Polis h Limnological Socjety Institute of Meteorology and Water …hydro.geo.uni.lodz.pl/uploads/file/pub_AB/2012 Lagow... · 2015. 2. 24. · Conference Scientific Committee: Chair

Polis h Limnological Socjety Institute of Meteorology and Water M anagement National Research Institute, Branch in Poznań

Polish Geophysica l Soclety

INTERNATIONAL LlMNOLOGICAL CONFERENCE

NATURAL AND ANTHROPOGENIC TRANSFORMATIONS OF LAKES

19-21 September 2012 - Łagów Lubuski (Poland)

NATURAL AND ANTHROPOGENIC TRANSFORMATIONS OF LAKES

Conference materials

Editors:

Artur Grześkowiak Bogum ił Nowak

Under the auspices of

The National Water Management Authority

~I KZGW ~ I(r~Jowy Zarząd Gospodarki Wodnej

Institute of Meteorology and Water Management - National Research Institute, Branch in Poznań

Limnology Center

Poznań 2012

Conference Scientific Committee:

Chair

Prof. Dr. Eng. Ryszard Błażejewski -Institute of Meteorology and Water Management - National Research Institute, Branch in Poznań ,

Poznań University of Life Sciences

Members:

Dr. Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska, prof. UG - University of Gdańsk, President of the Polish Limnological Society Prof. Dr. Adam Choiński - Adam Mickiewicz University in Poznań, Polish Geophysical Society Dr. Alfred Dubicki - President of the Polish Geophysical Society Prof. Dr. Ryszard Gołdyn - Adam Mickiewicz University in Poznań Prof. Dr. Andrzej Jankowski - University of Silesia, Silesian University of Technology in Gliwice Dr. Jerzy Jańczak, prof. UG - University of Gdańsk, President of the Polish Geophysical Society Branch in Poznań Prof. Dr. Maris Klavins - University of latvia, Riga Dr. liga Kokorite - University of latvia, Riga Prof. Dr. Eng. Maciej Maciejewski - Deputy Director of the Institute of Meteorology and Water Management - National Research Institute Prof. Dr. Eng. Wojciech Majewski -Institute of Meteorology and Water Management - National Research Institute Warsaw Dr. Włodzimierz Marszelewski, Prof. UMK - Nicolaus Copernicus University in Toruń Prof. Dr. Elisabeth Meyer- University of Munster, President of the German limnological Society Prof. Dr. Eng. Sadżide Murat-Błażejewska - Poznań University of Life Sciences Dr. Barbara Nowicka -Institute of Meteorology and Water Management - National Research Institute Warsaw, University of Warsaw Dr. Eng. Mieczysław Ostojski, prof. WSŚ - Director General of the Institute of Meteorology and Water Management - National Research Institute Dr. Eng. Janusz Ostrowski, Prof. of the Institute of Meteorology and Water Management- National Research Institute Warsaw Prof. Dr. Eng. laura Radczuk -Institute of Meteorology and Water Management - National Research Institute Branch in Wrocław Dr. Eng. Andrzej Tiukało , Prof. of the Institute of Meteorology and Water Management- National Research Institute Branch in Wrocław Dr. Jerzy Tonder- Universi ty of Zielona Góra Dr. Eng. Jan Winter - Deputy Director ot the Institute ot Meteorology and Water Management - National Research Institute Prot. Dr. Eng. Janusz Zaleski - Chair ot the Scientific Council ot the Institute ot Meteorology and Water Management - National Research Institute

Conference Organizing Committee:

Chair

MSc Eng Beata Grzonka - Director ot the Institute of Meteorology and Water Management - National Research Institute, Branch in Poznań

Members:

MSc Ryszard Sziwa, MSc Bogumił Nowak, MSc Artur Grześkowiak, MSc Eng. Michał Pazdur MSc Joanna Żak, M.A. Krystian Jarmuszkiewicz, Anna Szczepaniak

Editors:

Artur Grześkowia k Bogumił Nowak

Language consultatlon:

Anna Szczepaniak Agnieszka Grześkowiak

Cover photo:

Artur Grześkowiak : Trześniowskie Loke

ISBN 978-83-61102-69-4

Ali rights reserved.

