Prim j Eeeeeeeeeee Eeeeeeeeeeeeeee r

INTERNACIONALNI UNIVERZITET TRAVNIK

FAKULTET POLITEHNIČKIH NAUKA

NAZIV PREDMETA :

SAOBRAĆAJNO POSLOVNO PRAVO (SEMINARSKI RAD)

TEMA: AKCIONARSKO DRUŠTVO

Predmetni nastavnik: Student

Prof.Dr XXXX XXXX

V.Asistent : XXXX Broj indeksa : XXXX

Akademska, 2014/15 god.

2

SADRŽAJ ;

1. UVOD ..................................................................................................................................... 3

2. AKCIONARSKO DRUŠTVO – POJAM I KARAKTERISTIKE ................................... 4

2.1. Vrste akcionarskih društava ............................................................................................. 5

2.2. Osnivanje akcionarskog društva ...................................................................................... 5

2.2.1. Osnovni kapital ......................................................................................................... 6

2.3. Registracija akcionarskog društva ................................................................................... 7

3. ORGANI AKCIONARSKOG DRUŠTVA ......................................................................... 9

3.1. Skupština akcionarskog društva ....................................................................................... 9

3.2. Upravni odbor, izvršni odbor i direktor ......................................................................... 10

3.3. Nadzorni odbor, interni revizor i odbor revizora .......................................................... 11

3.4. Sekretar akcionarskog društva ....................................................................................... 11

4. ZAKLJUČAK ..................................................................................................................... 13

5. LITERATURA .................................................................................................................... 14

3

1. UVOD

Akcionarsko društvo jeste oblik privrednog društva, čiji je osnovni kapital (trajni, osnivački,

nepromenljivi, fiksni) utvrđen i podeljen na akcije određene vrednosti tako da zbir vrednosti svih

izdatih akcija daje vrednost – čini osnovni kapital tog društva. Na iznet način akcionarsko društvo

je određeno putem dva konstitutivna elementa. Prvi, koji se odnosi na to, da je akcionarsko društvo

jedan oblik privrednog društva. To dalje znači, da ukoliko akconarsko društvo tretiramo kao jedan

oblik trgovačkog društva, vodeći računa da je ono tipično društvo kapitala njegove karakteristike

bi bile sledeće:

osnivači akcionarskog društva mogu biti fizička, pravna ili fizička i pravna lica,

osnovni kapital akcionarskog društva može biti biti u obliku novca, hartija od vrednosti, stvari

i prava,

predmet poslovanja akcionarskog društva može biti privredna ili društvena delatnost,

firma akcionarskog društva jeste predmetna, uz postojanje mogućnosti da sadrži i ime

dominatnog akcionara,

cilj poslovanja akcionarskog društva jeste dobit, koja se respoređuje srazmerno angažovanom

(uloženom) kapitalu od strane akcionara, uz mogućnost postojanja određenih korekcija,

akcionar ne odgovara za obaveze koje akcionarsko društvo ima prema trećim licima, već samo

snosi rizik poslovanja,

pravni poredak akcionarskom društvu priznaje pravni subjektivitet.

Drugi upućuje na akcije i pravne odnose koji se uspostavljaju prilikom emitovanja, prenosa i

realizacije prava iz akcija. Naime, osnovni kapital akcionarskog društva je izdeljen na akcije

određene nominalne vrednosti, tako da zbir nominalnih vrednosti svih akcija daje vrednost

osnovnog kapitala. Isto tako, Zakon dopušta postojanje i akcija bez nominalne vrednosti, s tim da

tada statutom društva mora biti određen iznos dela osnovnog kapitala za koji su one izdate (npr.

trećina osnovnog kapitala koji je objavljen i poznat) tj, njihova računovodstvena vrednost. Ova

karakteristika je diferentia specificaakcionarskog društva, imajući u vidu da se to obeležije ne

pojavljuje ni kod jednog drugog oblika privrednog društva.

4

2. AKCIONARSKO DRUŠTVO – POJAM I KARAKTERISTIKE

Akcionarsko društvo je privredno društvo koje osnivaju jedno ili više lica (pravnih ili fizičkih)

u svojstvu akcionara radi obavljanja određene delatnosti pod zajedničkom firmom , čiji je

ukupni kapital utvrđen i podeljen na akcije.

