8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
1/185
i
NDEKLER
KISALTMALAR .....................................................................................................V
ZET .....................................................................................................................V
ABSTRACT..............................................................................................................X
GR .......................................................................................................................... 1
I. ALIMANIN AMACI......................................................................................... 1
II. ALIMANIN KAPSAMI .................................................................................. 1
III. KOLLUK VE POLS.......................................................................................... 2
A. KOLLUK KAVRAMI......................................................................................... 2
B. POLS KAVRAMI, GELM VE SINIFLANDIRILMASI ............................ 3
1. Polisin Kavram, Amac ve Geliimi ................................................................. 3
2.Polisin Snflandrlmas ..................................................................................... 6
3. ZEL MAHYETTEK POLS KURULULARI VE GREVLER ............. 9
C. KOLLUK HZMETLERNN ZELLKLER ............................................... 9
IV. POLSN TOPLUMDAK ROL................................................................... 10
A. KAMU DZEN KAVRAMI........................................................................... 10
B. KAMU DZEN VE POLS LKS............................................................. 11
C. HUKUK DEVLET KAVRAMI....................................................................... 12
D. MODERN HUKUK DEVLETNDE POLSN YER VE NEM ................. 13
III. TRK POLS TEKLATININ TARHES .............................................. 13
A. ESK TRKLERDE POLS ............................................................................. 13
B. OSMANLI DNEMNDE POLS.................................................................... 15
1. Kuruluundan stanbul un Fethine Kadar Olan Dnem (12991453)............. 15
2. Yenieri Dnemi (14531826 ) ....................................................................... 163. Yenieri Ocann Kaldrlmasndan Sonraki Dnem(18261845) ................ 17
4. Zaptiye Mirlii Dnemi (1845 1879)........................................................ 18
5. Zaptiye Nezareti Dnemi ( 18791908 ) ......................................................... 19
6. kinci Merutiyet Dnemi (19091923) .......................................................... 20
C. CUMHURYET DNEMNDE POLS ........................................................... 21
1. Cumhuriyetin lk Yllarnda Emniyet Tekilat ............................................... 21
2. Gnmzde Emniyet Tekilat ........................................................................ 23
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
2/185
ii
IV. POLS YETTREN KURUMLAR .............................................................. 25
A. POLS MESLEK YKSEK OKULLARI ........................................................ 25
B. POLS KOLEJ.................................................................................................. 26C. POLS AKADEMS ......................................................................................... 26
BRNC BLM ................................................................................................... 28
POLSN GREVLER.......................................................................................... 28
I. GREV KAVRAMI ............................................................................................ 28
II. POLSTE GREVN YERNE GETRLMES VE DKKAT EDLMES
GEREKEN ARTLAR ........................................................................................... 29
A. GECKMEDE TEHLKE ARTI ..................................................................... 30B. GRNTE HAKLILIKARTI................................................................... 30
C. ZORUNLULUKARTI..................................................................................... 30
D. ORANTILIKARTI......................................................................................... 31
IV. POLSN GREV ETLER ...................................................................... 32
A. HZMETN NTELNE GRE POLSN GREVLER............................. 32
1. Polisin Genel Asayi Grevleri........................................................................ 33
2. Polisin Sosyal Yardm Grevleri ..................................................................... 33
B. HZMETN MAHYETNE GRE POLSN GREVLER .......................... 35
1. Polisin Devletin Yrtme Gcne Yardm Grevi.......................................... 35
2. Polisin nleme Grevi..................................................................................... 35
3. Polisin Olaylar Bastrma Grevi..................................................................... 38
4. Polisin Adli Grevleri ...................................................................................... 38
KNC BLM...................................................................................................... 40
POLSN YETKLER ........................................................................................... 40
BRNC KISIM ...................................................................................................... 40
YETK KAVRAMI, ETLER VE SINIRLARI............................................. 40
I. YETK KAVRAMI.............................................................................................. 40
II. YETK ETLER........................................................................................... 42
A. BALI YETK .................................................................................................. 42
B. TAKDR YETKS............................................................................................ 43
III. YETKNN ZELLKLER ........................................................................... 43
IV. YETK UNSURUNDA GRLEN SAKATLIKLAR.................................. 45
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
3/185
iii
V. YETK SORUMLULUKLKS .................................................................. 45
VI. GVENLK KUVVETLER ARASINDAK YETKLKS ................. 45
VII. NSAN HAKLARI AISINDAN POLSN YETK KULLANIMI VESINIRI....................................................................................................................... 46
A. KANUNLARIN POLSN YETK VE GREVLERNE ETKS .................. 47
B. POLSLERN YETK KULLANIMINDA MESLEK DAVRANILARI...... 48
C. YETK KULLANIMINDA NSAN HAKLARI.............................................. 48
1.nsan Haklar Kavram ve zellikleri............................................................... 48
2. nsan Haklarnn Snrlandrlmas................................................................... 50
KNC KISIM......................................................................................................... 52POLSN NLEYC YA DA DAR YETKLER............................................ 52
I. NLEYC (DAR) KOLLUK KAVRAMI..................................................... 52
II. NLEYC KOLLUK HZMETLERNN ZELLKLER........................ 54
III. POLSN NLEYC YA DA DAR KOLLUK YETKLER................... 56
A. POLSN DURDURMA VE KMLK SORMA YETKS .............................. 56
1. Durdurma Kavram .......................................................................................... 56
2. Kimlik Sorma Kavram.................................................................................... 57
3. Kii ve Aralar Durdurma .............................................................................. 59
4. Durdurma zerine Yaplacaklemler ............................................................ 62
B. POLSN PARMAKZ VE FOTORAF ALMA YETKS .......................... 65
1. Parmakzi Kavram ......................................................................................... 65
2. Parmakzi ve Fotoraf Alma Yetkisi .............................................................. 65
3. Fizik Kimliinin Tespiti................................................................................... 67
4. pheli veya Sann Tehisi........................................................................... 68
5. Yetkinin Kullanlma Usul, Arivleme, Silme ve ahsi Verilerin Korunmas 69
C. POLSN AILMASI ZNE BALI OLAN YERLER KONUSUNDA
TAHKKAT VE FAALYETTEN MEN ETME YETKS .................................. 70
1. Umuma Akstirahat ve Elence Yerleri Kavram........................................ 70
2. Umuma Ak ve stirahat Yerleri le lgili Genel Bilgiler............................... 71
3. Kolluk Denetimi .............................................................................................. 72
4. Kapatma Kavram Ve Kapatma Yetkisinin Uygulanmas ............................... 73
D. POLSN MEN ETME (YASAKLAMA) YETKS ....................................... 75
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
4/185
iv
1. Men Etme Kavram ......................................................................................... 75
2. Polisin Genel Ahlaka Aykrlk Nedeniyle Men Etme Yetkisi........................ 76
3. Polisin Kkler ile lgili Men Etme Yetkisi .................................................. 764. Polisin Grlty Men Etme Yetkisi............................................................... 77
5. Polisin Trafikle lgili Men Etme Yetkisi ......................................................... 77
6. Polisin Neriyat ile lgili Men Etme Yetkisi.................................................... 77
7. Polisin zin Alnmadan Yardm Toplamay Men Etme Yetkisi ...................... 78
8. Polisin Kiileri Adresten Ayrlmay Men Etme Yetkisi .................................. 78
E. POLSN KAPALI YERLERE GRME YETKS ........................................... 79
1. Konut ve yeri Kavram
.................................................................................. 802. Konut ve yerlerine Girmenin artlar ........................................................... 81
3. niversitelere Girmenin artlar...................................................................... 82
F. POLSN UYARIDA BULUNMA VE EMR VERME YETKS ................... 83
G. POLSN NLEYC YAKALAMA YETKS ............................................... 84
1. nleme Yakalamas Kavram .......................................................................... 84
2. Kolluun Yakalama Yetkisi............................................................................. 84
3. Kimliini spat Edemeyenlerin Gzaltna Alnmas........................................ 86
H. POLSN NLEME ARAMASI YETKS ...................................................... 86
1. nleme Aramas Kavram ............................................................................... 86
2. nleme Aramasnn Konusu............................................................................ 88
3. nleme Aramasnn Amac ............................................................................. 88
4. nleme Aramasnn artlar ............................................................................ 90
5. nleme Aramas Yaplabilecek Yerler............................................................ 94
6. Karar Veya Emir Olmakszn Yaplacak nleme Aramalar .......................... 99
7. nleme Aramalar Asndan zel Statl ahslar...................................... 102
I. POLSN ZOR VE SLAH KULLANMA YETKS ....................................... 104
1. Polisin Zor Kullanabilecei Haller ................................................................ 105
2. Zor Kullanmada Genel Kurallar .................................................................... 105
3. Silah Kullanma .............................................................................................. 108
J. BLG TOPLAMA VE STHBARAT YETKS ............................................ 112
1. Bilgi Toplama stihbarat Kavramlar ............................................................. 112
2. Telekomnikasyon Yoluyla Yaplan letiimin Denetlenmesi...................... 114
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
5/185
v
3. Gizli Soruturmac Grevlendirilmesi........................................................... 117
4. Teknik Aralarla zleme ................................................................................ 120
K. POLSN SORUTURMAYI KAPSAYAN LLER ARASIGREVLENDRME YETKS ........................................................................... 121
NC KISIM................................................................................................... 123
POLSN ADL YETKLER .............................................................................. 123
A. POLSN ADL KOLLUK YETKS ............................................................. 123
1. Adl Kolluk Grevlileri .................................................................................... 123
2. Adl Kolluk Sorumlusu..................................................................................... 123
3. Adli Kollukla lgili Esaslar ve Adli Kolluun Yetkileri .................................. 124B. POLSN ADL ARAMA YETKS ............................................................... 126
1. Arama Kavram ................................................................................................ 126
2. Arama Karar Yetkisi ....................................................................................... 128
3. Aramada Genel Kurallar................................................................................... 132
C. POLSN ADL YAKALAMA YETKS ...................................................... 137
1. Yakalama Kavram ........................................................................................... 137
2. Yakalama ve Yakalanan Kii Hakknda Yaplacaklemler ........................... 138
3. Yakalama, Gzaltna Alma ve Muhafaza Altna Alma Yetkisi ....................... 140
4. Gzalt Sresi, Salverme ve Adl Mercilere Sevk........................................... 142
D. POLSN FADE ALMAKN DAVET VE FADE ALMA YETKS... 146
1. fade Alma Kavram ......................................................................................... 146
2. pheli ve Sank Kavram ................................................................................ 149
3. fade Almada Sorgu Usul ve Sorguda Yasak Usuller .................................... 149
4. pheli veya Sann Mdafi Seimi, Grevlendirilmesi, Grev ve Yetkileri 157
5. Temel Hak ve Hrriyetler erevesinde fade Alma....................................... 161
SONU ................................................................................................................... 163
KAYNAKLAR ....................................................................................................... 168
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
6/185
vi
KISALTMALAR
Any. :Anayasa
AHM :Avrupa nsan Haklar Mahkemesi
AHS :Avrupa nsan Haklar Szlemesi
APK :Aratrma Planlama Koordinasyon
AHFY :Ankara niversitesi Hukuk Fakltesi Yaynlar
Bas. :Basmevi
C. :Cumhuriyet
Cl. :Cilt
CMK :Ceza Muhakemeleri Kanunu
CM :Ceza Muhakemesi
CMH :Ceza Muhakemesi Hukuku
CMUH :Ceza Muhakemesi Usul Hukuku
ev. :eviri
ET :Emniyet Tekilat
ETK :Emniyet Tekilat Kanunu
EGM :Emniyet Genel Mdrl
EM :Emniyet Mdrl
FYO :Faklte Yksek Okulu
HFM :stanbul Hukuk Fakltesi Mecmuas
KTK :Karayollar Trafik Kanunu
Kit. :Kitabevi
Mat. :Matbaa
md. :MaddePVSK :Polis Vazife ve Selahiyet Kanunu
PVST :Polis Vazife ve Selahiyet Tz
S. :Say
s. :Sayfa
OHAL :Olaanst Hal
TC :Trkiye Cumhuriyeti
TCK :Trk Ceza Kanunu
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
7/185
vii
TBMM :Trkiye Byk Millet Meclisi
vb. :Ve Benzeri
vd. :Ve DevamYay. :Yayn
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
8/185
viii
ZET
Polisin grev ve yetkileri adl almamzda; polisin tanm ve tarihsel geli-
imi, Trk polis tekilatnn tarihi ile grev ve yetki kavramlar ve eitleri, grev ve
yetki ile ilgili ilenebilecek su ve cezalar ilenmitir.