Copyright © 2012, by Institute of Meteorology and Water Management - National Research Institute, Branch in Poznań, limnology Centre IMGW-PIB, ul. Dąbrowskiego 174/176,60-594 Poznań

CONTENTS

Agnieszka Bańkowska, Zbigniew Popek, Elisabeth Eiche, Thomas Neumann, Uwe Fischer PHOSPHORUS IMMOBILIZATlON USING CALCITE- RESULTS FROM BATCH EXPERIMENTS .. ..... ....... ........ 11

Adam Bartnik, Piotr Moniewski BASIC PHYSICO-CHEMICAL FEATURES OF THE SMALL RIVER WATERS AND ITS CHANGES UNDER THE RESERVOIRS IMPACT (DZIERZAZNA CATCHMENT CASE) .... .... ......... .......................................... ..... ... 14

Adam Bartnik, Przemysław TomaIski IMPACT OF THE DIFFERENT FUNCTION SMALL RESERVOIRS ON SEASONAL OSCILLATIONS OF THE SELECTED PHYSICO-CHEMICAL WATER PARAMETERS OF THE URBAN RIVERS (SOKOLOVKA CATCHMENT, LODZ CASE) ....... ......... ... ..................... ............ ........ .... .. .. .... ................ ....... .. .. 16

Marta Bedryj, Artur Grześkowiak, Bogumił Nowak, Joanna Żak SIMPLlFIED METHODOLOGY OF VERIFICATION OF HEAVILY MODIFIED ARTIFICIAL LAKES ON

SELECTED EXAMPLES ..... ..... .... ... ......... ... ... ... ........ .. .. ............ ..... ...... ... .......... ....... .............. .. ... ... .... ...... ...... 18

Beata Biega, Adriana Trojanowska-Olichwer, Mariusz-Orion Jędrysek THE POSSIBILlTY OF USING SEDIMENTS FROM THE SULEJOW DAM RESERVOIR AS A SUBSTRATE

FOR BIOGAS PRODUCTION .. ..... ..... ...... ... .. .. .. ... ......... ... ........ ......... .. ... .... ............. ......... .. .. .... .. .... .. .... ......... 20

Marcin Biernaczyk, Katarzyna Stepanowska, Jacek Kubiak, Sylwia Machula, Michał Czerepaniak, Mateusz Gzyl VENDACE POPULATlON GROWTH AS A RESULT OF SLOWDOWN OF THE EUTROPHICATION PROCESS IN THE IŃSKO LAKE ............ ... ..................................... .. ...... ..................... .. .................. .. ............. 22

Tomasz Chmal, Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska, Janusz Ostrowski NUTRIENT INPUTS TO SŁAWSKIE LAKE FROM ITS TRIBUTARIES ............................................................. .. 24

Adam Choiński, Mariusz Ptak VARIABILlTY OF ICE COVER ON SAMOŁĘSKIE LAKE .... .. .... .............. .... .... .... .. ...... .. .... ...... ...... .... .... .. ........... 26

Adam Choiński, Agnieszka Strzelczak UNDER-ICE CIRCULATION IN MORSKIE OKO LAKE ....... .. ........................................... ................ ...... .... .... .. 28

Katarzyna Czaja CHANGES IN THE AREA OF LAK ES FROM THE WDA RIVER BASIN IN THE LAST CENTURY .... .. ................... 31

Svetlana V. Daragan ECOHYDROLOGY RESEARCHES OF KYIV LAKES ................. .. ..................................... .... .... .. ...... .. .... .... .... ... 33

Mieczysław Dąbrowski

THE ROLE OF GREAT MASURIAN LAKE SYSTEM IN ALlMENTATION OF WISŁA AND PREGOŁA RIVERS ... .. ..... ...... .......... ... .. ....... .. .......... .... ..... .... ... ........ ....... ............... ......... .......... .................. ........ .......... 35

Wojciech Drzewicki, Adriana Trojanowska-olichwer, Piotr Jezierski METHODS OF CHEMICAL, MICROBIOLOGICAL AND 34S;nS ISOTOPIC ANALYSIS IN STUDIES ON THE SULFUR CIRCULATION IN LAKE RESERVOIRS ...................................................................................... 36

Dariusz Ficek, Tomasz Zapadka, Marek Cieśluciński BIO-OPTICAL PROPERTIES OF MORSKIE OKO LAKE .... ....... .. ........ ... ..... .......... ... ........... ... ...... ........ ..... ..... ... 38

Oksana A. Huliaieva ECOHYDROLOGICAL RESEARCHES IN THE SMALL WATER RESERVOIRS OF THE DNIESTER ENERGY COMPLEX ................. .. ... ......... ..... .......... .......... .. ...... ........ ...... : .......... .. .............................. ............ 40

