RACHUNKOWOŚĆ– ZARYS OGÓLNY Rachunkowośćzajmuje się odzwierciedlaniem zjawisk i procesów gospodarczych zachodz ą cych w podstawowych ogniwach działalności gospodarczej a wię c podmiotach typu przedsię biorstwa czy instytucje. Chodzi tu o zjawiska i procesy dotycz ą ce mają tku i kapitału. Odzwierciedlenie w uję ciu rachunkowości to ujmowanie określonych zjawisk i procesów, ich odwzorowywanie w uj ę ciu liczbowym a to odwzorowanie moŜemy traktowaćjako proces przetwarzania danych. Szeroko ujmowane przetwarzanie danych to podział zjawisk, ich dokumentacja, ewidencja, przekształcanie (przeliczanie) w/g określonej metody i emisja informacji wynikowych w formie sprawozdań. Charakterystyczną cechą rachunkowości jest to, Ŝe swoje obserwacje prowadzi w mierniku pienięŜnym czyli odzwierciedla zjawiska w tym mierniku, co nie oznacza, Ŝe mierniki naturalne nie są stosowane. Mierniki te - jeśli wystą pią - słuŜą do przekształcenia ich w miernik pienięŜny (ilośćx cena = wartość). Zjawisko w uję ciu rachunkowości to określony stan lub zmiana tego stanu wyraŜony w wartościach pienięŜnych (posiadanie przez jednostkę środków pienięŜnych to stan a ich wydatkowanie to zmiana stanu). Zmiana stanu to zaszło śćalbo operacja gospodarcza, przy czym zmiana ta musi pocią gaćza sobą konsekwencje natury finansowej wpływaj ą ce pośrednio lub bezpośrednio na mają tek. Sam fakt zawarcia umowy cywilnoprawnej nie jest zaszłością z punktu widzenia rachunkowo ści. Tak jest np. z umową kredytu. Dopiero udzielenie kredytu jest zaszło ścią (stwarza określone skutki). Operacja gospodarcza wyst ę puje wówczas gdy wpływa na naszą sytuację mają tkową . Cią gi zaszłości (operacje) tworzą procesy. W działalności jednostek wytwórczych wyróŜnia się wiele procesów gosp. m.in. proces zaopatrzenia, produkcji, sprzedaŜy, zakupu itp. Aby móc podejmowaćdecyzje zarzą dcze naleŜy posiadaćzasób informacji o obiekcie, w stosunku do którego nale Ŝy podjąćokreślone decyzje. Rachunkowośćpełni wobec zarzą dzania rolę słuŜebną czyli musi dostarczaćinformacji bę dą cych podstawą decyzji zarzą dczych. Rachunkowośćjest zatem elementem systemu informacji ekonomicznej danego podmiotu. Element ten moŜe wystę powaćw dwojakim znaczeniu: - w uję ciu statycznym - jako częśćtego systemu (np. gospodarka środkami trwałymi), - w uję ciu dynamicznym - jako proces przetwarzania danych źródłowych w dane wynikowe. Funkcje rachunkowości: - informacyjna - polegają ca na dostarczaniu informacji dla potrzeb podejmowania decyzji zarzą dczych, - kontrola - przejawiają ca się w ochronie i zabezpieczaniu danych (obejmuje strefę zapobiegania marnotrawstwu poprzez sprawdzenie stopnia rozbie Ŝności stanów istniej ą cych z załoŜonymi), - analityczna - polegają ca na interpretacji danych liczbowych dostarczonych przez rachunkowość. Wszystkie te funkcje moŜna sprowadzićpraktycznie do jednej funkcji - informacyjnej. Odbiorcami informacji są właściciele firm, kontrahenci, fiskus, ZUS, akcjonariusze itp. Rachunkowośćjest elementem systemu informacji a wykształciła się w średniowieczu od czasów rozwoju kupiectwa, gdy trzeba było ewidencjonowaćstan rozrachunków pomię dzy kupują cym a sprzedawcą . Podstawową metodą rachunkowości jest metoda bilansowa. Bilans to podwójność. Metoda bilansowa to pod wójne spojrzenie na maj ą tek jednostki a mianowicie: - pod wzglę dem rzeczowego uję cia mają tku (czym działamy, czym dysponujemy prowadzą c
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Rachunkowość zajmuje się odzwierciedlaniem zjawisk i procesów gospodarczych zachodzą cych w podstawowych ogniwach
działalności gospodarczej a wię c podmiotach typu przedsię biorstwa czy instytucje. Chodzi tu o zjawiska i procesy dotyczą ce mają tku
i kapitału.
