Prasa łódzka przed Prasa łódzka przed I I wojną światową wojną światową Czym jest prasa? Najważniejsze tytuły prasowe Cenzura Praca dziennikarza, technika wydawnicza, rozprowadzanie
Prasa łódzka przed Prasa łódzka przed II
wojną światowąwojną światową
Czym jest prasa?
Najważniejsze tytułyprasowe
Cenzura
Praca dziennikarza,technika wydawnicza,
rozprowadzanie
CenzuraCenzura
W XIX i na początku XX wieku, kiedy Polska była pod zaborami, specjalnie wyznaczeni rosyjscy urzędnicy – cenzorzy, kontrolowali teksty ukazujące się w prasie,
dbając o to żeby nie zawierały treści narodowych i zachęcających do buntu
przeciwko zaborcy lub obrażających go.Cenzura to urzędowa kontrola tekstów prasowych pod
względem obyczajowym i politycznym.
Czym jest prasa?Czym jest prasa?
Prasa to wydawnictwa, ukazujące się ze stałą częstotliwością ( dzienniki, tygodniki, dwutygodniki, miesięczniki,
dwumiesięczniki, kwartalniki, półroczniki i roczniki ), pod tym samym tytułem,
z ciągłą numeracją i taką samą szatą graficzną. Prasa przekazuje nam informacje z różnych dziedzin:polityki,
kultury,gospodarki, nauki, społeczeństwa. W prasie zamieszcza się także ogłoszenia i reklamy.
Prasę możemy podzielić na ogólnoinformacyjną – adresowaną do wszystkich oraz specjalistyczną – adresowaną do różnych
grup społeczeństwa: kobiet, dzieci, polityków, naukowców.
Praca Praca dziennikarza, dziennikarza,
technika technika wydawnicza, wydawnicza,
rozprowadzanirozprowadzaniee
dawniej
dziśdziś
i
DawniejDawniejDziennikarz po przygotowaniu
potrzebnych mu informacji przepisywał je
na kartkę i oddawał do korekty.Pracownicy drukarni (zecerzy) składali teksty
ustawiając na matrycy przygotowane z drewna stemple z literami. Te smarowano
tuszem i odbijano gazetę. Gazety sprzedawano
na ulicach – zajmowali się tym gazeciarze (dorośli mężczyźni, a także mali chłopcy).
DziśDziś
Dziennikarz po zdobyciu niezbędnych mu informacji,
przygotowuje tekst przy pomocy komputera. Teksty zaakceptowane przez
redaktora naczelnego zamieszczane są w
gazecie, która składana jest komputerowo
i masowo drukowana. Dziś prasę możemy kupić
w każdym kiosku i w każdym niemal sklepie.
Najważniejsze tytuły Najważniejsze tytuły prasoweprasowe
CzasopismCzasopisma a polskiepolskie
Prasa Prasa obcojęzycznobcojęzycznaa
Dzienniki Dzienniki polskiepolskie
CzasopismCzasopisma religijnea religijne
Dzienniki polskieDzienniki polskie
„Dziennik Łódzki”
„Goniec Łódzki”
„Gazeta Łódzka”
Czasopisma polskieCzasopisma polskie W 1899 roku ukazał się pierwszy łódzki tygodnik naukowy
„Czasopismo Lekarskie” wydawany przez Towarzystwo Lekarskie. Tygodnik redagowany był przez doktora S. Sterlinga. Poświęcony był
sprawom naukowym i zawodowym lekarzy, ukazywał się do 1908 roku. Także od
1899, przez rok, wydawany był tygodnik kulturalno-literacki „Ognisko Rodzinne”
oraz tygodnik poświęcony literaturze i sztuce „Świat”.W ostatnich latach przed wybuchem I wojny światowej ponawiane były
próby w zakresie wydawania tygodników i miesięczników. Pojawiają się gazety
takie jak:miesięcznik „Gruźlica” (1909-1910) założony przez doktora S. Sterlinga
i doktora B. Dembińskiego, poświęcony walce z gruźlicą, kwartalnik „Entomolog Polski” (1910-1911) – gazeta Łódzkiego Towarzystwa
Entomologów, przeznaczony dla naukowców i miłośników przyrody,
a tak.że tygodnik humorystyczno-satyryczny „Śmiech” (1912-1914).