Karakteristike akcionarskog društva:

to je društvo kapitala u kome nije bitno ko u njemu učestvuje s kapitalom nego je bitan

ulog u osnovni kapital društva čija pravna sudbina nije vezana za lice koje ga je u društvo

unelo (po pravilu ulog ostaje u društvu i kada se akcionari menja ju);

osnovni kapital (minimalni osnovni kapital društva određen je zakonom) podeljen je na

akcije koje se, po pravilu, pravnim poslovima mogu prenositi sa jednog na drugo lice;

akcionar odgovara za obaveze društva do visine svog uloga a ne odgovara za obaveze

društva svojom imovinom jer je imovina društva, kao i kod ostalih društava, odvojena od

imovine akcionara;

srazmerno kapitalu koga ima u društvu (broju akcija) akcionar ima pravo na upravljanje i

akcionarsko društvo je ima svojstvo pravnog lica i za svoje obaveze odgovara svojom

imovinom.

Slika 1. Akcijski kapital iskazan na nivou emitenta

5

2.1. Vrste akcionarskih društava

ZATVORENO AKCIONARSKO DRUŠTVO je društvo čije se akcije izdaju samo

njegovim osnivačima ili ograničenom broju drugih lica. Maksimalan broj akcionara je

100.

Zatvoreno akcionarsko društvo Ne može vršiti upis akcija javnom ponudom ili na

drugi način nuditi svoje akcije javnim putem.

Mogućnost prelaska iz zatvorenog u otvoreno akcionarsko društvo, izmenom

osnivačkog akata , nije promena pravne forme.

OTVORENO AKCIONARSKO DRUŠTVO je društvo koje nastaje ako osnivači

učine javni poziv za upis i uplatu akcija u vreme osnivanja društva, odnosno takav

poziv učine nakon osnivanja.

Vrste otorenog akcionarskog društva:

-kotirano

-nekotirano

2.2. Osnivanje akcionarskog društva

Akcionarsko društvo osniva se ugovorom o osnivanju, a ako ga osniva jedan osnivač - odlukom

o osnivanju. Oba osnivačka akta moraju biti sačinjena u pisanoj formi, a potpisi u ugovoru

odnosno odluci o osnivanju overeni. Broj lica koja mogu zaključiti ugovor o osnivanju otvorenog

akcionarskog društva nije ograničen. Akcionarsko društvo može imati i statut društva. Osnivački

akt akci narskog društva sadrži naročito:

-puno ime i prebivalište fizičkih lica, odnosno poslovno ime i sedište pravnog lica svakog

osnivača društva,

· poslovno ime i sedište društva, delatnost, označenje da li je društvo otvoreno ili zatvoreno,

· iznos osnovnog kapitala upisanog i uplaćenog i način njegovog unošenja, odnosno oblik u

kome se unosi ulog,

· broj akcija i njihovu nominalnu vrednost, odnosno kod akcija koje nemaju nominalnu vrednost

njihovu računovodstvenu vrednost,

· vrste i klase akcija koje je društvo ovlašćeno da izda kao i pravo akcija svake klase i druge

podatke određene Zakonom.

Akcionarsko društvo može da ima statut. Statut, kao i njegove izmene i dopune, proizvode pravno

6

dejstvo prema akcionarima od dana njegovog donošenja, ako statutom nije drukčije određeno.

Statut akcionarskog društva sačinjava se u pisanoj formi. Statutom se bliže uređuje poslovanje u

akcionaskom društvu. U slučaju neusklađenosti osnivačkog akta i statuta društva primenjuje se

osnivački akt društva. Osnivači koji osnivaju akcionarsko društvo javnim putem obavezni su, u

slučaju uspele emisije, da sazovu i održe osnivačku skupštinu u roku od 60 dana od dana isteka

roka za upis akci ja utvrđenog u javnoj ponudi i prospektu. Sud u van parničnom postupku može,

na zahtev osnivača koji poseduju najmanje 1/10 upisanih akcija, da produži rok za 30 dana za