Odzwierciedlenie w uję ciu rachunkowości to ujmowanie określonych zjawisk i procesów, ich odwzorowywanie w uję ciu liczbowym
a to odwzorowanie moŜemy traktować jako proces przetwarzania danych.
Szeroko ujmowane przetwarzanie danych to podział zjawisk, ich dokumentacja, ewidencja, przekształcanie (przeliczanie) w/gokreślonej metody i emisja informacji wynikowych w formie sprawozdań.
Charakterystyczną cechą rachunkowości jest to, Ŝe swoje obserwacje prowadzi w mierniku pienięŜnym czyli odzwierciedla zjawiska
w tym mierniku, co nie oznacza, Ŝe mierniki naturalne nie są stosowane. Mierniki te - jeśli wystą pią - słuŜą do przekształcenia ich w
miernik pienięŜny (ilość x cena = wartość).
Zjawisko w uję ciu rachunkowości to określony stan lub zmiana tego stanu wyraŜony w wartościach pienięŜnych (posiadanie przez
jednostk ę środków pienięŜnych to stan a ich wydatkowanie to zmiana stanu). Zmiana stanu to zaszłość albo operacja gospodarcza,przy czym zmiana ta musi pocią gać za sobą konsekwencje natury finansowej wpływają ce pośrednio lub bezpośrednio na mają tek.
Sam fakt zawarcia umowy cywilnoprawnej nie jest zaszłością z punktu widzenia rachunkowości. Tak jest np. z umową kredytu.
Dopiero udzielenie kredytu jest zaszłością (stwarza określone skutki). Operacja gospodarcza wystę puje wówczas gdy wpływa nanaszą sytuację mają tkową . Cią gi zaszłości (operacje) tworzą procesy. W działalności jednostek wytwórczych wyróŜnia się wieleprocesów gosp. m.in. proces zaopatrzenia, produkcji, sprzedaŜy, zakupu itp.
Aby móc podejmować decyzje zarzą dcze naleŜy posiadać zasób informacji o obiekcie, w stosunku do którego naleŜy podjąć
określone decyzje. Rachunkowość pełni wobec zarzą dzania rolę słuŜebną czyli musi dostarczać informacji bę dą cych podstawą decyzji zarzą dczych.
Rachunkowość jest zatem elementem systemu informacji ekonomicznej danego podmiotu. Element ten moŜe wystę pować w
dwojakim znaczeniu:
- w uję ciu statycznym - jako część tego systemu (np. gospodarka środkami trwałymi),
- w uję ciu dynamicznym - jako proces przetwarzania danych źródłowych w dane wynikowe.
Funkcje rachunkowości:
- informacyjna - polegają ca na dostarczaniu informacji dla potrzeb podejmowania decyzji
zarzą dczych,
- kontrola - przejawiają ca się w ochronie i zabezpieczaniu danych (obejmuje stref ę
zapobiegania marnotrawstwu poprzez sprawdzenie stopnia rozbieŜności stanów istnieją cych
z załoŜonymi),
- analityczna - polegają ca na interpretacji danych liczbowych dostarczonych przez
rachunkowość.
Wszystkie te funkcje moŜna sprowadzić praktycznie do jednej funkcji - informacyjnej. Odbiorcami informacji są właściciele firm,
kontrahenci, fiskus, ZUS, akcjonariusze itp.
Rachunkowość jest elementem systemu informacji a wykształciła się w średniowieczu od czasów rozwoju kupiectwa, gdy trzeba było
ewidencjonować stan rozrachunków pomię dzy kupują cym a sprzedawcą .
