inde VVT-sector, gehandicaptenzorg,geestelijke gezondheidszorg (ookRIBW's), met name voorverplegenden en verzorgenden.Zorgverleners kunnen na descholing meteen met de kennis aande slag, want alle scholingen zijnaangepast op de praktijk. Dat geldtvoor zowel de incompany-trainingen als voor de e-learningcursussen.

"Handige checklists, gelukkigniet zoveel papierwerk meer"

De nascholingen van het IVMhebben vaak een train-de-traineropzet. Dat betekent datvertegenwoordigers van de teamsde training volgen en zorgen vooreen overdracht binnen hun teams.De organisatie ontvangt vóór detraining de digitale instrumentenzodat ze deze kan opnemen in deeigen procedures en demedewerkers er direct mee aan deslag kunnen. De trainingen van hetIVM worden beoordeeld door dedeelnemers met gemiddeld een 8!

"Fijn ook dat de instrumenteningepast worden in de eigenprocedures en onderdeel vormenvan het zorgdossier"

Onze e-learningcursussen overmedicijngebruik zijn erg populair.Jaarlijks ontwikkelen we nieuwecursussen op basis van de actuelevraag in het veld, zoals overantibioticaresistentie en dementie.Jaarlijks verstrekken wetienduizenden vouchers. Decursussen zijn een goedkope enefficiënte manier om snel en in jeeigen tijd je kennis bijspijkeren. HetIVM heeft een eigen digitale e-learningomgeving en een help-desk voor vragen. Indien gewenst,kan het IVM ook e-learning-cursussen op maat ontwikkelen enaanbieden in de digitale leer-omgeving van de zorginstelling zelf.

Het IVM geeft ook workshops enlezingen, onder andere overmedicatieveiligheid. Daarnaastontwikkelen we handboekenwaarmee zorgverleners nieuwerichtlijnen en protocollen lerenhanteren in de praktijk.

Ons scholingsaanbod is breed. Oponze website kunt u per training ofe-learning meer informatie vinden:www.medicijngebruik.nl/scholing

Ook voor zorgverleners werkzaam inde geestelijke gezondheidszorg engehandicaptensector hebben wediverse e-learnings ontwikkeld. Kijk voor het uitgebreide aanbod op onze websitewww.medicijngebruik.nl/scholing

TrainingenVoor VVT, geestelijke gezondheids-zorg (ook RIBW's) en gehandicapten-sector heeft het IVM ook trainingenontwikkeld. Een aantal trainingenbeschrijven we in deze brochure:8 Signaleren en medicijngesprek

met de BEM (zie pagina 22)8 Medicatieveiligheid in de praktijk

(zie pagina 24)8 Werken aan beter medicijngebruik

in de ouderenzorg (pagina 26)8 Werken aan beter medicijngebruik

in de GGZ (zie pagina 28)

Werken aan beter medicijngebruikbieden we ook aan in degehandicaptensector. Insamenwerking met Dirkse AndersZorgen (DAZ) bieden we een trainingover dementiezorg en medicatiethuis. Bekijk onze website voor meerinformatie:www.medicijngebruik.nl

Overzichtscholingen

E-learningcursussen

Zorgverleners in de VVT-sector,gehandicaptensector, geestelijkegezondheidszorg (ook RIBW's)hebben een belangrijke taak bij hetuitzetten, delen en toedienen vanmedicijnen. Ook hebben zij eensignalerende rol bij hetmedicijngebruik van de cliënt. Inde praktijk blijkt dat zorgverlenerste weinig kennis hebben om hunmedicijntaken goed te kunnenvervullen. Om ze op een goede ensnelle manier bij te scholen op hetgebied van medicatie enmedicatieveiligheid heeft het IVMspeciale e-learningcursussenontwikkeld. Onze e-learning-cursussen kosten € 20,95 en zijnvrij van BTW.

De cursussen zijn aangepast op dedoelgroepen. Voor verplegenden,verzorgenden en thuiszorg-medewerkers bieden we onderandere cursussen met basiskennisover medicijngebruik, overbijwerkingen, baxteren, dementie,palliatieve sedatie, farmaceutischrekenen, antibioticaresistentie,psychofarmaca en zelfzorg-medicijnen.