Etkili bir polis hizmetinin ncelikli hedefi halkn huzur, can ve mal gvenli-
inin salanmas iin suun ilenmesinin nlenmesi, eer su ilenmi ise sulunun
yakalanarak adli makamlara teslim edilmesidir. Bu da polise adli ve idari yetkilerle
birlikte ok geni sorumluluklar yklemektedir.
Kolluun nleme grevi su ileninceye kadar olan safhalardan oluur. Poli-sin nleme grevlerinin bir ksm dorudan doruya konusu su tekil eden fiil ve
hareketlere kar tedbirlerden oluurken, bir ksm ise, konusu su tekil etmedii
halde, kamu dzenini ve asayii temine ynelik tedbirlerdir.
Kolluun adli grev ve yetkileri ise su ilendikten sonra balar. Ayn polis
memuru su ilenmeden nce nleme greviyle hareket ettii halde, su ilendikten
sonra yapt ilemlerde adli polis sfatyla hareket eder ve su ile ilgili aratrmalar
savc adna yapar.
Trkiye, taraf olduu milletleraras szlemeler konusunda taahhtler altna
girmi ve bunlara paralel olarak Anayasada da bu szlemelerdeki hak ve zgrlkle-
re ile ilgili dzenlemeler yaparak, Trk Ceza Kanunun da bu zgrlk ve haklarn
anayasada gvence altna alnmas dorultusunda ihlal edilmesini engellemek ve
ihlal edenlerle ilgili ceza ngrerek kendi iinde iselletirmitir.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
9/185
ix
ABSTRACT
In our study concerning with duties and powers of the police, the definition
of a police and its historical development, the history of police organization and
concepts about its duties and powers, and possible crimes and punishments violating
powers have been presented.
The leading aim of effective police service is to prevent crime in order to
provide and progress public peace, order and sequence and is to bring criminals to
justice when they commit crime. This gives a heavy responsibility to the police in
addition to their judicial and administrative powers.
Preventive duty of police force consists of steps until a crime is committed.
While some of the preventive duties of police force directly consist of some
precautions and actions concerning crime, others consist of precautions concerned
with setting police order and sequence.
The duties and powers of police force start when a crime is committed.
Although police try to prevent the crime before it is committed, police act as criminal
police after the crime is committed and do his investigations under the name ofprosecutors.
Turkey has undertaken some commitments concerning international
contracts Turkey supports and some regulations related to rights and freedoms have
been made in constitutional charter. After the Turkish Criminal Code was regulated
and covered these rights and freedoms, the new regulations and rule have been
internalized to prevent violation and punish those violating the rules and regulations.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
10/185
1
GR
I. ALIMANIN AMACI
Polis, doru ile yanln kesitii yol kavanda niformal nbetidir. Birlkede kamu dzeninin salanmas, srdrlmesi, gvenliin temini, suun nlenme-
si ve sulularn yakalanmas gibi sorumluluklar ile sosyal yapnn bir parasdr.
Ancak gnmzde eitim dzeyi yksek olan toplumlarn polisten beklentileri de
artmtr. Toplum, artk polisin kanunda yazl grevlerini, kat kurallar iinde, kaba
bir biimde deil, insan haklarna saygl, hogrl ve hukuk kurallar iinde yap-
masn beklemektedir.
Polis halk
n bu beklentilerini kar
lamak iin kendisine kanunlarla verilmiolan grev ve yetkileri yerine getirirken yine kanunlarla belirtilen snrlar ierisinde
hareket etmek zorundadr. Polise yetki veren bu kanunlarn banda 2559 sayl Polis
Vazife ve Selahiyet Kanunu gelmektedir. Bu kanunda yetki ve sorumluluklar belir-
tilmi olup polisin bu erevede hareket etmesi beklenmektedir. Polise yetki ve so-
rumluluklar veren dier bir kanun da 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanunudur. Bu
kanun PVSK gibi zel hkmlerden ziyade daha genel hkmlere yer vermektedir.
II. ALIMANIN KAPSAMI
Bu almada ama 3201 sayl Emniyet Tekilat Kanunundaki tanm ve s-
nflandrmalarla 2559 sayl Polis Vazife Ve Selahiyet Kanunu ile 2571 sayl Ceza
Muhakemesi Kanunu asndan polisin grev ve yetkilerini inceleyerek, tam olarak
anlalmayan durumlara aklk getirmek ve ilenebilecek su ve ihmallerin ortadan
kaldrmak veya olumasnn nlenmesini salamaktr. Tabi bu ara da Polisin bilmesi
ve unutmamas gereken hususlardan birisi de bilgiyi tazelemek ve canl tutmaktr.
Belirtilen amalar erevesinde alma yedi blmden oluacaktr. Birinci
blmde almann ama ve kapsam, ikinci blmde kolluk ve polis kavram ile
snflandrlmas ve kamu dzeni asndan gereklilii ve hukuk devletinde polisin
yeri ve nemi ile tarihsel geliimi ve polis yetitiren kurumlar ilenmitir.
Birinci blmde, grev kavram, grev eitleri, grev srasnda dikkat
edilmesi gereken hususlar ile grev srasnda meydana gelen zararlarn nasl tanzim
edilecei ve grev ile ilikin doan haklar Polis Vazifeleri ve Selahiyet Kanunu ile
Ceza Muhakemeleri Kanunu asndan ilenmitir. Ayrca polise verilen bu grevle-
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
11/185
2
rin kanunlarda kim ya da kimlere kar sorumlu olduu da incelenerek benzerlikler
ve ayrlklar bulunmaya allmtr.
kinci blmde, yetki kavram, yetkinin eitleri, yetkinin zellikleri, yetkiunsurunda grlen sakatlklarla ile temel hak ve hrriyet ile insan haklar asndan
polisin yetki kullanm ve snrlar ile gvenlik kuvvetleri arasndaki yetki ilikisi
incelenmitir. Bu yetkilerin hangi kanunda nasl ele alnd ve bu yetkilerin nasl
kullanlaca, kullanmada snrn almas veya dikkat edilmemesi durumunda 5237
sayl Trk Ceza Kanununa gre ne gibi su ilenmi olaca konular ele alnmtr.
Yedinci blmde ise almann sonularna ilikin gr ve nerilere yer verilmitir.
Bu arada Polisin kanunlar erevesinde kendisine verilen grevlerini yerinegetirirken
kulland yetki srasnda vatandalarn zgrlklerinin ne olduu ve nsan
Haklar Evrensel Beyannamesi, nsan Haklar Avrupa Szlemesi ve Anayasada
hangi haklara sahip bulunduklarn, ne zaman ve ne kadar kstlayabileceini bilmesi
gerektiinden bahsi gen szleme ve kanunlarda yeri ve konusu geldike ilenme-
ye allmtr. Ayriyeten 5237 sayl Kanunun kamu grevlilerince ilenebileceini
ngrd baz sular ile kamu grevlilerince ilenmesi halinde nitelikli hale dn-
en sulardan bazlarndan da yetkiler ksm ilenirken bahsedilmitir.
Bunun yannda azda olsa grev ve yetkilerle ilgili olarak, 2935 sayl Ola-
anst Hal Kanunu, 5187 sayl Basn Kanunu, 5442 sayll daresi Kanunu, 1481
sayl Asayie Messir Baz Fiillerin nlenmesi Hakkndaki Kanunu, 5607 sayl
Kaaklkla Mcadele Kanunu, 5326 sayl Kabahatler Kanunu, 5149 sayl Spor
Msabakalarnda iddet ve Dzensizliin nlenmesine Dair Kanun, 2918 sayl Ka-
rayollar Trafik Kanunu, 6136 sayl Ateli Silahlar ve Baklar ile Dier Aletler
Hakkndaki Kanun yeri geldiinde konuyla ilgili maddeleri ilenmeye allmtr.
III. KOLLUK VE POLS
A. KOLLUK KAVRAMI
Kolluk terimi kollamak teriminden tretilmitir. Eski zabta teriminin kar-
l olarak kullanlmaktadr. Zabta, zaptiye, inzibat hep ayn kkten tretilmi birer
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
12/185
3
isimdir. Kolluk, kollama grevini yapan kurulua, bazen de o kurulu adna hareket
eden kiiye ad olmaktadr1.
Zabta ve zaptiye, lke iinde genel dzeni, emniyeti, gvenlii ve asayiisalamakla grevli btn tekilat; polis, jandarma, mahalle ve kr bekileri, belediye
zabtas ve sair kanunlarla kurulmu gvenlik tekilat ve bunlarn mensuplar anla-
mna gelmektedir2.
Genel olarak, kamu dzenini koruma, kollama, su ve sulular tespit etme,
yakalama ve bu amala ilgili kurum ve kurululara yardmc olma grevlerine kolluk
grevleri denilmektedir. Bu genel tanm esas alndnda kolluk kavram, yukarda
say
lan grevleri yapan, tekilat veya bu tekilatta al
an bu amala grevlendirilmigrevliler iin kullanlmaktadr3.
Kolluk bir yandan kamu dzenini salayan, koruyan ya da bozulduunda
eski durumuna getiren ynetsel etkinlikler, dier yandan da bu tr etkinlikleri yr-
ten grevliler anlamnda kullanlr. Kollua zabta veya polisde denir4.
Kolluk, kamu dzenini ve gvenliini koruma, kollama; su ve sulular
bulmakla grevli ve gerektiinde zor kullanma yetkisine sahip olan ve kanunlarla
verilen yetkiler erevesinde grev yapan bir devlet kuruluudur. Baka bir ifade ile
polis, emniyet ve asayii salayan hukuki mevzuatn verdii grevleri yapan, yine
kanunlarn kendisine verdii yetkileri kullanan icra ve inzibat kuvvetidir. lkede
asayii salama grevi hkmete aittir. Hkmet ierisinde bu grev ileri Bakan-
l tarafndan yaplr5.
B. POLS KAVRAMI, GELM VE SINIFLANDIRILMASI
1. Polisin Kavram, Amac ve Geliimi
Polis tabirinin menei eski Grek lisan olup bu kelime, ilk kullannda ehir
devletlerinin teekkln ve sonra da devlet idaresini, hkmet yani btn site idare-
sini ve sitedeki hkmet faaliyetlerini ifade etmekte idi6.
1AFAK, Ali, Ceza Muhakemeleri Usul ve Polis, Liberte Yay., Ankara, 1989, s.72.2AFAK, Ali, Hukuk ve Emniyet Terimleri Szl, Rehber Yaynclk, Ankara, 1992, s.659.3 DNDAR, A. Nihat, Aklamal-tihatl-rnek Uygulamal Emniyet Tekilat ve Hizmetleri, Yiit
Ofset, Ankara, 1988, s.1.4 GZBYK, eref, Ynetim Hukuku, Sevin Matbaas, Ankara, 1989, s.185.5 SNMEZ, Nevzat, Emniyet Tekilat Polis Meslek Hukuku, Ankara, EGM Yaynlar, 2005, s.2.6 ONAR, Sdk Sami, dare Hukukunun Umumi Esaslar(Cilt III), stanbul,1996, s.1476.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
13/185
4
Polis szc, Yunanca Politeia, Latince Politia szcklerinden tremitir.
Franszca ve ngilizce Police, Almanca Polizei, talyanca Polizia olarak ifade edil-
mektedir. Polis kavram kken olarak Yunancada politika anlamnda kullanlmtr.Balangta site ve ehirlerin, ehirdeki devlet ve hkmet faaliyetlerini ve ynetimi
ifade etmekteydi. Bu anlamda polis deyimi sitenin tm kamu hizmetlerinin karl
olarak kullanlmtr7. Eski Yunanda kent veya ehir karl kullanlan polis, daha
sonra anlamn genileterek kent tekilat ve devlet ynetimi gibi anlamlara gelmeye
balamtr8. ngilizcedeki police ve Trkedeki polis kavram kkeni bunlar olsa da
gnmzde gvenlik gc anlamnda kullanlmaktadr9.
Polis kavram
, genel olarak tekilat, fonksiyon ve personel olmak zere anlamda kullanlmaktadr. Genel kabul gren tanm polisin ncelikle toplumsal d-
zeni koruyan bir kurum olduudur10.
