Prill 2009 Dhe drit’ e diturisë përpara do na shpjerëfaqeemeparshmefsash-spash.fsash.al/Revista/6. Selda-Revista-41-prill 09.pdf · Keto qe permendem jane arritje serioze dhe

Tribuna Sindikale1 PRILL 2009

Prill 2009

DheDheDheDheDhe d d d d drit’ e diturisërit’ e diturisërit’ e diturisërit’ e diturisërit’ e diturisëpërpara do na shpjerëpërpara do na shpjerëpërpara do na shpjerëpërpara do na shpjerëpërpara do na shpjerë

TRIBUNA SINDIKALE

AAAAA

BBBBBCCCCC

Tribuna Sindikale PRILL 2009 2

cmyz

SYNIMI YNE : TE KONSOLIDOJME NJEORGANIZATE SINDIKALE TE KOHESSindikatat qe jane krijuar dhe veprojne ne

sektorin e arsimit, FSASH dhe SPASH, qe ngapermbysja e sistemit monist diktatorial e derime sot, ne perpjekjet per te mbrojtur gjithnje eme mire kerkesat dhe interesat sociale-ekonomike te anetareve qe perfaqesojne, kanearritur te formojne nje strukture dhe fizionomite qendrueshme sindikale. Ato, kane rritur ngaviti ne vit aftesite per te zhvilluar dialog realdhe efektiv me punedhenesin pothuaj ne tegjitha nivelet, gje qe gjen shprehje ne KontratatKolektive te Punes, kane persosur dhe fuqizuaraksionin sindikal duke e orientuar drejt dhe nekohe levizjen sindikale ne arsim, kane venebazat e nje kombinimi dhe harmonizimi tekerkesave sociale ekonomike te anetareve dheangazhimin e perfshirjen e tyre ne procesin ereformimit dhe modrnizimit te shkolles.

Ne sherbim te kesaj strategjie sindikale nesektorin e arsimit jane ndertuar e zbatuar disafushata dhe projekte te lidhura mire midis tyre,te cilat kane synuar fuqizimin e kapacitetevedrejtuese te sindikatave qendrore dhe vendore,trajnimin dhe kualifikimin e lidershipit, shtimine anetareve te rinj dhe programimin e zbatimine nje pune te vecante me ta, zbatimin e disaprojekteve konkrete per rritjen e rolit dhe tepergjegjersise se mesueseve gra ne sindikate,zhvillimin e aksioneve konkrete dhe tevazhdueshme per parandalimin dhe eliminimine punes se femijeve, duke kthyer ne shkolledhjetra e dhjetra nxenes braktises dhe dukenxjerre nga rreziku i braktisjes qindra te tjere.Ne kete veprimtari dinamike e te vazhdueshmeSindikatat Qendrore te Arsimit jane mbeshteturnga Federeta nderkombetare e Arsimit, EI, sianetare te saj; jane mbeshtur vecanrisht ngaSindikata Holandeze e Arsimit, AOb dheKonfederata Holandeze e Sindikatave, FNV.

Keto qe permendem jane arritje serioze dhenuk mund te mohohen. Por, kryesore eshte qene te mos ndalemi ketu, por sidomos ne analizatqe bejme e do te bejme gjate fushates sezgjedhjeve ne keshillat dhe seksionet sindikale,ne te gjitha strukturat deri ne Kongreset eSPASH dhe FSASH, te diskutojme dhe t’ijapim pergjigje pyetjes se cfar duhet te bejmeper te shkuar me tej per te ndertuar ekonsoliduar gjate viteve qe vijne nje organizatesindikale moderne, te kohes. Kete e kerkon eardhmja, e kerkojne interesat e mesuesve dhegjithe punonjesve te arsimit, e kerkon nevojaper nje arsimim cilesor te brezit te ri, e kerkoninteresi dhe perspektiva e vendit qe e mbeshtetzhvillimin dhe te ardhmen e tij, ne radhe tepare, mbi nje kapital njerezor te paisur me dije,shkence dhe kulture.

Natyrisht, nje objektiv i tille nuk arrihetper nje dite as per nje vit. Cdo proces progresika nje nisje. Dhe per ta nisur gjate kesaj fushate,

Editorial

lidershipi i te dy sindikatave, ne te gjitha nivelet,duhet te beje kujdes qe:

Se pari, te ndergjegjesohet lidershipi dheanetaret lidhur me objektivin se nje sindikatemoderne, e kohes, mbeshtetet mbi nje vizion,angazhim dhe kontribut me te gjere permundesite dhe perspektivat e zhvillimit tesektorit ku ajo vepron. Sot dhe ne te ardhmen,jeta dhe veprimtaria sindikale nuk mund tekuptohen as te zhvillohen te mbyllura nevetvete, jasht zhvillimit te shoqerise ne teresidhe sektorit ku sindikata vepron vecanerisht.Kjo do te thote se sindikata nuk eshte njeshoqate e thjeshte, e painteresuar perzhvillimet politiko- shoqerore qe ndodhin rrethsaj dhe ne te gjithe jeten e vendit. Perkundrazi,ajo duhet te jete nje organizate aktive qe umundeson strukturave dhe anetareve te saj, tethone fjalen e tyre, te marrin pjese nepolitikeberje, ne hartimin dhe permiresimin elegjislacionit dhe ne projektet e strategjitesektoriale. Vetem nga ky pozicion aktiv qemundeson parashikimin e te ardhmes dheparashikon pasojat e cdo procesi zhvillimi,sindikata i shikon me me largpamesi dhe imbron me mire interesat jetike te anetareve qeperfaqeson duke filluar me garantimin evendeve te punes, me permiresimin e sistemitte pagave e te shperblimeve, kohen e punes ete pushimit, etj.

Se dyti, kerkeses per vizion, angazhim dhekontribut ne diskutimin dhe zgjidhjen eproblemeve qe lidhen me progresin e nje sektorite vecante apo te shoqerise ne teresi, i pergjigjetvetem ajo sindikate qe ngrihet e funksiononmbi nje strukture organizative te ndertuar nebaze te legjislacionit kombetar dhe konventavenderkombetare te punes. Nje strukture mundte konsiderohet e konsoliduar kur inkurajonmundeson dhe garanton zhvillimin edemokracise ne sindikate, dhenien llogari dhekontrollin mbi organet e zgjedhura, freskimine lidershipit, rritjen e aftesise per dialog dheaksion sindikal.

Se treti, Sindikatat duhet t’i kryejne nemenyre te pavarur detyrat e tyre themelore.Kjo arrihet kur ato jane te pavarura politikisht,organizativisht dhe financiarisht. Gjitheveprimtarine e saj sindikata e bazon mbiburimet e saj, mbi kuotizacionin e anetaresise,i cili duhet te administrohet me transparencete plote.

Evidentuam disa nga tiparet per njesindikate te konsoliduar e moderne. Le t’iveme ato ne qender te diskutimeve, angalizavedhe programeve qe do te bejme gjate kesajfushate te zgjedhjeve ne sindikatat e arsimit,si nje shprehje te vullnetit dhe vendosmerisesone per demokratizim, ndryshim dhemodernizim.

PERMBAJTJA

Kopertina e pare:Moment nga punimet e Tryezes mbi sherbimet

qe sindikatat u ofrojne anetareveKopertina e fundit:

Nga punimet e Kongresit te 5-te te SBASHK,Kosove

TRIBUNA SINDIKALENr. 41

Prill 2009Botim i FSASH dhe SPASH

Me mbeshtetjen financiare teKonfederates se Sindikatave

te Holandes, FNVADRESA :

Rruga “Dora D’Istria”, Pallati PerballeFakultetit Juridik,Kati i 3-te, Tirane

Tel & Fax + 355 4 225 65 32Celular: + 355 68 20 34 674,

+ 355 69 22 69 795, + 355 68 21 52 891E-mail: [email protected]: www.fsash-spash.com

Keshilli Botues:Xhafer Dobrushi,

Bajram Kruja,Lumturi Mataj,Defrim Spahiu,Petref Çelaj,Aleks Dushi,

Stavri Liko, Kryeredaktor

2

6

3

8

12

Editorial: Synimi yne : Tekonsolidojme nje organizatesindikale te kohesMe shume sherbime per mesuesitsindikalisteTryeze mbi bashkepunimin midisInspektoriatit Shteteror te Punes dheSindikatave per eliminimin e punesse femijeveÇdo mesues duhet te jete i sindikuar.Nga mbledhja e Këshillit Kombëtartë SPASH-itVlerat sindikalistePervoje nga seksioni i FSASH,PogradecKongresi i 5te i SBASHK-ut teRepublikes se KosovesStrategjite dhe veprimet esindikatave te arsimit per pagat nekushtet e krizes globaleSynimi i te gjitheve, asnje nxenes ilarguar nga shkolla(Përvojë nga shkolla 9-vjeçare“Kamza e Re”,Tiranë)Te reja shkencore dhe keshillapraktike

10

13

1514


Ne vijim te aktiviteteve qeFSASH e SPASH jane dukeorganizuar ne zbatim te Projektit qeato kane me sindikatat holandezeFNV/AOb, u organizua ne Tirane,Tryeza e mbi mundesine e zgjerimitte sherbimeve per anetaret, sidomosdoshmeri per rritjen e numritte tyre dhe fuqizimin e metejshemte sindikatave tona te arsimit.

Ne Tryeze moren pjese 24pjesemarres, drejtues kryesore teseksioneve sindikale te FSASH e

SPASH nga 16 rrethe, si edhe Zv.Presidenti i Sindikates se Arsimit teHolandes, AOb, Ton Rolvink dhekryetaret e sindikatave tona tearsimit, Xhafer Dobrushi e BajramKruja,

Fjalen hyrese, ne emer te dysindikatave tona te arsimit, e mbajtizoti Xhafer Dobrushi, i cili beri njeanalize te arritjeve dhe situatesaktuale ne lidhje me kete problem,

duke evidentuar sherbimet kryesoreqe sindikatat u ofrojne aktualishtanetareve, si edhe disa ngasherbimet kryesore qe ato synojnete sigurojne ne te ardhmen,vecanerisht nepermjet permiresimitte punes per zbatimin e kontrateskolektive ekzistuese, negocimeveper kontraten e re kolektive te punes,zgjerimit te bashkepunimit meinstitucione te tjera, sidomos banka,agjensi te sigurimeve shoqerore,agjensi turistike etj.