21

22

Training Signalerenen medicijngesprekmet de BEMIs mijn cliënt in staat om zijn eigenmedicijnen te regelen en tegebruiken? Hoe weet ik of mijn cliënthulp nodig heeft en welke hulp kanik dan bieden? Waar moet ik alsverzorgende op letten en wanneermoet ik ingrijpen? Op deze vragengeeft het Instituut voor VerantwoordMedicijngebruik (IVM) antwoordmet de training 'Signaleren enmedicijngesprek met de BEM'(Beoordeling Eigen beheerMedicatie). Het doel: problemen metmedicijnen tijdig signaleren en inkaart brengen in hoeverre een cliëntzelf verantwoordelijk kan zijn voorhet medicijngebruik. Hierdoorkunnen zorgverleners medicatie-fouten voorkomen en betere, veiligezorg leveren. Het IVM geeft detraining aan teams in de VVT-sector,de gehandicaptenzorg, geestelijkegezondheidszorg (ook RIBW's).

Hoe werkt het?In de 'Veilige principes in demedicatieketen' (2012) die zijnopgesteld door de Task ForceMedicatieveiligheid, staat dat van

zorginstellingen wordt verwacht datzij bij het in zorg nemen van de cliëntproblemen met medicatie signaleren.Ook moeten zij bepalen in hoeverrede cliënt zelf de medicijnen kanbeheren, en welke hulp nodig is.Onder andere Actiz, Verenso, deLHV en de KNMP hebben de 'Veiligeprincipes in de medicatieketen'opgesteld en de Inspectie voor deGezondheidszorg hanteert hetgebruik van de door het IVMontwikkelde BEM als een veldnormbinnen haar thematisch toezicht.

De training is bedoeld om deze eisvan de 'Veilige principes in demedicatieketen' werkbaar te makenin de praktijk. Verpleegkundigen,verzorgenden en begeleiders krijgenmet de training inzicht in welke zorgeen cliënt nodig heeft op het gebiedvan medicijngebruik. Samen met decliënt wordt een vragenlijst ingevuldwaardoor duidelijk wordt wat eencliënt nog wel kan doen en waar hijof zij hulp bij nodig heeft. Ookmantelzorgers, familie, de huisarts enapotheker worden bij de beoordeling

23

betrokken. Adviseurs van het IVM begeleiden debeoordeling door teams te trainen ofte werken met een train-de-trainertraject. Dat betekent dat vertegen-woordigers van de teams de trainingvolgen en zorgen voor een over-dracht binnen hun teams. De orga-nisatie ontvangt vóór de training dedigitale instrumenten zodat ze dezekan opnemen in de eigen proceduresen de medewerkers er direct meeaan de slag kunnen. De checklist ende afspraken die uit de trainingvolgen, zijn belangrijke toevoegingenbij het zorgplan van de cliënt.

Wat levert het op?Door het gesprek tussen de zorg-verleners en de cliënt wordt duidelijkwelke zorg cliënten nodig hebben bijhet medicijngebruik. Zorgverlenersstaan dichter bij de cliënt, en kunnenzorg op maat leveren. Met de BEMlaten zorginstellingen zien dat ergewerkt wordt aan het voorkomenvan medicatiefouten en hetverbeteren van de medicatie- enpatiëntveiligheid. Deelnemers

hebben de training beoordeeld metgemiddeld een 8. De nascholing isgeaccrediteerd door de V&VN.

Wat kost het?De kosten zijn € 1.795,- vrij vanBTW per training, inclusief cursus-materiaal. De duur is1 dagdeel.Reiskosten bedragen € 0,37 per kmals de training op locatie plaats-vindt. Per training kunnenmaximaal 16 personen deelnemen.Deze training wordt ookaangeboden via open inschrijving,en in combinatie met de training'Medicatieveiligheid in de praktijk'.Bekijk onze site voor meerinformatie.

