pirs 161 web

زیادكردنی ئەندامانی ئەنجوومەنی كۆمیسیۆنی

بااڵی هەڵبژارنەكانی عێراق، لە قازانجی كێیە؟

161

باڵوکراوه یه کی ئازاده، یه کێتی الوانی دیموکراتی کوردستان مانگی دوو جار ده ری ده کات. سێشه ممه 2012/8/28

بەپێی ئامارێكی فەرمی وەزارەتی كاروكاروباری كۆمەاڵیەتی حكومەتی هەرێم،

نزیكەی 120 هەزار كەمئەندام بە هەموو جۆرەكانیەوە لە هەرێمی كوردستان هەیە، هاوكات ئەو رێژەیەش سەرجەمیان مانگانە

موچە لە وەزارەتی ناوبراو وەردەگرن. دەكرێت رێژەی ئەو ئامارەی بە

دەستكەوتووە زیاتریش بێت، بەاڵم رێژەكە تەنها ئەو كەمئەندامانە دەگرێتەوە كە ناوی

خۆیان لە وەزارەتی كاروكاروباری كۆمەاڵیەتی تۆمار كردووە، هەروەها بەپێی ئامارێكی

فەرمی كۆمەڵەی ژین بۆ پەككەوتوانی دەست و پێ و كۆمەڵەی كەڕواڵاڵن و كۆمەڵەی

كورتە بااڵكان و كۆمەڵەی بیركۆاڵن و كۆمەڵەی نابینایان، زیاتر لە 26363

ل3كەمئەندام لە كوردستان هەیە. ل7

لە هەرێمی كوردستان 120 هەزار كەمئەندام هەیە سەرۆكی كۆمەڵەی ژین: بەشێكی زۆری هاوواڵتیان بەهۆی

رووداوەكانی هاتوچۆوە كەمئەندام بوونە

ئەبوبەكر هەڵەدنی، ئەندامی سەركردایەتی یەكگرتوی ئیسالمی:هەڕەشەکانی ناوەند بە هۆی

کەلێنی ناوماڵی کوردنهەفتەنامەی لەدیمانەیەكی ئیسالمی یەكگرتوی سەركردایەتی ئەندامە هەڵەدنی، ئەبوبەكر »پرس«دا باس لە هۆكارەكانی فشارەكانی حكومەتی ناوەند دەكات بو سەر هەرێمی كوردستان و پێی وایە بەشێكی پەیوەندی بەوەوە هەیە كە كورد لەناو خۆیدا یەكڕیز نیە. هاوكات پێكهێنانی ئەنجومەنی بااڵی دانوستان بەگرنگ دەزانێت و ڕای وایە ئەگەر الیەنەسیاسیەكان لەم ئەنجومەنەدا هەبن ئەوا بەیەكگرتوویی دەتوانرێت داوای مافەكانی كورد بكرێت و وەاڵمی مەترسیەكان بدرێتەوە.

حزبی گۆڕان شەڕە ئیعالمی دژی وەزارەتی سامانە سروشتییەكان و

ل5وەزیرەكەی راگەیاندووە

ل2

www.lawanikurdistan.com ژماره 161 22012/08/28

بوو، دروس��ت لەعێراقدا سیاسی قەیرانێكی ڕاب��ردوو لەماوەی پرس: ئێستاش باس لەوە دەكرێت كە بەرەو هێور بونەوە دەڕوات، ئایا ئاسۆی

چارەسەر كردنی كێشەكان تا چەند ڕوونە؟حكومەتی دەگوترێت پێی ئەوەی هەیەو كێشە لەعێراقدا هەڵەدنی: ڕۆژەی هەر نییە. بوونی واقیع ئ��ەرزی لەسەر نیشتیمانی هاوبەشی دروست كێشە لەپێكهاتەكاندا یەكێك لەگەڵ مالیكی حكومەتەكەی سەبارەت هەبووە هەولێر لەڕێكەوتنامەكەی كە بڕیارانەشی ئەو دەكات، بە هەرێم و بەغداد بەشێكی زۆری جێبەجێ نەكراوە و گرفتە سەرەكیەكان بەهەڵواسراوی ماونەتەوە. ئەم قەیرانانەش دەگەڕێتەوە بۆ حەوت ساڵ پێش ئێستا، بەشێكی زۆری هۆكارەكانیشی پەیوەندی بە حكومەتی ناوەندەوە هەیە، دەسەاڵتدارانی سیاسی كوردیش یەكێك بوون لەهۆكارەكانی، چونكە پالن و بەدواداچوون و چاودێری نەبووە. ئێستاش ناكرێت ئەو قەیرانانە تاكو سەر بمێنێتەوە، چونكە زیانی لەسەر ئایندەی عێراق و هەرێمی كوردستان هەیە. بۆیە ئێمە پێمان وایە گەڕانەوە بۆ دەستوور و پابەند بوون پێوەی

بااڵنسی ڕاگرتنی ئەو دۆخەیە لەعێراقدا.پرس: لەماوەی ڕابردوو لەسەر پرسی لێسەندنەوەی متمانە لەنوری مالكی الیەنە كوردیەكانی هەرێم جگە لەگۆڕان یەك دەنگ بوون، ئایا یەك دەنگ نەبوونی گۆڕان لەگەڵ الیەنە كوردیەكانی دیكە تاچەند كاریگەری لەسەر

سقلی كورد هەبوو لەبەغداد؟هەڵەدنی: نەك بەتەنها لیستی گۆڕان، بەڵكو برادەرانی یەكێتیش بەجۆرێك شتەكەیان بەتەم و مژاوی هێشتەوە، بۆیە هۆكاری بەشدار نەبوونەكە الی خۆیانە، بەاڵم نەبوونی یەكڕیزی الی كورد زیانی گەیاندوە لەناوەند و ئەمەش

بەشێكە لەوەی كە ڕیزی كورد بە لەیەكهەڵوەشاوە لەقەڵەم دەدرێت.شەڕە و نەتەوەییەكان ب��ەرژەوەن��دی��ە دەڵێین كاتێك هەموو ئێمە كۆبكاتەوە، هەموومان كە بێت چوارچێوەیە ئەو دەبێت نیشتیمانیەكان بێگومان ئەمەش وەكو دروشم جوانە، بەاڵم كاتێك دێتە سەر جێبەجێ كردن، بەداخەوە بەرژەوەندییە حیزبیەكان و گرێی دەروونی لەگەڵ سیاسەت كردندا ڕێگە نادات ئەو هیواو ئاواتە لەو چوارچێوەیەدا لێكۆڵینەوەی لێ بكرێت، ئەم هەموو هەڕەشەو مەترسیەی لەناوەندەوە لەكورد دەكرێت، بۆ

ئەوەیە هەست دەكرێت درز و كەلێن لەناو ڕیزی كوردا هەیە.كوردستانی هاوپەیمانی بۆ كۆمەڵ یەكگرتوو پاڵی هاتنە دوای پرس: لەسەر لێسەندنەوەی متمانە لەمالكی باس لەوە دەكرێت ساردی كەوتۆتە نێوان الیەنەكانی ئۆپۆزسیۆن و ئێستاش وەكو جاران كۆبونەوە ساز ناكەن،

ئەم ساردبوونەوەیە تاچەند ڕاستە؟هەڵەدنی: ئێمە وەكو الیەنەكانی ئۆپۆزسیۆن چوارچێوەیەكی فەرمیمان نییە كە بەرەیەكی ئۆپۆزیسیۆن بێت، بەڵكو ئێمە لەسەر پرسی پاكێجەكان و چاكسازی پڕۆژەیەكی هاوبەشمان هەبووەو داومانە بە حكومەت، جگە هەستیارەكانی دۆخە لەسەر هەبووە هەماهەنگیمان لیژنەیەكی لەوەش كوردستان كە پڕۆژەی هاوبەشی تەبەنی كردووە. ئەم ماوەیەش بەهۆی ئەو دۆخانەی دروست بوو لەسەر مەسەلەی لێسەندنەوەی متمانە لەمالكی دید و تێڕوانینی جیاواز هەبوو لەالیەن ئۆپۆزسیۆنەوە كە ئێمە تەفەهومی ئەو

بەشەی دەكەین. لەدواین كۆبونەوەشماندا جەخت كرایەوە لەسەر ئەوەی ئەم سێ الیەنە دەبێت ڕاوێژی زیاتر بكەن و ڕێز لە پەیوەندیەكانی یەكتر بە داومانە پاكێجەی ئەو شەش لەسەر چوار چێوەی هاوبەشی بگرن و دەسەاڵت. بەنیازیشن لەئایندەیەكی نزیكدا كۆبونەوەیەكی لوتكەی هەر سێ

سەركردەكە ببەستین بەمەبەستی دروست بوونەوەی گەرم و گوڕی.پرس: باس لەوە دەكرێت سەركردایەتی سیاسی كورد تەنها لەوكاتانەی

كێشەو قەیران هەیە ڕاوێژتان پێ دەكات، ئایا ئەمە ڕاستە؟هەڵەدنی: بەداخەوە تاكو ئێستا وابووە و دەبوایە پرس و ڕاوێژ هەبوایە بۆ سەرجەم ئەو پرسانەی پێی دەگوترێت نیشتیمانی و گشتی كە پەیوەندی هەیە بەهەرێمی كوردستانەوە، هەر لەمەسەلەی پێشمەرگەو مادەی سەدو چل و مافەنەتەوەییەكان، بەاڵم دەسەاڵتی سیاسی كوردی وەكو پێویست ئەم هەنگاوەی نەناوەو حیسابی بۆ الیەنەكانی دیكە نەكردووە، بەڵكو تەنها لە قەیرانەكاندا گەڕاوەتەوە. پێویستە پێش ئەوەی قەیران دروست ببێت ڕوبەڕوومان مەترسیەك ئەگەر تاوەكو هەبێت هەماهەنگیمان هەموومان داوای لەبەغداد ئەوان نموونە بۆ ببینەوە، بەرەنگاری هەموومان بویەوە و نابێت دروست سازان كوردستان لەهەرێمی بەاڵم دەك��ەن، ڕێكەوتن

بەزۆرینەو كەمینە مامەڵە لەگەڵ پرسەكان و ئۆپۆزسیۆن دەكرێت.پرس: لەچەند هەفتەی ڕابردوو ڕێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان چەند تاكو یەكگرتوو و كۆمەڵ ئێوە وەكو الیەنەكانی داوە، توندی لێدوانێكی چەند لەگەڵ ئەو لێدوانانەی ئەودان، یاخود تاكو چەند بەقازانجی كورد و

خودی ئۆپۆزسیۆنە؟هەڵەدنی: ئەو لێدوانانە گوزارشت لە بزوتنەوەی گۆڕان و ڕێكخەرەكەی لەكوردستان ئەو پرسانەی بەشێكی زۆری لەسەر ئێمەش بەاڵم دەكات، پۆپە چڵە گەیشتۆتە گەندەڵی مەسەلەی لەوانە هەیە، تێبینیمان هەیە تێكەاڵون، و حكومەت و حیزب ناكرێت هاواڵتیان یەك سەیری وەكو و دەتوانین بەو داهاتەی كوردستان خزمەتی زیاتر بكەین و كورد یەكگرتووبێت لەبەرامبەر مەترسیە دەرەكییەكان، بەتایبەتی ئێستاش لە دۆخی سوریا پارچەیەكی ئەوەی بۆ بین پشتیوان و پاڵپشت دەبێ كەبەو شێوەیەیە دیكەی كوردستان ئازاد بكرێت، ئێمە تێبینیمان لەسەر ئەوانە هەیە، بەاڵم دەگونجێت گوزارشت كردنی ئێمە و هەوڵی ئێمە جیاواز بێت لەهەندێك

بوارەوە.بە وبەغداد هەرێم كێشەكانی دەكەن لەوە باس هەندێك كەس پرس:

تاكەكەسی كراون، لەكاتێكدا هەرێم ڕایدەگەیەنێت كێشەكانیان تاكەكەسی پێشمەرگەو و غاز و وەكو »نەوت نیشتیمانیەكانی پرسە لەسەر نییەو

مادەی سەدو چل«ە، ئێوە چۆن لەكێشەكان دەڕوانن؟هەڵەدنی: بەشێكی بەرچاوی كێشەكان حەقیقین، بۆ نموونە كەهێشتا مادەی سەدو چل جێبەجێ نەكراوە، وا خەریكە دەساڵ تێدەپەڕێت، بەاڵم ئەوانەی بۆی دانراون نەخراوەنەتە بواری جێبەجێ كردنەوە و بەشێوەی كیسەڵ ئاسا دەڕوات، جگە لەوەش پرسەكانی وەكو داهات و پێشمەرگە و ناوچە جێناكۆكەكان و پرسی دیبلۆماسیەت كێشەیان لەسەر هەیە، بەاڵم لەعێراقیشدا گەڕان بینیوە، تێدا زۆر جار ئەو قەیرانانە تاكەكەس ڕۆڵی لەیەك ناوەند وادەكات كە بەدوای نفوس و پێگەی سیاسیدا لەهەرێم و

گەیشتن نەبێت.پرس: زۆر جار لەكێشەكانی نێوان هەرێم و بەغداد تەنها سەرۆكی هەرێم ڕووبەڕووی بەغداد دەبێتەوە، بۆچی الیەنە سیاسیەكانی دیكە وەاڵمدەرەوەی

بەغداد نابن؟ئاگادار یەكتر دەبێ هەموومانە كێشەی كێشەكە ئەگەر هەڵەدنی: بكەینەوەو ئەو بڕیارە هەموومان تەبەنی بكەین، پێش ئەوەی هەڵوێستێكی

سیاسی دیاری كراو دەربڕابێت.ئەگەر ئەو كێشانە حەقیقین، ئەو هەموو وەزیر و كار بەدەستە لەبەغداد چی دەكەن و بۆ ناكشێنەوە؟ بۆ لەشاشەی تەلەفزیۆنەكان لەگەڵ نوری مالكی دەردەكەون؟ یان بۆچی دەبێت كێشەكانمان بەشێكی سەرەكی لەسەر مەسەلە مادی و گرێبەستەكان بێت و لەسەر هەق و مافەكانی دیكە نەبێت؟ بۆیە بەشێكی زۆری ئۆباڵەكە لەئەستۆی دەسەاڵتی كوردییە. بەڕای ئێمەش ئەولەویەتی كێشەكان بریتییە لە مادەی سەد وچل و ناوچە جێناكۆكەكان و دووەمیش ئەوەیە كە هاواڵتی حەقیقی بین و لەم واڵتەدا ڕۆڵمان هەبێت

و هەست بەشەراكەتی ڕاستەقینە بكەین.كوردستان لەپەرلەمانی داوای كوردستان هەرێمی حكومەتی پرس: كردوە بۆئەوەی ئەنجومەنێكی بااڵی دانوستان لەگەڵ بەغداد پێكبهێنێت، بەبڕوای ئێوە ئەم ئەنجومەنە دەتوانێت بەستەڵەكی نێوان هەرێم وبەغداد

بتوێنێتەوە؟هەشت م��اوەی كە ئۆپۆزسیۆنە بیرۆكەی ئەنجومەنە ئەم هەڵەدنی: ئەوەی بۆ كوردستان، هەرێمی بەحكومەتی داویەتی ئێستا پێش مانگ پرسەكانی نێوان هەرێم و بەغداد بە دام و دەزگایی بكرێت، ئەمەش لەجیاتی ئەوەی كەسایەتی و حیزبێكی سیاسی مەرجەع بێت، چونكە مادام ئەوە سەرجەم پێویستە هەموانە، بۆ مەترسیەكەشی و هەموانە چارەنووسی ڕێكخراوەكان و ڕۆشنبیران و لە حیزب كوردستان پێكهاتەكانی خەڵكی باشە پێمان ئێمە بۆیە بكرێنەوە، ئاگادار مەسەالنە لەم گشتی ڕای و بچێتە ناو چوارچێوەیەكەوە و ئەنجومەكە دەسەاڵتی پێبدرێت و دەسەاڵتی بەدواداچوون و لێپرسینەوە هەبێت و سەر بەپەرلەمان بێت، پێمان وایە لەسەر باش فشارێكی دەتوانن سیاسیانە الیەنە ئەم باش ئاستێكی تا حكومەتی ناوەند دروست بكەن و بەیەكگرتوویی داوای مافەكانی خۆمان

بكەین، جگە لەوەش بەرپەرچی مەترسیەكانیش بدەینەوە.

