podstawowe instytucje prawa administracyjnego Prawo administracyjne ©Patrycja Joanna Suwaj
podstawowe instytucje prawa administracyjnego
Prawo administracyjne
©Patrycja Joanna Suwaj
Organ administracji publicznej
©Patrycja Joanna Suwaj
W nauce prawa publicznego organ administracji publicznej w znaczeniu prawnym:
1) człowiek lub grupa ludzi 2) znajdujący się w strukturze organizacyjnej państwa lub samorządu terytorialnego (wyodrębniony w ramach tej struktury, organizacyjna całość),
3) działający w granicach przyznanych mu przez prawo kompetencji
4) wyposażony we władztwo administracyjne 5) powołany w celu realizacji norm prawa administracyjnego,
©Patrycja Joanna Suwaj
Organ administracji
2007.04.16, wyrok wsa w Warszawie, II SA/Wa 2091/06, LEX nr 338271
Upoważnienie udzielone na podstawie art. 268a k.p.a. wywiera ten skutek, że zmienia się osoba wykonująca funkcję organu, która jednak nie staje się przez to organem administracji publicznej, bowiem wykonuje tylko kompetencje tego organu (z jego upoważnienia), ale nie jest ich piastunem. Pracownik organu administracji publicznej upoważniony przez ten organ działa tylko w jego imieniu, nie uzyskując jednak przymiotu organu administracji publicznej.
©Patrycja Joanna Suwaj
Organ administracji
2007.04.05, wyrok wsa w Gdańsku, III SA/Gd 6/07, LEX nr 348145
Nieprawidłowe jest twierdzenie, że zastępca państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego ma takie same kompetencje jak organ, do zastępowania którego został powołany. Kompetencje te, chodzi tutaj zwłaszcza o upoważnienie do wydawania decyzji, muszą bowiem wynikać z upoważnienia organu do działania w jego imieniu.
©Patrycja Joanna Suwaj
zakres działania na przykładzie
ustawa o samorządzie gminnym
Rozdział 2 Zakres działania i zadania gminy Art. 6. 1. Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o
znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. 2. Jeżeli ustawy nie stanowią inaczej, rozstrzyganie w sprawach, o których mowa w
ust. 1, należy do gminy. Art. 7. 1. Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych
gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy: 1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej,
©Patrycja Joanna Suwaj
2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, 3) wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz, 4) lokalnego transportu zbiorowego, 5) ochrony zdrowia, 6) pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych, 7) gminnego budownictwa mieszkaniowego,
©Patrycja Joanna Suwaj
zakres działania
• do podejmowania działań władczych konieczne są jeszcze przepisy upoważniające do takiego działania – przepisy kompetencyjne, które znajdują się w ustawach regulujących poszczególne dziedziny administracji publicznej
©Patrycja Joanna Suwaj
©Patrycja Joanna Suwaj
właściwość w orzecznictwie
• 2007.01.16, wyrok wsa w Warszawie, IV SA/Wa 2200/06, LEX nr 320067
• Delegacja ustawowa zawarta w art. 7b ust. 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. -‐ Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2005 r. Nr 240, poz. 2027 ze zm.) wyznacza wojewódzkiego inspektora nadzoru geodezyjnego i kartograficznego jako organ drugiej instancji w rozumieniu k.p.a. i nie ma możliwości, aby przeznaczone mu funkcje zamiennie i bez żadnych upoważnień sprawował wojewoda. Wykonanie przez wojewodę funkcji organu wyższego stopnia w stosunku do organów administracji geodezyjnej i kartograficznej stanowi więc naruszenie przepisów o właściwości rzeczowej.
©Patrycja Joanna Suwaj
organ w p.o.p.a
• Organ administracji publicznej to wyodrębniona państwowa lub samorządowa jednostka organizacyjna albo inny podmiot, któremu na podstawie przepisów prawa powszechnie obowiązującego lub porozumienia administracyjnego powierzono wykonywanie, w formach władczych lub niewładczych, działań należących do administracji publicznej (art. 5 ust. 1 projektu ustawy przepisy ogólne prawa administracyjnego)
©Patrycja Joanna Suwaj
utworzenie urzędu a powołanie organu
utworzenie urzędu oznacza wprowadzenie do struktury organizacyjnej administracji publicznej nowej jednostki organizacyjnej,
powołanie organu charakteryzuje obsadzenie urzędu
©Patrycja Joanna Suwaj
urząd w p.o.p.a.