Ne vijim, zoti Ton Rolvink, pasivleresoi punen e bere nga sindikatatshqiptare te arsimit gjate periudhesme shume se njevjecare qe ngaTryeza e meparshme, foli ne lidhjeme pervojen e sindikates se arsimitte Holandes, AOb, duke evidentuarpunen e madhe me shume se 10vjecare qe eshte bere nga kjosindikate per te reduktuar oret epunes per drejtuesit sindikalsite, si

edhe metodat e punes te kesajsindikate ne lidhje me mardhenietme qeverine dhe ministrine e arsimit,sidomos per ceshtjet qe kane tebejne me rritjen e pagave dhembrojtjen social ekonomike teanetareve.

Midis te tjerave, ai permendiceshtjen thelbesore se kujt usherbejne zgjidhjet qe bejnesindikatat; u sherbejne vetemanetareve te tyre, apo nga ketoperfitojne te gjithe mesuesit? Ai

theksoi se me ligj ne Holande, nukmund te behet dallim midisanetareve te sidnkatave dhemesuesve ne teresi ne lidhje mepagat, normat e punes etj. Por memarrveshje me Qeverine, neHolande, anetaret e sindikates, neraste te vecanta, perfitojne nganiveli me i ulte i takses mbi te

ME SHUME SHERBIME PER MESUESIT SINDIKALISTENga Tryeza me pjesemarrjen e drejtuesve sindikaliste te qarqeve e rretheve

Vijon në faqen 4


ardhurat ne krahasim me mesuesite tjere. Po keshtu, kur ka rasteshkurtimesh, kur kriteret jane tenjejta, mesuesit anetare te sindikatesjane te fundit qe vihen ne listat eshkurtimeve nga puna. Ne te njejtenkohe, ai theksoi se, si rezultat i punesqe AOb bene jo vetem me anetaret,por edhe me te gjithe mesuesit neteresi, qeveria i akordon sindikatesnje fond prej 15 Euro per cdomesues, te ardhura keto qe perdorenper aktivitete sindikale.

Gjithashtu ai theksoi disa ngasherbimet e tjera qe AOb u ofronanetareve sidomos per asistencejuridike, sherbime me te favoreshmeme agjensite e sigurimeveshoqerore, me bankat, me agjensiteturistike, organizimin e kurseve tekualifikimit profesional dheaktiviteteve te tjera me interes peranetaret, botimet e ndryshme mekarakter profesional dhe meinformacione per tregun e punes dheproceduart e punesimit, te cilatshperndahen falas vetem peranetaret e sindikates etj.

Ne nderhyrjet e bera ngaKryetari i SPASH-it, zoti BajramKruja, pasi vleresoi e falenderoiFNV dhe AOB per kontributin qe pojapin per forcimin e sindikatave tona,vuri ne dukje edhe domosdoshmerinee forcimit te bashkepunimit meMinistrine e Arsimit dhe Shkences,zbatimin e Kontrates Kolektive tePunes, si edhe domosdoshmerine pernje angazhim me te mire tedrejtuesve sindikaliste ne qarqe errethe per realizimin e marrveshjeveme interes per mesuesit anetare tesindikatave.

Duke e marre fjalen ne Tryeze,pjesemarresit , kryetare teseksioneve sindikale te qarqeve erretheve vleresuan punen e bere deritani nga te dyja sindikatat e arsimit,sidomos nepermjet KontratesKolektive te Punes, por nderkoheata kerkuan me shume angazhim dhe

plane konkrete per zgjerimin esherbimeve vetem per anetaret,mbasi kjo eshte menyra me e mireper t’i terhequr te gjithe mesuesit neradhet e sindikatave.

Disa prej tyre, si Shpetim Sino eLavdosh Llanaj, (Fier), Aleks Dushie Isa Reka, (Shkoder), BukurosheShabani e Elizabeta Myftari(Elbasan), Istref Haxhillari ,(Pogradec), Albina Pepo e HektorFejzulla, (Korce), etj, e vune theksintek permiresimi i metejshem ipagave dhe motivimi me i mire imesuesve per pune shtese, tekveprimet konkrete te organeveqendrore te sindikatave per sigurinee vendit te punes dhe shmangien epushimeve e transferimeve tepamotivuara nga puna, ndihmajuridike, problemet e kualifikimitprofesional te mesuesve, hartimi dhemiratimi i Statusit te Mesuesit, siedhe tek zbatimi i pervojes holandezedhe asaj te vendeve te tjera, sidomosne drejtim te mardhenievefavorizuese me agjensite esigurimeve shoqerore, me bankat,agjensite turistike etj.

Me shume interes ishte puna negrupe e pjesemarresve ku diskutuan,nxuaren konkluzione dhe benepropozime konkrete, sidomos perproblemet kryesore qe do te jeneobjekt i negocimeve me Ministrineper Kontraten e re kolektive te punes,si edhe per ceshtjet qe kane te bejneme mardheniet e punes, ndihmenjuridike, mardheniet me subjekte tetjera etj, mbi bazen e te cilave uperpunua nje Plan Veprimi, i cili dote jete objekt i punes konkrete te tedyja sindikatave per nje afat kohorrelativisht te gjate.

Drejtuesit e te dy SindikataveQendrore falenderuan kolegun ngasindikata e arsimit e Holandes, AOb,Zv/Presidentin e saj, Z. Ton Rolvinkper kontributin qe FNV dhe AOb pojapin dhe per gjithcka qe ato po bejneper te ndihmuar e fuqizuar sindikatattona dhe per te modernzuar sisteminarsimor ne vendin tone.

Ne vijim po botojme njepermbledhje nga Fjala Hyrese qe upreantua ne kete Tryeze, ne te cilenu theksua se:

“ Pak me shume se nje vit mepare, pikerisht me 23 shkurt 2008,ne organizuam per here te pare njeTryeze te tille dhe beme perpjekjeper te ndertuar nje program veprimilidhur me sherbimet qe sindikatat dot’u ofronin anetareve. Kemi punuargjithe keta muaj per ta zbatuar keteprogram dhe sot, ne kete Tryeze tedyte, kemi rastin dhe mundesine tebejme nje analize te punes dheveprimtarise sone ne keto drejtime,te vleresojme anet e mira dhe tedobeta dhe te ecim me tej neplotesimin e synimeve tona.

Konkluzioni kryesor qe mund tenxjerrim per problemin qe poanalizojme dhe per periudhen qe pomarrim ne shqyrtim eshte se stafetdrejtuese te te dy sindikatave tona,pra lidershipi i tyre, si ne nivelqendror ashtu edhe ne nivel vendor,kane tani nje vizion me te qarte perl idhjen qe ekziston midiskerkesave te pergjithshme qeshtrojne dhe dialogojne sindikatatper mbrojtjen e interesave socialedhe ekonomike te mesuesve dhegjithe te punesuarve te tjere nearsim, qe perben funksioninthemelor te nje sindikate, nganjera ne, dhe zgjidhjes se disakerkesave specifike, perfshiresherbimet qe ofron vete sindikatavetem per anetaret e saj, qe eshteme teper nje problem ikonsolidimit te brendshem te njesindikate, nga ana tjeter.

Le te bejme tani nje analize mekonkrete te kesaj situate. NeTryezen e vitit qe shkoi nepercaktuam 6-7 objektiva qesynonim te arrinim. Me konkretisht:

1. Ne programuam qe tenegocojme me MASH per te berete mundur qe pagesen per nje vizitemjeksore ne vit, qe cdo mesues eshtei detyruar ta beje duke paguar 500

Vijon nga faqja 3


leke te reja, per anetaret e sindikatesta perballoje punedhenesi, dmthDAR/ZA. Bisedimet u zgjaten dhenuk u arrit qe kjo marreveshje tenenshkruhej para fillimit te vitit te rishkollor 2008/2009. Ne muajt e parete ketij viti kemi arritur ne njemarreveshje ne parim per ketezgjidhje, e cila shpresojme se do tefinalizohet me rastin e disaplotesimeve qe do t’i behen KK tePunes.

2. Per rastin e kurimit tesemundjeve te renda, qe kerkojnekosto te larte, si brenda dhe jashtevendit, ne kemi filluar ta veme nejete kete kerkese ne disa rrethe, kuedhe mesueseve gra qe jane operuarose kuruar per semundje te renda,t’u mundesojme nje ndihme prej20.000 deri ne 40.000 leke te reja.Mbetet te kembengulim qe kjopraktike te behet unike dhe teperfshihet si norme neKontraten e re Kolektive tepunes.

3. Tani FSASH dhe SPASHjane ne gjendje te mbajne premtiminqe per mesuesit anetare tesindikates, te cilet kane femije qendjekin studimet e larta ne arsiminpublik, me kusht qe te ardhurat etyre si familje jane nen minimuminjetik, t’u perballojne cdo vit 20-50perqind te kostos se shkolles selarte, per l femije. Mbetet qeSeksionet Sindikale te FSASH/SPASH ne qarqe e rrethe t’Ibejne jehone ketij premtimi dhete evidentojne rastet konkrete.

4. Duke filluar nga ky vitshkollor e ne vazhdim kerkesat ndajmesuesve per rritjen e aftesiveprofesionale do te vijne duke ushtuar. Ne tashme jemi te gatshemqe t’u pergjigjemi anetareve tesindikatave tona per t’u ofruar njekurs trajnimi profesional ne vit falas.

5. Tani kemi bere realitet qecdo sindikalist qe kerkon te keterevisten “ Tribuna Sindikale”, secilasindikate ua jep falas anetareve tesaj.

6. FSASH dhe SPASH do tefillojne te ofrojne per anetaret e tyrekonsulence ligjore falas, sipaskerkesave. Duke filluar nga muajimaj I ketij viti, ne do te hape nje zyrene Tirane dhe nje ne Durres, ku njehere ne muaj specialiste te sedrejtes se punes, te l igjit tepensioneve, etj., do te jene nedispozicion te anetareve tesindikates per t’iu pergjigjur pyetjeveqe ata kane bere dhe depozituar neseksionit sendikale gjate muajit. Permarredheniet e punes do te keteedhe mbrojtje ligjore falas.

Pervec ketyre objektivave qepercaktuam ne Tryezen e pare,FSASH/SPASH , mbeshtetur nedisa dispozita te KK te Punes tenivelit te pare, jane kujdesur qe tebejne ne favor te mesuesve dhedrejtuesve sindikale disa zgjidhje nefavor te tyre, perfitime qe nuk igezojne te gjithe mesuesit e mbrojturme Kontrate Kolektive dhekonkretisht:

1. Eshte bere hapi i pare permotivimin e mesuesve sin dikalistedhe drejtuesve sindikal. Mepropozimin e perbashket te te dysindikatave qendrore jane shperblyerdisa kryetare seksionesh ne fund tevitit deri ne masen e nje page mujore.Nje pjese e mire e kryetareve e kaneperfituar kete shperblim. Ne disarrethe jane propozuar per t’umotivuar edhe sindikaliste, kryesishtgra, qe jane dalluar ne veprimtariteper parandalimin dhe eliminimin epunes se femijeve. Mbetet qe kjonisme te saktesohet epergjithesohet ne shkalle vendidhe te perfshihet ne aneksin eKK te Punes ekzistuese dhe neKontraten e re Kolektive, qe dote negocohet nga fundi i vitit.