ئەم هەموو هەڕەشەیەی لە ناوەندەوە لە كورد دەكرێت، بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە درز و كەلێن لەناو ڕیزی كوردا هەیە

ئەبوبەكر هەڵەدنی، ئەندامی سەركردایەتی یەكگرتوی ئیسالمی:

ئەم ماوەیەش بەهۆی ئەو دۆخانەی دروست بوو لەسەر مەسەلەی لێسەندنەوەی متمانە لەمالكی لەالیەن ئۆپۆزسیۆنەوە دید و

تێڕوانینی جیاواز هەبوو

دیمانە: زیرەك عەبدولڕەحمان، سلێمانی

یەكگرتوی سەركردایەتی ئەندامە هەڵەدنی، ئەبوبەكر لە باس »پ��رس«دا هەفتەنامەی لەدیمانەیەكی ئیسالمی سەر بو دەكات ناوەند حكومەتی فشارەكانی هۆكارەكانی بەوەوە پەیوەندی بەشێكی وایە پێی و كوردستان هەرێمی پێكهێنانی هاوكات نیە. یەكڕیز خۆیدا لەناو كورد كە هەیە ئەنجومەنی بااڵی دانوستان بەگرنگ دەزانێت و ڕای وایە ئەگەر بەیەكگرتوویی ئەوا هەبن ئەنجومەنەدا لەم الیەنەسیاسیەكان دەتوانرێت داوای مافەكانی كورد بكرێت و وەاڵمی مەترسیەكان

بدرێتەوە.

www.lawanikurdistan.com2012/08/28 161 3ژماره

دوای سێ جار درێژكردنەوەی ماوەی كارەكانی كۆمیسیۆنی بااڵی سەربەخۆی ڕێكنەكەوتوون عێراق سیاسیەكانی الیەنە هێشتا عێراق، هەڵبژاردنەكانی لەسەر پێكهێنانی ئەنجومەنێكی كۆمیسیاری نوێ بۆ كۆمیسیۆنەكە. پرسی هۆكاری ترین سەرەكی كۆمیسیۆنەكەش ئەندامانی ژم��ارەی زیادكردنی بۆ جیاوازی خوێندنەوەی الیەنە هەر سیاسیەكانە. الیەنە ڕێكنەكەوتنی لە هەریەك لەنێوان بەتایبەتی هەیە، ئەنجومەنەكە ئەندامانی زیادكردنی لیستی هاوپەیمانی كوردستانی و لیستی گۆڕان دا جۆرێك لە ڕای پێچەوانە زیادكردنی ژمارەی لە بەشێوەیەكی جیاواز گوزارشت هەیە و هەریەكەیان

ئەندامانی ئەنجومەنەكە دەكەن. سەرۆكی كۆمیسیۆنی بااڵی سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان پێیوایە زیادكردنی ژمارەكان سەرپێچی یاسایە و دەبێت تەنها نوێنەری پێكهاتە سیاسیەكان جگە هەڵبژاردنیش بواری پسپۆڕێكی ئەنجومەنە. لەو هەبێت نوێنەریان لەوەی ئاماژە بۆئەوە دەكات كە زیادكردنی ئەندامانی ئەنجومەنی كۆمیسیاری كۆمیسیۆنی هەڵبژاردن لەعێراق هیچ لەبابەتەكە ناگۆڕێت، هاوكات زیادكردنی

ژمارەی ئەندامەكان بە دوور دەزانێت.

فڕاكسیۆنی گۆڕان: زیادكردنی ژمارەی ئەندامانی كۆمیسیۆن بەپێویست دەزانینئەندامێكی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە فڕاكسیۆنی گۆڕان زیادكردنی سەربەخۆی ب��ااڵی كۆمیسیۆنی كۆمیسیاری ئەنجومەنی ئەندامانی هەڵبژاردنەكان بەگرنگ دەزانێت وپێی وایە زیادكردنی دەبێتە هۆی ئەوەی هەموو الیەنە سیاسیەكانی عێراق لەو ئەنجومەنەدا نوێنەریان هەبێت، لەو بارەیەوە شۆڕش حاجی، سەرۆكی فراكسیۆنی گۆڕان بەهەفتەنامەی پرسی ڕاگەیاند »بۆئەوەی هەموو پێكهاتەكانی عێراق لەو ئەنجومەنەدا نوێنەرایەتی كۆمیسیۆنی ئەندامانی زیادكردنی ئێمە هەبێت، خۆیان ڕاستەقینەی

هەڵبژاردنەكانی عێراق بەپێویست دەزانین«.لەكاتی زیادكردنی ژمارەی ئەندامانی ئەنجومەنی كۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەكان هەریەك لە لیستی هاوپەیمانی نیشتیمانی كە نوێنەرایەتی شیعەكان دەكات و لیستی عێراقیەش نوێنەرایەتی سوننەی عەرەبی دەكات ژمارەی ئەندامەكانیان كوردیش نوێنەرانی و لەچاودێران بەشێك دەكات، زیاد ئەنجومەنەدا لەو لەبەغداد لەو بارەیەوە هۆشداریان داوە كە زیادكردنی ئەندامەكان بە زیانی كورد كۆتایی دێت، بەاڵم شۆڕش حاجی ڕەتی دەكاتەوە زیادكردنی ئەندامانی ئەنجومەنی كۆمیسیاران زیانی هەبێت بۆ كورد، وەكخۆی دەڵێت »ئەوانەی باس لە زیانی زیادكردنی ژمارەی ئەندامانی ئەنجومەنەكە دەكەن بۆ كورد بیانویان بۆ ئەوەیە كە ژمارەكە كەم بێت و وەكو خۆی بمێنێتەوە، تاكو هەریەك لە یەكێتی وپارتی نوێنەری خۆیان هەبێت و ئۆپۆزیسیۆن نوێنەری

خۆی نەبێت«. سەربەخۆی بااڵی كۆمیسیۆنی ئەنجومەنی ئەندامانی ژمارەی لەئێستادا بەسەر بووە دابەش كە كەس نۆ لە )9( بریتیە لەعێراق هەڵبژاردنەكان ئەندامیان چوار )4( شیعە پێكهاتەی لە هەریەك عێراقدا، پێكهاتەكانی توركمانیش هەیەو ئەندامیان دوو هەركەیان )2( و سوننە كورد و هەیە )1( ئەندامێكی هەیە، بەاڵم چەند الیەنێكی سیاسی داوایان كردووە ژمارەی ئەندامانی ئەنجومەكە بەپێی ژمارەی الیەنە سیاسیەكان بێت، ئەوەش دەبێتە مایەی ئەوەی ئەنجومەنەكە لە نوێنەری پێكهاتەكانی عێراقەوە بگۆڕدرێت بۆ نوێنەری الیەنە سیاسیەكان كە بەپێی هەمواری پڕۆژە یاساكە )15( پانزە یەك تەنیا كورد و دەكات زیاد ئەندام واتە )6( شەش دان��راوە، ئەندام كورسی دیكەی بەر دەكەوێت، ئەوكاتیش هەریەك لەیەكگرتوی ئیسالمی و لیستی گۆڕان كێبڕكێیان دەبێت بۆ وەرگرتنی كورسییەكە، بۆیە ئەندامەكەی لیستی گۆڕان ئاشكرایدەكات كە هاوپەیمانی كوردستانی ڕاشكاوانە باسیان لەو ئەنجومەنەدا ببێت و كورسیەك نایانەوێت ژمارەكە زیاد لەوە كردووە بۆ ئۆپۆزیسیۆن بێت، بەاڵم پێدانی كوردسیەك بەئێمە نەبەویستی ئەوان و

ئێمەیە بەڵكو بەپێی یاسایە«.

هاوپەیمانی كوردستانی: لەپێناو ئەوەی گۆڕان كورسیەكی زیاد بێت ئەوا دەوڵەتی یاسا چوار كورسی زیاد دەبێت

پەرلەمانتارێكی گ��ۆڕان لیستی ئەندامەكەی بیروڕای بەپێچەوانەوەی هاوپەیمانی كوردستانی لەئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق پێی وایە زیاد كردنی ژمارەی ئەنجومەنەكە و هێنانی نوێنەری الیەنە سیاسیەكان بۆ ئەو دامەزراوە بارەیەوە ڕەوەز مەهدی لەم نفوسی سیاسییە، زیادكردنی بۆ سەربەخۆیە عەزیز، لەسەر لیستی پارتی دیموكراتی كوردستان، بەهەفتەنامەی پرسی ڕاگەیاند »پێش ئێمە هەریەك لە لیستی عێراقییەو ڕەوتی سەدر و ئەنجومەنی بااڵی نیشتمانی هەستیان بەمەترسی زیادكردنی ژمارەی ئەندامانی ئەنجومەنی

ژمارەی زیادكردنی كردووە، عێراق هەڵبژاردنی كۆمیسیۆنی كۆمیسیارانی ئەندامان و هێنانی نوێنەری الیەنە سیاسیەكان بۆ زیادكردنی نفوسی سیاسی

ئەو الیەنانەیە لەناو دامەزراوەیەكی سەربەخۆدا«. پەرلەمانتارەكەی هاوپەیمانی كوردستانی پێی وایە بەزیادكردنی ئەندامانی بۆ ڕەنگە ئەوەش دەبێت، زیاد یاسا« »دەوڵەتی نفوسی ئەنجومەنەكە هەڵبژاردنی داهاتووی عێراق مەترسیدار بێت. ئەوانەشی پشتگیری زیادكردنی ئەندامانی ئەنجومەنی ئەو كۆمیسیۆنە سەربەخۆیە دەكەن، ڕەنگە لە ڕوانگەی تەسكی حیزبی سەیریان كردبێت لەپێناو پێدانی كورسیەك لە ئەنجومەنەكە. لەوە باس كە دەكاتەوە ڕەت دەنگۆیانە ئەو سەرجەم مەهدی، رەوەز دەكەن هاوپەیمانی كوردستانی بەڕاستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ دژی وەرگرتنی كورسیەكی ئەنجومەنی كۆمسیۆنی هەڵبژاردنە لەالیەن لیستی ئۆپۆزیسیۆنی كوردییەوە، ئەو وتی »ئێمە هەرگیز دژی ئەوە نەبووین گۆڕان كورسیەكی گۆڕان ئەوەی لەپێناو بەاڵم دیكە، دەزگایەكی ئەنجومەنەو لەو هەبێت كورسیەكی زیاد بێت ئەوا دەوڵەتی یاسا چوار كورسی زیاد دەبێت، ئەوەش كوردەوە و كوردستان هەرێمی بەرژەوەندی لەڕوانگەی دەبێت بابەتێكە هەڵوەستەی لەسەر بكرێت، تەنها لەو ڕوانگەیەشەوە دژی زیادكردنی ژمارەی

ئەندامانی ئەنجومەنەكە بووین«.

ژمارەی زیادكردنی بااڵی هەڵبژاردنەكانی عێراق: كۆمیسیۆنی سەرۆكی ئەندامەكان پێچەوانەی یاسایە

بااڵی كۆمیسیۆنی 200٧���ی ساڵی یانزەی )11( ژم��ارە یاسای بەپێی سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان، دەبێ تەنها پێكهاتەكانی عێراق لە كۆمیسیۆندا نوێنەرایەتیان هەبێت و بەهیچ جۆرێك باسی الیەنە سیاسیەكانی نەكردووە. كردنی زیاد بە عێراقیش هەڵبژاردنەكانی كۆمیسیۆنی سەرۆكی بەبڕوای ناو بڕیارەكانی لەسەر ڕێكەوتن ئەوكات ئەنجومەن ئەندامانی ژم��ارەی

كۆمیسیۆن ئەستەم دەبێت. سەرۆكی كۆمیسیۆنی بااڵی سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی فەرەج حەیدەری، لەمیانەی لێدوانێكدا بۆ هەفتەنامەی پرس وتی »زیادكردنی ژمارەی ئەندامانی ئەنجومەنی كۆمیسیۆنی بەاڵی سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان دەبێتە هۆی ئەوەی نوێنەری سەرجەم الیەنە سیاسیەكانی ناو پەرلەمانی عێراق كورسیان هەبێت، تەنها لەیاساكەدا چونكە سەرپێچییە، كۆمیسیۆن یاسای بەپێی ئەمەش الیەنە نەك هەبێت نوێنەریان بۆئەوەی كراوە عێراق پێكهاتەكانی باسی

سیاسییەكان«. دەڵێت ژمارەكانەو زیادكردنی شێوازی لەسەر گرنگی تێبینی حەیدەری نوێنەری كۆمیسیۆن ئەنجومەنی ئەندامانی پێویستە تیۆری »وەك��و پێكهاتەكانی عێراق بن نەوەك نوێنەری الیەنە سیاسیەكان بن، لەناو هەر فڕاكسیۆنێكی پەرلەمان چەند الیەنی سیاسی هەیە، ئەگەر زیاد بكرێت ئەوا

هەریەكەیان نوێنەریان دەبێت«. مایەی دەبێتە ئەندامانە ئەو ژم��ارەی »زیادكردنی وایە پێشی ناوبراو ئەستەم بوونی ڕێكەوتنی نێوان نوێنەرانی ناو كۆمیسیۆن، بەو پێیەی تاكو

ژمارەی ئەندامان زیاد ببێت جیاوازیەكان زیادتر دەبێت«.

پسپۆڕێكی بواری هەڵبژاردن: ژمارەی ئەندامانی ئەنجومەنی كۆمیسیاران زیاد ناكرێن

ئەندامانی ژم��ارەی زیادكردنی هەڵبژاردن ب��واری پسپۆڕێكی بەبڕوای ئەنجومەنی كۆمیسیاران تەنها ڕازی كردنی الیەنە سیاسیەكانی ناو پڕۆسەی سیاسی عێراقەو دەبێتە هۆی بەرزبوونەوەی خەرجی لەسەر بودجەی عێراق.

پێشی وایە ژمارەكان زیاد ناكرێن و هەروەكخۆی دەمێنێتەوە.هۆگر چەتۆ، پسپۆڕی بواری هەڵبژاردن بەهەفتەنامەی »پرس«ی ڕاگەیاند »زیاد كردنی ژمارەی ئەندامانی كۆمیسیۆن وابەستەیە بەوەی داواكاری هەیە الیەنەكانی دیكە بەشداریان پێبكرێت، ئەگەرچی بەبڕوای من ژمارەكە زیاد ناكرێت و هەر وەكخۆی دەمێنێتەوە، چونكە زیادكردنی ژمارەكە دەبێتە هۆی

ئەوەی خەرجیەكی زیاتر لەسەر حكومەتی عێراق بكەوێت«. پسپۆڕەكەی بواری هەڵبژاردن پێی وایە زیادكردنی ژمارەی ئەندامانی ئەو هێندەی ناهێنێت، ئەنجومەنەدا ئەو بەسەر گۆڕانكاریەك هیچ ئەنجومەنە

ئەوەی بودجەیەكی زۆرتر خەرج دەكرێت.جیاواز لە ڕای ئەندامەكەی لیستی هاوپەیمانی كوردستانی، هۆگر چەتۆ پێی وایە ئەگەر هاتوو ئەو ژمارەیەش زیاد بكرێت ئەوا نە زیانی بۆ كورد دەبێت كارگێڕی بەسەر گۆڕانكاری بەزیادكردنیشی چونكە دەبێت، سودی نە و كە بكرێت ئەوە لەسەر موزایەدە ئەوكات ڕەنگە بەاڵم نایەت، هەڵبژاردن

بزوتنەوەی گۆڕان یاخود یەكگرتوی ئیسالمی نوێنەرێكیان هەبێت.

