POSTACI / Biyografik Halk Müziği Çalışması

“POSTACI” (Abdurrahman YAĞDIRAN Üzerine Biyografik Halk Müziği Çalışması)

Mehmet Günay ESER

Ocak 2013 -Tarsus-

I

ÖNSÖZ

Halk Müziği’nin “yöresellik” ilkesini temel olarak aldığımızda, tüm

yollar özelden genele doğru bir gidişi gösteriyor.Bende yöresel kavram ve

değerlerin çok iyi anlaşılması gerektiğini savunuyorum.Yöresel değerleri

oluşturan baş etkenlerden olan yöre sanatçıları günümüzde ne yazık ki hak

ettiği değeri hiç alamıyor.Değerleri ya hiç anlaşılmıyor ya da öldükten

sonra anlaşılıyor.Yaşamlarında müzik için ne kadar faydalı olduklarını

göremeden yitip gidiyorlar.Bu nedenle biyografi çalışmalarının çok önemli

olduğu kanısındayım.Çalışmalarının ve emeklerinin karşılığını ufak bir

gülümseme ile aldıklarında büyük yürekleri huzurla doluyor.O büyük

yürekli insanlardan birinde bu huzuru yaratmak için uzun süredir hazırlık

yapıyordum.Adana’da yaşayan ve Türkiye’nin önemli besteci,derlemeci ve

söz yazarlarından olan Abdurrahman YAĞDIRAN…

Ondan hayat hikayesini birebir dinlemek ,bestelerinin esin kaynaklarını

öğrenmek ve en önemlisi halk müziğimiz için ne kadar büyük bir değer

olduğunu göstermek amacıyla böyle bir çalışma yapmaya karar verdim.Bu

küçük kitapta sizlere onun eserlerinin bir kısmını,hayat hikayesini ve yaşama

hangi pencereden baktığını göstermeye çalışacağım.Bir

derlemecinin,bestecinin,söz yazarının,bir sanatçının yaşadıklarının eserlerine

birebir etkisini göreceğiz.

Mehmet Günay ESER

II

TEŞEKKÜR

Başta bu çalışmayı yapma nedenim olan,bana evini açan,dokümanlarını,el

yazması notalarını,kayıtlarını,görsellerini,elindeki her şeyi çalışmam için

hizmetime sunan Halk Müziği’mizin değerli ismi ;

