-
Programi IPA 2010 i Bashkimit Europian pr Shqiprin
Ky projekt sht financuar nga Bashkimi Europian
Asistenc Teknike pr Forcimin e Kapacitetit t Ministris s
Mjedisit n Shqipri pr Hartimin dhe Detyrimin e Legjislacionit
Kombtar Mjedisor (Europe Aid/130987/C/SER/AL)
Aktiviteti A.3: Prgatitja e Strategjis dhe Planeve Planet
Rajonale pr Menaxhimin e Mbetjeve
Plani Rajonal i Menaxhimit t Mbetjeve pr Qarkun Gjirokastr
Draft Final
-
TitulliiProjektit: AsistenceTeknikeprForcimineKapacitetit
teMinistris seMjedisitnShqipri
prHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombtarMjedisorNumriiprojektit:
EuropeAid/130987/C/SER/AL;Nrikontrates: 2011/275693Vendi:
RepublikaeShqipris Prfituesi KontraktoriEmri: MinistriaeMjedisit
GrontmijA/SAdresa: Rr. e Durrsit, Nr 27, Tirane,
ShqipriGranskoven8DK2600Glostrup
PersoniiKontaktit: ArdianaSokoli PaoloBaccaTelefon: +35542270622
+35542226493Email: [email protected]
[email protected]: 09.06.2014Titulli:Autor:
PlaniiMenaxhimittMbetjeveprQarkunGjirokastrErjolaMuka,NarinPanariti
QA: PaoloBaccaMirnjohjeEkipi i projektit dshiron t
shprehmirnjohjen pr t gjith personat dhe ekspertt e njsive
tqeverisjesvendoredhetgjithainstitucionevedhepalvetinteresuaraqndihmuannmbledhjenetdhnavedhe
informatavedhe
tgjithpersonatqkanmbshteturprgatitjenektijmateriali.FalnderimetveantashkojnprdrejtuesiteMinistrissMjedisit.Ky
raport sht prgatitur nga nj ekip projekti q punon pr Grontmij.
Gjetjet, interpretimet
dhekonkluzioneteshprehuranktdokumentjanvetmatotGrontmijdhenukduhetnasnjmnyrtmerrenprtpasqyruarmendimetdhepolitikateKomisionitEvropian.
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
3
TabelaePrmbajtjesPRMBLEDHJEEKZEKUTIVE..........................................................................................................................6HYRJE
.........................................................................................................................................................141.
LEGJISLACIONIDHEKUADRIINSTITUCIONAL..................................................................................151.1.
PolitikadheStrategjiaKombtareprMenaxhimineMbetjeve....................................................15
1.1.1PlaniKombtariMenaxhimittMbetjeve............................................................................181.2.
LegjislacioniKombtar.....................................................................................................................191.3.
InstitucionetdhePaltePrfshira..................................................................................................20
1.3.1InstitucionetShtetrore.........................................................................................................201.3.2NjsiteQeverisjesVendore(NJQVt).................................................................................221.3.3PaltePrfshiranproes.....................................................................................................231.3.4Prfshirjaesektoritprivat......................................................................................................26
2.
ZONAEMBETJEVE,GJIROKASTR...................................................................................................312.1.
ProfiliiZonssMbetjeve..............................................................................................................31
2.1.1PopullsiaaktualedheNormaeRritjes...................................................................................312.1.2PrognozaePopullsissQarkutGjirokastr..........................................................................332.1.3AktivitetiEkonomik.................................................................................................................34
2.2.
GjenerimidheKarakterizimiiMbetjeve..........................................................................................352.2.1MbetjetUrbanedheTregtare................................................................................................352.2.2RrymatPrioritaretMbetjeve...............................................................................................39
2.3.
SistemeteMenaxhimittMbetjeve...............................................................................................412.3.1GrumbullimidheTransportimiiMbetjeve.............................................................................412.3.2Reduktimi,RiprdorimidheRiciklimiiMbetjeve...................................................................462.3.3TrajtimiiNdrmjetmiMbetjeve..........................................................................................462.3.4DepozitimiiMbetjeve............................................................................................................46
2.4.
AspektetEkonomike........................................................................................................................552.4.1BuxhetiprMenaxhimineMbetjeve.....................................................................................552.4.2TarifaeMbetjeve...................................................................................................................56
2.5.
AnalizaSWOT...................................................................................................................................593.
PLANIFIKIMIIMENAXHIMITTMBETJEVE,GJIROKASTR..............................................................623.1.
PlanifikimiStrategjikiMenaxhimittMbetjeve.............................................................................62
3.1.1VizionidheObjektivat.............................................................................................................623.2.
KuadriPlanifikuesprArritjeneObjektivave..................................................................................63
3.2.1PlanifikimiiGrumbullimitdheTransportimittMbetjeve....................................................633.2.2PlanifikimiiReduktimitdheRiciklimit....................................................................................753.2.3PlanifikimiiTrajtimittNdrmjetm.....................................................................................82
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
4
3.2.4PlanifikimiiSistemevetAsgjesimitfinal..............................................................................863.2.5PlanifikimiiSistemevetGrumbullimitdheTrajtimittRrymavePrioritaretmbetjeve...933.2.6PlanifikimiiZhvillimitInstitucionaldheNgritjessKapaciteteve........................................1013.2.7PlanifikimiiKomunikimit,InformimiteNdrgjegjsimitpublik..........................................1053.2.8KostotEkonomikedheSigurimiiFinancimit........................................................................1103.2.9PlanifikimiiRikuperimittKostos........................................................................................114
4.
RISHIKIMIIPRMMGJIROKASTR..................................................................................................1174.1.
Monitorimi.....................................................................................................................................1174.2.
Raportimi.......................................................................................................................................117Aneksi1:Njmodelvlersimiprefiiencneshrbimittgrumbullimitdhetransportimittmbetjevenvarsitnumrittpopullsis..............................................................................................................118Aneksi2:AnalizaeKostovetManaxhimittMbetjevenQarkuneGjirokastrssipasAlternativavetprzgjedhura.............................................................................................................................................120Aneksi3:IndikatorteMenaxhimittMbetjeve.....................................................................................126Aneksi4:PlaniKohoriZbatimittPRMMprQarkunGjirokastr(1/3).................................................128
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
5
LISTAESHKURTESAVE3R Reduktimi,riciklimidherikuperimiACT
ActiveCompostingTime1AKM AgjenciaKombtareeMjedisitARM
AgjenciaRajonaleeMjedisitBE BashkimiEvropianCOSPE
CooperazioneperloSviluppodeiPaesiEmergenti2DLDP
DecentralizationandLocalDevelopmentProgramme3EELGP
EmpoweringEnvironmentalLocalGovernmentPerformance4INSTAT
InstitutiiStatistikaveISHMPUP
InspektoriatiShtetroriMjedisit,Pyjeve,UjravedhePeshkimitKODM
KostoOperativeDirektedhetMirmbajtjesLA LendfillMAFJ
MbetjeteAutomjetevenFundtJetsMBZHRAU
MinistriaeBujqsis,ZhvillimitRuraldheAdministrimittUjraveMEI
MinistriaeEnergjisdheIndustrisMF MinistriaeFinancaveMM
MinistriaeMjedisitMMB MenaxhimiiMbetjeveMpE MbetjetprEnergjiMPEE
MbetjetePaisjeveElektrikedheElektronikeMSH MinistriaeShndetsisMTI
MinistriaeTransportitdheInfrastruktursMZHETS
MinistriaeZhvillimit,EkonomikTregtisdheSiprmarrjesN&SH
NdrtimidheShkatrrimiNJQV NjsiteQeverisjesVendoreO&M
OperacionaledhetmirmbajtjesOMPM OpcioniMjedisorPraktikishtmiMirPKMM
PlaniKombtariMenaxhimittMbetjevePPP PartneritetiPublikPrivatPRMM
PlaniRajonaliMenaxhimitteMbetjeveQKL QendraKombtareeLicensimitQRM
QendraeRikuperimittMaterialeveRSH RepublikaeShqiprisSWOT
Stregths,Weakenesess,OpportunitiesandThreats5SKM
StrategjiaKombtareprMbetjet
1 Faza e kompostimit aktiv 2 Kooperim pr Zhvillimin e Vendeve n
Gjendje Emergjence 3 Programi pr decentralizim dhe zhvillim lokal 4
Fuqizimi i Performancs Mjedisore n Qeverisjen Vendore 5 Fuqit,
Dobsit, Shanse dhe Krcnimet
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
6
PRMBLEDHJEEKZEKUTIVEKydokumentshtPlani6iParRajonaliMenaxhimittMbetjeveprQarkuneGjirokastrs.Aimbulonperiudhn
20142025. Ai bazohet plotsisht n Strategjin dhe Planin Kombtar t
Menaxhimit tMbetjeve dhe krkesat e legjislacionit kombtar pr
menaxhimin e integruar t mbetjeve, t
ciltreflektojnpolitikatdhelegjislacioninEvropiannktfush.Qllimiitijshtqnvijimtanalizssproblematiksdhe
situatsaktualekonkretenktqark,
tprcaktojobjektivaafatshkurtr,afatmesm e afatgjat, specifike pr t,
si dhemasat pr realizimin e tyre,me qllim q nQarkun
eGjirokastrstngrihetdhefunksionojsistemiiintegruarimenaxhimittmbetjeve.SipasPlanitKombtartMenaxhimittMbetjevecdoqarkduhettngrejGrupinePunsprMbetjet.NqarkuneGjirokastrskygrupungritdhejovetmishtepjesehartimittktijplani,pornvijimtzbatimittplanit,dotjetprgjegjsedheprprditsiminektijplanidogjashtvjet.N
qarkun e Gjirokastrs sistemi i pastrimit, grumbullimit dhe
transportimit t mbetjeve
shtrihetkryesishtnzonaturbane.Aiofrohetngatgjithabashkitdhembulon80%deri100%tterritoritttyre.Nrastetekomunave7qeofrojnktshrbim,ainukkryhetrregullishtdhenukmbulongjithterritorinetyre.Aktualisht,
shrbimi i grumbullimit t mbetjeve q ofrohet n bashkit dhe komunat e
Qarkut
tGjirokastrs,nukprfshingrumbulliminediferencuartmbetjeveqgjenerohenngabanort,biznesetdheinstitucionetdheasmbajtjenenjsistemitdhnashestatistikashprkatse.Qarku
iGjirokastrsnukdisponontdhnaprsasitdherrymatspecifiketmbetjeveqgjenerohenapo
riciklohennNJQVte tijurbaneapo rurale,porasn total.Kto
tdhnamungojn, jan
tpaplota,jotbesueshmedhejozyrtare.Nmungestktyretdhnavevlersimi
igjendjesaktualetmbetjeve dhe prbrjes s tyre n qarkun e Gjirokastrs
sht br prmes ekstrapolimit t
tdhnavetprftuarangastudimetmtfundittbranktfushnShqipri8.MbshteturnktoekstrapolimesasiaembetjevetgjeneruaranqarkuneGjirokastrsnbashkitdhezonnruralettijsht:0.7kg/banor/ditprBashkitGjirokastr,Libohov,Prmet,Klcyr,Tepelen,Memaliajdhe0.4kg/banor/ditprkomunat.SasiaeprgjithshmeembetjevetgjeneruarangaQarkuiGjirokastrs,evlersuarmbiktotdhna,shtrreth40
t/ditoserreth14,634 t/vit.34% t totalit tmbetjeve
ttgjithQarkutgjenerohenngaBashkiaeGjirokastrs.Bashkite tjera
tqarkut,ajoeTepelens,MemaliajdhePrmet,KlcyrdheLibohov,gjenerojnrreth30%tsasistotaletmbetjevetgjeneruarnnivelQarku,ndrsatgjitha
komunat bashk gjenerojn vetm 35% e ktij totali. Sektori i tregtis n
t gjith Qarkun6 Kyplan sht rezultat
injprpjekjeushtrimorepartneriteti, e koordinuarngaMMmembshtetjen e
projektit SELEA t
financuarngaprogramiIPA2010iBE7NQarkuneGjirokastrsjan4(katr)komunaqeofrojnshrbiminegrumbullimitdhetransportimittmbetjeve.8Studimimbisasitdheprbrjenembetjeven9NJQV(nfundtvitit2009)nkuadrtProjektitINPAELtmbshteturngaBE
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
7
gjeneron15.18t/ditose5.542tonmbetjenvit,thnndryshe38%ttotalittmbetjevettij.MbetjetInerte(ngaNdrtimidheShkatrrimi)Prktrrymnukkashrbimtdedikuar.Nukkapikatposameprgrumbullimindhelargimiityrebhetnbazasporadikedhejosipasnjplanifikimitrregullt.Mbetjetinerteraportohensinjproblemn
rritje nga t gjitha bashkit e qarkut pr shkak t kostove t larta q
krkon shrbimi prgrumbullimin dhe transportimin e tyre. Njsit e
qeverisjes vendore tQarkut t Gjirokastrs kanshum pr t br pr
zgjidhjen e ktij problemi, me qllim q t prmirsojn infrastrukturn
egrumbullimit tmbetjeve dhe t ofrojn lehtsira pr riprdorimin dhe
riciklimin e ksaj rryme tmbetjeve.Angazhimi pr ktduhet t fillojme
ndarjennburim t ksaj rrymedhe t
vijojmendarjenemtejshmetsajsipasfraksioneve(psh.mbetjemetalesh,tullash,betoni,qelqi,etj.)ruajtjendhe
transportiminvemas t tyre.Nmasnm tmadhektombetjemunddheduhen
riprdorur,ricikluarerikuperuar.Ktomasajovetmdotrrisinjetgjatsinevenddepozitimeveekzistuese,pornjkohsishtdotulinpresioninprinertembilumenjtkryesortksajzone.Vetmnjsasievoglqnukgjenprdorimettjeraduhetdepozituarnlendfilletposameprmbetjetinerte.MbetjeteamballazhitNuk
disponohen t dhna pr aktivitete grumbullimi t ksaj ksaj rryme
mbetjesh, sasit
egrumbulluara,destinacioniprfundimtardhetrajtimiityre.Megjithsenjmaterialiriciklueshmemevlerprkompanite
riciklimit,aktualishtkjo rrymmbetjesh
shtonnmnyrartificialevoluminembetjeveurbanen kosha,dukendikuarn
shrbiminegrumbullimitdhe
transportimit,estetikneqytetit,etj.MbetjeterrezikshmeEdheprmbetjeterrezikshmengaindustriatdhnatqdisponohennktqarkjantmangtadhejotbesueshme.MbetjetspitaloreShrbimipr
transportimindhe trajtiminembetjeve
trrezikshmespitalorenQarkuneGjirokastrspothuajsemungon. Spitali
rajonal i Gjirokastrs q sht edhe gjeneruesim imadh i ksaj
rrymembetjesh i trajtonmbetjet spitaloren inceneratorinevet.