زیادكردنی ئەندامانی ئەنجوومەنی كۆمیسیۆنی بااڵی هەڵبژاردنەكانی عێراق، لە قازانجی كێیە؟

ئامادەكردنی: پرس، سلێمانی

www.lawanikurdistan.com ژماره 161 42012/08/28

بۆ توركمان شتێكی خراپ نییە، بەاڵم هەندێك شت هەیە ناگونجێ، چونكە دابەشبوونی جوگرافی توركمان لە هەرێمی كوردستان و عێراقدا، دابەشبوونێكی زنجیرەیی نییە، بەڵكو پچڕ پچڕە. بۆ نموونە ئەو ناوچانەی كە توركمانی تێدایە لە تەلەعفەرەوە هەتا مەندەلی، پچڕ پچڕە، واتە توركمان، عەرەب، كورد، یان عەرەب، كورد، توركمان،...ئیدی بەمشێوەیە دابەشبوونە، واتە تێكەاڵوە و تەنیا تایبەت نییە بە توركمان، بۆیە بەو پچڕان پچڕانەی دابەشبوونی توركمانەكان

مافی ئۆتۆنۆمی و فیدراڵییەت بۆ توركمانەكان بڕێك زەحمەت دەبێت.پرس: ئێوە وەك توركمانەكان پێناسەتان بۆ شاری كەركوك چییە؟

بازرگان: كەركوك شارێكی كوردستانییە، بەاڵم مەبەست كوردبوونی نییە، كەركوك واتە ئاشورییە. و عەرەبی و توركمانی و كوردی شارێكی بەڵكو عێراقێكی بچوكە، بە ناسنامەی كوردستانییەوە. چونكە هەر لەدێر زەمانەوە كورد و توركمان و مەسیحی تێدا بووە، میللەتی عەرەبی هەر تێدا نەبووە، بەڵكو

لە سەردەمی حوكمی سەدام حوسێن عەرەب هاتە حەویجە.

هەواڵێكی سپێدە تەلەفزیۆنی وەرزشیەكەی *بێژەرە تكلێف، بە بوو بوو لێ تلكێفی دەخوێندەوە، وەرزش��ی هەڵەیەی ئ��ەو ج��ار سێ لە زیاتر بەڵكو ج��ارەك ن��ەك

دووبارەكردەوە.)ئەو بێژەرە پێوستی بە خوێندنی خێرا هەیە(

یەكەم وێنەی ئیسالمی كۆمەڵی لۆكاڵی *تەلەفزیۆنی نوێژی تەراویحی راستەوخۆ بۆ بینەرانی گواستەوە كە لە

هۆڵی مەڵبەندی هەولێری كۆمەڵ بەرێوەدەچوو.)كاكە ئێوە بەچی رازین، لە مزگەوت حزبایەتی دەكەن

هەر وەی،............(*تەلەفزیۆنی سەتەالیتی............ بەرنامەیەكی لەسەر هۆكارەكانی كەمی خوێندەوە ئەنجامدا، ئەوانەی بەشداری بەرنامەكەیان كرد، زۆربەیان ئەهلی تاوڵە و دۆمینەو ئۆكەی

بوون.خۆی كابرا ن��ەك ن��ەدا، كەناڵەكەمان ن��اوی )بۆیە

بناسێ�تەوە(توند ئەو سەری سایەی لە كوردستان هەرێمی *لە نییە((، (( پزیشكیەكان چاودێریە دەزگا لە تۆڵیەی و هاواڵیتان خۆیان بونەتە دەزگای كۆنترۆڵی جۆری ) شیری

دیاالك بەنموونە(() خەیااڵتان خاوە كورد بە كیماو خەردەل بنی نەهات

ئیسكپاریەر زەاڵتەیە(بەرنامەی كوردستان گەلی سەتەالیتی كەناڵی *لە نوسیببوو بەم جۆرە گوندێكی ناوی كوردستان ژیانەوەی باسنێ- سیوەل-ناحیەی سوركێو-ناوچەی )سورباو-بناری

گوندی سیول- سلێمانی(ناوەراست- عێراق-رۆژهەاڵتی كوردستانی )هەرێمی كیشوەری ئاسیا- هەسارەی زەوی) ئەوانەی لەبیرچو ئێمە

بۆمان تەواوكرد(.*لە هەواڵێكی كەناڵی knn كە وەرزشی بوو نوسرابوو یانەی لە بەرامبەر بێ گۆڵی دوو بە ئەرسناڵ یانەی

ئەرسناڵی ببردەوە.)هەڵە نەكەن ژان ئەیان گرێ(

*لە گۆڤاری پێشكەوتنی ژمارە 181 لە الپەری وەرزشی دیمانەی سەردار ئیسماعیلی پاڵەوانی جیهان لە مانشێتی

سەرەكەی بزوێنێك بە زیادە نوسرابوو.)ئەی هەتیوانە ئەم دەم درێژیەتان لەچی؟؟؟(

بێ رووتووش

بازرگان، عەبدولقادر پرس، هەفتەنامەی لەگەڵ تایبەتدا دیمانەیەكی لە سەرۆكی بزوتنەوەی چاكسازی توركمان، ئاماژە بەوە دەكات كە هەنگاوەكانی مالیكی بەرەو دیكتاتۆرییەت دەڕوات، روونیشی دەكاتەوە كە بەهۆی یەكهەڵوێست نەبوونی كورد و دۆخی ئێستای سوریا مەسەلەی متمانە سەندنەوە لە مالیكی

سارد بۆتەوە.وەكو پارتێكی توركمانی راشكاوانە رایدەگەیەنێت كە ئەوان هاوهەڵوێست و هاوسۆزی دەسەاڵتی كوردین و پێشیوایە هەتا هەرێمی كوردستان وەپێشبكەوێت

هێندەش توركمان وەپێشدەكەوێت.سەرۆكی بازرگان عەبدولقادر كەركوكەوە، ش��اری ناسنامەی لەبارەی بزوتنەوەی چاكسازی توركمان، ئاشكرای دەكات كەركوك عێراقێكی بچوكە بە

ناسنامەی كوردستانییەوە.پرس: ئێوە خوێندنەوەتان بۆ رەوشی ئێستای عێراق چییە؟

بازرگان: بارودۆخی سیاسی عێراق لە پاش كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا هەتا ئێستا لە تێكچووندا بووە. چونكە بارودۆخی سیاسی عێراق تەنیا ناوخۆیی نییە، بەڵكو هەرێمیشە. لەبەر ئەوەی دەوڵەتانی وەكو توركیا و ئێران و سوریا و سعودییە و ...هەروەها پێوەندی نێوان شیعە و سووننە لە عێراق، كاریگەریان هەبووە لەسەر دۆخی سیاسی عێراق، ئەمەش بەرەنجامی ئەو تێنەگەیشتنەیە

كە لەنێوان دەوڵەتە هەرێمییەكان هەیە.هۆكاری ئەم ئاڵۆزییەی عێراقیش ئەوەیە كە كاتی خۆی دەسەاڵت لە ژێر دەستی سووننە دابووە و ئێستا لە ژێر دەستی شیعەدایە و ئێرانیش لە عێراقدا لەبەرژەوەندی شیعەكان كار دەكات. هەروەها بارودۆخی ئێستای ناو سوریاش

كاریگەری هەبووە بەسەر عێراقەوە.ئەو بارودۆخە وایكرد كە كار بكاتە سەر هەرێمی كوردستان و پەیوەندییەكانی

لەگەڵ حكومەتی ناوەندی تێكبچێت.پرس: هەڵوێستی ئێوە وەكو توركمانەكانی كوردستان و پارتێكی سیاسی

توركمانی، سەرنجتان لەسەر هەنگاونانی مالیكی بەرەو دیكتاتۆرییەت چییە؟و حكومەت لە نین بەشدار كوردستانی توركمانی وەكو ئێمە بازرگان: پەرلەمانی عێراقدا، هەتا بزانین ئایا مالیكی سەد لە سەد دیكتاتۆرە یان نا؟

بەاڵم ئەوەی تێبینی دەكەین مالیكی بەرەو دیكتاتۆرییەت دەڕوات.ساڵی 2010 دوای هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق، كەهێشتا حكومەتی نوێ

ئەیاد لیستەكەی وت: مالیكیمان بە كرد، بەغدامان سەردانی پێكنەهاتبوو، عەالوی زۆرینەی هێناوە و با ئەو حكومەت دروست بكات. لە وەاڵمدا مالیكی وتی: ئەگەر لە كۆاڵن و جادەكانی بەغدا خوێن بڕژێت، ئێمە حكومەت رادەست كەواتە دەگیرێین. هەموومان بێنە سەر حوكم ئەوان ئەگەر ناكەین، چونكە متمانە لە نێوان شیعە و سووننە و پارتە سیاسییەكانی عێراقدا نییە. هەر

ئەمەش وایكردووە مالیكی بەرەو دیكتاتۆری بڕوات.پرس: ئێوە تاچەند لەگەڵ هەوڵەكانی الدانی مالیكین؟

بازرگان: هەتا ماوەیەك هەموو الیەك دەیوت دەبێ مالیكی لەكار البدرێت، كەچی دوای بارودۆخی سیاسی سوریا، كەچی ئێستا ئەیاد عەالوی دەڵێ: دەبێ مالیكی لە پۆستەكەی بمێنی، بەاڵم هەندێك ئاڵ و گۆڕ و چاكسازی لە سیاسەت و پێكهاتەی حكومەتدا بكرێت. كەواتە دۆخی نێوان شیعە و سووننە گۆڕاوە، بەنسبەت كوردیشەوە، بەداخەوە كوردیش دابەش بووە، الیەنێك دەڵێ دەبێ لەوانەیە ئۆپۆزسیۆنیش نەگۆڕدرێت، با نەخێر دەڵێ الیەنێكیش بگۆڕدرێت، بڵێت من پەیوەندیم پێوەی نییە، چونكە لە حكومەتا نیم. كەواتە لەناو پارتە كوردییەكاندا كۆدەنگی لەسەر ئەو مەسەلەیە نییە. ئەمەش وایكرد هەتا ئێستا

مالیكی لە پۆستەكەی بمێنێتەوە.هەر هەڵوێستمان دەژین، كوردستان هەرێمی لەناو كە توركمان ئێمەی حكومڕانی و دەسەاڵت ئەگەر چونكە كوردییە. دەسەاڵتی هەڵوێستی وەك كوردی لە هەرێمی كوردستان تێكبچێت، واتە دۆخی ئێمەش تێكچووە. ئێمە لە زۆر بابەتدا لەگەڵ كورددا هاوسۆزیمان كردووە، چونكە سوودی من لە ناو هەرێمی كوردستانە و عەرەب لێم دوورە، هەتا هەرێمی كوردستان وەپێشبكەوێت هێندەش توركمان وەپێشدەكەوێت. لەو لۆژیكەوە پەیام و هاوسۆزیمان لەگەڵ

دەسەاڵتی كوریدا بووە.پرس: ئایا ئێوە لە دەسەاڵتی خۆماڵی كوردی رازین سەبارەت دەستەبەر

كردنی ماف و ئیمیتیازەتەكانی توركمان؟بازرگان: لە سەدا سەد نەخێر، بەاڵم ئەگەر بارودۆخی توركمان بەگشتی ناو لە توركمانەكان تر، دەبینین بە شوێنەكانی بكەین بەراورد لەناو هەرێم هەرێم خودان ماف و ئیمتیازی خۆیانن، بۆ نموونە توركمانەكان پارتی سیاسی و كۆمەڵەی رۆشنبیری و میدیای تایبەت بەخۆیان و قوتابخانەی توركمانی و هەیە، ...مان و رۆشنبیری بەرێوەبەرایەتی گشتیی و توركمانی پەروەردەی بەاڵم ئەمانە كافی نین، هێشتا زیاترمان دەوێ، چونكە میللەتی دووەمین لەناو حكومەتی لەناو دەكەین زیادتر هاوبەشی داوای بۆیە كوردستاندا. هەرێمی

هەرێمی كوردستاندا.پرس: ماوەیەك هەندێك لە پارتی توركمانی لە هەرێمی كوردستان داوای

مافی ئۆتۆنۆمیان دەكرد بۆ توركمانەكان، ئەو داوایە بە كوێ گەیشتووە؟بازرگان: حزبەكەی ئێمە ئەو داوایەی نەبووە. ئەوە داوای حزبەكانی جەبهەی توركمانی و ئەوانەی دەرەوەی هەرێمی كوردستان بوون. هەڵبەت مافی ئۆتۆنۆمی

هەتا هەرێمی كوردستان پێش بكەوێت هێندەش توركمان پێش دەكەوێت

عەبدولقادر بازرگان، سەرۆكی بزوتنەوەی چاكسازی توركمان:

دیمانە: پرس

كەركوك عێراقێكی بچوكە، بە ناسنامەی ئێمە وەكو توركمان لەگەڵ دەسەاڵتداینكوردستانییەوە

مالیکی بەرامبەر گەیشتنی عەلالوی بە دەسەاڵت گوتی: ئەگەر لە كۆاڵن و جادەكانی بەغدا خوێن بڕژێت، ئێمە

حكومەت رادەست ناكەین، چونكە ئەگەر ئەوان بێنە سەر حوكم هەموومان دەگیرێین

www.lawanikurdistan.com2012/08/28 161 5ژماره

ماوەیەكە حزبی گۆڕان، هەڵمەتێكی راگەیاندنی دژی وەزارەتی سامانە بیانوی بە ئەوەش راگەیاندووە، وەزیرەكەی، خودی و سروشتیەكان ناشەفی لە گرێبەستە نەوتیەكان و ئاشكرانەكردنی گرێبەستە نەوتیەكان پێیانوایە، سیاسی چاودێرانی و بەرپرسان لە بەشێك داهاتەكەی، و گۆڕان هەمان ئەو رەخنانە دەگرێت كە شەهرستانی و مالیكی لەبارەی گرێبەستە نەوتیەكانی هەرێم كردویانە، ئەوەش بە هەڵەیەكی مێژوویی بگرێت رەخنانە ئەو هەمان گۆڕان نابێت پێیانوایە دەدەن. قەڵەم لە وەزیری سامانە هەورامی ئاشتی هاوكات دەیگرن. كورد ناحەزانی كە و نەوتیەكان گرێبەستە تەواوی روونكردنەوەیەكیدا لە سروشتیەكان، داهاتەكەی بۆ حزبی گۆڕان و رای گشتی روون كردۆتەوە، بۆچونەكانی

هەڵسوڕاوانی حزبی گۆڕانیشی بەدرۆ خستۆتەوە.