Sayın ABDURRAHMAN YAĞDIRAN’a,çalışmalarımın hazırlık sürecinde

bana destek veren,sanatçımız ile iletişim kurmamı sağlayan ve bir sonraki

biyografi çalışmamın konusu olan Sayın AŞIK MAHRUMİ (Necmettin

ESER)’ye,çalışmam sırasında fotoğraf,video çekimlerinde ve en önemlisi

hayatımın her anında bana sağladığı sonsuz desteklerinden ötürü babama

(Necdet ESER) teşekkür’ü bir borç bilirim…

Mehmet Günay ESER

III

Ön Hazırlıklar Hakkında Bilgi

Bu çalışmayı uzun süredir planlıyordum.Eminim ki bu çalışmanın geri

planında harcanan emekler ve çalışma şekillerini merak eden dostlarımız

vardır.Onlara örnek oluşturması açısından burada çalışmamın hazırlık

aşamasının bazı bölümlerini sizlerle paylaşmak istiyorum.Sanatçımız

Abdurrahman YAĞDIRAN’ı birçok konserde izledim,radyolarda eserlerini

dinledim.Ama kendisi hakkında pek fazla bilgim yoktu.Daha geniş çaplı bir

araştırma yapma gereği duydum.Buna karar verdikten sonra onun bir değer

olarak kalmasını sağlamak,yıllar sonra bile hatırlanması için bir şeyler yazma

gereği hissettim.Tarsus’un ve Çukurova bölgesinin önemli sanatçılarından ve

Türkiye’de aşıklık geleneğini sürdüren sayılı isimlerden olan Aşık Mahrumi

(Necmettin ESER) aracılığıyla sanatçımızla iletişime geçtim.Kendisini

aradım.Tarsus’tan Adana’ya giderek çalışmamın geniş kısmına

başladım.Sanatçımız bana evini ve bütün dokümanlarını seferber

etti.Adana’nın en eski mahallelerinden birinde küçük bahçeli bir evde tek

başına yaşıyor.Eşini 8 yıl önce kaybetmiş.Mahallesinde herkes tarafından

tanınıyor ve besteleri mahalleliler tarafından söyleniyor.79 yaşında olmasına

rağmen oldukça dinç,sevimli,heyecan dolu ve yaşama sevincini hiç

kaybetmemiş.Sanatçının ben evine gelmeden, benim için ayrı cd’ler

hazırlaması,sadece bana özel dokümanlar yazması ve hediyeleri beni çok

mutlu etti.Herkese faydalı olması dileğiyle…

Mehmet Günay ESER

IV

KISALTMALAR

A.B.B.K. = Adana Büyükşehir Belediye Konservatuvarı

A.Y. = Abdurrahman Yağdıran

M.E.S.A.M. = Musiki Eseri Sahipleri Meslek Birliği

P.T.T. = Posta Telgraf Teşkilatı

T.H.M. = Türk Halk Müziği

T.R.T. = Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu

T.T.H.M.D. = Tarsus Türk Halk Müziği Derneği

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ……………………………………………………………………… I

TEŞEKKÜR ………………………………………………………………… II

ÖN HAZIRLIKLAR HAKKINDA BİLGİ…………………………………..III

KISALTMALAR…………………………………………………………….IV

BİYOGRAFİ………………………………………………………………….1

ESERLERİ………………………………….……………………………….. 5

FİLM MÜZİKLERİ………………………………………………………….12

BASINDAN………………………………………………………………….14

ÖDÜLLERİ…………………………………………………………………..35

MÜZİKLE NASIL TANIŞTI……………………………………………… .46

FOTOĞRAFLARLA ABDURRAHMAN YAĞDIRAN……………………47

EKLER………………………………………………………………………76

ÖZGEÇMİŞ……………………………………………………………….....77

1 7 Nisan 1934 … Adana’da dünyaya gelir.Küçük yaşlarından itibaren müziğe ilgi duyar.Hayatın zorluklarıyla erken yaşta karşı karşıya gelir.Henüz 10 yaşındayken su satarak çalışmaya başlar.Bunu farklı zaman aralıklarıyla simit satıcılığı,kahveci garsonluğu,fabrika işçiliği,pamuk tarlalarında ırgatlık gibi meslekler takip eder.O yıllarda kendini içinde bulduğu geçinme zorluğu,hayatla mücadelesi bir gelenek haline geliyor ve yaşamı boyunca devam ediyor. 1955-1957 … Askerlik çağı gelir.İstanbul Selimiye Kışlasına gelir.Askerlik görevi sırasında hayatının en önemli gelişmelerinden birini yaşar ve burada okuma – yazmayı öğrenir.Askerlik görevini tamamlar. Askerlikten terhis olduktan sonra,Adana Seyhan İlkokulunda hariçten bitirme sınavlarına girerek İlkokul diplomasını alır. Matematiğe karşı büyük ilgisi vardır.Sanatçı : “Ben fiziği,tarihi unutabilirim ama matematiği unutamam.Bu lüksüm yok” diyerek matematiğe olan ilgisini belirtir.

