Prawa mniejszości etnicznych w Europie - kaszebsko.comkaszebsko.com/uploads/Prawa_mniejszosci_w_Europie_2.pdf · członkowskich w dziedzinie kultury. Dwie wagi w Unii Europejskiej

Prawa mniejszości

narodowych i etnicznych

w Europie

Dni Europejskie na Uniwersytecie Gdańskim, 6 maja 2014 r.

Artur Jabłoński (Kaszëbskô Jednota)

Europa nie jest homogeniczna. Oprócz państw narodowych, istnieją

odrębne kulturowo regiony. Wystarczy wyjść za próg własnego domu,

żeby się o tym przekonać.

W Europie istnieje blisko 30mniejszości narodowych lub etnicznych

Przyczyny powstawania mniejszości narodowych są trzy: 1. Historyczna – związana

bezpośrednio z procesami terytorialno-etnicznego kształtowania się paostw.

2. Polityczna - wiąże się z decyzjami podejmowanymi najczęściej po zakooczeniu konfliktów zbrojnych.

3. Socjologiczna - związana jest z procesami masowych migracji o podłożu przede wszystkim ekonomicznym mającymi miejsce w XIX i XX stuleciu.

Przynależnośd narodowa lub etniczna jest

„opartą na subiektywnym odczuciu,

indywidualną cechą każdego człowieka,

wyrażającą jego związek emocjonalny,

kulturowy (lub związany z

pochodzeniem rodziców), z określonym

narodem” – Taka definicja została zastosowana w ustawie o narodowym spisie powszechnym przeprowadzonym w Polsce w 2011 r.

Mniejszości

narodowe lub

etniczne:

Narody mieszkające na terytorium innego państwa, utożsamiające się z własnym państwem

Narody bez własnego państwa

90 autochtonicznych

języków w Europie

37 języków w

Europie ma status

państwowych

53 języki o statusie

bezpaństwowym

W Europie jest 46 paostw narodowych

•Liczba państw, w których nie

występują mniejszości

narodowe jest niewielka:

Andora, Islandia, Lichtenstein,

Monako, Portugalia.

•W XX wieku (może nawet

precyzyjniej byłoby powiedzieć

po II Wojnie Światowej)

doszło w Europie do

stworzenia kilku systemów

ochrony praw mniejszości

narodowych.

W obecnym, politycznym kształcie Europy,

obowiązuje zasada, że:

• Państwo, jako instytucja prawna i polityczna

zarazem, określa jaki jest jego stosunek do

zamieszkujących je mniejszości narodowych i

etnicznych, do ich wyznań i języków oraz

odrębności kulturowej.

• Państwo decyduje jaki zakres ochrony

przyznaje zamieszkującym je mniejszościom.

Ochrona praw mniejszości

to przedmiot troski Rady Europy.

Europejskiej Konwencji o ochronie praw

człowieka i podstawowych wolności

(1953)

- artykuł 14 zabrania dyskryminacji z

pobudek etnicznych lub religijnych

Europejska karta języków regionalnych

lub mniejszościowych (1992)

- zatwierdzona w celu ochrony oraz

promocji języków mniejszości narodowych w

Europie

Konwencja ramowa o ochronie

mniejszości narodowych (1995).

- lista zasad prawnych, które Państwa

zobowiązują się respektować w celu

zapewnienia ochrony mniejszościom

narodowym

Realizując swoje cele, organizacja

ta (skupiająca niemal wszystkie

europejskie państwa) zajmuje się

przede wszystkim promocją i

ochroną praw człowieka,

demokracji i współpracą państw członkowskich w dziedzinie kultury.

Dwie wagi w Unii Europejskiej

• Stare paostwa (np.: Francja, Grecja, Belgia i Luksemburg) wciąż nie podpisały Konwencji ramowej o ochronie mniejszości, czy też KJRiM.

• Od rozszerzenia UE o nowe paostwa w 2005 i 2007 roku, kwestia mniejszości wchodzi w skład zagadnieo uwzględnianych przy wstępnych negocjacjach z paostwami kandydującymi.

• Od 1999 roku wszystkie państwa

członkowskie UE mogą podlegać sankcjom

z artykułów 6 i 7 Traktatu o Unii

Europejskiej.

• Europejski Trybunał Sprawiedliwości w

Luksemburgu może chronić „prawa osób

należących do mniejszości” również w

„starych krajach członkowskich”.

Fundamentalne prawa mniejszości

1. Prawo do używania języka ojczystego w kontaktach z władzami publicznymi i w sądzie.

2. Prawo do edukacji, własnych szkół i zajęć prowadzonych w języku ojczystym.

3. Prawo do kultury.

4. Prawo do religii.

5. Prawo do tworzenia własnych organizacji.

6. Prawo do nieskrępowanego kontaktu w obszarach przygranicznych.

7. Prawo do informacji w języku ojczystym i własnych mediów.

8. Prawo do reprezentacji w administracji publicznej.

9. Prawo do tradycyjnych form własnej administracji i kulturowej autonomii.

10. Prawo do reprezentacji politycznej i uczestnictwa w polityce.

11. Prawo do używania oraz pisowni imion i nazwisk we własnym języku.

12. Prawo do używania i zapisywania nazw miejscowości, miejsc, ulic i znaków topograficznych we własnym języku.

13. Prawo do ochrony tradycyjnych obszarów osadnictwa.

Europejskie organizacje mniejszości

http://www.fuen.org/ http://e-f-a.org/

Mniejszości w Polsce

Za mniejszośd narodową uznaje się mniejszośd: 1. białoruską; 2. czeską; 3. litewską; 4. niemiecką; 5. ormiaoską; 6. rosyjską; 7. słowacką; 8. ukraioską; 9. żydowską.

Za mniejszośd etniczną uznaje się mniejszośd: 1. karaimską;

2. łemkowską;

3. romską;

4. tatarską.

Mniejszości w Polsce (z ograniczonymi prawami lub bez praw)

Kaszubi – społeczność posługująca się językiem regionalnym (238 000)

Ślązacy – nie uznawani w polskim prawodawstwie w ogóle (809 000)

Mit Europy

• U podstaw Europy tkwi wspólna kultura Europejczyków bogata mnogością swoich wcieleo i tożsamości narodowych.