• Urząd to zorganizowany zespół osób, środków rzeczowych i finansowych, przy pomocy których organ administracji publicznej wykonuje zadania (art. 5 ust. 1 pkt 7 projektu przepisów ogólnych prawa administracyjnego)
©Patrycja Joanna Suwaj
Urząd jako Przykład
– stanowisko zajmowane przez urzędnika administracji publicznej
Urząd ministra Urząd dziekana Urząd wójta
– instytucja Urząd morski – przyznane kompetencje
Sprawowanie urzędu ministra
– szczególna nazwa organu administracji publicznej
Urząd skarbowy Urząd górniczy Urząd celny
– sens strukturalno - organizacyjny
Ministerstwo Urząd wojewódzki Rektorat
©Patrycja Joanna Suwaj
Klasyfikacja organów administracji publicznej
Ze względu na: • liczbę osób tworzących dany organ (obsadę personalną),
• miejsce w strukturze administracyjnej, • możliwość podejmowania decyzji • wynagrodzenie • kompetencje
©Patrycja Joanna Suwaj
©Patrycja Joanna Suwaj
©Patrycja Joanna Suwaj
©Patrycja Joanna Suwaj
©Patrycja Joanna Suwaj
Organ w orzecznictwie
2007.05.21, wyrok wsa w Warszawie, VI SA/Wa 236/07, LEX nr 345789
• Komisje egzaminacyjne do spraw aplikacji adwokackiej przy Ministrze Sprawiedliwości, powołane na obszarze właściwości jednej lub kilku okręgowych rad adwokackich można uznać za organ, któremu zostało zlecone wykonywanie czynności związanych z ustaleniem wyniku egzaminu. Ustalenie wyniku egzaminu następuje poprzez wydanie uchwały. Uchwała ma charakter decyzji administracyjnej; jest aktem o charakterze indywidualnym. O indywidualnym charakterze sprawy (ustalenie wyniku egzaminu) świadczy, iż dotyczy ona imiennie wymienionego podmiotu (skarżącego) oraz jego konkretnych praw (od ustalonego wyniku egzaminu zależy jego pozycja jako osoby mającej prawo ubiegania się o wpis na listę aplikantów). Uchwała zawiera wszystkie niezbędne składniki decyzji. Organem odwoławczym jest Minister Sprawiedliwości.
©Patrycja Joanna Suwaj
Organ w orzecznictwie
2007.06.14, postanow. NSA W-‐wa, II GSK 54/07, LEX nr 338445
• Postępowanie prowadzone przez komisję, zmierzające do wyłonienia najkorzystniejszej oferty na udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, jest wzorowane na czynnościach poprzedzających zawarcie umowy cywilnoprawnej, uregulowanych w Kodeksie cywilnym (art. 66 § 1 i nast. oraz art. 72 § 1 k.c.). Podmiot prowadzący to postępowanie -‐ Narodowy Fundusz Zdrowia reprezentowany przez dyrektora oddziału wojewódzkiego Funduszu -‐ jest państwową jednostką organizacyjną, posiadającą osobowość prawną, art. 96 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135 ze zm.). Nie jest zatem organem administracji publicznej w rozumieniu ustrojowym i nie przyznano mu generalnie kompetencji do stosowania środków prawnych, właściwych organom administracji publicznej.
• Niewątpliwie więc postępowanie prowadzone przez komisję nie jest postępowaniem administracyjnym w rozumieniu przepisów ustawy k.p.a., a "rozstrzygnięcie" komisji nie jest decyzją administracyjną ani innym aktem o charakterze administracyjnoprawnym. Sprawa o zawarcie umowy o udzielenie świadczenia staje się sprawą administracyjną z chwilą złożenia przez świadczeniodawcę odwołania od rozstrzygnięcia komisji. Ustawa wyraźnie stanowi bowiem, że po rozpatrzeniu odwołania Prezes Funduszu wydaje decyzję administracyjną (art. 154 ust. 6).
