JURIDISCHE DO´S AND DON´TS VAN B2B COMMUNICATIE IN DE FOODSECTOR C-law / Axon Mr. C.E.L. (Claudia) Bruins Den Bosch, 24 juni 2015 www.c-law.nl
Aug 03, 2015
JURIDISCHE DO´S AND DON´TS VAN B2B COMMUNICATIE IN DE FOODSECTOR
C-law / Axon Mr. C.E.L. (Claudia) Bruins
Den Bosch, 24 juni 2015 www.c-law.nl
Agenda
• Introductie
• Juridisch kader mededingingswetgeving
• Praktijkzaken Foodsector
• Tips: Do’s and Dont’s in de Foodsector
Introductie
• Niche advocatenkantoor gericht op mededinging & regulering
• Competition, compliance, contracts and consumers
• Agri (Food), health, hightech en innovatie
• Auteur bij mededinging.nl, juridischactueel.nl, Zorgvisie
• Aangesloten bij Global Law Experts en Legal’s Finest
Juridisch kader
• Mededingingswetgeving heeft 3 pijlers
• Kartelverbod• Verbod op misbruik economische machtspositie• Concentratietoezicht
• Focus op ‘kartelverbod’: overeenkomsten tussen ondernemingen die de mededinging beperken zijn verboden en van rechtswege nietig
• Nederlandse en Europese kartelverbod
Juridisch kader
• Kartelverbod is van toepassing op afspraken tussen concurrenten:
vb: denk aan gezamenlijke productie, inkoop, onderzoek- en ontwikkeling, productieafspraken, specialisatie…maar ook, informatie-uitwisseling, klantverdeling, marktverdeling, prijsafspraken, niet-aanvalspact, quoteringsafspraken, ‘bidrigging’
• Kartelverbod is van toepassing op afspraken met leveranciers en afnemers
vb: denk aan algemene leveringsvoorwaarden, distributieovereenkomstenfranchise, agentuur, exclusieve distributie, selectieve distributieexclusieve afname
Juridisch kader
• Niet alle ‘concurrentiebeperkende’ afspraken zijn verboden!
Wettelijke uitzondering als de afspraak bijdraagt tot verbetering van de productie of distributie of tot bevordering van technische of economische vooruitgang, mits een billijk aandeel de consument ten goede komt, de beperking niet onmisbaar is en er voldoende restconcurrentie over blijft op de markt
Als er maximaal 8 ondernemingen bij de afspraak betrokken zijn en hun gezamenlijke omzet maximaal EUR 5,5 miljoen (producten) of 1,1 miljoen is (anders)
Het gezamenlijke marktaandeel van de (concurrerende) ondernemingen betrokken bij de afspraak is niet meer dan 10 % (en geen interstatelijk effect)
De afspraak is niet merkbaar mededingingsbeperkend op de relevante markt
Juridisch kader
Gevolgen van overtreding van het kartelverbod?
• Geldboetes voor ondernemingen tot maximaal 10% van hun netto (concern) omzet
• Geldboetes voor individuen (werknemers/bestuurders, ook “ex”) tot maximaal EUR 450.000,-
• Nietigheid van de afspraken/het contract
• Schadeclaims van derden
• Reputatieschade
De afgelopen jaren is de Foodsector prioriteit geweest van handhaving door Europese Commissie en nationale mededingingsautoriteiten
Redenen daarvoor zijn: De stijging van voedselprijzen (zeker vanaf 2007) De context van volatiele grondstofmarkten Gepercipieerde ongerustheid over de werking van de
voedselvoorzieningsketen in het algemeen
In 2012 bleek uit rapport ECN dat een doortastende handhaving van de concurrentieregels in de levensmiddelenIndustrie bedrijven had geholpen toegang te krijgen tot leveringen en markten, met lagere prijzen voor de consumenten tot gevolg
Praktijkzaken Foodsector
Praktijkzaken(1)
Soort inbreukProduct Tijdsduur
overtredingVerboden informatie-uitwisseling
Prijs-afspraken
Quoteringsafspraken / Volumeafspraken
Voorkomen nieuwe toetreders
Afspraken m.b.t. marktverdeling
Boetes opgelegd door EC, ACM of een andere nationale mededingingsautoriteit
Zilveruien2012 (ACM)
1998-2010 Ruim 9 miljoen euro voor 5 ondernemingen:(Triumfus Onion Products Silverskins B.V. , Veco Groente en Bloembollen B.V., Crop Alliance B.V., GSV Baarland B.V., Prodimex B.V.)