Avrupa birliinin ortak polis tanm ise yledir; Polis, toplumda insan hak-
larna sayg gstererek asayii salayan ve halkn gvenliini koruyan kamu grevli-
sidir.11
Polisin tanmn anlamak iin nce kurulu kanunlar bakmak gerekmekte-
dir. Bu balamda, Polis, asayii amme, ahs, tasarruf emniyetini ve mesken masu-
niyetini korur. Halkn rz, can ve maln muhafaza ve ammenin istirahatn temin
eder. Yardm isteyenlerle yardma muhta olan ocuk, alil ve acizlere muavenet eder.
Kanun ve nizamnamelerinin kendisine verdii vazifeleri yapar12.
Polis; bunlara herhangi bir suretle vuku bulacak taarruz, tecavz ve sarknt-
l menetmee ve mtecasirlerini yakalamaa ve haklarnda kanunen yaplmas la-
zm gelen muameleye balamaa mecburdur. Bu belirtilen kanun metinlerinden anla-
lan u ki Polis, gece uykusuz kalan 24 saat nbet tutan, hayat n tehlikeye atar kii
olduu anlalmaktadr13.
7 TARAKIOGLU, hsan, Polis Akademisi Gvenlik Bilimleri Fakltesi 20022003 Eitim-retimDnemi
Al Treni, lk Ders, 07.10.2002.8 DERDMAN, Cengiz, Polis Ynetimi ve Hukuku, Ar Ofset Matbaaclk, Tokat, 1997, s.5.9 AYDIN, A. Hamdi, Polis Meslek Hukuku, Ankara, 1996, s.5.10 AYDIN, s.5611 SNMEZ, s.3.12 2559 Sayl PVSK md 1.13 Vazife Malul ve ehit Aileleri Polis Dergisi, Yl 4, S. 15, Ankara, 2003, s. 10.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
14/185
5
Kamu kurulularnn tmnn kurulu amacnda halka hizmet yatar. Bir
kamu kurumu olan Emniyet Tekilatnn da genel amac, yukarda akladmz g-
revleri yerine getirerek, halkn gven, huzur ve mutluluu noktasnda halka hizmetetmektir. Kamu kurulularndaki halkla ilikiler almalarnda olduu gibi polis halk
ilikilerinde de kazan amac dnlmez14.
Polis-Halk ilikisi denince, polisin hizmet verdii halkla olan ilikileri anla-
lr. Polis-halk ilikilerinin kendisine has zellikleri vardr. Esasen polisle halk birbi-
rinden ayr iki kurum deil, tam aksine birbirlerinin parasdr, halkn bir kurumudur.
Polis-halk ilikileri;
a)Polisin polislii halk ile birlikte yapma,b) Halka, iyilerin dostu - ktlerin korkulu ryas olduunu anlatabilme,
c)Korkulan ve korkutan deil, gvenilen ve gven veren olduu izlenimi
verme,
d)Polis devletinin ve anlaynn deil, demokratik devletin polisi olduu
gereini halka anlatmas,
e)Temel grev ve sorumluklarna halkn katlmn salayabilme,
f)Halkla tanmas, dayanmas ve halka danmas,
g)nce insan sonra polis olduunu halka anlatabilme,
h)Bir taraftan halka gven verme, bir taraftan da halkn gvenini kazanmas,
)Halka hogr gsterirken, halkn hogrsn kazanma abas,
k)Nihayet Polis-Halk ilikileri, halkn iyi niyetini, desteini ve yardmn
kazanabilme ilikisidir15.
Polis-halk ilikilerinin gelitirilmesi, ncelikle polisin kendi ierisinde sa-
lanmaldr. Emniyet mensuplar arasnda amir-memur, rtbeli-rtbesiz, niformal-
sivil fark gzetmeksizin karlkl anlay, sayg, sevgi ve hogr ortamnn geliti-
rilmesi gerekir. Baarl polis yneticisi kendini personeline sevdirebilen, ona yuka-
14 Emniyet Genel Mdrl Eitim Dairesi Bakanl, Polis Okullar Ders Kitaplar, 1.Ankara,
1997, s.302.15 FINDIKLI, Remzi, ,Gvenlik Hizmetlerinin Etkinlii Asndan Polis-Halklikilerinin Anlam ve
nemi, 1.
Polis-Halkbirlii Sempozyumu, Dizi 1, Ankara,1995, s. 278.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
15/185
6
rdan bakmayan, insan birlikte almaya zendiren, kiiyi deil, iini denetleyen,
hogr sahibi olan yneticidir16.
Vatandan devletine daha fazla gven duymas iin devletin vatandaa iti-mat etmesi gerektiine inanyoruz. Devlet kaps, vatanda iin korkulacak rkeklikle
bavurulacak bir duvar deil, gvenle girilen bir yer olmaldr.17
Tarihi seyri iinde hkmet programlar incelendiinde giderek devlet- va-
tanda ibirlii, vatandaa iyi muamele, demokratikleme ve vatandaa gvenme
konusunda belirgin bir ilerleme olduu grlmektedir. Bu durum halkla ilikiler a-
sndan sevindiricidir. Hatta bugn Kamu Ynetimine halka dnk idare diye yeni bir
kavram
km
t
r. Halka dnk idare, halk
dinleme, halk
bilgilendirme ve halk
nkatlmn salamak demektir18.
2.Polisin Snflandrlmas
a.Polisin Kyafetine Gre Snflandrlmas
aa. niformal Polis
Polisin resmi kyafetle grev yapan ksmdr. Vastal ve vastasz ksmlara
ayrlr. Vastal polis atl, bisikletle, motorlu, canl cansz dier aralarla donatlan
ksmdr. (Emniyet Tekilat Kanunu md.45)
Vastal ve vastasz ekilde grev yapan resmi polis nleyici, caydrc ve
koruyucu grevini ifa etmektedir. Herhangi bir ekilde su ilemeyi tasarlayan kii
niformal gvenlik grevlisini grdnde bundan vazgeecektir. Yardma muhta
kiiler, kendilerine yardm edecek kiilerin yanlarnda greceklerdir. Ayrca sokakta
polisi gren vatanda kendisini ayr bir gven ve huzur iinde hissedecektir19.
ab. Sivil Polis
ETK 6. maddesine gre sivil polis; her nevi emniyet hizmetlerinde nifor-
masz altrlan ksm olarak tanmlanmtr. Baz grevlerin yerine getirilmesinde
polisin kendisinden beklenen hizmeti en iyi ekilde yapabilmesi iin kimliini sak-
lamasn ve kendisini gizlemesini gerektirmektedir. rnein, lke ve millet btnl-
16 FINDIKLI, s. 280.17 DALI, Nihat - AKTRK, Beyhan, Hkmetler ve Programlar - 1, TBMM Yay., Ankara,1988, s.
64.18 FINDIKLI, s. 281.19 YAAR, Ylmaz, Aklamal Polis Meslek Hukuku, Bakent Klie Matbaaclk, Ankara, 1997, s.
45.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
16/185
7
mze kastedenlerin takip edilip ortaya karlmalarndan, narkotik maddeler imal
edip satanlarn yakalanmasnda gizlilik esastr. Sivil polislerinde yetki ve sorumlu-
luklar niformal polisin yetki ve sorumluluu ile ayn olup niformal grevlilerdenseilirler20.
b.Polisin Hizmet Alanlarna Gre Snflandrlmas
Polisi yaptklar hizmetleri dikkate alarak ETK 8. maddesi idari, siyasi ve
adli ksmlara ayrmtr. Lzum grlen yerlerde idari polis kadrosundan ayrlan ve
denekleri belediyelerce karlanan bir blm polis tarafndan belediye zabtas ile-
rinin yaplaca belirtilmitir. Burada nemli olan husus bunun devlete lzum g-
rlmesi, buna Bakanlar Kurulunca karar verilmesi ve Cumhurbakan
n
n onaylamas
gereklidir21.
ba. dari Polis(nleyici Kolluk)
ETK 9/A maddesi idari polisi kamu dzeni ve gvenliini korumakla grev-
li olan ksm olarak tanmlamtr. Her toplumda polisin ilk grevi su ilenmeden
nce suu nlemektir. Bu grev idari polisin grevlerindendir.
dari polis bu grevlerini yerine getirirken;
1)Grev alanlarnda bulunan umumi ve umuma ak yerleri kontrol eder,
buralarda arama ve kimlik kontrol yapar
2)Sabkallar, hrszlk, yankesicilik yapanlar, uyuturucu madde imal eden
ve satanlar, pheli kiileri gzaltnda tutarak izler.
3)Bayramlarda, trenlerde, spor karlamalarnda, kapal ve ak hava top-
lantlarnda, miting ve gsteri yrylerinde grev alarak dzen ve gvenlii salar.
4) Srclerin ve yayalarn trafik kurallarna uymasn salar, trafii dzen-
ler, ynetir ve denetler.
5) Kendisinden yardm isteyenlere, kimsesizlere, hastalara, acizlere yardm-
da bulunur.
6)Genel ahlak koruyucu nlemleri alr.
7) dari polis, adli zabta grevini gerektiren bir olayla karlatndan bir
taraftan adli zabta hizmetini yapmakla beraber dier taraftan adli zabtaya haber
verir ve geldiinde grevi ona devreder.
20
YAAR, s. 45.21 YAAR, s. 4546.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
17/185
8
Ayrca, tekilat personelinin zlk haklar ve eitime ilikin hususlar idari
polisin grevlerindendir22.
bb. Siyasi PolisETK 9/B maddesi siyasi polisi; devletin umumi emniyetini yani lkemizin
milli btnlk ve beraberliine anayasal dzenine ve genel gvenliine ilikin nle-
yici ve koruyucu grevleri yerine getirmekten sorumlu olan ksm olarak tanmlan-
mtr.
1-Trk Ceza Kanunundaki Devletin Gvenliine Kar Sular, Anayasal
Dzene ve Bu Dzenin leyiine Kar Sular, Milli Savunmaya Kar Sular ile
Devlet S
rlar
na Kar
Sular ve Casusluk Sular
n
n arat
r
lmas
ve nlenmesi g-revi,
2-Yabanclarn lkemizde ikametine, seyahatlerine, almalarna ilikin i-
lemler,
3-Dernek, sendika ve siyasi partilerin yasalara uygun faaliyet gsterip gs-
termediklerinin izlenmesi,
4-Grev ve lokavtlarn amacna uygun yaplp yaplmadnn takip edilmesi,
5-Atatrk ilke ve inklplarna kar yrtlen faaliyetlerin izlenmesi, husu-
su siyasi polisin grevlerindendir23.
bc. Adli Polis
Suun ilenmesinden sonra dorudan doruya veya adli makamlarn emriyle
olaya el koyan, suun kantlarn toplayan ve tespit eden, sulu veya sulular yaka-
layarak Cumhuriyet Savclar adna soruturmay yrten pheli ahs ve sanklar
su kantlar ile birlikte adli makamlara teslim eden ksmdr.
ETK 9/C maddesinde adli polis asgari tam teekkll bir polis merkezi bu-
lunun yerlerde, adli ilemlerle uramak zere Emniyet Genel Mdrlnce kadro-
dan ayrlan bir ksmdreklinde belirtilmitir. Polis Vazife ve Selahiyet Kanunu 2.
maddesinde de polisin adli grevi ilenmi bir su hakknda Ceza Muhakemeleri
Kanunu ile dier kanunlarda yazl grevleri yapmak olarak belirtilmitir. Suun ba-
lamas ile birlikte adli polisin grevi de balam olmaktadr. Bu andan itibaren olaya
22 YAAR, s. 4647.23
YAAR, s. 47.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
18/185
9
mdahale edilmesi, olay yerinde gerekli aratrma ve incelemenin yaplarak su ka-
ntlarnn aratrlmas, olayn sularnn tespit edilip yakalanmas ve neticede sulu-
nun adli makamlara delilleri ile birlikte gnderilmesi ilevi adli polisin grevlerin-dendir24.