Jerzy Jańczak, Wojciech Maślanka, Kamil Nowiński, Piotr Licbarski, Grzegorz Banach EVOLUTION OF THERMAL-OXYG EN STRATIFICATION IN LAKE RADUŃSKIE GÓRNE IN THE YEARS 2008 - 2011 ........ ......... .. ....... .......... ......... ... ........ ... .................................. .. ............. .. .............. 43

Magdalena Kaczorkiewicz, Tomasz Heese, Anna Wojcieszonek CONTENTS OF TOTAL ORGANIC CARBON (TOC) IN SEASIDE LAKES IN THE GROWING ....... ................. .. . ..45

Magdalena Kaczorkiewicz, Tomasz Heese, Anna Wojcieszonek THE USE OF FLUOROPROBE IN LIMNOLOGICAL RESEARCH ON COASTAL AREA OF SOUTH BALTIC AND COASTAL LAK ES .. ... .... ..... .... .... .... .... .... .... ..... ............. ... .. ... ....................... ....................................... . .46

Magdalena Kaczorkiewicz, Tomasz Heese, Anna Wojcieszonek, Katarzyna Pikuła TOTAL ORGANIC CARBON (TOC) CONTENTS IN SOUTHERN COASTAL AREA OF BALTlC SEA ........ ...... ... . .47

Ewa Kaczorowska, Stanisław Podsiadłowski PRELIMINARY STUDIES OF GAS EMISSION DURING PULVERIZING AERATION IN GÓRECKIE LAKE WATERS .. .......................................................... .. ........... ............. ..................................... 49

Pavel Kirviel, Artur Zieliński, Adam Choiński ICE CONDITIONS OF LAKES IN PRZEDBORSKA UPLAND AND NIDA TROUGH .. ..... ........... .... .... ........ ...... .. .. 50

Marika Kornaś, Włodzimierz Marszelewski DAMMED LAK ES IN THE WIELKOPOLSKA VOIVODESHIP ACCORDING TO THE BOARD OF LAND IMPROVEMENT AND WATER DEVICES OF WIELKOPOLSKA VOIVODESHIP IN POZNAŃ .................. 52

Grzegorz Kowalewski, Ryszard Kornijów, Michał Gąsiorowski, Anna Halkiewicz, Suzanne McGowan, Andrzej Tatur, Milena Obremska, Tadeusz Namiotko, Magdalena Suchora, Agnieszka Wasiłowska CHEMICAL AND BIOLOGICAL MULTI-PROXIES AS THE EVIDENCE OF THE IMPACT OF POOR DRAINAGE PRACTICES ON THE FUNCTIONING OF THE SHALLOW LAKE ECOSYSTEM (LAKE KLESZCZÓW, ŁĘCZNA-WŁODAWA LAKE DISTRICT, E POLAND) .... ............................ ..................... .. .54

Jacek Kubiak, Sylwia Machula, Katarzyna Stepanowska, Marcin Biernaczyk CONTENT MACROIONS IN THE LAKE RESISTANT TO DEGRADATION .. .. .............. .. .. .... .... ............. ........ ..... 56

Michał Łopata

POSSIBILlTIES OF RESTORATION A LAKE WITH VARIABLE WATER RESOURCES USING BOnOM SEDIMENTS REMOVAL M ETHOD ............... ......... ... ....... .. ........ .......... ........... ........................ ............. ......... 58

Sylwia Machula, Jacek Kubiak, Marcin Biernaczyk, Katarzyna Stepanowska, Michał Czerepaniak, Mateusz Gzyl FLUCTUATIONS OF THE TROPHY WATERS OF THE WOŚWIN LAKE IN RELATION TO FISHERY .. .. .... ... ...... .. 61

Włodzimierz Marszelewski, Marika Kornaś DAMMED LAKES - PRESENT STATE OF KNOWLEDGE AND RESEARCH REQUIREMENTS ........ .. .............. ... 63

Elisabeth I. Meyer LlMNOLOGICAL ASSOCIATIONS BETWEEN SCIENCE AND SOCIETY -INSIGHTS FROM A EUROPEAN AND A NATIONAL PERSPECTIVE ..... .. ... ........ ........ ........ ... .... ....... .... .......... ... ......... ......... ..... ..... ..... ............. . 66