Prasa Prasa obcojęzycznobcojęzyczn
aa
Prasa niemiecka
Prasa rosyjska
Prasa żydowska
Czasopisma religijneCzasopisma religijne
Najwcześniej i najdłużej wydawano czasopisma religijne w języku niemieckim.Pierwszym był dwutygodnik ,,Evangelische-Lutherische Kirchenblett’’, który
wychodził od 1884 roku do czasu wybuchu I wojny światowej. Pismo to redagowane
było przez pastora ewangelickiego W.P.Angerseina. Pastor tan wydawał również przez sześć lat ( 1884-1890) czasopismo polskie o
podobnej treści i formie ,,Głosy Kościelne w Sprawie Kościoła Ewangelicko-
Augsburskiego’’ Dłużej jeszcze niż powyższe pisma wydawane była gazeta gminy
Babtystów ,,Hausfreund’’ – w latach 1894-1939. W ostatnich latach przed wybuchem wojny pojawiły się
gazety wydawane przez sektę Mariawitów - tygodniki : w języku polskim „Mariawita”
i „Wiadomości Mariawickie” (1907-1914), w języku litewskim Marijavitas” i Marijavitu Zinios” (1909- 1914).
„Łódzkie Ogłoszenia – Lodzer Łódzkie Ogłoszenia – Lodzer Anzeiger”Anzeiger”
W latach 1963 – 1864 (w czasie powstania styczniowego)
Łódź została objęta stanem wojennym. Władze potrzebowały
gazety, która by informowała ludność o zmianach w przepisach.
J. Petersilge uzyskał zezwolenie na publikowanie gazety
polsko-niemieckiej pt. „Łódzkie Ogłoszenia – Lodzer Anzeiger”. Później tytuł zmieniono na „Lodzer Zeitung
– Gazeta Łódzka”. W związku z coraz większym
zapotrzebowaniem na lokalne pismo w języku polskim, w gazecie pojawił się stały dział polski pt. „Kronika”, który później przekształcono w tygodniowy dodatek
pt. „Gazeta Łódzka”. Jego redaktorem był W. Piątkowski.
Dodatek ten ukazywał się do końca maja 1881, zaś „Lodzer Zeitung”, będąc już pismem
tylko niemieckim aż do 1915 roku.
„„Dziennik Łódzki”Dziennik Łódzki”
Po trzech latach od upadku „Gazety Łódzkiej” – w 1884 roku – Łódź uzyskała samodzielny organ prasowy w
języku polskim pt. „Dziennik Łódzki”.
Kierownikiem pisma był, przez cały okresjego istnienia (1884 – 1892), H. Elzenberg.
Z pismem współpracowali: J.Łętowski,, K.Łapanowski, L Gajewicz, Z. Kułakowski..
,,Dziennik Łódzki’’, będąc pismem inteligencji,
starał się szerzyć literaturę, język i obyczaje polskie.
Pismo zostało zamknięte w 1892 roku z powodu kłopotów z cenzurą.
„„Rozwój”Rozwój”Po zlikwidowaniu ,,Dziennika Łódzkiego’’
ludność polska w Łodzi nie posiadała własnego pisma.
Korzystała wtedy z prasy obcojęzycznej lub z prasy
innych miast, głównie Warszawy. Dopiero od 2. XII. 1897 roku zaczęła
wychodzić , wydawana przez Wiktora Czajewskiego (literata i publicystę), gazeta „Rozwój”.Gazeta niejednokrotnie występowała
przeciwko walczącemu proletariatowi, bojkotowała strajki
robotnicze. Sympatyzowała z Narodową Demokracją
(partią założoną przez Romana Dmowskiego).„Rozwój” był najdłużej ukazującym się łódzkim
dziennikiem – wychodził aż do 1931 roku. Z gazetą współpracowali m.in.. członkowie
dawnej redakcji „Dziennika Łódzkiego”.
„„Goniec Łódzki”Goniec Łódzki”
Gazetą rywalizującą z „Rozwojem” był „Goniec Łódzki”, wydawany przez
hrabiego H. Łubieńskiego od 21.XII.1898 r.
Ze względu na problemy finansowe gazeta często zmieniała właścicieli. Po przejęciu
przez J. Żółtowskiego i S. Książka wyraźnie
sympatyzowała z poglądami socjalistycznymi.