©Patrycja Joanna Suwaj
Organ w orzecznictwie
• 2007.01.25, wyrok NSA W-‐wa, II GSK 320/06, LEX nr 287967
• Organem administracyjnym, wydającym decyzję w trybie przewidzianym w art. 83 ust. 4-‐6 ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 ze zm.) jest ZUS, a nie Prezes Zakładu. Zwrot "stronie przysługuje prawo do wniesienia wniosku do Prezesa Zakładu o ponowne rozpatrzenie sprawy" zawiera jedynie wskazanie podmiotu, do którego należy zaadresować wniosek, a nie organu właściwego do wydania rozstrzygnięcia w sprawie tego wniosku.
©Patrycja Joanna Suwaj
Aparat administracyjny
• tworzą wszystkie jednostki, które wykonują funkcje administracji publicznej – podmioty administracji
©Patrycja Joanna Suwaj
Organ administrujący
Organem administrującym jest każdy podmiot, któremu prawo (ustawa) przyznaje kompetencje administrowania:
1) każdy organ administracji publicznej; 2) organ państwowy oraz organ publiczny, który nie tylko posiada charakterystyczne funkcje wynikające z jego powołania, ale także posiada kompetencje przyznane mu przez prawo administracyjne, dzięki którym działa w sposób właściwy organom administracyjnym.
©Patrycja Joanna Suwaj
Organ administrujący
3) kierownicy państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych, którzy działają na terenie województwa oraz prowadzą sprawy z zakresu administracji publicznej;
4) kierownicy jednostek organizacyjnych powiatu uprawnieni przez starostę do wydawania decyzji administracyjnych w imieniu starosty;
©Patrycja Joanna Suwaj
Organ administrujący
5) organy wykonawcze jednostek pomocniczych samorządu terytorialnego, odpowiednio upoważnione;
6) organy jednostek organizacyjnych gminy, a także przedsiębiorstwa upoważnione do załatwiania indywidualnych spraw z zakresu administracji publicznej;
7) organy organizacji społecznych i inne społeczne podmioty organizacyjne, które łączą funkcje charakterystyczne dla ich funkcjonowania z funkcjami administrowania zlecone im w drodze aktu normatywnego;
©Patrycja Joanna Suwaj
Organ administrujący
8) podmioty prowadzące działalność pożytku publicznego, odpowiednio upoważnione;
9) podmioty prywatne, odpowiednio upoważnione, realizujące zadania z zakresu administracji publicznej.
©Patrycja Joanna Suwaj
Stosunek administracyjnoprawny
©Patrycja Joanna Suwaj
Realizowanie i stosowanie prawa administracyjnego
Aktywność organów administracji polega na realizowaniu lub stosowaniu prawa.
Realizowanie -‐ pojęcie szersze, dotyczy wszystkich norm; administracja działając zawsze realizuje jakąś normę (nie może działać nie realizując żadnej normy)
Stosowanie polega na wyprowadzaniu z normy ogólnej (generalnej) i abstrakcyjnej normy indywidualnej i konkretnej.
©Patrycja Joanna Suwaj
Realizowanie i stosowanie prawa administracyjnego
NORMY
ZADANIOWE
NORMY OKRE!LAJ"CE
KIERUNKI I CELE
NORMY KOMPETENCYJNE NORMY MATERIALNE
REALIZOWANIE
PRAWA
STOSOWANIE PRAWA
©Patrycja Joanna Suwaj
Stosunek administracyjnoprawny
Stosunek prawny powstaje wtedy, gdy prawo przedmiotowe ma dla dwóch podmiotów takie znaczenie, że w określonych warunkach sytuacja prawna jednego podmiotu jest połączona w pewien sposób z sytuacją podmiotu drugiego. Jeżeli prawem, o którym tu mowa jest prawo administracyjne, to mamy do czynienia ze stosunkiem administracyjnoprawnym.
F. Longchamps
©Patrycja Joanna Suwaj
Podmioty stosunku a-‐p
Organ administracji publicznej,
Organ administrujący
Podmiot administrowany
podmiot spoza adm. albo inny org. adm.