Sadżide Murat-Błażejewska, Ryszard Błażejewski CREATING AND IMPLEMENTING SUSTAINABLE LAKES MANAGEMENT PLANS ............... ... .... ....... .. ..... .... 67

Bogumił Nowak THE CAUSES OF GOPŁO LAKE FLOOD IN WINTER 2011 .. ......... ............. .... ..... .......... ... .... .. .. ........ ... .. .... .. ... 69

Bogumił Nowak, Izabela Gezella-Nowak CAUSES OF SEVERE LOW-FLOWS EVENTS OF POWIDZKIE LAKE (GNIEZNO LAKELAND) ........ .. .. .... .... ....... 71

Bogumił Nowak, Artur Grześkowiak, Dominik Nowak WATER RESOURCES OF LEDNICA LAKE AND ITS CATCHMENT ...... .. .. ...... .. ...... .. ........ .. .. ...... .... ...... .. ........ .. 73

Barbara Nowicka, Anna Nadolna SHOREZONE FUNCTIONALlTY - LAKE CHARZYKOWSKIE CASE STUDY .. .. ...... .. ...... .. ... .. ...... .. .... ....... .......... 76

Kamil Nowiński THE ROLE OF LAKES IN SHAPING WATER FEATURES .... .. ....... ...... ................................ ........ .. ............... .. .. 79

Vadim A. Pellinen, Elena A. Kozyreva, Martyna A. Rzętała PARTICULAR FEATURES OF THE FORMATlON OF THE SHORE ZONE ON OLKHON ISLAND, LAKE BAIKAL .... ......... .. .. .. ...... .. ...... .. ..................... .. ................................................................ .................... 82

Alfred RosIer, Mariusz Chmal, Tomasz Chmal EVAPORATION FROM A REED BED AS EXAMPLE OF OASIS EFFECT ............... .. .. .. ............ .. .. .. ... .......... .... .. 84

Jacqueline Riicker, Bjorn Griineberg, Bńgitte Nixdorf BETIER BUT NOT GOOD - RECOVERY OF LAKE SCHARMUTZELSEE (NE GERMANY) AFTER EXTERNAL LOAD REDUCTION .......... ..................... ..... ......... ... ....... ....... ... .......... ............... ....... ........ .. ....... ........... ........ 88

Marek Ruman, Damian Absalon, Magdalena Matysik BIG DAM RESERVOIRS WORLDWIDE - DISTRIBUTION, FUNCTIONS AND SIGNIFICANCE ...... .. .. ..... .... .. .... 89

Martyna A. Rzętała, Mańusz Rzętała

ICE COVER ON A SMALL WATER BODY AT CZELADŹ, UPPER SILESIA, DURING 2008-2012 .. .... .. .. .. ........ ... 91

Roberts Silit;lS . INFLUENCE OF DIFFERENT MANAGEMENT ACTIVITIES TO LAKE ENGURE AND I1'S COASTAL ECOSYSTEMS ..... ..... .... ........ ..... ........... .......... ...... .......... ........ ...... .... .. .... ........ .......... ..... .... ....... .... ..... ....... ... 94

Rajmund Skowron, Adam Piasecki CHANGES OF WATER RESOURCES AND LAKE FLOOR GEOMETRY OF GOPŁO AND OSTROWSKIE LAKES AS THE RESULT OF ANTHROPOPRESSURE .. .. .... .. ........ .. .... .. .... .......... .. .. .. ...... .... .... ........ .. .......... .... .... .. .. ..... 95

Wojciech Sobolewski, Marek Turczyński POLlSH LAKES DATABASE - CURRENT STATE AND DEVELOPMENT OPPORTUNITIES .... ...... .. ....... .. .. ........ 98

Katarzyna Stepanowska, Marcin Biernaczyk, Sylwia Machula, Jacek Kubiak STRUCTURE OF THE FISHERY ACTIVITIES IN THE COMPARISON WITH WATER ABIOTIC FACTORS OF MIEDWIE LAKE .... ....... ......... ........ ... .... .. ... ......... .......................................................... .... ...... .. ....... ...... .... 100

Przemysław Susek, Andrzej Wqsicki

ASSESSMENT OF ECOLOGICAL STATUS OF SŁAWSKIE LAKE WATER BASED ON STUDY RESULTS OF THE NATIONAL ENVIRONMENTAL MONITORING ...... ......... ............... ..... .... ... .... ......... ............... .. ....... .. ... 102