2. Do te vazhdojne perpjekjetdhe bisedimet per te rivendosurnormen e shperblimit deri ne 2 pagaper mesuesit sindikaliste qe dalin nepension. Qe nga Tryeza e vitit tekaluar ne kete ceshtje eshte bere njehap i ndjeshem. SPASH/FSASH

arriten qe kete ceshtje ta bejneobjekt diskutimi ne nje mbledhje teposacme te Keshillit Kombetar tePunes. KK i Punes e konsideroi tedrejte kerkesen e sindikatave tonadhe unanimisht doli me nje vendimne favor te tyre. Kjo eshte njembeshtetje per ta zgjidhur ketekerkese.

3. Nje mbrojtje me konkreteeshte bere per drejtuesit dhemesuesit anetare te sindikates lidhurme marredheniet e punes, perfshirelargimet nga puna dhe ndryshimin evendit te punes.

Ka gjetur shume mbeshtetje teksindikalistet qendrimi i vendosur iFSASH per rreth 3.000 mesues qerrezikonin vendin e punes, dukearritur qe Qeveria te anullonte mevendim Urdherin perkates teMinistrit te Arsimit; jane korrigjuarshumica dermuese e vendimeve tepadrejta per ndryshimin e vendit tepunes te drejtuesve te disaseksioneve sindikale, jane anulluarlargimet e padrejta nga puna qe kanebere disa DAR/ZA, etj.

4. Drejtuesve sindikaliste neshkalle rrethi dhe mesuesvekujdestare u jane krijuar kushte tefavorshme per pune, duke ureduktuar normen mesimore.

5. Veprimtareve sindikale nerang rrethi dhe shkolle dhe cdosindikalisti u eshte siguruar leje epagueshme per trajnim dheveprimtari te t jera sindikalekombetare e nderkombetare per aqkohe sa zgjat aktiviteti, etj.

Te gjithe keto zgjidhje, perfitimedhe sherbime qe u jane ofruarmesuesve sindikaliste dhe drejtuesvete tyre, gjate gjithe fazes se zbatimitte projektit me AOB/FNV, nuk kanekaluar pa u ndjere. Ndikimi i tyreeshte nder aresyet kryesore qe kabere qe gjate kesaj periudhe neSPASH, gjate vitit te pare te projektitjane anetaresuar 1300 mesues te rinj,ndersa ne FSASH kane ardhur 700anetare te rinj.


Ne vijim te problemeve qe u ngritendhe te kerkesave qe u bene ngasindikatat ne Tryezen e organizuar ngaFSASH e SPASH ne fund te muajitshkurt te ketij viti per nje bashkepunimme efektiv midis InspektoriatitShteteror te Punes dhe sindikatave, nedaten 27 mars u organizua ne ambientete Ministrise se Punes, ÇeshtjeveSociale dhe Shanseve te Barabarta, njeTryeze, me pjesemarrjen e perfa-qesuesve nga Ministria e Punes esidomos nga Inspektoriati Shteteror iPunes dhe Drejtoria e Mardhnieve tePunes, Ministria e Arsimit dheShkences, ILO-IPEC, sindikatat earsimit, FSASH e SPASH, si edhesindikatat e disa degeve te tjera neperberje te BSPSH dhe KSSH, si ato teTekstil Artizanatit, Ndertimit, Bujqesise,Industrise se Lehte, Shendetesise etj.

Ne tryeze moren pjese dhekontribuan, gjithashtu, Zv/Ministri iPunes, Ceshtjeve Sociale dhe Shansevete Barabarta, Z. Kastriot Sulko, Drejtorii Mardhenieve te Punes prane kesajMinistrie, Z. Bujar Cani, Drejtori iInspektoriatit Shteteror te Punes, Z.Thoma Melo, perfaqesuesi i Ministrisese Arsimit dhe Shkences, Z. NovruzAhmeti, Menaxherja Kombetare e ILO-IPEC ne Shqiperi, Zj. Etleva Vertopi,Kryetari i Konfederetaes se Sindikatavete Shqiperise, Z. Kole Nikollaj, Kryetarii FSASH-it, Z. Xhafer Dobrushi,Kryetari i SPASH-it, Z. Bajram Kruja etj.

Tryeza u hap nga kryetari i FSASH-it, Z. Xhafer Dobrushi. Ne vijim, Zv/Ministri i Punes, Ceshtjeve Sociale dheShanseve te Barabarta, Z. KastriotSulko, beri nje paraqitje te punes dheobjektivave te kesaj Ministrie pershmangien e informalitetit, evidentimindhe shmangien e punes se femijeve,duke u fokusuar tek permiresimi ilegjislacionit dhe monitorimi ivazhdueshem i fenomenit, sidomos nesektoret ku informaliteti eshte me ipranishem.

Prezantimin kryesor mbi punen ebere, rezultatet e arritura dhe drejtimetkryesore per forcimin e bashkepunimit

midis Inspektoriatit Shteteror te Punesdhe Sindikatave per parandalimin dheeliminimin e punes se femijeve, e mbajtiperfaqesuesja e Inspektoriatit Shteterorte Punes, Zj. Evis Qaja, e cila e vuritheksin tek domosdoshmeria eevidentimit dhe informimit nga ana esindikatave ne lidhje me informalitetindhe beri disa propozime konkrete nelidhje me perpjekjet e perbashketa dheveprimet e ndersjellta, qe kane te bejne,sidomos me identifikimin e femijeve temoshes 14-18 vjec, qe punojne nesektoret perkates, mbi zbatimin elegjislacionit ekzistues dhe permiresimin

e metejshem te tij, duke perfshiregjithnje e me teper edhe partnere te tjerene keto perpjekje.

Ne vijim, ne emer te dy sindikatavete arsimit, Kryetari i FSASH-it, Z.Xhafer Dobrushi, foli mbi angazhimine mesuesve e sindikalisteve, sidomosne shtate rrethet e perzgjedhura, dukeperfshire edhe disa sindikata te degevete tjera, mbeshtetur edhe nga sindikatatholandeze, FNV/ dhe AOb.

Ai evidentoi pervojen e mire tesindikatave te arsimit per parandalimine punes se femijeve. Ai tha se rrethet eselektuara ne te cilat sindikatat punojneme programe dhe objektiva konkrete,nuk jane zgjedhur rastesisht. Ne ketorrethe jane rreth 50 perqind e numrit tenxenesve qe braktisin shkollen neshkalle vendi. Por edhe keto rrethe kane

specifikat e tyre. Keshtu, ne katershkollat pilot qe jane perfshire neprogram nga rrethi i Fierit, sindikatatkane ne fokusin e punes se tyrekryesisht nxenesit nga komuniteti rom,ne shkollat e Elbasanit mesuesitsindikaliste punojne per te kthyer neshkolle dhe nxjerre nga rreziku ibraktisjes nxenesit nga komuniteti romdhe egjiptian, ne zonen e Bathores (Qarku Tirane- Bashkia Kamez)mesuesit sindikaliste punojne kryesishtme vajzat nxenesve ne klasen e 7-te, te8-te dhe te 9-te ku rreziku i braktisjeseshte me i madh, etj

Diskutimet e perfaqesusesve tesubjekteve te tjera pjesemarrese, (EtlevaVertopi, ILO-IPEC, Kole Nikollaj,KSSH, Thoma Melo, ISHP, NevruzAhmeti, MASH), u perqendruan neangazhimin e organizmave respektiveper parandalimin dhe eliminiminprogresiv te punes se femijeve, si edheper mundesite e zgjerimit tebashkepunimit midis gjithe aktorevepjesemarres ne kete Tyeze, ne teardhmen.

Duke marre ne konsideraterendesine e ketij bashkepunimi edhe nenivel lokal, nje nga konkluzionet erendesishme te kesaj tryeze ishteangazhimi i Inspektoriatit Shteteror tePunes dhe sindikatave te arsimit, perte organizuar Tryeza te tilla diskutimeshedhe ne nivel qarqesh e rrethesh, me

Tryeze mbi bashkepunimin midis Inspektoriatit Shteteror tePunes dhe Sindikatave per eliminimin e punes se femijve


pjesemarrjen e aktoreve respektivelokale.

Me shume se 10 kanale televizivepaten reporteret e tyre ne kete aktivitet,te cilet theksuan rrezikshmerine e ketijfenomeni per shoqerine dhe dhaneinformacion ne lidhje me angazhimin esindikatave dhe bashkepunimin e tyreme Inspektoriatin Shteteror te Punesdhe aktoret e tjere, per parandalimin dheeliminimin progresiv te punes sefemijeve, duke vleresuar edhekontributin e sindikatave holaneze FNVe AOb ne arritjen e rezultateve pozitive.

Ne vijim botohet nje permbledhjee Prezantimit te Zj. Evis QAJA, neemer te Inspektoriatit Shteteror tePunes.

Inspektoriati Shtetëror i Punës, sinjë institucion i domosdoshëm nëpolitikat sociale të shtetit, parandalondhe mbron shëndetin dhe sigurinë efëmijëve, duke nxitur zbatueshmërinëe legjislacionit të punës, lidhur mesigurimin dhe mbrojtjen e integruar sifizike, mendore dhe sociale të tyre,nëpërmjet plotësimit të kërkesave tëstandardeve ndërkombëtare.

Ne si Inspektorat, duke ditur dhekuptuar rëndësinë si i vetmi institucionekzekutiv që ka te drejten te kontrollojezbatimin e Legjislacionit te Punes dherespektimin e dispozitave ligjore, i kemidhënë përparësi dhe prioritet këtijgrupi, pra fëmijëve. Në fakt fuqiapunëtore e fëmijëve është një rrethvicioz që nuk i pasuron kombet, porshkakton vetëm varfëri. Arsyeja ështëse, nëse fëmijët punojnë, sigurishtjashtë standardeve të përcaktuara,vetkuptohet se niveli arsimor, cilësia epunës apo e profesionit dhe përqindjae fitimit do të ulet. Mungesa e ushqimitcilësor, strehimi i keq dhe mungesa eimunitetit nga sëmundjet sjellin aftësitë pakta për punë dhe varfëri. Të gjithakëto kushte të papërshtatshme punekanë shumë ndikim tek fëmijët përgjithë pjesën tjetër të jetës. Pra, dukee parë në këtë aspekt problemin, ISSHluan një rol të rëndësishëm në zbatimindhe kontrollin e këtyre dispozitaveligjore si dhe i ka kushtuar nje kujdeste vecante kontrollit te zbatimit teLegjislacionit te Punes ne drejtim te te

punesuarve nen moshën 18 vjec.Pervecse faktit qe femijet perfitojne

nga te njejtat te drejta si edhe te rriturit,mungesa e tyre e njohjes, pervojes dhefuqise, kerkon qe ata te gezojne edhete drejta te tjera, nga te cilet eshte edrejta per mbrojtje ndaj shfrytezimitekonomik dhe nga pune qe mund tepengojne zhvillimin e tyre.