W marcu 1906 r. gazeta została zlikwidowana z powodu licznych konfliktów
z cenzurą (spraw sądowych, konfiskat). Tradycje „Gońca Łódzkiego” przejął
wydawany od kwietnia 1906 r. (do sierpnia 1911 r.),
także przez S. Książka, „Kurier Łódzki”. Następcą zaś tej gazety był „Nowy Kurier
Łódzki” –wydawany w latach 1911 – 1912
przez A. Książka.
„„Gazeta Łódzka”Gazeta Łódzka”
,,Gazetę Łódzką’’ zaczęto wydawać w lutym 1912 roku. Redagowali ją: J. Grodek, A. Grodek i B. Flipowicz.
Z gazetą współpracowali takżeH. Frenkiel, M. Sachsowa, K. Tom i
F.From.Wraz z gazetą wydawano różne dodatki,
np.: ,,Dodatek Naukowy’’, ,,Dodatek Literacki’’.
Początkowo, dość często, ,,Gazeta Łódzka’’
stawała w obronie praw robotników, co wpływało
na jej złe kontakty z cenzurą. Ukazywała się jednak także
po wybuchu I wojny światowej.
Prezentacja została przygotowana przez
Magdę Zamolską i Olę Salamończyk
(klasa VI),
pod kierunkiem Pauliny Adryańczyk
(studentki V roku historii UŁ).
Prasa niemieckaPrasa niemiecka
Jedną z pierwszych gazet obcojęzycznych w Łodzi była niemiecka „Lodzer Zeitung”,
która wykształciła się z „Łódzkich Ogłoszeń” (patrz – slajd „Łódzkie Ogłoszenia – Lodzer
Anzeiger”). Obok niej pojawiła się w 1881 roku gazeta „Lodzer Tageblatt”,
która jednak nie cieszyła się dużym zainteresowaniem. W 1902 roku dwóch współpracowników
„Lodzer Zeitung” (A. Drewing i A. Milker) zaczęło wydawać pismo „Handels-
und Industriblatt – Neue Lodzer Zeitung”, które w 1906 roku wchłonęło upadającą „Lodzer
Tageblatt”. W 1910 roku skrócono tytuł gazety na „Neue Lodzer Zeitung”. Pod takim właśnie
tytułem pismo ukazywało się aż do 1939 roku. Miało wielu czytelników, przede wszystkim
ze względu na bogatą treść (polityka, przemysł, kultura). Utrzymywało dobre, a nawet przyjazne
kontakty z Polakami. W 1911 roku zaczął się ukazywać nowy dziennik niemiecki – „Lodzer
Rundschau und Handelsblatt”, który jednak nie zdobył wielu czytelników
i został zamknięty w 1913 roku.
Prasa rosyjskaPrasa rosyjska
Jedną z najwcześniejszych gazet obcojęzycznych był „Łodzinskij Listok” wydawany od 1894 r. do wybuchu wojny.
W gazecie tej obok artykułów treści ogólnej zamieszczano miejscowe ogłoszenia urzędowe oraz zarządzenia władz
rosyjskich przedrukowywane z „Warszawskiego Dniewnika”.
Równie¿ przed wybuchem wojny ukazało się kilka dzienników w języku rosyjskim tj. „Łodzinskaja Mysl” (1910-1912)
i „Łodzinskaja ¯izñ”( 1911-1912 )
Prasa żydowskaPrasa żydowska
Na kilka lat przed wybuchem wojny, mimo wczesnego zapotrzebowania
na prasę żydowską, cenzorzy przez wiele lat sprzeciwiali się wydawaniu gazety, ponieważ nie znali języka żydowskiego
i mieliby trudności z jej cenzurowaniem. Pierwszym i najdłużej wychodzącym dziennikiem żydowskim był
cieszący siępowodzeniem u czytelników „Lodzer Togblat” wydawany i
redagowany przez E. Hamburskiego, pojawi³łsię w styczniu 1908 z przerwą,
w trakcie której zmienił nazwę na „Lodzier Fołksbłat”, w którym w okresie wojny ukazywały się treści o kierunku zgodnym
z dążeniami okupanta, gdyż w okresie tym Łódź została zajęta przez wojska niemieckie.