Portretizimi i · Janar –Mars 2016 • 17 vjeçarja e abuzuar vazhdimisht arratiset nga shtëpia • Udhëton nga Tirana në Durrës duke fjetur rrugëve për 6 ditë derisa gjendet

Portretizimi i

fëmijëve në

media

Monitorimi i rasteve të fëmijëve në

media

• Raportimi mbi fëmijët ka një rëndësi tejet të veçantë, por është edhenjë nga aspektet më sfiduese të gazetarisë (sfida etike dhe profesionalepërtej nevojës dhe kërkesës për lajme)

• Fëmijët në rrethana të vështira shpesh nuk kanë njohuritë e nevojshmepër të mbrojtur veten e tyre, kur të drejtat e tyre nuk respektohen. Sipasojë, fuqizimi i tyre në media nuk mund të jetë i realizueshëm ngavetë ata, por duhet të lehtësohet nëpërmjet mekanizmave adekuat.

• MCMonitoring Albania & Observatori për të Drejtat e Fëmijëve nëpartneritet me UNICEF-i kanë monitoruar rastet e fëmijëve të raportuarnë media përgjatë vitit 2016.

Metodologjia e monitorimit të rasteve të

fëmijëve në media• Vëllime materialesh gazetareske të botuar në media të cilat ndikojnë në fëmijët

dhe të drejtat e tyre në mënyrë të drejtpërdrejtë ose të tërthortë.

• Rishikime dhe monitorime ditore të medias, duke përfshirë:

Media e shkruar

32 gazeta

3 revista

Media elektronike

31 TV

3 Portale Online

• Të dhënat janë regjistruar në Databazë

• Ndarja e rasteve me ASHMDF dhe ekspertet rajonalë të Observatorit për

monitorimin e ecurisë së rastit në bashkëpunim me institucionet lokale.

Rastet e dhunës të publikuar në media

të ndarë sipas qyteteve

(2016)

• Numri më i madh i rasteve shënohet në qytetet e mëdha• Zona më e prekur është Tirana

Rreth 24% e rasteve• Zona të tjera të prekura nga numri i lartë i

rasteve janë:Rreth 13% e rasteve në VlorëRreth 12% e rasteve në DurrësRreth 10% e rasteve në Dibër dhe Fier

• Numri më i ulët i rasteve:Rreth 2% e rasteve në Kukës

Kategorizimi i rasteve të publikuara në

media

• Pjesa më e madhe e rasteve të studiuara i referohensituatave të ndodhura brenda rrethit në besimit

Rreth 44% e rasteve• Të dytat renditen rastet e ndodhura në komunitet

Rreth 42% e rasteve• Rastet e ndodhura në shkolla dhe në institucionepërkujdesi janë më të rralla. Konkretisht:

Rreth 10% e rasteve në shkollaRreth 4% e rasteve në institucione përkujdesi

Fëmijë të përfshirë në situatat e raportuara

nga media sipas gjinisë

• Pjesa më e madhe e fëmijëve janë vajzaRreth 64% e rasteve

• Pjesa tjetër e rasteve të fëmijëve janëdjem

Rreth 36% e rasteve• Vajzat janë më së shumti pjesë e ngjarjevedhe situatave të abuzimit ose ngacmimitseksual• Djemtë janë më së shumti pre e dhunësfizike

Fëmijë të përfshirë në situatat e

raportuara nga media sipas

grupmoshës

• Grupmosha më e prekur nga rastet e dhunësështë ajo 15-18 vjeç

Rreth 37% e rasteve• Fëmijët në moshë më të madhe janë kryesishtpre e ngacmimeve apo abuzimeve seksuale.• Fëmijët në moshë më të vogël janë pre edhunës fizike ose braktisjes.

Fëmijë të përfshirë në situatat e

raportuara nga media sipas llojit të

problematikës

• Raste më të shpeshta janë ato ku fëmijët janë pre engacmimit apo abuzimit seksual

Rreth 33% e rasteveRastet më të shpeshta të ngacmimit/abuzimit seksual ndodhin nëfamilje ose në komunitet.

• Më tej renditen rastet e dhunës fizikeRreth 30% e rasteve

Rastet e dhunës janë më të shpeshta në familje ose në shkolla.

Zbulimi i identitetit të fëmijës në

kronikat e medias

• Në shumicën prej rasteve është zbuluar identiteti ifëmijës

Rreth 60% e rasteveZbulimi i identitetit të fëmijës nuk përbën interespublik dhe cënon direkt fëmijën.

• Problem kryesisht mbetet identifikimi indirekt ifëmijës duke zbuluar emrin e prindërve dhevendbanimin.

Zgjidhja e rasteve

• Shumica e rasteve kanë gjetur zgjidhje qëkonsiston në dënimin e personit përgjegjësdhe/ose rehabilitimin e fëmijës.

Rreth 56% e rasteve• Ndërsa pjesa më e madhe e rasteve tëpazgjidhura janë akoma në proces.

