pod redakcją Joanny Smarż - uniwersytetradom.pl

Anna Dąbrowska

15

Materialne prawo administracyjne37 to prawo obejmujące normy odno-

szące się do konkretnych sfer aktywności administracji Są one podstawą

powstania stosunku administracyjnoprawnego (z mocy prawa na podstawie

decyzji czy działań faktycznych) a w związku z powyższym dotyczą nakładania

obowiązkoacutew bądź przyznawania lub odmowy przyznania uprawnień indywi-

dualnie określonym podmiotom38 Administracyjne prawo materialne jest

bardzo rozczłonkowane gdyż jest to jedyna w istocie dziedzina prawa grupu-

jąca tak roacuteżne stany faktyczne poddane rozmaitym regulacjom39 Ze względu na

to iż prawo administracyjne materialne jest niezwykle rozległe merytorycznie

i obejmuje zroacuteżnicowane dziedziny a przez to w jego skład wchodzi ogromna

ilość aktoacutew prawnych charakteryzujących się w dodatku ogromnym dynami-

zmem niezwykle trudno całościowo przedstawić proces jego europeizacji

i wskazać konkretne efekty we wszystkich dziedzinach tego prawa40

Zagadnienie europeizacji materialnego prawa administracyjnego jest

przez przedstawicieli doktryny ujmowane dwojako ndash w węższym lub szerszym

znaczeniu W pierwszym przypadku europeizacja materialnego prawa

administracyjnego oznacza proces zmiany prawa krajowego państwa

członkowskiego pod wpływem norm prawnych ustanowionych w źroacutedłach

prawa Unii Europejskiej W drugim zaś europeizacja obejmuje procesy kształ-

towania polskiego porządku prawno-administracyjnego w części materialnej

pod wpływem prawa Unii Europejskiej ale też prawa takiej europejskiej

organizacji międzynarodowej jak Rada Europy Ponieważ Unia Europejska

została ukształtowana na fundamencie wartości zadeklarowanych w Konwencji

o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności41 z dnia 4 listopada

37 Szerzej o materialnym prawie administracyjnym zob Rozważania nad pojęciem i istotą prawa administracyjnego materialnego (w) Prawo administracyjne materialne System Prawa Administracyjnego T 7 (red) R Hauser Z Niewiadomski A Wroacutebel Warszawa 2017 s 1-50 38 Z Duniewska wskazuje że bdquozrodziło się ono i trwa ze względu na ludzi na potrzeby człowieka i kreowanych przez ludzi wspoacutelnot Nie jest ono ndash ze swej istoty ndash nastawione na spełnianie oczekiwań administracji publicznej choć właśnie ona jest często jego inicjatorem lub kreatorem Sprzyjając dobremu administrowaniu prawo to tworzone jest przede wszystkim dla tych ktoacuterzy objęci są prawnie zakreśloną aktywnością tej administracji lub narzuconą jej powściągliwościąrdquo Z Duniewska W kwestii roli i celoacutew materialnego prawa administracyjnego (w) Studia z prawa administracyjnego i nauki o administracji Księga jubileuszowa dedykowana Prof zw dr hab Janowi Szreniawskiemu (red) Z Czarnik Z Niewiadomski J Posłuszny J Stelmasiak Przemyśl-Rzeszoacutew 2011 s 165 i n 39 J Zimmermann Jedność prawa administracyjnego (w) Między tradycją a przyszłością w nauce prawa administracyjnego (red) J Supernat Wrocław 2009 s 831 40 J Jagielski Europeizacja prawa hellip op cit s 39-40 41 Dz U 1993 Nr 61 poz 284 ze zm

Europeizacja materialnego prawa administracyjnego ndash wprowadzenie do problematyki

16

1950 r dlatego też rozdzielenie zakresu oddziaływania tych dwoacutech porządkoacutew

na polskie materialne prawo administracyjne jest trudne do przeprowadzenia

W tej sytuacji zasadne jest opowiedzenie się za wyroacuteżnionym wyżej szerszym

znaczeniem europeizacji materialnego prawa administracyjnego42

Opisany powyżej proces europeizacji prawa administracyjnego powo-

duje zmiany materialnego prawa administracyjnego ktoacutere są konsekwencją

udziału Polski w Radzie Europy i ratyfikowania Konwencji o Ochronie Praw

Człowieka i Podstawowych Wolności udziału Polski w Unii Europejskiej jak

roacutewnież przyszłych wyzwań w tym zakresie dla prawa administracyjnego

Zmiany w zakresie prawa administracyjnego materialnego będące

następstwem udziału Polski w Radzie Europy dotyczą tych obszaroacutew prawa

administracyjnego ktoacutere wiążą się ze statusem osoacuteb fizycznych z ich prawami

i wolnościami43 (min zniesienie cenzury zmiany w prawie prasowym ustawa

o gwarancjach wolności sumienia i wyznania prawo o stowarzyszeniach pra-

wo o zgromadzeniach partiach politycznych i cudzoziemcach)

Oddziaływanie prawa Rady Europy jako bdquoklasycznegordquo prawa

międzynarodowego o zasięgu regionalnym jest niewątpliwie mniej intensywne

niż oddziaływanie prawa Unii Europejskiej ponieważ po pierwsze ndash jest to

prawo ochrony praw człowieka a zatem jego zakres normowania jest węższy

po drugie ndash oddziaływanie tego prawa na prawo państw-stron Rady Europy jest

poddane regułom prawa międzynarodowego ktoacutere nie ustanowiło jeszcze

systemu podobnie wszechstronnych zroacuteżnicowanych i skutecznych form

wpływu na prawo wewnętrzne państw europejskich jakie ukształtowały się

stopniowo w prawie Unii Europejskiej44

Roacutewnież udział państwa w strukturach Unii Europejskiej wywołuje

skutki w zakresie konkretnych regulacji dotyczących prawa materialnego

W Polsce szczegoacutelnie widoczne jest to zdaniem M Jaśkowskiej w odniesieniu

do kwestii gospodarczych ochrony środowiska45 prawa urzędniczego i komu-

nalnego prawa rolnego kartelowego celnego zagospodarowania przestrzen-

42 A Wroacutebel Europeizacja prawahellip op cit s 18-19 43 Zdaniem J Łętowskiego Rada Europy uchwala konwencje wydaje liczne dyrektywy i zalecenia ktoacuterych przedmiotem jest głoacutewnie sfera określana jako bdquoprawa człowiekardquo a przede wszystkim stosunki na linii obywatel ndash państwo J Łętowski Rada Europy o postępowaniu administracyjnym (w) Problemy prawa publicznego Lublin 1993 s 93-94 44 A Wroacutebel Europeizacja prawa hellip op cit s 20 45 Europeizacja prawa poprzez zbliżanie systemoacutew prawnych ma szczegoacutelnie doniosłe znaczenie w dziedzinie środowiska Dyrektywa jako instrument harmonizacji prawa jest najczęściej stosowaną formą działania Unii Europejskiej służącą osiągnięciu celoacutew określonych w art 191 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej MM Kenig-Witkowska Prawo środowiska Unii Europejskiej Warszawa 2012 s 105