10/8/2018 1 Fiziksel Aktivitenin Belirlenmesinde Yöntem Sorunları M Kamil ÖZER 2 içerik • Nasıl hareketsiz olduk • Hareketsizliğin sonuçları • Fiziksel aktiviteyi Neden ölçmeliyiz • objektif ve subjektif ölçüm araçları • Avantaj ve dezavantajları • Ölçme aracının seçimi 3 4 5 6
9
Embed
PowerPoint Sunusu - kamil.ozer...10/8/2018 4 Neden ölçmeliyiz •Egzersiz modern kronik hastalıkların önlenmesi ve rehabilitasyonunda önemli bir rol oynamaktadır. •Bir hastalık
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
10/8/2018
1
Fiziksel Aktivitenin Belirlenmesinde Yöntem Sorunları
M Kamil ÖZER
2
içerik
• Nasıl hareketsiz olduk
• Hareketsizliğin sonuçları
• Fiziksel aktiviteyi Neden ölçmeliyiz
• objektif ve subjektif ölçüm araçları
• Avantaj ve dezavantajları
• Ölçme aracının seçimi
3 4
5 6
10/8/2018
2
Endüstri 1.0
9
Endüstri 2.0
10
Endüstri 3.0
11
Endüstri 4.0
12
10/8/2018
3
Yaşam tarzında değişim
13
Hareketsizliğin sonuçları
• Günlük enerji tüketimi tarımsal toplumdan endüstri toplumuna geçişten sonra giderek azalmıştır (1).
• Günlük kilogram başına enerji tüketim miktarı avcı ve toplayıcı bireyden [84 kJ (20 kcal)/kg beden ağırlığı-gün+ modern batı toplumunda yaşayan bireye doğru *<21 kJ (5 kcal)] 4 misli azalma göstermiştir (2).
1. Grilo CM, Brownell KD & Stunkard AJ (1993) The metabolic and psychological importance of exercise in weight control. In Obesity, Theory and Therapy, 2nd ed., pp. 253– 273 [AJ Stunkard and TA Wadden, editors]. New York: Raven Press.
2. Eaton SB, Strassman BI, Nesse RM et al. (2002) Evolutionary health promotion. Prev Med 34, 109–118.
Hareketsizliğin sonuçları
• 21. yüzyılda oluşturduğumuz yaşam koşullarımıza Vücudumuz iyi uyum sağlayamamaktadır.
• Çünkü vücudumuz hareket için yaratılmıştır ve hareketsizlik büyük sorunlara yol açmaktadır.
• fiziksel hareketsizlik bulaşıcı olmayan hastalıklar için bağımsız bir risk faktörüdür. WHO & IOC 2010
• Fiziksel hareketsizlik kronik hastalıkların birincil nedenidir.
Frank W. Booth, Christian K. Roberts, and Matthew J. Laye, Ph.D. Lack of exercise is a major cause of chronic diseases. Compr Physiol. 2012 Apr; 2(2): 1143–1211.
Hareketsizliğin sonuçları
16
Uzun süre hareketsizliğin etkileri
17
Baş
Kollar
Bacaklar
Kalp
Mide
Hareketsizliğin sonuçları
18
Nedenler Etkileri Sosyo
ekonomik durum
Yapılı çevre
Fiziksel hareketsizlik
Beslenme eğilim ve
alışkanlıkları
polikistik yumurtalık
hastalığı
Kardio vasküler hastalık
İnsülin direnci ve
Tip2 diabet
Obstrüktif uyku apnesi
Obezite
Genetik/ doğum öncesi
faktörler
Psikososyal sorunlar
10/8/2018
4
Neden ölçmeliyiz
• Egzersiz modern kronik hastalıkların önlenmesi ve rehabilitasyonunda önemli bir rol oynamaktadır.
• Bir hastalık için önemli bir genetik faktör olduğu durumlarda, egzersiz hastalığın başlangıcını geciktirebilir.
• Her durumda, fiziksel aktivite ve egzersiz önemli ölçüde çağdaş kronik hastalıkları önleyerek veya geciktirerek yaşam kalitesini artırabilir.
19
Çocukluk obesitesi
20
Yetişkin obesitesi
21
Çocukluk obesitesinin neden olduğu sorunlar
22
Obesite
• Obezite kronik pozitif enerji dengesi sonucudur.
• Günlük gıda alımı toplam günlük enerji harcamasını aşıyorsa obesite kaçınılmazdır.