Podmiotowość wyznacza kompetencja
Podmiotowość wyznaczają normy prawa adm.
może pokrywać się ze zd. do czynności prawnych
©Patrycja Joanna Suwaj
Cechy stosunku a-‐p
1) jednym z podmiotów jest obligatoryjnie organ, 2) drugim podmiotem może być obywatel, spółka,
przedsiębiorstwo państwowe, i każda jednostka kwalifikowana przez prawo jako podmiot praw lub obowiązków administracyjnoprawnych
3) podmiotem rozstrzygającym o treści wzajemnych praw i obowiązków jest zawsze organ
©Patrycja Joanna Suwaj
Wielość podmiotów
• Po stronie organu
Współdziałanie lub upoważnienie do działania nie oznacza współkompetencji
• Po stronie podmiotu administrowanego:
współuczesnictwo nie oznacza wielości podmiotów jednego stosunku
©Patrycja Joanna Suwaj
Wielość podmiotów
• W praktyce coraz częściej pojawia się zespół wielu jednakowych stosunków administracyjnoprawnych
• Niemcy: administracyjne postępowanie masowe (fikcyjne założenie jednego stosunku procesowego, w którym wobec organu występuje w imieniu wszystkich wybrany lub wyznaczony pełnomocnik)
©Patrycja Joanna Suwaj
Stosunek administracyjnoprawny
-‐ następstwo prawne -‐ zastępstwo
©Patrycja Joanna Suwaj
WYNIKAJ!Z PRAWA
MATERIALNEGO
NIE S!KSZTA"TOWANE
PRZEZ
STRONY
NALE#! DO
KOMPETENCJI
ORGANU
POLEGAJ! NA
DZIA"ANIU
ZNOSZENIU
ZANIECHANIU
NIE S!EKWIWALENTNE
NAKAZANE
DOZWOLONE
ZAKAZANE
UPRAWNIENIA OBOWI!ZKI
PRZEDMIOT
©Patrycja Joanna Suwaj
POWSTANIE
MOŻE WYNIKAĆ Z SAMEJ NORMY PRAWA ADM.
GDY W DANYM STANIE FAKTYCZNYM LUB PRAWNYM ZACZYNA OBOWIĄZYWAC NORMA WIĄŻĄCA Z NIM
SKUTKI
NORMA ZARZĄDZENIA WYDANEGO W PRZYPADKU
KLĘSKI ŻYWIOŁOWEJ
GDY W DANYM STANIE PRAWA ZMIENIA SIĘ SYTUACJA
FAKTYCZNA LUB PRAWNA LUB PODEJMOWANA JEST
CZYNNOŚĆ I Z RĄ ZMIANA NORMA WIĄŻE SKUTKI
POWSTANIE OBOWIĄZKU SZKOLNEGO, NABYCIE PRAWA
DO EMERYURY
W WYNIKU KONKRETYZACJI NORMY
W DRODZE AKTU ADMINISTRACYJNEGO
WYDANEGO PRZEZ ORGAN ADMINISTRACJI
W RAMACH JEGO KOMPETENCJI
©Patrycja Joanna Suwaj
Powstanie stos. a-‐p z mocy prawa
• Rodzi obowiązki wyłącznie po stronie podmiotu administrowanego; są one konkretyzowane przez określone zdarzenia faktyczne
• Administracja publiczna bez ich konkretyzacji może przystąpić do ich egzekucji
©Patrycja Joanna Suwaj
Ustanie stosunku a-‐p
STOSUNEK TRWA
NIEZALE!NIE OD
ICH REALIZACJI
WOBEC ICH
NIEWYKONANIA
MO!E BY" ZASTOSOWANA
EGZEKUCJA
USTANIE ISTNIENIA
NORMY PRAWNEJ
B#D$CEJ JEJ
%RÓD&EM
USTANIE ISTNIENIA
AKTU
KONKRETYZUJ$CEGO
NORM#
OBOWI$ZKI LUB
UPRAWNIENIA
O CHARAKTERZE
POWTARZAJ$CYM SI#
WYGA'NI#CIE
STOSUNKU
REALIZACJA
DANEGO
DZIA&ANIA
OBOWI$ZKI LUB
UPRAWNIENIA
JEDNORAZOWE
STOSUNEK
ADM-PR
©Patrycja Joanna Suwaj
Kategorie stosunków administracyjnoprawnych
• Stosunki materialnoprawne i procesowe
• Stosunki sporne • Stosunki potencjalne i realne • Stosunki zewnętrzne i wewnętrzne
©Patrycja Joanna Suwaj
PRAWO KARNE:
WSPÓ!ZASTOSOWANIE
NORM PRAWA MATERIALNEGO
Z NORM" PROCESOW"
PRAWO CYWILNE:
PRAWO MATERIALNE
FUNKCJONUJE BEZ NORM
PROCESOWYCH
PRAWO ADMINISTRACYJNE
TYLKO CZ#$% NORM PR.