Inceneratori,nje fasilitet
jobashkkohor,ndodhetrreth200mngagodinaespitalitdhetransportimiimbetjevespitalorebhetngasubjekti"TEAD"shpk,sipasnjkontrateshrbimi.SpitaliPrparimTepelena,Tepelen,kannshkruarnjkontratshrbimime
kompaninMediTel (medical service), e cila pas trajtimit tmbetjeve n
autoklav idepoziton mbetjet n lendfillin e Sharrs. Spitali Refat
Frashri, Prmet, ka nnshkruar nj
aktmarrveshjemeBashkinPermetprshrbiminegrumbullimit,transportimitdhedepozitimit.Nukkaasnjinformacionmbitrajtiminparapraktktyrembetjeve,prparadepozitimitnvenddepozitiminebashkis.Mbetjetspitalore
tgjeneruarangaqendratshendetesore,
farmacit,etj.,hidhennkoshatpublikdhemtejdepozitohennvenddepozitime.
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
8
VajrateprdoruraPrasnjngabashkiteqarkutnukkatdhnambisasinegjeneruardhemnyrnemenaxhimittksajmbetje.Mbetjetngapajisjetelektrikedheelektronike(MPEE)NQarkuneGjirokastrsnukekzistonnjsistemiorganizuarigrumbullimittdiferencuartmbetjevetksajrryme.Nqarkekzistojn6venddepozitimekryesore
t lokalizuarapran6bashkive
respektive.Asnjriprejtyrenukprmbushkriteretemenaxhimittmbetjevetparashikuaranga
legjislacioniaktualshqiptar.Mbetjetetgjithallojevedepozitohenbashknfushathapuraparrethim,nukprpunohendhenukmonitorohen.Nukprjashtohetekzistencaevenddepozitimevettjerailegale.Buxhetiprpastrimin/menaxhiminembetjevenbashkitndryshmetqarkutvarjonnga635%tbuxhetit
t tyre. Ai realizohet prmes t ardhurave q vilen nga tarifat e
pastrimit (t cilat
janprgjithsishttultadhetpamjaftueshmeprtmbuluarsicduhetktshrbim),tardhurattjeravendore,
si dhe nga transfertat e pakushtzuara nga qeveria qendrore. Pas
vitit 2009 ky buxhet
kapsuarrritjenbashkinMemaliaj,PrmetdheGjirokastr,ndrkohkapsuarrnietlehtosenukkandryshuarnbashkitetjeratqarkut.Qshrbimi
ipastrimit/menaxhimittmbetjevet jet
iqndrueshmdheefientkostoteoperimitdhe tmirmbajtjesq lidhenme tduhet
tmbulohennga t ardhurat e gjeneruaranga tarifat
epastrimit.Qktotardhuratmundtmbulojnplotsishtshrbiminepastrimitdhetmenaxhimittmbetjeveduhetqtarifatprkatsetkennjniveltcaktuarporedhetvilensipasplanit.Sipaslegjislacionitaktual,niveliiktyretarifavemiratohetngaKshilliBashkiakoseikomuns.Kynivel(nj
shum fikse q cdo familje, njsi biznesi apo institucion paguan n
vit) tenton t reflektoj nprgjithsi standardin ekonomik n bashkin
respektive, por jo at t cdo familje, asmadhsin
efamiljesaposasinembetjevetgjeneruaraprejsajdheascilatoperacionetmenaxhimittmbetjevembulon
(grumbullimin, transportin,ndarjenembetjeveapoasgjsimine
tyre,etj.).BashkiteqarkutGjirokastraplikojntarifaprgjithsishttulta,qndryshojnshumnganjbashkintjetrn:kume
ult sht ajo e bashkis Tepelen (250 lek/vit) dhem e lart ajo e
BashkisGjirokastr
(1,800lek/vit).Prbiznesetdheinstitucionetzbatohentarifamtlarta.NqarkuneGjirokastrs,nivelimesatar
ivjeljes s tarifsprkategorin Familjesht
rreth22%.Sanksionetapopezullimi ishrbimitsipasojemoslikuidimit
tdetyrimeveprktkategori jan tpamundura, pasi shrbimi i pastrimit
dhe grumbullimit dhe transportit t mbetjeve ofrohet
prkomunitetinsinj itrdhe
joprcdofamiljeaponjsibiznesivecmas,kshtuqprjashtimingakyshrbimshtipamundur.Sasiaembetjevesipasrrymavespecifike,qshtparashikuartgjenerohetderinvitin2025,tregonsembetjetorganikedotznpjesnmtmadhetgjithsasissmbetjevetgjeneruaramerreth47.4%ttotalitose5,277t/vit.Kjorrymmbetjeshdhedinamikaesajdotketvmendjetveant,sepse
legjislacioni n fuqi krkon reduktimin nmas t konsiderueshme
tmbetjeve organike qasgjsohen n lendfill.Gjithashtu,Qarku
iGjirokastrs ka nj potencial teorik t konsiderueshm t
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
9
rrymave specifike (letr, plastik, qelq dhe metal), rreth 34% ose
3,732 ton/vit, t cilat mund
triciklohendhetshmangensrishtngalendfilli.Ky plan sht hartuar n
harmoni me angazhimet e marra pr krijimin e nj sistemi t
integruarkombtar, sipas s cilit deri n vitin 2025 duhet t
riciklohet dhe kompostohetm shum se 1/2
embetjeveqgjenerohet,tasgjsohetnmnyrtsigurtn
lendfillempakse1/3embetjevetgjeneruara,ndrsapjesaembeturtprdoretprenergji.DukesjellnvmendjeobjektivateSKM:
a)
derinvitin2015duhettarrihettriciklohetapokompostohet25%esasissmbetjevetmbledhurangaautoritetvendoredhenvitin2020kjoshifrduhettarrijn55%.
b)
nvitin2015sasiaembetjeveorganikeedestinuarprnlendfillnukmundtjetmelarte75%esasissmbetjeve
tgjeneruaran2010dhen2020kjosasinukduhet t
jetmemadhese50%esasissgjeneruarnvitin2010.N2025,kjosasinukduhetttejkaloj25%tsasissgjeneruarn2010.
Objektivat rajonale prQarkun eGjirokastrs, q jepenm posht jan
prcaktuar duke
vlersuargjendjenekzistuesentcilnndodhetmenaxhimiimbetjeve:
Pr periudhn afatshkurtr 2014 2017 sasia e mbetjeve q duhet t
riciklohet dhe
tkompostohet(dmthqnukdotshkojmnlendfillapovenddepozitim)duhettjet2,002ton(1400tontkompostuaradhe602tontricikluara)
Pr periudhn afatmesme 2018 2020 sasia e mbetjeve q duhet t
riciklohe dhe tkompostohe (dmthqnukdo t shkojmn lendfill)duhet t
jet6,780 ton (4,094 ton tkompostuaradhe2,685tontricikluara)
Pr periudhn afatgjat 2020 2025 sasia e mbetjeve q duhet t
riciklohen dhe tkompostohen (dmthqnukdotshkojmn lendfill)duhett
jet7,280ton (4,485tontkompostuaradhe2,795tontricikluara).
Pr t arritur objektivat e msiprme n periudhn afatshkurtr 2014
2017 NJQVt e
qarkutGjirokastrdotndrmarrinmasatsivijon:BashkiteqarkutGjirokastr:
Planifikimindhengritjenenjrrjetimeqendraprndarjenemtejshmetmbetjeve,tciltdot
jengatipr tjuprgjigjur realitetit t ri tgrumbullimit
tdiferencuarapondarjesnburim tmbetjevene3kosha.
Organiziminendarjessmbetjevenburim (3koshat)kudokuofrohetshrbimi
imenaxhimit
tmbetjeve,shoqruarmeprogramepublicitare,informim,ndrgjegjsimdhenxitjetqytetarveprndarjenembetjevenburim.
Detyrimineprodhuesve,
importuesvedheshprndarsveprkatsprngritjendhefunksionimineskemave t
grumbullimit tdiferencuar, transportitdhe riciklimit/ rikuperimit
tdisa rrymave
tveantatmbetjevesi:mbetjetelektrikedheelektronike,tamballazhit,tvajravetprdorura,tbaterivedheakumulatorve,osedrejtprdrejtoseprmesttretve.
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
10
Vlersimin teknikoekonomik topcionitprngritjeneqendrave
tkompostimitprmbetjetbiongazonaturbane.
Shtrirjen e shrbimit t grumbullimit dhe transportit tmbetjeve n
100% t territorit urban tQarkutemgjer.
Prmirsimin e kapaciteteve njerzore dhe organizative tNjQVve
tQarkutGjirokastr pr
tofruarnjshrbimefektivdheefientnmenaxhimineintegruartmbetjevesipasktijplani.
Prmirsimin e menaxhimit financiar n nivel vendor, nprmjet
rritjes graduale t tarifs spastrimit, rritjes s prqindjes s vjeljes
s saj, uljes s kostos s transportit dhe hartimit
tstrategjiveprrikuperiminekostos.
Gjetjendhezbatiminemekanizmavedetyruestkoordinuarnnivellokal,pshndshkimprmospagiminetarifsspastrimitprmesndrprerjessshrbimevettjeraindividuale,sipshfurnizimimeenergjielektrikeapouj,edhekurprktojanshlyerdetyrimet.
Evidentiminevenddepozitimeveilegaletmbetjevedhemarrjaemasaveprmbylljenetyre9.Komunat:
nxitjen me prparsi t kompostimit individual, pasi ky praktikisht
nuk ka kosto investimi e
transporti.Grumbullimi iMPEEmund tbhetnpikate shitjes
sPEEapoedhenpika tkrijuaraenkasprgrumbullim.Dorzimi
iMPEEmundtnxitetprmesaplikimitt instrumenteveekonomikesisistemi
irimbursimittdepozitaveapopagesaenjbonusifinanciarngashitsitepaisjevetrejaelektrikedheelektronikeprpaisjetekthyera.Grumbullimiimbetjevetbaterivemundtorganizohetngadopikshitjeetyre,tcilatpastajmundtshrbejnsinyjelidhsemebiznesetericiklimitaporekuperimittlndveprbrsetbaterive.Grumbullimiiakumulatorvedhevajravetprdorurmundtbhetngapikateservisittmakinaveapopikagrumbullimitngrituraenkasprktqllimtcilatpastajmundtshrbejnsinyjelidhsemebiznesetericiklimitaporekuperimitttyre.GrumbullimidhetrajtimiisigurtimbetjevespitalorenQarkunGjirokastrmundtbhetsipasktyreopcioneve:(i)
zvendsimi i incineratorit tmbetjeve t rrezikshme tspitalit rajonal
tGjirokastrsmenj
teknologji t prparuar, q do t ulte shum kostot e transportit dhe
do t trajtonte
edhembetjettjeratrrezikshmespitalorengaburimettjeranqark;
(ii) privatizimi
ishrbimittgrumbullimit,transportitdhetrajtimitttyrenqark, icili
lehtsohetngaprezencantregekompaniveprivateqmundtkryejnshrbimettilla;
(iii)
organizimiimbledhjesstyrennivelrajonaldhetransportiprtrajtimnimpiantetekzistuesenqarkuneTirans.
Nperiudhnafatshkurtr20142017,nQarkuneGjirokastrs:
9 N nj periudh afatgjat do t synohet mbyllja e t gjitha
venddepozitimeve n kt qark.
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
11
Do t prmirsohet sistemi i grumbullimit dhe transportimit t
mbetjeve dhe do t
bhetzgjerimigradualishrbimitdrejtzonavetpambuluarame10%/vit;
Dotprezantohenskematpilottgrumbullimittdiferencuarn30%tsistemit;
Dotndrtohenqendralokaletgrumbullimittmbetjevetriciklueshme;
Dotkrijohenskemapilottkompostimitnkomunitetdhefamiljennjkapacitettotalprej
3.8t/ditprzonatcaktuaratqarkuttGjirokastrs.Nperiudhnafatmesme20182020,nQarkuneGjirokastrs:
Planifikohent jenfunksionaldhenprdorim
lendfillirajonalapondrrajonal,stacionetetransferimit,impiantetekompostimit,qendratericiklimit;
Shrbimiigrumbullimittmbetjevedotmbuloj90%tbanorvedheskemame3koshan70%tsistemit;
Dotndrtohen impiantetqendroredhe
lokaleprkompostiminembetjevennjkapacitetprej 11ton/dit dhe qendrat
e grumbullimit tmbetjeve t riciklueshme si dhe qendrat
prndarjenemtejshmetmbetjevetriciklueshme.
Nperiudhnafatgjat20202025,nQarkuneGjirokastrs: Do
tkonsolidohetsistemi imenaxhimit t integruar
tmbetjevedheprmbushenobjektivat
sasiortprcaktuarnplan.
Pritentjenfunksionalqendratekompostimittmbetjevenkapacitet12ton/dit,qendrat
egrumbullimittdiferencuardherikuperimittmbetjevetriciklueshmenkapacitet7t/dit,dheimpiantiilendfillitmekapacitet1014ton/dit.
Kyplanparaqetdyskenartmenaxhimittmbetjeveqkantprbashktpjesnparaasgjsimittmbetjevesimposht:Njpjesekonsiderueshmeembetjeve
t riciklueshmedhe tbiodegradueshmemblidhenpasi janndarnburimpr
tplotsuarobjektivate riciklimit, tkompostimitdhe t reduktimit
tmbetjeveorganikeqshkojnnLendfill.Vetmnjminimummbetjeshqnukmundttrajtohendotshkojnprasgjsimnlendfill.Skenarteasgjsimitjansimposht:(i)
Skenari1:Nnjlendfillrajonalnnivelqarku.VendodhjaelendfillitmundtjetnMashkullor
osenTrbuq,pornukprjashtohetasnjopsiontjetrqmundtidentifikohetdheprfshihetnstudiminefizibilitetit.