Plantuien2013 (ACM)
2009 Ruim 4 miljoen euro voor 4 ondernemingen (Triumphus
Onion Products Onion Sets B.V., TOP Cultures France s.a.r.l., Maas Kruiningen B.V., Sketee Yerseke B.V., A.C. Mosselman B.V. Handelsmaatschappij Kesselaar b.v., Agpo Onion Sets B.V., Rijk Onion Sets b.v.).
Paprika2012(ACM)
Mei 2006 – februari 2009
UWG Coöperatie United West Growers U.A.: 7 miljoenCoöperatieve Rainbow Paprika Telers U.A.: 7 miljoenZON: 0 (Clementie)Facilitator beboet: zelfstandige boete van 5.000,-. De facilitator organiseerde de vergaderingen waarin de verboden afspraken zijn gemaakt.
Meel*2010(ACM)
2001 – 2007 15 meelproducenten uit Nederland, België en Duitsland krijgen in totaal 62 miljoen euro boeteOok boetes voor drie investeringsmaatschappijen (o.a. Bencis Capital, CVC) variërend van 450.000 -1,5 miljoen euro
NoordzeeGarnalen2013(EC)
Juni 2000 – januari 2009
4 Europese handelaren kregen 28.716.000 euro boeteHeiploeg: 27 miljoen (begin 2014 failliet verklaard)Stührk: 1. miljoenKok Seafood: 500.000.-Klaas Puul: 0 (Clementie)
Soort inbreukSoort
productTijdsbestek overtreding
Verboden informatie-uitwisseling
Prijs-afspraken
Quoteringsafspraken / Volumeafspraken
Voorkomen nieuwe toetreders
Afspraken m.b.t. marktverdeling
Boetes opgelegd door EC, ACM of een andere nationale mededingingsautoriteit
Champignons*2014(EC)
1 september 2010 – 22 december
2011
Ruim 32 miljoen euro boete voor Bonduelle (30 miljoen) en Prochamp (2 miljoen, 30 % boetevermindering). Lutèce verkreeg volledige clementie (boete-immuniteit) en ontsnapte aan een boete van 20,7 miljoen euro. Nadat Prochamp en Bonduelle wenste te schikken kregen zij van de Commissie een verdere korting van 10% op de boete.
Worst*2014(BkA)
2003 – 2008 Aan ruim 20 fabrikanten (waaronder Herta, Boklunder,
Wiesenhof en Lutz Fleishwaren(=VION) is een bedrag van 338 miljoen euro aan boetes opgelegd. 80% van de boete komt voor rekening van 6 grote worstfabrikanten. Naast de 20 ondernemingen zijn ook 33 verantwoordelijke individuen beboet.
Food Flavour Enhancers(2002)EC
1988-1998 De boetes waren 15,54 miljoen euro voor het Japanse bedrijf. 2,74 miljoen euro voor Cheil Jedang Corporation en 2,28 miljoen euro voor Daesang Corporation. Bij de boete werd rekening gehouden met de kleine omvang van de Europese markt. Boete-immuniteit voor Takeda
SuikerBkA(2014)
Midden jaren ’90 – 2009
Drie ondernemingen kregen een boete met een totale omvang van rond de 280 miljoen euro. Nordzucker verkreeg een hoog aandeel aan immuniteit. Südsucker kreeg de hoogste boeten: 195,5 miljoen euro. Ook werden 7 individuen beboet. Er loopt sinds begin 2015 een grote schadeclaim in Duitsland ingesteld door Duitse zoetwarenproducenten, waarbij ruim 3 miljard euro schadevergoeding is gevorderd
Soort inbreukSoort
productTijdsbestek overtreding
Verboden informatie-uitwisseling
Prijs-afspraken
Quoteringsafspraken / Volumeafspraken
Voorkomen nieuwe toetreders
Afspraken m.b.t. marktverdeling
Boetes opgelegd door ACM, EC of andere nationale mededingingsautoriteit
Bananen1(2011)EC
Juli 2004 – april 2005
De Europese Commissie heeft een boete opgelegd van 8,9 miljoen euro aan Pacific Fruit. Chiquita verkreeg boete-immuniteit als eerste clementieverzoeker
Bananen2(2008)EC(upheld HvJ maart 2015)
1 januari 2000 – 31 december
2002
Dole, Weichert en Del Monte kregen een boete van 60 miljoen voor prijsafspraken in Noord-Ierland. Ook overleg over referentieprijzen kan een mededingingsbeperkend effect hebben.
