Poradnik „Poznaj swoje prawa w Pracy”

PORADNIK „POZNAJ SWOJE

PRAWA W PRACY”

Projekt edukacyjny realizowany w ramach

Szkoły z Klasą 2.0

ZESPÓŁ PROJEKTOWYKlaudia WróbelKarolina ŻdanukAngelika Bogdańska

CELE PROJEKTU EDUKACYJNEGO? Cel główny: stworzenie poradnika prawnego -”Poznaj

swoje prawa w pracy”.

Cel szczegółowy: pogłębienie wiadomości z wiedzy o

społeczeństwie, kształtowanie umiejętności pracy

zespołowej, korzystanie z różnych źródeł informacji, prezentacja poradnika publicznie,

NIE ZNAJOMOŚĆ PRAWA SZKODZI

OKŁADKA PORADNIKA

SPIS TREŚCI Ogólnie o prawie pracy Prawa i obowiązki pracownika Nawiązanie i rozwiązanie stosunku pracy Urlopy pracownicze Czas pracy Odpowiedzialność pracownicza

CO MOŻESZ W NIM ZNALEŹĆ? Tu znajdziesz podstawowe informacje oczasie pracy, urlopach pracowniczych, o

odpowiedzialności pracowniczej o prawach i obowiązkach pracownika i pracodawcy,

Dowiesz się, jaki wymiar jest urlopów, co możesz zrobić, gdy są łamane prawa pracownika,

Sprawdzisz swoją wiedzę rozwiązując ćwiczenia.

ŹRÓDŁA -STRONY INTERNETOWE http://www.blizejprawa.pl/ http://bip.bialystok.uw.gov.pl/ http://www.epuap.gov.pl http://bipnowy.um.bialystok.pl http://www.lex.pl/ http://prawo.gazetaprawna.pl/ http://mopr.bialystok.pl/ http://msw.gov.pl/portal/pl http://nieruchomosci.wieszjak.pl

ŹRÓDŁA PODRĘCZNIKI M. Olesiak, D. Natkaniec, W pierwszej

pracy, ZUS, Warszawa 2013, T. Florek, Prawo pracy, Warszawa 2000, E. Judasz, Prawo pracy-pierwsze kroki,

Warszawa 2011 J. Chojnicki, G. Jarosiewicz, ABC, BHP,

Warszawa 2012

WYKORZYSTANIE PORADNIKA Poszerzenie wiadomości z zakresu

prawa, Możliwość powtórzenia wiadomości z

zakresu prawa pracy, poprzez rozwiązanie ćwiczeń umieszczonych po każdym rozdziale,

Materiał edukacyjny z przedmiotu podstawy prawa pracy,

ROZDZIAŁ PIERWSZY OGÓLNIE O PRAWIE PRACY

Mapa myśli-zawiera wszelkie informacje na temat prawa pracy.

Stro

na1

Ogólnie o prawie pracy

Prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy.

Prawo pracy

Pojęcie ogół norm prawnych, które regulują stosunki związane z pracą człowieka.

Sposoby nawiązania stosunku pracy:

mianowanie powołanie wybór spółdzielcza umowa o

pracę umowa o pracę

Sposoby ustania stosunku pracy: wygaśniecie rozwiązanie

Podmioty prawa

Zasady: wolność pracy, prawo do gwarantowanego

przez państwo minimalnego wynagrodzenia

obowiązek poszanowania godności i innych dóbr osobistych pracownika

równe traktowanie pracowników

równe traktowanie mężczyzn i kobiet

prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę

prawo do wypoczynku, obowiązek zapewnienia

pracownikowi bezpiecznej i higienicznej pracy

zasada uprzywilejowania pracownika

automatyzm prawny art. 18 KP ( w miejsce mniej korzystnych postanowień umownych dla pracownika stosuje się z mocy prawa odpowiednie (bardziej korzystne) przepisy prawa)

wolność zrzeszania się zaspokojenie stosownie do

możliwości warunki bytowe socjalne i kulturowe

zasada swobodnego nawiązania stosunku pracy

prawo do tworzenia organizacji w celu reprezentacji i obrony praw pracowniczych

Źródła prawa konstytucja z 2 kwietnia 1997

roku art. 65-67 kodeks pracy z 26 czerwca 1974 ustawy, m. in. ustawa o

szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy

rozporządzenia, np. w sprawie chorób zawodowych z 2009,

układy zbiorowe pracy- porozumienie zawarte między związkami zawodowymi (zakładowymi i ponadzakładowymi) i pracodawcami, jednego lub kilku zakładów, lub określonej branży, lub gałęzi pracy, lub zawodu..

