DLA PACJENTÓW PO ZABIEGACH KARDIOCHIRURGICZNYCH PORADNIK EDUKACYJNY Z PROGRAMEM DOMOWEJ AKTYWNOŚCI
DLA PACJENTÓW PO ZABIEGACH KARDIOCHIRURGICZNYCH
PORADNIK EDUKACYJNYZ PROGRAMEM DOMOWEJ AKTYWNOŚCI
Rehabilitacja kardiologiczna i regularna aktywność fizyczna rozpoczęta podczas pobytu na oddziale powinny trwać do końca życia! Jest to niezmiernie ważne dla procesu zdrowienia, poprawy kondycji fizycznej i psychicznej oraz osiągnięcia większej spraw-ności w życiu codziennym. Podejmowana w domu aktywność, jej rodzaj i intensywność uzależniona będzie przede wszystkim od aktualnego stanu układu sercowo-naczyniowego oraz od procesu zrastania się mostka. Powinna uwzględniać również indywidualne upodobania i zainteresowania. W oparciu o te informacje spróbuj sam zacząć oceniać możliwości swojego organizmu, podejmować i rozszerzać codzienną aktywność w warunkach domowych.
Program domowej aktywności• wszystkie ćwiczenia poznane i pokazane przez fizjoterapeutów możesz
samodzielnie powtarzać w domu – będą one zapobiegać nieprzyjemnym napięciom oraz ściąganiu w okolicach blizn na nogach, rękach i klatce pier-siowej
• wykonuj je powoli i dokładnie, w ilości 10-15 powtórzeń w serii, co 3-4 ćwiczenia zrób kilka głębokich oddechów
• codziennie zapewnij sobie czas na spacer – dzięki niemu, dozując odpo-wiednio wysiłek (wydłużanie czasu, zwiększanie szybkości marszu), pozwa-lasz na zwiększenie dotlenienia organizmu i poprawę kondycji
• staraj się spacerować systematycznie, raczej po płaskim terenie
• jeśli jesteś zmęczony, masz gorszy dzień lub objawy infekcji – zrezygnuj z ćwiczeń
• jeśli w trakcie podejmowanej aktywności poczujesz się źle, słabo, wystąpią duszności, zawroty głowy, niepokój lub ból w klatce piersiowej inny niż ból pooperacyjny – natychmiast przerwij ćwiczenia i odpocznij, zmierz tętno i ciśnienie; jeśli objawy nie ustąpią wezwij pomoc
• do pełnej aktywności możesz powrócić dopiero po całkowitym zrośnięciu się mostka
• jeśli czegoś nie wiesz, zapytaj swojego fizjoterapeutę – chętnie pomoże
Najważniejsze zasady• bądź aktywny, nie spędzaj całego dnia w łóżku lub na fotelu
• przestrzegaj zaleceń codziennego spaceru• kontynuuj poznane ćwiczenia oddechowe i krążeniowe co najmniej przez
okres 4 tygodni po zabiegu
• po wysiłku zawsze odpoczywaj
• jeśli masz dokuczliwy kaszel lub musisz kichnąć to chroń mostek – możesz założyć specjalne szelki lub objąć ramionami klatkę piersiową
• dbaj o higienę ciała i ran pooperacyjnych, ale pamiętaj by unikać gorącej i zimnej kąpieli
• noś ubrania luźne, najlepiej bawełniane
• wszystkie leki przyjmuj zgodnie z zaleceniami lekarza• oznaczaj wskaźnik INR jeśli przyjmujesz leki z grupy doustnych antykoagu-
lantów
• przed wizytą u dentysty poinformuj o przebytej operacji kardiochirurgicznej
• używaj miękkiej szczoteczki do mycia zębów
• rzuć palenie tytoniu i ogranicz przebywanie w towarzystwie osób palących
• nie nadużywaj alkoholu – przez okres 6 miesięcy po zabiegu nie powinno się w ogóle spożywać alkoholu
• naucz się walczyć ze stresem, bądź opanowany, stosuj techniki relaksacyjne
• poznawaj swoje możliwości i regularnie je monitoruj
• poszerzaj swoją wiedzę na temat czynników ryzyka choroby wieńcowej oraz metod ich eliminacji z codziennego życia
Czego unikać• pośpiechu, nadmiernego wysiłku oraz przemęczania się
• unoszenia rąk powyżej poziomu barków zarówno do przodu jak i na boki przynajmniej przez 3 miesiące dla ochrony przeciętego mostka
• spania na boku co najmniej przez pierwsze 3 miesiące od zabiegu, najlepiej do czasu zrośnięcia się mostka
• podnoszenia i przenoszenia ciężarów powyżej 4 kg
• wyczerpujących zajęć wymagających gwałtownych i silnych ruchów kończyn górnych, prac w ogrodzie lub na działce przez ok. 3 miesiące od zabiegu