MATERIALNEGO MO&E BY%ZASTOSOWANA Z OB. NORM" POST#POWANIA
PRAWO ADMINISTRACYJNE
PODWÓJNA ROLA
ORGANU ORZEKAJ"CEGO
MI#DZY
PRZECIWNIKAMI
TOCZ"CYMI SPÓR
MATERIALNE
!"CZY PRZECIWNIKÓW
SPORU PRZED
S"DEM
PROCESOWE
STOSUNKI
MATERIALNE
I PROCESOWE
KATEGORIE
STOSUNKÓW
ADM.PR.
©Patrycja Joanna Suwaj
Układ stosunków prawnych w postępowaniach sądowych
SĄD
stos. stos.
procesowy procesowy
STRONA STRONA
POWÓD POZWANY OSKARŻCIEL OSKARŻONY
SKARŻĄCY stos. materialny ORGAN
©Patrycja Joanna Suwaj
Układ stosunków prawnych w prawie adm.
stos. materialny Strona organ adm. w podwójnej roli
stos. procesowy
©Patrycja Joanna Suwaj
Stosunek materialny i procesowy -‐ relacje
• Stosunek procesowy wyprzedza stosunek materialny
• Stosunek procesowy ma charakter przejściowy
• Stosunek materialny ma charakter trwały
©Patrycja Joanna Suwaj
!AMI" REGU!#NIERÓWNORZ#DNO$CI
ORGAN STRONA
S"D
STOSUNKI SPORNE
KATEGORIE
STOS. ADM.PR
©Patrycja Joanna Suwaj
ISTNIEJE STAN FAKTYCZNY
W KTÓRYM ORGAN MO!E
WYDA" AKT KONKRETYZUJ#CY
NORM$ OGÓLN#
POTENCJALNE
ZAISTNIENIE
AKTU
STOSOWANIA
PRAWA
REALNE
KATEGORIE
STOSUNKÓW
ADM.PR.
©Patrycja Joanna Suwaj
!"CZ" ORGAN ADMINISTRACJI
I PODMIOT SPOZA ADMINISTRACJI
ZEWN#TRZNE
!"CZ" PODMIOTY
ADM. PUBL.
WEWN#TRZNE
KATEGORIE
STOSUNKÓW
ADM.PR.
©Patrycja Joanna Suwaj
Podmioty administracji publicznej
• Organy administracji państwowej • Organy administracji rządowej
• Organy JST • Osoby prawa publicznego • Organy administrujące
©Patrycja Joanna Suwaj
BIURO
BEZPIECZE!STWA
NARODOWEGO
ORGANY PODLEG"E
PREZYDENTOWI
PREZYDENT RP
RPO GIODO GIP
ORGANY PODLEG"E SEJMOWI
ORGANY ADMINISTRACJI
PA!STWOWEJ
Organy administracji państwowej
©Patrycja Joanna Suwaj
RM
URZ!DY CENTRALNE
np. ABW, CBA
PREZES RM
URZ!DY CENTRALNE
MINISTROWIE
KIEROWNICY ZESPOLONYCH
S"U#B, INSPEKCJI
I STRA#Y
WOJEWODA
ORGANY ADMINISTRACJI
NIEZESPOLONEJ
ORGANY TERENOWE
ORGANY CENTRALNE
ORGANY ADMINISTRACJI
RZ$DOWEJ
©Patrycja Joanna Suwaj
SPECJALNY POWSZECHNY
SAMORZ!D
KORPORACJE FUNDACJE
PRAWA
PUBLICZNEGO
ZAK"ADY
ADMINISTRACYJNE
OSOBY PRAWA
PUBLICZNEGO
©Patrycja Joanna Suwaj
zakład publiczny
• Zakładem publicznym jest wyodręb-niona, względnie samodzielna jednostka organizacyjna, wykonująca zadania z zakresu administrowania sprawami publicznymi
1. Zakład jest tworzony przez różne podmioty, z uwzględnieniem różnych podstaw prawnych, w różnych formach aktów kreujących (zmieniających, znoszących)
©Patrycja Joanna Suwaj
zakład publiczny
2. Sam zakład publiczny nie jest organem administracji publicznej, choć jego organy są organami administrującymi;
3. Jest przejawem decentralizacji, gdyż otrzymuje zadania publiczne do realizacji od podmiotu administracji publicznej, który nadzoruje jego działalność;
4. Co do zasady „nie zarabia“ , a jej budżet „pochodzi“ z budżetu centralnego lub lokalnego;
©Patrycja Joanna Suwaj
zakład publiczny
5. Świadczy usługi na rzecz społeczeństwa z zakresu administracji świadczącej;
6. Korzystanie z zakładów ograniczone jest tylko do użytkowników zakładu (ograniczone, dobrowolne lub przymusowe korzystanie, dostępność bardziej lub mniej powszechna)