RASTE të medias

RAST PozitivSesi një emision investigativ arriti të evidentojëproblemin, t’a raportojë me profesionalizëm dhe tëmundësojë që autoritetet përgjegjëse respektive tëofrojnë mbështetjen e duhur

(abuzim i ndodhur brenda rrethit të besimit)Janar - Mars 2016

a. RAST + b. RAST -

• Djali 8 vjeçar është abuzuar për 2 vitenga daja i tij• Në media raportohet me detaje se sisistemi i drejtësisë ka funksionuar në tëgjitha hallkat për të dënuar abuzuesin• Marrja e masave për dënimin e personitfajtor nuk zhbën dëmin e fëmijës i cilimund të jetë afatgjatë• Për më tepër fëmija identifikohet me iniciale por familjarët e tij identifikohenplotësisht, po ashtu edhe vendbanimi ityre

Monitorim

RAST NegativRaportohet duke evidentuar forcën e prindërve për tëdenoncuar dhe për të gjetur drejtësi megjithëse paqja ështëprishur dhe demi për fëmijën se tyre mund të jetë afat-gjatë.Raportohet sesi sistemi i drejtësisë ka funksionuar në tëgjithë hallkat e tij duke dhenë verdiktin përfundimtar nëdenimin e abuzuesit. Por identifikimi indirekt i femijësmbetet problem(abuzim i ndodhur brenda rrethit të besimit)Janar – Mars 2016

• 17 vjeçarja e abuzuar vazhdimisht arratiset nga shtëpia

• Udhëton nga Tirana në Durrës duke fjetur rrugëve për 6 ditë derisa gjendet nga një grua e cila e ndihmon

• Denoncimi i rastit në media u shoqërua me njoftimin e shërbimeve sociale të cilat morën masa për akomodimin e vajzës

• Privatësia e vajzës ruajt dhe u arrit mbrojtja e saj nga abuzimi.

RASTE të mediasRAST PozitivJanar - Mars 2016

a. RAST + b. RAST -

Vajza 15 vjeçare përdhunohet ngababai

• Ngjarja shpjegohet me detaje ngamedia duke zbuluar inicialet e fëmijëssi dhe emrin e plotë të babait dhevendbanimin e tyre

• Publikimi i këtyre të dhënave ështënë shkelje të plotë të parimevendërkombëtare dhe legjislacionitshqiptar që sanksionojnë të drejtat efëmijëve për të qenë të mbrojtur, përruajtjen e të dhënave personale,privacisë dhe kofidencialitet.

• Informacione të tilla të bëra publike,që i bën fëmijët të identifikueshëmnë rastet kur ato janë viktimë e njëngjarje të rëndë, ndikojnë nëriviktimizimin e fëmijës dherehabilitimi i tyre bëhet i vështirë.

Monitorim

RAST NegativJanar – Mars 2016

Mësuesi rreh 12 nxënës, njëri iplagosur rëndë

• Aksesi në teknologji i fëmijëve dherritja e ndërgjegjësimit të tyre mbifenomenin ka sjellë raportim tëmenjëhershëm të fenomenit.

• Mediat sociale, pasuar dhe ngamedia të tjera të shkruara /vizivekanë mundësuar adresimin eproblemit dhe autoritetet kanëthënë fjalën e tyre/ kanëndërrmarë veprimet përkatëse.

• Zëri i fëmijëve dhe prindërve të tyrenë respektimin e të drejtave të tyreka ardhur dhe më i fortë

RASTE të medias

15 vjeçarja mbahet peng dhepërdhunohet nga i fejuari 41 vjeçar

• Vajza ishte fejuar pa dëshirën e sajnga prindërit

• Mediat e përshkruajnë vajzën si njëvajzë trime e cila gjen guximin tëdenoncojë abuzuesin e saj pas njëjave tmerri pranë tij

• Detaje të panevojshme janëpublikuar nga dëshmia e vajzës dhevetëm 2 media janë marrë më tej mefenomenin e martesave të hershme

Monitorim

5 fëmijë në klasë IV raportojnëabuzimin nga mësuesi në televizion

kombëtar

• Fëmijët largohen nga shkolla metaksi dhe dhe vijnë në zyrat etelevizionit për të denoncuar rastin.

• Media luajti rolin e saj për të bërëqë zëri i fëmijëve të dëgjohet, porasnjë nga institucionet apo edheprindërit nuk u konsultuanparaprakisht.

RASTE të mediasRAST PozitivKrahas politikave, aksioneve qeveritare dhe joqeveritare shoqeruar nga shërbimetmbështetëse/riintegruese, për fëmijët në situatë rruge dhe media nëpërmjet lajmeve të tilla influenconne rritjen e sensibilizimit duke evidentuar zbatimit e ligjit dhe konseguencat e shkeljes se tij

Prill—Qershor 2016

a. RAST +

Dy vjet burg për nënën

• Nëna detyron vajzën e mitur të lërëshkollën dhe e nxjerr për të lypurnë rrugë.

• Pas denoncimit të babit nënadënohet me 2 vite burg dhe fëmijëtakomodohen në shtëpinë e fëmijës

• Identiteti i fëmijëve është zbuluarplotësisht, po ashtu edhevendndodhja e tyre.