3. ZEL MAHYETTEK POLS KURULULARI VE GREVLER
a.Trafik Polisi
Karayollar Trafik Kanununun 1. maddesine gre karayollarnda, can ve mal
gvenlii ynnden trafik dzenini salamak, meydana gelebilecek kazalarn nlen-
mesi, maddi ve manevi kayplarn en alt seviyeye indirilmesi iin gerekli nlemi al-
mak ve ald
rtmakla grevlendirilmitir.KTK 5. maddesine gre aralara ve srclere ait ilemleri yapmak, plaka
ve belgelerini vermek ve bu amaca ynelik hizmetleri yrtmek zere her ilde ve
gerekli grlen ilelerde tescil ube ve brolarnn kurulaca belirtilmitir25.
b.Polis evik Kuvvet Birimleri
ETK Ek 12. maddesine gre evik Kuvvet Birimlerinin ileri Bakanln-
ca gerekli grnen il merkezlerinde Emniyet Mdrlklerine ilelerde le Emniyet
Mdr ve Emniyet Amirliklerine bal olarak kurulaca ve kadrolar iinde zel
timlerinde yer alaca belirtilmitir26.
C. KOLLUK HZMETLERNN ZELLKLER
Kolluk hizmetlerinin zellikleri unlardr:27
1)Kolluk hizmetleri devamllk esasna gre; zaman mefhumuna bal kal-
madan gnn kesintisiz 24 saatini kapsayan, gece ve gndz devam eden dzenli ve
kesintisiz hizmetlerdir. Bu nedenle sreklilik gsterir. Hizmetin srekli, etkin ve ke-
sintisiz devam edebilmesi amac ile kollukta nbet sistemi getirilmitir.
2)Kolluk hizmetleri btn mekn kapsar. Bu hizmetler tm alanlarda hiz-
met verebildii lde daha gvenli ve huzurlu ortamdan bahsetmek mmkn olabi-
lecektir. Hizmetlerin tm mekn kapsamas iin merkez, karakol, nokta, her trl
yaya-motorize devriyeler karlmas gerekmektedir.
24 YAAR, s. 48.25 YAAR, s. 54.26 YAAR, s. 55.27 YAAR, s. 21.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
19/185
10
3)Kolluk hizmetleri yapanlar zor kullanma yetkisine sahiptirler. Bu grevle-
ri yapan kiiler yasalarda belirtilen ekil ve artlarn domas halinde yine kanunlarn
belirledii ekillerde zor kullanabilirler.4)Kolluk hizmeti yapan kiiler ETK md 4 gre silah tarlar.
5)Kolluk hizmetlerinde alanlar, (Sivil almas gerekenler hari) genelde
niforma giyerler. niformalar, kurulularn belirledii esaslara gre tek tiptir.
6)Kolluk hizmetleri, lkemizde genel olarak devlet tarafndan yerine getiri-
len hizmetlerdendir. Devlet tekelinde ya da denetimindedir.
7)Kolluk hizmetleri, devletin dier hizmetlerinde olduu gibi yasalarla y-
rtlr. Kolluk grevlileri yasalarda olmayan bir yetkiyi kullanamazlar.IV. POLSN TOPLUMDAK ROL
A. KAMU DZEN KAVRAMI
Kamu, bir lkedeki halkn tmn, halk amme ve toplum anlamndadr. D-
zen ise huzur, tertip ve hareyin yerli yerinde olmas demektir. Kamu dzeni, btn
toplumu ilgilendiren dzen, tertip anlamna gelir28.
Anayasann, Devletin Temel Ama ve Grevleri balkl 5. maddesinde
Cumhuriyeti ve Demokrasiyi korumak, kiilerin ve toplumun refah, huzur ve mutlu-
luunu salama, kiinin temel hak ve hrriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet
ilkeleri ile badamayacak surette snrlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri
kaldrmaya, insann maddi ve manevi varlnn gelimesi iin gerekli artlar hazr-
lamaya almak hkmn getirerek, polisin grevlerini de ierecekekilde devletin
esas ama ve grevlerini genel olarak saymtr.
Polisin grevlerinin eksiksiz bir liste halinde saymak mmkn olmamakla
beraber amzda polise biilen temel rol ve grevlerunlardr:
1)Can ve mal gvenliinin salanmas,
2)Kamu dzeni ve toplumsal huzurun temin edilmesi,
3)Sular nlemek, sulular yakalayp adalete teslim etmek,
4)Madura yardm etmek,
5)Anayasal haklarn ve hukuk kurallarnn uygulanmasn salamak,
6)Kii haklarnn korunmasn salamak vb dir29 .
28 TDK Szl
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
20/185
11
B. KAMU DZEN VE POLS LKS
nsanlarn toplum halinde yaamas bir olgudur. Toplum halinde yaamak
hereyden nce o topulum iinde bir dzen ve gvenin salanmasna ve srdrlme-sine baldr. Toplumlar asrlarca birlikte yaamlar, fakat dzensiz ve gvensiz
yaamamlardr. Kamu dzeninin ve gvenliinin salanmas devletin en bata ge-
len devlerindendir. Devletin salamak ve korumakla grevli olduu bu dzen iin
emniyet, asayi ve kamu dzeni deyimleri kullanlmtr30.
Kamu dzeninin salanmas, esasnda bireylerin zerinde holarna gitme-
yecek dzenleme ve yaptrm gcyle mmkn olur. dare, bunun iin yazl olarak
baz
kural ve yasaklar koyar. Bu koyduu kurallar
nda ilerliini salamaya al
r.Bunu da kolluk kuvvetine baz grev ve yetkiler vermek suretiyle yapar. Kolluk faa-
liyetlerinin amac, insan ve onun temel haklarn korumaktr. Zira kolluk, devletin
insan haklarn korumak iin oluturduu bir organdr. Kolluk, devletin yasama, y-
rtme ve yarg organlarnn icra kuvvetidir. Kanunlarn stnln salayan ve bu-
nu salarken de kanunlarn snrlar iinde hareket eden silahl bir kuvvettir31.
Any 2. maddesinde yer alan Cumhuriyetin niteliklerinden demokratik ve
sosyal hukuk devleti olmann gerei olarak byle bir tekilatlanma zorunludur. Zira
polis, demokratik toplumlarda sivil otoritenin vazgeilmez bir unsurudur.
Kamu dzeni koruma ve devamn salama grevi polise ok geni sorum-
luluklar yklemektedir. Bu sorumluluk ayn zamanda emniyet mensuplar tarafndan
da kabul edilmektedir. Polis, gerek kamu dzenin salanmas, gerekse bireylerin hak
ve zgrlklerinin korunmas gibi ok nemli bir hizmeti sunmaktadr. Bu grevler
topluma kesintisiz olarak sunulmak zorundadr32.
Devlet, hukuki manevi bir ahsiyettir. Devleti somut bir kamu gc haline
getiren unsurlardan biri, her devlette kamu gcn temsil eden polistir. Polisin va-
tandan gzndeki imaj, ayn zamanda siyasi rejimin ve devletin imaj demektir33.
29 KAVGACI, Halil brahim, Demokratik Polislik, Temel Yaklamlar, Maset Matbaaclk, Ankara,1997, s. 6.
30 AYDIN, s. 1.31 GLER, Ahmet lhan, Kolluk Tekilatnda Grev ve Yetki( Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi,stanbul niversitesi Sosyal Bilimler Enstits), stanbul, 1992, s.1.32 SNMEZ, s.6.33 KAVGACI, s.1.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
21/185
12
Gvenlik birimlerinin temel grevi bir lkedeki kamu dzenini salaya-
rak devletin devamna hizmet etmektir. Ancak gvenlik glerinin en nemli g-
revlerinden birisi olan devleti koruma grevi yerine getirilirken yinede yasalarave evrensel normlara uyma zorunluluu vardr34.
C. HUKUK DEVLET KAVRAMI
Toplumun gven ve huzurunu salamak iin idarenin yrtt gvenlik
hizmetlerine kolluk hizmetleri denilmektedir. darenin en eski ve yaygn grevi in-
sanlarn toplum iindeki tutum ve davranlarn gzetip denetleyerek kamu dzenini
salamaktr.
Hukuk devleti; Hukuka sayg
l
devlet, anayasaya gre, devlet kiinin temelhak ve zgrlklerini, birey huzurunu, hukuk devleti ilkeleriyle badamayacak de-
recede snrlayan politik, ekonomik ve soysal btn engelleri kaldrr. Hukuk devle-
tinde, idarenin ilemleri yargsal denetime tabidi, mahkemeler bamszdr, hak ve
zgrlkler anayasal gvence altndadr. Kart Polis devleti demektir35.
Hukuk devletinde, devletin tm grev ve yetkileri gibi idarenin yrtt
kolluk hizmetlerinin de neler olduu ve nasl yrtlecei kanunla dzenlenmekte ve
idare kanunda belirtilen snrlar at zaman sorumlu olmaktadr.
Hukuk devleti, vatandalara anayasal temel hak ve zgrlkleri tanyan ve
devletin tm organlarn hukuka bal olarak faaliyetlerini srdrmelerini salamak
suretiyle vatandalarn gvenliklerini teminat altna alan devlet demektir. Any. 2.
maddesi Trkiye Cumhuriyeti bir hukuk devleti olduu belirttikten sonra, hukuk dev-
leti ilkesinin gerekletirilmesini ilikin eitli hkmler getirmitir.
Polis, btn faaliyetlerinde hukuka saygl davranmal ve hukuk dna k-
mamal ve bu konuda gereken tm nlemleri alp uygulayabilmelidir. Polis, kesinlik-
le hissi davranmamal kin, hrs ve intikama dayal giriimlere izin vermemeli ve arka
kmamaldr.
Polisin ncelii, demokrasi ve insan haklar olmal, hizmet eylem planlar
bunlarn daha iyi ilemesine ve kullanmasna imkn verecekekilde dzenlenmelidir.
Demokrasiyi ve onun doal bir sonucu olan insann temel hak ve zgrlklerini gz
34 CERRAH, brahim, Gvenlik Hizmetlerinde Profesyonellik ve Meslek Etii, Halkla likiler, Yne-timi
Gelitirme ve Oryantasyon Eitimi Blgesel Seminer Notlar
, EGM, Ankara, 2000, s.127.35 YILMAZ, Ejder, Hukuk Szl, Yetkin Yay., Ankara, 2005, s. 274.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
22/185
13
ard ederek bunlar grmezlikten gelmek suretiyle sulara ve sululara ynelmek, ok
zel, hakl ve snrl olaylar dnda kabul edilemez.
D. MODERN HUKUK DEVLETNDE POLSN YER VE NEMKamu dzenin korunmas ve dzenli bir toplum halinde yaamay salamak
amacna ynelik kolluk faaliyetlerinin yrtlmesi srasnda zgrlkler ile kolluk
mdahaleleri arasnda denge kurmak hukuk devletinin en nazik konularndandr. Zira
kamu dzenin salanmas ve korunmas amacyla alnan tedbirler bu amala doru
orantldr36.
Bir lkede polis, kanunlarn kendisine verdii yetkileri yine kanunlar ere-
vesinde kullanarak toplumda toplumsal dzeni salamak grevini stlenmitir. Polis,kanun hkimiyetinin tesisini salamak amacyla yasalar ve eitli yetkilerle donatl-
mtr37.
Kamu dzenin ve gvenliini salanmas gibi olduka nemli grevi olan
polisin esas grevi; grevini anayasa ve kanunlar erevesinde yaparak; toplumun ve
kiilerin mal ve can gvenliini korumak, halkn rahatn temin etmek, kanunlara ve
nizamlara aykr hareket edenleri yarg organlarna sevk etmektir.
Demokratik hukuk devletinde kamu dzeni, devletin keyfi tasarruflarna de-
il, insan haklarndan yola kan bir hukuk anlayna sahiptir. Demokratik hukuk
devletinde; kamu otoritesinin vatandaa uygulad kurallara btn kurumlar ve al-
anlaryla beraber ncelikle kendisinin uymas, vatandalar arasnda ideolojik ayrm
yapmamas sz konusudur.
Polis tedbir alrken kiilerin anayasa teminat altnda bulunan haklarn, yasa
uygun olarak snrlandrabilir. Kolluk, kiileri ve toplumu tehlikeden korumak gre-
vine sahip bulunduundan, tehlikeyi nlemek amacyla bir kiiyi geici olarak belli
bir yerden uzaklatrabilir, onunu bu yere girmesini yasaklayabilir38.