(ii) Skenari 2: N nj lendfill ndrrajonal. Mund t shfrytzohet
lendfilli n Bajkaj, Sarand,bashkarisht me nj pjes t qarkut Vlor ose
t bashkpunohet me Qarkun Fier pr ndonjalternativtardhshme.
Dukeunisurngakostovjetoreeaktualizuar,kostoprnjsietrajtimittmbetjevedhekostototaleeinvestimit,opsioniiskenarit2shtmibshmdhemekonomikprkushteteQarkutGjirokastr.Megjithat,
vendimi prfundimtar pr t planifikuar investimet n infrastrukturn
emenaxhimit tmbetjeve prmes skenaritm tmir, do tmerret pas
studimeve respektive t fizibilitetit dhe nj
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
12
procesikonsultimimtgjerndrmjetQarkuttGjirokastrsdheqarqevekufitare,pasivarsishtngaekonomiaeshkallsdhekostotetransportit,
impiantimundtishrbejnjterritorimtgjrsesavetmQarkuttGjirokastrs.KostoeprafrtemenaxhimittmbetjevenQarkuneGjirokastrsderinvitin2025parashikohetsimposht.Ajoprfshinsipasrradhssmposhtmeminimalishtktomasainvestuese:
a)
njimpiantprndarjetmtejshmetmbetjevetriciklueshmesipasrrymaveprkatse,b)
sisteminegrumbullimitmetrekoshantgjithterritorinurbantqarkut,c)
impiantpilotdheqendrorkompostimi,d)
mundsishtnjstaciontransferimikumbetjetqndrojnprkohsishtparastdrgohenpr
asgjsimprfundimtarnlendfill,e)
ndrtiminenjpikegrumbullimiprmbetjetinerte10f)
ngritjenenjpikegrumbullimitmbetjevetrrezikshmeprqarkun11.g)
mbylljenevenddepozitimeveaktualetligjshmedhetpaligjshme
10VlersimiikostoveprzbatiminektijPlaninukprfshinngritjeneksajpikegrumbullimi.11VlersimiikostoveprzbatiminektijPlaninukprfshinngritjeneksajpikegrumbullimi.
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
13
Kostot Skenari1(lendfillrajonal)
Skenari2(lendfillndrrajonal)
Kostokapitale 4millioneuro 2.8milionEuro
KostotO&M 0.3millionEuronvit 0.3milionEuronvit
Kostot vjetore t aktualizuara ntotal 0.6millionEuronvit
0.54milionEuronvit,
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
14
HYRJEPlani prMenaxhimin eMbetjeve prcaktonmnyrn sipas t cils do
tmenaxhohenmbetjet nzonnembetjevetQarkuttGjirokastr.Kyshtplani ipar
rajonalprmenaxhiminembetjeve,
ihartuarprmesnjprpjekjeushtrimorepartneriteti,ekoordinuarngaMMmembshtetjeneprojektitSELEA
t financuarngaprogrami IPA2010 iBE,pr tndrtuarkonsensusmesaktorve
tpushtetitqendrordhevendor,
industrisdheaktivistvevullnetar,nlidhjemetrsineteknikavetduhura,siOpsioniMjedisorPraktikishtmiMir(BPEO),nmenaxhiminembetjeveurbane.Planimerr
n konsiderat rezultatet e fituara prej procesit t konsultimeve t
gjera dhe t nismskombtare ushtrimore pr integrimin e planeve, pr t
siguruar prputhshmri dhe sinergji
nlehtsiminezhvillimittktijshrbimi.Plani i Menaxhimit t Mbetjeve pr
Qarkun e Gjirokastrs synon t zvogloj sasin n rritje
tmbetjeve,prmesbashkpunimitindividualdhekolektivnnivelvendor,dhenkuadrtnismavettjeratndrmarranshkallvendi,prtzvogluarsasinembetjevenburim.NbashkpunimdhekonsultimtngushtmeekspertteProjektitSELEAshtngriturGrupi
iPunsprMbetjet, i cili prfshin shum aktor t rndsishm pr proceset
vendimmarrse n fushn embetjeve.Plani
iMenaxhimittMbetjeveprQarkuneGjirokastrsofronzgjidhje
lokalegjersishttpranuaradhenjkuadrtmiratuarpune,sipastcilitmundtmerrenvendime
lidhurme
infrastrukturnqnevojitetprtprmbushurzbatiminepraktikavemtmiramjedisore.Planinxitnjpjesmarrjemtmirttgjithapalve.Plani
iMenaxhimit tMbetjeveprktQarkparaqetnjkndvshtrim strategjik
tmenaxhimit tmbetjeve, duke e vn theksin n sasin n rritje t
mbetjeve dhe lehtsirat e nevojshme
prmenaxhiminembetjeve.Gjithashtu,Planiprfshin:
Proceduraefektiveprgrumbullimindhetransportinembetjeve;
Njinventartvenddepozitimeveekzistuese,gjendjesstyredheplaneveprrehabilitim;
Standardetprballueshmeprndrtiminelendfilleveqminimizojnndotjen;
Mekanizmaprrritjenetardhuravengagrumbullimiimbetjeve;dhe Hapat e
nevojshm pr t rritur shkalln e ndrgjegjsimit publik n lidhje me
dmet q
shkaktojnvenddepozitimetembetjeve.Zbatimiiktijplanidotkrkojidentifikimineprojektevedherrymaveprioritaretmbetjeveprmesmekanizmittprojektevetgatshmeprfinancim.KtoprojektedotmundtzbatohenpasiPlani
iMenaxhimittMbetjeveprQarkuneGjirokastrstmiratohetngaKshilliiQarkuteGjirokastrsdhemepasngaKshilliiMinistrave.
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
15
1. LEGJISLACIONIDHEKUADRIINSTITUCIONAL1.1.
PolitikadheStrategjiaKombtareprMenaxhimineMbetjevePolitika dhe
Strategjia Kombtare pr Menaxhimin e Mbetjeve n Shqipri prcakton
drejtimin
epolitikavetQeverisShqiptareprmenaxhimineqndrueshmtmbetjevederin2025.Ajoshthartuardukeumbshteturnangazhimineqeverisprfinancimenfushnembetjeve,meqllimqt
transformoj prvojat ekzistuese prmes reduktimit, riciklimit,
kompostimit dhe rehabilitimit.Ajoprcakton objektiva sfiduese pr
ndryshime rrnjsore mbi mnyrn se si menaxhohen
aktualishtmbetjetnShqipri.Plani dhe Strategjia Kombtare pr
Menaxhimin e Mbetjeve parashikojn 4 shtylla kryesore
PEFL(Planifikim,Edukim,Financim&Legjislacioni)prsaiprketzbatueshmrissStrategjisdhePolitiksKombtareprMenaxhimineMbetjeveprmesPlanitprMenaxhimineMbetjeve.Kto
shtylla, q jan themelore pr gjetjen e zgjidhjeve afatgjata dhe t
qndrueshme, duhet
tadresohenmeprparsimeqllimqtsjellinndryshimeefikase.Ndryshimiipraktikavedhesjelljessindividit,
bizneseve komerciale dhe institucioneve krkonmjaft koh, prpjekje
dhe investime.
Njsiprmarrjeetillkrkonplanifikimtmirnnivelvendor,rajonaldhekombtar.Ndajfokusikryesoriobjektivaveprsektorinshtzbatimiinjsistemiplanifikuestthjeshtdheefektiv.ShtyllatkryesorePEFLjansivijon:Planifikimi:
Fokusi kryesor i qllimeve fillestare t sektorit sht zbatimi i
planeve t thjeshta, porefektive t menaxhimit (Plane Lokale,
Rajonale dhe Kombtare t Menaxhimit t Mbetjeve)
tmbshteturan12zonateprcaktuaratmbetjeventgjithvendin.Ktozonatmbetjeve,nfakt,gjendenbrendakufijveadministrativ
tQarqeveekzistuese.Planet
identifikojnmasatafatshkurtraafatmesmedheafatgjatadhevnnevidencnevojatprinvestimedhembshtetje.Nvijim,ktotfunditmundtzhvillohennprojekteqdotfinancohenngaqeveriaosedonatortndryshm.Plani
Kombtar prMenaxhimin eMbetjeve: shtmiratuar nga Kshilli
iMinistravem 19.1.2011.PKMMmerr plotsisht n konsiderat krkesat e
legjislacionit t BEs n fushn emenaxhimit
tmbetjeve,veanrishttDirektivsKuadrprMbetjet(shikoAneksinII).Planet
LokaledheRajonale tMenaxhimit tMbetjeve:do tprgatitenpr
tjuprgjigjurnevojaveafatshkurtradheafatmesme.1. Edukimi:Qllimi
injplani tdetajuarshtq t lehtsojzbatimingradual tsistemit
triqesynohettefutetprmenaxhiminembetjeveneShqipri.Elementimirndsishmndosistemjannjerzit,
t ciltdo tvnnprdorim sistemindhe tado tamenaxhojnat.Aktortkryesor
tsistemitduhetqetedukohenmeqllimqtrealizojnpotencialetetyrebrendasistemit.Prpasojsistemidotfunksionojsipaspritshmrie.Trajnimiiaktorveshtshumirndsishmprzbatimindhe
funksionimin me sukses t vet sistemit. Edukimi dhe trajnimi mund t
ken disa forma:ndrgjegjsim publik; inpute formale dhe informale n
programin e kurrikuls shkollore, trajnimprofesional ose edukim
universitar pr ata q gjenden n nivelin menaxhues t sistemit. Ky
plan
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
16
prvijonndetajeprdorimineedukimit sinjburimpr sistemine ridhe
shpjegon se simund tprdoretprtdhnefektemaksimale.2.
Financimi:Siprmendetnpiknmlart,edukimiiburimevenjerzoreshtjetsorprzbatiminmesuksesdhefunksioniminedosistemitri.Megjithat,burimetnjerzoredhevetsistemiduhettmbshtetenmeburimeadekuate.Kushtithelbsorprkomponentinfinanciartdoplanimenaxhuesshtofrimi
iniveleve tnevojshmedhe tqndrueshme t financimit.Nukkagjm
tkeqesesadshtimi i sistemit pr shkak se n planifikimin e tij nuk
jan parashikuar burime
tmjaftueshme.SikundrnPlaninKombtarprMenaxhimineMbetjeve,edhenPlanetRajonaletMenaxhimittMbetjeve,
duhet t parashikohen burimet e mjaftueshme, t prvijohen elementt
kryesor
prfinanciminesistemitdhetprshkruhenmetodateprllogaritjeveqdotprdorenprktqllim.3.
Legjislacioni:Edhekurtetreshtyllateprmenduramlartjannvendineduhur,nevojitetpajisjaesistemitmeproceduradhe
rregullore,pasiekzistencaenj trsie
rregullashsolideshtshumerndsishmeprtmbshteturpunnedoadministratoritsistemit.PjeseprocesitteantarsimitnBE,shtedhepunaqpobhetprtranspoziminelegjislacionittBEsnlegjislacioninshqiptar,veanrisht
n fushn embetjeve. Ky legjislacion u jep jetmasave prmbrojtjen
emjedisit dheshndetit t njerzve, duke parandaluar dhe zvogluar
efektet e pakthyeshme prej prodhimit dhemenaxhimit
tmbetjevedhedukezvogluarpresioninnprdoriminndajburimeven
trsi,sidhedukeprmirsuarefikasitetineprdorimit t tyre.Prshtatja e
ktij legjislacionido t ketefekt
tmadhmbimnyrnsipomenaxhohenmbetjetnShqipri.Kydot jetnjhap
irndsishmdrejtprdorimit t prmirsuar t burimeve, i cili prbn qllimin
kryesor tQeveris s Shqipris
przhvillimineqndrueshm.StrategjiaKombtareprMenaxhimineMbetjeveqshtmiratuarm19.1.2011,prcaktonparimetkryesoreprorientimineqasjevedheprmbushjeneobjektivatstatutoretmenaxhimittembetjeve.Atoprmblidhensimposht.HierarkiaeMenaxhimittMbetjeve:SKMMmbshtetetnhierarkinemenaxhimittmbetjeve,ecilaprfaqsonnjngaparimetkryesoretsaj:
Parandalimiimbetjeve:QeveriaeShqiprispopunonprtepromovuarprogrameqsynojnparandalimindheminimiziminembetjeve.Ktomasasynohenkryesishtprgjeneruesitembetjeveindustriale
dhe tregtare. Prve ktyre programeve duhet t zhvillohen edhe fushata
prparandaliminembetjevetprodhuarangasektoriFamiljar.
Riprdorimi:Mundsitmtmdhaprriprdoriminembetjeveqndrojnnmenaxhiminepajisjeve
q jann fund t ciklit t jets, sipajisjet elektrikedhe elektronike
(prfshire pajisjetshtpiake)dheprodukte t tjera.Ktomund
tofrojnmundsi
tkonsiderueshmeprbiznesindhepunsimin,sidheprfitimeprnjerzitmepagaetardhuratultaosepatardhura.
Riciklimi:Riciklimishtmnyrakryesoreprtidhnvlermaterialeveqjannfundtciklittjets.Meqllimqktomundsitjenmeleverdiduhettadresohendyshtjethelbsore.Spari,
materialet duhet t jen n gjendje t till q t riparohen pr ti br ato
srish
tprdorshme.Edyta,ntregduhettekzistojkrkesanlidhjemektoprodukte.
Rikuperimi,p.sh.prodhimiienergjis:prodhimiienergjisngambetjetshtnjprfitimshtesq
vjen nga menaxhimi i integruar i mbetjeve. Ai mund t ket disa
forma, prfshir
teknikatkonvencionalesidjegiaembetjevetprzieraoseprdorimi
iteknologjivealternativesigazifikimidhepiroliza.
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
17
Asgjsimi imbetjeve:N fund thierarkisgjendetasgjsiminmnyr t
sigurt imbetjeve.Ndonsekyprocesprfaqsonmundsinmpak tdshiruarne
lidhjemembetjet,projektimi
ilendfilleveinxhinierikeprasgjesiminembetjeveshtprmirsuarndjeshm.