Gjetje nga monitorimi i medias (1/2)

• Ngjarjet me protagonistë fëmijët krijojnë mundësi përndërgjegjësim mbi të drejtat e fëmijëve.

• Pjesa më e madhe e historive të abuzimit janë denoncuar nga vetëfëmijët, një indikator pozitiv i ndërgjegjësimit për të drejtat e tyredhe i besimit që kanë tek sistemi i mbrojtjes.

• Edhe pse fëmijët janë shpesh viktima të tragjedive dhe abuzimeve,kapaciteti dhe forca e tyre per t’ia dalë, rrallë vihet në dukje.

• Raportet zakonisht bazohen në konferencat për shtyp të policisëdhe nuk ndiqen më tej në mënyrë të pavarur, zëri i fëmijëve nukdëgjohet në mënyrë të drejtëpërdrejtë.

Gjetje nga monitorimi i medias (2/2)

• Identifikimi indirekt i fëmijëve viktima të abuzimit mbetetproblem në pjesën më të madhe të rasteve, në kundërshtimkjo me principet ndërkombëtare dhe legjislacionin shqiptarqë sanksionon të drejtat e fëmijëve.

• Fëmijët në konflikt me ligjin identifikohen vetëm me iniciale,pa zbuluar të dhëna të tjera personale.

• Prezantimi i rasteve të suksesshme të bashkëpunimitndërmjet shteteve për të ndaluar shfrytëzimin seksual tëfëmijëve kanë dështuar në zbulimin e mënyrave për tafrenuar këtë fenomen.

• Artikujt në lidhje me braktisjen e fëmijëve, edhe pse kanëmbrojtur privatësinë e tyre kanë dështuar në zbulimin earsyeve që kanë çuar këto nëna drejt braktisjes së fëmijëve.

Parimet e medias për një raportim etik

mbi fëmijët

• Dinjiteti dhe të drejtat e çdo fëmije duhen respektuar në çdo rrethanë.

• Gjatë intervistës dhe raportimit mbi fëmijët, një vëmendje e veçantë i duhet kushtuar çdo të drejtetë fëmijëve për privatësinë dhe konfidencialitetin, për të dëgjuar mendimet e tyre, për të marrëpjesë në vendimet që i prekin ata, dhe të mbrohen nga lëndimi dhe ndëshkimi, duke përfshirëmundësinë e lëndimit dhe ndëshkimit.

• Interesat më të larta të çdo fëmije duhen mbrojtur me çdo kusht, duke përfshirë edhe përkrahjenpër çështjet e fëmijëve dhe promovimin e të drejtave të tyre.

• Kur përpiqemi që të përcaktojmë interesat më të larta të fëmijëve, të drejtës së fëmijëve qëpikëpamjet e tyre të merren parasysh duhet t'i jepet një rëndësi e veçantë në përputhje memoshën dhe pjekurinë e tyre.

• Personave që janë më afër situatës së fëmijëve dhe më të aftë për ta vlerësuar atë, u duhet marrëmendimi rreth shtrirjes politike, sociale dhe kulturore të reportazheve.

• Mos e publikoni një histori ose imazh që mund ta rrezikojë fëmijën, të afërmit ose shokët e tij,madje edhe kur identitetet janë ndryshuar, fshehur ose nuk janë përdorur.

Rekomandime për median (1/2)

• Media duhet të trajtojë çdo histori me protagonistëfëmijët si një mundësi për të rritur ndërgjegjësiminpër të drejtat e tyre.

• Media duhet të ndihmojë për të kuptuar të drejtëne fëmijëve për pjesëmarrje duke folur me fëmijët.

• Media duhet të bëjë përpjekje për të siguruarinformacion jo vetëm për ngjarjet, por edhe temadhe çështje që prekin mirëqenien e fëmijëve.

• Ndryshimi i portretizimit të fëmijëve në media ngaviktima apo të inkriminuar në individë me role dheaspekte pozitive të jetës së tyre.

Rekomandime për median (2/2)

• Media duhet të përpiqet të fuqizojë audiencën e saj dukeofruar zgjidhje të ndryshme, duke informuar mbi politika,institucione apo shërbime që lidhen me çështjet përkatësesidomos në lidhje me abuzimin e fëmijëve, abuzimin mesubstanca, etj.

• Gazetarët duhet të angazhohen në maksimum për tëmbrojtur interesin më të lartë të fëmijës.

• Pavarësisht arsyeve, media duhet të sigurohet që të drejtate fëmijës të respektohen dhe mbrohen.

• Mediat duhet t’i kushtojë vëmendje faktit që informacioninë lidhje me një fëmijë është përcjellë në mënyrë të tillë qëtë mos degradojë dinjitetin e tij.

Ju faleminderit!

Observatori për të Drejtat e FëmijëveBulevardi "Bajram Curri", Pall "Agimi", Shk 5, Ap 81, Tiranë

Tel: 00355 4 258 987;E-mail: [email protected]; Website: www.observator.org.al