III. TRK POLS TEKLATININ TARHES
A. ESK TRKLERDE POLS
Bir millete emniyet ve gvenlik tekilatnn varl, o milletin devlet olarak
teesss ettii andan itibaren balar. nk bir devletin varl ncelikle o devlete
36 KIRATLI, Metin, Koruyucu dari Hizmetler, TODAE Yay. 135, Ankara, 1973, s. 40.37 TEZSEVER, Serhat, Polisin Yetkileri, stanbul,1992, s. 2.38 Polis Vazife ve Selahiyetleri Tz Madde 24.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
23/185
14
dzen ve gvenliin salanmasn gerektirir. Bu, kolluk tekilatlarn tarihinin devlet-
lerin tarihi kadar eski olduunun bir ifadesidir. nk insanlar hem toplum iinde
dzeni salayacak bir otoriteye hem de bu otoritenin devaml ve gvenilir olmasnamuhtatrlar. Aksi halde kargaa iine decekler ve bu defa zgrlkleri ve haklar
sz konusu bile olmayacaktr39.
Eski Trklerde bugnk polis teriminin karl olarak yarkan terimi kul-
lanlmtr. Yarkan sz, Moolca da Polis anlamnda kullanlan Darua sznn
aynsdr. Her iki szckte de Uygur metinlerinde polis, dedektif, cellt ve gece bek-
isi anlamnda kullanlmtr. Darua szc Orta Asya ve Azerbaycan da gece
bekisi, Alt
nordu zaman
nda ise polis memuru ve vergi tahsildar
anlam
nda kulla-nlmtr40.
Eski Trk Polis Tekilatndan bu yana, bu gnk anlamda Polis deyiminin
tam karl olarak Karakol deyiminin Dirlik ve Dzeni Salama anlamnda kulla-
nld, bu ilerin yrtld yerlere de Karakol hane adnn verildii, Peenek
Trklerinin gzetlemek amacyla yaptklar karelerden birinin adnnKaraku olduu,
Kararu kelimesinin de Karakol gibi gzetlemek anlamna gelen karamak kkenine
dayand belirtilmektedir41.
Eski Trkler kamu dzen ve gvenliliini ulusal savunma ile birlikte yrt-
mlerdir. Polis hizmetleri, ilk zamanlarda askeri rgt iinde olumu ve tmyle
askeri zellik gstermitir42.
Kabile halinde yaadklar dnemde Trkler orduyu sevk ve ynetenlere
Suba adn vermilerdir. Su; Asker, Komutan, Ordu ve Suba; Ba Komutan
anlamnda kullanlmtr. Kabileler birleip toplum byynce Kadan ortaya k-
m, Subalar savata belli birliklere komuta etmeye balam, barta da bulduklar
blgenin gvenliini salamlardr. Bylece Subalarn rolleri klm ve belli
39YAYLA, Yldzhan, dare Hukuku, Filiz Kit., Ankara, 1985, s. 1112.40 KUYAKSL, Ali, 155.Ylda Polis Tekilatnn Tarihesi, Kolluk Kavram ve Gnmzde EmniyetTekilat,
Polis Dergisi, 155.Yl zel Says, Ocak-ubat-Mart 2000,Yl 6, S. 22, s.3.41 DNDAR, Nihat, Osmanl Ynetiminde 78, Cumhuriyet Dneminde 70 Yl Geride Brakan Bir
Polis
Tekilat,Trkdare Dergisi, Yl 55, S. 401,1993, s. 213215.42 ALYOT, Halim, Trkiye de Zabta Tarihi Geliimi ve Bugnk Durumu, Ankara, Kanaat
Bas.,1947,s.11.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
24/185
15
grevlerin yneticileri olmulardr. Byk Seluklu mparatorluunun kurucusu Sel-
uk Bey de bir subadr. Keza Anadolu Seluklularnda da l Merkezlerinde askeri
ve mlki ilere bakan komutanlara Suba denilmitir. Bunlar bulunduklar yerin ka-mu dzen ve gvenliini salamlar, sava zamannda ise evrelerindeki ile ve
kylerin tmarl sipahilerini komuta etmilerdir. Nizamlmlkn siyasetnamesinde
ise Belediye Bakan olarak nitelendirilen muhtesiplerin, zabta grevini de stlen-
dikleri belirtilmektedir43.
Anadolu Seluklu Devletinin yklndan sonra, Anadoluda kurulmu olan
beyliklerde Askeri Komutana Suba denilmitir. Trklerin slamiyet kabul etmele-
rinden itibaren, bugnk ifadeyle, Hkim, Savc
, Belediye Bakan
s
fatlar
n
bellilde kiiliklerinde toplayan Kad, asayi hizmetlerinde grlmektedir. Kadlar ayn
zamanda zabta amirlii grevini de yapmaktaydlar. Kadnn bu grevini yardm
eden ve asayii salamak iin emrinde yeterince urta ad verilen grevliler bulun-
maktadr. urta kelimesi, gece ehri dolaan beki manasna gelmektedir. Devlet
tekilat bydke, nceleri beki vazifesi gren urtalarn neminin artt,
Emeviler dneminde bu gnk Emniyet Mdrnn yetkilerinden daha fazlasna
sahip, sahibi urta ad verilen grevliler bulunduu anlalmaktadr. Sahibi urtalar
Kadlara veklet ettikleri gibi, Kadlar tarafndan karlan hkmlerin yerine geti-
rilmesinde hkmetin icra vastas grevini de yklenmilerdir. Sahibi urtalara son-
ralar Vali unvannn da verildii grlmtr44.
B. OSMANLI DNEMNDE POLS
Osmanl beyliinin kuruluundan mparatorluun yklna kadar geen s-
re iinde kolluk ok deiik yapda grlmektedir. Bu nedenle Osmanllar dnemin-
deki kolluk kurulu ve hizmetlerini de dnemlere ayrarak incelemek gerekir45.
1. Kuruluundan stanbul un Fethine Kadar Olan Dnem (12991453)
Kurulu dneminde topraklar ok az olan Osmanl beyliinin ynetim te-
kilat da ona gre kurulmutur. Devletin banda olan Osman Bey, hem askeri hem
mlki gc ahsnda toplam, tayin etmi olduu Komutanlar ve Kadlarla lkesini
ynetmitir. Osman Bey Karahisar ele geirdii zaman, kentin ynetimini olu
43 TOKGZ, Mehmet, Polis Meslek Mevzuat Ders Notu, Polis Akademisi, Ankara, 1990, s, 2.44YAAR, s. 2.45 TOKGZ, s. 28.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
25/185
16
Orhan Beye vermi ve onun yanna arkada olan Gndz Alpi de Suba olarak
tayin etmitir. Bu kii, bugnk anlamda ilk Polis Amiridir. Subalar bar dne-
minde sava iin gerekli olan askeri disipline etmekle ve eitmekle birlikte, kentindirlik ve dzenini de salamlardr. Sava zamannda ise yetitirdikleri ktalar ko-
muta etmilerdir.
Anlalaca zere eski Trklerde olduu gibi Osmanl Trklerinde de Polis
Tekilat, Askeri Tekilat kadrosu iinde yer alm, Askeri Amirler ayn zamanda
Polis Amiri olarak da grev yapmlardr. Devlet ve Ordu Tekilat zamanla by-
m, Devletin banda mutlak bir kudrete sahip ve en byk adli, askeri ve mlki
amir olan Padiahlar yer alm
t
r. Padiahlar btn idari, askeri ve bunlarla birliktelkede kamu dzen ve gvenliinin salanmas ilerinin devlet ricali ve halk kar-
snda kendilerini temsil eden Sadrazamlar vastas ile yrtmlerdir. Bu nedenle
Sadrazamlar, btn Polis Tekilatnn grevlerinin baarmak iin zel memurlar,
tebdil uhadarlar (sivil, istihbarat toplayan memurlar) kullanmlardr.
Zabta hizmetlerinin gelimesinde Sadrazamn yannda yer alan subalar
yanlarnda, yasaklar ve gece bekilii yapan Asesleri ve bunlarn bal olduklar
Asesbalarla birlikte gvenlii salamlardr. Suba bar zamannda askerleri sava-
a hazrlamak ve kentin dirlik ve dzeninin salanmasndan, sava zamannda da
yetitirdikleri birlikleri komuta etmekten sorumlu tutulmulardr. Bu dnemde ba-
kent dnda, eyalet ve sancaklareklinde mlki taksimat bulunan Osmanlmpara-
torluunda taradaki gvenlik hizmetleri, Eyaletlerin banda bulunan Beylerbeyi
ve sancaklarn banda bulunan Sancak Beyi emrindeki askerlerle kolluk hizmetle-
rini yerine getirmilerdir46.
2. Yenieri Dnemi (14531826 )
1453 ylnda stanbulun fethinden sonra stanbula dier blgelerden byk
gler olmutur. Bu nedenle de stanbulun gvenlik hizmetlerine byk nem ve-
rilmitir. Emniyet makamlar; Sadrazam, Yenieri Aas, Falakac, Cebeciba ve
Cebeciler, Kaptan Paa, Topuba ve Topular, Kad ve Bcekibandan olumu-
tur. En byk sorumlu olan Yenieri Aas, su ileyenleri falakaclara dvdrm
46 YILMAZ, s. 5.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
26/185
17
ve hapsettirmitir. Falakaclar, Yenieri Aasnn emri altnda falaka tayan acemi
olanlardan olmutur47.
Gece zabtasn idare etmekle grevli olanlara da asesba ad verilmitir.Yenieriler ierisinden ayrlan ve bir Bakarakulluku emrinde gece ve gndz dev-
riye kararakehir ierisinde emniyet ve asayii temin eden askerlere kulluku ve
karakulluku denilirdi. Bunlarn toplu bulunduklar yerler Karakullukhane olarak
adlandrlmtr. Tarada ise, kapkulu ve eyalet askerleri i dzen ve gvenliini
salanmasndan sorumlu tutulmu, ehir ve kasabalarda kollukular, yasaklar, bek-
iler, Edirne ehri ve evresinde Bostancoca, Halep ve evresinde lbeyleri polis
hizmeti grmlerdir. Bu dnemde dikkati eken nokta bugnk Karakol tekilat
na benzer kurulularn meydana getirilmi olmasdr. ehrin muhtelif yerlerine yeteri
kadar yenieri vazifelendirilerek karakollar oluturulmu, nleyici zabta hizmetle-
riyle grevlendirilmitir48.
3. Yenieri Ocann Kaldrlmasndan Sonraki Dnem(18261845)
Devletin gerilemeye balamas ve idarede ba gsteren zlmeyle birlikte
emniyet ve asayiin salanmasndan sorumlu olan Yenierilerde de babozukluk
hkm srmtr. Asayii salayacak olanlar, asayisizliin sorunlar olmaya bala-
mlardr. O dnemin artlar ierisinde ok bozulan Osmanllarn Yenieri Oca
1826da padiah 2. Mahmut tarafndan kaldrlarak, bu olaya tarihte Vaka- Hayriye
ismi verilmitir.49
Yenieri ocann kaldrlmasndan sonra, gerek Osmanl bakentinde ve ge-
rekse illerde i gvenlik hizmetlerinin birok makam ve kiilere bal olarak yr-
tlmesi uygulamas srmtr. rgtlenme asndan ve uygulamadaki bu karkl
ortadan kaldrmak amacyla 10 Nisan 1845de stanbulda Polis adyla bir tekilat
kurulmu, yeni kurulan tekilatn grevleri yine ayn tarihte yaymlanan Polis Ni-
zamnamesinde belirtilmi ve bu durum yabanc eliliklere de Tezkereyi Umumiye
ad altnda bir yaz ile duyurulmutur50. 10 Nisan, Emniyet Tekilat asndan kuru-
47 DNDAR, s. 217.48 DNDAR, s. 217.49 TOKGZ, s. 3.50 BRNC, Ali, Trk Emniyet Tekilatndaki lkler, Polis Bilim Dergisi, Cl.1, Ankara,1999,s.3.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
27/185
18
lu gn olarak kabul edilerek bu gnde birok etkinlikle Polis Bayram olarak kut-
lanmaktadr51.
Polis adyla ilk kez kurulan tekilata ve yabanc eliliklere de duyurulan 17maddelik Polis Nizamnamesi ile getirilen yeniliklere ramen karklklar tmyle
ortadan kaldrlamamtr. Bakentte polis hizmeti Yenieri Aas ve polis adn ta-
yan bir tekilat tarafndan yrtlmeye balanmtr. Tarada polis hizmeti ise, Sipa-
hiler ve stanbulda olduu gibi memleketin birok illerinde kurulan Asakir-i
Mansure Alaylarna verilmitir52.