Ka shumë arsye që, edhe pse nëmoshë të vogël, grupe fëmijësh janështyrë të punojnë në vende pune joshumë të përshtatshme. Varfëria,migrimi nga vendet rurale në atourbane, niveli arsimor i prindërve, etj.janë disa nga shkaqet kryesore që ishtyjnë këta fëmijë të punojnë.Veçanërisht ka raste kur familjetmigruese nga fshatrat, pjesën më tëmadhe të kohës e kalojnë në lagjeperiferike, pa ndonjë ambient tëshëndetshëm dhe me një punë që nukpaguhet mirë. Si pasojë, çdo pjesëtar ifamiljes është një fuqi punëtore mëvete. Shpeshherë fëmijët janë punëtorëtqë përshtaten më mirë me këtë llojsituate, sepse prindërit nuk kanë tëdrejtë të zgjedhin një punë tëkualifikuar, prandaj është e vështirë përkëta prindër të fitojnë të ardhura tëmira. Disa keqkuptime kulturore ishtyjnë gjithashtu fëmijët të gjejnë njëpunë. Për shembull, në disa kultura,shumë familje mendojnë se fëmijët etyre duhet të parapërgatiten për tëpërballuar jetën në të ardhmen. Kymendim i detyron shpeshherë fëmijëtqë të punojnë që në moshë të vogël,duke humbur mundesite per arsimim.

Në bazë të inspektimeve të kryeranga Inspektorati Shtetëror i Punës ështëkonstatuar se fushat ku punojnë fëmijëtjanë përqëndruar në:

1) Ndërrmarje Prodhuese:Konkretisht në prodhimin e

këpucëve, veshjeve, etj. Për vitin 2007në prodhimin e këpucëve puna e femijveze 8,8% ndërsa ne vitin 2008 13perqind.

2) Bujqësi, pyje, peshkim, kunumëri i fëmijëve të punësuar rezultontë jetë për vitin 2007 12% , ndërsa përvitin 2008: 23,9%.

3) Ne aktivitete të tjera, ngakontrollet e ushtruara rezulton senumëri i fëmijëve të punësuar për vitin

2008 të jetë 20. Disa fëmijë punojnë,gjithashtu, si kamarierë apo pjatalarësnë kafene, restorante, etj

Nga sa u tha më sipër, del separandalimi i praktikave te padrejta tepunesimit, i demtimeve, problemeveshendetesore ose konflikteve, si edhemonitorimi i punes se femijve janeelemente te rendesishme te cilat duhenmbajtur parasysh. Sot, objektivi isynuar perfshiner zhvillimin e nje“kulture parandaluese” ne pune, dhenjë mardhënie konseguente me biznesin,e cila do te synoje te veje te gjithe vendete punes ne perputhje me standarde tepranuara gjeresisht nga komunitetet.Metoda parandaluese ne inspektimin epunes kerkon nga inspektori te jete separi nje keshilltar dhe pastaj nje autoritetshtrengues, kur keshilla e tij nuk merretparasysh.

Kjo sfide qendron per te gjithe neqe jemi te angazhuar ne fushen einspektimit, per te testuar dhe krijuarmasa te metejshme efikase per te arriturqellimin madhor të eleminimit teformave te keqia lidhur me punën efëmijëve.

Në këtë aspekt, konsultat dhesugjerimet e Inspektoratit kanë synuarqe punedhenesit te mos perdorin punene fëmijëve, duke ndikuar drejtperdrejtne rritjen e fenomenit te braktisjes seshkolles dhe shtimin e numrit teanalfabetve ne shoqeri.

Në këtë këndvështrim, në bazë tëinspektimeve të ushtruara ngaInspektorati, konstatojmë ne mjaft rastenjë ndërgjegjësim të vetë punëdhënësvenë mardheniet e tyre kundrejt punësimittë fëmijëve. Kështu në analizën e bërëpër fëmijët e evidentuar pa Autorizimine Inspektoratit, e krahasuar me vitin2007, rezulton te jene 114 njësi më pak

E njëjta situatë artikulohet dhe nësigurinë dhe shëndetin në punë bërë përfëmijët e evidentuar pa EkzaminiminMjekësor, ku, krahasuar me vitin 2007,del te jene 104 njësi më pak.

Së fundi, nenvizojme se qëllimi ynënë parandalimin e punës së fëmijëvelidhet me koordinimin sa më të mirë dhepër një bashkëpunim sa më efektiv mesindikatat, partnerët socialëndërkombëtarë siç është ILO - IPEC,UNICEF etj.


Në mbledhjen e datës 10.04.2009të Këshillit Kombëtar të SPASH, kumoren pjesë drejtues të këshillavesindikale të SPA të 27 rretheve, utrajtuan dy probleme kryesore:

1-Mbi ndryshimet në statutin eSPASH

2-Ecuria e zgjedhjeve në shkolla.Në fjalën e hapjes që mbajti

Presidenti i SPASH, Z.Bajram Kruja,në emër të Komitetit Drejtues, ndërtë tjera, vlerësoi fillimin e mbarë tëfushates zgjedhore per zgjedhjen e

drejtursve sindikalistë në shkolla në tëgjitha rrethet ku vepron SPASH. Aitheksoi se procesi zgjedhor, sipasinformacioneve qe kemi, po ecennormalisht dhe në përputhje medetyrat e afatet e përcaktuara nëmbledhjen e kaluar të KëshilitKombëtar. Gjithashtu, ai rikërkoi ngatë pranishmit nxitjen e sindikalistëvetë bazës për të dhënë mendime nëlidhje me përmirësimet e mundëshmenë Statut dhe ne Kontratën e reKolektive që do të nënshkruhet nëfund të këtij viti.

Me pas, anëtarët e KëshillitKombëtar të pranishëm në mbledhje,diskutuan mbi ecurinë e problemet e

dala gjate procesit zgjedhor në shkollapër secilin rreth.

Z. Haxhi Meçuli, kryetar i SPA tëqytetit të Tiranës, nder te tjera, tha sekëto zgjedhje po na shërbejnë edhe përtë verifikuar më mirë anëtarësinë tonëaktuale, pasi ka patur shumë lëvizjetë mësuesve nga një shkollë nëtjetrën. Gjithashtu, po punojmë për tërritur numrin e anëtarësisë, ku dua tëthem se gjatë dy muajve të fundit kemingritur sindikatën në 20 kopshte tëqytetit të Tiranës ku më parë

punonjësit nuk kanë qënë tëorganizuar në sindikatë.

Në ndërhyrjen e tij z.Bajram Krujavlerësoi punën e mirë të dy drejtuesvetë Tiranës, zotërinjve Haxhi Meçuli eShaban Duka, dhe verejti se shembullii tyre duhet të ndiqet edhe nga disadrejtues te SPA të rretheve, ku numrii të sindikuarëve është në përqindjetë ulët, krahasuar me numrin epërgjithshëm të mësuesve në rreth.Motoja jone ne keto zgjedhje është:-“Cdo mësues duhet të jetë isindikuar”. Ndaj të gjithë duhet tëpunojmë për anëtarësimin e të gjithëatyre mësuesve që deri tani nuk bëjnëpjesë në asnjërën prej sindikatave të

arsimit.Zv.Presidentja e SPASH,

zj.Bukuroshe Shabani, e cilanjëkohësisht është edhe kryetare eSPA Elbasan, u ndal në punën e mirëqë po bëhet në këtë rreth përanëtarësimin e personelit të kopshtevenë SPASH. Ajo u rindal, gjithashtu,në problemin më shqetësues që ka sikryetare e Sindikatës së Pavarur tëArsimit, për mos ndaljen ekuotizacionit të anëtarësisë sësindikatës në bordero nga ana e Degës

së Thesarit të rrethit. Me gjithëkëmbënguljen e saj si kryetare esindikatës, për ndalesën e kuotizacionitnë bordero, e drejtë kjo e ligjëruar nëKodin e Punës të Republikës sëShqipërisë dhe e nënshkruar edhe nëKontratën Kolektive të lidhurndërmjet dy sindikatave të arsimit,(SPASH e FSASH), dhe Ministrisë sëArsimit dhe të Shkences, përsëringelet e pakuptueshme arsyeja përseDega e Thesarit e Elbasanit bëhetpengesë, kur në të gjitha rrethet e tjeranuk ka asnjë shqetesim nga DAR dheZA per ndalesën e kuotizacionit nebordero sipas deklaratave teanëtarësisë, ashtu siç është e

ÇDO MËSUES DUHET TE JETË I SINDIKUARNga mbledhja e Këshillit Kombëtar të SPASH-it


parashikuar edhe në Kodin e Punës.Edhe ne Tropojë procesi zgjedhor

ne shkolla po ecën normalisht - tha nëdiskutimin e tij kryetari i SPA të rrethitZ.Haxh Murathi. Nga 337 mësuesgjithsej që janë në rreth, 231 prej tyreaderojnë ne SPASH dhe deri nëKongresin e V të SPASH do tëpunojmë që ky numër të shkojë nërreth 280 anëtarë.

Hyqmet Kaçaniku, kryetar i SPAGramsh, u ndal në rolin që duhet tëluajë sindikata për mbrojtjen sa mëmirë të anëtarëve të saj, duke i’ureferuar rastit të transferimit të njëkryetare të sindikatës së një shkolle,pa marre mendimin e sindikatës, mearsyetimin se nuk ka arsimin e lartë.Gjithashtu, ai theksoi se kanëpërfunduar zgjedhjet në 24 shkolla dhejemi në vazhdim në shkollat e tjera.Në SPA Gramsh aderojne gjithsej 350anëtarë më kuotizacion të rregullt.

Shumë mirë po ecën procesizgjedhor edhe në shkollat e rrethit teKorçës, ku drejton nje nga sindikalistetmë me përvojë, mesuesja e talentuarAlbina Pepo, e cila qëndron në kryete SPASH-it persa i perket numrit tëanëtarësisë dhe derdhjes sekuotizacioneve me 1150 anetare dheqë çdo ditë anëtarëson mësues të rinjnë sindikatë.