održavanje skupštine akcionara. Osnivačka skupština saziva se pisanim pozivom svakom upisniku

akcija uz koga se prilaže osnivački akt, izveštaj osnivača i ovlašćenih procenjivača i druge sastojke

određene Zakonom. Svi upisnici potpuno uplaćenih akcija imaju pravo da učestvuju sa pravom

glasa na osnivačkoj skupštini. Kvorum za održavaje osnivačke skupštine i pravovaljano

odlučivanje je obična većina uplaćenih akcija koje daju pravo glasa o pitanjima iz njene

nadležnosti. Ako osnivači akcionarskog društva ne sazovu osnivačku skupštinu u roku od 60 dana,

od isteka roka za upis akcija ili isteka još naknadnog sudskom odlukom produženog roka, odnosno

ako osnivačka skupština nije održana u skladu sa Zakonom ili nije donela propisane odluke, smatra

se da osnivanje društva nije uspelo. U tom slučaju osnivači odgovaraju solidarno upisnicima akcija

za povraćaj uplaćenih iznosa. Osnivačka skupština akcionarskog društva: utvrđuje da li su

propisno upisane i uplaćene akcije, odnosno da li su unet nenovčani ulozi, u skladu sa Zakonom i

osnivačkim aktom; bira prvog direktora društva, odnosno članove prvog upravnog odbora, ako to

osnivači nisu izvršili u osnivačkom aktu i odlučuje i o ostalim pitanjima određenim u Zakonu

Razlikujemo dva načina osnivanja akcionarskog društva:

jednokratno ili simultano, istovremeno osnivanje akcionarskog društva

postepeno ili sukcesivno osnivanje akcionarskog društva

Simultano osnivanje akcionarskog društva je jednostavniji i vremenski kraći u odnosu na

sukcesivno osnivanje. To je način osnivanja akcionarskog društva u kojem osnivači otkupljuju sve

akcije prilikom osnivanja bez upućivanja javnog poziva za upis i uplatu akcija.

Simultanim osnivanjem obično se osniva akcionarsko društvo sa manjim brojem osnivača, a može

ga osnovati i samo jedan osnivač. Ulozi mogu biti u novcu, u stvarima i pravima izraženim u

novčanoj vrednosti. Sukcesivno osnivanje akcionarskog društva je takav način osnivanja u kojem

osnivači otkupljuju deo akcija, dok za preostali deo osnovnog kapitala upućuju javnosti, odnosno

trećim licima, poziv za upis i uplatu akcija. Osnivanje akcionarskog društva na sukcesivan način

obično se vrši prilikom osnivanja većih društava, sa većim brojem osnivača i većim osnivačkim

kapitalom. Ulozi mogu biti u novcu, stvarima i pravima izraženim u novčanoj vrednosti.

2.2.1. Osnovni kapital

Osnovni kapital jeste novčani izraz vrijednosti svih uloga koji po svojoj nominalnoj vrijednosti

poklapa sa zbirom nominalnih vrijednosti svih akcija jednog akcionarskog društva.Osnovni

kapital akcionarskog društva je podjeljen na akcije određene nominalne vrijednosti, tako da zbir

nominalnih vrijednosti svih akcija daje vrijednost osnovnog kapitala. Isto tako, Zakon dopušta

postojanje i akcija bez nominalne vrijednosti, s tim da tada statutom društva određen iznos dijela

7

osnovnog kapitala za koji su one izdate (npr. trećina osnovnog kapitala koji je objavljen i poznat)

tj, njihova računovodstvena vrednost mora biti određen iznos dijela osnovnog kapitala za koji su

one izdate (npr. trećina osnovnog kapitala koji je objavljen i poznat) tj, njihova računovodstvena

vrednost.