4. Zaptiye Mirlii Dnemi (1845 1879)
Daha nceki dnemlerde zab
ta hizmetlerinin eitli adlardaki kurullar tara-fndan yrtld, ok istenilmesine ramen gvenlik hizmetlerinin tek elden ba-
msz bir zabta kuruluu tarafndan yrtlemedii, srekli askeri kuvvetler iinde
bulunan makamlar araclyla yerine getirildii aklanmtr53.
1846 ylnda yaymlanan bir genelge ile polis hizmetlerinin serasker tarafn-
dan yneltilmesinin askerlerin asl grevlerini aksatt belirtilerek yalnzca polis
hizmetlerini yrtmek zere ve Seraskerilikten bamsz olarak Zaptiye Mdrl,
Zaptiye Mdr Yardmcl ve polisle ilgili yasalar hazrlamak iin, Zaptiye Mec-
lisi kurulmutur. Ksa bir sre sonra da bu meclis kaldrlm ve yerine Divan-
Zaptiye ve Meclis-i Tahkik kurulmutur54.
Bu dnemde, stanbul ve tarann gvenlik hizmetleri Zaptiye Alayeklin-
de tekilatlandrlmtr. Her sancan birer tabur zaptiye askeri mevcut olup, bunlar
kazalara Blk dzeninde datlmlardr. Taburun komutan Tabur aas, Bln
Komutan da blk aasdr. Vilayetteki Taburlarn yneticisi ise, Alay Beyidir. Zap-
tiye askerlerinin hizmet sreleri iki yldr. Bu seneyi tamamlamadan ayrlmak yoktur.
Zaptiye askerliine en az 21, en ok 50 yana kadar olan istekli kiiler seilmitir.
1869 ylndan itibaren Zaptiye Tekilatna, okuma yazma ve aznlk lisann bilen
kiiler Tefti Memurlar adyla alnmaya balanm ise de, 1880 ylnda bu uygula-
maya son verilerek bunlarn yerini daha sonralar polis memurlar alnmaya balan-
51 UNAT, F.Reit,Hicri Tarihleri Miladi Takvime evirme Klavuzu, Ankara, 1998,s. 8687.52 DNDAR, s. 222.53 YAAR, s. 9.54 DNDAR, s. 222.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
28/185
19
mtr. Zaptiye Mirliinin kurulmasndan sonra askeri niteliinden ayrlan zabta
grevi, mlki makamlarn emrinde 30 yl akn bir sre grev yapmtr. Zaptiye
Miriyeti, dier baka grevlerinin yan sra zabta hizmetlerinden tek bana so-rumlu olan kurulutur. Zaptiye Miriyeti dnemi iinde o zamana kadar birok
isimler tayan zabta kuvvetleri birletirilmitir55.
5. Zaptiye Nezareti Dnemi ( 18791908 )
1876 ylnda Tanzimat ve Islahat hareketleri erevesinde Avrupadaki r-
neklere gre bir polis tekilat kurulmasna birinci merutiyetin ilanndan sonra olu-
an hkmet programnda yer verilmi ve 1879da Zaptiye Nezareti kurulmutur.
Balang
ta stanbul ve evresinde tekilatlanarak gvenlik ilerini yrten zaptiyenezareti daha sonra lke apnda genilemi ve tm merkez ve tara polis kurulular
bu nezaret tarafndan tek merkezden ynetilmitir. Bugnk Emniyet Genel Mdr-
lnn grev ve yetkilerini yrtm olan Zaptiye Nezareti 1909da kaldrlmtr56.
1881 ylnda stanbulun asayiinden sorumlu olan Askeri zaptiye Tekilat
lavedilerek yerine polis tekilat kurulmutur ve ayn uygulamaya 1885 ylndan
itibaren tarada balanlmtr. stanbulda kurulan polis tekilat, skdar, Beyolu
Polis Mdrlkleri ve Beikta Polis Memurluu unvanyla drt polis dairesine ay-
rlm, polis daireleri de merkezlere blnmtr. Bu dnemde 1881de fiilen kurul-
mu olan Polis Tekilatnn grev ve yetkilerini dzenleyen ilk hukuki metin,
1896da yaynlanmtr. Asayi Vazifesiyle Mkellef Olanlarn Nizamiye ve Jan-
darma Askeri ahanesiyle Polis Memurlarnn Sureti Hareketine Dair Talimat adl
16 maddelik talimatta (ynerge), polisin adli, idari grevleri ve jandarma ile arasn-
daki ilikiler dzenlenmitir57.
Bundan sonra 1907 tarihinde (1845 kurulutan sonra) ilk Polis Nizamnamesi
yaynlanmtr. Polis rgtnn ihtiyalar her bakmdan yeterli bir biimde karla-
yan ve 167 maddeden oluan bu nizamnamenin en belirgin zellii, ierdii hkm-
lerin yabanc etkilerin altnda kalnmadan hazrlanmasdr. Daha nce gerek Tanzi-
mat gerekse de Abdlhamit dneminde yaynlanm olan metinlerin ou, yabancla-
r tatmin etmek iin, yabanc devletlerin yasalarndan aktarlm hkmleri kapsa-
55DNDAR, s. 9.56 DNDAR, s. 223.57 YAAR, s. 1011.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
29/185
20
maktayd. Bu nizamnamenin ikinci belirgin zellii uzun sre baar ile uygulanm
olmasdr. Sz konusu nizamname, polisin idari, adli, siyasi grevlerini, merkez ve
tara kurulularn, hiyerari, polisin Asker-i Nizamiye ve jandarma ile ilikileri, po-lisin yetkileri, izinde iken polisin grev ve yetkileri, polis mfettilerinin grevleri,
polisin seim ve tayin usul, polisin cezalandrlmas, yarglanmas, polisin denek-
leri ve benzeri hususlar kapsamaktayd. Ayn nizamnameye gre polisler;
Serkomiser, kinci Komiser, nc Komiser, Komiser Muavini ve Polis olmak ze-
re 5 snfa ayrlmaktayd58.
Bu dnemde ilk polis okulu Selanikte almtr. Okul Belikadan getiri-
len iki subay
n idaresine verilmitir. kinci Merutiyetin ilan
ndan sonra okul kapa-tlmtr.1908 tarihinde kinci Merutiyetin ilanyla Zaptiye Nezareti hemen kaldrl-
mam, bana getirilen yeni ahslarla dzeltilmeye allm ise de, istenilen netice
elde edilmemi ve 31 Mart olayndan sonra 1909 ylnda kapatlmtr59.
6. kinci Merutiyet Dnemi (19091923)
1908 ylnda ll. Merutiyetin ilan zerine Fransz ve Alman Tekilatlar
esas alnarak Polis Tekilatnn yeniden organize edilmesi kararlatrlm ve 1909
ylnda karlan stanbul Vilayet ve Emniyeti Umumi Mdriyeti Tekilatna Dair
Kanun ile 31 Mart olayndan sonra artk yaamas imknsz olan Zaptiye Nezareti
kaldrlarak, yerine Dhiliye Nezaretine bal ve memlekete amil polis ilerinin y-
rtlmesiyle grevli Emniyet Umumiye Mdrl ve stanbul Vilayetine bal bir
polis mdriyeti kurulmutur. Emniyet Umumi Mdriyeti, 1913 ylna kadar polis
ilerini 1907de karlan polis nizamnamesi hkmlerine gre yrtm ve hkm-
leri stanbul dhil tm lke sathnda uygulanmtr60.
Trk Polisi igal altnda bulunan blgelere emniyet ve asayiin korunmas
ve su faillerinin meydana karlmas konusunda da baarl almalar yapmtr.
gal altndaki blgelerde de polis tekilatnn Trklerden oluturulmasna nem ve-
rilmi ve zen gsterilmi, dman igalinden kurtarlan blgelerde de sivil ynetim-
le birlikte polis tekilat da yeniden dzenlenmitir. Baz illerde polisler, Damat Ferit
58 DNDAR, s. 225.59 YAAR, s. 12.60 DNDAR, s. 226.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
30/185
21
Paa Hkmetini tanmadklarn ve Kuvay-i Milliye emrine girdiklerini aka ilan
etmilerdir61.
C. CUMHURYET DNEMNDE POLS1. Cumhuriyetin lk Yllarnda Emniyet Tekilat
Emniyet Tekilat ile ilgili mevzuatn, ilk Polis Nizamnamesinin yrrle
konulu tarihi olan ve Trk Polis Tekilatnn kurulu tarihi olarak kabul edilen 10
Nisan 1845ten bu yana, yurtta egemen olan rejimin gr ve dnne gre ekil-
lendii ve ancak Cumhuriyet sonras dnemde byk bir gelime gsterdii grl-
mektedir62.
stanbul Emniyet Umumiye Mdrlnn 1922de kald
r
lmas
ndan sonraMilli Mcadelenin kazanlmas ve Cumhuriyetin ilanna mteakip 1923 tarihinde
stanbul Polis Mdriyeti Umumiyesi de kaldrlarak yerine Ankaradaki Emniyet
Umumiye Mdrlne bal il tekilatlar dzeyinde stanbul Polis Mdrl Ku-
rulmutur. 1924 Anayasasnn idari blnmede getirdii dzenlemeye paralel olarak
Polis Tekilatnda genellikle, il merkezlerinde kurularak hzl bir ekilde gelime
devresine girmitir. Birok ile ve nahiyede jandarmaya grev verilmitir63.
1932 tarihinde karlan 2049 sayl Polis Tekilat Kanununun yaynlan-
masna kadar geen dnemde Emniyete ilikin hizmetler 1907 ve 1913 tarihli Polis
Nizamnamesi hkmlerine gre yrtlmeye allmtr. 2049 sayl Kanuna gre
polis sivil ve niformal olarak ikiye; niformal polis de atl ve piyade olarak ikiye
ayrlmtr.
2049 sayl Kanunun en nemli zellikleri arasnda polisin zel bir meslek
olduu, eitim ve retimin okullarda yaplmas gerektii ve bunun iin de polis
okullar almasnn zaruri olduu fikrinin ilk defa ortaya koyduu grn sayabi-
liriz. Ayrca bu kanun, Trk kadnnn polis hizmetlerine girmesini salamtr.
1932 tarihinde 2050 sayl ve 1934 tarihinde 2531 sayl kanunlarla 1624 sa-
yl Dhiliye Vekili Merkez Tekilat ve Vazifelerini dzenleyen Kanunda deiiklik
yaplmak suretiyle Emniyet leri Umum Mdrlnn Merkez Tekilatna asayi-
61DNDAR, s. 233234.62 DNDAR, s. 244305.63 YAAR, s.1519.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
31/185
22
ten sorumlu olmak zere altncube ve hudut ilerine bakan yedinci ube adlarnda
iki ube ilave edilerekube says yediye karlmtr.
Cumhuriyetin getirdii yenilikler nedeniyle ekonomik, sosyal, kltrel ha-yatta meydana gelen deiiklikler ve ilerlemeler, polisin grevlerinde deiiklikler
meydana getirmi, hizmeti arttrm ve eitlendirmitir. Bu nedenle polisin grev ve
yetkilerini dzenleyen mevzuatn gnn artlarna cevap veremedii grlm ve bu
hususta yeni dzenlememeler yaplmasna karar verilmitir64.
Bu amala polisin grev ve yetkilerini dzenleyen ve ok uzun ylar kullan-
lacak olan 2559 sayl Polis Vazife ve Selahiyet Kanunu 1934 tarihinde karlarak
yrrle konmutur. Bu kanunun uygulama eklini gsteren Polis Vazife ve Salahi-yet Nizamnamesi kanunun yaynlanmasndan 4 yl sonra 1938 tarihinde Bakanlar
Kurulu Kararyla yrrle konmutur.
1937 tarihinde artlara ve ihtiyalara gre deiiklie tabi tutulan ve halen
yrrlkte olan 3201 sayl Emniyet Tekilat Kanunu yrrle konulmutur. Genel
olarak, kamu dzenini koruma kollama, su ve sulular tespit etme yakalama ve bu
amala ilgili kurum ve kurululara yardmc olma konusu geniletilmitir65.