شەفافی گرێبەستە نەوتییەكان چەند ل��ە سروشتیەكان، سامانە وەزی���ری ه��ەورام��ی، ئاشتی سەرچاوە و و وزە و پیشەسازی لێژنەی لەگەڵ كۆبونەوەیەكیدا ئۆپۆزیسیۆنیشی نوێنەرانی كە كوردستان، پەرلەمانی سروشتیەكانی تێدایە، بە وردی باسی لە گرێبەستە نەوتیەكان كردووە و زانیاری وردی بە ئەندامانی ئەو لێژنەیە داوە و وەاڵمی سەرجەم پرسیارەكانی لێژنەكەی داوەتەوە. دوا بە دوای ئەوەش ناوبراو لە سەردانێكیدا بۆ الی رێكخەری كاتژمێردا چوار ماوەی لە مستەفا، نەوشیروان گۆڕان، حزبی گشتی وردەكاری گرێبەستە نەوتییەكانی بۆ روونكردۆتەوە و وەاڵمی سەرجەم پرسیارەكانیشی داوەتەوە. بەاڵم ماوەیەكە بەرپرسانی بااڵی ئەو حزبە، رەخنە لە گرێبەستە نەوتیەكان دەگرن و دەڵێن »تاوەكو ئێستا شەفاف

نیە«.دكتۆر عومەر نورەدینی، ئەندامی پەرلەمانی كوردستان، لەسەر لیستی لەو تۆمەتانە ئامانج لەوبارەیەوە بە »پرس«ی، راگەیاند، كە پارتی، دروستكردنی كاریگەرییە بۆ سەر رای گشتی و مەبەستێكی سیاسی لە پاڵەوەیە بۆ ئەوەی لە هەڵبژاردنی ئایندەدا خەڵكی دەنگیان پێبدات. هەرێم حكومەتی سەركەوتوەكانی سیاسەتە لە »یەكێك دەڵێت ئەو سیاسەتی نەوتە، ئەو تۆمەتانەی كە ئەوان داویانەتە پاڵ وەزارەتی سامانە سروشتیەكان بێ بنەمایە و ئەساسی نیە، هەروەها گۆڕان لە مەسەلەی راگەیاندندا سیاسەتێكی هەیە ئەویش، ئەوەی پارتی و حكومەت لە كوێ

سەركەوتوبوون دەیەوێ دژی بوەستێت و لە كەداری بكات«. نورەدینی كە هاوكات جێگری سەرۆكی لیستی كوردستانیشە، دوپاتی بۆ گرێبەستەكانی وردەك��اری هەورامی ئاشتی ئەوەی پاش ك��ردەوە، نەوشیروان مستەفا روونكردۆتەوە، وتبوویان بڕوامان بەو سیاسەتە هەیە«. مەسعود عەبدولخالق، چاودێری سیاسی پێیوایە ئەوەی گۆڕان لەبارەی لەبەر »گۆڕان دەڵێت ئەو ئاساییە، دەیڵێت نەوتیەكانەوە گرێبەستە ئەوەی ئۆپۆزیسیۆنە بۆیە ئاساییە تەنها الیەنە سلبیەكانی گرێبەستەكان

باس بكات«. لەبارەی مالیكی، و شەهرستانی حوسێن لە یەكە هەر هەروەها هەرێم حكومەتی ئاڕاستەی توندیان رەخنەی نەوتیەكان گرێبەستە كردووە، هاوكات بەشێك لە چاودێران رەخنەی ئەوە لە گۆڕان دەگرن، كە بەهەمان شێوەی ناحەزانی كورد رەخنە لە گرێبەستە نەوتیەكانی

حكومەتی هەرێم دەگرێت. لەوبارەیەوە شەماڵ نوری، ئابووریناس دەڵێت »رەخنە ئاساییە، بەاڵم وا نابێت هەمان ئەو رەخنانە بن كە شەهرستانی و مالیكی دەیگرن، باشترە بەشێوەیەك بێت نەبێتە دژایەتی بۆ هەرێم. كە كەسێكی فاشیلی وەك شەهرستانی، لێدوانێك دژی نەوتی هەرێم دەدات، نابێت قسەكانی كوردستان سیاسی الیەنێكی بەداخەوە ب��ەاڵم وەربگیرێت، بەهەند قسەكانی دەقۆزێتەوە و هەمان قسەی ئەو دەڵێتەوە، ئەوەش هەڵەیەكی

گەورەیە كە روویداوە«. لەگەڵ كۆمپانیاكانە پشكی لەبارەی گۆڕان حزبی توندی رەخنەی

حكومەتی هەرێم، چونكە كۆمپانیاكان لە دەرهێنانی نەوتدا پشكی زۆریان هەیە، لەوبارەیەوە، عەبدوڵاڵ محمدئەمین، ئەندامی پەرلەمانی كوردستان لە فراكسیۆنی گۆڕان، دەڵێت »خۆی كۆمپانیاكان پشكێكی زۆریان لە نەوتدا هەیە، ئەو یاسایەش لەو شوێنانە پەیڕەو دەكرێت كە نەوت بە قورسی یاخود لە ژێر بەحردا دەردەهێندرێت، ئەوەش بڕگە خراپەكەی زیاتر ناوبراو جێبەجێكراوە«. تائێستا بڕەگەیەش ئەو و یاسایەكەیە ناشەفاف بێت، و هەرزان وایكردووە مامەڵەی نەوت وتیشی »ئەمەیە

فرۆشبكرێ و بدرێتە واڵتان«.

داهاتی گرێبەستە نەوتییەكانقسەیان ماوەیەكە گۆڕان، حزبی تایبەتی بە ئۆپۆزیسیۆنی بەرەی لەسەر دیارنەمان و نەزانینی داهاتی هەناردەكردنی نەوت دەكەن، بەاڵم ئاشتی هەورامی، وەزیری سامانە سروشتیەكان، لە روونكردنەوەیەكیدا، ئەو تۆمەتانەی رەتكردۆتەوە و جەختی لەوە كردۆتەوە، تەنانەت یەك سەنتیش بزر نەبووە، بەڵكو سەرجەم داهاتی نەوت و روون و ئاشكرایە، هەروەها هەرێم، حكومەتی دراوەت��ە دۆالر ملیۆن ٧34« دەڵێت ئەو بۆ پرۆژە دەكرێتە كۆمپانیاكانەوە لەالیەن راستەوخۆ كە زۆرەكە بڕە ژێرخانی ئابوری هەرێمی كوردستان كە 4 ملیارد و 220 ملیۆن دۆالرە«. گەڕان سەركەوتنی بەمەرجی هاتووە، روونكردنەوەكەدا لە هەروەك ناردنە و كۆمپانیاكە بۆ دیاریكراوەكان زەویە لە نەوت دۆزینەوەی و

دەرەوەی نەوتەكەش. داهاتی كە دوپاتیكردەوە، پارتی، پەرلەمانتاری نورەدینی، عومەر بۆ هەمووی هەورامی ئاشتی ئاشكرایە، و روون نەوتیەكان گرێبەستە

لێژنەكەی پەرلەمان و حزبی گۆڕان روون كردۆتەوە«. بەاڵم پەرلەمانتاران و بەرپرسانی بااڵی گۆڕان، رەتی دەكەنەوە كە

تاوەكو ئێستا داهاتی سااڵنەی نەوت دیار بێت.

ژمارەی گرێبەستەكان گرێبەستە ژم���ارەی ل��ەب��ارەی سروشتییەكان، سامانە وەزی���ری نەوتییەكان، روونی كردۆتەوە كە ژمارەی گرێبەستەكان 35 گرێبەستە و بڕی داهاتەكەشی 4 ملیارد و 963.5 ملیۆن دۆالرە، ئەوەش تەنیا ٧43 ملیۆن دۆالر بە شێوەیەكی راستەوخۆ دەدرێتە حكومەتی هەرێم، باقیەكەی تر دەكرێتە پرۆژە. بەاڵم بەرپرسانی بااڵی گۆڕان ئاماژەیان بەوەداوە، كە كۆی گرێبەستەكانی حكومەتی هەرێم لە بواری نەوتدا 48

گرێبەستە، بڕی پارەكەشی تەنها لە 20% بۆ حكومەتی هەرێمە.

هاتنی كۆمپانیا گەورەكان و كاریگەرییان لەسەر هەرێمی كوردستانبەشێك لە بەرپرسان و چاودێرانی سیاسی پێیانوایە، بەهاتنی ئەو كۆمپانیا گەورانەی وەكو ئیكسۆن مۆبیلی ئەمریكی و تۆتاڵی فەڕەنسی و شیفرۆنی فەڕەنسی، ئەمریكا و واڵتانی ئەوروپا پشتگیری لە گەلی كورد دەكەن و بایەخ بە هەرێمی كوردستان دەدەن، هەروەها دەتوانین بڵێین تا ئەو كاتەی ئەو كۆمپانیایە گەورانە لە كوردستان كار بكەن، ئەوا هیچ مەترسیەك لەسەر هەرێمی كوردستان نییە، هەروەها دەبنە پاڵشت بۆ

حكومەتی هەرێم.كۆمپانیا ئەو هاتنی پێیوایە، لەوبارەیەوە سیاسیەكە، چاودێرە مەرجی پێویستە بەاڵم باشە، كارێكی هەرێم، بۆ نەوت گەورانەی

پاراستنی كوردستانیشی لەگەڵبێ. ئابورییەوە دەڵێ ئابوریناسەكە، لەڕووی الیەنی لەالیەكی تریشەوە، »كاتێك ئەو گەورە كۆمپانیایانە دێنە هەرێمەوە، دەبێت ئاسانكارییان بۆ بكرێت بۆ ئەوەی كۆمپانیاكانی تر رابكێشێت، بەاڵم لە ئێستادا مەرج نییە ئاسانكارییەكی زۆریان بۆ بكەین، چونكە ژمارەی كۆمپانیاكان زیادی

كردووە، ئەوكارەش لە قازانجی هەرێمدایە«. ئەو »پێمانباشە دەڵێت لەوبارەیەوە گۆڕانیش، پەرلەمانتارەكەی كۆمپانیایە گەورانە گرێبەست لەگەڵ هەرێم بكەن، بەاڵم بە رێگەیەكی

یاسایی و شەفاف، هەموو خەڵك ئاگادار بێت«.

بەدواداچون: پرس

پەرلەمانتارێكی پارتی: پارتی و حكومەت لە كوێ سەركەوتوبێت، گۆڕان دژی دەوەستێت حزبی گۆڕان شەڕە ئێعالمی دژی وەزارەتی سامانە سروشتییەكان و وەزیرەكەی راگەیاندووە

ئابوریناسێك:گرێبەستەكانی هەرێم شەفافە و نابێت رەخنەكانی گۆڕان، وەك شەهرستانی و

مالیكی بێت

پەرلەمانتارێكی گۆڕان:پێمان باشە كۆمپانیا گەورەكان گرێبەست لەگەڵ هەرێم بكەن، بەاڵم بەرێگەیەكی

شەفاف و ئاشكرا

چاودێرێكی سیاسی:هاتنی ئەو گەورە كۆمپانیایانە كاریگەری ئیجابی بەسەر پاراستنی هەرێمەوە هەیە

www.lawanikurdistan.com ژماره 161 62012/08/28

پرس: لەم ماوەیەدا ئێوە بۆردی رێكخراوەكانی الوانتان راگەیاند، پێكهاتە و ئامانجی بۆردەكە چییە؟

خۆشناو: ئەمە بیرۆكەی یەكێتی الوان بوو، چونكە هەستمان بە فەراغ كرد، كە پەیوەندییەكی بەهێز لەنێوان رێكخراوەكان و فەرمانگە جێبەجێكارەكان نییە، بۆیە لەگەڵ دەست بەكار بوونی نێچیرڤان بە بارزانی وەك سەرۆكی كابینەی نوێ، پرۆژەیەكمان پێشكەش بەرێزیان كرد و داوامان كرد بوردێكی راوێژكاری دابمەزرێت لە نێوان رێكخراوەكانی الوان لەگەڵ حكومەتدا، بۆ ئەوەی ئەم بۆردە هەم پێشنیارەكانی خۆیان پێشكەش بكەن و هەم یاخیگەرانە رای خۆیان دەرببڕن و بەرگری لە خواستەكانی گەنجان بكەن. دواجار پرۆژەكە لە 10\6ی ئەمساڵ پەسەند كرا و فەرمانی وەزیری پێدەرچوو، تەنیا

ناوی بۆردەكە لە راوێژكارییەوە گۆڕا بۆ بۆردی شەراكەت.بۆردەكە بریتییە لە رێكخراوەكانی الوان كە ژمارەیان 15 رێكخراوە و وەزیری رۆشنبیری و الوان و بەڕێوەبەری گشتی الوان لە وەزارەت كە ئەندامی بۆردەكە دەبن. بەاڵم لە 12\8ی ئەمساڵ، رۆژی جیهانی

الوان بۆردەكە راگەیاندرا.پرس: ئایا رێكخراوەكانی الوان سەربەخۆن یان سەر بەحزبەكانن؟بە حزبین رێكخراوەكانی بەشدارە تائێستا ئەوەی خۆشناو: نەمانویستووە تریشەوە، الیەنەكانی و ئۆپۆزسیۆن و دەسەاڵت سەنتەرێك یان كۆمەڵەیەكی ناوچەیی یان شارێكی دیاریكراو بەشدار بێت، ئەگەر لەسەرتاسەری كوردستان بارەگا و ئامادەگی نەبێت، بۆ

ئەوەی بۆردەكە رواڵەتی نەبێت و تەنیا زۆری ژمارە نەبێت.تەنیا رێكخراوی تواناسازی الوان وەك سەربەخۆ بەشدارە.

پرس: ئایا رێكخراوی الوانی سەر بە بزوتنەوەی گۆڕان بەشدارن لە بۆردەكە؟

پارچەی چوار هەر الوانی نەتەوەیی كۆنفرانسی لە خۆشناو: كوردستانیش ئەو كێشەیەمان هەبوو لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان كە رێكخراوی الوانی فەرمی سەر بە بزوتنەوەكەی نییە، كە تەمسیلی

الوانی گۆڕان بكات، بۆیە نەشیانویست لە كۆنفرانسی نەتەوەیی الوان بەشداری بكەن و ئێستاش هەمان شێوە لە بۆردەكە بەشدار نین، چونكە رێكخراوێكی فەرمی الوانیان نییە، بەڵكو تەنیا چەند سەنتەر

و كۆمەڵەیەكیان هەیە كە پەیڕەوی سیاسەتەكانی ئەوان دەكەن.پرس: ئایا بۆردەكە راوێژكاری دەبێ یان پێشنیار و پرۆژەكانی بۆ

الیەنی پەیوەندیدار ئیلتیزامی دەبێ؟دەڵێ: وەزارییەكە فەرمانە دەرچووە، راوێژكاری لە خۆشناو:

بۆردی شەراكەت. شەراكەتیش واتە بەشدار لە بڕیاردان.بە س��ەر كە ناحكومییەكان رێكخراوە فەرمانگەی پ��رس: و رێكخراوەكان تموحی ئاست لە تاچەند وەزیرانە، ئەنجوومەنی

خودی الوان دابووە؟خۆشناو: ئەو فەرمانگەیە نەیتوانیوە لە ئاستی داخوازییەكانی گەنج و رێكخراوەكان دابێت. پێموایە دەبێ پەیوەندی و هەماهەنگی لەگەڵ رێكخراوەكان باشتر بوایە كە نەیبووە، بۆیە ئەو بۆردە لە فەراغی ئەو فەرمانگەیەوەوە دروست بووە. تەنانەت یەك رێكخراو نابینی كە لە ئەدای ئەو فەرمانگەیەیە رازی بێت، بۆیە گلەیی و

رەخنەكانی لەسەر چڕ بۆتەوە.پرس: دەوترێت لە كۆمەڵگەی كوردیدا الو هێندەی جێبەجێكار و فەرمانبەری كەسی یەكەمە، هێندە بڕیاردەر و خۆی كەسی یەكەم

نییە. رای تۆ لەم بارەوە چییە؟خۆشناو: لە هەموو بوارەكانی ژیاندا حزوری گەنج دڵخۆشكەرە، بەاڵم بەشداری لە كایەكاندا لە ئاستی پێویستدا نییە. گەنج هێندەی لە ئاستە تەنفیزییەكەیدا بڕیاری لەسەر دەچەسپێنرێت، هێندە خۆی