Afrsiadhembshtetjanforcateveta:Parimiiafrsisdhembshtetjesnforcatevetakrkojnqmbetjetttrajtohensampranvenditku
janprodhuar.Megjithat,dihetsetrajtimi
imbetjevetgjithllojevebrendavenditmundtmosjetimundurdhejogjithmonzgjidhjamemir.Ndotsipaguan:Kostotemundshmemjedisoredheatotfuqispuntoreprprodhimin,trajtimindheasgjesiminembetjeveduhettreflektohennmimeteproduktevedhetpagesavetshrbimeveprmenaxhimin
e mbetjeve. Objektivi sht ofrimi i nj sistemi t drejt shrbimesh q i
dekurajonprodhuesittgjenerojnmbetje,qnmomentinepar.Opsioni Mjedisor
Praktikisht m i Mir: Duke marr n konsiderat t gjitha parimet s
bashku,Strategjia propozon q zgjedhjet n lidhje me menaxhimin e
mbetjeve t bhen n prputhje
meparimineOpsionitMjedisorPraktikishtmtMir(BPEO).StrategjiaKombtareeMbetjeveprvijonmekanizmatkryesorpr
investimensektorinembetjevedhenevojnprtprshtaturprocesinefinancimitmedyfaza,dukemarrnkonsideratsituatnnperiudhnparadhepasantarsimit.Sipas
SKMM, nevojitet nj ndryshim rrnjsor i sistemit n trsi pr menaxhimin
e mbetjeve nShqipri. SKMM tenton drejtmbylljes s vendasgjesimeve q
nuk jan n prputhjeme krkesat
eDirektivssLendfilleve,dukezvogluarnumrindheprmasatelendfillevetrejanvend.Arritja
e ktij objektivi sht me leverdi, pr sa koh SKMM promovon zbatimin e
hierarkis
smenaxhimittmbetjeve,gjecilannkuptonminimizimindhegrumbulliminediferencuartmbetjeve,riprdorimin,riciklimindheriprtritjen.Tgjithaproceset,qzvoglojnnmastkonsiderueshmesasinembetjeveq
shkonprasgjesim, janhapaqduhet tiparaprijn investimeven
fushneinfrastrukturssmbetjeve.SKMMparashikonnjshmangietemadhengaasgjesimiimbetjevenelendfille,prmespaksimitafatgjatetmbetjeveqeasgjsohennelendfillnga90%,aktualishtnvetm30%dherikuperimittpjesssmbeturprej70%prmes,riciklimit,kompostimitdheprodhimitteenergjis.N
praktik, hapat e par t progresit drejt prdorimit m intensiv t
praktikave t riciklimit
dhekompostimitnnivelvendor,dotarrihenprmesofrimitnshkalltgjer,ngasubjektetprkatse,t
shrbimeve t grumbullimit t diferencuar tmbetjeve dhe vnies n
shfrytzim t sistemeve
tmekanizuaratndarjes(qvijongrumbulliminetyre)ntgjithvendin.Prmesksajstrategjieofrohetedhenjkoncepti
iri:ai i
infrastrukturssasgjesimittmbetjevenbazqarku/qarku.Strategjiasugjeronlnienmnjantkonceptitnjbashkinjlendfilldhekaliminn
konceptin tpaktnnj lendfillpr rajon.Bashkitdhe komunatq gjendenn
tnjjtinqarkduhettbjnmarrveshjeprvendinsekudotndrtohetlendfilli,sidotamenaxhojndhesidotabjnatfinanciarishttqndrueshm,etj.Kjodotkursentehapsirat,investimet,shkallnendikimitnmjedis,etj.
Sipasktijkonceptinevojitenafrsisht12
lendfillepr12Qarqe,dukebrqnumri
ilendfillevetbjernmnyrdrastikememshumse5her.
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
18
1.1.1PlaniKombtariMenaxhimittMbetjevePKMMshtreferencerndsishmeprtardhmen.Aiprcaktonobjektivarealistprmenaxhimine
qndrueshm tmbetjeve n Shqipri. Imbshtetur n angazhimin financiar t
Qeveris pr ttransformuar prvojn e deritanishme t vendit lidhur me
mbetjet, plani prcakton drejtimin
epolitikavetQeverisprmenaxhimineqndrueshmtmbetjeven15viteteardhshme.Aishpjegonmnyratsesipushtetiqendrornbashkpunimmepushtetinvendordheaktortetjerdotzbatojktopolitikat.Aishpjegonsesidotprmbushenobjektivatafatshkurtrtqeveris,prriciklimindhekompostimine25%
tmbetjevedhe sido tecetprparan tardhmen.Qllimishtofrimi injsistemit
integruarprmenaxhiminembetjeve,
icilipasvitit2025dotriciklojosekompostojmshumsegjysmnembetjeve,dotasgjesojnlendfillempaksenjttretnesasissmbetjevedhedotshfrytzojpjesnembeturprprodhimenergjie.PKMMsynontminimizojndikiminnmjedistmbetjevedhetprmirsojefikasitetineprdorimittburimevenShqipri.PlanishtprgatiturngaMinistriaeMjedisitdheshtkonsultuarmeaktorttjertrndsishmtsektoritpublikdheprivat.PKMM
sjellsbashkuelementtstrategjik
tPolitiksdheStrategjisKombtareprMbetjetdhe ivendos atonj kontekst
koherent, t arritshmdhe zbatimi tqndrueshm.Aina jepnjhart
tdetajuarveprimeshprprogresinevendit,dukekonsideruarsipiknisjesituatnntcilnndodhemi,prtvlersuarecurinderinvitin2025,moment
iciliprkonmezbatimineplottkonceptitprmenaxhiminembetjeve,sipaskrkesavetDirektivsKuadrtBEsprmbetjetdheobjektivavetBEs
pr reduktimin embetjeve t depozituara n lendfill. Ai prmban
njmetodologjime
piketavlersimitverifikueshme,respektivishtderinvitet2015,2020dhe2025.Dokumenti
iPKMMparashikon tre fazadhe shoqrohetmeobjektivatprkats
strategjik.Zbatimi iPlanitKombtartMbetjevedot:
ofroj gjersisht grumbullimin e diferencuar t mbetjeve n gjith
Shqiprin, pr letrn,kartonin,metalet,qelqindheplastikn;
synojtndalojshtiminesasissmbetjeveurbanetprodhuaraderinvitin2020;
riciklojdhekompostoj25%tmbetjeveurbanederin2015,dhe55%derinvitin2020;
shfrytzojprprodhimenergjiesasinprej15%tmbetjeveurbane; zvogloj nga
90% q sht aktualisht, n 30% sasin embetjeve urbane pr asgjesim
n
lendfille; jap informacione dhe kshilla pr bizneset lidhur me
minimizimin e mbetjeve; dhe do te
zhvillojtregjeprmaterialetericiklueshme,dukeendihmuarriciklimintbhetizbatueshmdhedukeulurkostotprkatse.
PKMMkrkonzbatiminehierarkissmbetjeve:Parandalimin,PrgatitjenprRiprdorim,Riciklimin,RiprtritjendheAsgjesimin.Npraktik,kjokrkonnivelshummtlartorganizimi,dukeprfshiredhe
parashikimet pr kthimin e produkteve, diferencimin e mbetjeve n
burim dhe pranimin
estandardeveprprodukteqkrijohenmematerialetderivuarangatrajtimiishumfishtimbetjeve.Suksesi
iktyresistemevevaretgjersishtngasjelljae
individvedhekompanive,ecilandikohetngashkallae tyree
tkuptuarit,mbidmetqmund t shkaktohen sipasojemenaxhimit tdobt
tmbetjevedhemundsitqekzistojnprshndrriminembetjevengaproblemnburimtardhurash.
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
19
Prandajnjndrmasateparaqduhettndrmerretshtorganizimi
ifushatavetkoordinuaratndrgjegjsimitdheprogramevetedukimit.Meqllimqmenaxhimiimbetjevennivelstrategjiktbhetnmnyrnmtmir,SKMMendanvendinn12zonatqartambetjesh,sipaskufijvegjeografiktQarqeveekzistuese.Zonatembetjevejan
vlersuar paraprakisht si njsim vete, POR nuk prjashtohetmundsia e
bashkpunimitmesndonjrsprejtyreprgrumbulliminembetjeve,meqllimqtkrijohetefektmimirnkontekstineekonomissshkallsdhematurisfiskale.PlaniKombtariMenaxhimittMbetjeve(PKMM)prcaktonbaznpr:
kuadrin kombtar t zhvillimit tplaneve rajonaledhe lokale
tmenaxhimit tmbetjeve, tcilat nga ana e tyre prcaktojn parimet,
adresojn shtjetme rndsi kombtare, si
p.shmenaxhiminembetjevespitaloredhetrrezikshme,rikuperiminespecializuardheoperacionetericiklimit(tgomaveoseplastiks);dhe
menaxhimin e mbetjeve lokale me fokus grumbullimin dhe
asgjesimin e mbetjeve
urbane,prfshindarjenetyredheprpuniminprriciklim.Ktoplanedotnevojitettkoordinohenmesdyapomshumnjsivetqeverisjesvendore.
1.2.
LegjislacioniKombtarQeveriaeShqiprisshtangazhuarnprocesineantarsimittplotnBE.MinistriaeMjedisitkapunuar
n kt drejtim pr t transpozuar instrumentet kryesor legjislativ t
BEs n fushn emjedisit.Programi itranspozimitt
legjislacionitshtrealizuaredheprmesfinancimevetBEs.Kyproces vazhdon
ende, pasi statusi aktual i transpozimit t Direktivs sht prmbushur
vetmpjesrisht.LegjislacioniShqiptaraktualimbetjeveprfshinsimposht:1.
LigjNr.10 463, dat 22.9.2011 PrMenaxhimin e Integruar tMbetjeve i
amenduarme Ligjin
nr.32/2013,dat14.02.2013dhe
ligjinnr.156,dat10.10.2013Prdisandryshimedheshtesanligjinnr.10463,dat22.11.2013Prmenaxhimineintegruartmbetjeve
2. Vendim iKMNr.175,dat19.01.2011 PrMiratimine
StrategjisKombtare tMenaxhimit
tMbetjevedhetPlanitKombtartMenaxhimittMbetjeve
3. VendimiKMNr.177,dat6.3.2012Prambalazhetdhembetjetetyre4.
VendimiKMNr.866,dat4.12.2012Prbaterit,akumulatortdhembetjetetyre5.
Aktnormativ iKMNr.3,dat7.9.2011 Prheqjenemjetevemotorike, t
rimorkiove sidhe t
pjesvettyretkmbimit,tdalajashtprdorimit,qndodhennafrsitrrugvekombtare6.
VendimiKMNr.705,dat10.10.2012Prmenaxhimineautomjetevenfundtjets7.
Vendim iKMNr.765,dat7.11.2012 Prmiratimine
rregullaveprgrumbulliminediferencuar
dhetrajtiminevajravetprdorur8. Vendim iKMNr.798,dat29.9.2010
Prmiratimin e rregullores "Pr administrimin embetjeve
spitalore"9.
VendimiKMNr.178,dat6.3.2012Princineriminembetjeve10.
VendimiKMNr.452,dat11.07.2012Prlendfilletembetjeve11.
UdhzimNr.6,dat27.11.2007Prmiratiminerregullave,prmbajtjesdheafateveprprgatitjen
eplanevetadministrimittmbetjevetngurta12.
VendimiKMNr.99,dat18.2.2005Prmiratiminekatalogutshqiptartklasifikimittmbetjeve
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
20
13. RregulloreNr.1,dat30.3.2007Pr trajtiminembetjeve
tndrtimitngakrijimi, transportimiederitekasgjsimiityre
14. RregulloreNr.4,dat15.10.2003 Prkrkesn,
shqyrtimindhemiratimine lejevepreksportindhetranzitinembetjeve
15. Vendim
iKMNr.333,dat26.1.2011Pradministriminevenddepozitimeverajonaletmbetjeveurbane
16. VKMnr.117,dt.13.02.2013Perkriteretqprcaktojnkurdisa tipe
tmetalit skrappushojn sqenimbetje.
1.3.
InstitucionetdhePaltePrfshiraShumaktorkaninteresosemundtafektohenngamenaxhimiimbetjeve.Mposhtidentifikohenaktort
kryesor dhe rolet e tyre n procesin e zhvillimit dhe zbatimit t
masave pr arritjen eprputhshmrismepolitikat shtetroredhe
legjislacioninprmenaxhimin embetjeve.Prshkrimi
idetajuariprgjegjsivejepetnlegjislacioninspecifikprmbetjet,iciligjendetnlistnqshtpjesektijplanidhenaktettjera(jospecifikeprmbetjet)tcituaramposht.1.3.1InstitucionetShtetroreInstitucionetepushtetitqendrorjanprgjegjsitkryesoreprarritjendhembajtjennvazhdimsitprputhshmrismepolitikenshtetroredhe
legjislacioninprmenaxhiminembetjeve. Institucionetshtetrore kan
detyrn dhe detyrimin t sigurojn prputhshmrinmemnyrat dhe zbatimin
nkuadr t programeve t prcaktuara n instrumentet ligjor, ose
marrveshjet me institucionetprgjegjse t BEs. Gjithashtu, ato jan
prgjegjse pr zhvillimin dhe zbatimin e
strategjiskombtareprmbetjet.MinistriaeMjedisit,(MM)shtinstitucionikryesoriprfshirnmenaxhiminembetjeve.SipasligjitN.