Merkez ve tara kurulularn gnn artlarna gre yeniden dzenleyen
3201 sayl kanunla polis meslek personelinin nitelik ynnden gelitirmesi amacyla
1937 ylna kadar sadece polis memurlar yetitiren okullarn yan sra orta ve yksek
kademe amiri yetitirmek amacyla Ankarada 1937 tarihinde Polis Enstits kurul-
mutur. Ayn kanunun baz maddelerini deitiren 3452 sayl kanunla da Ankarada
19381939 ders ylnda Polis Koleji almtr.
Emniyet tekilat kanununda her ilde bir Emniyet Mdr ve her ilede bir
Emniyet Amiri veya Emniyet Komiseri ve bucak, iskele veya istasyonlarda Emniyet
Komiserleri bulunmas ngrlmtr. Emniyet Tekilatnn 1950li yllara gelince-
ye kadar tm illerde tekilatn tamamlad ve ile tekilatlarnn da oluturulduu
anlalmaktadr.
1953 tarihinde 6085 sayl Karayollar Trafik Kanunu karlarak Trafik Po-
lisi kurulmutur. Bu kanunun gnn artlarna gre yeniden dzenlenmi 1983 tarihli
ve 2918 sayl Karayollar Trafik Kanunu yrrle girmitir.
64AFAK, Ceza Muhakemesi Usul ve Polis, s. 72.65 DNDAR, s. 1.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
32/185
23
1965 tarihinde 654 sayl Toplum Zabtas Kurulmas Hakknda Kanunla
Toplum zabtas kurulmutur. Daha sonra 1982 tarihinde 2696 sayl 3201 sayl Em-
niyet Tekilat Kanununa 7 ek madde eklenmesine dair Kanunla Toplum Zabtasyerine evik Kuvvet birimlerinin kuruluuna geilmitir66.
2559 sayl Polis Vazife ve Selahiyet Kanununda 1985 tarihinde 3233 sayl
kanunla yaplan deiikliklerle de zel Harekt Birimleri kurulmutur.
1993 tarihinde de 93/3961 sayl Bakanlar Kurulu Kararyla Emniyet Genel
Mdrl Merkez Tekilatna ba Sosyal Hizmetler Daire Bakanl kurulmutur.
14.07.1993 gnl Bakanlar Kurulu Kararyla Emniyet Genel Mdrl
Merkez Tekilat
na bal
zel Harekt Daire Bakanl
kurulmutur.2. Gnmzde Emniyet Tekilat
Emniyet Tekilatnn yaps Emniyet Tekilat Kanunun 1. maddesinde, l-
kenin genel gvenliinden ve asayiinden ileri Bakann sorumlu tutulmu ve i-
leri Bakannn bu ileri kendi kanunlarna gre hareket eden Emniyet Genel Mdr-
l ile Jandarma Genel Komutanl ve gereinde dier btn Zabta Tekilatlar
aracl ile yerine getirecei ve lzum halinde de Bakanlar Kurulu karar ile Ordu
Kuvvetlerinden de yararlanlabilecei hkm getirilmitir. Burada polis Tekilatnn
resmi adnn Emniyet Umum (genel) Mdrl olduu ve ileri Bakanna bal
olduu belirtilmektedir67.
Bunun yannda illerde Valiler, 5442 sayll daresi Kanununun 9. mad-
desinin; Devletin ve hkmetin temsilcisi ve ayr ayr her bakann temsilcisi ve bun-
larn idari ve siyasi yrtme vastasdr. Hkm gerei llerdeki tekilat yaplanmas
valinin emrindedir.
3201 sayl E.T.K merkez ve tara tekilatn dzenleyen 16. maddesi 1989
tarihli ve 3518 sayl kanunla deitirilmitir. Buna gre Emniyet Genel Mdrl-
nn
a) Merkez Tekilat
b) Tara Tekilat
c) Yurt D Tekilatndan oluaca hkme balanmtr.
66 SEKN, Aytekin,evik Kuvvet Rehberi, Eksen-Basn Yay., stanbul, 1997, s. 36.67 3152 Saylileri Bakanl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun, md 29.
Kanunlar Klliyat, Cilt 5, s. 6588.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
33/185
24
Polisin grev ve yetkilerini dzenleyen ve ok uzun yllar kullanlacak olan
Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu 1934 tarihinde karlarak yrrle girmitir. Ka-
nunun 1. maddesinde; polis, asayii, amme, ahs, tasarruf emniyetini ve meskenmasuniyetini korur. Halkn rz, can ve maln muhafaza ve ammenin istirahatn te-
min eder. Yardm isteyenlere, yardma muhta olan ocuk, alil ve acizlere muavenet
eder. Kanun ve nizamnamelerin kendisine verdii vazifeleri yapar denilmekte, 2.
maddesinde ise polisin genel emniyetle ilgili grevlerinin;
A)Kanunlara, tzklere, ynetmeliklere, hkmet emirlerine ve kamu dze-
nine uygun olmayan hareketlerin ilenmesinden nce bu kanun hkmleri dairesinde
nn almak.B)lenmi olan su hakknda Ceza Muhakemeleri Kanunu ile dier kanun-
larda yazl grevleri yapmak, olduu belirtilmektedir.
Sz konusu maddeleri aklayacak olursak; Polis, Hukuka uygun olarak al-
d tedbirlerle68 ;
a)Devlete, topluma, kiilere mal ve eyalara ynelik tehlike, kaza ve sabo-
tajlarn sz konusu olmad bir ortam salayacak,
b)Alaca tedbirlerle dzensizlik ve karklklar nleyecek,
c)Hayatn normal akn, her trl korku ve kaygdan uzak bir biimde sa-
layacak,
d)Dirlik ve dzenin varl konusunda halkta yerleik ve yaygn bir dn-
cenin olumasna gayret sarf edecek.
e)ahslarn tek ve birlikte Anayasa tarafndan gvence altna alnm olan
temel hak ve hrriyetlerini kanunlarn gsterdii biimde kstlanmadan kullanmalar
iin gerekli tedbirleri alacak.
Ksacas kamu dzeni ve gvenliini salayacak, yardm isteyenler ile yar-
dma muhta olanlara yardm edecektir.
Bu ksa aklamadan da anlalaca zere, Polisin Temel Grevleri:
1)Su ve sululuun nlenmesi iin gerekli ve hukuka uygun tedbirleri al-
mak,
68DNDAR, s. 136.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
34/185
25
2)Kamu dzeni bozulduktan sonra, yani su ilendikten ve sulular ortaya
ktktan sonra bozulan kamu dzenini eski haline iade etmek, kanunlara saygl va-
tandalar yararna sulular yakalayarak adli mercilere gndermek,3)Muhta olanlara, yardm isteyenlere yardm etmek,
4)Dier kanunlarda yer alan ve Usulne uygun bir biimde kendisine veri-
len grevleri yapmak, olarak zetlenebilir.
Bugn Emniyet Tekilat, lkede huzur ve gveni tesis ederken gerek yuka-
rda hususlar, gerekse srekli deien ve gelien teknik ve yeniliklerden faydalan-
mann gayreti ierisindedir. nsan haklarna saygl, teknolojik imknlarla donatlm
Emniyet Tekilat
bunlarla yetinmeyip halk
na sunduu hizmeti daha st seviyelerekarmann gayreti ierisindedir. Bugn ada dnya lkelerinde ve bizde toplumun
rgtlenmi ekli olan devletin en bata gelen grevi toplumun dzen ve gvenini
temin etmektir69.
IV. POLS YETTREN KURUMLAR
A. POLS MESLEK YKSEK OKULLARI
Polis Meslek Yksek Okullar, Emniyet Tekilatnn ihtiyac olan polis me-
murlarn yetitirmek zere; Polis Akademisine bal n lisans dzeyinde, mesleki
eitim-retim ve uygulama yapan okullardr. Bu okullara renci Seme ve Yerle-
tirme Merkezi tarafndan renci Seme Snavn kazanan ve Bakanlka ihtiya
duyulduu kadar lise mezunlar arasndan yaplan zel yetenek snavnda baarl
olan adaylar arasndan alnr. Polis Meslek Yksek Okulunun eitim sresi iki yldr.
Bu okullara girmeyi hak kazanan rencilerin ihtiyalar devlete karlanr. re-
nimlerini sresi ierisinde baar ile tamamlayanlar, Emniyet Tekilat kadrolarna
aday polis memuru olarak atanrlar70.
Polis Okullarna bavurabilmek iin; Trkiye Cumhuriyeti Vatanda olmak,
lise mezunu olmak, 18 yan tamamlam olmak, bayan ve askerlik yapmayan erkek
adaylar iin 23 yandan, askerlik hizmetini yapm erkek adaylar iin 25 yandan
gn almam olmak, bayanlar iin 1.65, erkekler iin 1.67 cm. ksa boylu olmamak,
adaylar arasndan Polis Okullar Ynetmelii ve Emniyet Genel Mdrlne Bal
Eitim Kurumlarna Alnacak rencilerde Aranacak Salkartlarna Dair Ynet-69 KIRATLI, s. 27.70 Polis Yksek retim Kanunu, md 10.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
35/185
26
melikte belirtilen nitelikleri tayanlar,71 her yl Temmuz ve Austos aynda yaplan
seme ve yeterlik snavlarnda baarl olan ve gvenlik soruturmalar olumlu gel-
mi olma art ile okullara renci olarak kabul edilmektedir72
.B. POLS KOLEJ
Polis Koleji Polis Akademisine renci yetitirmek zere 1938 tarihinde
Ankara Polis Koleji ad altnda hizmete balam ve 1970 ylnda kadar Polis Enstit-
s bnyesinde faaliyet gstermitir.
Polis Koleji lise seviyesinde eitim veren ve Trkiyede yalnzca bir tane
olan bir okuldur. Kolej mfredat olarak Milli Eitim Bakanlna, ynetim asndan
ise Emniyet Genel Mdrl Eitim Daire Bakanl
na bal
olan ve yabanc
dilarlkl olarak eitim veren bir okuldur. Polis Kolejine, alnacak renciler 8 yllk
orta retimi tamamlayanlarn belli bir puann zerinde baarl diploma alanlarn
arasndan; szl, yazl ve beden eitimi snavlarn baar ile tamamlayanlarnn
alnd bir yap tamaktadr.
Polis Kolejini baar ile 4 yllk eitimin sonunda tamamlayan renciler,
ya lisans seviyesinde yapacaklar eitimleri iin Polis Akademisine ya da niversite
snavlarna girerek bir sivil okulu kazanma durumlarnda Emniyet Genel Mdrl
adna FYO rencisi olarak o eitim kurumunda okumaktadrlar73.
C. POLS AKADEMS
Polis Tekilatnn st kademe amir ihtiyacn karlamak iin hizmet veren
Polis Akademisi 1937 tarihinde Polis Enstits olarak kurulmu, 1961 tarihinde 2
yllk, 25 Haziran 1962 tarihinde 3 yllk yksek okul statsne, 06 Aralk 1984 tari-
hinde kanunla Polis Akademisi haline getirilmitir74.
Polis Akademisinin esas renci kayna polis kolejidir. htiya halinde, ge-
nel lise, erkek teknikretim, kz teknik retim ve ticaret ve retimine bal okul
mezunlar arasndan ynetmelikle belirtilecek artlar tayan renciler arasndan
seilmektedir.
71 Polis Meslek Yksek Okullar Giri Ynetmelii, 24508 sayl Resmi Gazete, 2001.72 SAKAL, Emin, reten EM Formasyon Eitim Program, E.G.M. Bas., Ankara, 2002, s. 3.73 AYTA, nder-BLR, hsan, Polis Eitimi Dergisi, 155.Yl zel Says, S. 22, EGM, Ankara,
2000 s. 320.74 Emniyet Genel Mdrl almalar, E.G.M. Basmevi, Ankara,1990, s. 82.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
36/185
27
Buraya Polis bilimi okumaya ve pratik uygulamann aktif aktrleri olmaya
gelen renciler; ya polis kolejini baar ile tamamlayarak polis akademisine gelen-
ler, ya da SS snavlarnda belli bir puann zerinde not alan lise mezunu rencilerarasnda yaplan, yazl, szl, salk ve beden eitimi snavlarn baar ile tamam-
lam snrl saydaki rencilerin arasndan seilenlerden oluur75.