Minimalna vrednost kapitala utvrđena zakonom :

-Za zatvorena akcionarska drustva 20.000 KM

-Za otvorena 50.000 KM

Slika 2. Primjer literature pri edukaciji akcionarskog društva

2.3. Registracija akcionarskog društva

Za registraciju osnivanja akcionarskog društva prilaže se:

jedinstvena registraciona prijava osnivanja pravnih lica i drugih subjekata i upisa u

jedinstveni registar poreskih obveznika,

osnivački akt društva sa overenim potpisima članova društva,

statut društva potpisan od strane članova društva,

8

potvrda kreditne institucije o uplaćenim akcijama u novcu, odnosno procena ovlašćenog

procenjivača vrednosti nenovčanog uloga ili potvrda nadležnog organa o proceni

vrednosti nenovčanog uloga u skladu sa zakonom,

odluka o imenovanju direktora, ako nisu određeni statutom,

odluka o imenovanju članova nadzornog odbora, ako je upravljanje društvom

dvodomno, ako nisu određeni statutom,

odluka o imenovanju članova izvršnog odbora, ako je upravljanje društvom dvodomno,

odluka o imenovanju zastupnika društva, ako nisu određeni statutom,

potpis zastupnika overen od strane nadležnog organa overe,

1dokaz o uplati naknade za registraciju osnivanja akcionarskog društva,

dokaz o uplati naknade za registraciju i objavljivanje osnivačkog akta,

dokaz o uplati naknade za registraciju i objavljivanje statuta.

Ilustracija 3. Osnovnu skupštinu akcionara koje čine

9

3. ORGANI AKCIONARSKOG DRUŠTVA

Zatvoreno akcionarsko društvo ima skupštinu akcionara, direk to ra ili upravni odbor, a može

ima ti izvršni odbor, internog revizora ili odbor revizora. Otvoreno akcionarsko društvo ima:

skupštinu akcionara, upravni odbor (ima najmanje tri člana a najviše 15 članova), izvršni odbor

(bira ih upravni odbor) i sekretara društva (bira ga upravni odbor društva), a može imati internog

revizora, nadzoni odbor ili odbor revizora (ovi organi moraju postojati kod kotiranog društva).

3.1. Skupština akcionarskog društva

Skupštinu akcionarskog društva čine akcionari. Svaki akcionar, u skladu sa statutom, lično ili

preko punomoćnika ima pravo učestvovanja u radu skupštne akcionara, pravo glasa ako ima

akcije sa pravom glasa, pravo podnošenja predloga i dobijanja odgovora u vezi sa pitanjem iz

dnevnog reda, kao i pravo postavljanja pitanja u vezi sa dnevnim redom u skladu sa Zakonom.

Skupština može biti godišnja (redovna), vanredna i skupština po nalogu suda. Godišnja skupština

akcionara saziva se i održava jednom godišnje najkasnije u roku od tri meseca od dana

podnošenja upravnom odboru finansijskih izvešta ja za svaku finansijsku godinu ili šest meseci

posle završetka poslovne godine. Godišnja skupština održava se u sedištu društva (ako

osnivačkim aktom nije drukči je određeno) na dan i u vreme utvrđeno osnivačkim aktom,

odnosno odlukom upravnog odbora u skladu sa Zakonom i osnivačkim aktom.

Vanrednu sku štinu akcionara akcionarsko društvo može sazva ti i to:

- na zahtev upravnog odbora ili bilo kog drugog lica koje je ovlašćeno osnivačkim aktom da

sazove vanrednu skupštinu;

- na zahtev likvidatora društva, ako je društvo u likvidaciji;

- po pisanom zahtevu akcionara sa najmanje 10% akcija sa pravom glasa o pitanju predloženom

za vanrednu skupštinu.

Vanredna skupština akcionarskog društva obavezno se saziva bez odlaganja, ako se kod izrade

finansijskih izveštaja ili u drugim slučajevima utvrdi da akcionarsko društvo posluje sa gubitkom

koji ne prelazi iznos od 50% osnovnog kapitala. Vanredna skupšti na akcionara zatvorenog

akcionarskog društva održava se i bez sazivanja i objavljivanja dnevnog reda u skladu sa ovim

zakonom ako joj prisustvuju svi akcionari sa pravom glasa i ako se nijedan akcionar tome ne

protivi, ako osnivačkim aktom i statutom nije drukčije određeno. Skupština po nalogu suda

održava se u sluča ju da godišnja skupšti na akcionarskog društva nije održana u propisanom

roku. U tom slučaju nadležni sud u vanparničnom postupku može naložiti njeno održavanje na

zahtev akcionara koji ima pravo da prisustvuje i da glasa na godišnjoj skupštini ili direktora,

odnosno člana upravnog odbora društva. Sud ima ovlašćenje da imenuje privremenog zastupnika

10

sa ovlašćenjem da sazove i predsedava sednici skupštine i utvrdi mesto i datum održavanja, kao i

dnevni red sednice u skladu sa Zakonom.