23
Neden ölçmeliyiz
• Yaşamımızı düzene koymak istiyorsak günlük ve haftalık aktivite düzeyimizi belirlememiz gerekmekte.
• Sadece serbest zamanlarımızda yaptığımız yürüyüş ve koşu gibi etkinlikler değil günlük işlerimizde yaptığımız tüm fiziksel etkinliklerin ve sedanter davranışların ölçülmesi gerekmektedir.
24
10/8/2018
5
Fiziksel Aktivite
• Kaslarımızın çalışması ile istirahatten daha fazla enerji gerektiren herhangi bir bedensel etkinliktir.
25
Neden ölçeriz
• Düzenli fiziksel aktivite sağlığınız için yapabileceğiniz en önemli etkinliklerden biridir.
• Sağlıklı olabilmek için çocuk genç ve yetişkinlerin haftada en az 5 kez en az orta ve şiddetli fiziksel aktiviteye 30 ve 60 dakika katılması gerekli.
26
Neden ölçeriz
• Etkileyen faktörleri belirlemek,
• Yönergelere uyumlarını izlemek,
• Toplumun aktivite eğilimini belirlemek,
• projeleri değerlendirmek,
• Fiziksel aktivite ve sağlık bağlantılarını incelemek,
• Gerekli olan fiziksel aktivite miktarını belirlemek,
• Davranış değişikliğini algılamak,
• Fiziksel aktiviteye teşvik etmek için.
27
Sedanter davranışlar ve fiziksel aktivitenin ölçümleri
Subjektif
• aktiviteler ve yoğunluklarının hatırlanarak kayıt edilmesine dayanan yöntemler.
• Büyük grupların aktivite düzeylerini ölçmek için yararlıdır ve düşük maliyetlidir.
• Örnekler: Günlük kaydı, Hatırlama anketleri.
Objektif
• Doğrudan gözlem yoluyla , ya da bir pedometre veya akselerometre gibi cihazdan alınan kayıtlara dayalıdır.
• Amaç subjektif ölçümler ile ilişkili dezavantajları ortadan kaldırmaktır, ancak çok daha pahalıdır.
• Örnekler: Doğrudan gözlem, akselerometre, pedometre, HR monitör,
arm band, çift etiketli su vb.
28
Hangi yöntem küçük gruplar için daha uygun? Hangi yöntem daha uygun maliyetli?
Bireysel /klinik Rehabilitasyon İhtiyaç belirleme/ toplum çalışması
Toplumu izleme
Subjektif Objektif
Nabız Gözlem Akselero
metre Adım sayar
Günlük kayıtlar
Anket
Enerji tüketimi
Enerji tüketimi Fiziksel aktivite
davranışı MET dakika
Hareket sayısı orta ve zorlu aktivite enerji
tüketimi
Adım sayısı Anlık
değerlendirme Genel
hatırlama
Katılımcı sayısı Az Yüksek
Maliyet Yüksek Düşük
Kaynak : Dollman et. al, 2009, as cited in Malpeli, Telford, Whittle & Corrie, 2010)
29
Uygun ölçme aracının belirlenmesinde etkin faktörler
FAKTÖRLER
Araştırma Niteliği Grup Niteliği
AMAÇLAR BÜTÇE
ÖRNEKLEM BÖLGE
YAŞ
BİLİNÇ SAĞLIK
S.E.D CİNSİYET
ETNİSİTE
30
10/8/2018
6
Doğruluk ve hassasiyet
Hatırlama çalışması(S)
Pedometreler (O)
Akselerometreler (O)
Günlükler (S)
Doğrudan gözlem (O)
Grup Düzeyi
Birey Düzeyi
Ku
lla
nış
lık
ve
uyg
ula
na
bilir
lik
te a
rtış
Doğruluk ve hassasiyette artış
31
Uygulama sorunları
Son 3 gün ya da 7 gün için hatırlama Anketleri.
• Çocuklar ya da yaşlılar için bir ebeveyn veya bakıcının günlük kayıtları raporlaması gerekir,
• Birden çok alanda fiziksel aktiviteyi değerlendirmeye çalışır,
• Büyük gruplar için hızlı ve kolay (düşük yük) ve düşük maliyetli
• 10 yaşın altındaki çocuklar ve yaşlılarda bilgi toplamak için uygun değildir bu yüzden görüşmeci gerekebilir.
• Bellek sınırlamaları nedeniyle hassasiyeti sınırlıdır.