Aneta Szczepańska

QUALlTY AND UNIQUENESS OF ŻUROMIŃSKIE LAKE AND PEATLAND .... ................ .......... .... ........ .... .... ......... 103

Ryszard Sziwa LONG-TERM TREND OF CHANGES OF ICE PHENOMENA ON LAKES IN POLAND .. .. ... .... ..... .. ...... ....... ...... 105

Andrzej Tiukało

ECOLOGICAL ECONOMICS FOR MAKING INVESTMENT DECISION ....... .. .. ..... ..... ... ... .......... ... ... ..... .......... 106

Edmund Tomaszewski

DYNAMICS OF LOW-FLOW EVENTS EVOLUTION IN LAKE CATCHMENTS .... ..... ..... .... .. .... ............... ... .... .. 107

Jerzy Tonder

LUBUSKIE LAKES - OPPORTUNITIES AND THREATS .......... ........... .... ......... ............... .. .... ........... .. ...... .. ..... 108

Aleksandra U1atowska, Sebastian Knetki, Przemysław Ciesielski ESTIMATE OF RETENTION POTENTIAL OF GOWIDLlŃSKIE LAKE .... .. .... ..... ..... .... .... ..... ........ ........ .. .. .... ..... 109

Aleksandra Ulatowska, Sebastian Knetki, Przemysław Ciesielski

WATER RESOURCES OF LAK ES IN THE SŁUPIA RIVER BASIN ..... ........ .... ... .. ........ ..... ...... ...... ..... ................ 111

Nataliya S. Vandyuk THE THERMAL REGIME CONDITIONS OF THE FLOODPLAIN WATER BODIES OF THE KANIV RESERVOIR RIVERINE SECTION ............. ....... ..... .... ... ....... ....... ........... ..... ...... ...... .... ...... .... ........ ................ 113

Grzegorz Wiśniewski, Renata Brzozowska, Julita Dunalska MULTIANNUAL CHANGES OF THE CHEMICAL COMPOSITION OF SEDIMENT OF SUKIEL LAKE (MAZURIAN LAKE DISTRICT, POLAND) ...... ....... .... ..... ................................ ..... .... ................................. ..... 116

Artur Zieliński TEMPERATURE OF SURFACE WATER LAYER IN KARST LAKES LOCATED IN THE POŁANIECKA TROUGH IN 2010 .. ........ ...... .............. .......... ....... .... .. .. ...... ....... ........ ... ............... ... ... .. ....................... ..... ... 119

Joanna tak, Lisa Brand, Artur Grześkowiak, Krystian Jarmuszkiewicz CLEARWATER PMPC SYSTEM FOR THE PREDICTION, MONITORING, PREVENTION AND CONTROL OF ALGAE BASED ON ULTRASOUND TECHNOLOGY ..... ............. ...... ...... ......... ...... ..... .......... ............ ... ..... 121

Mirosław telazny, Anna Wolanin, Łukasz Jelonkiewicz, Daria Chmielewska-Błotnicka SPATIAL VARIATION OF CHEMICAL COMPOSITION OF LAK ES IN THE TATRA NATIONAL PARK ... ..... ..... . 123

INTERNATIONAL LlMNOLOGICAL CONFERENCE

NATURAL AND ANTHROPOGENIC TRANSFORMATIONS OF LAKES

Conference materials

Under the auspices af

The National Water Management Authority

~I I<ZGW ~ Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej

Adam Bartnik, Piotr Moniewski

Department of Hydrology and Water Management, University of Lodz, Narutowicza 88, 90-139 Łódź, [email protected], [email protected]

BASIC PHYSICO-CHEMICAL FEATURES OF THE SMALL RIVER WATERS AND ITS CHANGES UNDER THE RESERVOIRS IMPACT

(DZIERZAZNA CATCHMENT CASE)

PODSTAWOWE CECHY FIZYKOCHEMICZNE WÓD MAŁEJ RZEKI I ICH ZMIANY POD WPŁYWEM ZBIORNIKÓW WODNYCH NA PRZYKŁADZIE DZIERŻĄZNEJ

Key words: land use, chloride, nitrate, water-thraugh reservoirs

Land use of the suburban area of the Lodz city has been recently subject to strong changes. Its influences on the quantitative and qualitative aspects of water cycle in the Dzierzazna catchment have been observed since 1998 (research catchment of the Department of Hydrology and Water Management of University of Lodz). The Dzierzazna river is located to the north of Zgierz in the western part of the Lodz Hills. Along the Dzierzazna river and it tributary - Ciosenka courses, many of the water-through reservoirs are situated. Most ofthem are now cios e to natural because they are untended and only in the few intensive fish-farming are run.