Meer weten?Wilt u weten wat de toegevoegdewaarde van deze scholing voor uworganisatie kan zijn? Neem dancontact op met het IVM via e-mail [email protected] ofvia de telefoon 0888 800 400. Voormeer informatie kunt u ook terechtop onze website:www.medicijngebruik.nl

24

TrainingMedicatieveiligheidin de praktijkSteeds meer zorginstellingenhebben aandacht voor hetverbeteren van de medicatie-veiligheid. Maar resulteert dat ookin minder medicatiefouten? Inbetere zorg? In meer duidelijkheidop de werkvloer over wie watmoet doen? En weet u zeker datuw organisatie ook werkt volgensde geldende wet- en regelgeving?Het Instituut voor VerantwoordMedicijngebruik (IVM) heeft voorzorginstellingen in de VVT-sector,geestelijke gezondheidszorg (ookRIBW's), gehandicaptensector detraining 'Medicatieveiligheid in depraktijk' ontwikkeld zodat demedicatieveiligheid in de praktijkstructureel verbeterd wordt.

Hoe werkt het?Centraal in de training'Medicatieveiligheid in de praktijk'staan de 'Veilige principes in demedicatieketen' (2012) die zijnopgesteld door de Task ForceMedicatieveiligheid.

Onder andere Actiz, Verenso, deLHV en de KNMP hebben deprincipes opgesteld en de Inspectievoor de Gezondheidszorg hanteertze als een veldnorm.

De training is bedoeld om de'Veilige principesin de medicatie-keten' werkbaar te maken in depraktijk. Het IVM geeft advies, enbiedt concrete praktijkvoorbeeldenen hulpmiddelen zodatmedewerkers meteen aan de slagkunnen. Medewerkers leren eenplan van aanpak te maken zodatde taakverdeling en verantwoorde-lijkheden tussen het management,de zorgmedewerker, arts en apo-theek duidelijker worden. Hierbijworden ook de eigen proceduresonder de loep genomen. Wordtrisicovolle medicatie dubbelgecontroleerd? Hoe is het uit-zetten, klaarzetten, aanreiken entoedienen geregeld? Wat zegt dewet over het opslaan en voorraad-beheer van medicijnen? Ook desamenwerking met de apotheek en(huis)arts komt ter sprake.

25

En twijfelgevallen, de 'grijzegebieden', komen uitgebreid aanbod.

'Medicatieveiligheid in de praktijk'heeft een train-de-trainer opzet.Deelnemers maken hun eigen planvan aanpak en krijgen tools omhun team verder te scholen. Detraining is geaccrediteerd door deV&VN.

Wat levert het op?Personeel leert snel en adequaat tewerken volgens de 'Veiligeprincipes in de medicatieketen' enwerkt dus mee aan het verbeterenvan de medicatieveiligheid. Zeweten beter wat hun taken enverantwoordelijkheden zijn, watwel en wat niet mag, hoe zijrisico's kunnen signaleren enproblemen voorkomen en hoe zede samenwerking met arts enapotheek vorm moeten geven.Kortom: de organisatie werkt aanhet voorkomen van medicatie-fouten en aan goede, veilige zorg.

Wat kost het?De kosten zijn € 1.795,- vrij vanBTW per training, inclusiefcursusmateriaal. De duur is1 dagdeel. Reiskostenbedragen € 0,37 per km als detraining op locatie plaatsvindt.Per training kunnen maximaal16 personen deelnemen.Deze training wordt ookaangeboden via open inschrijving,en in combinatie met de training'Signaleren en medicijngebruik metde BEM'. Bekijk onze site voormeer informatie.

Meer weten?Heeft u vragen over de training'Medicatieveiligheid in depraktijk'? Neem dan contact opmet het IVM via e-mail [email protected] via telefoonnummer0888 800 400. Voor meerinformatie kunt u ook terecht oponze website:www.medicijngebruik.nl

26

Training Werken aan betermedicijngebruik inde ouderenzorgHoe zorg ik ervoor dat cliëntenhun medicijnen goed gebruiken?Hoe verbeter ik de kennis overmedicijnen en medicijngebruikbinnen mijn organisatie? Hoeherken ik signalen van ongewenstmedicijngebruik en wat moet ikdan doen? Hoe kan ik bijdragenaan het verbeteren van demedicatie- en patiëntveiligheid?Op deze vragen biedt het Instituutvoor Verantwoord Medicijngebruik(IVM) een antwoord met detraining 'Werken aan betermedicijngebruik' voorverzorgenden in verzorgings- enverpleeghuizen en de thuiszorg.Het doel: samen werken aan goed,veilig en doelmatig medicijn-gebruik.