32
VM -VO2 ilişkisi
-0,60
-0,40
-0,20
0,00
0,20
0,40
0,60
0,80
1,00
3km.hz-1 5km.hz-1 8km.hz-1 10km.hz-1
KO
REL
ASY
ON
33
VM-HR
34
0,00
0,10
0,20
0,30
0,40
0,50
0,60
0,70
0,80
0,90
1,00
3 Km 5 km 8 km 10 km toplam
İki Bireyin Karşılaştırılması
0,500
1,000
1,500
2,000
2,500
3,000
3,500
4,000
4,500
5,000
3km.hz-1 5km.hz-1 8km.hz-1 10km.hz-1 3km.hz-1
VMTUF VMILK
Vm count KOŞU BANDI
35 36
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
8000
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
VM
VM1
VM2
VM3
VM4
VM5
VM6
VM7
VM8
10/8/2018
7
700,00
1200,00
1700,00
2200,00
2700,00
3200,00
3700,00
4200,00
4700,00
3km.hz-1 5km.hz-1 8km.hz-1 10km.hz-1 3km.hz-1
VM
co
un
t
VM1
VM2
VM3
VM4
VM5
VM6
VM7
VM8
37
RT3 SAĞ
38
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
3km.hz-1 5km.hz-1 8km.hz-1 10km.hz-1 3km.hz-1
VM1
VM2
VM3
VM4
VM1- VM4
700
1200
1700
2200
2700
3200
3700
4200
4700
3km.hz-1 5km.hz-1 8km.hz-1 10km.hz-1 3km.hz-1
VM1
VM4
39
RT3 SOL
0,00
500,00
1000,00
1500,00
2000,00
2500,00
3000,00
3500,00
4000,00
4500,00
5000,00
3km.hz-1 5km.hz-1 8km.hz-1 10km.hz-1 3km.hz-1
VM5
VM6
VM7
VM8
40
RT3 Sağ ort- Sol ort
700
1200
1700
2200
2700
3200
3700
4200
4700
5200
3km.hz-1 5km.hz-1 8km.hz-1 10km.hz-1 3km.hz-1
SAĞ
SOL
41
RT6
42
90
140
190
240
290
340
390
440
490
540
590
3Km 5Km 8Km 10Km
CNSG
CNSL
KNSG
KNSL
10/8/2018
8
RT6
43
100
150
200
250
300
350
400
450
500
550
3Km 5Km 8Km 10Km
SAG
SOL
Dikey hareket sensörleri
44
Dikey hareket sensörleri
45
Dikey hareket sensörleri
46
Sensörlerin kullanımında sorunlar
• Aile izni
• Kullanmayı ret
• Devamsız
• Araçla oynama
• Araçları bozma ve kaybetme
47
7 gün hatırlama envanteri
• Bir önceki hafta hafif, orta ve çok şiddetli fiziksel aktivitenin değerlendirilmesi
• Önceki hafta fiziksel aktiviteye bir nedenle katılım olmayabilir.
• Genellikle geçerli ve güvenilir değildi
• 7-Günlük Hatırlama - geçersiz ve güvenilmez
48
10/8/2018
9
pedometre
• düşük geçerlilik
• Bazı cihazlar gerçek adım oranı yüksek sapmalar göstermektedir
• <5,000 sedanter
• 5,000-7499 az aktif
• 7,500-9,999 biraz aktif
• 10,000-12,499 aktif
• > 12.500 ileri derece aktif
49
HR MONİTÖR
• Kalp hızı monitörleri hafif ve orta şiddetli faaliyetleri arasında ayırt ediciliği zayıf,
• Yüksek kalp hızı, fiziksel aktivite olmaksızın zihinsel stres ile üretilebilir,
• Çeşitli elektronik cihazlar veri kayıplarına neden olabilir,
50
Senkron
HR monitör ve akselerometre
• Veri kayıt saniye ve dakika düzenlemesi aynı olmalı
• Tarih ve saatleri güncelleştirilmeli
• Çalışma sonunda veriler senkronize edilmeli,
• Başlangıçta ve sonunda ilk 30 sn ya da 1 dakika atılarak senkron yapılmalıdır.
51
Doğrudan Gözlem
• Zaman alır,
• Gözlem pahalı kayıt gerektirebilir,
• Gözlemler alışılmış fiziksel aktiviteyi yansıtmayabilir.
52
Ölçüm sırasında davranış değişikliği
• Hareketlerinin değerlendirileceğinden haberdar edilen çocuklar daha çok hareket etmektedirler.
• Görmezler üzerinde yapılan doğrudan gözlem çalışmasında haberli ve habersiz gözlemler arasında fark olduğu gözlenmiştir.