Podstawową metodą rachunkowości jest metoda bilansowa.
Bilans to podwójność. Metoda bilansowa to podwójne spojrzenie na mają tek jednostki a mianowicie:
- pod wzglę dem rzeczowego uję cia mają tku (czym działamy, czym dysponujemy prowadzą c
II. Wykorzystane formy wartości = Pochodzenie wartości
III. Klasyfikacja według płynności = Klasyfikacja według terminów
płatności.
Bilans to dwustronne, wartościowe zestawienie środków gospodarczych oraz źródeł ich pochodzenia na określony moment bilansowy
i w określonej formie.
Mają tek, który jest naszą własnością ma "0" wymagalność zwrotu. Kapitał obcy traktujemy jako zobowią zania do zwroturównowartości mają tku naleŜnego właścicielowi.
Formy kapitału własnego: kapitał załoŜycielski, udziałowy, właściciela, akcyjny.
Rachunkowość rejestruje stany i zmiany. KaŜda operacja gospodarcza wpływa bą dź to na zmianę w strukturze składników mają tku,
bą dź to na zmianę w strukturze pasywów, bą dź to na zmianę w obydwu grupach jednocześnie przy czym zmiany te mogą nie
wpływać na ogólną sumę bilansową albo teŜ ją zmieniać. Mogą one w sposób bezpośredni lub pośredni wynikowo (zysk, strata)
wpływać na stan aktywów i pasywów.
Wszystkie operacje gospodarcze wpływają ce na mają tek moŜna zakwalifikować nastę pują co:
1. Operacje gospodarcze powodują ce zmiany wyłą cznie w składnikach mają tku (aktywa) jednostki
gospodarczej - powodują zwię kszenie stanu jednego składnika aktywów i jednocześnie zmniejszenie
innego składnika aktywów.
2. Operacje gospodarcze wywołują ce zmiany wyłą cznie w źródłach finansowych mają tku (pasywach) -
powodują zwię kszenie jednego składnika pasywów i jednocześnie zmniejszenie innego składnika
pasywów.
3. Operacje gospodarcze powodują ce jednoczesne zwię kszenie stanu mają tku (aktywów) i źródeł ich f
finansowania (pasywów).
4. Operacje gospodarcze powodują ce jednoczesne zmniejszenie stanu mają tku i zmniejszenie
odpowiedniego źródła ich finansowania.
W zaleŜności od tego czy dla potrzeb podejmowania decyzji niezbę dna jest informacja szczegółowa czy zagregowana w
rachunkowości (księ gowości) istnieje moŜliwość łą czenia kont lub ich dzielenia (uszczegółowienia).
Łą czenie kont
JeŜeli nie jest potrzebna informacja szczegółowa lub teŜ w celu uproszczenia ewidencji bez uszczerbku dla pozyskanych informacji
moŜliwe jest w rachunkowości łą czenie oddzielnie prowadzonych dotychczas kont o podobnym charakterze w jedno nowe konto.
Przykłady:
1. JeŜeli nie ma potrzeby specyfikacji odrę bnie naleŜności i odrę bnie zobowią zań a istotnym jest by znać
saldo rozliczeń tych kont wystarczy w ewidencji syntetycznej prowadzić jedno konto o nazwie
"Rozrachunki z odbiorcami i dostawcami".
2. JeŜeli nie jest istotnym jakie rozrachunki prowadzone są z poszczególnymi pracownikami zakładamy
3. Przykład konta połą czonego "Rachunek bieŜą cy".
Rachunek funkcjonuje jako konto połą czone aktywno-pasywne a połą czenie tego konta polega na tym, Ŝe zamiast dwóch oddzielnych
kont "Kredyt bankowy" i "Rachunek rozliczeniowy" ("Rachunek bieŜą cy") prowadzi się jedno konto "Rachunek bieŜą cy" ("Rachunek
bankowy") i księ guje się na nim zarówno przychody i rozchody środków pienięŜnych jak i wszystkie transakcje zwią zane z
udzielaniem i spłatami kredytu.