Në diskutimin e tij z.Luan Zonja,kryetar i SPA Lushje, tha: Nuk ështëe lehtë të jesh në krye të një sindikatesiç është sindikata e arsimit ne rreth,pasi hasim vështirësi dhe probleme tëshumta në disa shkolla të veçanta, por,megjithatë, ndjen kënaqësi, kur punonmbi bazën e një kontrate kolektive sie jona, ku mesuesit ndihen të mbrojturdhe besojnë në forcën e SPASH. Këtëe tregojnë edhe anëtarësimet në rreth900 anëtarë që kemi deri tani dhe qëderi ne fund të vitit 2009, në prag tëlidhjes së kontratës së re kolektive, përtë cilën mendoj se duhet tapërmirësojmë më tej, do të punojmëtë arrijmë në 1100-1200 anëtarë, duketheksuar se në punën tonë kemi patur

mbështetjen e kryesisë se SPASH dhetë BSPSH në rreth.

Në arsim sot ka tre kontigjentemësuesish,-theksoi në fjalën e tijz.Shpëtim Sino, kryetar i SPA Fier:mësues anëtarë të SPASH-it, anëtarëtë FSASH-it dhe indiferentët, me tëcilët duhet të punojmë që edhe këta tëfundit të anëtarësohën në sindikatë.Në lidhje me diskutimet mbi kontratënkolektive mendoj se ne kontratën eardhshme duhet të përcaktohet qartëqë, kur mesuesi,,anëtar i sindikatës, delne pension, perfiton dy paga shpërblimdhe jo deri ne dy paga shperblim, pasime kete eshte abuzuar dhe të paktajanë rastet kur mesuesit kanë përfituardy paga.

z.Dëfrim Spahiu, Zv/President iSPASH-it, gjatë ndërhyrjeve të tij,theksoi nevojën e shfrytëzimit tëperiudhës zgjedhore për shtimin enumrit të të anëtarësuarëve, sidomosnë rrethet e Malësisë se Madhe,Beratit, Gjirokastrës etj, ku, sipasdiskutimeve të z.Binak Jocaj, JoliPapa e Roland Çomo, u vu re që numrii të anëtarësuarëve është relativisht iulët, krahasuar me numrin epërgjithshëm të mësuesve në rrethe.Gjithashtu, ai theksoi se është edomosdoshme që Kryesia e SPASHdhe departamenti i organizimit të bëjnëçështë e mundur që deri në

nënshkrimin e kontratës kolektive, tëriorganizohet sindikata në rrethetKavajë, Kukës, Sarandë, Përmet dheSkrapar.

Edhe në diskutimet e z.AleksDushi, Gjergji Treska, Arben Kola,Pjetër Prenga, Valbona Ago, AfërditaMyzyri, respektivisht kryetarë të SPAShkodër, Pogradec, Burrel, Lezhë,Ersekë e Librazhd,u evidentua puna emire që po bëhet për zgjedhjen edrejtuesve sindikalistë ne shkolla, nëpërputhje me statutin e SPASH dhekerkesat e partneritetit me DAR dheZA në zbatim të kontratës kolektive.

Në përfundim z.Bajram Kruja,President i SPASH-it, pasi falenderoitë pranishmit për punën e bërë, kërkoiedhe njëherë plotësim të saktë tëdokumentacionit, tërheqjen emendimeve të sindikalistëve nëshkolla, për ndryshimet e nevojshmenë Statut dhe përmirësimin e kontratësse re kolektive, si dhe çdo kryetarrrethi të njoftojë një javë përpara datëne zhvillimit të konferencës përzgjedhjen e kryetarit të SPA të rrethit,me qëllim monitorimin e të gjithakonferencave zgjedhore nga kryesiae SPASH.

Nevrus KaptelliDepartamenti i Organizimit dhe iMardhenieve me Publikun në SPASH


Në rrethin e Pogradecit fushatazgjedhore në Këshillat Sindikale tëshkollave dhe Institucioneveparashkollore, ka hyrë tashmë në njëfazë intensive. Formatimi istrukturave drejtuese në kontekstinzgjedhor po trajtohet me të gjithëvëmendjen që meriton për gjallërimine mëtejshëm të lëvizjes sindikalistenë komunitetin mësimdhënës dhe atëndihmës.

Kanë përfunduar zgjedhjet ekryesive dhe kryetarve të KëshillaveSindikale në 15 Institucione arsimorenë të cilat janë rikonfirmuar në

detyrën e drejtuesve 11 kryetarë.Kështu në shkollën 9 - vjeçareHomezh u rizgjodh z. VladimirShtupa, Gështenjas z. SyrjaCapollari, “Koli Gusho” në qytet znj.Edmonda Turshinka, në shkollat emesme Blacë znj. MimozaHamzallari, Proptisht z. FeimOparaku, “ Muahrrem Çollaku “Pogradec z. Bardhyl Hyka etj.

Në shkollat e mesme “ 14 Engjëjt“ Buçimas, Trebinjë dhe shkollat 9 -

vjeçare Bishnicë, Debrovë dheSlatinë u zgjodhën drejtuesë të rinjmësuesit Bujar Balliu, Astrit Lufo,Mustafa Isufi etj. Zgjedhjet vazhdojnënë Institucionet e tjera arsimore sipasprogramit zgjedhor dhe grafikut tëhartuar nga Seksioni Sindikal i rrethit.Në këtë proces nuk kemi lënë jashtëvemendjes shkollat private të arsimitjopublik që në rrethin tonë zënë njëpjesë të konsiderueshme të shkollimit.Në shkollën e mesme “ LasgushPoradeci “ të arsimit jo publik uzgjodh kryetar i organizatës sindikalemësuesi i talentuar Andi Kishta.

Me pak përjashtime mbledhjetzgjedhore janë ndjekur nga antarëte kryesisë së Seksionit tonë sipasgrafikut të fiksuar në programinzgjedhor. Deri tani kryetarët dheantarët e kryesive të KëshillaveSindikale janë zgjedhur mësuesë mearsim të lartë pedagogjik dhe figurëtë nderuar në komunitetet eshkollave, si një garanci përfunksionimin normal të tyre në tëardhmen. Në kriteret e brendshme

Seksioni ynë e vuri kusht arsimin elartë të kryetarve të rinj, ndërsaantarët e kryesive mund të zgjidhenedhe mësuesë me arsim të mesëm tëprofileve pedagogjike që kanërezultate të larta dhe figurë tëkonsoliduar në komunitet.

Fushata zgjedhore po i shërbensensibilizimit të opinionit pedagogjiktë rrethit në kahun e shërbimitsindikalist dhe përfitimet e anëtarsimitnë Federatën e Arsimit për mbrojtjene interesave të tyre themelore.Përreth këtij objektivi parësor ështëpërqendruar Seksioni Sindikal dhestrukturat drejtuese të organizatavegjatë kësaj periudhe.

Arsyet e këtij angazhimi primarjanë të argumentuara përballëgjendjes konkrete të funsionimit tëstrukturave sindikale në shkolla.

Në opinionin e disa komunitevemësuesish zotëron prej vitesh njëindiferentizëm i pajustifikuar përvlerat dhe rolin e sindikatave në njëshoqëri moderne demokratike.Koncepti i vjetëruar tashmë inënvlerësimit të këtyre strukturave uheq atyre mbrojtjen e vetme ngapunëmarrësit shtetërorë e privatë tëcilët mund t’i largojnë nga puna kurtë duan e si të duan, apo t’i trajtojnënë mënyrë arbitrare në komponentëte tjera të punës, si pagat, lëvizjet epamotivuara etj. Sindikatat janë zërii punonjësve, jane organizata kumerren vendime që lidhen membrojtjen e interesave të tyre në tëgjitha përbërëset e marrdhënieve tëpunës.

Pasojë e kësaj mospërfilljejeështë jeta e vakët e disa organizatave,numri i pakët i anëtarsimit deri nëpamundësinë e ngritjes së tyre si nëshkollat “ Gjok Shqiptari “ dhe“Enver Qiraxhiu “ në qytetin e

Vlerat sindikaliste(Rreth ecurisë së fushatës zgjedhore në Këshillat Sindikale të FSASH në Pogradec)


Pogradecit, shkollat 9 - vjeçare Lin,Mëmlisht, Dardhas etj.

Seksioni ynë dhe kryesitë eKëshillave Sindikale në shkolla kanëpunuar intensivisht dhe në mënyrë tëkualifikuar për njohjen e legjislacionittë punes në mbrojtje të intersave tëmësuesve, veçanërisht zbërthimin eKontratave Kolektive të dy niveleve.

Në kohën e sotme provohetkatërcipërisht se sistemi i ekonomisësë tregut është organizimi shoqëror mëi mirë, më efiçent dhe më racional.Rentabiliteti i këtij sistemi ka njëdimension të natyrshëm dhe tëpakundërshtueshëm; është më afërrealitetit njerëzor, natyrës sëshoqërisë, është në koherencë të plotëme atë, që në filozofi quhet logjika esendeve. Aspirata e vendit tonë përtë ndërtuar këtë strukturë është sa eëndërruar aq edhe e largët për njëvarg të tërë arsyesh.

Një nga Presidentët amerikanë, nëmesin e shekullit XX, deklaronte:

“Modeli amerikan i ekonomisë, nëfushën e marrdhënieve të punës,mbështetet në dy shtylla, punëdhënësitdhe punëmarrësit. Shteti ka për detyrëtë rregullojë me ligj marrdhëniet midistyre, si një nga parimet bazë tëdemokracisë reale”

Sipas këtij këndvështrimi,sindikalizmi është komponet esenciali sistemit të ekonomisë së tregut, kusindikatat luajnë rol kyç dhe tëpazëvendësueshëm nga asnjëmekanizëm tjetër.

Në legjislacionin shqiptar të vitevetë fundit, që nga Kushtetuta, Kodi iPunës dhe një sërë aktesh të tjeranënligjore, në fushën e marrdhënievetë punës, janë realizuar arritje që ekanë përafruar atë me legjslacionin edemokracive të vjetra e më tëpërparuara të Europës. KontrataKolektive e Punës e korrikut 2006përbën një arritje serioze të lëvizjessindikaliste. Përpjekjet për zbatimine saj në rrethin tonë kanë qënë

efektive megjithë kundërshtitë estrukturave punëdhënëse në rreth e nëqendër.

Një shembull i qartë i forcëssindikaliste dhe Kontratës Kolektiveishte mbrojtja ligjore e një numëri tëmadh mësuesish të larguar nga punavitin e kaluar. Seksioni Sindikal i rrethitatakoi publikisht dhe në rrugëinstitucionale Udhëzimin e Ministrit tëArsimit për largimin e mësuesve mearsim të mesëm pedagogjik, nismë qëu përkrah fuqimisht nga FSASH.Përfundimi ishte diferencimi imësuesve me diplomë të shkollës sëmesme pedagogjike dhe rikthimi i tyrenë punë. Në rrethin tonë ky kontigjentkapi shifrën e 40 mësuesve.