The most important role in shaping the physico-chemical features of the waters of the Dzierzazna catch­men t are transformation of a roads network connected with construction of new buildings and the A1. motor­way crossing the catchment. The motorway drainage system is connected with infiltration reservoirs or di­rectly to the rivers. The important influence on water quality has the storm water drainage system of the north district of Zgierz and high-holiday-density building of Rosanow area while on this area there is no sani tary sewer system. In the catchment almost 2000 of polluted spots are identified (cesspits, cesspools, sewage dis­posals).

In order to follow the changes the network of the monitoring points has been established. Every two weeks basic physico-chemical features of the waters (temperature, electrical conductivity, pH, dissolved oxygen concentration, turbidity) have been measured. The data trom the automated water pollution measurement sta­tion putted in the catchment cios ing cross-section (lO-minutes data) are used as well as every-month series of the selected water quality indicators (chloride, nitrate).

The purpose of the research was to determine the role of water-through reservoirs in prevention the impact of motorway on river water features. The gradual increase of the electrical conductivity of both rivers waters was found as well as pH changes. In the summertime pH ofthe waters flowed trom the motorway are c10se to inert but it has been evidently alkali during winters. However when they passed through the reservoir staircase lock observed motorway influence has been c1early weaker. The electrical conductivity ofthe Dzierzazna river in the cIosing cross-section was significantly smaller and seasonal pH changes - more natura!. The only exception were situations of total emptying of reservoirs when the pollutants accumulated in the bottom sedi­ment were released.

Obszary podmiejskie Łodzi są w ostatnich latach poddawane intensywnym zmianom użytkowania terenu. Ich wpływ na ilościowe i jakościowe aspekty obiegu wody w zlewni Dzierżąznej jest obserwowany od 1998 r. (zlewnia badawcza Katedry Hydrologii i Gospodarki Wodnej UŁ). Zlewnia jest położona na północ od Zgie­rza, w zachodniej części Wzniesień Łódzkich . Wzdłuż biegu Dzierżąznej i jej dopływu - Ciosenki, znajduje się szereg przepływowych zbiorników wodnych. Wskutek braku należytej dbałości o ich stan, większość sta­wów ma współcześnie charakter półnaturalny i tyłko w nielicznych prowadzona jest intensywna hodowla ryb.

14 19-21 September 2012 - Łagów Lubuski (Poland)

/NTERNA TlONAL LIMNOLOG/CAL CONFERENCE, NATURAL AND ANTHROPOGEN/C TRANSFORMA TlONS OF LAKES

Największą rolę w kształtowaniu cech fizyko-chemicznych wód zlewni Dzierżąznej odgrywają przekształ­cenia sieci dróg związane z budową nowych budynków mieszkalnych oraz powstaniem przecinającej zlewnię autostrady Al. System odwodnienia autostrady Al jest skierowany bądź do zbiorników retencyjno­infiltracyjnych, bądź bezpośrednio do cieków. Istotny wpływ na jakość wody ma kanalizacja deszczowa pól­nocnych dzielnic Zgierza, a także gęsta zabudowa letniskowa Rosanowa, przy jednoczesnym braku na tym obszarze kanalizacji sanitarnej . Warto podkreślić, że w obrębie zlewni zidentyfikowano blisko 2 tys. ognisk zanieczyszczeń (szamb, dołów chłonnych, zrzutów ścieków).

W celu monitorowania zachodzących zmian utworzono sieć punktów kontrolnych, w których co dwa ty­godnie mierzono podstawowe cechy fizykochemiczne wody (temperaturę, przewodnictwo elektrolityczne właściwe, odczyn, stężenie tlenu rozpuszczonego, mętność). Wykorzystano również dane z automatycznej stacj i kontroli jakości wody umieszczonej w przekroju zamykającym zlewnię (dane W-minutowe) oraz serie comiesięcznych pomiarów wybranych wskaźników jakości wody (chlorki, azotany).