بەشدار نەبووە و بڕیاردەر نییە.بەاڵم لە ماوەی چەند ساڵی رابردوودا ژمارەیەكی زۆر لە گەنجان چوونەتە سەركردایەتی حزبەكان و لە فەرمانگەكانی حكومەت پلەی باشتریان بڕیوە و گەنجێكی زۆریش چوونەتە پەرلەمانەوە. بەاڵم هێشتا لە ئاستی تموحدا نییە و پێویستە خۆمان زێتر هەوڵبدەین و

زێتر بەشدار بین لە پرۆسەی بڕیاردا.پرس: زۆرجار بەوە تۆمەتبار دەكرێن كە رێكخراوەكەی ئێوە سەر

كارتان هێندە گەنجە، كردنە بەحزبی كارتان هێندەی و بەحزبە خزمەتكردنی گەنج نییە، وەاڵمتان چییە؟

خۆشناو: راستە یەكێتی الوان ستونێكی بەهێزی پارتییە، بەاڵم خواستی پارتی ئەوە نییە یەكێتی الوان دەروازەیەك بێ بۆ دەستەمۆ كردنی گەنجان بۆ حزب، بەڵكو پرۆژەیەكی پارتییە بۆ خزمەتكردنی گەنج. لە دوای كۆنگرەی حەوتەمەوە كارنامە و پێناسەی یەكێتی خواستی واقیعانەی گوزارشتكارێكی دەمەوێ من ئەوەیە: الوان

ئەمڕۆی گەنج و الوانی كوردستان بم.ئەو »خواستە« لەگەڵ بەرژەوەندییەكانی یەكێتی الوان و خودی پارتیش یەكنەگرێتەوە ئاساییە و خواستی الوان چی بێت، یەكێتی

الوان دەیەوێ بەرگریكاری ئەو خواستە بێت.ئێمە نامەوێ رێك كۆپی پارتی بین، بەاڵم لە سیاسەتە گشتییەكە لە باپەندین، دەنا و بەرژەوەندی نیشتمانی و نەتەوەیی، پێوەی و هەیە خۆی سەربەخۆیی پەڕی ئەو خۆیدا كارەكانی و ئەرك تەنانەت هەندێك پرس و بابەت هەبوونە كە بەنسبەت پارتییەوە تەحەفوز بوونە، بەاڵم یەكێتی الوان ئەو تەحەفوزەی شكاندووە و

رەتبووە.لە روو كە جاران زۆر حەساسداین، زۆر نوقتەیەكی لە ئێمە سەرووی خۆمان و دەزگاكانی حزبی خۆمان دەكەین، وەك مناڵ و كەمئەزموون و هەرزەكار وەسف دەكرێین، كە روو لە خوارووی خۆت دەكەیت و مخاتەبەی گەنج دەكەی، پێتدەوترێت پاشكۆی حزبن و دۆگمان و وابەستن بە سیاسەتی حزبێكی دیاریكراوەوە، هەر دوو را و بۆچوونی نەتوانن نە هەرزكارن كە ناواقیعییە. لێكدانەوەكە خۆیان هەبێ بۆ چاككردنی حزبی خۆیان و كۆمەڵگەكەیان، نە ئەو پاشكۆ بوونەشین كە گەنج متمانەی پێمان نەبێ. بەڵكو لە زۆرینەی خزمەتگوزارییەكان و كار و چاالكییەكانی یەكێتی الوان بۆ گەنجان، بۆ سەرجەم گەنجان بووە بەبێ ئینتمای حزبی، زێتریش ئەو گەنجانە لێی سودمەندبوونە كە هیچ ئینتمایەكیان بۆ یەكێتی الوان و خودی پارتی نەبووە، چونكە ئامانجی سەرەكی ئێمە خزمەتگردنی گەنجە

نەك حزب.

لە سەرووی خۆمان )حزب( وەك هەرزەكار و لە خوارەوەش گەنجان وەک پاشكۆی حزب سەیرمان دەکەن

ئومێد خۆشناو، سكرتێری یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان:

دیمانە: فەرەیدون بێوار

www.lawanikurdistan.com2012/08/28 161 7ژماره

كاروكاروباری وەزارەتی راگەیاندنی بەڕێوەبەری ئەكرەم عەباس هەزار 120 تائێستا كە ك��رد، ئاشكرای پرس بۆ كۆمەاڵیەتی، كەمئەندام لە هەرێمی كوردستان هەیە و مانگانە موچە لە وەزارەتی ئەو »تەنها وتیشی عەباس وەردەگرن، كۆمەاڵیەتی كاروكاروباری رێژەیە ناوی خۆیان لە وەزارەت تۆمار كردووە و دەكرێت كەمئەندامی بۆیە نەكردبێت، تۆمار خۆیان ناوی تائێستا بەاڵم هەبێت، تریش ئەو بۆ كراوەیە بنكەكانمان بەردەوامی بە رۆژانە مەبەستەش ئەو

كەسانەی ناوی خۆیان تۆمار دەكەن«. حكومەتی تەندروستی وەزارەت��ی وتەبێژی قادر خاڵس دكتۆر هەرێم، هەرچەندە ئەوان هیچ ئامارێكی فەرمی وەزارەتیان النیە، بەاڵم دەربارەی زیادبونی رێژەی كەمئەندامان بۆ پرس ئاماژەی بۆ ئەوەكرد، سااڵنە بەهۆی رووداوەكانی هاتوچۆوە نزیكەی 10 هەزار خەڵك بریندار دەبێت و لەو رێژەیەش هەندێكی كەم ئەندام دەبێت. هەروەها وتیشی »تەقینەوەی مینەكانیش هۆكارن بۆ زۆربوونی كەمئەندامان، ئەوە

جگە لە هۆكارە زگماكییەكان«. مەسعود ئەنوەر، سەرۆكی كۆمەڵەی ژین بۆ پەككەوتوانی دەست 18 كە رایگەیاند كەمئەندامانە، كۆمەڵەی گەورەترین كە پێ، و دەكرێت و كۆمەڵەكەیانن ئەندامی كوردستان لە كەمئەندام هەزار ئەو رێژەیەش زۆر زیاتربێت، بەاڵم تۆمار نەكرابن. هەروەها مەسعود لەبارەی جیاكردنەوەی جۆری كەمئەندامیەكان،وتی »كەمئەندام هەیە حاڵەتەكەی زگماكییە، بەاڵم ئەو حاڵەتە رێژەكەی زۆر نییە، بەڵكو مینەكانی تەقینەوەی هاتوچۆو رووداوەكانی بەهۆی زۆرەكە رێژە

ناوچە شاخاوییەكانە«. عەزیز یونس، سەرۆكی كۆمەڵی بێركۆاڵنی كوردستان، لەوبارەیەوە بە پرسی راگەیاند، كە لە هەولێر 2268 بێركۆڵ، لە سلێمانی 432 بێركۆڵ، لە دهۆك 1143 بێركۆڵ، واتە كۆی گشتی 3843 بێركۆڵ

لە كوردستان هەیە.یادگار كەریم، سەرۆكی كۆمەڵەی نابینایانی كوردستان، لەبارەی ئاماری كۆمەڵەكەیان بۆ پرس وتی »نزیكەی )3000( سێ هەزار نابینا لە هەرێمی كوردستان ناوی خۆیان الی ئێمە تۆمار كردووە، بەاڵم سەرجەمیان موچە لە حكومەت وەرناگرن، چونكە ئەو نابینایانەی كە موچە وەردەگرن دەبێ رێژەی نەبینینیان لە 65% بێت، دەنا لە خوار

ئەو رێژەیەوە سوودمەند نابێت«. دلشاد قادر، سەرۆكی كۆمەڵەی كورتەبااڵكانی كوردستان، لەبارەی لە كە روونیكردەوە، پرس بۆ كوردستان، بااڵكانی كورتە ئاماری لە بااڵ، كورتە 260 دهۆكیش لە هەیە، بااڵ كورتە 460 هەولێر سلێمانیش ئامارێكیان النەبوو، واتە كۆی گشتی ٧20 كورتە بااڵ«.

هەروەها بەپێی ئامارێكی كۆمەڵەی كەڕواڵاڵنی كوردستان، زیاتر لە 800 كەڕواڵڵ لە هەرێمی كوردستان هەیە.

زیادبون یاخود جێگیربوونی ئامارەكان؟ بەپێی زانیارییەكان، سااڵنە لە هەرێمی كوردستان نزیكەی 1500 هاواڵتی بەهۆی رووداوەكانی هاتوچۆ و تەقینەوەی مینەكان كەمئەندام دەبن، ئەوەش جگە لە حاڵەتە زگماكییەكان، هەروەها سااڵنە بەشێك لە حاڵەتە كەمئەندامیەكان روویان لە زیادبوونە، وەك كەمئەندامانی دەست و پێ، نابینا، بیركۆڵ، هەروەها دوو جۆر حاڵەتی شاز هەیە، ئەوانیش كەمئەندامی كورتە بااڵ و كەڕواڵڵ، ئەو دوو حاڵەتە سااڵنە

بە رێژەیەكی یەكجار كەم زیاد دەكەن. بۆ ئەو مەبەستەش، سەرۆكی كۆمەڵەی كورتە بااڵكانی كوردستان

دەڵێت »كەمئەندامی كورتە بااڵ، زۆر كەمە، واتە چەند مانگ جارێك كەسێك پەیوەندیمان پێوە دەكات، واتە ئەوەی هەیە تۆماركراوە«. ئاماژە بیركۆاڵن، و نابینایان و ژین كۆمەڵەی سەرۆكی بەاڵم تایبەت بە زیادبوونە، لە روو ئامارەكەیان رۆژانە كە بەوەدەكەن،

كەمئەندامانی دەست و پێ. سەبارەت بە زیادبونی رێژەی كەمئەندامان عەباس ئەكرەم وتی »پێشتر لە شارەكان جۆری كەمئەندامان جیاواز بوو، بۆ نمونە لە شوێنی وەها بوو 10 جۆری كەمئەندام هەبوو، بەاڵم ئێستا لە هەموو كوردستان یەك جۆرە، بۆیە رێژەكە زیادبووە، هەروەها زۆر كەمئەندام هەبوو نەیدەزانی موچە هەیە، بۆیە ناوی خۆی تۆمار نەكردووە، بەاڵم

ئێستا بە پێچەوانەوەیە«.

مەرجی بون بە كەمئەندام لە كەمئەندامان، كۆمەڵەكانی لە ئەندام بە ب��وون مەرجی كۆمەڵەیەك بۆ كۆمەڵەیەكی تر جیاوازە، بۆ نمونە مەرجی بوون بە ئەندام لە كۆمەڵەی ژین بۆ دەست و پێ، دەبێ رێژەی كەمئەندامی لە سەرووی 50% بێت، ئەگەر لەو رێژەیەش بە خوارەوە بوو، دەچێتە چوارچێوەی خاوەن پێداویستی تایبەت. هەروەها مەرجی بوون بە

ئەندام لە كۆمەڵەی نابینایان، دەبێ رێژەی بینینی نابینایەكە لە %50 بێت و نابێت تەمەنی لە شەش ساڵ كەمتر بێت و لە شەست ساڵیش زیاتر نەبێت. بەاڵم ئەندام بوون لە كۆمەڵەكانی تری وەك كەڕواڵالن و بیركۆاڵن و كورتە بااڵیان، پێویست بەو رێژەیە ناكات، چونكە مەرجی

بوون بە ئەندام ئاشكرایە. لێژنەی لە گلەیی ژین، كۆمەڵەی سەرۆكی ئەنوەر، مەسعود ئەو دەك��ات، دیاری كەمئەندامان رێژەكانی كە دەك��ات، پزیشكی دەڵێت »زۆر كەس هەبووە، رێژەی كەمئەندامیەكەیان كەمبووە، بەاڵم لەالیەن وەزارەتی ئەوان رێژەیەكی زۆریان نوسیوە، بۆیە پێویستە ئەوەی بۆ دابنێن، جدیتر و شارەزاتر لێژنەیەكی تەندروستییەوە

بەڕاست و دروستی رێژە و جۆری كەمئەندامیەكان دیاری بكات«. هاوكات دەربارەی هەمان پرسیش، سەرۆكی كۆمەڵەی نابینایان دەڵێت »هەر كەسێك رێژەی بینینی لە خوارووی 60% بوو، ئەوا الی ئێمە ناوی تۆمار ناكرێت و لە هیچ موچەیەكیش سوودمەند نابێت«.

كێشەوگرفتەكانی كەمئەندامانتائێستاش لە كوردستان نەتوانراوە، سەرجەم ماف و ئیمتیازات بۆ كەمئەندامان دابینبكرێت، هەروەها دەبینین رۆژانە توشی دەیەها كێشەوگرفت دەبنەوە، بە تایبەتی كەمئەندامانی نابینا و بیركۆاڵن و كەڕواڵاڵن، لەوبارەیەوە بەرپرسانی هەرسێ كۆمەڵەكە، لە رێگەی هەفتەنامەی پرسەوە، داوا لە الیەنی پەیوەندیدار دەكەن قوتابخانەی تایبەتیان بۆ بكرێتەوە، بۆ ئەوەی وەكو كەسێكی ئاسایی درێژە بە خوێندن بدەن، هەروەها بەشداربن لە پۆستە ئیدارییەكانی حكومەت. »داواكارم دەڵێت نابینایان، كۆمەڵەی سەرۆكی كەریم، یادگار الیەنی پەیوەندیدار بۆ زیاتر خزمەتكردن و گرنگیدان بە كەمئەندامان قوتابخانەی تایبەتیان بۆ بكاتەوە بۆ ئەوەی وەكو كەسێكی ئاسایی تایبەتیان بۆ درێژە بە خوێندن بدەن، و لە زۆركاروباردا حیسابی

بكرێت«. یاسای داواكارە، بێركۆاڵنیش كۆمەڵەی سەرۆكی یونس، عەزیز بۆ جێبەجێكردنەوە، واری بچێتە كەمئەندامان ئیمتیازاتی و ماف ئەوەی كەمئەندامانیش وەكو كەسێكی ئاسایی بژین و كێشەوگرفتیان

نەمێنێت.

بەدواداچون: توانا شێخانی

سەرۆكی كۆمەڵەی ژین: بەشێكی زۆری هاوواڵتیان بەهۆی رووداوەكانی هاتوچۆوە كەمئەندام بوونە

لە هەرێمی كوردستان 120 هەزار كەمئەندام هەیە

بەپێی ئامارێكی فەرمی وەزارەتی كاروكاروباری كۆمەاڵیەتی حكومەتی هەرێم، نزیكەی 120 هەزار كەمئەندام بە هەموو جۆرەكانیەوە لە هەرێمی كوردستان هەیە، هاوكات ئەو رێژەیەش سەرجەمیان مانگانە موچە لە وەزارەتی ناوبراو وەردەگرن.

دەكرێت رێژەی ئەو ئامارەی بە دەستكەوتووە زیاتریش بێت، بەاڵم رێژەكە تەنها ئەو كەمئەندامانە دەگرێتەوە كە ناوی خۆیان لە وەزارەتی كاروكاروباری كۆمەاڵیەتی تۆمار كردووە، هەروەها بەپێی ئامارێكی فەرمی كۆمەڵەی ژین بۆ پەككەوتوانی دەست و پێ و كۆمەڵەی كەڕواڵاڵن و كۆمەڵەی كورتە بااڵكان و كۆمەڵەی بیركۆاڵن و كۆمەڵەی نابینایان، زیاتر لە 26363 كەمئەندام لە

كوردستان هەیە.