Ndërkohë 34 mësuesë të tjerë mearsim të mesëm pedagogjik medëftesë pjekurie, të larguar nga puna,e çuan në gjyq çështjen dhe e fituannë të dy shkallët e gjykimit të rrethitgjyqësor Korçë. Aktualisht ZyraPërmbarimore e rrethit po vjel fondete Zyrës Arsimore për dëmshpërblimine tyre. Ky veprim ligjor rriti besimin emësuesve në mbrojtjen sindikalistenga Federata. Si pasojë, u fuqizuanme antarë disa organizata në shkollatGështenjas, Buçimas, Blacë dhe ungritën organizata të reja në shkollëne mesme Trebinjë, Velçan dheBishnicë.

Megjithëse jo me të njëjtin rezultat,Seksioni Sindikal i rrethit tonë nuk kalejuar lëvizjen nga vendi i punës tëdrejtuesit të Këshillave Sindikale mepërjashim të rasteve të veçanta tëargumentuara. Në këto përpjekjekemi ndjerë afër inkurajimin dhedorën e FSASH – it, siç ishte rasti ilëvizjes së pamotivuar të kryetarit tëSeksionit, që u rikthye brenda trejavësh.

Një difekt i punës sonë qëmendojmë të jetë objektiv i sëardhmes është zbatimi i nenit respektivtë KK që parashikon heqjen e klasësnë kujdestari për kryetarët e

Organizatave sindikale të shkollaveqë plotsojnë numrin e nevojshëm tëanëtarsisë. Kjo klauzolë do të rritëinteresimin e të zgjedhurve të rinj nëkëtë fushatë dhe do të motivojëangazhimin për fuqizimin e lëvizjessindikaliste të Federadës në rreth.

Kemi kërkuar nga ZA njohjen dherespektimin e Kontratës Kolektive, sinjë detyrim ligjor por edhe si njëndihmë e pazëvendësueshme përzbatimin e programit shtetëror përarsimin. Pavarsisht ngë luhatjet,marrëdhëniet midis ZA dhe Federatëssë Arsimit në rrethin tonë kanë shënuarprogres. Një sërë problemesh tëreformës arsimore janë zgjidhur nëpartneritet midis palëve. ZA ka bërëprezente problematikën e saj nëseksionin tonë përmes dokumen-tacionit apo mbledhjes me drejtorëte shkollave etj. Disa çështje tëreformës janë diskutuar midis palëvedhe kanë marrë zgjidhje tëpranueshme. ZA ka marrë nëkonsideratë argumentat e seksionittonë, ndonse shpesh ka devijuar ngamarrveshjet e arritura. Ne gjykojmëse ky bashkëpunim duhet të zgjerohetmë tej në të gjithë komponentet eKK, jo vetëm thjesht si një detyrimligjor, por se ky bashkëpunim do tëçojë në një rezultante të përbashkëtpër të dy partnerët; progresin e arsimitdhe shkollës në rrethin tonë.

Duke shfrytëzuar mundësinë që najep Revista, u bëjmë thirrje të gjithëmësuesve dhe punonjësvejomësimorë të rrethit tonë tëanëtarsohen në organizatat sindikaletë Federatës së Arsimit për të fuqizuarme tej sindikaten, per te siguruar njembrojtje te plote, për të ruajturdinjitetin e tyre dhe për të qënëpartnerë dinjitozë në të gjitha zhvillimetdhe reformat e arsimit ne rrethin tonë.

Istref HaxhillariKryetar i Seksionit Sindikal

të FSASH-it Pogradec


Me 4 prill 2009, ne Prishtine, zhvilloipunimet Kongresi i 5-te i Sindikates seBashkuar te Arsimit, Shkences dheKultures se Republikes se Kosoves. Kyishte Kongresi i pare i kesaj sindikate neKosoven e pavarur.

Ne punimet e Kongresit moren pjeseedhe Ministri i Arsimit, Shkences dheTeknologjise se Kosoves, z. EnverHoxhaj, zv/Ministri i kesaj ministrie dheish kryetar themelues i SBASHK-ut, z.Agim Hyseni, kryetaret e te dySindikatave te Arsimit te ShqiperiseXhafer Dobrushi dhe Bajram Kruja,delegacioni i Sindikates Holandeze teArsimit, AOb, i perbere nga Kryetari zWalter Drecher dhe sekretarjanderkombetare zj. Trudi Kerperien sidhe delegacione te sindikatave te arsimitnga Sllovenia dhe Maqedonia.

Ne fjalen hyrese ne Kongres,Kryetari i SBASHK-ut z. Ali Shabani,theksoi se “ eshte kënaqësi të jemi sotsë bashku në Kongresin e V tëSBASHK-ut, në Kongresin që i zhvillonpunimet në shtetin e pavarur të Kosovës,një ëndërr dhe një dëshirë e realizuar,një përjetim krejt ndryshe, një realitet qëe njohu dhe po e njeh e tërë bota, njëperspektivë e të gjithë qytetarëve qëjetojnë në të, një vend i paqes dheprosperitetit, një vend ku frymojnë dhezhvillohen lirshëm kultura dhe arsimi sielemente të shenjta dhe dalluese të çdokomuniteti, në këtë takim të radhës kutë gjithë ndihen të lirë, reflektojnë lirshëmpër problemet që na preokupojnë por dhedo të marrim vendime për të mirën emësimdhënësve, nxënësve dhestudentëve. Historia len gjurmët e saj tëmira dhe problemore. Kosova është embarsur me të tilla gjurmë, por evendosur të ecë përpara në rrugën ecivilizimit…”.

Mbasi analizoi veshtiresite dheballafaqimet e sindikates mepunedhenesin qe nga viti 2004 e ketej,ku SBASHK-u jo vetem ka rezistuar porne shume aksione edhe ka fituar, z. Ali

Shabani vleresoi marredheniet e miradhe partneritetin real me Qeverine Thacidhe Ministrin Hoxhaj, sidomos nemiratimin e nje sistemi te ri te pagave qeka realizuar fazen e pare te licensimitsipas pergatitjes profesionale dhepervojes se punes, pergatitjet per fazene dyte te licensimit, ndertimin e sistemitte ri te trajnimit te mesimdhenesve,permiresimin e kushteve te punes dhezgjerimin e vellimit te lirive sindikale, etj.

Ai theksoi gjithashtu se MASHT dheQeveria përfundimisht e kanë kuptuarse dialogu social është komponent kyç indërtimit të proceseve demokratike.Rezultat i ketij partneriteti eshte pergatitjae Kontrates se re Kolektive te Punesteksti i se ciles ka kaluar per diskutimpublik dhe se shpejti do t’i dorëzohetMASHT-it. Pas negocimit mendojmëqë të dy palët ta firmosin Kontraten përt’i dhënë rrugë bashkëpunimit gjithnje mëtë mirë të një partneriteti të dëshmuarderi tani.

Federata e Sindikatave te Arsimit dheShkences dhe Sindikata e Pavarur eArsimit Shqiptar i drejtuan Kongresit te5-te te SBASHK-ut nje pershendetje te

perbashket, ne te cilen shprehej mengrohtesi e realizem vleresimi i larte perrrugen historike qe ka kaluar Sindikata eArsimit te Kosoves per mbrojtjen dhezhvillimin e arsimit e te kultureskombetare, ne gjithe procesetdemokratike dhe ne luften per liri epavaresi. Ne pershendetje shprehejbesimi se te tre sindikatat shqiptare dot’i ruajne dhe forcojne me tejmarredheniet dhe bashkepunimin midis

tyre ne funksion te ndertimit ekonsolidimit te nje sindikalizmibashkekohor ne kuadrin e KonfederatesSindikale Boterore dhe Europiane teArsimit, anetare te te cilave jane te trisindikatat shqiptare.

Kongresin e pershendeti edhe Ministrii Arsimit, Shkences dhe Teknologjise seKosoves, z. Enver Hoxhaj. Ai parashtroivecanrisht vizionin e Qeverise Thaci perzhvillimin e arsimit ne Kosoven e pavarurdhe garantoi se ne arritjen e ketyreobjektivave Ministria qe ai drejton do tepunoje ne partneritet te vazhdueshem meSBASHK-un.

Korresp. i “TRIBUNASINDIKALE”

Nga veprimtaria e Sindikatave te Arsimit ne hapesiren shqiptareKONGRESI I 5-te I SBASHK-ut TE REPUBLIKES SE KOSOVES


Kriza financiare qe ka perfshire vendetkryesore te botes eshte me e thella dheme e veshtira qe ka njohur njerezimi qenga vitet 30-te. Vendet kryesorekapitaliste duke filluar nga SHBA, Anglia,Gjermania, Japonia, Kanadaja, Franca,Italia jane perfshire nga kjo krize. Porvendet e Europes Qendrore e Lindore, pershkak te brishtesise se ekonomive te tyre,qe sapo kane kaluar fazen e tranzicionit,jane me te ndikuara dhe te rrezikuara. Ngastudimet qe ka bere Bashkimi Europianrezulton se deri tani, qe konsiderohet fazae pare e krizes, pak me te “sigurta” dhe teqendrueshme duken ekonomite dhefinancat e vendeve lindore anetare te BEsi Polonia, Sllovakia, Polonia dheRepublika Ceke.

Nga vendet lindore anetare te BE ne “zonen e rrezikut” jane Estonia, Lituania,Letonia dhe Hungaria. Ne kete “zonerreziku” ben pjese edhe Ukraina, e cila nukeshte anetare e BE. Ndersa Bullgaria dheRumania kane filluar te ndikohen nga kriza.

Po pse themi se kriza financiare nevendet e Europes Qendrore e Lindore sjellpasoja me te egra se ne perendim? Kjoper shkak se Bankat e ketyre vendevekane marre hua nga Bankat Perendimorevetem qe nga viti 2002 rreth 1.500 miliarddollare. Ne kushtet e krizes, qeshoqerohet me uljen e ritmeve te zhvillimit,vendet lindore e kane shume te veshtirete perballojne shlyerjen e borxheve qekane marre, sepse kthimi i borxhit ndikondrejtperdrejt ne rritjen e inflacionit, nedobesimin e monedhave vendasekundrejt monedhave te forta perendimore,ne rritjen e cmimeve te artikujve tekonsumit, vecanrisht te artikujve jetike,ne renien e cmimit te pronave, etj. Ne disanga keto shtete lindore monedha vendaseeshte cvleresuar nga 20-30 perqind,ndersa cmimet e pronave kane rene derine 20 perqind.