W tej sytuacji konto "Rachunek bieŜą cy" moŜe wykazywać nastę pują ce salda: saldo Wn, saldo Ma albo saldo "0", gdy jestrównowaga w obrotach po lewej i po prawej stronie konta.
Saldo Wn to stan środków na koncie. Saldo Ma to stan zadłuŜenia wobec banku. Zatem konto "Rachunek bieŜą cy" funkcjonuje jakoaktywno-pasywne. JeŜeli konto bę dzie wykazywało saldo debetowe wówczas w bilansie wystą pi po stronie aktywów i wykaŜemy je
pod pozycją "Rachunek bieŜą cy", natomiast jeŜeli bę dziemy zadłuŜeni w banku wówczas wystą pi saldo credytowe i w bilansie
wykaŜemy je po stronie pasywów pod pozycją "Kredyty bankowe".
Konta aktywno-pasywne
I. Konto wykazuje jedno saldo zmienne lub saldo "0".
II. Konto wykazuje dwa salda jednocześnie.
Rozdzielność kont.
JeŜeli jest niezbę dna informacja szczegółowa wówczas uzyskujemy ją w drodze dzielenia kont.
Podzielność pozioma polega na wyodrę bnieniu z jednego konta syntetycznego dotyczą cego określonej grupy zasobów lub
rozrachunków kilku kont, które funkcjonują identycznie jak konto dzielone. Oznacza to, Ŝe suma obrotów po stronach Dt i Ct a tak Ŝe
salda kont uzyskane w drodze podziału muszą się równać obrotom i saldu konta z którego zostały wyodrę bnione.
Podzielność jest odwrotnością łą czenia kont.
Przykład:
Zamiast jednego konta "Środki trwałe" w wyniku podziału moŜemy otworzyć takie konta jak:
grunty, budynki i budowle, maszyny i urzą dzenia, środki transportu itp.
Zamiast konta "Towary na składzie" moŜemy otworzyć konta:
towar A, towar B, towar C ...
KaŜde z nich funkcjonuje tak jak konto dzielone.
Poziomy podział kont
Specyficznym wyrazem podzielności poziomej kont jest stosowanie w księ gowości kont analitycznych i kont syntetycznych.
Konta syntetyczne to konta, na których ewidencjonuje się informacje zbiorcze, natomiast konta analityczne to konta szczegółowe
prowadzone zawsze do odpowiedniego konta syntetycznego.
Zbiór kont syntetycznych określamy mianem syntetyka natomiast zbiór kont analitycznych określamy mianem analityka.
Specyfika zapisów na kontach analitycznych polega na tym, Ŝe kaŜdy zapis na koncie syntetycznym musi być powtórzone na
odpowiednim koncie analitycznym (w tej samej kwocie i po tej samej stronie). Na kontach analitycznych powtórzenie zapisu nie
wymaga stosowania zasady podwójnego zapisu. Czyli jeŜeli mamy konta syntetyczne "Materiały" i prowadzimy do niego analityk ę "Materiał A" , "Materiał B" , "Materiał C", itd. a dla kont korespondują cych z kontem "Materiały" nie prowadzi się kont
analitycznych to powtórzenie zapisów nastę puje tylko na kontach poszczególnych materiałów.
Suma zapisów na koncie analitycznym musi odpowiadać sumie zapisów na koncie syntetycznym. Aby sprawdzić poprawność zapisów na kontach analitycznych stosuje się zestawienie obrotów i sald kont analitycznych do danego konta syntetycznego.
Zestawienie obrotów i sald kont analitycznych
prowadzonych do konta .................................
Suma obrotów konta analitycznego musi być zgodna z obrotami konta syntetycznego. Saldo Dt konta syntetycznego stanowi sumę sald Dt wszystkich kont analitycznych prowadzonych do tego konta syntetycznego (analogicznie w przypadku salda Ct). Konta
syntetycznego nie moŜna zamknąć bez wcześniejszego uzgodnienia zapisów analitycznych.
Przykład:
Przedsię biorstwo P posiada na stanie towary o łą cznej wartości 100.000 zł z czego towar:
A - 50.000, B - 20.000, C - 30.000.