بەڕێوەبەری راگەیاندنی وەزارەتی كاروكاروباری كۆمەاڵیەتی:

120 هەزار كەمئەندام لە كوردستان هەیە، سەرجەمیان موچە لە حكومەت وەردەگرن

سەرۆكی كۆمەڵەی بێركۆاڵنی كوردستان: 3843 بێركۆڵ لە كوردستان هەیە

وتەبێژی وەزارەتی تەندروستی:سااڵنە بەهۆی رووداوەكانی هاتوچۆوە زیاتر لە 10 هەزار هاوواڵتی بریندار دەبن، بەو

رێژەیەش هەندێكیان كەمئەندام دەبن

www.lawanikurdistan.com ژماره 161 82012/08/28

بزوتنەوەی و ئیسالمی یەكگرتووی كە دەكاتەوە رەتیشی ئیسالمی یەكەم حزب بووبێتن كە سكرتێری حزبیان گۆڕیبێت.

بەست، خۆتان كۆنگرەی ئێوە راب��ردوو م��اوەی لە پ��رس: كۆنگرە چی گۆڕی؟

كۆمەڵێك بڕیارماندا ئەمجارەماندا، كۆنگرەی لە شێخانی: ئەندامی ئافرەت یەك پێشتر نمونە بۆ بكەین، گۆڕانكاری هەروەها ئافرەت، چوار بۆتە ئێستا بوو حزب سەركردایەتی پێشتر ئافرەت نەبوو لە مەكتەبی سیاسی، ئێستا هەیە، ئەنجامی

كۆنگرەش زۆر ئاسایی بوو ئێمە رازی بوین پێی. لە چاودێرانی سیاسی و رۆژنامەنوسان پێیان پرس: زۆرێك بە ب��ەاڵم دەگ��ۆڕدرێ��ت، حزبتان سكرتێری ئەمجارەش واب��وو

پێچەوانەوە نەگۆڕدرا، ئێوە چی دەڵێن؟كۆنگرە ئیرادەی پێشتر كەسانی هەڵبژاردنەوەی شێخانی: بووە، هەروەها هەڵبژاردنەوەی هاوڕێ كەمال شاكر، بە دەنگی

زۆرینەی ئەندامانی كۆمیتەی ناوەندی حزب بووە. و یەكگرتو ببەستن، كۆنگرە ئێوە ئ��ەوەی پێش پ��رس: یەكەمی بەاڵم كەسی بزوتنەوەی ئیسالمی، كۆنگرەیان بەست،

حزبیان گۆڕی، رای تۆ لەوبارەوە چییە؟شێخانی: ئەگەر ئەوان پێیان وابێ تاكە حزبن لە كوردستان چونكە هەڵەن، زۆر ئەوا گۆڕیوە، حزبیان یەكەمی كەسی كە حزبی شیوعی تاوەكو ئێستا سێ جار كەسی یەكەمی گۆڕدراوە، هەروەك ئاماژەم پێیدا بە زۆرینەی دەنگی ئەندامانی كۆمیتەی ئەوە ئەوەش هەڵبژێردراوەتەوە، كەمال هاوڕێ حزب ناوەندی

دەسەلمێنێت دیارە جێگای متمانەی هەمو الیەك بووە. لەسەر ملمالنێ كەمتر شیوعیدا حزبی ناو لە بۆچی پرس:

پۆستی سكرتێر، هەیە؟ شێخانی: لە ناو حزبی شیوعیدا، شتێك نیە ناوی سكرتێربێت،

بەڵكو هەموومان ئەندامی حزبین، تاوەكو ئێستا لە ناو حزبیشدا هیچ جۆرە ملمالنێیەك نەبوە لەسەر هیچ پۆستێك.

لە كە لێدەگیرێت، ئەوەتان رەخنەی ئێوە زۆرج��ار پرس: رووداوە سیاسیەكان رۆڵتان نیە؟

بەاڵم هەبووە، رۆڵمان رووداوەك���ان لەسەرجەم شێخانی: كە ئەوەی رۆڵەكان، بینینی بۆ هەیە سەرەكی فاكتەری دوو كە كارانەی ئەو هەروەها دەبیندرێت، راگەیاندنەكانەوە لە حزبی دەیكەن، شاروشارۆچكەكان لە حزب هەڵسوڕاوەكانی بیروبۆچونەكانی كە نیە، زەبەالحەی راگەیاندنە ئەو شیوعی

شیوعی بە خەڵك بگەیەنێت. پرس: رەخنەی ئەوەتان لێدەگیرێت، كە بەو بودجە زەبەالحەی

وەریدەگرن، تائێستا كەناڵێكی ئاسمانیتان نییە؟شێخانی: بە بەراورد لەگەڵ ئەو خەباتەی هەمانە، بودجەیەكی زەبەالح وەرناگرین، دەیانجار وتومانە مانگانە 400 ملیۆن دینار كوردستان شاروشارۆچكەكانی لەسەرجەم هاوكات وەردەگرین، بڕیارمانداوە سەتەالیت دابنێین، لە ئێستاشدا بارەگامان هەیە،

ئیتر خەڵك ئەو قسەیەشی نامینێت. پ���رس: ب��ۆچ��ی ئ��ێ��وە ل��ە زۆرب���ەی ك��ۆب��ون��ەوەك��ان��ی حزبە

كوردستانیەكان بەشداریتان پێناكرێت؟ كۆبونەوەش زۆر لە بەاڵم هەیە، لەوە رەخنەمان شێخانی:

بەشداریمان پێكراوە. جەماوەرتان، رێژەی لەگەڵ بەراود بە بودجەكەتان، پرس:

ئایا زۆر نیە؟ هەڵە بە خەڵك و باشە ج��ەم��اوەرم��ان رێ��ژەی شێخانی: دوای نەماوە، ج��ەم��اوەری شیوعی دەڵێن كە تێگەیشتووە ئاستی شیوعیەت دونیا هەموو لە سۆڤیەت یەكێتی هەرەسی پێش لە كە نین حزبە ئەو ئێمەش بۆیە داب��ەزی، جەماوەری

راپەڕیندا هەبوین. نەبوونی قەیرانی ل��ە شیوعی حزبی دەوت��رێ��ت، پ��رس:

جەماوەردایە، ئایا وایە؟ بۆ قەیرانەدانین، لەو وتووە نەشمان راستە، زۆر شێخانی: هەروەها بەهێزە، ئالیەتێكی بە پێویستیمان رێكخستنەوەشی لە ئێستادا دەسەاڵت بە هەزارەها كەس دادەمەزرێنێت، ئەوەش هۆكارە بۆ بەرزبونەوەی رێژەی جەماوەر و نەبوونی جەماوەری

ئێمە. دەنگی دەتوانن داهاتوودا، هەڵبژاردنەكانی لە ئایا پرس:

پێویست بهێنن؟ هێنا، دەنگمان هەزار 25 رابردوو هەڵبژاردنی لە شێخانی: ئەگەر لە هەڵبژاردنی داهاتوو بیكەینە 35 هەزار بە بڕوای من

ئەوە سەركەوتنە. و هەرێم نێوان هەڵپەسێردراوەكانی كێشە دەربارەی پرس:

بەغدا، ئێوە چی دەڵێن؟ شێخانی: دەبێت پێداگری بكەین لەسەر وەرگرتنی مافەكانمان، پێشمەرگە و غاز و نەوت و 140 ماددەی مەسەلەی پێویستە

یەكالببێتەوە.پرس: بەشێك لە حزبە كوردستانیەكان، هۆكاری كێشەكان بۆ

دەسەاڵت دەگەڕێننەوە، ئێوە چی دەڵێن؟ ئەدای بڵێین دەكرێت دووری��ن، شەڕە لەو ئێمە شێخانی: نیە، پێویست وەكو نوێنەران ئەنجومەنی لە پەرلەمانتارەكان بەاڵم دەستی تۆمەت بۆ الیەنێكی سیاسی درێژبكەین ئەوە نابێت. دەكرێ ش��ەڕە، لەو دوورن كە ك��رد، ئ��ەوەت باسی پ��رس:

بپرسین بۆ دوورن؟ شێخانی: ئەو الیەنانەی دەیانەوێ شەڕە دندوك بكەن، ئێمە

لێیان دوورین. كە دەكرێت، تۆمەتبار بەوە گ��ۆڕان، حزبی زۆرج��ار پرس: هەندێك قسە دەكات لە بەرژەوەندی كوردانیە، بۆ نمونە لەبارەی دەڵێن چی شەهرستانی و مالیكی و نەوتیەكان گرێبەستە

ئەوانیش وا دەڵێن، رای تۆچیە؟ شێخانی: هەر كەسێك باوەڕی وابێت، شەهرستانی راستگۆیە بەهەڵەدا چووە، بۆیە ناكرێت قسەكانی مالیكی و شەهرستانی بە هەند وەربگرێت و بڵێن ئەوان راست دەكەن و ئێمە راست لە ناكەین، راستە لە كوردستان كێشەمان هەیە، بەاڵم دەبێت رێگەی دانیشتن و گفتوگۆوە چارەسەر بكرێت، بۆیە نابێت كارێك

بكەین ئاو لە ئاشی خۆمان بكەین. هەڵبژاردنی پێشوو 25 هەزار دەنگمان هێنا، ئەگەر لە داهاتوودا بیكەینە 35

هەزار، ئەوە سەركەوتنەئەو الیەنانەی دەیانەوێ شەڕە دندوك

بكەن، ئێمە لێیان دوورین

دیدار: پرس

یەكگرتو و بزوتنەوە زۆر هەڵەن ئەگەر بڵێن ئێمە بۆ یەكەمجار سكرتێری حزبمان گۆڕیوە

محەمەد شێخانی، بەرپرسی پەیوەندییەكانی حزبی شیوعی كوردستان:

حزبی پەیوەندییەكانی بەرپرسی شێخانی، محەمەد هەفتەنامەی لەگەڵ دیدارەیدا لەو كوردستان، شیوعی و دەكات حزبەكەیان جەماوەری قەیرانی لە باس پرس، لە قەیرانی دابەزینی جەماوەردان. نایشارێتەوە كە ئێستا ئاشكراشی دەكات لە ئێستادا خەریكی دامەزراندنی كەناڵی لە كە ل��ەوەی دەرب��ڕی خۆیشی نیگەرانیشی ئاسمانین.

هەندێك كۆبونەوەی حزبەكان بەشدارییان پێناكرێت.

www.lawanikurdistan.com2012/08/28 161 9ژماره

محەمەد هێرش )پ��رس(دا هەفتەنامەی دیمانەیەكی لە خۆشناو، سەرمایەدار و سەرۆكی كۆمپانیای یوناتید میدیا و بۆ »بەڕەاڵیی« وشەی بری لە ،tvهەولێر كەناڵی خاوەنی بەكاردهێنێ، »فەلەتان« وشەی كوردی، میدیای ئێستای هەروەها دەڵێ »كەناڵی هەولێر بەبێ ئامانج نییە«. ئەوەش ڕەتدەكاتەوە كە داخستنی گۆڤاری »سەكۆی تۆ« پەیوەست

بێت بە شێرزاد عەبدولڕەحمانەوە.

پرس: هەڵسەنگاندنتان بۆ ئێستای میدیای كوردی چییە؟خۆشناو: میدیای كوردی لە نێوان ئازادی و بەڕەاڵیی دا بزر بووە، ئەگەر باسی ئازادی میدیا بكەین، لە راستیدا ئازادیەكی باش هەیە، بەاڵم ئەگەر باسی بەرەاڵیی بكەین، بە داخەوە لە بە فەلەتان نازانم هەیە، فەلەتان بەڕەاڵییە، شوێن هەندێك كوردی چی پێدەڵێن، وشەی بەرەاڵیی تۆزێك ناخۆشە، بەڵكو بڵێین فەلەتان هەیە، ئەو فەلەتانە وای كردووە هەتا میدیای ئازادیش بزر بێت و لەناوی ببات و سەری بشێوێنێ، لەوانەی

كە ئازادن لەوانەی كە تووشی فەلەتان بوون.پ��رس: ل��ە ن��ێ��وان ئ��ەو )ب��ەڕەاڵی��ی��ە(ی ك��ە باست كرد

بەرپرسیارێتی دەكەوێتە سەر شانی كێ؟خۆشناو: هۆكارەكەی بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە كە خەڵكەكە دڵی زۆر پڕە و داواكاری هەیە و زۆر داواكاری بۆ جێبەجێ نەبووە، بۆیە پەنا دەباتەبەر میدیا، میدیاش لەبەر حەماسەتی خۆی،

وای لێدێت تووشی ئەو فەلەتانە دێت.زۆرەی قازانجەی ئەو كوردستاندا لە میدیا بواری پرس: نییە، بەڵكو زەرەری زیاترە وەك لە قازانج، پرسیارەكە ئەوەیە

چۆنە ئێوە سەرمایەی خۆتان لەم بوارە خستۆتەگەڕ؟نییە میدیا هەیە، مەبەستێكی میدیایەك هەموو خۆشناو: بەبێ ئامانج، ئەو كەسەی دەڵێ میدیاكارم و میدیا دەكەم لە پێناوی قازانجی پارە و سەرمایە، ئەوە قەت راست نییە، لە كوردستاندا میدیا بەو رادەیە قازانج ناكات، بەڵكو ئامانجێكی هەیە، ئەوجا ئامانجەكەی بابڵێین پاڵپشتی و دەعمە لە بۆ هەر

بابەتێك چ سیاسی، ئابوری و ...بێت.پرس: كۆمپانیای یوناتید میدیا خاوەنی مانگی دەستكردە

یاخود پشكدارە؟ دەستكردین، مانگی چەندین نوێنەری ئێمە خۆشناو: بۆ چەندین كەناڵە مانگەكان دەكەین هەروەها خزمەتگوزاری

تەلەڤیزیۆنەكانی ئاسیا تەنانەت لە كوردستانیش.بە ئاسمانی كەناڵێكی tvهەولێر كەناڵی دەوترێت پرس:

ناوەڕۆك لۆكاڵییە؟ئامانجەكەی كە ئەوەی لەبەر راستە، زۆر ئەوە خۆشناو:

ئێمە ئەوەیە، دەمانەوێت دەنگی ئێمە بۆ خەڵكی كوردستانی راستەقینە بێت، خەڵكی كوردستانی راستەقینە ئەو كەسەیە خەڵكی ناوەراست و بن ناوەراستە، تەماشای سەرەوە مەكە، سەرەوە یەكجار ئەوەندە زۆر نین، ئەوانە زۆر خۆیان پێ لەسەر ئاستێكی بەرزە، ئێمە لەگەڵ زۆرینەی خەڵكین، منیش یەكێكم لەوانە لە ناوەراست و بن ناوەراست، بۆیە ئێمە خزمەت بەو

خەڵكە دەكەین كە خەڵكی ئێمەن. پرس: كەناڵی هەولێرtv خۆی لەبەرنامە سیاسیەكان بە دوور كەناڵەكەوە ستافی ئەدای بە پەیوەندی ئەوە ئایا دەگرێت، هەیە یاخود پەیوەندی بە چوارچێوەی سیاسەتی كەناڵەكەوە

هەیە؟خۆشناو: ئێمە خۆمان لە سیاسەت بە دوور ناگرین، بەڵكو چووینە ناو سیاسەت و سیاسەتیشمان كردووە، بەاڵم دیسان

دەوروبەر و شوێنی ئێمە جیاوازە لەگەڵ شوێنی تر.