3.2. Upravni odbor, izvršni odbor i direktor

Zatvoreno akcionarsko društvo ima direktora ili upravni odbor. Otvoreno akcionarsko društvo

ima upravni odbor. Broj član va upravnog odbora otvorenog akcionarskog društva utvrđuje se

osnivačkim aktom. U otvorenom akcionarskom dru štvu upravni odbor ima najmanje tri člana i

najviše 15 članova. Članovi upravnog odbora akcionarskog društva:

- biraju se od strane akcionara na svakoj godišnjoj skupštini, i

- mogu se birati od strane akcionara na bilo kojoj vanrednoj skupštini koja je sazvana radi tog

izbora.

Mandat direktora ili članova upravnog odbora akcionarskog društva, uključujući i članove koji se

biraju za upražnjeno mesto člana, ističe na prvoj sledećoj godišnjoj skupštini nakon njihovog

izbora. Upražnjeno mesto u upravnom odboru popunjava se kooptacijom na prvoj narednoj sednici

odbora, ako osnivačkim aktom ili statutom društva nije drukčije određeno. Upravni odbor,

većinom od ukupnog broja članova, bira predsednika upravnog odbora akcionarskog društva, ako

osnivačkim aktom ili statutom nije određena druga većina. Upravni odbor akcionarskog društva

može da razreši i izabere novog predsednika u bilo koje vreme.

Upravni odbor akcionarskog društva nadležan je naroč to za odlučivanje o pitanjima koja se

odnose na:

- kontrolu tačnosti finansijskih izveštaja i informacija;

- upravljanje razvojem društva i strategijom i nadziranjem izvršnih direktora i administracije

društva;

- utvrđivanje ili odobravanje poslovnog plana društva;

- sazivanje sednice skupštine akcionara i utvrđivanje predloga dnevnog reda;

- davanje i opoziv prokure.

Upravni odbor odlučuje o drugim pitanjima i obavlja ostale poslove propisane Zakonom i određene

osnivačkim aktom i statutom društva.Otvoreno akcionarsko društvo ima izvršni odbor. Zatvore no

akcionarsko društvo može imati izvršni odbor. Upravni odbor bira članove izvršnog odbora -

izvršne direktore i generalnog direktora akcionarskog društva. Generalni direktor akcionarskog

društva je predsednik izvršnog odbora. Nadležan je: da saziva sednice izvršnog odbora i

predsedava njima, organizuje njegov rad i stara se o vođenju zapisnika sa tih sednica i da zastu pa

akcionarsko društvo posle registracije i objavljivanja registracije bez posebnog punomoćja.

11

3.3. Nadzorni odbor, interni revizor i odbor revizora

Osnivačkim aktom ili statutom otvorenog akcionarskog društva može se odrediti, a kod

kotiranog akcionarskog društva mora se odred ti, da društvo ima internog revizora, nadzorni

odbor ili odbor revizora. Nadzorni odbor je obavezan organ u akcionarskim društvima koja

obavljaju delatnost za koju je to propisano posebnim zakonom. Osnivačkim aktom ili statutom

zatvorenog akcionarskog društva može se odrediti da društvo ima internog revizora ili odbor

revizora. Nadzorni odbor ili odbor revizora imaju najmanje tri člana. Broj članova nadzornog

odbora ili odbora revizora mora biti neparan. Interni revizor je fizičko lice. Predsednika i članove

nadzornog odbora akcionarskog društva bira skupština akcionara, osim prvih članova koji se

određuju osnivačkim aktom društva. Članovi nadzornog odbora akcionarskog društva ne mogu

biti članovi upravnog odbora društva, a svi članovi nadzornog odbora moraju da ispunjavaju

uslove propisane Zakonom.Internog revizora i članove odbora revizora akcionarskog društva

bira upravni odbor iz reda nezavisnih članova upravnog odbora akcionarskog društva. Ako

upravniodbor nema takve članove ili nema dovoljan broj, nedostajući broj bira skupština društva.