porozumienia zbiorowe- porozumienia pracodawców i związków zawodowych, np., porozumienia w sprawie zwolnień grupowych

regulaminy pracy art. 104 KP(akt wewnątrzzakładowy, który ustala organizację i porządek pracy i prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika),

regulaminy wynagrodzeń (akt wewnątrzzakładowy, który ustala zasady wynagrodzeń), statuty Akty wewnątrzzakładowe)

Pracownik (osoba fizyczna)

Pracodawca:

osoba fizyczna osoba prawna jednostka nie

posiadająca osobowości prawnej

Młodociany: - osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Zabronione jest zatrudnianie osób poniżej 16 lat Art. 190 par. 2 KP

Umowy o pracę na czas określony na okres próbny na czas nie określony na zastępstwo na czas wykonywania

określonej pracy

Sposoby rozwiązania stosunku pracy:

za porozumieniem stron za wypowiedzeniem bez wypowiedzenia z upływem czasu z dniem ukończenia pracy

na którą była zawarta

ROZDZIAŁ II Nawiązanie i

rozwiązanie stosunku pracy.

Stro

na1

Ogólnie o prawie pracy

Umowa o pracę Sposób rozwiązania

Na czas próbny 1. porozumieniem stron 2. za wypowiedzeniem 3. bez wypowiedzenia 4. z upływem czasu

Na czas określony 1. porozumieniem stron 2. za wypowiedzeniem, jeżeli umowa jest dłuższa niż 6 miesięcy 3. bez wypowiedzenia 4. z upływem czasu

Na czas nie określony 1. porozumieniem stron 2. za wypowiedzeniem 3. bez wypowiedzenia

Na zastępstwo 1. porozumieniem stron 2. za wypowiedzeniem 3. bez wypowiedzenia 4. z upływem czasu

Na czas wykonywania określonej pracy

1. porozumieniem stron 2. bez wypowiedzenia 3. z dniem ukończenia pracy na którą była zawarta

Bariery ochronne pracownika. wolne, płatne dni na poszukiwanie pracy (tylko wtedy gdy zwalnia pracodawca i gdy okres wypowiedzenia dłuższy

niż 2 tygodnie). Wolne dni na poszukiwanie pracy to 2 lub 3 dni. powiadomienie związku zawodowego o zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowę na czas nieokreślony, ochrona osób przed emeryturą ( 4 lata przed), jeżeli nabędą prawo do emerytury, zakaz zwalniania w czasie urlopu i innej usprawiedliwionej obecności.

Rozwiązanie bez wypowiedzenia stosunku pracy może nastąpić z winy pracownika i rozwiązanie z przyczyn niezawinionych. Przyczyny rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z pracownikiem to:

ciężkiego naruszenia przez pracownik podstawowych obowiązków pracowniczych, popełnienie przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które umożliwia dalsze zatrudnienie go

na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem, zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia przez pracownika może nastąpić, gdy: pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika

URLOPY

Wymiar poszczególnych urlopów.

Stro

na1

Urlopy pracownicze i uprawnienia rodzicielskie.

Pamiętaj! Młodociany uzyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych. Po roku uzyskuje 26 dni urlopu. Art. 205 KP. Pamiętaj! Długość urlopu macierzyńskiego zależy od ilości dzieci w jednym porodzie. Uprawnienia rodzicielskie.

1. urlop macierzyński, wychowawczy, ojcowski, macierzyński dodatkowy i rodzicielski, 2. zakaz zwalniania kobiety w ciąży (ochrona nie dotyczy kobiet zatrudnionych na zastępstwo i na umowę na

czas określony do 1 miesiąca), 3. zakaz pracy kobiet w ciąży w porze nocnej i godzinach nadliczbowych, 4. dwa dni płatne na opiekę na dziecko do lat 14 lat (uwaga dwa dni bez względu na ilość dzieci), 5. przerwa na karminie dziecka piersią,

Kolejność wykorzystania urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego.

urlop macierzyński urlop macierzyński urlop rodzicielski 20 tygodni dodatkowy 26 tygodni (matka ma obowiązek 6 tygodni lub (dla matki i ojca) wykorzystać 14 tygodni) 8 tygodni, gdy więcej niż 1 dziecko w porodzie (dla matki lub ojca dziecka)

Pamiętaj! Chęć skorzystania z urlopu rodzicielskiego należy zgłosić 14 dni po porodzie.