7. Między organami zakładu a jego użytkownikiem nawiązuje się stosunek administracyjnoprawny (z mocy prawa, z mocy decyzji administracyjnej) i stosunek władztwa zakładowego;
8. Zakłady administracyjne nie muszą być wyposażone w osobowość prawną;
©Patrycja Joanna Suwaj
zakład publiczny
• to jednostka organizacyjna stanowiąca zespół osób, rzeczy i praw majątkowych, utworzona na podstawie ustawy, wyodrębniona z aparatu administracji państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, wykonująca samodzielnie, ale pod nadzorem właściwego organu administracji publicznej, zadania publiczne z zastosowaniem form właściwych władzy publicznej, uprawniona do podejmowania działań władczych wobec osób będących jej użytkownikami albo znajdujących się na jej terenie z innych powodów (art. 5 ust. 1 pkt 11 ustawy Przepisy ogólne prawa administracynego).
©Patrycja Joanna Suwaj
stosunek władztwa zakładowego
• z mocy prawa (szkoła podstawowa), • z mocy decyzji administracyjnej (umieszczenie w
domu pomocy społecznej), • na mocy orzeczenia sądu (zakład karny), bądź • na mocy oświadczenia woli użytkownika
(sformalizowanego i potwierdzonego np. kartą biblioteczną, ale także niesformalizowanego, które może przybrać także formę czynności faktycznej korzystania jednorazowo z czytelni biblioteki, bez „zapisywania się“ do niej).
©Patrycja Joanna Suwaj
stosunek władztwa zakładowego
• W każdym zakładzie możemy wyróżnić kategorię pracowników zakładu i jego użytkowników (destynatariuszy), dobrowolnych (uczniowie, studenci, odwiedzający muzeum) lub przymusowych (więźniowie, pacjenci szpitala psychiatrycznego).
• Personel zakładu wykonuje władztwo zakładowe: władczo określa sytuację użytkowników zakładu, często również w drobnych bieżących sprawach życia co-‐dziennego.
• Mówimy wówczas o aktach zakładowych, które niegdyś były aktami rzeczywiście wewnętrznymi, a obecnie podlegają kontroli zewnętrznej, w tym sądowej.
©Patrycja Joanna Suwaj
2006.06.14, wyrok wsa w Warszawie, I SAB/Wa 43/05, LEX nr 219345
1. Uczelnia wyższa jest zakładem administracyjnym. Jest to więc jednostka organizacyjna, niebędąca organem państwowym ani organem samorządu, która została powołana do wykonywania zadań publicznych i jest uprawniona do nawiązywania stosunków administracyjnoprawnych. Zakład administracyjny (publiczny), jako jedna z form decentralizacji, nie podlega władzy hierarchicznej organów administracji rządowej i sprawuje funkcje administracji publicznej samodzielnie, korzystając z władztwa zakładowego. W zakładzie administracyjnym proces realizacji zadań publicznych przebiega w obrębie szeroko pojętej jego organizacji, a organy szkół wyższych są uprawnione do podejmowania konkretnych decyzji na podstawie i w ramach ustaw.
©Patrycja Joanna Suwaj
uznanie administracyjne
• to sfera, w której organ administracji może rozstrzygnąć w różny sposób przy tym samym stanie faktycznym
• swoboda podjęcia rozstrzygnięcia – zawsze w granicach prawa
©Patrycja Joanna Suwaj
funkcje zlecone
• zadania własne • zadania zlecone (powierzone, poruczone, gdzie
zlecenie zawsze znajduje pierwotne źródło w ustawie, tzn. albo wynika z przepisów ustawy wprost albo w ustawie zawarte jest upoważnienie do zlecania zadań).