Aktualisht shume nga keto shtete teEuropes Qendrore e Lindore po rishikojnedhe po bejne shkurtime ne buxhetin e vitit2009, duke ulur investimet por edhe dukeshkurtuar pagat e punonjesve buxhetore,perfshire edhe pagat e mesuesve. NeLetoni pagat e mesuese u ulen me 25

perqind, per te ruajtur te paprekur numrine vendeve te punes, ndersa ne Lituani, sirezultat i ketyre zhvillimeve, po ndodhincrregullime sociale.

Ne keto kushte, KonfederataEuropiane e Sindikatave te Arsimit,ETUCE, po perpunon nje sere masash, pert’u ardhur ne ndihme organizatavesindikale anetare, masa te cilat i kadiskutuar dhe vazhdon t’i diskutoje meBashkimin Europian, per te lehtesuarefektet e krizes dhe pasojat e saj nesektorin e arsimit. Qellimi i ETUCE eshteqe t’i beje te njohura keto perpjekje dheprograme, qe te terheq ne kohe vemendjene sindikatave te arsimit ne mbare Europenper te krijuar nje front te fuqishem sindikalqe te ushtroje presion mbi BashkiminEuropian ne teresi dhe ne cdo vendanetare ose kandidat te tij vec e vec, perte mos prekur buxhetet per arsimin dheper te garantuar me shume fonde per ketesektor ne paketat financiare qe BE miratonper perballimin e krizes.

Cfar duhet te mbaje parasysh ne ketomomente levizja sindikale ne arsim neshkalle Europiane dhe sindikatat ne nivelkombetar ?

Me rendesi eshte qe zhvillimet te mosia leme spontaneitetit, qe te mos mbyllimsyte para krizes financiare dhe rrezikut tesaj, por te parashikojme masa, kerkesa dheaksione qe i zbutin efektet e krizes nesecilin vend. Sindikatat duhet te jene tepergatitura per te pranuar se sistemifinanciar nuk do ta kaperceje lehte krizendhe se besimi ne kete sistem nuk mund terivendoset sa hap e mbyll syte. Krizafinanciare eshte nje proces qe ka nethemel disa ligjesi objektive qekarakterizojne gjithe etapat e zhvillimit tetij. Prandaj nuk na lejohet te mendojme sekaq shpejt kriza ka arritur pikun dhe rrezikupo kalon. Ne shkalle boterore, por edheEuropiane, ajo eshte akoma duke uzhvilluar derisa te arrije periudhen estanjacionit. Dhe derisa te vije etapa eringjalljes se ekonomive dhe shendoshjesse sistemit financiar duhen edhe nje, dyose ndoshta edhe 3 vjet. Prandaj nukduhet te ushqejme iluzione. Te kuptohemi,nuk eshte rasti per te ngjallur panik dhe

per te trembur njerezit, por per tendergjegjesuar sindikalistet dhesindikatat qe t’a ndjekin me vemendje dhehap pas hapi procesin e krizes dhe pasojate saj me qellim qe te lehtesohen epakesohen efektet negative ose edheshkatrruese qe kriza prodhon.

Sindikatat duhet te negocojne meqeverite e tyre, me ministrite e edukimit,me organet e pushtetit vendor, per tendikuar qe ne rast rreziku, buxhetet earsimit te preken te fundit, qe vendet epunes te mesuesve te mos shkurtohen.

Eshte momenti qe sindikatat e arsimitdhe mesuesit t’i japin me shume vend dhevlere parulles se “ te mesuarit gjate gjithejetes”. Miliona te rinj ne Europe vuajnepasojat e papunesise, ne nje kohe kur neshume vende, sidomos lindore, ekzistonne shifra te larta sektori informal dheperdoret puna e femijeve. Shpenzimet pershkollimin dhe kualifikimin e rikualifikimine ketyre te rinjve eshte investimi mefrutdhenes per prodhimin, per ringjalljendhe forcimin e ekonomise, per uljen epapunesise.

Gjate periudhes se krizes jo vetem nukduhet te zbehet, por duhet te intesifikohetdhe te behet me real dhe efektiv dialogusocial. Kur jane momentet qe negocohetper te nenshkruar kontratat kolektive tepunes ne te gjitha nivelet, ose kursindikatat negocojne per permiresimin ekontratave ekzistuese, problemet dhefaktoret qe lidhen me efektet e krizesfinanciare duhet te jene paresore. Ne keteproces negocimi sindikatat e arsimit duhette insistojne dhe argumentojne se ne arsimnuk duhet te behen shkurtime te vendevete punes, si rezultat i pasojave te krizes,se pagat e mesuesve jo vetem te mos ulen,por te permiresohen e rriten vazhdimisht.

I domosdoshem eshte dhe mbetetbashkepunimi i Sindikatave te Arsimit mesindikata te degeve dhe profesioneve tetjera si dhe me aktore te shumte teshoqerise civile e shoqata te ndryshme,me komunitetin e prinderve dhe nxenesve,per te krijuar nje Front te fuqishem nembeshtetje te shkolles e mesuesve, nembeshtetje te levizjeve per nje arsimcilesor dhe te mesuarit gjate gjithe jetes.

Strategjite dhe veprimet e sindikatave tearsimit per pagat ne kushtet e krizes globale

(Disa konkluzione te Konfederates Europiane te Sindikatave te Arsimit, ETUCE)


1.Në dalje të qytezës së Kamzës,

kur shkon për në Fushë-Krujë,duhet të ecësh pak në të majtë që tëarrishë në shkollën 9-vjeçare“Kamza e Re”. Nuk di se përse ekanë lënë pa një emër tjetër, kurdihet se janë më dhjetëra e qindrangjarjet historike dhe personalitetet,me të cilat ajo mund të pagëzohej.Megjithatë, nuk ka ndonjë rëndësitë madhe kjo gjë për qëllimin evizitës sime aty. Kryesorja, vlen tëshënohet se kam marrë një kërkesënga revista “Tribuna Sindikale”, përtë bërë një shkrim për kolektivin esaj mësues-nxënës, pasi e meritojnëplotësisht.

Sapo përballem me pamjen ejashtme të kësaj shkolle, befasohem.Kështu mund të them dhe përndërtesën e kopshtit të fëmijëve, qëësthë ngritur aty pranë. E njëjta gjëmund të thuhet dhe për mjediset ebrendshme të tyre, korridoret,klasat, kabinetet etj. Kudo të bie nësy rregulli, pastërtia dhe estetika.Është mësim dhe asgjë nuk dëgjohet,veç zërit të mësuesve ose tënxënësve, që përgjigjen. Por dhe kurbie zilja e mbarimit të orës sëmësimit, përsëri nuk ka rrëmujë osezhurma, siç e ndeshim jo rrallë nëshkollat tona. Me një fjalë, ndienkënaqësi se do të njihesh me jetën ekëtij kolektivi mësues-nxënës.

2.Së pari, takohem me kryetarin

e sidikatave të arsimit të zonës, praqë përfshin disa shkolla, mësuesinMersin Terpo. Me përkushtimin etij, kështu ka marrë përsipër dydetyra të rëndësishme ose, siç thotëpopulli, “ka dy kunguj në njësqetull”, atë shtetërore, pra tëmësimdhënësit dhe një tjetër po kaqtë rëndësishme, si veprimtar i dalluarshoqëror. Ai nxiton të tregojë, megojën “bilbil”, për jetën dheveprimtaritë e sindikalistëve.

“Fushat e veprimtarive tonajanë të shumta,-tregon Mersini.-Ja,po përmend ndonjërën nga ato: punae të gjithëve e bashkëpunimi medrejtuesit e shkollës për arritje samë të larta në procesin mësimor-edukativ; puna për parandalimin ebraktisjes së shkollës dhe tërikthimit të nxënësve të larguar;vëmendja për nxënësit me problemetë ndryshme, si shëndetësore,ekonomike etj; përgatitja dhezhvillimi i veprimtarive të

ndryshme, brenda e jashtë shkollësetj”. Tashmë, të gjithë jemi tëndërgjegjsëhm se, gjatë periudhëssë tranzicionit, në shkollat tona kalindur një problem mjaft i mprehtë,shtetëror e shoqëror, ai i braktisjessë shkollës. Sindikalistët e arsimittë Kamzës, duke siguruarbashkëpunim e bashkëveprim medrejtuesit e shkollave dhe tërëmësuesit, si dhe me prindërit embarë komunitetin, kanë mundurqë ta parandalojnë hap pas hapikëtë dukuri të rëndë, që sjell pasojatë padëshiruara, njëra nga të cilatështë shtimi i analfabetëve.

Z. Mersin Terpo më tregonpërvojën e çmuar, që kanë fituar në

këtë drejtim. Po si kanë vepruarkonkretisht ata? Vitin e kaluar nëkëtë shkollë, për shembull, ishin 54nxënës, që e kishin braktisurmësimin. Arsyet ishin nga më tëndryshmet, ndër të cilat përmendim:gjendja e vështirë ekonomike,gjakmarrja e lidhur me ngujimin efëmijeve, divorcet e prindërve dhefëmijët e familjeve me ngjyrë etj.Më të shumtit, nxënësit braktisësishin nga klasat e 8-ta. Pasevidentimit të rasteve, një për një,u ngrit një komision sindikal dhe nëzonë, në të cilën bënë pjesë mësuesitKujtim Hodo, Ermira Nika, ArbenCanku, Donika Berisha e DritaZeza. Ndërsa në çdo klasë të kësajshkolle u ngritën grupe të vopgla,me mësuesen kujdestare dhe 3nxënës. Pastaj ata shkuan familjemë familje dhe biseduan me qetësie takt pedagogjik, që mos tëlëndonin njeri, por dhe të arrinin qëata fëmijë të riktheshehin në bankate shkollës.

Secili rast ka “historinë” e tij.U njoha me njërin prej tyre. Njënxënëse e klasës së 8-të e kishtebabain në burg dhe, për këtë shkak,ajo e ndërpreu shkollën. Se i duhejtë kujdesej dhe për vëllezërit emotrat e saj. Mësuesja kujdestare,Afroviti Pasho, mori me vetenxënësen-senatore, Valbona Muja

dhe shkuan në atë familje. Biseduanshtruar me nënën e vajzës dhearritën që t’i bindin të dyja, që ajotë bashkohej me të tjerët. Sigurisht,kënaqësinë e gëzimin e kësaj arritjejee përjetuan të gjithë në klasën e tyre.

Kurreshtja ime ishte të dijashifrat, pra se çfarë u arritkonkretisht me këtë aksion, i cilivazhdon dhe në ditët e tanishme.Kështu, deri tani, si rrjedhojë eorganimzimit të mirë të punës,është arritur që të rikthehen nëbankat e shkollës 13 nxënës. Por,natyrshëm, nuk janë të vetëkënaqur.Përkundrazi, synimi i të gjithëveështë që asnjë nxënës mos të jetë ilarguar nga shkolla.