10463, date 22.09.2011 Mbi menaxhimin e integruar t mbetjeve ajo
sht prgjegjse prformulimin e strategjis pr mbetjet dhe planifikimin
n nivel kombtar (Neni 11), hartimin
eprogrameveprmbetjet(Neni14),hartiminelegjislacionit(Nenet7,8,9,11,13,14,15,16,17,18,20,21,22,25,26,27,28,29,30,31,32,33,34,35,36,37,38,39,40;41,42,43,44,45,46,47,49,50,51,52,57,58,60dhe64),prgatitjeneprojekteveprmbetjet,prgatitjenekushtevepr
lejetn lidhjeme infrastrukturn prmbetjet edhe pr disa vjet deri kur
aktiviteti i dhnies s lejeve ti kalojplotsisht Agjencis Kombtare t
Mjedisit (AKM), prgatitjen dhe publikimin e raporteve
mbizbatueshmriseligjitprmbetjetdheVKMtprkatse.Agjencia Kombtare e
Mjedisit (AKM) sht institucion publik, qendror q prgjigjet para
MM,juridiksioni i s cilsmbulon gjith territorin e vendit prmes zyrs
se vet qendrore dhe 12 degverajonale ne qarqe.Duke qenAKM sht njsia
zbatuese eMMs, ajo sht prgjegjse edhe prhartimin e Programeve
Kombtare t Monitorimit Mjedisor, prgatitjen e Raporteve Vjetore
prGjendjeneMjedisit,kshilliminenjsivetepushtetitvendorlidhurmepolitikatmjedisore,krijimindhemenaxhimin
e informacionitmjedisor, siguron informimin e publikut dhe aksesin
n vendimmarrje,siguron zbatimin e parimit t prgjegjshmrismjedisore,
etj. T gjitha prgjegjsit e
msiprmezbatohensiprshtjetmjedisorenprgjithsi,ashtuedheprmenaxhiminembetjeve,nveanti.jomevonese4vitepashyrjesnfuqitLigjitpr
lejetemjedisit(Janar2013),meUrdhrtMinistrit,prgatitjaekushteveprlejetemjedisitdotikalojAKMs.
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
21
Tabela1eLigjitNr.10448,dat14.7.2011Prlejetemjedisitprshkruanveprimtaritdheimpiantetqlidhenmembetjetsisubjekttlejevemjedisore.ZyraqendroreeAKMsdotprgatiskushtetedhnies
s lejevepr shumicne ktyre aktiviteteve,pasi ato iprkasin
grupeveAdheB te
lejeve.ARMtdotprgatisinkushtetvetmprlendfilletembetjeveinerte,kushteteobjekteveprruajtjendheprpunimineskrapittmetalevedhekompostiminebiombetjeve,meqensektoklasifikohenngrupin
C t lejeve. Gjithashtu, AKM sht e prfshir n procesin e VNMs pr
aktivitetet dheinfrastrukturnqlidhetmembetjet.SipasVKMdat 13.3.2013
Mbiorganizimindhe funksionimin e Inspektoriatit Shtetror
tMjedisit,(ISHM),kyifunditshtinstitucionbuxhetorqendror,qprgjigjetparaMMs.Misioniitijshttgarantojprputhshmrinelegjislacionitprtgjithafushatqmbulonministria,pratlegjislacionitmjedisor.
Inspektoriati sht i organizuar n dy nivele: n nivel drejtorie n
qendr dheme
degterritorialennivelqarqesh.Aktivitetetkryesoretinspektoriatitprfshijninspektimin,kontrollindhezbatimine
ligjitmbiveprimtarin, infrastrukturndheoperatortemenaxhimit
tmbetjeve.Ai luanrolin e vet dhe ushtron prgjegjsit sipas Ligjit
Nr. 10433, dat 16.06.2011 Mbi inspektimin
nRepublikneShqipris(RSH).Ktoroleprfshijnhyrjendheinspektiminnmjediseteoperatorveqveprojnn
fushnembetjeve (Neni37),kampionimin
(Neni38),kontrollinedokumentacionittoperatorve(Neni39,41),etj.PoliciaeshtetitmundtbashkpunojprtmbshteturaktiviteteteISHMPUP
(Neni 42). Pr t prmbushur detyrimet e tij, ISHM mund t bashkpunoj
edhe meinspektoriatetetjera.Qendra Kombtare e Liensimit (QKL) sht
institucion unik me juridiksion n gjith territorin
eShqipris.Ajoushtronve te tjerashedhe roledheprgjegjsi t caktuara
lidhurmemenaxhiminembetjeve.SipasLigjitNr.10081,dat23.02.2009Mbiliensimin,autorizimindhelejetnRepublikneShqipris
QKL sht prgjegjse pr mbajtjen e regjistrit kombtar t liensave dhe
lejeve, kuprfshihen veprimtarit, mjetet edhe operatort q ushtrojn
veprimtarin e tyre n fushn
emenaxhimittmbetjeve(Neni14).QKLshtautoritetikuoperatortduhettaplikojnprtmarrliensn,autoriziminapolejeneaktivitetit.QKLlshonktodokumentedheshtynafatetevlefshmris(Neni
28), ose i anulon ato (Neni 29). Sipas Ligjit Nr. 10463, dat
22.09.2011 Mbi menaxhimin eintegruar t mbetjeve QKL lienson agjentt
e transportimit tmbetjeve (Neni 57), tregtart
dhendrmjetsitembetjeve(Neni58)MinistriaeTransportitdheInfrastrukturs(MTI)kaprmisionformulimin,zbatimindhemonitoriminepolitikave
kombtare, normave dhe standardeve n lidhje me .. shrbimet publike
.. q
synojnzhvillimineqndrueshmdhepromovimineinvestimeveprivatedhetrritjesekonomike.SipasLigjitNr.9663,dat18.12.2006Prkoncesionet,koncesionetmundtlshohenngaautoritetetkontraktuese,prveaktiviteteve
te tjeraedhepraktivitetetegrumbullimit, transportimit,
trajtimitdhemenaxhimit tmbetjeve tngurta (Neni4).Autoriteti
kontraktuesshtministria apoNJQVqesht prgjegjs pr veprimtarin
ekonomike, pr t ciln sht dhn koncesioni (Neni 5).
Sipasmisionittsaj,MTIshtautoritetikontraktuesprkoncesioneteveprimtariveekonomikeqbiennnprgjegjsinesaj,p.shshrbimetpublike,prrrjedhojedheprkoncesionetqe
lidhenmembetjet.Kjo bhet me vendim t Kshillit t Ministrave (Neni
5). MTI, n bashkpunim me Njsin prKoncesionet nMEI, bn identifikimin
e koncesioneve tmundshme dhe vlerson efektshmrin
ekostosstyredhekapacitetetfinanciaremeqllimqtmundtgjykojmbimundsitezbatimitosejotktyrekoncesioneve.MTIorganizontenderprt
identifikuartenderuesiteduhurnzbatiminekoncesioneve, realizon
negociata pr kushtet e koncesionit dhe, n rrethana t caktuara,mund
tprishmarrveshjenprkoncesion(Neni11,15,16,20,21,28).
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
22
SipasLigjitNr.10463,dat22.09.2011Mbimenaxhimine
integruartmbetjeve,MTIbashkpunonmeMMprhartimine
legjislacionitnfushnerikuperimittmbetjeve(Neni17)dhemenaxhimittmbetjeveinerte(Neni37),prmakinatnfundtciklittjets(Neni32),prmbetjeteprodhuarangaanijetdhembetjetngakargotetransportittmallrave(Neni40),prtransportinembetjeve(Neni57),lidhurme
llojet embetjeve sipas kategorive t ndryshme t lendfilleve (Neni
43), pr kriteret
prstudimindheprojektiminendrtimittlendfilleve,mbylljenetyre,sidheprfunksioniminetyre(Neni45),etj.SipasLigjitNr.10119,dat23.04.2009Mbiplanifikimine
territoreveMinistri
iPunvePublikedheTransportitmiratonlejetprinfrastrukturnkombtare,prfshiredhelendfillet(Neni78).MinistriaeShndetsis(MSH),sipasLigjitNr.10463,dat22.09.2011MbimenaxhimineIntegruartMbetjeve
(neni35)bashkpunonmeMMnhartiminbashkrisht t rregulloresprmenaxhimin
embetjevespitalore.MSHshtprgjegjseprzbatiminesaj.Spitaletdheprodhuesitetjertmbetjevespitalore
janprgjegjsprhartimindheprditsiminePlaneve t tyre t Menaxhimit t
Mbetjeve, n prputhje me Planin Kombtar t Menaxhimit
tMbetjeve.MinistriaeEkonomisTregtisdheEnergjetiks
(METE)sipasLigjitNr.10463,dat22.09.2011Mbimenaxhimin e integruar t
mbetjeve n bashkpunim me MM sht prgjegjse pr
hartiminbashkrishttrregulloresmbimenaxhiminembetjeveminerale(Neni38),tmbetjevengaindustriaedioksiditttitanit(Neni39).Sipas
Ligjit 9663, dat 18.12.2006 Pr koncesionet METE ka nj njsi pr
koncesionet q shtprgjegjse pr promovimin dhe dhnien e ndihms ndaj
autoritetit kontraktues, n vlersimin dhenegocimin e koncesioneve pr
grumbullimin, transportimin dhe prpunimin, si dhe menaxhimin
embetjevetngurta(Neni4).MinistriaeBujqsis,ZhvillimitRuraldheAdministrimittUjrave
(MBZhRAU)sipasLigjitNr.10463,dat22.09.2011MbimenaxhimineintegruartmbetjevenbashkpunimmeMMshtprgjegjseprhartiminbashkrishttrregulloresmbiprdoriminellumittujravetzezanbujqsi(Neni34)sidhe
t rregullores pr menaxhimin e nnprodukteve me origjine shtazore, jo
t prdorshme prkonsumnjerzor.Ministria e Financave (MF) sipas Ligjit
nr. 10463, dat 22.09.2011 Mbimenaxhimin e integruar tmbetjeve
bashkpunonmeMM pr hartimin bashkrisht t rregullavembi garancit
financiare qduhenofruarprlejetmjedisoretlendfilleve(Neni46).
1.3.2NjsiteQeverisjesVendore(NJQVt)Sipas Ligjit 8094, dat
21.03.1996 Pr largimin publik t mbetjeve NJQVt jan prgjegjse
prorganiziminelargimittmbetjevedhekontraktiminekompaniveqbjnpastrimineqyteteve(Neni20),prcaktiminetarifaveprlargiminembetjevengaterritoriqkannnjuridiksiondheautoriziminepersonaveqbjngrumbulliminetyre(Neni31&34);LigjiNr.8652,dt.31.07.2000Mbiorganizimindhefunksioniminepushtetitvendor(Neni10)enjehaktivitetin
menaxhimit t mbetjeve (grumbullimin, transportin, trajtimin dhe
asgjesimin) ne
nivelvendordheekonsideronsifunksiontvettepushtetitvendornfushneinvestimevedheshrbimevepublike.Njsiteqeverisjesvendore
janprgjegjseprgrumbulliminembetjevedheprcaktimine
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
23
vendevettrajtimitttyre;organiziminevenddepozitimeve.Bashkitemdhakannstrukturnetyresektorprpastrimineqytetitdhemenaxhiminembetjeve.SipasLigjitNr.10463,dat22.09.2011Mbimenaxhimineintegruartmbetjevedorajon/qarkshtprgjegjsprhartiminePlanitttijtMenaxhimittMbetjeve,nprputhjemePlaninKombtartMenaxhimittMbetjevedhekrkesatektijligji(Neni12).
SipasVKMNr.333,dat 26.1.2011 Mbimenaxhimin e lendfilleve rajonale
tmbetjeveKshillat
eQarqevebashkpunojnmeNJQV,MPPT,MMpridentifikimindhemiratiminevendevetlendfilleverajonaletembetjeve.Sipas
Ligjit Nr. 10119, dat 23.04.2009 Mbi planifikimin e territorit,
Kryetari
Bashkis/Komunsmiratonlejetprinfrastrukturnlokale,qrrjedhimishtprfshinedhelendfillet(Neni78).Sipas
Ligjit 9663, dat 18.12.2006 Mbi koncesionet NJQVt jan autoritete
kontraktuese
prkoncesionetlokale(Neni5).SipasVKMvembirrymatendryshmetmbetjeve,NJQVtraportojndovitpranAKMstdhnat
prgjithshme pr grumbullimin e rrymave t ndryshme tmbetjeve (baterit
dhe
akumulatort,ambalazhet,mbetjetelektrikedheelektronike,etj).SipasLigjitNr.10463,dat22.09.2011Mbimenaxhimine
integruar
tmbetjevetgjithpersonatfizikdhejuridikqndrtojn,prodhojn,prpunojn,trajtojn,shesinose
importojnproduktenbazaprofesionale,duhettaplikojnsamshumtjetemundurhierarkinembetjeve(Neni6).Ataduhet
t menaxhojn mbetjet pa prdorur metoda q mund t shkaktojn dme n
shndetin enjerzve ose nmjedis (Neni 5).Atambajn prgjegjsin e
zgjeruar t prodhuesit (Neni 16). Ktoprgjegjsi sipas
rastit,prfshijn:pranimineprodukteve tkthyeradhe tmbetjeve
tkrijuarapasprdorimit t tyre,menaxhiminn t ardhmen tmbetjeve t
krijuara prej produkteve te tyredheprgjegjsit financiare prkatse,
informimin e publikut pr sa i prket shkalls s
riprdorimit,riciklimit t produkteve, projektimit t tyre pr prdorim
t shumfisht, ose n nj mnyr
qzvoglonshkallnendikimitnmjedisdhesiguronriprtritjedheasgjesimtsigurtmbetjesh.Prodhuesitembetjeve,mbajtsit,transportuesittregtartdhendrmjetsit
jantgjithtprfshirn menaxhimin e integruar t mbetjeve. Sipas VKMve
mbi rryma t ndryshme t mbetjeve atoraportojn do vit pran njsis
prkatse t NJQVs (n lidhje me grumbullimin e mbetjeve tgjeneruara
nga produktet e tyre: baterit dhe akumulatort, amballazhet, mbetjet
elektrike
dheelektronike,etj).OperatortembetjeveraportojnpranAKMsrezultatetevetmonitorimit.Sektort
Shtpiak dhe Joshtpiak kan detyrimin t veprojn n prputhje me
rregullin egrumbullimit tdiferencuar tmbetjeveurbane,qnburim;
shkarkiminn koshatprkatspranvendit t prcaktuar ngaNJQVja. T dy
kategorit, Shtpiak dhe Joshtpiak kan detyrimin
tpaguajntarifnepastrimit/mbetjevesipaskrkessqcilsonrregullorjaeNJQVsstyre.