Celem badań było określenie roli zbiorników przepływowych w buforowaniu wpływu autostrady na cechy wód rzecznych. Stwierdzono, że w przekrojach zlokalizowanych tuż poniżej zrzutów z odwodnienia nastąpil sukcesywny wzrost przewodności elektrolitycznej wód obu rzek oraz zmiany odczynu wody. W okresie let­nim odczyn wód odpływających z autostrady był zbliżony do obojętnego, zaś zimą stawał się wyraźnie zasa­dowy. Natomiast po przepłynięciu przez kaskadę zbiorników obserwowana siła oddziaływania autostrady na cechy wód rzecznych wyraźnie słabła. Przewodność wód Dzierżąznej w przekroju zamykającym była dzięki temu znacząco niższa, a sezonowy rytm zmian odczynu wody - bardziej zbliżony do naturalnego. Wyjątkiem były sytuacje całkowitego opróżniania zbiorników, podczas którego dochodziło do uwolnienia zanieczyszczeń zakumulowanych w osadach dennych.

19-21 September 2012 - Łagów Lubuski (Poland) 15

Adam Bartnik, Przemysław Tomaiski

Department ot Hydrology and Water Management, University ot Lodz, Narutowicza 88, 90-139 Łódź, [email protected], toma [email protected]

IMPACT OF THE DIFFERENT FUNCTION SMALL RESERVOIRS ON SEASONAL OSCILLATIONS OF THE SELECTED PHYSICO-CHEMICAL

WATER PARAMETERS OF THE URBAN RIVERS (SOKOLOVKA CATCHME'NT, LODZ CASE)

WPŁYW MAŁYCH ZBIORNIKÓW WODNYCH O RÓŻNYM PRZEZNACZENIU NA WAHANIA SEZONOWE WYBRANYCH PARAMETRÓW FIZYKO-CHEMICZNYCH WÓD RZEK OBSZARÓW

ZURBANIZOWANYCH NA PRZYKŁADZIE SOKOŁÓWKI (ŁÓDŹ)

Key words: smali reservairs, water quality, physic-chemical water parameters, urban area

There is well known the beneficial impact of small reservoirs on quality of a river waters. That's why so many ponds are currently built. This point concems especially an urban areas where they are becoming more and more common for the landscape of small urban rivers valleys. Apart from the landscape painting and flow balancing functions, the ponds often can be used as a biochemical barrier to flow of pollution and dietary min­erals from the areas strongly transformed by human.

Lodz is the city not connected with any big river. However there are a many smali streams which are strongly transformed by human activity. There are places where many reservoirs which are used in a number of ways have been constructed. Many of them are connected with the UNESCO project - SWITCH (Sustainable Water Management Improves Tomorrow's Cities' Health). Among other areas, it concems the Sokolowka river catchment. Another pond s have been built before as a fishing ponds (on a private property) or as a rainwater storage reservoirs for an urban drainage.

The four reservoirs which have a different origin and function have been chosen for investigation of im­pact on the urban reservoirs ' basic physico-chemical water parameters. The former has been used for adozen or so years as Sokolowka stormwater tank. Since may 2011 , after general refurbishment, it's working as so­called biofilter. It is supplied with river water all the time exception for very high floods . II has to prevent washing biological filter away.

One of oldest Sokolowka river reservoirs is "Pabianka" pond. II is a typical reservoir originally used only for flood wave delay thanks to hydraulic retention phenomenon. Actually it's a reservoir which are the best blended in with the landscape ofthe river's mid-course. Since adozen or so years it hasn't been renovated or dredged. Just down below, in the last year the new reservoir "Zabieniec" has been constructed. II was built in this place where during the 18th and 19th century had been working the waterrnill with its pond. Now the "Pabianka" reservoir is used only for landscape painting. In the future. it will be one of the beaches of Lodz, if we believe the authority ofthe city.

The last investigated was a pond located on the right river bank in the lower reaches of the river, aged between ten and twenty years that has no particular purpose. There are different rubbish from a big farm thrown into it and the owner makes plan for fili it in.

During the one year periodically a some physico-chemical water parameters have been measured, such as: temperature, conductivity, pH, dissolved oxygen and suspended load in the river. The measurements have been conducted both upstream and downstream of all the investigated reservoirs.

The studies proved the seasonal, periodical changes of the water parameters during all the year. They also allow to make a comparative analysis of course of the separate physico-chemical parameters above and below the different ponds. The means of selected parameters have been used to comparison of functional diversity of investigated reservoirs with another reservoirs from Lodz where similar research have been conducted in re­cent years.