Hoe werkt het?De nascholing 'Werken aan betermedicijngebruik' is een(incompany) nascholing voorverzorgenden vanaf niveau 3. Detraining wordt gegeven dooradviseurs van het IVM diejarenlange ervaring hebben metscholing op het gebied vanmedicatieveiligheid. De opdracht-gever verzorgt de locatie, detrainer van het IVM neemt allewerkmaterialen mee. In overlegmet het IVM kan de nascholingworden aangepast, zodat dezebeter aansluit bij de behoeftes vande organisatie en het kennisniveauvan de deelnemers. Het is mogelijkom aan de nascholing eenterugkombijeenkomst te koppelenom de opgestoken kennis opniveau te houden en beter in deorganisatie te implementeren.Eventueel kan de scholing wordenaangevuld met een e-learning-cursus over medicatie. Denascholing is geaccrediteerd doorde V&VN.

27

Wat levert het op?Na afloop van de nascholingweten de deelnemers meer over dewerking en bijwerkingen vanmedicijnen, de toedieningsvormen,de indicaties voor medicijnen en dedosering en gebruiksvoorschriften. Daarnaast wordt er ingegaan opde wisselwerking tussenmedicijnen en voedingsmiddelen,en de gevolgen daarvan. Deverzorgenden leren niet alleen watde belangrijkste medicijngroepenzijn, maar ook hoe zij signalen vanrisico's voor ongewenst medicijn-gebruik kunnen herkennen.Daarnaast is er veel aandacht voorhet verbeteren van de samen-werking tussen alle zorgverlenersbinnen de organisatie en decommunicatie met de cliënt. Metde nascholing 'Werken aan betermedicijngebruik' krijgen de deel-nemers handvatten om direct in depraktijk aan de slag te gaan methet verbeteren van het medicijn-gebruik en de medicatieveiligheid.

Wat kost het?De kosten zijn € 1.795,- vrij vanBTW per training, inclusiefcursusmateriaal. De duur is1 dagdeel. Reiskostenbedragen € 0,37 per km als detraining op locatie plaatsvindt.Per training kunnen maximaal16 personen deelnemen.

Meer weten?Wilt u direct het kennisniveau overmedicijngebruik in uw organisatieverhogen en aan de slag met hetverbeteren van de medicatie-veiligheid? Neem dan contact opmet het IVM via e-mail [email protected] ofvia telefoonnummer 0888 800 400. Voor meerinformatie kunt u ook terecht oponze website: www.medicijngebruik.nl

Training Werken aanmedicijngebruik inde geestelijkegezondheidszorgWeinig mensen realiseren zich datmedicatie de meest voorgeschre-ven vorm van therapie is. Zeker inde geestelijke gezondheidszorgspelen medicijnen een grote rol inde behandeling en het welzijn vande cliënten. Voor een groot deelvan de begeleiders van dezecliënten ontbreekt medicatiekennisin de vooropleiding. Het HetInstituut voor VerantwoordMedicijngebruik (IVM) ziet ditbijvoorbeeld bij medewerkerswerkzaam in RIBW's. Tegelijkertijdis medicatieveiligheid een steedsbelangrijker thema binnen GGZ-instellingen. Zo staat een plan vanaanpak om medicatiefouten tevoorkomen in veel instellingenhoog op de agenda. Goede engedegen scholing van begeleiderskan daarin niet ontbreken: zijhebben immers een belangrijketaak en een eigen verantwoorde-lijkheid bij goed medicatiegebruikdoor de cliënt. Het IVM ont-wikkelde speciaal voor begeleidersde nascholing 'Werken aan betermedicijngebruik in de GGZ'.