Stan środków na rachunku bankowym wynosi 120.000. Stan zobowią zań - 25.000 i jest to zobowią zanie wobec dostawcy X.
Operacje w bieŜą cym miesią cu:
1. Zakupiono towar A od dostawcy Y za kwotę 10.000, towar przyję to do magazynu.
2. Od dostawcy Z zakupiono towar A za 10.000 i towar C za 5.000 oraz przyję to je do magazynu.
3. Spłacono przelewem połowę zobowią zania wobec dostawcy Z i 5.000 wobec dostawcy X.
Zadanie:
Otworzyć syntetyk ę i analityk ę , wprowadzić stany począ tkowe, zaksię gować operacje, sporzą dzić zestawienie obrotów i sald kontanalitycznych, zamknąć konta.
Podzielność pionowa - jeŜeli zachodzi potrzeba wyodrę bnienia jednego rodzaju operacji z kilku operacji ewidencjonowanych na
danym koncie wówczas dokonuje się tzw. podziału pionowego.
Przykład pionowego podziału konta.
Aby móc ustalić bieŜą cą wartość środków trwałych (wartość bilansową ) ze strony Ct konta "Środki trwałe" wyodrę bnia się osobne
konto o nazwie "Umorzenie środków trwałych", na którym księ guje się wyłą cznie zmiany stanów zwią zane ze zuŜyciem. To
wyodrę bnione konto określa się mianem konta korygują cego lub pomocniczego natomiast konto, z którego wyodrę bnia się konto
pomocnicze to konto główne (podstawowe).
Konto korygują ce funkcjonuje zawsze z kontem głównym. Zazwyczaj przy podziale pionowym konto dzielone pozostaje przy swojej
poprzedniej nazwie natomiast wyodrę bnione otrzymuje now
ą nazw
ę np.
środki trwałe i umorzenie
środków trwałych.
Środki trwałe ewidencjonuje się na koncie w/g wartości począ tkowej tj. kosztu zakupu powię kszonego o koszt modernizacji lubkosztu wytworzenia a na koncie umorzenia księ guje się wszelkie zmniejszenia z tytułu zuŜycia środków trwałych.
Konto "Umorzenie środków trwałych" wykazuje zawsze saldo Ct, które oznacza stan zuŜycia.
środki trwałe - umorzenie = wartość bilansowa środków trwałych
Zamiast powyŜszego konta stosuje się dwa poniŜsze:
Konta te obrazują aktualną wartość środków trwałych.
Wykład rachunkowości z dn. 22.03.1998 r.
Operacje mogą wpływać na bilans w sposób:
- bezpośredni (4 typy)
- pośredni (wynik finansowy + lub - albo zysk lub strata)
Wynik finansowy - jest kształtowany poprzez procesy. Ogólnie wyróŜniamy trzy grupy procesów:
1. Procesy powstawania kosztów.
2. Procesy powstawania przychodów.
3. Procesy powstawania wyników nadzwyczajnych.
Bezpośredni wpływ operacji na składniki bilansu:
- składniki bilansu ulegają zmianie (nie zmienia się suma bilansowa)
- zmiana składników bilansowych oraz sum bilansowych
Teoretycznie po kaŜdej operacji moŜna sporzą dzić bilans. Przy duŜej liczbie operacji jest to niemoŜliwe.
Konto księ gowe - jest to umowny nośnik informacji, na którym dokonujemy zapisów odnoszą cych się do stanu począ tkowego danegoskładnika, na którym odnotowujemy wszelkie zmiany danego składnika zachodzą ce w cią gu okresu (zwię kszają ce lub zmniejszają ce
wartość składnika) i na końcu okresu podajemy stan końcowy tego składnika.
Ewidencja zdarzeń od stanu począ tkowego do bilansu końcowego na przykładzie konta "Rachunek bieŜą cy".
Podstawą zapisów na koncie rachunek bieŜą cy jest wycią g bankowy.
1. KaŜda operacja gospodarcza jest zawsze księ gowana na dwóch kontach, po dwóch róŜnych stronach,
czyli kaŜda operacja wywołuje podwójny skutek. Jest to zasada podwójnego zapisu.