كردووە دروست هەڵبژاردنتان لیستێكی جەنابتان پرس: هەڵبژاردندا كەمپینەكانی دەستپێكردنی كاتی لە دەوترێت

كەناڵی هەولێریش بانگەشەی هەڵبژاردن دەكات؟خۆشناو: ئێمەش ئامانجێكمان هەیە، دانانی تەلەڤیزیۆنێكی ئاسمانی وەكو هەولێرtv بەدڵنیایەوە بەبێ ئامانج نییە، راستە من سەرۆكی لیستێكی هەڵبژاردنم، بەڵكو كیانێكی سەربەخۆیە هەر بۆ ساتێك، و كات هەر لە هەڵبژاردنەكانە، هەموو بۆ چ بێت شارەوانیەكان چ بێت پارێزگاكان چ هەڵبژاردنێك، هەڵبژاردنی پارلەمانی كوردستان یان عێراق بێت، ئێستا لەسەر ئاستی هەولێر دەستمان پێكردووە و جوڵەمان كردووە لەسەر

ئاستی سلێمانی و دهۆك لە داهاتووش لە كەركوك.بەناوی هەیە خێرخوازی بەرنامەیەكی tvهەولێر پرس: زۆری��ان رەخ��ن��ەی خێرخوازییانە بەرنامە ئ��ەم دەستبار، ڕای دەبەن ناوی مرۆڤەكان شكۆی شكاندنی بە لێدەگیرێت

جەنابتان؟یارمەتی، نەمانوتووە ئێمە ناچین، بۆ وای ئێمە خۆشناو: دەست واتە وشەكە بگەڕێیەوە سەر ئەگەر دەستبار، دەڵێن لەناو دەست بۆ هەڵستانەوە، ئێمە دەستی دەگرین بۆ ئەوەی

هەڵسێتەوە.بتەوێ و نەتەوێ دەسەاڵت زۆر پێیانناخۆشە، لەبەر ئەوەی

لە نەبێت واقیعە ئەو دەبوایە دەكەینەوە، ڕوون واقعێك كوردستان، ئەویش بوونی خەڵكێكی كەمدەرامەت و نەخۆش و بێ توانا، لە شوێنێكی وەك كوردستانی دەوڵەمەند لە پێنج شەش الوە سەرمایەی بۆ دێت، لە بودجەی بەغدا، نەوتی بە لێرە كە زەبەالح كۆمپانیای دەیان كوردستان، هەدەرچووی دەخۆن، میللەتە ئەو خێراتی و پارە دەك��ەن، وەبەرهێنان لە بچووك بچووك داهاتی بەسەدان بوونی لەوەش بێجگە هەرێمی كوردستان، جێگای داخە كە ئەو خەڵكە هەژارە هەیە، دەگاتە تا سلێمانیەوە لە هەر دەسەاڵت دەڵێم دیسان بۆیە ئەو تا پشت كەركوك دەبوایە لە حاجی ئۆمەرانەوە دهۆك،

خەڵكە هەژارەی تێدا نەبوایە.ئەوانە بە ویستی خۆیان دەیانەوێت بێنە سەرشاشە، ئەگەر سەیری لیستەكە بكەی خەڵك تا ساڵی 2016 خۆی ناونووس كردووە بۆ ئەوەی بەشداری بەرنامەكە بكات. ئێمە دەموچاوی منداڵ بزر دەكەین تا 18 ساڵی، ئەوانی تر پشت 18 ساڵی

خاوەن بڕیارن دەموچاویان نیشان بدەین یان نا.پرس: دەوترێت تا ئێستا میدیای هەولێر نەیتوانیوە لە ڕووی

بوێرییەوە ملمالنێی میدیای سلێمانی بكات، ڕای جەنابتان؟زیاترە سلێمانی لە میدیا ئازادی پانتای راستە خۆشناو:

لەوەی كە لە هەولێر هەیە. پرس: هۆكاری راگرتنی گۆڤاری )سەكۆی تۆ(چی بوو؟

خۆشناو: ئەمڕۆ ئاشكرای ناكەین، بەاڵم رۆژێك دێت ئاشكرای دەكەین.

پرس: دەوترێت ئەم گۆڤارە تەنیا بۆ بێكار نەبوونی شێرزاد كوردستان هەرێمی گۆڤاری ئەوكاتە دەركرا، عەبدولڕەحمان داخرا كە لە رۆژنامەی خەباتیش وەرنەگیرا، بووە سەرنووسەری لە نووسین بەرێوەبەری ب��ووە كاتێك ب��ەاڵم تۆ، سەكۆی گۆڤارەكە واتە راگیرا، ئێوەش گۆڤارەكەی هەولێر رۆژنامەی

پەیوەست بوو بە شێرزادەوە؟خۆشناو: نەخێر وانییە، كاك شێرزاد برایەكی خۆشەویستی ئێمەیە، من بە تەكلیف و تكا شێرزاد عەبدولرەحمانم هێنا كە ئەو گۆڤارە بە دەست بگرێت، ئەو گۆڤارە پێش كاك شێرزاد پاش بەاڵم پێكرد، دەستی شێرزاد كاك راستە بەاڵم بوو، كاك شێرزادیش ئەم گۆڤارە بەردەوام بوو، سێ ژمارەی تری كاك بەاڵم نەبوو، پەیوەست شێرزادەوە كاك بە لێدەرچوو، شێرزاد هۆكارێك بوو بۆ سەركەوتنی ئەو گۆڤارە، سەركەوتنی

ئەو گۆڤارەش بووە هۆی راگرتنی.بوێرەی و جورئەت ئەو ناتوانێ هەولێر لە گۆڤارێك هیچ تۆ سەكۆی زانیاریتان بۆ هەیبوو، تۆ سەكۆی كە هەبێت

ماوەیەكی تر دەردەچێتەوە.

میدیای كوردی لە نێوان ئازادی و بەڕەاڵیی بزر بووە

هێرش محەمەد خۆشناو، سەرۆكی كۆمپانیای یوناتید میدیا:

ئەو كەسەی دەڵێ میدیاگەری لە پێناوی قازانجی پارە و سەرمایە دەكەم ئەوە

قەت راست نییە

دیمانە: محەمەد عومەر

www.lawanikurdistan.com ژماره 161 102012/08/28

ئەگەرچی لە رەمەزانی ئەمساڵدا، زۆرترین زنجیرە درامای كوردی لە كەناڵەكان پەخشكرا، بەاڵم نەیانتوانی شوێنی دراما دۆبالژكراوە كۆرییەكان لەق بكەن، بە تایبەتی هەردوو زنجیرە درامای دیوكمان و جومونگ، كە زۆر زیاتر لە دراما كوردییەكان بینەریان هەبوو، لەالیەن خۆشیانەوە بینەران و هونەرمەندان و رەخنەگرانی بواری هونەری، نكۆڵی لەوەناكەن كە دراما كۆرییەكان زاڵن بەسەر درامای كوردیدا، بە جۆرێك لە ٧5% خەڵك سەیری دراما كۆرییەكان دەكەن و 25% خەڵك سەیری دراما كوردییەكان دەكەن، هونەرمەندێكیش هۆكارەكەی ئاماژە و دەگەڕێنێتەوە توانا بە دەرهێنەری و سیناریۆ و دەق نەبونی بۆ بەوەدەكات كە تاوەكو ئێستا بەرهەمەكان لە ئاست تموحی بینەردا نییە، بۆیە

ناچارە سەیری درامای دۆبالژكراوی كۆری بكات. هۆكاری پڕبینەری دراما دۆبالژكراوە كۆرییەكان

بەشێك لە پسپۆڕانی بواری دراما، هۆكاری سەركەوتن و سەیركردنی درامای دۆبالژە كۆرییەكان، بۆ بەهێزی و ئەزمونی خودی ئەكتەر و دەرهێنەرەكان دەگەڕێننەوە، هەروەها لەالیەن خۆشیانەوە بینەران هۆكاری سەیركردنی ئەو دراما كۆرییانە بۆ نەبوونی بەرهەمی بەهێزی خۆماڵی دەگەڕێننەوە، ئاماژە بەوە دەكەن كە تاوەكو ئێستا سیناریۆنوس و دەرهێنەرەكان نەیانتوانیوە بەرهەمێكی

وا پێشكەش بكەن كە تێنویەتی بینەر بشكێنن.كۆرییەكانە دراما بەردەوامی بینەرێكی كە زانكۆ قوتابی كەریم، رۆنیاس درامایەوە ئەو سەیركردنی هۆكاری لەبارەی جومونگ، درامای تایبەتی بە وتی »دراما كۆرییەكان چ لە رووی جلوبەرگ و چ لە رووی هەڵسوكەوتەوە لەگەڵ كۆمەڵگای كوردیدا دەگونجێت، هەروەها كارەكتەری ناو درامایەكانیش زۆر بەهێزن و هەمیشە نائومێد نین و دەیانەوێت بە هێز و توانای خۆیان بە ئاواتەكانیان بگەن، ئەوەش پێچەوانەوەیە لەگەڵ ناوەڕۆكی دراما كوردییەكان، دەتوانم بڵێم سوودی زۆرم لە دراما كۆرییەكان بینیوە، بەاڵم تائێستا نەمتوانیوە

تەنها سوودێك لە دراما كوردییەكان وەربگرم«.دراما »ناوەڕۆكی وتی كوردییەكان دراما نەكردنی سەیر لەبارەی ناوبراو درامایەك نەتوانراوە ئێستا تاوەكو بەداخەوە دووبارەن، زیاتر كوردییەكان بەرهەمبهێندرێت كاریگەری بەسەر بینەر جێبهێڵێت، هەربۆیەش لە رەمەزاندا

سەیری هیچ درامایەكی كوردیم نەكرد«. محمد حوسێن، یەكێكی ترە لەو كەسانەی بەردەوام سەیری دراما كۆرییەكان دەكات، بۆ پرس ئاماژە بەوە دەكات، كە ئاست و كوالێتی دراما كۆرییەكان ئەوەندە بەرزە، ئەگەر دۆبالژی كوردیش نەكرێت بینەر حەز دەكات سەیری و بەچێژ زۆر كۆرییەكان دراما ناوەڕۆكەوە رووی »لە دەڵێت ئەو بكات، ئەكتەرەكانیشیان هەروەها بكەیت، سەیری ئەوەیە شایەنی و كۆمەاڵیەتین زۆر جوان و بە ئەزمونن و كەسانی دووبارەنین، هاوكات ناوبراو لە بارەی ئەو درامایانەی كە ئەمساڵ بەرهەمێندران وتی »بەداخەوە سەیری هیچیانم نەكرد، چونكە زۆربەی سیناریۆكان و ئەكتەرەكان دووبارەن و تازەنین، لەگەڵ رێزم

بۆیان تواناكانیان وەكو توانای ئەكتەرە كۆرییەكان نین، بە جۆرێك هەندێك ئەكتەری كورد دەبینین وادەزانین بە زۆری رۆڵەكەی بەرجەستەدەكات، بەاڵم بە پێچەوانەوە پاڵەوانانی دراما كۆرییەكان دەچنە ناو واقیعی رۆڵەكانی خۆیان

و بەبێ كەموكوڕی بەرجەستەی دەكەن«.هونەرمەند دەوەن نەوزاد، كە ئەكتەرێكی دیاری ناو گۆڕەپانی درامای كوردییە، پێیوایە كەمی درامای كوردی وایكردووە بینەر سەیری درامای كۆرییەكان بكات، دەوەن هۆكارەكەی بۆ كەمی بودجە و سیناریۆنوس و دەرهێنەر دەگەڕێنێتەوە نین، كەمتەرخەم نێوەندەدا لەو هونەرمەندان شێوەیەك »بەهیچ دەڵێت و

چونكە كاتێك سیناریۆ نەبێت هونەرمەند چی بكات«.دەربارەی دراما كۆرییەكانیش دەوەن وتی »لەڕووی ناوەڕۆكەوە زۆر نایاب و جوانە و هەروەها دۆبالژەكەشی بە زمانێكی كوالێتی و جوان كراوە، بینەریش

ئەوەی دەوێت«. هونەرمەند ئەحمەد رەئوف، كە لە رەمەزاندا چەند زنجیرە دراماییەكی بۆ كەناڵی كوردستان ئامادەكرد بوو، لەبارەی گونجاوی كاتی پەخشكردنی دراماكە و كاریگەری دراما كۆرییەكان بەسەر درامای كوردییەوە، بۆ پرس وتی »كاتی پەخشكردنەكە زۆر گرنگە، بۆ نمونە زنجیرە دراماكەی من، لە دوای بەرەبانگ پەخش دەكرا، كە هیچ درامایەكی كۆری لە پەخشدا نەبوو، بەاڵم كە بووە كاتژمێر هەشت ئیتر كاتی پێشكەشكردنی دراما كۆرییەكانە و دەبێت فاتیحە بۆ

دراما كوردییەكان بخوێنین، چونكە بەداخەوە بینەری نەبوو«. حەیدەر عەبدولڕەحمان، رەخنەگری هونەری، بۆ پرس روونی كردەوە، كە لە ئەنجامی ئەو بۆشاییە گەورەییەی كە لە بواری درامادا هەیە خەڵك ناچار بووە بینەری دراما كۆرییەكان بێت، نابێت نكۆڵی لەوەبكەین كە بینەر درامای كۆری ئەوەی ئەوساڵ وتیشی »رەمەزانی ناوبراو كوردی. درامای نەوەك دەوێت، سەلماند كە خەڵك لە درامای كوردی بێ ئومێد بووە، لەالیەكی تریشەوە بونی دراما بە ژمارە نییە، ئەوە نییە بەرهەمێكی كرچ و كاڵ پێشكەش بكەی و ناوی

لێبندرێت دراما«. بەرهەمێنانی بۆ خاوێ كۆمپانیای بەڕێوەبەری خاوێ، حەسەن پشتیوان هونەری، كە زیاتر ئەوان هەڵساون بە دۆبالژكردنی دراما كۆرییەكان، لەبارەی درامایانەی ئەو كردەوە، روونی پرس بۆ كۆرییەكان دراما بە گرنگیدانیان كە دۆبالژمان كردووە، لە رووی كوالێتیەوە ئاستێكی یەكجار بەرزیان هەیە، كوردستان لە كە درامایانەی زنجیرە ئەو لەگەڵ بكەین ب��ەراوردی ناتوانین بەرهەم دەهێندرێن، چونكە لەوانەیە الی ئێمە جۆرێك لە هەژاری هەبێت لە رووی ناوەڕۆك و دەرهێنان و بەرهەمهێنانەوە، بە پێچەوانەوە دراما كۆرییەكان لە رووی ناوەڕۆك و سیناریۆ و دەرهێنانەوە زۆر بەهێزن و خەڵكی شارەزا

سیناریۆیەكەی نوسیوە، واتە دەست و پەنجەی ماندوبونی پێوەدیارە. بەرزی كوالێتی دراما كۆرییەكان

دەبینین بكەین، كۆرییەكان درام��ا سەیری كوالێتەوە، رووی لە ئەگەر كوالێتیەكی بەرزیان هەیە، بە جۆرێك چ لەڕووی دیكۆر چ لە رووی كەلوپەلەوە لە هیچیان كەم نیە، هەروەها كاتێك باسی مێژوو دەكەن هەوڵیانداوە زۆربەی

ئەوەش بەكارهاتووە، واقیعدا لە پێشتر كە بەكاربهێنن كەلوپەالنە ئەو پێچەوانەی دراما كوردییەكانە، بۆ نمونە ئەگەر لە دەقێكی خۆماڵیدا باس لە پەنجا ساڵ لەوەوپێش بكەین نە شوێن هەیە نە كەلوپەلی پێویست هەیە، جگە لەوانەش دراما كۆرییەكان بە نوێترین و بەرزترین مۆدێلی كامێرا وێنەی گیراوە،

هەر ئەوانەش وایكردووە بینەرێكی یەكجار زۆر لە خۆی كۆبكاتەوە. پشتیوان خاوێ، دووپاتی دەكاتەوە، كە كوالێتی دراما كۆرییەكان زۆر بەرزە، چونكە ئەو كەسانەی كاری تێدادەكەن خاوەنی چەندین بڕوانامەی بەرزن لە بواری هونەریدا، بۆیە دەكرێت هونەرمەندانی كوردستانیش سوود لە تواناكانی