1.3.3PaltePrfshiranproesN formulimin e planit rajonal,
prgjegjsit kryesore t palve t interesuara n seicilin proces
tmenaxhimit t aktivitetit t mbetjeve paraqiten n Tabeln 5.
Prgjegjsit baz, n kt
tabelprmbajndetyrimetligjoreqrrjedhinngaVKMNr.177,dat6.3.2012,PrAmbalazhetdheMbetjetetyre,prprodhuesitembetjeve,prodhuesiteambalazheveapodhebiznesetericiklimit.
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
24
Tabela1:PrgjegjsitBazsipasGrupevetInteresitPalteInteresuara
Prgjegjsit&Rolet
QeveriaQendrore
forcimi zbatimit t Ligjit tMenaxhimit t Integruar
tMbetjevedheinstitucionalizimi
zbatimiiPlanitKombtartMenaxhimittMbetjeveprtprballuargjendjensotdhentardhmen
prcaktimiistandardeveteknike prezantimi t
teknologjissprparuarprmenaxhiminembetjeve t
ngurta sigurimiizbatimittrregullavedherregulloreveprkatse
sigurimidheofrimiiudhzimeveprkatseprNjQVt
tvlersojdhezbatojmasatprstabilizimin/kompensiminemimitt
materialevetriciklueshme
NjsiteQeverisjesVendore
t formulojn politika vendore dhe prgatisin strategjit dhe
planetvendore(emergjente,afatshkurtra,afatmesme,afatgjata)
t financojn investimet pr menaxhimin e mbetjeve dhe
tmbshtesinfunksionimindhemirmbajtjeneinvestimeve
t prcaktojn nj sistem t drejt t tarifimit t mbetjeve dhe
tambledhinat
t formulojn rregullat dhe rregulloret prkatse, n drejtim
tmenaxhimittintegruartmbetjeve,
tformulojnguidateudhzimetnshrbimt:a) metods sdepozitimit
tmbetjeve (llojit tkoshave,ndarjene
mbetjeve, dhe ditn e grumbullimit pr lloje t
ndryshmembetjesh,etj.),
b) ngritja e qendrave/vendeve pr rikuperimin e
burimeve(prcaktimi i llojeve tmbetjevepr rikuperim,
riprdorimdhericiklim)
c)
raportimiikrkesavettregtarve,bizneseve,institucionevedheprodhuesvetmbetjeveindustrialedhetrrezikshme),
nxitja dhe edukimi i qytetarve pr t
siguruarmbshtetjen/bashkpuniminnzbatimineskemavetprmenaxhimittmbetjevetbashkis,
t nxit/mbshtes sektorin privat pr ngritjen e
njkompanie/siprmarrjeprrikuperimindhericiklimine
letrs,kartonit,plastiks,prmesskemavetPPP,
nxitja/mbshtetja e aktorve t industris s riciklimit duke
kryerrikuperimineburimeve,grumbulliminendar,aktiviteteteriprdorimidhericiklimit
QytetartdheGrupetKomunitare
tprmbushinrregullatevendosurangaqeveriavendore,prndarjenembetjevenburim,dorziminendar
tmbetjeve,grumbulliminendardheproceduraterikuperimittburimeve,
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
25
t ulin sasin embetjeve t prodhuara prmes
jetessmiqsorememjedisin
trikuperojnmaterialetericiklueshme,drgiminetyrennqendrate
rikuperimit tburimeveosepika t rikuperimit
tprcaktuarangaqeveriavendoreaposektoriprivat,
tpranojnparimin:ndotsipaguandhetpaguajntarifatprkatsetpastrimit
triprdorin,blejndheprdorinproduktet/mallratericiklueshme
Bizneset,Institucionet,etj.
tprmbushinrregullat,udhzimet,standardet,etj.tprcaktuarangaqeveriavendoreprzbatimineplanittredusktimitttprodhuara
t grumbullojn, trajtojn dhe magazinojn mbetjet e tyre
meprjashtim tmbetjeve
tpranuarangabashkitrespektivesimbetjebashkiake
tndajnmbetjet e riciklueshme,n vendet e tyre tpuns, dhe
t'iruajnprkohsishtato,
tpranojnsisteminprogresiv tnormss tarifimit
tmbetjeveprsasineshkarkimittmbetjeve
tparaqesinraporteprmbetjetetyre(llojet,sasin,paratrajtimindhenjoftimettjera)qkrkohenngaqeveriavendore
Prodhuesitembetjeveindustrial/tambalazhit
tprmbushinrregullat,udhzimet,standardet,etj.tprcaktuarangaqeveriavendoreprzbatimineplanittreduktimittmbetjeve
t grumbullojn, trajtojn dhe magazinojn mbetjet e tyre
meprjashtim tmbetjeve
tpranuarangabashkitrespektivesimbetjebashkiake
tkryejnndarjenembetjevetprodhuarangaproceseteprodhimit,prejmbetjevebashkiake
tndajnmbetjet e riciklueshme,n vendet e tyre tpuns, dhe
t'iruajnprkohsishtato,
tpranojnsisteminprogresiv tnormss tarifimit
tmbetjeveprsasineshkarkimittmbetjeve
tparaqesinraporteprmbetjetetyre(llojet,sasin,paratrajtimindhenjoftimettjera)qkrkohenngaqeveriavendore
IndustriaeRicklimit(fabrikatericiklimit/kompanit,grumbulluesitembetjeve,tregtartdheofruesiteshrbimittgrumbullimittndar)
t zbatoj grumbullimin e ndar tmbetjeve n pajtimme
rregullatdheudhzimeteprcaktuarangaqeveriavendore(ofruesi
ishrbimittgrumbullimittndar)
t rikuperoj materialet e riciklueshme dhe ti drgoj n vendet
ecaktuaraprktqllim(grumbulluesitembetjevedhetregtart),
tprdorinmateriale t
riciklueshme/trikuperueshmenprodhiminemallrave(fabrikaericiklimit/korporatariciklimi)
tkrijojn,nbashkpunimmqeveritvendoretQarkutGjirokastr,njshoqriprrikuperimindhetricikliminletrs,kartoniteplastiks,sipas
nj skeme PPP (fabrika e riciklimit / ofruesi i shrbimit
tgrumbullimittveant)
Burimi:EkipiStudimoriSELEAs
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
26
1.3.4PrfshirjaesektoritprivatKohet e fundit sht krijuar Shoqata
Shqiptare eRiciklimit.N tregoperojn57 kompaniprivate triciklimit
tmbetjeve. T gjitha kanmarr lejemjedisore ngaMM. Kompanit jan
krijuar q triciklojn grupet e mposhtme t mbetjeve: letr, plastik,
tekstile, alumin, elik, skrap
metalesh,mbetjeinertedruri,mbetjevaji,gomatprdorura.Sistemi i
grumbullimit tmbetjeveprbizneset ricikluese shtorganizuar nmnyr
informale.Aidominohet nga grupet rome, t cilt jan t regjistruar si
t papun. Grumbulluesit individual tskrapit,prgjithsisht
jantpapun,tpatrajnuardhenukkanmarrveshjeformalemeblersiteskrapit.Tabelam
posht paraqet listn e kompanive t prfshira n kto aktivitete pr do
qark/rajon tvendit.
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
27
Tabela2:Listaekompaniveqndajn,transportojn,riciklojnapomenaxhojnmbetjetsipasqarqeveNr.
Emriifirms Aktiviteti Adresa
1. RAMETAL RiciklimmetaleshmengjyrTiranDurrs,fshatiShnavlash
2.
ZODIAKGrumbullimmetaleshmengjyr,riciklimdheprpunimaluminiRiciklimmetaleshmengjyr
KasharTiran
3. GENERALPOLYMEREN Riciklimplastikedhepolietileni
FshatiGjokaj,Vor
4. KLAUDOR Riciklimplastikedhepolietileni Tiran
5. GERI RiciklimplastikeAutostradaTiranDurrs
6. SPGCELIKINS.SAN.VETIC.LTD
Grumbullimrrymashtmbetjeve:letr,karton,plastik,alumin Tiran
7. MEDITELSh.p.k. Qendrprtrajtimmbetjeshspitalore Tiran
8. POLYECOALBANIASh.p.k.
Amballazhimdhetransportimitgjithallojevetmbetjeveindustriale,dukeprfshirmbetjeterrezikshme
Tiran
9. INSTITUTIIKRKIMEVEBIOTEKNOLOGJIKE
Grumbullimvajrashtprdoruradhetransportimityreprtekfirmatelicencuaraprqllimeprpunimidhericiklimi
Tiran
10.
B.I.A.P.Sh.p.k.Mbledhje,ndarjedhepresimirrymavetmbetjeve:letr,karton,dru,plastik.Riciklimplastike.
Tiran
11.
KU&KOSh.p.k.Prishjestrukturashmetalike,grumbullim,seleksionim,prpunimskrapidhemetaleshmengjyr
Tiran
12.
EVERESTI.E.Sh.p.k.1.Gjenerimmaterialeshplastikedhericiklimmbetjeshplastike.2.Grumbullim,transportim,ruajtje,riciklim,prpunimmbetjeshplastike.
Tiran
13.
ANSASh.p.k.Grumbullim,pastrim,prpunim,rigjenerimmaterialeshplastike,gjenerimtubashplastik;grumbullimrrymashtmbetjeve,plastik,letr,karton,dru,xham,hekur,metalettjera;pastrimdheprpunimmbetjesh
Tiran
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
28
urbane.
14.
AMARECYCLINGSh.p.k.Grumbullimmetaleshmengjyr,riciklimdheprpunimalumini.
Tiran
15. EKSSI Riciklimplastikedhepolietileni.KomunaHelmes,Kavaj
16. SCHOLZAlbania Prpunimskrapi. Xhafzotaj,Durrs
17. EDIPACK Riciklimletredhekartoni.PortoRomano,Durrs
18. SOMET Riciklimbaterishdheakumulatorsh. Durrs
19. PORTIDETAR Riciklimvajrashtprdorur. Durrs
20. ALBANIABITUMISh.p.k. Rikuperimvajrashlubrifikant. Durrs
21. COLISh.p.k. Heqjembetjeshtngurtadhevajrashngaanijet.
Durrs
22.
PASTRIMIDETARSh.a.Mbledhje,prpunimdhericiklimmbetjeshportualengaanijet.
Durrs
23. KURUMINTERNATIONALSh.a. Mbledhjetranziteskrapit. Durrs
24.
ZODIACSh.p.k.Mbledhje,prpunim,riciklim,shkrirjealumini,gjenerimskoriealuminitprdorur.
Durrs
25. DAWAINTERNATIONALTRADESh.p.k.
Mbledhjedheprpunimmbetjeshplastike. Durrs
26. LAVITORIASh.p.k. Depolimerizimdhericiklimgomashtprdorura.
Durrs
27. SHIJAKUSh.p.k. Grumbullimdhetregtimskrapi. Durrs
28. ALBATRECYCLINGSh.p.k.
Mbledhje,riciklimdheshkrirjebaterishprgjenerimineplumbit.
Durrs
29. KURUM Riciklimskrapi. Elbasan
30. GDSSh.p.k. Ndarjedheamballazhimmbetjeshurbane. Elbasan
31. DRITANELEZI Vendprruajtjembetjeshinerte. Elbasan
32. GOLDPLUSSh.p.k. Pikngrumbullimiskrapi. Elbasan
33. LARTISh.p.k Mbledhje,prpunimdhericiklimskrapi. Elbasan
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
29
34.
IMPULS95Sh.p.k.Gjenerimmazutingariciklimiigomavedhevajravelubrifikant.
Elbasan
35. BRECYCLING Riciklimplastikedhepolietileni. Olltak,Berat
36. EGLANDB Riciklimplastikedhepolietileni. Shupenz,Dibr
37. PLASTIKAALBANIA Riciklimplastike.Vrion,Sarand,Gjirokastr
38. VALERECYCLING Riciklimplastike,polietilenidheletre.
La,Lezh
39. YLBERISh.p.k. Pikgrumbullimiskrapi. Lezh
40. IRIDIANI&KADELISh.p.k.
Heqjenaftedhembetjeshtngurtangaanijet. Lezh
41. AMAOilRiciklimvajrashlubrifikantprdorurdhetproduktevetnafts.
Lushnje.Fier
42. RecolightSh.p.k. Prpunimmbetjeshurbaneprqllimericiklimi.
Fier
43. TOTTRADINGINOIL&TRANSPORT
Impiantprricikliminembetjevetnafts. Fier
44.
ABA2011Sh.p.k.MenaxhimmbetjeshurbanetriciklueshmedhevenddepozitimmbetjeshurbaneprqytetineFierit.
Fier
45. PIUECOSh.p.k. Grumbullimdheprpunimskrapi. Fier
46.
FINIKASSh.p.kPastrimmbetjeshteportitdhemenaxhimmjedisorityre.
Vlor
47.
M.P.P.T.TNdrtimdheoperimistacionitttransferimittmbetjevetngurtaurbanetHimars.
Vlor
48.
RiabVjosaSh.p.k.Shrbimpastrimimbetjeshportualedhemenaxhimmjedisor.
Vlor
49. VLORAHARBOURASTE Pastrimporti. Vlor
50.
Delfini1Sh.p.k.Pastrimportingambetjetengurtadhembetjetenafts.
Vlor
51.
ALPIDASh.p.k.Grumbullimdhelargimmbetjeshtngurta,tlngshmedhetnaftsngaanijetnportineVlors.
Vlor
52. ETNAPOLIMERSh.p.k.
Mbledhje,prpunimdhericiklimmbetjeshplastike. Kor
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
30
53.
KRIKET1Sh.p.k.Grumbullimmbetjeshurbane,ndarje,fraksionimdheamballazhimmbetjesh.
Kor
54. KRWMSh.a.
Venddepozitimi/lendfilliiMaliqit&ndarjembetjesh.Kor(akomanukshtfunksionale)
55.
KU&KOSh.p.k.Prishjestrukturashmetalike,grumbullim,ndarje,prpunimskrapidhemetaleshmengjyr.
Kuks
56. BECKERALBANIA
Venddepozitimi/lendfilliiBushatit&ndarjembetjesh Shkodr
57.
PRENGTOMALendfillprmbetjeturbaneprqyteteteRrshenitdheRubikut&ndarjembetjesh.