2. KaŜda operacja księ gowana jest zawsze w tej samej kwocie. Jest to zasada równego zapisu
(równowaŜnego).
Podstawowa terminologia:
• otwarcie konta - wpisanie pierwszej operacji na konto. Konto moŜna otwierać danymi z bilansu lub pierwszą operacją ,
• suma zapisów po jednej stronie konta to obroty strony konta,
róŜnica mię dzy obrotami lewej i prawej strony konta to saldo. Saldo jest debetowe, jeŜeli przewaga
obrotów wystę puje po stronie lewej (Dt), saldo kredytowe - przewaga po stronie kredytowej (Ct),
saldo zerowe, gdy nie ma przewagi po Ŝadnej stronie konta,
• zamknię cie konta - to ustalenie salda końcowego (stanu) i wniesienie go lub przeniesienie do bilansu lub na inne konto.
Zamknię cia konta dokonujemy w ten sposób, Ŝe saldo końcowe zapisujemy po stronie "mniejszej" konta, podsumowujemystrony kont i podkreślamy dwukrotnie bilansują ce się sumy.
Mechanizm kontrolny księ gowości
KaŜda operacja gospodarcza jest zapisywana po dwóch stronach kont, wię c suma zapisów po stronach debetowych (Dt) wszystkich
kont musi się równać zapisom po stronach kredytowych.
Zatem dla sprawdzenia poprawności księ gowań wystarczy zestawić wszystkie zapisy po stronie lewej i porównać je z zapisami po
stronie prawej. JeŜeli takie zestawienie bę dzie zgodne to moŜemy powiedzieć, Ŝe księ gowaliśmy zgodnie z zasadą podwójnego
księ gowania.
Zestawienie takie nosi nazwę zestawienia obrotów i sald (inaczej obrotówka lub bilans próbny).
Zestawienie to musi być zawsze sporzą dzone przed przystą pieniem do bilansu w formie:
- rozwinię tej (uwzglę dnia symbol konta, nazwę , bilans otwarcia, obroty łą cznie ze stanami począ tkowymi
i salda),
- uproszczonej (zawiera stan począ tkowy łą cznie z obrotami i salda).
Zestawienie obrotów i sald nie jest instrumentem doskonałym, gdyŜ nie moŜna uchwycić wszystkich błę dów (np. gdy księ gowania
bę dą dokonane po prawidłowych stronach, ale na niewłaściwych kontach lub w niewłaściwej kwocie po obydwu stronach lub jeŜeli wogóle nie zaksię gujemy operacji).
Bilanse kończą ce okresy sprawozdawcze muszą odzwierciedlać stany faktyczne w sposób rzetelny - zapisy w księ gach muszą odpowiadać faktycznym stanom poszczególnych składników bilansu.
W tym celu (przed zamknię ciem okresu sprawozdawczego) sporzą dza się inwentaryzację (spis z natury). Zapisy te konfrontowane są
z zapisami księ gowości a róŜnice wyjaśniane.
Poprawianie błę dów
Błę dy księ gowe muszą być poprawione przed ostatecznym zamknię ciem księ gowym.
Metody poprawiania błę dów księ gowych:
1. Skreślenie w taki sposób, aby błę dny zapis był widoczny, a nad nim wnosi się zapis poprawny wraz z
podpisem osoby poprawiają cej (parafowanie) oraz z datą korekty. Poprawa taka jest moŜliwa w trakcie
bieŜą cego księ gowania.
2. W przypadku zamknię tych kont stosuje się metodę storna (STORNO):
- storno czarne (wniesienie zapisu błę dnego po przeciwnych stronach - saldo zerowe)
- storno czerwone (liczba ujemna w księ gowości); inaczej storno liczb ujemnych.
Przykład:
Operację wpłaty składki ZUS zaksię gowano w sposób nastę pują cy: rachunek bankowy (Dt) - 100 zł
i rozrachunki z dostawcami i odbiorcami (Dt) - 100 zł. Poprawić błą d stornem czarnym i czerwonym.