Prvi interni revizor i članovi odbora revizora određuju se osnivačkim aktom ili posebnom

odlukom osnivača. Interni revizor i članovi odbora revizora akcionarskog društva razrešavaju se

na isti način na koji su i birani. Lica koja se biraju za revizora moraju da ispunjavaju uslove

propisane zakonom. Nadzorni odbor, interni revizor i odbor revizora akcionarskog društva

nadležni su da izveštavaju skupštinu akcionara o sledećem:

- računovodstvenoj praksi, izveštajima i praksi finansijskog izveštavanja društva i njegovih

povezanih društava;

- usklađenosti poslovanja društva sa zakonskim i drugim zahtevima regulatornih tela;

- kvalifikovanosti, nezavisnosti i sposobnosti nezavisnog revizora društva;

- ugovorima sklopljenim između društva i članova upravnog odbora društva, kao i sa

povezanim licima

Akcionarsko društvo ima revizora čiji su položaj i ovlašćenja utvreni zakonom kojim se uređuje

računovodstvo i revizija. Revizor akcionarskog društva obaveštava se, istovremeno sa

obaveštavanjem akcionara društva, o održavanju skupštine akcionara ili odlučivanju bez sednice

radi učestvovanja u radu skupštine u skladu sa statutom i zakonom.

3.4. Sekretar akcionarskog društva

Otvoreno akcionarsko društvo ima sekretara, koga bira upravni odbor društva. Mandat sekretara

otvorenog akcionarskog društva utvrđuje se statutom. Sekretar akcionarskog društva je

odgovoran za vođenje knjiga akcionara, za pripremu sednica i vođenje zapisnika skupštine

akcionara i sednica upravnog odbora, izvršnog odbora i nadzornog odbora društva, registra

zapisnika sednica skupštine akcionara, registra zapisnika sednica upravnog odbora i nadzornog

12

odbora društva i čuvanje dokumenata utvrđenih Zakonom i statutom akcionarskog društva, osim

finansijskih izveštaja. Sekretar otvorenog akcionarskog društva odgovoran je za organizovanje

rada i praćenje izvršavanja odluka skupštine akcionara, upravnog odbora i nadzornog odbora

društva.

13

4. ZAKLJUČAK

Ovaj oblik organizacije ima brojne prednosti po pitanju početnog finansiranja preduzeća jer

omogućava da se dosta kapitala prikupi iz većeg broja manjih uloga. Vlasnici akcija - akcionari na

osnovu svog udela u kapitalu preduzeća imaju tri grupe prava:

· pravo na dividendu (deo profita koji se isplaćuje akcionarima)

· pravo učestvovanja u odlučivanju (odnosi se na izbor uprave preduzeća)

· pravo na deo likvidacione mase u slučaju likvidacije preduzeća

Postoje i druge prednosti akcionarkih društava zbog kojih ona i predstavljaju dominantan oblik

ogranizacije preduzeća i zbog čega upravo ta preduzeća raspolažu najvećim dijellom svetskog

kapitala. Među najvažnijima je ograničena odgovornost akcionara. Naime, vlasnici akcija

materijalno odgovaraju za rezultate poslovanja preduzeća samo do vrednosti njihovih akcija i ta

vrednost je najviše što mogu izgubiti ukoliko preduzeće ne posluje dobro. Akcionari ne odgovaraju

cjelokupnom imovinom za eventualne obaveze i dugove preduzeća, već samo kapitalom uloženim

u preduzeće. Još jedna od prednosti je i profesionalni menadžment koji najčešće rukovodi

akcionarskim društvom i odgovara akcionarima, čime se postiže razdvojenost uprave od

vlasništva.

14

5. LITERATURA

Simić dr Milić, Trifković dr Miloš: Poslovno pravo – osnove prava i obligacija,

privredna/trgovačka društva, Ekonomski fakultet, Sarajevo, 1999

Osnovi prava, Prof. dr Dragan M. Mitrović, Beograd, Univerzitet Singidunum, 2008.