urlop wypoczynkowy wymiar : -20 dni (do 10 lat stażu pracy i okres nauki) -26 dni (powyżej 10 lat stażu pracy i okres nauki) Okres nauki z tytułu ukończenia : zasadniczej szkoły zawodowej (3 lata), średniej szkoły zawodowej (5 lat), średniej szkoły ogólnokształcącej (4 lata), szkoły policealnej (6 lat), szkoły wyższej (8 lat),

urlop na żądanie wymiar: 4 dni

urlop okolicznościowy wymiar : 1 lub 2 dni

urlop bezpłatny wymiar: nie ma określonego

urlop macierzyński wymiar: 1 dziecko w porodzie- 20 tyg, 2 dzieci w porodzie- 31 tyg. 3 dzieci w porodzie-33 tyg. 4 dzieci w porodzie-35 tyg. 5 i więcej czieci-37 tyg.

urlop wychowawczy wymiar: 3 lata do ukończenia przez dziecko 5 lat

urlop ojcowski wymiar: 2 tygodnie do ukończenia przez dziecko 12 miesięcy

urlop rodzicielski wymiar 26 tyg.

urlop macierzyści dodatkowy: wymiar: 6 tyg. lub 8 tyg.

CZAS PRACYNormy czasu

pracy.

Stro

na1

Czas pracy.

Ar. 128 KP. „Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy.” Do czasu pracy oprócz wykonywania pracy zaliczamy także: 1. czas, gdy pracownik był gotów do pracy, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy (przestój), 2. Okres odpoczynku: a. Przerwy w pracy na posiłek i regeneracje sił, trwające nieprzerwanie 15 minut bądź dłużej, jeżeli przepisy wewnątrzzakładowe tak przewidują, warunek jest co najmniej 6-godzinny dobowy wymiar czasu pracy (art..134 K.p.), młodociany, jeżeli pracuje dłużej niż 4,5 godziny, to przysługuje 30 minut przerwy (art. 202 K.p.), b. Przerwy na karmienie dziecka piersią, gdy dobowy wymiar czasu pracy wynosi nie mniej niż 4 godziny dziennie, c. Przerwy z tytułu pracy w warunkach szczególnie uciążliwych, szkodliwych dla zdrowia bądź monotonnych, d. Czas nauki pracownika młodocianego e. Czas szkolenia BHP, przeprowadzania badań okresowych i kontrolnych w godzinach pracy, f. Co najmniej 5-minutowe przerwy w pracy po każdej nieprzerwanej pracy przy obsłudze komputera Wymiar czasu pracy: W myśl art. 129 KP. „czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, który co do zasady nie może przekraczać 4 miesięcy” Niektóre zawody mają inne zasady, np. niepełnosprawni, nauczyciele, lekarze….

Obliczenie czasu pracy. Wymiar czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym oblicza się:

a. mnożąc 40 godzin przez liczbę tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym a następnie b. dodając do otrzymanej liczby godzin iloczyn 8 godzin i liczby dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego,

przypadających od poniedziałku do piątku (tzw. wystające), c. każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar

czasu pracy o 8 godzin. Listopad 2014 roku

Pn 3 10 17 24 Wt 4 11 18 25 Śr 5 12 19 26 Cz 6 13 20 27 Pt 7 14 21 28 Sb 1 8 15 22 29 Nd 2 9 16 23 30

Odpowiedzialność pracownicza.

Systemy czasu pracy: System podstawowy

(ogólny) System równoważny System przerywanego czasu

pracy Praca w ruchu ciągłym System skróconego

tygodnia czasu pracy System pracy weekendowej System zadaniowy Indywidualny rozkład czasu

pracy

Wymiar czasu pracy: - 8 godzin na dobę, -40 godzin tygodniowo, - 5 dni w tygodniu.

Czas odpoczynku: -11 godzin na dobę, -35 godzin na tydzień

Nadgodziny: dla poszczególnego pracownika 48 godzin w tygodniu i 150 godzin w roku kalendarzowym. Jednakże w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w umowie o pracę jest dopuszczalne ustalenie innej liczby godzin nadliczbowych w roku kalendarzowym niż 150 godzin.

Pora nocna obejmuje 8 godzin między godzinami 21.00 a 7.00

4 x 40+0= 160 godzin.

160 godz. -2x 8=160 godz. – 16 godz. =144 godz.