Storno czarne
Zgodnie z ustawą o rachunkowości kaŜda operacja poprawy błę du przy uŜyciu storna musi być zaksię gowana po dwóch stronach
dwóch róŜnych kont. Wadą storna czarnego jest to, Ŝe w sposób sztuczny zwię ksza obroty.
Storno czerwone - po tych samych stronach konta zapis czerwony.
Storno czerwone nie powoduje sztucznego zwię kszenia obrotów. Storno musi być zawsze przeprowadzone na obydwu kontach.
Konta wynikowe - wykłady z dn. 10.05.1998 r.
Wszystkie dotychczas poznane konta charakteryzują się tym, Ŝe wystę pują w bilansie.
Druga grupa operacji, która w sposób pośredni wpływa na składniki bilansu a mianowicie na wynik finansowy jednostki, to operacje,
które ewidencjonowane są na kontach wynikowych (niebilansowych). WyróŜniamy trzy rodzaje kont niebilansowych: konta kosztów,
konta przychodów oraz konta wyników.
Salda tych kont nie wchodzą do bilansu, ale po przeniesieniu ich na konto "Wynik finansowy" mogą być zyskiem lub stratą .
Do bilansu nie wchodzą teŜ konta pozabilansowe, na których księ gujemy określone zdarzenia typowo informacyjne. Są to takie konta
jak: "Środki trwałe dzierŜawione" , "Środki trwałe wydzierŜawione" , "Środki trwałe w leasingu", itp.
Konta niebilansowe zaliczamy do kont procesów, gdyŜ ilustrują one wyniki takich procesów jak: proces zakupu, proces produkcji,proces sprzedaŜy. Procesem szczególnym jest proces powstawania wyniku finansowego.
Typowym kontem kosztów jest konto "Koszty działalności", które moŜe przyjmować - w zaleŜności od rodzaju działalności - nazwę "Koszty produkcji".
Proces produkcji
Poniesienie kosztów jak i wszelkie zwię kszenia kosztów księ gowane są po stronie Dt natomiast zmniejszenie tych kosztów po stronie
Ct.
Przykład księ gowania operacji: materiały wydane do produkcji.
Konta kosztów nie wykazują w końcu okresu salda (nie wchodzą do bilansu). Dopiero po wielu przeksię gowaniach wchodzą do
bilansu jako zysk lub strata.
Konta kosztów działalności pokazują z jakich elementów tworzone są koszty, jak przebiega w danym okresie działalność i jakie są wyniki tej działalności, a wię c czy są to: wyroby gotowe, półfabrykaty czy produkcja niezakończona.
Zgodnie z zasadą współmierności, przychodom kosztów z danego okresu musimy przyporzą dkować rozchody, np. koszty przyję tych
do magazynu wyrobów gotowych przeksię gowuje się (rozchodowuje) na konto "Wyroby gotowe". Saldo konta "Wyroby gotowe"
wykazuje się w bilansie.
Konto "Koszty działalności" ujmuje wszystkie koszty poniesione w danym okresie, przy czym w końcu tego okresu nastę puje
przeniesienie kosztów na konta "Wyroby gotowe" , "Półfabrykaty" , "Produkcja niezakończona" co nastę puje w drodze kalkulacji
tych kosztów.
Kalkulacja kosztów - to ustalenie struktury poniesionych kosztów a tak Ŝe kosztów jednostkowych poszczególnych składników
kalkulacji z podaniem elementów kształtują cych ten koszt jednostkowy.
Koszty i informacje o kosztach to jedno z zadań, jakie ma do spełnienia rachunkowość.
Koszty dla potrzeb zarzą dzania ujmuje się w/g róŜnych kryteriów przy czym o tym w jakich przekrojach bę dziemy prowadzili
ewidencję decydują potrzeby uŜytkowników informacji.
Podstawowe kryteria klasyfikacji kosztów
I. Podział kosztów w/g rodzajów
KaŜdy koszt - zanim w ostatecznym uję ciu trafi na konto "Koszty działalności" - jest najpierw uję ty w tzw. układzie rodzajowym
kosztów. Układ ten jest określony jako pierwotny, co oznacza, Ŝe kaŜdy koszt musi być w tym układzie uję ty.