16 19-21 September 2012 - l agów Lubuski (Poland)

/NTERNA TlONA L LIMNOLOG/CAL CONFERENCE, NA TURAL AND ANTHROPOGEN/C TRANSFORMAT/ONS OF LAKES

Dobrze znany jest pozytywny wpływ małych zbiorników przepływowych najakość wód rzecznych. Dlate­go obecnie powstają one jak przysłowiowe "grzyby po deszczu". Teza ta dotyczy w dużej mierze obszarów zurbanizowanych, gdzie istnienie stawów powoli wpisuje się w krajobraz dolin małych rzek miejskich. Poza funkcją krajobrazową i retencyjną (wyrównywanie odpływu) często stanowią one swoistą barierę bioche­miczną spływu zanieczyszczeń i biogenów z obszarów silnie przekształconych przez człowieka.

Łódź jest miastem, niezwiązanym z żadną dużą rzeką, jednakże istnieje tu cały szereg małych cieków, silnie przekształconych przez działalność człowieka. To właśnie na nich powstało wiele małych zbiorników o różnorodnych funkcjach. Budowa niektórych z nich, związana jest z zakończonym w 2011 roku międzyna­rodowym projektem Unesco SWITCH (Sustainable Water Management Improves Tomorrow's Cities' Heal­th), obejmującym m.in. demonstracyjną zlewnię rzeki Sokołówki. Inne, powstały wcześniej jako stawy ho­dowlane (na gruntach prywatnych) lub zbiorniki technologiczne (jako odbiorniki wód deszczowych z kanali­zacji miejskiej).

Do badań nad wpływem łódzkich zbiorników miejskich na wybrane cechy fizykochemiczne wód rzecz­nych wytypowano 4 obiekty o różnej genezie i funkcji. Pierwszy, przez kilkanaście ubiegłych lat był osadni­kiem dla wód wezbraniowych Sokołówki. Od maja ubiegłego roku, po przebudowie, funkcjonuje jako tzw. biofiltr. Z założenia mają być do niego kierowane wody rzeczne przez cały czas, z wyjątkiem bardzo wyso­kich wezbrań, co ma zapobiec wypłukaniu złoża biologicznego.

Jednym z naj starszych, zbiorników przepływowych Sokołówki jest zb. Pabianka. Jest to typowy obiekt technologiczny służący pierwotnie jedynie opóźnianiu fali wezbraniowej odpływającej rzeką, wykorzystując zjawisko tzw. retencji hydraulicznej. Obecnie, jest też zbiornikiem, który najlepiej wtopił się w krajobraz środkowej części biegu rzeki. Od kilkunastu lat nie był on remontowany ani bagrowany. Tuż poniżej niego, w ubiegłym roku oddano nowy zbiornik "Żabieniec", który powstał w miejscu istniejącego tam już w XVIII i XIX w stawu młyńskiego. Obecnie jednak spełnia on funkcję krajobrazową, a w przyszłości, jeżeli wierzyć władzom miasta - ma być jednym z łódzkich kąpielisk.

Ostatnim, z wytypowanych do monitoringu, był znajdujący na prawym brzegu w dole rzeki, oddzielony od niej groblą, kilkunastoletni prywatny staw obecnie niepełniący żadnej konkretnej funkcji . Trafiają do niego odpady z dużego gospodarstwa rolnego, a gospodarz nosi się z zamiarem jego zasypania.

W ciągu roku obserwacji, cyklicznym pomiarom podlegały takie parametry fizyko-chemiczne wód rzecz­nych jak: temperatura, konduktywność, pH, zawartość tlenu rozpuszczonego i ilość zawiesiny transportowanej przez rzekę . Pomiary wykonywano równocześnie powyżej i poniżej wszystkich czterech zbiorników lub kana­łów je zasilających (odbierających z nich wodę) .

Badania udowodniły przede wszystkim istnienie sezonowych, cyklicznych zmian poszczególnych parame­trów w ciągu roku. Umożliwiły również, analizę porównawczą przebiegu zmienności poszczególnych parametrów fizyko-chemicznych wody przed i za zbiornikami różnych typów. Uśrednione wielkości wybra­nych parametrów posłużyły do porównania zróżnicowania funkcjonalnego obserwowanych stawów z innymi zbiornikami funkcjonującymi w Łodzi, których badania prowadzono we wcześniejszych latach.

19-21 September 2012 - Łagów Lubuski (Poland) 17