Hoe werkt het?In een dagdeel doen de begeleidersde benodigde medicatiekennis op,leren ze welke risico's medicijn-gebruik met zich meebrengt enwelke rol zij als begeleider kunnenspelen. Medicijnen bij psychischeaandoeningen zoals bijvoorbeeldantidepressiva en antipsychoticastaan daarbij centraal. Vragen dieaan de orde komen zijn bijvoorbeeld:wat is de werking van de medicijnendie worden voorgeschreven? Welkebijwerkingen zijn er? Wat doe je alser bepaalde bijwerkingen optreden?Wat is de werking van voedsel,alcohol en drugs op de medicijnen?Wat doe je als je cliënt zijnmedicijnen niet regelmatig slikt? Denascholing is geaccrediteerd door deV&VN.

Onlangs beoordeelden begeleidersdie de training volgden, de scholingmet een 8,5 voor toepasbaarheid inde praktijk. Enkele reacties op denascholing waren: 'Deze nascholingmoet jaarlijks worden herhaald vooralle medewerkers', 'Ik kan alle

28

29

kennis meteen toepassen in depraktijk' en 'Fijn om verbeter-punten te horen, je blijft daardoorkritisch'.

Wat levert het op?Na afloop van de nascholingweten de deelnemers meer over dewerking en bijwerkingen vanmedicijnen bij psychische aan-doeningen, de toedieningsvormen,de indicaties voor medicijnen en dedosering en gebruiksvoorschriften.Daarnaast wordt er ingegaan opde wisselwerking tussen dezemedicijnen en voedingsmiddelen,en de gevolgen daarvan. Debegeleiders leren niet alleen wat debelangrijkste medicijngroepen zijn,maar ook hoe zij signalen vanrisico's voor ongewenst medicijn-gebruik kunnen herkennen. Daar-naast is er veel aandacht voor hetverbeteren van de samenwerkingtussen alle zorgverleners binnen deorganisatie en de communicatiemet de patiënt. Met de nascholing‘Werken aan beter medicijngebruikin de GGZ’ krijgen de deelnemers

handvatten om direct in de praktijkaan de slag te gaan met het ver-beteren van het medicijngebruiken de medicatieveiligheid.

Wat kost het?De kosten zijn € 1.795,- vrij vanBTW per training, inclusiefcursusmateriaal. De duur is1 dagdeel. Reiskostenbedragen € 0,37 per km als detraining op locatie plaatsvindt.Per training kunnen maximaal16 personen deelnemen.

Meer weten?Wilt u meer doen aan medicatie-veiligheid binnen uw organisatie?Dan kan de nascholing 'Werkenaan beter medicijngebruik in deGGZ' voor uw medewerkersinteressant zijn. Neem dan contactop met het IVM via e-mail [email protected] ofvia de telefoon 0888 800 400.Voor meer informatie kunt u ookterecht op onze website: www.medicijngebruik.nl

Tientallen zorginstellingen hebben al kennis gemaakt met de producten en diensten van het IVM. Wij hebben samengewerkt met onder andere: TSN Thuiszorg l 's Heeren Loo l BrabantZorg l ArgosZorggroep l Cordaan l RIBW Alliantie l Careyn l OsiraGroep l Sensire l De Wever l Amsta l DeKoperhorst l Beth Shalom l De Haven l Attent l Axion Continu l Kwintes l Buurtzorg

januari 2014

Heeft u vragen over de producten en diensten in deze brochure,of wilt u een van onze adviseurs spreken voor meer informatie?Neem dan gerust contact met ons op via telefoonnummer 0888 800 400 of stuur een e-mail naar [email protected] helpen u graag verder.

Bekijk voor informatie over de andere activiteiten van het IVMook onze website www.medicijngebruik.nl Via deze websitekunt u makkelijk e-learningcursussen of trainingen bestellen. U kunt zich hier abonneren op onze nieuwsbrief. Volg ons opTwitter via @Medicijngebruik of word net als meer dan 1200andere zorgprofessionals lid van de LinkedingroepMedicatieveiligheid.

Meer weten?