Podstawowe rodzaje kosztów odpowiadają liczbie kont tego układu. Jest ich siedem:
- zuŜycie materiałów i energii,
- usługi obce,
- wynagrodzenia,
- świadczenia na rzecz pracowników,
- podatki i opłaty,
- amortyzacja,
- pozostałe koszty rodzajowe.
Te wyróŜnione koszty to układ rodzajowy minimalny.
Dopuszcza się stosowanie róŜnych kont kosztów, ale które z nich bę dą uszczegółowione decyduje sama jednostka.
Przykład:
1. Zamiast stosowania jednego konta "Usługi obce" moŜna stosować konta: "Usługi remontowe" ,
"Usługi transportowe" i inne.
2. Zamiast stosowania jednego konta "ZuŜycie materiałów i energii" moŜna stosować konta: "ZuŜycie
materiałów" i "ZuŜycie energii".
3. Zamiast konta: "Amortyzacja" moŜna posługiwać się kontami: "Amortyzacja środków trwałych" ,
"Amortyzacja środków produkcyjnych" , "Amortyzacja środków nieprodukcyjnych".
Proces sprzedaŜy - to przeniesienie prawa własności. Proces ten łą czy się z powstaniem dwóch niezaleŜnych zdarzeń: przychodu ze
sprzedaŜy oraz naleŜności z tego tytułu.
Przychód ze sprzedaŜy - to moment wystawienia faktury, bą dź teŜ - zgodnie z ustawą o rachunkowości (zasada memoriałowa) -
wystawienie dokumentu sprzedaŜy.
SprzedaŜ moŜe dotyczyć produktów, towarów i usług lub teŜ zbycia zbę dnych dla danego podmiotu elementów mają tku trwałego lub
obrotowego (w przypadku pozostałej sprzedaŜy).
Przychody mogą teŜ wystę pować z tytułu działalności kapitałowej (sprzedaŜ uprzednio zakupionych akcji i obligacji).
Zapłata za sprzedane dobra moŜe być dokonana w formie określonych środków pienięŜnych bezpośrednio do kasy (gotówka) lub zainne środki płatnicze (czek, weksel).
SprzedaŜ moŜe przyjmować wymierne efekty w postaci zapłaty natychmiastowej lub z odroczonym terminem płatności. Powstają wówczas naleŜności a sprzedają cy określają c termin zapłaty udziela kupują cemu tzw. kredyt kupiecki.
Saldo konta "SprzedaŜ" nie wykazuje salda na koniec okresu. Saldo to jest przeksię gowane na konto "Wynik finansowy", a powstaje
z róŜnicy obrotów prawej strony konta (Ct), na której księ guje się wszelkie zwię kszenia przychodów i obrotów oraz lewej strony (Dt),
na której księ guje się tzw. koszt własny sprzedaŜy czyli koszt uzyskania przychodu.
Konto "SprzedaŜ" moŜe funkcjonować jako konto samodzielne (wariant I procesu sprzedaŜy) lub teŜ w korespondencji z kontem
"Koszt własny", które to konto powstaje w wyniku pionowego podziału konta "SprzedaŜ" (z wyodrę bnienia tego konta ze strony Dt).
Wariant II jest stosowany powszechnie.
Na koniec okresu zostaje przeksię gowana suma przychodów konta "SprzedaŜ" na konto "Wynik finansowy" (strona Ct) oraz sumakosztów własnych sprzedaŜy konta "Koszt własny" na stronę Dt konta "Wynik finansowy".
Saldo konta "Wynik finansowy" bę dzie zyskiem lub stratą . JeŜeli koszt własny sprzedaŜy bę dzie niŜszy od przychodów wystą pi zysk
na sprzedaŜy, w odwrotnej sytuacji - strata.
Konto "Wynik finansowy" - to konto zbiorcze agregują ce przychody ze sprzedaŜy, koszty ich uzyskania a tak Ŝe wyniki nadzwyczajne