ĆWICZENIAPoradnik zawiera

po każdym rozdziale ćwiczenia sprawdzające wiadomości z danego rozdziału

Stro

na1

Ćwiczenia z urlopu i odpowiedzialności porządkowej. 1. Określ, ile urlopu przysługuje danej osobie: A. Jan Kowalski ukończył zasadniczą szkołę zawodową, pracuje od 4 lat. Urlop w wymiarze………. B. Anna Korbut, ma licencjat z pedagogiki, pracuje od 3 lat, Urlop w wymiarze……… C. Kamil absolwent techniku ekonomicznego, pracuje od roku. Urlop w wymiarze……… D. Joachim ukończył LO, pracuje już 8 lat. Urlop w wymiarze………

2. Określ z jakiego urlopu korzystają poszczególne osoby:

A. Pani Y. urodziła miesiąc temu bliźniaki, urlop………………………………. B. Pani D. umarł wczoraj dziadek……………………………………………… C. Pan C. został ojcem Kubusia, który urodził się dwa miesiące temu………………………………………………… D. Pan D, pracownik polskiej firmy, wyjechał na trzy miesiące do Niemiec w celach zarobkowych………………… E. Pan B. po wczorajszych imieninach ma kaca……………………………………………… F. Pan V. ma 3 letnie dziecko pod opieką…………………………………………

3. Dokończ zdania.

A. Pracownik ponosi odpowiedzialność porządkową, dyscyplinarną i ………………………… B. Za nieprzestrzeganie zasad organizacji czasu pracy pracownik może ponieść odpowiedzialność………………….. C. KP wyróżnia trzy rodzaje kar od ww. odpowiedzialności: upomnienie, naganę i ………………………………… D. Ostatnią z kar może pracodawca nałożyć, gdy pracownik spożywa alkohol w pracy, nie przestrzegania przepisów bhp i popż., ………………………………………………oraz……………………………………………………….. E. Przed nałożeniem kary pracodawca ma obowiązek………………………………………………………………… F. Odpowiedzialność materialną ponosi pracownik gdy……………………………………………………………… G. Mieniem powierzonym może być………………………………………….

4. Wskaż jaki rodzaj odpowiedzialności poniesie pracownik w poszczególnych przypadkach. Odpowiedź

uzasadnij. Przy odpowiedzialności materialnej i porządkowej określ wielkość odpowiedzialności. A. Pracownik nie nosił kasku pracując na budowie …………………………………….. B. Pracownik nie zwrócił laptopa powierzonego mu z obowiązkiem zwrotu……………………………………. C. Lekarz popełnił błąd w sztuce lekarskiej (pomylił dawkowanie leku, w konsekwencji czego zmarło

dziecko)………………………………… D. Stolarz wiercąc na polecenie pracodawcy dziury w blacie zniszczył wiertarkę…………………………………… E. Kierowca służbowego samochodu wybrał się na rajd samochodowy, bez wiedzy pracodawcy, samochód uległ

znacznemu zniszczeniu……………………………………………………………………

3. Rozwiąż krzyżówkę i wyjaśnij znaczenie hasła. (0-12p) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

1. Jest wykonywana

przez pracownika. 2. Reguła zachowania

się. 3. Przed rozpoczęciem

pracy pracownik musi je wykonać. 4. Zawiera ją

pracownik z pracodawcą. 5. Główne źródło

prawa pracy.

6. Jest nim Karta Nauczyciela. 7. Odpowiada za przestrzegania

przepisów BHP w zakładzie pracy. 8. Akt prawny uchwalany przez

Sejm. 9. Procedura prawna obowiązująca

w prawie pracy. 10. Kara nałożona na pracownika za

nieprzestrzeganie przepisów BHP.

4. Uszereguj czynności pracownika i pracodawcy. A. Wysłuchanie pracownika B. Wystąpienie pracownika do sądu o uchylenie zastosowanej wobec niego kary C. Wniesienie sprzeciwu od kary w terminie 7 dni. D. Dowiedzenie się przez pracodawcę o naruszenie obowiązków przez pracownika E. Naruszenie obowiązków pracowniczych F. Usunięcie z dokumentacji pracowniczej odpisu o zastosowaniu kary.

GDZIE SZUKAĆ PORADNIKA? Na stronie internetowej blogu –”prawo

bez tajemnic”http://blogiceo.nq.pl/bliskoprawa Na stronie internetowej CKU w

Białymstoku,

STRONA BLOGA

ZAPROSZENIEPoradnik zawiera 14 stron. Życzymy miłej lektury.

Prosimy o Wasze komentarze na stronie bloga.

PODZIĘKOWANIA Anetcie Nartowicz za umożliwienia

udziału w projekcie, za wskazówki i nieustanne motywowanie do współpracy,

radcy prawnemu Pani Marcie za pomoc merytoryczną,

rodzinie za cierpliwość i pomoc w kwestii obsługi komputera i bloga,

Słuchaczom i nauczycielom za cenne komentarze na blogu,