Zuivel*(2015)Spaanse ‘ACM’
2000-2013 Boete van totaal 88,2 miljoen euro. Danone Spanje: 23,2 miljoen euro. Nestlé: 10,6 miljoen euro en Lactalis :11,6 miljoen euro (+ Capsa, Puleva, Pascual). De zuivelbedrijven hebben inmiddels beroep aangetekend bij de Adiencia Nacional.
Zuivel*(2015)Franse ‘ACM’
2006 -2013 Boete van bijna 200 miljoen euro voor 10 zuivelproducenten. Yoplait heeft clementie verkregen. Senoble-Senagral kreeg een boete van 46 miljoen euro. Novandje kreeg 38,3 miljoen euro. En de joint venture van Lactalis en Nestlé kreeg 56,1 miljoen euro boete. Lactalis moest daarnaast zelf ook nog 4 miljoen euro betalen. Maître Laitiers du Contentin 22,9 miljoen euro. Yeo Frais 12 miljoen euro en een viertal kleinere samen nog eens 13,4 miljoen euro.
Soort inbreukSoort
productTijdsbestek overtreding
Verboden informatie-uitwisseling
Prijs-afspraken
Quoteringsafspraken / VolumeAfspraken
Voorkomen nieuwe toetreders
Afspraken m.b.t. marktverdeling
Boetes opgelegd door EC, ACM of een andere nationale mededingingsautoriteit
Chocola(2012)Bka
2006 -2007 Haribo, Ritter, Kraft en Nestlé zijn beboet met boetes van in totaal circa 60 miljoen euro. Mars ontving clementie, doordat het de prijsafspraken had aangegeven bij de autoriteiten.
Kartoffel(2015)BkA
2003 – 2013 Sinds 2013 onderzoekt het BkA het gedrag van aardappelhandelaren, waaronder Heilman AH, Firma
Deyerling en Agrata zouden bij het kartel betrokken zijn. Bij negen bedrijven is de boekhouding doorgelicht en materiaal in beslag genomen. Tegen vijf bedrijven zijn verdere procedures ingesteld. De handelaren zouden de verkoopprijs omhoog gestuwd hebben tot wel het 10 voudige, boeren en consumenten zouden voor meer dan 1 miljard zijn benadeeld.
Bier(2007)EC(2014 HvJEU)
1996 – 1999 Vier bierbrouwerijen zijn beboet door de EC voor 273 miljoen euro. InBev Nederland kreeg boete-immuniteit in het kader van de clementieregeling. Heineken kreeg een boete van 198 miljoen opgelegd. Bavaria kreeg een boete van 20.7 miljoen opgelegd. Bavaria en Heineken zijn beiden in beroep gegaan. Ook Grolsch is in beroep gegaan tegen de beschikking van de Commissie, door het Gerecht in Eerste Aanleg is de boete van Grolsch vernietigd.In beroep bij het Hof van Justitie zijn de boetes van Bavaria en Heineken tot stand gebleven.