2

3

Diploma aldıktan sonra P.T.T. idaresine girdi.Mesleğini severek ve hakkıyla yapmış olan sanatçımız anılarını hala bizlere anlatmaktadır.İnsanlara mutlu haberler götürmeyi ve haber alan insanların gözlerindeki ışıltıyı görmekten büyük zevk aldığını bizlerle paylaştı.Bestelerine ilham kaynağı olan birçok konu da postacılık mesleği sırasında meydana gelmiştir. 5 Ekim 1982 … Saat : 14:oo’da P.T.T.’den emekli olarak mesleğine son verdi. Postacılık yaptığı dönem içerisinde, Adana Halk Eğitim Müdürlüğü’nün açmış olduğu müzik kurslarına katıldı.Müzik kurslarında müzik eğitimini Mahmut AKAN,Arif Nihat AKA ve Ali ŞENOZAN’dan aldı. 1984 … Adana Kültür Müdürlüğü Halk Müziği Korosu’nu kurdu.Bu koronun 2 yıl boyunca şeflik görevini üstlendi.Koro ile birlikte 3 tane konser verdi.

4 1985 - 1989 … Adana Belediye Konservatuvarı açıldı.Ümit ÖCAL’ın tavsiyesi ile konservatuvarın genel yönetmeni Avni ANIL tarafından konservatuvarın Türk Halk Müziği bölümünde hocalık görevine getirildi. Burada 4 yıl Usul ve Makam dersleri verdi.Yetiştirdiği öğrencileri ile birlikte 3 konser verdi ve ilk öğrencilerini mezun etti.Konservatuvar’ın ilk Halk Müziği bölümü kadrolu hocası oldu,Türk Sanat Müziği bölümünde ise Suphi İDRİSOĞLU ve Işıl SAKA kadro aldı. İlk talebelerinin mezuniyetinden sonra konservatuvarda ki görevinden istifa etti. Bugüne kadar müzik hayatı süresince bestelediği eserleri T.R.T.’nin Ankara Radyosu ve Bölge Radyolarında muhtelif zamanlarda yayına girdi.Yayına giren eserlerinin bazılarının isimleri ; “Canım Gülüm Postacı”, “Adana Yollarında”, “Bülbülüm Kondu Güllere”, “Elmayı Daldan Aldım”, “Dam Üstünde Bir Güzel”, “Damat Gel Oynayıver”, “Gittiğin Zaman Yola”, “Eşi Olmayan Ağlar”, “Bir Garibim Özüm Yok” Birçok filmde eserleri film müziği olarak yayınlandı.Eserleri birçok sanatçı tarafından seslendirildi. Sanatçı 2 çocuk babası olup,Adana’da yaşamaktadır.

Biyografi Mehmet Günay ESER

5

ESERLERİ

Sanatçının toplamda 101 adet söz ve müziği kendine ait olan eseri bulunmaktadır.Bu eserlerinin 11 tanesi T.R.T. denetiminden geçerek repertuara eklenmiştir.Eserlerinin yanı sıra birçok derleme çalışması bulunmaktadır.Şimdi sanatçının birkaç eserini detaylı bir şekilde inceleyelim.İnceleyeceğimiz eserler ; “Canım Gülüm Postacı” ve “Adana Yollarında”.

6

- CANIM GÜLÜM POSTACI –

7 Eser Adı : Canım Gülüm Postacı Yöre : Adana Kaynak Kişi : Abdurrahman YAĞDIRAN Derleyen : Abdurrahman YAĞDIRAN Söz : Abdurrahman YAĞDIRAN Notaya Alan : Abdurrahman YAĞDIRAN Usül : Nim Sofyan – 2/4 Makam : Uşşak

ESERİN SÖZLERİ

Nakarat Bölümü

Postacı postacı canım gülüm postacı Bana yardan haber ver gençliğime sen acı

1- Yar yolunu beklerim,günüme gün eklerim Allah’a çok yalvardım,olmuyor dileklerim

NAKARAT 2- Yarim gitti gideli,mektubun almaz oldum

Yoluna baka baka eridim,deri kaldım NAKARAT

3- Gitti gurbet eline,selam saldım yel ile Yare mektup gönderdim,kavuştu mu eline