Por është dhe një rast i njënatyre tjetër. Një nxënëse kishtevështirësi në të folur. Ditët e para,mezi erdhi në shkollë. Se i vinte dheturp nga shoqet e shokët e klasës.Për ta qetësuar atë, si dhe prindërit,mësuesi kujdestar bisedoi mekolektivin e klasës, që ta zgjidhninsa më mirë këtë çështje. Të gjithëdhanë fjalën se do të ishin shumë tëkujdesshëm me shoqen e tyre dhese do ta ndihmonin me durim e takt.Mësuesi bënte punë të diferencuarme të dhe nxënësit e mabanin afër.Tani ajo nxënëse e ndien vetem mirëdhe përparon, përkrah të tjerëve.

Mersini më tregon se dhe nëshkollën-pilot të Valiasit punohetpo me këtë praktikë pune, përparandalimin e braktisjes sëshkollës dhe rikthimin e nxënësvetë larguar. Në krye të kësaj puneështë veprimtari i dalluar isindikatës së arsimit, Tafil Ibro.Kështu, me punë këmbëngulëse atjeu arrit që, nga 57 nxënës braktisës,të kthehen në shkollë 10 prej tyredhe synojnë që këtë shifër tazvogëlojnë.

3.Në shkollën 9-vjeçare “Kamza

e Re” gjen disa fakte, që meritojnëtë përmenden. Ndër të tjera, ështëngritur e po pasurohet vazhdimisht

biblioteka (me kujdesin e mësuesitKujtim Hodo dhe është ngriturkëndi museo (nga mësuesit DilaverDervishi e Gentjana Meço). Pokështu, funksionon kabineti iinformatikës, me 10 kompjuteradhe me mësuesit do të bëhet njëkurs i shkurtër për përdorimin etyre. Ndër veprimtaritë e zhvilluarakanë qenë: ekspozita e artevefigurative (me kujdesin e mësuesitBesnik Hoxha), konkursi përkrijimtarinë letrare e recitimet etj.Tani nxënësit e klasës së 8-të popërgatisin të venë në skenë komedinë“Karnavalet e Korçës” etj.

Ditët e muajt ecin një e nga njëdhe po shkojmë drejt përfundimittë këtij viti arsimor. Drejtori i kësajshkolle, Zylfi Spata, më tregon seafër 1.500 nxënësit dhe rreth 90mësuesit e saj, janë të përkushtuarplotësisht. Pëkrah tij janë dhedrejtuesit tjerë, Violeta Cara, AstritLala e Roza Zefi. Objektivi i tëgjithëve është që ta ngrenë më lartshifrën e kalueshmërisë dhe të notësmesatare, në krahasim me vitinansimor që kaloi. Për këtë gjë,parashikimet janë pozitive, pasi dhenë simestrin e parë arritjet ishin mëtë mira se vitin e shkuar.

Pozitive është, kur bindesh se,në tërë jetën dhe veprimtarinë ekësaj shkolle dhe të tjerave në zonë,është siguruar një bashkëpunim dhepartneritet i mirë ndërmjetsindikatave të arsimit dhedrejtuesve të shkollave. Objekt ipërbashkët ka qenë zgjidhja eshqetësimeve të ndryshme tësindikalistëve, si: ngarkesamësimore, paga, gjendja familjare eshëndetësore; kujdesi përparandalimin dhe zhdukjen e punëssë fëmijëve; organizimi iveprimtarive kulturore-artistikedhe i ekskursioneve të ndryshme,pjesëmarrja në ngjarjet familjare tënjëri-tjetrit etj.

…Kur po largohesha nga kjoshkollë, drejtori më kërkoi të falurqë po ndahej nga unë, pasi atyarritën disa zyrtarë. Ata do tëshikonin gjendjen e mjediseve tëbjashtme, se si mund të ndihmoninqë ato të bëhëshin sa më funksionalepër nxnënësit e mësuesit. Meraku itij ishte i natyrshëm, prandaj undava me të dhe me përfaqësuesine simndikatave të arsimit, duke juuruar arritje sa më të mira nëprocesin mësimor-edukativ.

MURAT GECAJ

SYNIMI I TË GJITHËVE: ASNJË NXËNËS I LARGAUR NGA MËSIMI(Përvojë nga puna e sindikalistëve, në shkollën 9-vjeçare “Kamza e Re”,Tiranë)


Përgatiti faqen Eriona Vangjeli

Kur fëmijët mësojnë të negociojnë, shtëpia bëhetnjë vend i qetë dhe i lumtur . Pothuajse çdo situatënë jetë që përfshin dy ose më shumë njerëz ështënjë kompromis mes palëve me interesa konkurruese.“Fëmijët e dinë këtë me intuite” thotë Doktori iShkencave, Daniel Shapiro.

Por natyrisht, kur ke të bësh me fëmijë, duhet tëjesh i prirur drejt lëshimeve të vogla, duke mbyllurnjë sy për të arritur në shpërblime më të mëdha.

Fëmijët të cilët nuk mësohen që të negociojnërriten dhe kthehen në persona madhorë që nuk dinësi të përballojnë një konflikt.

“Të qënit prind është në thelb të jesh negociator imirë dhe menaxhues stresi,” thotë Shapiro. “Në qoftëse keni aftësitë negociuese, stresi juaj do të jetë mëi paktë.

Negocioni me kokë jo me zemërFillimisht fëmija duhet qetësuar, zakonisht me një

përqafim dhe me një kërkesë për të mbledhur veten,duke u sjellur sikur ai të ishte i madh, në mënyrë qëtë mund të kuptohet ajo që ai po përpiqej të thoshte.Edhe më e rëndësishme, thotë Braun, është të mbash

Të reja shkencoreTë reja shkencoreTë reja shkencoreTë reja shkencoreTë reja shkencoreINTERNETI I ORBITËS

Në hapësirë, askush nuk mund t’judëgjojë kur bërtisni. Por do të jeninë gjendje të dërgoni e-mail, në sajëtë një protokolli të ri që po

përpunohet dhe është pothuajse gatipër t’u përdorur në hapësirë. Ështëe vështirë të mbahet një lidhje eqëndrueshme në orbitë, kështu qëInterneti ndërplanetar do të duhettë falet për vonesat dhendërprerjet.Në shtator, një satelit përdori

protokollin e ri për të dërguar imazhenë Tokë.

“VJELËSI” BIOMEKANIK IENERGJISË

Energjia që përdorim është shumë epranishme në shekullin e 20-të.Energjia elektrike është kudo rrethnesh, mjafton të dimë si ta përdorim.Kjo motivoi Max Donelan për tëshpikur një pajisje që “vjel” energjinëe të ecurit. Pajisja vendoset rrethgjurit dhe gjeneron energji, dukepërdorur të njëjtin parim që lejonmakinat hibride të riciklojnëenergjinë që krijohet nga frenimi. Njëkëmbësor që ka vendosur “vjelësin”

në të dy gjunjët mund të gjenerojërreth pesë vat energji - e mjaftueshmepër të karikuar 10 telefona celularë- pa penguar ecjen me hapa të shpejtë.Pajisja e Donelan është ndoshta më e

nën kontroll emocionet. Çdo gjë që mund të thoni nëmomentin kur jeni i nxehur, mund të ketë efekte afat-gjata, të cilat nuk i keni parashikuar.

Dorëzoni disa territoreFëmijëve u pëlqen të kenë disa mundësi zgjedhje,

sepse kjo u jep atyre ndjesinë e kontrollit. Ata duantë ushtrojnë vullnetin e tyre. Në gjysmën e situatavetë krizave, Shapiro thotë se, “fëmija do vetëm tadëgjojnë”. Ai rekomandon metodën ACBD qe do tethotë: Gjithmonë konsultohu, (me fëmijën), përparase të vendosësh.

Gjeni gjuhën e përbashkëtNegociatorët e suksesshëm, thotë Shapiro,

kthejnë një situatë nga gjendje mosmarrëveshje nëbashkëpunim për zgjidhjen e problemeve. Kujtojinifëmijës se keni të njëjtat mendime dhe bëni që ai tëbashkëpunojë me ju për të zgjidhur mos-marrëveshjet. Nëse ai dëshiron të qëndrojë gjysmëore më vonë në darkë për të parë TV, kërkojini që tëpërgatisë çantën për të nesërmen që më parë. Jepnikushte që janë të favorshme për të dy palët. Një

ARTI I TË BËRIT KOMPROMISKëshilla praktikeKëshilla praktikeKëshilla praktikeKëshilla praktikeKëshilla praktike

fëmijë që është mësuar me këtë frymë ka më shumëgjasa të jetë i kënaqur, duke praktikuar një aftësishumë të çmueshme jashtë shtëpisë.

Mendoni fitim-fitimRregulli i Artë është shumë i rëndësishëm. Duke

pranuar legjitimitetin e fëmijëse suaj kur kërkeson një“rrogë” më të madhe, kjo mund të përkojë me dëshirëntuaj që dikush të merret me hedhjen e mbeturinave.

Mos harroni kush është shefiVetëm sepse babai është i hapur për të diskutuar,

nuk do të thotë se duhet të bëhet debat për çdo gjë.Fëmijët kanë nevojë për udhëzime dhe disiplinë, siedhe për lirinë e zgjedhjes. Kjo është një nga gjëratqë duhet të pranojmë edhe në jetën e përditshme.Disa gjëra nuk janë të negociueshme.

Kompanitë e mëdha kanë lidera sepse disavendime të vështira nuk mund të merren nga komiteti.Një shtëpi në harmoni nuk është demokraci, por njëdiktaturë e këndshme.

rëndësishmja, në një klasë të tërëproduktesh të “vjeljes” së energjisë,në një kohë kur teknologjia portabëlsi iPod dhe Blackberry është bërëgjithnjë e më shumë e pranishme.Asnjë vat nuk humbet.

KULLA DINAMIKESecili nga 80 katet në grataçelin e

parë në botë që lëviz, me zyra dhenjë hotel, si edhe me apartamente nëmajë, rrotullohet me 360 gradë, secilime shpejtësi të ndryshme. I dizenjuarnga arkitekti italian David Fisher dhei ndodhur në Dubai,(një tjetër ështëplanifikuar për në Moskë), kulla dotë kushtojë rreth 700 milion USD.Banesat do të shiten nga 3,7 milionUSD deri në 36 milion USD. Ndërtesaduhet të përfundojnë në 2010.

Tribuna sindikale

Prill 2009 Dhe drit’ e diturisë përpara do na shpjerëfaqeemeparshmefsash-spash.fsash.al/Revista/6. Selda-Revista-41-prill 09.pdf · Keto qe permendem jane arritje serioze dhe

Documents