• prac domowych takich jak mycie okien, wieszanie firan, odkurzanie, grabienie liści, odśnieżanie
• sportów takich jak pływanie, jazda na rowerze w terenie, jazda na nartach, gra w tenisa, w piłkę nożną, w kręgle, wędkarstwo przez min. 3 miesiące od operacji
• wysiłków statycznych i izometrycznych, gdzie dochodzi do wstrzymania oddechu i napinania mięśni rąk bez wykonywania nimi ruchu, np. koszenie trawy, otwieranie przesuwnych drzwi i okien, pchanie i przesuwanie przed-miotów
• wytwarzania nadmiernej tłoczni brzusznej, napinania się podczas wypróżnień
• opierania całego ciężaru ciała na rękach
• spacerów z psem, który niespodziewanie może pociągnąć
• prowadzenia samochodu przez okres co najmniej 2-3 miesięcy po operacji; dalsze podróże samochodem lub samolotem należy zawsze skonsultować z lekarzem
• wychodzenia na spacer, gdy jest silny wiatr, duży mróz, gołoledź lub duża wilgotność powietrza albo zbyt wysoka temperatura, zapylenie czy smog
• noszenia obcisłych i szorstkich ubrań mogących drażnić rany i blizny po-operacyjne
• kąpieli słonecznych przez pierwszy rok po operacji
• sytuacji predysponujących do upadków, urazów bądź skaleczeń
Warto wiedzieć• mostek jak każda kość potrzebuje czasu, aby się zrosnąć, pełny zrost mostka
jest procesem długotrwałym i trwa od 2 do 6 miesięcy• w początkowym okresie po operacji najlepszą formą rehabilitacji
są spacery i ćwiczenia krążeniowo-oddechowe• powrót do pełnej sprawności jest procesem indywidualnym, uzależnionym
między innymi od wieku, rozległości zabiegu, kondycji psychofizycznej, chorób współistniejących oraz pełnego zrostu mostka (może trwać dłużej niż 3 miesiące)
• po operacji odporność jest osłabiona, łatwo można się przeziębić i zainfe-kować; należy unikać większych skupisk ludzi, nie przyjmować dużej liczby gości, unikać osób zainfekowanych
• można stosować szelki stabilizujące mostek do 3 miesięcy od dnia operacji; należy pamiętać, że niekorzystne jest noszenie szelek przez cały czas, można zakładać je na noc lub w godzinach porannych, kiedy kaszel jest nasilony
• po upływie 6 tygodni od zabiegu można robić drobne zakupy, ale ich łączny ciężar nie powinien przekraczać 4 kg i należy go równomiernie rozłożyć na obie ręce
• nadmierne obciążanie rąk utrudnia proces gojenia się mostka
• można chodzić po schodach, lecz w przypadku zmęczenia należy przysta-nąć i odpocząć; ważne jest, aby unikać sytuacji podciągania się na poręczy
• leki należy przyjmować w zaleconych dawkach, o stałych porach dnia, zawsze ściśle wg wskazań lekarza; nie można samodzielnie zmieniać lub odstawiać przyjmowanych leków, ani przyjmować ich dłużej czy krócej niż zostało to zlecone
• decyzja o podjęciu pracy jest uzależniona od jej charakteru, stopnia zaawansowania choroby i procesu rehabilitacji oraz od ogólnego samopoczucia; jeśli jest związana z wysiłkiem fizycznym należy odczekać minimum 3 miesiące; nie należy podejmować pochopnych decyzji w tej kwestii; o zdolności do podjęcia pracy zawsze decyduje lekarz
• w ramach podejmowania aktywności fizycznej w domu, można jeździć na rowerze stacjonarnym z małym i średnim obciążeniem, dostosowanym do aktualnego stanu zdrowia, kondycji i samopoczucia; jazdę na rowerze w terenie można rozpocząć po pełnym zroście mostka, najlepiej nie wcześniej niż 6 miesięcy od zabiegu
Powiadom lekarza, gdy• wystąpi stan podgorączkowy lub gorączka utrzymująca się kilka dni
• pojawią się dreszcze z obfitymi potami
• dojdzie do rozejścia się brzegów rany
• zauważysz znaczne zaczerwienienie lub wysięk z ran pooperacyjnych
• wystąpi uczucie „przeskakiwania” lub „tarcia” w okolicy mostka
• masa ciała wzrosła lub spadła o 1,5 kg w przeciągu jednego tygodnia