Yukardaki kaynak renci grubunun dnda yine her sene Arnavutluk,
Gagavuzya, Azerbaycan, Krgzistan, Grcistan, Trkmenistan, Moldavya ve
KKTCden gelen 4 yl boyunca Polis Akademisinde okuyarak komiser yardmcs
rtbesiyle mezun olan ve lkelerine geri dnen renciler de bulunmaktadr. Bu kar-
de topluluklardan gelen yabanc
renciler de, dier btn rencilerle birlikte ayn
snflarda okumaktadrlar. Polis akademisinde 4 yllk niversite ayarnda lisans ei-
timi verilmektedir.
75 Polis Yksek retim Kanunu, s. 7943.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
37/185
28
BRNC BLM
POLSN GREVLER
I. GREV KAVRAMIKamu hukuku alannda grev ve yetki, bitiik ikizler gibi birbirinden ayr-
lamaz kavram ve sorunlar olmakla beraber, dare Hukukunda nemli bir yer tutan
idarenin ilevini aklamak ve teknik nitelik tayan yetkilerini daha iyi kavrayabil-
mek iin, bunlar ayr incelemek daha uygun ve doru olur76.
Grev, yetki ve sorumluluk birbirlerinden ayrlmaz paralardr. Pek ok
kanun polise grev vermitir. Bu grevlerin yerine getirilebilmesi iin yetkili kln-
mas
da gerekmektedir. Yetki, grevin nas
l, ne biimde, kiminle yap
laca
n
ifadeeder77.
darenin uralar anlamnda kullanlan grev, bu cihazn genel amacn ifa-
de eden ilevden dar, belli bir alma konusu olan devden daha geni bir kavram-
dr78.
darenin ilev, her yerde ve her zaman toplumun yararna gerekletirme
amacn gtmekle beraber, idarenin grev alan ve eitleri devletin iktisadi, sosyal
ve siyasi dzenine bal olarak, dar veya geni, snrl veya yaygn biimde grlr79.
Polisin grevleri konusunda eitli ynlerden tasnifler yaplmtr. Bir ay-
rma gre polisin su ncesi ve su sonras olmak zere iki eit grevi vardr.
Burada su ncesi grevleri; su ilenmeden nce sua engel olmak bakmndan
alnan tm tedbirleri kapsar. Su sonras grevleri ise; su ilendikten sonra suun
tespiti, phelilerin ele geirilmesi ve o sula ilgili maddi delillerin aratrl p adli
makamlara gnderilmesi safhasdr.
Polis grevlerine yerine getirirken Emniyet Hizmetleri Snf Personelinin
alma Saatlerine likin Esaslar erevesinde, Merkez ve Tara tekilatnda g-
revli olup, nbet usul ile almas zorunlu olan personelin alma saatleri, hiz-
metin gerekleri gz nnde bulundurularak olaan st durumlarda 12/12; dier
hallerde 12/24 veya 12/36 aseslerindan herhangi birine veya her birine gre,
76 DNDAR, s. 197.77 VURAL, Mehmet Zeki, Polisin Grev ve Yetkileri, stanbul, 1970, s.9.78 TEZSEVER, , s.4.79 DURAN, Ltfi, dare Hukuku Ders Notlar, stanbul, 1982, s.243.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
38/185
29
Tara Tekilatnda Mlki Amirin, Merkez Tekilatnda Genel Mdrn onay ile
dzenlenir. Ayrca, alma sresi 40 saatten az ve 12/24 esasndan daha ar ol-
mayacak biimde, ayn makamlarn onay ile deiik alma usulleri uygulanabi-lir.
Bro hizmetlerinde alma personelinin alma saatleri, herhangi bir
olaanst durum olmad srece Devlet Dairelerinin tabi olduu mesai gibidir.
Olaanst veya hizmetin gerektirdii durumlarda, bu mesainin gereken yeni ekli
veya kuvvetlere destek amacyla grevlendirme, yetkili amir tarafndan yazl veya
szl emirle dzenlenebilir. Szl emir 24 saat ierisinde yazl olarak teyit edilme-
lidir.Olaan st durumlar dnda, nbet usulyle alan personelin alma
saatleri artrlamaz. Ancak grev deiimi, durumun gerekleri gz nnde bulundu-
rularak, Birim Amirince gecikmeli olarak yaptrlabilir. Bu geciktirme hibir za-
man, personelin tabi olduu grev sresinin drtte birini aamaz.
Nbet usulyle alan personele ayrca hafta izni verilmez. Ancak, hiz-
met gerei olarak Karakol ve benzeri birimlerde aratrma, takip, gzetleme gibi
grevlerle zel bir ekilde grevlendirilenler ile Bro hizmetlerinde alanlara
haftada bir gnden az iki gnden ok olmamak zere hafta izni verilir. Olaanst
durumlar hari olmak zere bu izin kesilemez. Bu ekilde kesilen izinler, mmkn
olduu takdirde ayn hafta ierisinde, aksi halde bir sonraki hafta ierisinde telafi
edilir.
II. POLSTE GREVN YERNE GETRLMES VE DKKAT
EDLMES GEREKEN ARTLAR
PVSK 1. maddesine gre; Polis, grevli bulunduu mlki snrlar iinde,
hizmet ubesi, yeri ve zamanna baklmakszn, bir sula karlatnda sua
elkoymak, nlemek, pheli ahs ve su delillerini tespit, muhafaza ve yetkili zab-
taya teslim etmekle grevli ve yetkilidir.
Bu madde hkm gereince bir sua mdahale eden polise kar ilenen
sular grevli memura kar ilenmi; mdahalede bulunan polisin iledii sular
ise grevli memurun iledii su saylr.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
39/185
30
Polis, grevini yerine getirirken alaca gvenlik nlemi ve tedbirlerde
unlara dikkat etmelidir:
A. GECKMEDE TEHLKE ARTIPolisin nleme amac ile harekete geebilmesi iin, hereyden evvel bir
tehlike mevcut bulunmaldr. Polis hukukunda tehlike, Kamunun emniyeti veya
dzeni bakmndan mevcut bulunan tehlikedir. Zarar verici olayn gereklemeye
balam bulunduu veya hemen balayaca konusunda kesine yakn bir ihtimalin
mevcut bulunduu hallerde, halen mevcut tehlike vardr. Bu anlamda bir tehlike,
polisin gvenlik tedbirlerine bavurmasnn artlarndan bir tanesidir. Gerekle-
mesinden korkulan zarar domazdan nce, nn almak iin baka trl davran-mak imkn yoksa gecikmede tehlike vardr. Derhal mdahale edilmedii zaman
kamu dzeninin bozulmas veya tehlikeye girmesi sz konusu ise gecikmede teh-
like vardr80.
B. GRNTE HAKLILIKARTI
Polisin tedbirlerini uygulanabilmesinin ikinci art grnte hakllktr.
Polis tedbiri bir koruma tedbiri olduundan ve koruma tedbiri ise bir st kavram
olarak tehlike tedbiri iinde bulunduundan, beklene bilen ya da grnen yakn
bir tehlikenin en ksa zamanda ve acilen giderilmesi iin hakllk olup olmad-
nn aramaya imkn bulunmaz. Bu bakmdan grnte haklln varl yeterli-
dir. Bu manada koruma tedbirine bavurulabilmesi iin tedbirin korumak istedii
durumun ileride gerekleeceinin mmkn olmas deil, muhtemel grlmesi
yeterlidir81.
Yakalama ve arama gibi koruma tedbirleri iin gerekli olan makul phe
veya baka koruma tedbirleri iin gerekli basit phe, grnte haklln zgn
bir grnm ekilleridir.
C. ZORUNLULUKARTI
Polis tedbirinin uygulanabilmesi iin dier birart, polis tarafndan byle
bir gvenlik nlemine bavurmann zorunlu olmasdr. Zorunluluk, olayn gideril-
80 YENSEY, Feridun, Polis Meslek Mevzuat, Ankara,1996, s.61.81 KUNTER, Nurullah, Muhakeme Dal Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, stanbul, 2006, s.611
612.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
40/185
31
mesi iin zm olarak grlen lde tedbire bavurmak demektir82. Bir yazarn
koruma tedbirlerinin bazlar iin kulland haksz zaruret83 deyimi, kanaatimizce
polis tedbirlerinin zorunluluk zelliini anlatabilir. yle ki, polis tedbirleri, acelehallerde bavurulan bir tedbir olma zellii bakmndan temel haklara istenmeyen
mdahale ama mecburi kalnd iin bavurulan tedbirlerdir. u halde bide isten-
meyen zorunlu tedbirler diye biliriz.
D. ORANTILIKARTI
Polis sadece tehlikeyi nlemek bakmndan yeterli olan tedbirleri alabilir.
Baka bir ifade ile kamu dzeninin korunmas iin yeterli olan tedbirler asndan
yetkilidir. Zor kullanmadan amaca ulamak mmknse, daha hafif tedbirlerin uy-gulanmas gerekir. Buna Anayasal balamda lllk ilkesi de diyebiliriz. l-
llk, tedbirlerin zaruri, gerekli ve uygulama ile orantl olmasn anlatmaktadr84.
Ays.13 maddesinde temel haklarn snrlandrlmasnda da ll olunmas vurgu-
lanmaktadr.
Polisin grevi, toplum dzeninin korunmas ve devamnn temin edilme-
sidir. Toplum dzeni bozulduu vakit, Polis hukukuna aykr bir durum meydana
gelmi olur. Polis hukuku ile ceza hukuku kavramlar arasnda bu noktada nemli
bir fark vardr. Polis hukukundaki ama, toplum dzenini bozan hal veya duru-
mun nlenmesi veya ortadan kaldrlmasdr. Ceza hukukundaki ama ise, sonu-
ta o fiili gerekletiren kiiyi cezalandrmaktr. Ceza hukukusu kast, taksir, hu-
kuka uygunluk sebepleri gibi kavramlardan yola kar, onun iin fail nemlidir.
Buna karlk, Polis hukukunda, Polis hukukuna aykr olan durumun ele aln
biimi tamamen farkldr: Polis bakmndan nemli olan kamu dzeninin bozul-
mu olmas ve toplumdaki emniyetin tekrar salanmas ihtiyacdr.
ada kabullere gre kolluun grevi sadece su ilemeyi baarm olanla-
r yakalayarak adli mercilere sevk etmek olmayp, ayn zamanda suun ilenmesini
nlemektir. Devletin nleme grevi, zgrln zararna olarak ktye kullanlmaya
cezalandrma grevinden daha fazla msaittir. nk bir insann hareket serbestlii-
nin hemen hemen hibir blm yoktur ki, u ya da bu trden bir su ilemeyi kolay-
82 DERDMAN, Cengiz, Polis Ynetimi ve Hukuku, Nobel Yay.,Ankara,1995, s.71.83 EREM, Faruk, Ceza Usul Hukuku, AHFY, Ankara 1978, s.465.84GZLER, Kemal, dare Hukuku, Ekin Kitapevi Yay., Cl. II, Bursa, 2003, s.511.
8/3/2019 Polisin Gorev Ve Yetkileri Duties and Powers of the Police
41/185
32
latryoreklinde gsterilmek mmkn olmasn. Byle olunca bir resmi makam ve-
ya bir vatanda, bir kimsenin su ilemeye hazrlandn grnce su ileninceye
kadar eli kolu bal olarak durmak zorunda deildir85
. Zaten sulular cezalandrmak-tan ok, suun ilenmesini nlemek daha faydaldr. Esasen cezalandrma hakk dev-
lete suun ilenmesinden nce, nlenmesi grevini de ykler.
Suun nlenmesinde tek bana kolluun baarl olmas zordur, nleme an-
cak halkn, ceza adaleti sisteminde yer alan dier unsurlarn ve kolluun ibirlii ile
gerekletirilebilir86.
Herkes kendisinin veya kendisine tabi olan kiilerin hareketinin toplum
bak
m
ndan bir tehlike yaratmamas
na dikkat etmek mecburiyetindedir. Elindeeya bulunduran kiiler de, zerinde fiili hkimiyete sahip bulunduklar eyalarn
kamu emniyeti ve kamu dzeni bakmndan dzeni bozucu nitelikte olmamalarn
temin etmek mecburiyetindedirler. Kiilerin eyalarn, tehlike meydana getirme-
yecekekilde muhafaza etmeleri gerekir.
Tehlike yaratmakta olan bir eya hakkndaki Polis tedbirleri, eya zerinde
fiili hkimiyet sahibi olan kii hakknda uygulanr. Bununla birlikte malik veya asl
hak sahibi hakknda da tedbir uygulanmas mmknd