NAKARAT

8

ESERİN HİKAYESİ

Canım Gülüm Postacı eserinin hikayesini Abdurrahman YAĞDIRAN şu şekilde anlatıyor : - Biz postacılar dünyanın her tarafında halkın sevgilisi,sır ortağı,dert

ortağıyız.O yıllarda yalnız mektup ve telgraf ile haberleşme olurdu.Telefon yoktu ve teknoloji bu kadar ilerlememişti.Mahallede olsun,çarşıda olsun dağıtım yaparken,halk tarafından tatlı,hoş sitemlerle karşılaşıyoruz.Özellikle mahallede bayanlar çok sitem ediyordu.Bizlere şunları söylerlerdi : “Aman postacı oğlum gitti gideli mektubunu almaz oldum.” “Aman postacı yoluna baka baka kör oldum.” Ve biz halkın sevgisini kazanmanın altın devrini o zaman yaşadık.

Yine bir gün dağıtım yaparken bir evin kapısını çaldım ve “Posta” dedim.Avlu biraz genişti.Bayanın biri orada çamaşır yıkıyordu.Sevinçli bir telaşla ; - Postacı mektup benim mi? - Yok bacım ev sahibinin. O sırada bayanın sevinçli mimikleri birden hüzüne döndü. - Kocam gittiğinden beri haber alamıyorum. - Bacım gelirse getiririm,üzülme. - Canım gülüm postacı,bana mektubu getir sana müjdelik vereyim. - Bacım canın sağolsun. Diyerek kapıdan çıktım ve kapıyı kapattım.O hanımefendinin istekleri,talepleri ve mimikleri beni çok etkiledi.O sırada “postacı postacı,canım gülüm postacı” diyerek mırıldanmaya başladım.Bir taraftan da telaş içerisine girdim.Aman biri beni yolda falan görüp “postacı bana mektup var mı?” demesin.Yoksa melodiyi unutacağım.Neyse ki böyle bir durum olmadı.Eve gidene kadar söyleye söyleye beynime yerleşti.Eve geldim,o bölümün nakarat kısmını notaya aldım.Yani Adanalıların benimle yaptığı sohbeti,sözleri ben kafiyelendirdim.Hece vezniyle yazdım.Ve birkaç düzenleme ile eserimi tamamladım.

9

- ADANA YOLLARINDA –

10

Eser Adı : Adana Yollarında Yöre : Adana Kaynak Kişi : Abdurrahman YAĞDIRAN Derleyen : Abdurrahman YAĞDIRAN Söz : Abdurrahman YAĞDIRAN Notaya Alan : Abdurrahman YAĞDIRAN Usül : Nim Sofyan – 2/4 Makam : Hicaz Tarih : 4 Mayıs 1963

ESERİN SÖZLERİ

-1- -2- -3- Adana yollarında Gittim pamuk dalına Ormanda çalımıyım Pamuklar dallarında Sepet aldım yanıma Çalının dalı mıyım Allah canımı alsın Sevdiğim kız geliyor Adanalı dururken Yarimin kollarında Hem salına salına Yabancı alır mıyım

(BAĞLANTI)

Gel Adanalı kız Güzel edalı kız Adana çarşısında Gezemiyom yalınız

11

ESERİN HİKAYESİ

Adana Yollarında eserinin hikayesini Abdurrahman YAĞDIRAN şu şekilde anlatıyor :