Shkodr
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
31
2. ZONAEMBETJEVE,GJIROKASTR2.1.
ProfiliiZonssMbetjeveZonaembetjeveeqarkutGjirokastr,prfaqsonQarkunGjirokastr,iprbrnga3rretheGjirokastr,PrmetdheTepelen,6bashkiGjirokastr,Prmet,Memaliaj,Tepelene,KlcyrdheLibohovsidhe26komuna.
Antigon; Cepo;Dropull i Poshtm;Dropull i Siprm; Lazarat;
Lunxhri;Odrie; Picar;
Pogon;QendrLibohov&Zagorie,tgjithanrrethineGirokastres.
Ballaban; Carshov;Dishnic; Frashr; Petran;Qendr Piskov& Suk,
t gjitha n rrethin ePrmetit.
Buz;FshatMemaliaj;Krahs;Kurvelesh;Lops;Luftinje;QendrdheQesarat,tgjithanrrethineTepelens.
Qarku
iGjirokastrsmbulonnjsiprfaqeprej288,426ha,ngatcilat45,110ha
jantokbujqsore,98,844 ha kullota, 86,061 ha pyje dhe 147ha livadhe.
Ai kufizohet n verime qarkun e Beratit,
nveriperndimmeqarkuneFierit,njugderinperndimmeqarkuneVlors,njuglindjemeGreqindhen
lindjemeqarkuneKors.Qarkukakushtetprshtatshmeklimatikeprzhvilliminruraldhekarakterizohetnganjklimmesdhetare.Rrjeti
i transportit rrugornRajonprfshinnj (1) rrugndrshtetrore, e cila
lidhpjesn jugore tShqipris me Greqin. T gjitha bashkit, pjes t
studimit rajonal, shtrihen prgjat rrugsndrshtetrore. Infrastruktura
rrugore brenda qyteteve nuk sht n gjendje tmir, ashtu si
edheinfrastrukturarrugoreprnvenddepozitimetprkatse.
2.1.1PopullsiaaktualedheNormaeRritjesPopullsiaeQarkuttGjirokastrsshtrreth72mijbanor12n2011menjrnieprej36prqindnkrahasimme
vitin 2001 kur numri i popullsis ishte n shifrat e rreth 113mij
banor13. T
dhnatprkatsetpopullsisprbashkitdhekomunateprfshiranQarkunGjirokastr,sipasINSTAT,janparaqiturntabeln2.PopullataurbanenQarkunGjirokastrshtrreth37mijbanor14n2011menjrnieprej18prqindnkrahasimmevitin2001kurnqyteteteqarkutbanoninrreth44mijbanor15.Sipasojedeindustrializimit
gjat periudhs s paskomunizmit, nevoja ekonomike si dhe afrsia
gjeografike,kulturoredhegjuhsoremeGreqinkalehtsuarlargiminepopullsis.PopullataruraleeQarkutGjirokastrshtrreth34mijbanorn2011menjrnieprej47prqindn
krahasimme vitin 2001 kur numri i popullsis ishte n shifrat e rreth
69mij banor.Norma
eurbanizimitnGjirokastrshtrriturnga39n51prqind.Menjsiprfaqeprej2,884kilometrashkatroredhe
densitetpopullsieprej 24banorshpr kilometr katror, ky sht edhe
qarkum idepopulluarnShqipri.12 Census i 2011 dhe 2011 pr popullsin
dhe banesat, si dhe tabelat statistikore t publikuara nga INSTAT 13
Id. 14 Id. 15 Id.
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
32
Pothuajsegjysmaepopullsissqarkutjetonnzonaturbane.Treqytetetmtmdhanktrajon,Gjirokastra,PrmetidheMemaliaj,prbjnrreth40%
tpopullsissprgjithshme
tqarkut,pjesatjetriprketqytetevettjeradhekomunavetQarkut.Gjatdekadssfundit,GjirokastrashtqarkumernienmtmadhetpopullsisnShqipri,rnieqshtshkaktuarsingamigrimidheemigrimi,ashtuedhenganormameultefertilitetitqkyqarkkapaturgjatdekadavetfunditnkrahasimmepjesntjetrtvendit.Prkatsisht,rniamesatarevjetoreepopullsisntrsisht4.2%,ndrkohqrniamesatarevjetoreepopullatsurbanesht1.9%dheasajruralesht6.1%.
Tabela3:DinamikaepopullsissQarkutGjirokasterprperiudhn20092011Zonae
Mbetjeve/Qarku
TipologjiaePopullats
Viti Ndryshimivjetor(%)2001* 2009 2010 2011*
Gjirokastr Urbane 44.033 38.628 37.799 37,413 1,9Rurale 68.856
46.310 43.242 34,763 6,1
Totali 84.938 81.041 72,176
4,2Burimi:Censusi2001dhe2011prpopullsindhebanesat,INSTAT
Burimi:Censusi2011dhe2011prpopullsindhebanesat,INSTAT
Figure1:DinamikaepopullsissQarkutGjirokasterprperiudhn20092010Popullsiarezidenteprbhetnganumriiprgjithshmibanorvetprhershmnnjqytetapofshat,dhemetprhershmnnkuptohennjerzitqkanbanuarnzonnn
fjalprejspakunjvit.
0
10000
20000
30000
40000
50000
60000
70000
80000
2001 2009 2010 2011
Pop.UrbanePop.Rurale
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
33
INSTATeprkufizonpopullatnvendbanuesetzakonshmesi:tgjithpersonattciltjanrezidenttzakonshmnShqipri,pavarsishtshtetsisstyreoseprkohsishtnmungesosejomekushtinqkjomungestmosjetmshumse12muaj.
2.1.2PrognozaePopullsissQarkutGjirokastrBazuar n t dhnat e
tanishme t popullsis nga Censusi i vitit 2001 dhe Censusi i 2011
mbipopullsin dhe banesat, popullsia e Qarkut t Gjirokastrs n t
ardhmen sht vlersuar
dhepasqyruarnTabeln3.GjirokastrashtqarkumernienmtmadhetpopullsisnShqipri.Uljavjetoreetotalittpopullsiskapvlern
4.2%(prpopullsinurbane(bashkit)sht
1.9%,ndrsaprpopullsinrurale(komunat)sht6.1%).Prognoza e popullsis
tregon q popullsia rezidente e urbane eQarkutGjirokastr do t ulet
nga36,702nvitin2014n29,720n2025,dhepopullsia
rezidenteruralenga32,642nvitin2014n16,334nvitin2025.Ktoniveletpopullsisjanprdorursibazprplanifikiminemenaxhimittmbetjevenktqark.Vlentprmendetsenormaendryshimittpopullsisshtmarrenjjtderi
n 2025, ndrkohmund t quhet si nj prllogaritje e besueshme, deri n
2020 dhem
tejprllogaritjeduhettkonsiderohetmerezerva.Tabela4:PrognozaepopullsisprQarkunGjirokastr(20142025)
Popullata 2001
Populllata 2011
Norma e ndryshimit
t Popullsis
(%)
2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025
Popullsia Urbane (Bashkit) 44,033 37,413 -1.9 36,702 36,005
35,321 34,650 33,991 33,345 32,712 32,090 31,481 30,883 30,296
29,720
Popullsia Rurale (Komunat) 68,856 34,763 -6.1 32,642 30,651
28,782 27,026 25,377 23,829 22,376 21,011 19,729 18,526 17,396
16,334
Totali Popullsis 112,889 72,176 100 69,345 66,656 64,102 61,675
59,369 57,175 55,088 53,101 51,210 49,408 47,691 46,055
Qarku Gjirokastr
Prognoza pr Qarkun GjirokastrT dhnat e Popullsis
Burimi:EkipistudimoriSELEAs
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
34
Burimi:EkipiStudimoriSELEAs
Figura2:TendencaePopullsissipasPrognozsprQarkunGjirokastr
Fluksiiemigracionit,edhepsejonnjshkalltmadhe,konsiderohetsedotjetipranishmedhentardhmen,prsakohndryshimetmidiscilsiss
jetessdhenivelittzhvillimitekonomiknShqipri,dheattvendevettjeratEuropsQendrorevazhdojntjentpranishm.Ndikimetelvizjeve
mekanike pas tregut t puns dhe demografis do t vijojn t rriten,
duke qen seemigracioni nuk sht krejtsisht i prhershm e nj pjes e
tij duket t jet i prkohshm. Sirrjedhoj, komponentim i fuqishm i
ndryshimevemekanike t popullsis sht dhe do t
jetmigrimiibrendshmipopullsisruraledrejtzonaveurbane,oseipopullsissqytetevetvogladrejtqendravetmdhaurbane.
2.1.3AktivitetiEkonomikGjirokastraqprejvitit2005shtprfshirnListneTrashgimisBotroretUNESCOs,sinjngapakshembujtembijetuarnBallkantqytetevetregtaretstilitotoman.GjirokastrashtnjngaqendratmtrndsishmeekonomikenJuguneShqipris.Pikadoganoree
Kakavijs, sht pika kufitareme fluksinm tmadh t udhtarve dhemallrave
drejtGreqis.Gjirokastra prve t qenit qendr administrative e qarkut,
ku kan prezencn e tyre kompani
tnjohuraprodhuesedhetregtaretvenditdukeprbredheqendrnmtmadhebankarenjugtShqipris.TardhuratmujoremesatarenqarkuneGjirokastrsllogaritenn45.906Lek(2007),krahasimisht
010,00020,00030,00040,00050,00060,00070,00080,000
2014 2017 2020 2025
Popu
llata
eQarkutG
jirokastr
Vitet
PopullsiaUrbane(Bashkit) PopullsiaRurale(Komunat) Totali
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
35
elartreferuarmesataresnnivelkombtar(38.141Lek).BazaeekonomisnqarkuneGjirokastrsmbetetbujqsiaeblegtoria,porn
rajonpo rritetdheindustriaeprpunimit
tushqimit,dukeshfrytzuarmundsinq jepprodhimi i
frutave,perimevedhennprodukteveblegtorale.Gjithsesi,prsa
iprketbujqsisnktrajonsinshumvendettjera n Shqipri, ajo sht e
fragmentarizuar, dhe karakterizohet nga produktivitet i ult
dhennprdorimi.Nmnyr te veante njsit e vogla t prodhimit,mekanizimi
i ult, tregje t
keqorganizuara,mangsitsistemitvaditjesdhekullimit,etj.Turizmi,bazuarntrashgiminunikalekulturore,historikedhearkitekturore,shtnjngashpresatmtmdhaprzhvilliminekonomiktqytetit.AktivitetettjerakryesoreekonomikenqarkuneGjirokastrsjantregtia,industriaeprpunimittequmshtit
dhe prodhimit t djathrave dhe nnprodukteve t tjera t qumshtit etj.
Industria
etregtimitdheprpunimittedruritgjithashtukagjeturzhvillimshoqruarmeindustrineprodhimitteinertevedhendrtimit.Veohengjithashtureparteteshumtatprodhimittveshjevedhekpucveprtregjetehuaja.Industriaenxjerrjesdheprpunimittguritprndrtimdheatijdekorativ.
2.2.
GjenerimidheKarakterizimiiMbetjeve2.2.1MbetjetUrbanedheTregtare
A) MbetjetUrbaneMbetjeturbanenqarkdo tprshkruhennaspektine
llojeve tmbetjeve
tgjeneruaranburim,sasindheprbrjenetyre.Ktotdhnalejojnprcaktiminenevojavettanishmedhetardhshmeprsistemetdhefasilitetetetrajtimit/menaxhimittmbetjeve.Ndrkoh,
nmunges t nj auditimimbi karakterizimin embetjeve dhe sistemeve t
besuara tpeshimit t mbetjeve t depozituara n vendgrumbullimet
respektive, pr Qarkun e Gjirokastrs,vlersimi
isasisdheprbrjessmbetjeveprktrajon,shtbrmbibazneekstrapolimitttdhnaveprqarqettjeranShqipri,sipasstudimevetkohvetfundit16:Referuar
sasis smbetjeve t gjeneruara pr frym17, pr komunat sasia embetjeve
t prodhuarasht 0.4kg/person/dit, ndrsa pr bashkit me popullsi m t
vogl se 25000 banor, kjo
sasiprodhimimbetjeshsht0.7kg/person/dit.Bazuarnkoeficienttembetjevetprcaktuarmsipr,nTabeln5jepetsasiaembetjeveurbanetprodhuara,prQarkuneGjirokastrs.
16Studimi mbi prbrjen merceologjie t mbetjeve n 8 qytete t
Shqipris, n kuadr t projektit INPAEL, Gusht-Dhjetor 2009; Studimi
mbi prbrjen merceologjie n pes komuna t qeverisjes vendore n qarkun
e Shkodrs, COSPE, Co-PLAN, Mars 2010 T dhnat e marra nga
rregjistrimi i popullsis dhe banesave, INSTAT, Tetor 2011 T dhnat
nga pyetsort e bashkive t Qarkut Gjirokastr, plotsuar nga Ekipi
studimor i SELEA (kopje t pyetsorve do t gjenden n anekset e ktij
plani), Tetor
201317MarrngastudimiIkryernvitin2009(INPAEL),paraqiturnStrategjinKombtaretMbetjevedhePlaninKombtartMbetjeve
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
36
Tabela5:GjenerimiditordhevjetorimbetjeveurbaneprQarkuneGjirokastrs
ZonaeMbetjeve/Qarku
Pop.Rezidente
2011
Mbetjetprodhuara
kg/person/dit
TonnDit
TonnVit
Urbane 37,413 0.7 26.19 9,559Rurale 34,763 0.4 13.91 5,075Totali
72,176 40.09 14,634
Burimi:EkipiiStudimittSELEAs
SipasstudimevetsiprprmenduradhePlanitKombtartMbetjeve,mbetjetnbrendsitrrymssmbetjevebashkiake,tvlersuara,jansimposhtvijojn:
MbetjeOrganike(mbetjeushqimi);
Letra,dukeprfshirkarton,gazetave,libra,etj;
Plastik,dukeprfshiredhekategorittillasiPET,HDPE;
Metalet,prfshirmetaleferroze,joferroze; Qelq,mengjyrdhepangjyr
Mbetjedrusore; Tekstile; Mbetje t tjera t tilla si bateri, vaj
prdorur, pajisjeve elektrike & elektronike (MPEE),
goma,mbetjemjeksoredhembetjettjerashtpiaketrrezikshmedheInorganike.