• wystąpią nudności, wymioty, słaby apetyt i utrzymują się one przez dłuższy czas
• wystąpią zaburzenia rytmu serca – przyśpieszenie akcji serca ↑ 120 uderzeń na minutę, które nie jest związane z wysiłkiem fizycznym lub spowolnienie akcji ↓ 60 uderzeń na minutę i utrzymuje się przez jakiś czas
• pojawi się uczucie duszności i skrócenie oddechu
• wystąpi nadmierne osłabienie
• pojawi się ból podobny do tego sprzed operacji
Życzymy Państwu wytrwałości w podejmowaniu codziennej aktywności fizycznej
Warto przeczytać
Higiena ran i blizn po operacjachCodziennie bierz prysznic albo krótką kąpiel unikając gorącej lub zimnej wody. Nie bój się moczyć rany. Obmywaj ją letnią wodą z mydłem, a potem delikatnie wytrzyj do sucha. Nigdy nie używaj balsamów, kremów lub maści na rany i świeże blizny. Można zacząć je stosować po całkowitym ich wygojeniu w celu zapobiegania wytworzenia się bliznowca. Niewielki obrzęk, zaczerwienienie, ból lub zdrętwienie w tych miejscach nie powinny niepokoić do okresu około 2 miesięcy. Skontaktuj się jednak z lekarzem, gdy w miejscach cięcia pojawi się obrzęk, wysięk, ucieplenie i intensywne zaczerwienie skóry lub rwący ból.
Obrzęki nógU pacjentów, u których w celu wykonania pomostu aortalno-wieńcowego pobrano żyłę z kończyny dolnej lub górnej, przez jakiś czas po operacji może utrzymywać się jej obrzęk. W celu zmniejszania tych objawów można założyć na nogi pończochy uciskowe lub bandażować nogę/rękę od palców do poziomu powyżej cięcia. Najlepiej robić to przed porannym wstaniem z łóżka przez okres 3-6 miesięcy po zabiegu. Ułatwia to odpływ krwi, a tym samym zapobiega nadmiernemu obrzękowi. Nie zaleca się siedzieć długo z nogami opuszczonymi, zakładać nogi na nogę. W czasie odpoczynku powinno się unieść nogi w taki sposób, aby ułatwić z nich odpływ krwi do serca. Równie niekorzystne jest pozostawanie w nieruchomej pozycji stojącej przez czas dłuższy niż 15 minut. Szczególnie wskazane są częste spacery.
Życie emocjonalneOperacja serca jest dużym wyzwaniem emocjonalnym i ważnym etapem w życiu każdego pacjenta. Nie pozostaje więc bez wpływu na jego psychikę. Komfort psychiczny w znaczący sposób wpływa na jakość naszego życia. Pamiętaj, że masz prawo od czasu do czasu mieć gorsze samopoczucie, być zniechęcony, smutny i zagubiony w nowej sytuacji oraz odczuwać frustrację z powodu zbyt wolnego powrotu do zdrowia. Mogą wystąpić też trudności z zasypianiem lub wczesne budzenie się, wahania nastroju, stany lękowe, osłabiony apetyt i drażliwość. W ciągu pierwszych tygodni z pewnością niejednokrotnie doświadczysz tego uczucia. Pamiętaj, to normalne, nie rób nic na siłę. Jeśli stan ten będzie utrzymywał się przez dłuższy czas, należy skontaktować się z lekarzem lub psychologiem.
DietaOkres rekonwalescencji to czas, kiedy potrzebujesz diety wysokokalorycznej
i bogatobiałkowej, która zapewni prawidłowy proces gojenia rany i pozwoli
odzyskać utracone siły. Należy stosować dietę urozmaiconą, lekkostrawną z dużą ilością warzyw i owoców. Dodatkowo wprowadź
do diety nietłusty nabiał i produkty mleczne, ryby morskie, chude mięso
pieczone lub grillowane. Warto jeść surówki oraz sałatki z dodatkiem oliwy
z oliwek. Pamiętaj o odpowiedniej ilości płynów w diecie. Wskazane jest
picie ok. 2 l wody mineralnej dziennie. Nie zapominaj o zdrowych sokach
warzywnych np. pomidorowym i świeżo wyciskanych sokach owocowych. Na
utratę wody szczególnie narażone są osoby w podeszłym wieku, otyłe, chore
na cukrzycę, przyjmujące leki moczopędne i obniżające ciśnienie krwi.
Ogranicz też picie mocnej kawy i herbaty, a słodzenie cukrem zastąp zdrowszym
miodem, ksylitolem lub stewią.
I co najważniejsze – jeśli to konieczne zredukuj masę ciała!