- Yıl 4 Mayıs 1963. Adana’nın İstiklal mahallesinde oturuyordum o zamanlar.Öğle tatilinde evime yemeğe gitmek için yola çıktım.Özen caddesinin karşısında Yeni Cami var.Caminin sol tarafındaki kaldırımdan yürüyordum.O zamanlar trafik hiç yoğun değildi.Rahatlıkla yolun ortasından yürünebiliyordu.Bu sırada güzel bir hanımefendi,anam bacım olsun,çok güzel giyinmiş,saçları omzuna dökülüyor,caddenin ortasında yürüyerek geliyordu.Caddedeki herkes hanımefendiye bakıyordu.Bakmayan kalmamıştı.Hanımefendi de bu durumun farkındaydı.Herkes gibi bende gözden kayboluncaya kadar baktım.O sırada içimden ezgi ve sözler gelmeye başladı. “Gel Adanalı kız,güzel edalı kız,Adana çarşısında,gezemiyom yalınız” Hemen koşarak eve gittim.Rahmetli eşim “Yağdıran neredesin? Yemek yiyeceğiz,seni bekliyoruz.” Dedi. Bende bırak hanım yemeği! Nerde benim sazım? Bana sazımı getir. Koş acele et dedim.Sazımı elime aldım ve ilk bölümünü notaya aldım.Ve daha sonra eseri tamamladım.

12

FİLM MÜZİKLERİ

Sanatçımız Abdurrahman YAĞDIRAN’ın birçok eseri filmlerde film müziği olarak kullanılmıştır.Sizlere bu filmleri ve kullanılan eserlerini tanıtacağım.

FİLM ADI : Ayşecik Boş Beşik

KULLANILAN ESER : Canım Gülüm Postacı

Bu filmde sanatçımız Abdurrahman YAĞDIRAN’ın “Canım Gülüm Postacı” eseri Ayşecik tarafından seslendirilmiştir.Filmin kalan bazı bölümlerinde de kullanılmıştır.

13

FİLMİN ADI : Kızın Var Mı Derdin Var

KULLANILAN ESER : Adana Yollarında

Sanatçımız Abdurrahman YAĞDIRAN’ın “Adana Yollarında” isimli eseri film müziği olarak yayınlanmıştır.Sanatçımızın aynı eseri; “Beyaz Gelincik”, “Avrupa

Yakası”, “Hanımın Çiftliği” gibi dizilerde de kullanılmıştır.

14

BASINDAN

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

ÖDÜLLERİ

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

MÜZİKLE NASIL TANIŞTI?

Sanatçımız Abdurrahman YAĞDIRAN’ın müzikle tanışmasının ilginç bir öyküsü var.Dinlediği müzikleri kolayca hafızasına alabildiğini söyleyen sanatçımız 79 yaşına gelmesine rağmen hala matematiğe olan hakimiyeti,hiçbir tarihi ve isimi unutmaması ile dikkatimi çekti. “Müzik ile nasıl tanıştınız?” sorusunu kendine yönelttiğimde ise bana şu şekilde cevap veriyor : - 11 yaşındaydım.1945 yılında Adana’da yazlık sinema vardı.O sinemaya Mısır yapımı “Leyla ile Mecnun” filmi geldi.Filmin şarkılarını okuyan Muzeyyen Senar,Münir Nurettin Selçuk üstadımızdı.Ve bestekarı da Sadettin Kaynak’tı.O filmde sekiz tane şarkı vardı.Filmi önce otuz kuruş verdim, seyrettim.Başka param yoktu.Daha sonra sinemanın yan tarafında bulunan otlara oturdum ve sadece müziklerini dinledim.Sekiz şarkının hepsini de öğrendim ve ezberledim.Orda o filmi izleyince musikimizin gerçekten çok değerli olduğunu fark ettim.Sanat müziği ağırlıklı şarkılar öğrenmeye başladım.Şevki Bey’in,Rahmi Bey’in,Dede Efendi’nin,Itri Efendi’nin,Şükrü Tunar’ın,Selahattin Pınar’ın,Osman Nihat Akın’ın bestelerini öğrenmeye başladım.Kendi kendime söylemeye başladım.Ben bestekarlığın Avni Anıl,Şekip Ayhan Özışık ve Yusuf Nalkesen’in kuşağında bittiğini düşünüyorum.Tabi ki besteler yapılıyor.Dinleniyor.Fakat onlar gibi sanat ağırlıklı değil.Tamamen ticari olarak yapılıyor maalesef.