Mbetjettproduktevesanitare,spitalore
Mbetjeinerte;bateridhennproduktetkafshve.
Ndrkoh,referuarprqindjesmesatarethedhjessmbetjevebashkiake,sipasrrymss
mbetjeve,nTabeln6 jepetpeshaembetjevebashkiakesipasprbrjes
smbetjeve tprodhuara,prZonneMbetjeve10(QarkuiGjirokastrs).
Tabela5paraqettdhnatmbiprqindjenmesatarethedhjessmbetjevebashkiake,prkategoritembetjevetsiprprmendura.
Tabela6:PrmbledhjaePrbrjessMbetjevesipasPlanitKombtartMbetjeve,2010
RrymaeMbetjeve %MesatarenHedhjeneMbetjeveBashkiake
Organike 47.36 Letre 5.3Kartoni 8.13TotalLetreKarton
13.43Plastikemedensitetteulet 8.46Plastikemedensitettelarte
4.75
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
37
TotalPlastik 13.21MetaleFerroze 0.56MetaleMengjyra
0.57TotalMetale 1.13Qelq 5.75TotalQelq 5.75Dru 1.4Tekstile
5.27MbetjetSpitalore 0.17ProdukteGome 0.2MbetjeInerte
7.20Mbetjengaproduktesanitare 3.25MPEE 0.31Baterit
0.02ProdhimetMbetjevengaKafsht 1.08Ttjera 0.22Totaltetjera
19.12TOTALI 100
Burimi:PlaniKombtariMbetjeve,2010Prbrjaembetjeveshtnjedhnthemeloreprtkryerplanifikiminereduktimitdhericiklimittmbetjeve,nseksionetnvijimtplanit.Nplanifikiminefasilitetevetmenaxhimittmbetjeventardhmen,shterndsishme
tmerrennkonsideratndryshimetqmundtndodhinnprbrjen embetjeve
tngurta,me kalimin e kohs. Katr komponentt embetjeve q kan njndikim
t rndsishmnprbrjenembetjeve t grumbulluara janmbetjetorganike,
letradhekarton,dheplastika.Vlersiminvijim,iprbrjessmbetjeventardhmenshtbrnbaztprqindjesmesataretdepozitimittmbetjevebashkiake,tparaqiturnPlaninKombtartMbetjeve.Tabela7tregonrezultatinevlersimittprbrjessmbetjevetplanifikuaraderin2025.Prbrsitkryesorntardhmen
jan:mbetjeteushqimit (organike)n47.4%,
letraekartonin13.4%,dheplastikan13.2%nrrymnembetjeve.
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
38
Tabela7:PrbrjaeMbetjeventArdhmen2014 2015 2016 2017 2018 2019
2020 2021 2022 2023 2024 202538.75 37.84 36.97 36.13 35.32 34.55
33.81 33.09 32.41 31.75 31.11 30.50
Mbetjet organike 47.40% 18.37 17.94 17.52 17.12 16.74 16.38
16.02 15.69 15.36 15.05 14.75 14.46Letra dhe kartoni 13.43% 5.20
5.08 4.96 4.85 4.74 4.64 4.54 4.44 4.35 4.26 4.18 4.10
23.57 23.02 22.49 21.98 21.49 21.02 20.57 20.13 19.71 19.31
18.93 18.55Plastika 13.21% 5.12 5.00 4.88 4.77 4.67 4.56 4.47 4.37
4.28 4.19 4.11 4.03Qelqi 5.75% 2.23 2.18 2.13 2.08 2.03 1.99 1.94
1.90 1.86 1.83 1.79 1.75Metalet 1.13% 0.44 0.43 0.42 0.41 0.40 0.39
0.38 0.37 0.37 0.36 0.35 0.34
12.99 12.68 12.39 12.11 11.84 11.58 11.33 11.09 10.86 10.64
10.43 10.22Te tjera 19.12% 7.41 7.23 7.07 6.91 6.75 6.61 6.46 6.33
6.20 6.07 5.95 5.83
Totali i Sasis s Mbetjeve t Prodhuara (t/d)Kategorit e Mbetjeve
dhe Prbrja
Vitet
Tot. t Biodegradueshme (t/d)
Tot. t Riciklueshme (t/d)
Burimi:EkipiStudimoriSELEAsB) MbetjetTregtare
Bazuarnnumrinesubjekteveprivatedhepublike,tcilatprfitojnshrbiminepastrimit,sidhedukemarrnkonsideratstudimetengjashmembinormnegjenerimittmbetjeveprseicilintipsubjekti,mundtparashikohetmeprafrsisasiaembetjevetgjeneruara.NTabeln8janjepetnjvlersimibrprsasitembetjevetregtareqgjenerohenndobashkitqarkut.Tabela8:Sasiaembetjevetregtaretgjeneruara,nQarkuneMbetjeve,Gjirokastr
Bashkit Prfituesiteshrbimit Nr.subjekteve
Sasiaegjenerimit(kg/subjekt/dit) Ton/dit Ton/vit
GjirokastrBiznesetevogla 1100 6 6,60 2.409Biznesetemdha 180 15
2,70 986Institucione 47 6 0,28 103Totali 9,58 3.497
TepelenBiznesetevogla 6 0,00 0Biznesetemdha 15 0,00
0Institucione 6 0,00 0Totali 0,00 0
PrmetBiznesetevogla 330 6 1,98 723Biznesetemdha 46 15 0,69
252Institucione 15 6 0,09 33Totali 2,76 1.007
MemaliajBiznesetevogla 186 6 1,12 407Biznesetemdha 6 15 0,09
33Institucione 13 6 0,08 28Totali 1,28 469
Klcyr Biznesetevogla 160 6 0,96 350
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
39
Biznesetemdha 11 15 0,17 60Institucione 10 6 0,06 22Totali 1,19
433
LibohovBiznesetevogla 55 6 0,33 120Biznesetemdha 0 15 0,00
0Institucione 7 6 0,04 15Totali 0,37 136
QarkuGjirokastr Totali 15,18
5.542Burimi:EkipiiStudimittSELEAs
2.2.2RrymatPrioritaretMbetjeveReferuar politiks kombtare
tmenaxhimit tmbetjeve,n vijim jan renditur rrymatprioritare
tmbetjeve:
MbetjetInerte(ngaNdrtimidheShkatrrimiN&Sh)mbetjetcilatrezultojnngaprojektendrtimiapoprishjegodinash.Prfshijn
tgjithamaterialet tcilat jandirektapo
indirekt,nnproduktetaktivitetittndrtimit,osetgjeneruarasirezultatiprishjessnjstrukture.Kryesisht
prbrja e mbetjeve, prfshin letr, karton, tabak gipsi, dru, tallash,
gom dheplastik. Sipas, informacionevengabashkit,mbetjet inerteprbjn
rreth 2.5% t totalit
tmbetjevetgjeneruaranQarkunGjirokastr.Pothuajse asnj nga
autoritetet lokale nuk organizon/ofron shrbim pr grumbullimin
dhetransportimin e mbetjeve nga N&Sh, duke uar n hedhjen e
ktyre mbetjeve n
mnyrinformalepranpikavepubliketgrumbullimittmbetjevebashkiake,osenvenddepozitimet
paligjshme brenda ose jasht zons s qytetit. N rastet e hedhjes n
koshat publik tmbetjeve,mbetjetngaN&Sh kan shkaktuardmtime t
koshit,nxjerrje jasht funksionit
ttyre,prshkaktkarakteristikavegrryeseapopeshs,etj.Hedhja/Shkarkimi
i mbetjeve t N&Sh n venddepozitime t paligjshme, buz
lumenjve,hapsirathapura,nsasiratmdha,kashkaktuarproblemeseriozeprmjedisinurbandhekagjeneruarshpenzimeshtespradministratnlokale.Prania
e mbetjeve inerte n rrjedhn e mbetjeve urbane do t rris ndjeshm
koston emanaxhimit tmbetjeve, si gjat transportimit (pesh shtes)
ashtu dhe kur depozitohet
nlendfill.Ktojandisangaarsyetsepseshtshumerndsishmetorganizohetindargrumbullimiimaterialeveinerte.
Mbetje t Rrezikshme Nuk ka informacionmbi situatn e
ktyrembetjeve pr zonn nstudim. Ndrkoh, Ligji pr Menaxhimin e
Integruar t Mbetjeve krkon identifikimin
embetjevetrrezikshmeqngagjenerimiityrederindestinacioninfinal.
MbetjeSpitaloreSpitali rajonalOmerNishani, iGjirokastrs i
trajtonmbetjetspitaloreninceneratorineksajstrukture.Inceneratori,njfasilitet
jobashkkohor,ndodhetrreth200m
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
40
nga godina e spitalit dhe transportimi imbetjeve spitalore bhet
nga subjekti "TEAD"
shpk,sipasnjkontrateshrbimi.Pyetsoriprprodhimindheadministriminembetjevespitalore,
iplotsuarngakjo struktur, shrbenpr sasindhe llojinembetjeve
spitalore
tgjeneruara,nsendahennburimmbetjetinfektive,etj.Ngatdhnatektijpyetsori,mesatarjamujoreembetjevespitaloretgjeneruarashtrreth14,5T/mbetjespitalore/muaj.Prsaiprketmbetjevetgjeneruarangaqendratshendetesore,farmacit,klinikatmjeksore,klinikatdentare(subjekteprivate),etj.,nukkaendenjkontratshrbimimidistyredhespitalit,prgrumbullimindhetrajtiminektyrembetjeven
inceneratorinespitalit,kundrejttarifaveprkatse pr kt shrbim. Si
pasoj, kto subjekte i depozitojnmbetjet e tyre n
koshatpublik,tcilttransportohenmtejnvenddepozitimineqytetitGjirokastr,Grhot.Pr
trajtimin embetjeve spitalore, Spitali Prparim Tepelena, Tepelen,
ka nnshkruar
njkontratshrbimimekompaninMediTel(medicalservice),ecilapastrajtimittmbetjevenautoklavidepozitonmbetjetnlendfillineSharrs.Mesatarjamujoreembetjevespitaloretgjeneruarangakyspital,shtrreth2T/mbetjespitalore/muaj18.Mbetjetspitaloretgjeneruarangaqendratshendetesore,farmacit,etj.,nTepelene,hidhenn
koshat publik dhem tej grumbullohen e transportohen nga ndrmarrja e
pastrimit, tBashkisTepelen19.Pr administrimin embetjeve spitalore t
Spitalit Refat Frashri, Prmet, kjo struktur kannshkruar nj
aktmarrveshje me Bashkin Permet pr shrbimin e
grumbullimit,transportimit dhe depozitimit. Nuk ka asnj informacion
mbi trajtimin paraprak t
ktyrembetjeve,prparadepozitimitnvenddepozitiminebashkis.Nga
tdhnatepyetsoritprprodhimin dhe administrimin e mbetjeve spitalore,
t plotsuar nga struktura
spitalore,mesatarjamujoreembetjevespitaloretgjeneruarashtrreth0,42T/mbetjespitalore/muajPrsa
i prket mbetjeve spitalore t gjeneruara nga farmacit, klinikat
mjeksore, klinikatdentare (subjekte private), nuk ka t nnshkruar
asnj kontrat shrbimi midis tyre
dheBashkissPermetit.PjesamemadheeqndraveshndetsoretrrethitPrmet,deklarojnsembetjetegjeneruaraigroposin,ndrkoh,subjektetetjeraihedhinatonkoshatpublik.
Automjetetn fund t jets:Prmbajn sasi tkonsiderueshme substancash
shumndotseprfshir vajra, solvente, produkte petrokimie. Megjithse,
kudo n qark ka punishte
prmontimin/riparimineautomjeteve,pjesameemadhe tyrenuk jan
tepajisuramemasateprshtatshme pr parandalimin e ndotjes ose
praktika te sigurta pune. Pr Qarkun
eGjirokastrs,ashtusikurseedhentgjithvendin,mungojntdhnatesaktaprgjenerimineksajrrymespecifikedhenukekzistonendeasnjpraktikemenaxhimitttyre.
Mbetjet e amballazhit: Mungojn t dhna pr aktivitete grumbullimi
t ksaj kategoriembetjesh, sasit e grumbulluara, destinacioni
prfundimtar dhe trajtimi i tyre. sht
njkategorimbetjeshecilashtonnmnyrartificialevoluminembetjeveurbanenkoshatpublik
18 Info nga kompania. 19 Informacion i ARM-s Gjirokastr
-
AsistenceTeknikeperForcimineKapacitetitteMinistriseseMjedisitneShqiperiperHartimindheDetyrimineLegjislacionitKombetarMjedisor
41
t grumbullimit t mbetjeve, duke ndikuar n shrbimin e
grumbullimit dhe transportimit,estetikn eqytetit, etj.,pornga ana
tjetrprbnnjmaterial t riciklueshmme vlerprkompanitericiklimit.
Vajrateprdorur:Prasnjngabashkiteqarkutnukkatdhnambisasinegjeneruardhemnyrnemenaxhimittksajmbetje.
Mbetjengapajisjeelektrikedheelektronike:Prasnjngabashkiteqarkutnukkatdhnambi
sasine gjeneruardhemnyrnemenaxhimit t ksajmbetje.Prgjithsisht, kjo
rrymmbetjeshprfundonnkoshatpubliktmbetjeve.Ndrkoh,nqytetetkryesorekadyqanetvogla
t cilatmerrenme riparimin e pajisjeve t vjetra elektronike (TV,
video,magnetofon,kasetofonamakinash,ventilator,pajisjeelektroshtpiake,etj.)dhempasbjnshitjenetyre.
Bateritdheakumulatorteprdorur:Prasnjngabashkiteqarkutnukka
tdhnambisasin e gjeneruar dhe mnyrn e menaxhimit t ksaj mbetje.
Prgjithsisht, kjo rrymmbetjeshprfundonnkoshatpubliktmbetjeve.
Mbetjetngaproduktetshtazore: Ktombetje
jankarkasakafshshoseproduktemeorigjinenga kafsht q nuk jan pr
konsum nga njerzit. Ato prfshijnmbetje