Ogólne korzyści wynikające z aktywności fizycznejSystematycznie wykonywane ćwiczenia fizyczne poprawiają wydolność
fizyczną i tolerancję na wysiłek, powodują zwolnienie spoczynkowej i wysiłkowej
częstości skurczów serca, wpływają na poprawę stabilności elektrycznej serca
i obniżenie spoczynkowego oraz powysiłkowego ciśnienia tętniczego krwi.
Trening fizyczny skutecznie obniża ciśnienie krwi u ponad 75% pacjentów, a już
jednorazowy wysiłek w porze porannej korzystnie obniża wartości ciśnienia,
które utrzymują się do końca dnia. Aktywność fizyczna wpływa też pozytywnie
na stan psychiczny, podnosi samoocenę, poprawia funkcję płuc oraz pomaga
w utrzymaniu prawidłowej masy ciała..
Ćwiczenia krążeniowo-oddechowe do samodzielnego wykonywania w domu dla osób po zabiegach kardiochirurgicznych
• Czas ćwiczeń: ok. 15 minut
• Ćwiczenia wykonujemy w siadzie na krześle
• Ćwiczenia oddechowe powtarzamy 5-7 razy
• Pozostałe ćwiczenia powtarzamy 10-15 razy dla każdego ruchu
UWAGA: Ćwiczenia kończyn górnych wykonujemy unosząc je tylko do poziomu barków
• Ręce wzdłuż tułowia ruch: unoszenie raz jednej, raz drugiej prostej ręki przed siebie
• Ręce wzdłuż tułowia ruch: unoszenie raz jednej, raz drugiej prostej ręki w bok
• Ręce wzdłuż tułowia ruch: uniesienie obu rąk przed siebie z wdechem nosem i opuszczenie bokiem z wydechem ustami
• Ręce wzdłuż tułowia ruch: naprzemienne zginanie rąk w łokciach z dotknięciem dłonią barku
• Ręce zgięte przed klatką piersiową ruch: naprzemienne prostowanie rąk w łokciach w bok
• Ręce wzdłuż tułowia ruch: uniesienie prostych rąk w bok do poziomu barków z wdechem nosem i opuszczenie z wydechem ustami
• Ręce na barkach ruch: krążenia ramionami do przodu, potem do tyłu
• Ręce wzdłuż tułowia ruch: 1 – zgięcie w łokciach, dłonie na barki, 2 – wyprostowanie rąk przed siebie, 3 – powrót na barki, 4 – opuszczenie rąk wzdłuż tułowia
• Ręce na biodrach ruch: wyprost pleców i wykonanie wdechu nosem, lekkie pochylenie się do przodu z wydechem ustami
• Nogi złączone ruch: marsz w miejscu z wysokim unoszeniem kolan
• Nogi jw. ruch: trucht w miejscu (na palcach)
• Ręce na brzuch ruch: uwypuklenie brzucha i wykonanie wdechu nosem, wciągnięcie brzucha z wydechem ustami
• Nogi złączone ruch: wyprost jednej nogi w kolanie i wykonanie krążeń stopą do środka, a potem na zewnątrz; ćwiczenie powtarzamy drugą nogą
• Nogi złączone stopy i kolana razem ruch: odstawienie jednej nogi w bok i powrót, ćwiczenie powtarzamy druga nogą
• Nogi złączone ruch: unoszenie stóp raz na palce, raz na piety
• Ręce na barkach, łokcie w przodzie ruch: przeniesienie łokci w bok z wdechem nosem i ponowne złączenie w przodzie z wydechem ustami
• Nogi złączone ruch: krążenia zgiętą noga w kolanie do środka, potem na zewnątrz, ćwiczenie powtarzamy druga nogą
• Nogi złączone ruch: 1 – wyprost nogi w kolanie ze zgięciem stopy w swoją stronę (stopa zadarta) i wytrzymaniem pozycji do 3, na 4 – powrót do pozycji wyjściowej
• Ręce skrzyżowane na klatce piersiowej ruch: wyprost rąk w łokciach, dłonie w dół z wdechem nosem i powrót na klatkę piersiową z wydechem ustami
• Ręce wyprostowane przed siebie ruch: zaciskanie i prostowanie palców dłoni
• Ręce wyprostowane przed siebie ruch: krążenie dłońmi do środka, a potem na zewnątrz
• Ręce wzdłuż tułowia ruch: krążenia ramionami do przodu, potem do tyłu
• Ręce wzdłuż tułowia ruch: uniesienie rąk przed siebie i wykonanie wdechu nosem, oparcie dłoni na kolanach z pochyleniem się do przodu i wydechem ustami
www.aklinikiserca.plwww.uzdrowisko-ustron.pl
infolinia 33 854 54 54