©Patrycja Joanna Suwaj
©Patrycja Joanna Suwaj
obowiązek publicznoprawny, ciężar publicznoprawny
• W ujęciu szerokim pojęcie ciężaru publicznego oznacza wszelkie obciążenia nakładane na jednostki dla osiągnięcia celów realizowanych przez administrację publiczną.
• W węższym znaczeniu pod pojęciem ciężaru publicznego rozumie się nałożony na jednostkę obowiązek świadczenia o charakterze innym niż pieniężny dla realizacji określonych celów publicznych.
©Patrycja Joanna Suwaj
obowiązek publicznoprawny, ciężar publicznoprawny
• jest stanowiony w zasadzie normą prawa materialnego administracyjnego
• jest wymierny jak i niewymierny • można przypisać cechy: indywidualności, konkretności, aktualności, obiektywnej sprawdzalności
• może polegać na nakazie czynienia, nieczynienia, zaprzestania czynienoa, znoszenia (pati)
©Patrycja Joanna Suwaj
rzeczy publiczne
• dobra naturalne oraz dobra wytworzone, przeznaczone do użytku publicznego w zakresie pełnego lub ograniczonego użytkowania, które jest uregulowane w całości lub części przepisami prawa administracyjnego.
©Patrycja Joanna Suwaj
rzeczy publiczne
• Rzeczy publiczne stanowią własność państwa lub związków publicznoprawnych
• Dobrami naturalnymi są woda, powietrze, a dobrami wytworzonymi na przykład budynki czy budowle
• ruchomości i nieruchomości • Cechy rzeczy publicznej nie będzie miała spółka prawa handlowego, której właścicielem jest państwo, a także lokal użytkowy stanowiący własność gminy oddany w jakąś cywilną formę władania osobie prywatnej.
©Patrycja Joanna Suwaj
OPARCIE NA PRAWIE
I DZIA!ANIE W JEGO GRANICACH
W!ADCZY CHARAKTER
DZIA!ANIE W IMIENIU I NA RACHUNEK PA"STWA
LUB INNEGO UPOWA#NIONEGO PODMIOTU
DZIA!ALNO$% NA ZASADACH NON PROFIT
POLITYCZNY CHARAKTER
DZIA!ANIE CHARAKTERYZUJ&CE SI' CELOWO$CI&OPARCIE Z REGU!Y NA ZAWODOWYM PERSONELU
DZIA!ANIE W INTERESIE PUBLICZNYM
DZIA!ANIE W SPOSÓB CI&G!Y I STABILNY
CHARAKTER MONOPOLISTYCZNY I BEZOSOBOWY
DZIA!ANIE NA ZASADACH KIEROWNICTWA I PODPORZ&DKOWANIA
CECHY ADMINISTRACJI
©Patrycja Joanna Suwaj
Administracja w ujęciu przedmiotowym
RZECZOWY PODZIAŁ ZADAŃ
DZIAŁY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ
administracja budownictwa
administracja oświaty
administracja ochrony zdrowia
administracja spraw socjalnych
©Patrycja Joanna Suwaj
centralizacja
• Hierarchiczne podporządkowanie -‐ zależność
-‐ aspekt służbowy: obowiązek wykonywania wiążących poleceń służbowych, wydawanych przez organ nadrzędny
-‐ aspekt osobowy: uzależnienie obsady stanowisk (powołań, zwolnień, awansów, itp.) w ramach organu podporządkowanego od woli i decyzji organu nadrzędnego
-‐ Odpowiednikiem tych zależności jest pełen nadzór, nie ograniczony przez ustawowe kryteria (polega na kierownictwie)
©Patrycja Joanna Suwaj
centralizacja
• Istota ukłądu scentralizowanego nie odpowiada wymogom demokratycznego państwa prawnego i taki układ powinien być w takim państwie wyjątkiem
• Są jednak dziedziny administracji publicznej, których scentralizowanie jest niezbędne – jakie?
