1 การคิดแก้ปัญหาและตัดสินใจ (Problem Solving and Decision Making - Industry)
1
การคดแกปญหาและตดสนใจ (Problem Solving and Decision Making - Industry)
2
หลกการและเหตผล ❖ ปญหาคอ “ผลลพธทเกดขนและไมตรงกบความคาดหวงหรอสงทควรจะเปน” การแกปญหาม
กระบวนการทเกยวของกบการท างานของสมองและพฤตกรรมทใชแกปญหา เมอมปญหาเกดขนผานเขามาสระบบการรบรของมนษย (Sensing) มนษยแตละคนมวธการจดการกบปญหาทแตกตางกนออกไป ซงสงผลใหเกดการสะสมเปนประสบการณทแตกตางกนในแตละคน ดงนนการใหความส าคญกบแตละปจจยทสงผลใหเกดประสบการณทมประสทธภาพ (Effective Experience) ในการแกปญหาจงเปนสงทจ าเปนอยางมาก
❖ ความชดเจนกบ “ปญหาและวธแกปญหา” (Problem and Solution) เปนหวใจส าคญการคดแกปญหาและตดสนใจใหประสบความส าเรจ ความสามารถในการระบ “สาเหตรากเหงาของปญหา” (Root Cause) ดวยความมเหตมผลและตดเหตผลทไมแทจรงออก สรางความแตกตางตอการเลอกแกปญหาอยางสง เชนเดยวกนกบความสามารถในการก าหนด “มาตรการตอบโตหรอวธปฏบตการแกไข” (Countermeasure) ดวยแนวความคดทเหมาะสมทสด (Appropriate Decision Making) จะสงผลตอการเลอกวธเพอตดสนใจ
❖ การคดแกปญหาและการตดสนใจทมประสทธภาพตองเกดจากการพฒนาทกษะการคดตาง ๆ และฝกใชเครองมอแกปญหาใหมความช านาญ ซงมองคประกอบส าคญทเกยวของดงน
• การพฒนาทกษะการคดไดแก การคดเชงวเคราะห, การคดเชงกลยทธ และการคดเชงสรางสรรค
• การแกปญหาและตดสนใจอยางเปนระบบเปนกระบวนการคดแกปญหาแบบ PS – QC Story • การเลอกใชเครองมอแกปญหาใหเหมาะสมกบปญหา ไดแก การระดมสมองแกปญหาแบบทม
(Brainstorming), แผนผงสาเหตและผล (Cause & Effect Diagram), แผนผงตนไม (Logic Tree Diagram), เทคนคการถามค าถามท าไม 5 ครง (5 Why Technique)
• เทคนคการเลอกรากสาเหตตามความสามารถในการควบคม (CUN Concept) • เทคนคการเลอกวธการแกปญหาดวยการวเคราะหปจจย (Possibility & Impact)
วตถประสงคของหลกสตร ❖ เพอใหผเรยนเขาใจกระบวนการท างานของสมองและพฤตกรรมแกปญหาโดยธรรมชาตของมนษย
และเขาใจขนตอนของการคดแกปญหาและตดสนใจในกระบวนการผลต ❖ เพอใหผเรยนเขาใจหลกส าคญของ “Problem and Solution” ซงเปนหวใจส าคญของการคด
แกปญหาและตดสนใจในกระบวนการผลต
❖ เพอใหผเรยนสามารถใชเครองมอแกปญหาตาง ๆ พรอมกบเรยนรเทคนคแกปญหาอยางเปนระบบ สามารถน าไปประยกตใชไดอยางถกตองและมประสทธภาพ
3
รายละเอยดเนอหาตามหลกสตร พนฐานความเขาใจการคดแกปญหาและตดสนใจ
• กจกรรมปรบคลนความถสมองกอนการเรยนร
• เหตผลส าคญทสนบสนนใหเกดการคด • กระบวนการท างานของสมองและพฤตกรรมแกปญหา • หลกส าคญของการคดแกปญหาและตดสนใจ
ความชดเจนกบปญหา (Problem) ความชดเจนกบวธแกปญหา (Solution)
• วธคด 3 รปแบบเพอแกคดปญหาและตดสนใจ • Activity I: กจกรรมอนเครองการคดแกปญหา
แนวทางการคดแกปญหาและตดสนใจอยางเปนระบบ • ขนตอนการคดแกปญหาแบบควซสตอร (PS – QC Story) • ความสมพนธของ PS – QC Story กบวงจร PDCA
เครองมอส าหรบการเลอกแกปญหา (Problem Solving Tools) • หลกการระดมสมองอยางถกตอง (Brainstorming) • แผนผงสาเหตและผล (Cause and Effect Diagram)
การวเคราะหการกระจาย (Dispersion Analysis) การจ าแนกตามกระบวนการผลต (Process Classification) การก าหนดรายการสาเหต (Cause Enumeration)
• ขอก าหนดทจ าเปนตอการวเคราะหปญหา การระบเฉพาะ (Specify) ความมเหตผล (Reasonableness)
เหตผลทไมแทจรง (Not Real Cause) ขอหามของการใชมาตรการแกไข
• Activity II: ประยกตใชเครองมอคดแกปญหา เครองมอส าหรบการเลอกตดสนใจ (Decision Making Tools)
• แผนผงตนไม (Tree Diagram) แผนผงตนไมประเภท “อยางไร – อยางไร” (How – How Tree Diagram)
• ขอก าหนดทจ าเปนตอการสรางมาตรการแกปญหา (Countermeasure) การเรยงล าดบและความชดเจน (Sequence & Clarity) สภาพการณทไมตกหลนและซ าซอน (MECE Technique)
• Activity III: ประยกตใชเครองมอตดสนใจ แนวทางเลอกการรากสาเหตและมาตรการแกปญหา (Root Cause & Corrective Action Plan)
• การเลอกรากสาเหตตามความสามารถในการควบคม (CUN Concept) • การเลอกวธการแกปญหาดวยการวเคราะหปจจย (Possibility & Impact)
แนวคด “Knowledge is not Understanding” กบการพฒนาทกษะแกปญหา
4
5
6