Frankrijk: Besluit van 12 maart 2015 Zuivelkartel: 10 zuivelproducenten krijgen een boete opgelegd van 192,7 miljoen euro Illegale prijs- en marktverdelingsafspraken, bidrigging, van 2006 tot 2011 O.a. Yoplait, Novandie, Lactalis en Senoble, Maitre Latiers Yoplait verkreeg boete-immuniteit
Spanje: Besluit van 12 maart 2015 Rauwe melkkartel: 11 bedrijven 88 miljoen euro boete
o.a. Danone Spanje, Nestlé en Lactalis, van 2000-2013 Gevoelige marktinformatie verhandeld over
aankoopprijzen en voorraden van rauwe melk
Zuivelkartels
EC “schikkingsbesluit”, 25 juni 2014 Kartel tussen Bonduelle, Lutece, Prochamp, Riberero (>1 jaar) Producenten van champignonconserven Verdelen van markten en coördinatie van prijzen Lutece: “de eerste” clementie aanvrager: o,- euro boete Prochamp: 2 miljoen euro (korting wegens clementie+schikking) Bonduelle: 30 miljoen euro (korting wegens clementie+schikking) Riberero wilde niet schikken, heeft recent een “SO” ontvangen
Champignonkartel
Ging om verkopen van huismerk champignonconserven via tenderprocedures bij detailhandelaren en groothandelaren zoals cash-and-carry en professionele afnemers zoals cateraars in de EU
Het algemene doel van de kartelleden was het ‘stabiliseren’ van de marktaandelen van de betrokken ondernemingen en de prijsdalingen een halt toeroepen. Om dit doel te bereiken wisselden de kartelleden vertrouwelijke informatie uit over tenders en stelde zij minimumprijzen vast, spraken volumedoelstellingen af en verdeelden afnemers onder elkaar.
Het kartel had de vorm van een “niet-aanvalspact” met een compensatieregeling in het geval van een overstap van een afnemer. Daarnaast werden vooraf afgesproken minimumprijzen toegepast.
Champignonkartel(2)
Besluit BkA van juli 2014 Worstkartel; ruim 20 fabrikanten zijn voor meer dan 338 miljoen euro beboet O.a. Meica, Herta, Boklunder, Lutz Fleishwaren (dochter VION) Meer dan 30 personen individueel beboet Het kunstmatig opvoeren van de prijs gedurende een periode van meer dan tien jaar Afspraken over marktontwikkeling en prijzen voor productgroepen De worstfabrikanten ontmoeten elkaar tientallen jaren lang in de zogenoemde ‘Atlantic
Kring’ (naar de naam van het Hamburgs hotel Atlantic, hun eerste ontmoetingsplaats) waar ze jarenlang afspraken maakten over marktontwikkelingen en prijzen per productgroep
Worstkartel
ACM besluit uit 2010 (Rb 2014, nu bij CbB) 15 Nl, Belgische en Duitse meelproducenten boete van 62 miljoen euro De 15 meelproducenten hebben samen 90% van de meelmarkt in NL De Duitse en Belgische meelproducenten kregen boetes omdat ze samen een meelfabriek
hebben ontmanteld Voor het eerst boetes voor investeringsmaatschappijen (o.a. Bencis Capital) Tussen €450.000 en €1.5000.000 voor drie investeringsmaatschappijen Zij waren aansprakelijk te houden voor de overtreding van hun dochteronderneming
(Meneba) waarin zij ‘beslissende invloed’ uitoefenen
Meelkartel
Duurzaamheidsinitiatieven: #Kip van Morgen en het #Verbond van Den Bosch
Kip van Morgen: Een duurzaamheidsafspraak tussen producenten en detailhandelaren om het regulier
geproduceerde kippenvlees in het basisassortiment van supermarkten vanaf 2020volledig te vervangen.
ACM stelt dat de voordelen van de duurzaamheidsafspraken niet opwegen tegen de nadelen
Verbond van Den Bosch: Supermarkten en boeren hebben in het zogenoemde Verbond van
Den Bosch afgesproken dat uiterlijk in 2020 alleen nog duurzaam vlees in de winkel ligt.
Duurzaamheid en mededinging
Ken uw eigen markt en uw marktaandelen
Kies uw samenwerkingspartners op onderbouwde parameters
Weet wat u wel en niet mag afspreken
Weet hoe te handelen (bij een geconstateerde inbreuk)
Ergo: zorg voor een effectief compliance programma
Do’s and Don’ts samenwerking