47

FOTOĞRAFLARLA ABDURRAHMAN YAĞDIRAN

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74

75

76

EKLER

Bu çalışmanın daha anlaşılabilir olmasını sağlamak amacıyla çalışmama bazı ek materyaller ekledim.Bu ek görsellere,videolara çeşitli web sitelerinden ulaşım sağlayabileceksiniz.Videolar ekinde sanatçımızla yaptığımız söyleşileri,türkülerini kendi sesinden dinleyebilirsiniz. Videolar İçin : www.mehmetgunayeser.wordpress.com www.youtube.com Video paylaşım sitesi youtube’dan videolara “Mehmet Günay Eser” etiketi ile ulaşabilirsiniz. İletişim,Görüş ve Önerileriniz İçin : Web Adresi : www.mehmetgunayeser.wordpress.com

: https://www.facebook.com/mehmetgunay.eser

: https://twitter.com/mehmetgunayeser

77

Mehmet Günay ESER

18 Eylül 1992 – Tarsus’ta dünyaya geldi. 1996 - 4 Yaşında ilk bağlamasının sahibi oldu. 1998 – 8 yaşında Tarsus Pir Sultan Abdal Kültür Derneğinde Hasan TORUN ile bağlama derslerine başladı. 2006 – Mersin Nevit Kodallı Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi Müzik Bölümünü kazandı. -4 sene boyunca İ.T.Ü. Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı’nın ilk mezunlarından olan Ali Kemal AKTAŞ ile bağlama çalışmalarına devam etti. 2007 – Aşıklık geleneğinin son temsilcilerinden Aşık Mahrumi’nin T.R.T.’de yapılan albüm çalışmalarında bestelerini seslendirdi.

2008 – Tarsus Türk Halk Müziği Orkestrasında Bağlama icracısı olarak görev aldı. -Mersin T.H.M. Derneğinde Bağlama ve Ritm Sazlar icracısı olarak yer aldı. 2009- Mersin Gençlik Merkezi Türk Halk Müziği Orkestrasına Bağlama,Kabak Kemane ve Ritm Sazlar icracısı olarak girdi. - Mersin Üniversitesi Devlet Konservatuvarı ile yaptığı ortak çalışma ile “Serenler Zeybeği”ni çoksesli olarak düzenledi ve konserlerinde seslendirdi. 2010 – Antalya’da düzenlenen Türkiye Bölgeler Arası Türk Halk Müziği yarışmasında “Solo İcra” dalında 2.’lik derecesi aldı. 2011 – Nevşehir’de düzenlenen Türkiye Gençlik Merkezleri Türk Halk Müziği yarışmasında “Solo İcra” dalında 1.’lik derecesi aldı.Aynı yarışmada “En İyi Toplu İcra” dalında kabak kemanesi ile 1.’lik derecesi aldı. -Mersin Nevit Kodallı Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi Müzik Bölümünden 2.’likle mezun oldu. - Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı bölümünü 2.’likle kazandı. - Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı bölümünü 4.’lükle kazandı. 2012 – Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı bölümünde Üniversite’ye başladı.Burada Bağlama çalışmalarını Doç.Dr.Can KARAHAN ile devam ettirdi. - The Associated Board of the Royal Schools of Music /A.B.S.R.M. (İngiltere Kraliyet Müzik Akademisi) Piyano sınavını kazandı. - Yurtdışında başta İspanya,Portekiz ve Almanya olmak üzere çeşitli konserler verdi. -TRT Çukurova Radyosunda birçok kez Bağlama icracısı olarak görev aldı. Mehmet Günay ESER, halen Samsun Ondokuz Mayıs Üniversitesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı öğrencisi olup bağlama çalışmalarını Doç.Dr.Can KARAHAN ile burada sürdürmektedir.