©Patrycja Joanna Suwaj
CENTRALIZACJA
***$ ORGANY NACZELNE
A
B
C
*** kompetencje obsada personalna $ środki finansowe
©Patrycja Joanna Suwaj
decentralizacja
• Cechy charakterystyczne -‐ brak hierarchicznego podporządkowania -‐ Rozproszenie kompetencji na organy różnych szczebli -‐ Samodzielność organów w wykonywaniu zadań i ponoszenie za to pełnej odpowiedzialności
-‐ Samodzielność (lub względna samodzielność) finansowa poszczególnych szczebli podziału administracyjnego
-‐ Obsada personalna nie zależy od organu nadzorczego (chyba, że stanowi instrument nadzoru)
©Patrycja Joanna Suwaj
DECENTRALIZACJA
ORGANY
CENTRALNE
©Patrycja Joanna Suwaj
PRZENIESIENIE KOMPETENCJI -‐ DELEGACJA
A
B
©Patrycja Joanna Suwaj
delegacja
USG
Art. 8. 1. Ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.
©Patrycja Joanna Suwaj
PRZENIESIENIE KOMPETENCJI -‐ DEWOLUCJA
A B
©Patrycja Joanna Suwaj
dewolucja
USG Art. 97. 1. W razie nierokującego nadziei na szybką
poprawę i przedłużającego się braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych przez organy gminy, Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej, może zawiesić organy gminy i ustanowić zarząd komisaryczny na okres do dwóch lat, nie dłużej jednak niż do wyboru rady oraz wójta na kolejną kadencję.
©Patrycja Joanna Suwaj
Pelnomocnictwo administracyjne
B A
©Patrycja Joanna Suwaj
pełnomocnictwo administracyjne
USG
Art. 33. 4. Wójt może powierzyć prowadzenie określonych spraw gminy w swoim imieniu zastępcy wójta lub sekretarzowi gminy
©Patrycja Joanna Suwaj
upoważnienie ustawowe
ustawa o administracji rządowej w województwie Art. 2. Administrację rządową na obszarze województwa wykonują:
1) wojewoda, 2) działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach, w imieniu:
a) wojewody, z ustawowego upoważnienia, b) własnym, jeżeli ustawy tak stanowią,
©Patrycja Joanna Suwaj
nadzór
Organ nadzorczy Organ nadzorowany sprawdzanie
©Patrycja Joanna Suwaj
Nadzór
Środki nadzoru merytorycznego
Sprawdzanie-‐ Kryteria wg ustawy
uchybienia
Środki nadzoru personalnego
©Patrycja Joanna Suwaj
nadzór
• Istotą nadzoru jest wyciąganie konsekwencji z zachowania organu podporządkowanego, które jest obserwowane przez organ nadzorczy, z punktu widzenia określonego kryterium nadzoru (czyli wzorca, z którym porównuje się dane zachowanie)
©Patrycja Joanna Suwaj
nadzór
• Kryteria: -‐ Legalność -‐ Celowość -‐ Gospodarność -‐ Rzetelność -‐ Słuszność -‐ Itp.
©Patrycja Joanna Suwaj
nadzór
• Organ nadzorczy wyprowadza konsekwencje, stosując środki nadzoru, którymi są możliwości władczego i jednostronnego oddziaływania na czynności organu nadzorowanego
©Patrycja Joanna Suwaj
Kontrola
Organ kontrolujący
Organ kontrolowany sprawdzanie
©Patrycja Joanna Suwaj
kontrola
• Polega na badaniu stanu istniejącego , porównaniu go ze stanem postulowanym oraz na ustaleniu zakresu i przyczyn zauważonych rozbieżności.
• Kontrola występuje jako etap procedury nadzorczej lub samoistnie
©Patrycja Joanna Suwaj
kierownictwo
Organ kierujący Organ kierowany Wszelkie środki oddziaływania
©Patrycja Joanna Suwaj
kierownictwo
• Najsilniejsza z więzi organizacyjnych w administracji. Występuje wyłącznie w układzie scentralizowanym
• Organ nadrzędny może wykorzystywać wszelkie środki oddziaływania, za pomocą których może wyznaczać treści działania jednostce kierowanej, a pełna odpowiedzialność prawna za ich wykowanie leży po jego stronie
©Patrycja Joanna Suwaj
kierownictwo
• Organ kierujący ma do dyspozycji pełen zakres oceny jednostki kierowanej, obejmującej warunki, sposób i treść działania tej jednostki
• Organ kierujący nie ma praw ado przeniesienia kompetencji organu podporządkowanego na inny organ, do ich odebrania, czy przejęcia
• Może natomiast wytyczać sposób realizacji tych kompetencji
©Patrycja Joanna Suwaj
Koordynacja
Organ koordynujący Organy koordynowane harmonizacja
©Patrycja Joanna Suwaj