ئەوان وەبگرن. لە حەیدەر عەبدولڕەحمانیش دەڵێت »لە هونەری كوردیدا هەموو شتێك پێناوی گەندەڵیە، واتە كاركردن لە پێناو پێشكەوتن و بەرزی كوالێتی نیە، هاوكات تائێستاش وەزارەتی رۆشنبیری بەردەوامە لە گەندەڵیەكانی لە بواری دراما، واتە بەشێوەیەكی كراوە پشتگیری درامای كردووە، بەاڵم هونەرمەندەكان متمانەیان بەرامبەر حكومەت و بینەر لە دەستداوە، بۆیە بەرهەمەكانیان بینەری

نیە«. گرنگیدان بە دراما كۆرییەكان

ئەو گرنگیدان و رێكالمە زۆرەی بۆی دەكرێت، وایكردووە دراما كۆرییەكان لە بەشێك بەمەش دروستبكات، كۆمەڵگادا ناو لە گەورە رەنگدانەوەیەكی هونەرمەندان و رەخنەگران، رەخنە لە بەرپرسانی كەناڵەكان دەگرن و جەخت بیانی بەرهەمی نابێت هەبێت خۆماڵی بەرهەمی هەتا كە دەكەنەوە، لەوە پەخشبكرێت، ئەوان ئەو حاڵەتە بە پاشەكشەی درامای كوردی دادەنێین و دەڵێن »پێویستە دەزگا راگەیاندنەكان تۆزێك بیر لە هونەری كوردی بكەنەوە رزگاری قەیرانە لەو و بدەن بەرهەمە خۆماڵییەكان بە و هەوڵبدەن گرنگی

بكەن«. »كەناڵە دەڵێت راشكاوانە رەئ��وف، ئەحمەد هونەرمەند لەوبارەیەوە دراما بە گرنگی وات��ە كوردییەوە، درام��ای بە نین موهتەم كوردییەكان كوردییەكان نادرێت، هەر بۆیەش كاتێك درامای كۆری پەخشدەكرێت، بینەر

ناچارە سەیری بكات«. بینەری كامیان زیاترە

بۆ كوردییەكان، لە وەك زیترە بینەریان كۆرییەكان درام��ا دەوترێت پشتڕاستكردنەوەی ئەو بۆچونەش حەیدەر عەبدولڕەحمان دەڵێت »لە ماوەی بە كۆری، و كوردی درامای بینەری لەبارەی ئەنجامدا، راپرسیەكم رابردوو جۆرێك لە ٧5% بینەر سەیری درامای كۆری دەكات، لە 25% سەیری درامای

كوردی دەكات، ئەوەش پێویستە هەڵوەستەی لەسەربكرێت«. دەوەن نەوزاد، ئەوە دەگەڕێنێتەوە بۆ حەز و ئارەزووی بینەر، ئەو دەڵێت »لەوانەیە بەشێك لە بینەران ئارەزووی سەیركردنی درامای كۆرییان زیاتربێت

لە درامای كوردی«. هەروەها بەڕێوەبەری كۆمپانیای خاوێیش، جەختی كردەوە كە بینەری دراما

كۆرییەكان زیاترە لە دراما كوردییەكان.

دراما كوردییەكان، نەیانتوانی پێگەی دیوگمان و جوموونگ لەق بكەنبەپێی ئەنجامی راپرسیەك، لە رەمەزاندا لە 75% خەڵك سەیری درامای دۆبالژكراوە

كۆرییەكانیان كردووە، لە 25% خەڵك سەیری دراما كوردییەكانیان كردووە؟ راپۆرت: پرس

رەخنەگرێكی هونەری:لە هونەری كوردیدا هەموو شتێك لە پێناوی گەندەڵیە، بۆیە درامای كوردی

بینەری نییە!

بەڕێوەبەری كۆمپانیای خاوێ:ناتوانین دراما كۆرییەكان لەگەڵ درامای خۆمان بەراورد بكەین، ئەوان لە ئاستێكی بەرزی هونەریدان، بۆیە بینەرییان زیاترە

www.lawanikurdistan.com2012/08/28 161 11ژماره

و كۆمەاڵیەتی تۆڕەكانی لەسەر ك��ەس زۆر دەبینین رۆژان��ە و خێزاندارن كە پیاوانەی ئەو بەتایبەتی سەرقاڵن، ئینتەرنێتەوە خاوەنی ژن و مناڵن. ئایا ئەو سەرقاڵی و مانەوەی ئەو كاتە زۆرە لەسەر خەت هۆكاری دەروونییە یان بۆ زیاتر پتەوكردنی پەیوەندییە كۆمەاڵیەتییەكانە؟ یانیش بۆ جێبەجێ كردنی كار و چاالكی خۆیانە؟ تاچەند دەتوانن سوود لەو بەكارهێنانە وەربگرن بەباشی و تاچەند

دەتوانێ هاوسەنگی خۆی و خێزانەكەی رابگرێ؟

ئینتەرنێت دەبێتە هۆی دیاردەكانی جیابوونەوە و كاڵ بوونەوەی پەیوەندی خێزانی

بابەتەكە لەمەڕ خێزندارە، كە راگەیاندنكار، ئیسماعیلی نەبەز بەمجۆرە دووا »لەبەر ئەوەی بەكارهێنانی تەكنەلوژیای ئینتەرنێت نەوەی واتە بۆ هەمو الیەك، نوێیە بەتایبەتی فەیسبووك شتێكی نوێ لەگەڵ نەوەی كۆن بەیەك چاو سەیری ئەم تەكنەلۆژیایە دەكەن،

چونكە لە رووی بەكارهێنانەوە وەكو یەكن«.ناوبراو ئەوەشی وت »لەگەڵ ئەوەی خەڵكانێكی یەكجار زۆر ئەو خزمەتگوزارییە بەكار ئەهێنن، بەمەبەستی بەسەر بردنی كاتە، بەاڵم مەرج نییە هەموو كەسێ بۆ ئەم مەبەستە بەكاری بهێنێ، چونكی زور كەس هەن ئەمە دەكەنە رێگایەك بۆ باڵو كردنەوە و پەخش كردنی

چاالكیەكانیان یان نووسینی بابەتێكی رۆژنامەوانی«.تەكنەلۆژیای بە كردن خۆخەریك كە دەدات ئەوەش هۆشداری و كۆمەاڵیەتی پەیوەندییە سەر بكاتە كار نابێ ئینتەرنێتەوە خێزانییەكان، بەتاییبەتی پەیوەندی هاوسەری. وەكخۆی وتی »زۆر جار نارۆشنبیرییەك هەیە لەچۆنێتی بەكار هێنانی ئەم تەكنەلۆژیایە و بەشێوەیەكی زۆر كار دەكاتە سەر ئەدای بەرێوەبردنی خێزانی و كاڵ بوونەوەی خۆشەویستی خێزانی و دابڕان لە پەیوەندییە خزمایەتی و كۆمەاڵیەتیەكان. هەروەها سەرەنجام كاردەكاتە سەر پەروەردەی منداڵ و دایدەبڕێت لە جیهانی تایبەتی خۆی و كاردانەوەی خراپی

لێ دەكەوێتەوە«.و جیابوونەوە هۆكارەكانی لە یەكێك كە دەنێت بەوەشدا دان دیاردەی تەاڵق هۆكارەكەی زۆر بەكارهێنانی ئینتەرنێت و فیسبووكە، و خێزانی ئەركی لەنێوان بكرێ دروس��ت گونجاندن دەبێت بۆیە

بەكارهێنانی ئەم تەكنەلۆژیایە«.

لە ئینتەرنێت بەكارهێنانی زیاد بۆ هۆكارە هاوسەران، بۆشایی الیەن پیاوانەوە

هەژار بابان، یەكێكە لەو پیاوانەی چەند ساڵێكە ژیانی هاوسەری پێك هێناوە و خاوەنی منداڵە، دەربارەی بەكارهێنانی تۆڕە كۆمەاڵیەتییەكان دەڵێت »هۆكارەكەی ئەوەیە ژنی كورد نەیتوانیوە ئەو بۆشاییەی پیاو پڕ بكاتەوە و بیالوێنێت، بۆیە ئەگەر پیاوی كورد هەست بە بۆشایی

بكات، ناچارە دەچێت باوەش بە الپتۆپەكەیدا دەكات«.لە هەندێك حاڵەتیشدا سەركێشی وتی »راستە و دووا زێتر ئەو ئیتر وا پیاوە كە ژنی پەراوێز خستووە و فەیسبوك دەپەرستێت و ئەزانێ ئینتەرنێت هەموو شتێكە، هەموو مرۆڤێك پێویستی بەوە هەیە كاتێكی دیاریكراو لەگەڵ خۆی و هەستەكانی تەنیا بێت، چ پیاو بێت چ ژن، بەاڵم نابێت بەو شێوەیەبێ یەكتر لەبیر بكەن و زیاد لەپێویست

ئاڵوودەی فەیسبووك بن«.توێژەرانی كۆمەاڵیەتی پێیانوایە ئەو كەسانەی كاتێكی زۆر خەریكی ئینتەرنێت و تۆڕی كۆمەاڵیەتی فەیسبووكن لەژیانی رۆژانەیان مەحرومن

لەپەیوەندیە كۆمەاڵیەتیەكانیان. ئینتەرنێتی تۆڕی كۆمەاڵیەتی، توێژەری ئەنوەر، ئومێد بەبڕوای وەكخۆی كۆمەاڵیەتیەكان، پەیوەندییە بۆ نیە ب��اش بەدیلێكی دەڵێت«مەرج نیە زۆربەی پیاوانی خاوەن خێزان لەسەر فەیسبوك بن، چونكە ئەو كاتە دەتوانین ئەو بڕیارە بدەین كاتێك توێژینەوەیەكمان لەبەر دەست بێت«. ئەو نموونەیەك لەم بارەوە دەهێنێتەوە و دەڵێت »من كرێكارێك دەناسم رۆژانە لە بەیانییەوە تا ئێوارە كرێكاری دەكات، بێت ئەوە هۆكارەكەی رەنگە فەیسبوكە! لەسەر تا 12 شەو ئێوارە ئەو پیاوە مەحرومە لە برادەرایەتی و هاوڕێیەتی، بە حوكمی جۆری ئیشەكەی كە نەتوانێت كات بۆ هاوڕێیەكانی یاخود خزم و كەسەكانی دابنێت، هەرچەندە ئەمە بەدیلێكی سلبییە بۆ بەردەوامی پەیوەندییە

بێشێل خێزانەكە مافی لەسەرەتاوە هەر چونكە كۆمەاڵیەتییەكان، دەكرێت، ئینجا منداڵەكانیش«.

توێژەرەكە زێتر الیەنی دەروونی ئەو پیاوانە شیدەكاتەوە كە شەوانە تاوەكو درەنگانێ لەسەر ئینتەرنێت و فەیسبوك دەمێننەوە و دەڵێت »هۆكاری تر بریتییە لە الیەنی دەروونی و كەبتی سێكسی، چونكە بەراستی ئێمە لە كۆمەڵگایەكین تا ئەوپەڕی داخراوین لە رووی پەیوەندی هاوڕێیەتی نێوان كوڕ و كچ. هۆكاری تر ڕەنكە بریتی بێت لە ناهۆشیاری لە بەكارهێنانی فەیسبوك و مەهامی فەیسبوك و چۆنیەتی بەكارهێنانی،

بۆیە پێویستە ئاگاداری بین و تووشی ئاڵودە بوون نەبین«.

ئەوانەی كە ژنەكانیان زیاتر لەبەرامبەر تێدەگەن شانسی زیاتریان دەبێت بۆمانەوەیان لەخەت

هەندێكار خۆیشی و خێزاندارە كە گۆران، محەمەد رۆژنامەنووس شەوانە لەسەر خەت دەمێنێتەوە، لەبارەی باسەكەمانەوە گوتی«بمانەوێ ئەو سەردەمە تەكنەلۆژیا وەك هەموو شتەكانی دیكەی نەمانەوێ و كاریگەری خۆی هەبووە بەسەر پەیوەندی ژن و مێردایەتی، ئەمەش پێویستی بەرێكخستن هەیە، چونكە ناكرێت زۆر مانەوە لەخەت ببێتە هۆكاری الوازی یان لەبەر یەك هەڵوەشانەوەی پەیوەندی خێزانی، دەبێت ئەوانەی كەماوەیەكی لەیەكگەیشتن هەبێت. زیرەكی و تۆزێ هەندێ زۆرە ژیانی هاوسەریان دروستكردووە یان ئەوانەی كە ژنەكانیان زیاتر

لەبەرامبەر تێدەگەن شانسی زیاتریان دەبێت بۆمانەوەیان لەخەت«.خەت لەسەر پێویست و كات بەپێی كە كرد ئاشكرا ئەوەشی دەمێنێتەوە، بەاڵم وەكخۆی وتی »ئەمە نەبۆتە هۆی ئەوەی ناخۆشی

لەنێوان خۆم و خێزانەكەم«.

بەمەبەستی دێنە خەت ژنهێنان ك��ەدوای پیاوانەی ئەو زۆرینەی ناسینی كچی ترە

گۆڤار غەریب كە لەسەرەتاكانی ژیانی هاوسەرێتییە، بۆ پرس وتی »زۆرینەی ئەو پیاوانەی كەدوای ژنهێنان دێنە خەت بۆمەبەستی كات بەسەربردنە، یان بۆ ناسینی كچی ترە و بەكارهێنانی كامێرای گشتییە ئەركێكە، چەند بەجێهێنانی بۆ تریشەوە لەالیەكی لەالیەك، ئەمە بۆنموونە پەیوەندی بەهاورێیان و خزم و كەس و كاریان لەدەرەوەی واڵت یان زۆربەی كارەكانی رۆژانەیان جێبەجێ دەكەن، بۆیە دەكرێ لەهەردوو حاڵەتی باش و خراپ بەكاری بهێنن، ئەمەش دەگەڕێتەوە

سەر ئاستی رۆشنبیری كەسەكە خۆی«.

خاوەنی ئیمتیاز:ئومێد خۆشناوسەرنووسەر:

ئاڤان حه مه ساڵح0750-446 1301

جێگری سه رنووسه ر: شاخه وان عومه ر سلێمان0750-448 0225

به ڕێوه به ری نووسین: فەرەیدون بێوار0750-414 1910

[email protected]

ستافی پەیامنێران:توانا شێخانی

محەمەد عومەرشاخەوان شێخانینه خشه ساز: شێرکۆ

ناونیشان: هەولێر- بارەگای مه کته بی سکرتارییه تی یەكێتی الوانی دیموكراتی كوردستان–پشت ئه نجومه نی وه زیران

یان له رێگه ی ئه م ئیمه یله وه بابه ته کانتان بنێرن:[email protected]

پیاوانی خێزاندار، لە فەیسبوك بەچییەوە خەریكنئا: بەهرە سدیق

هەژار بابان:ژنی كورد نەیتوانیوە ئەو بۆشاییەی پیاو پڕ بكاتەوە و بیالوێنێت، بۆیە ئەگەر پیاوی كورد هەست بە بۆشایی بكات، دەچێت باوەش بە الپتۆپەكەیدا دەكات

هەروەها روونی دەكاتەوە كە لە هەموو دنیادا رێكخراوەكان لە دەك��رێ حزبەكان. گەشەكردنی بۆ قوتابخانەیەكن كردنی دەستەبەر بۆ بكەی كار بە حزب رێكخراوێكی سەر مافی ئەو چین و توێژەی كە داكۆكی لێدەكەی و رابەرایەتی

دەكەی، بەس نەك سیاسەت و حزبایەتی بكەی.راشكاوانە ئەوەشی راگەیاند »ئێمە وەك ژنان دەبێ خۆمان رۆشنبیر بكەین بەس نەك بە زمانی توند و هەڕەشەئامێز. بۆ نەك بكەین، یەكسان بۆكۆمەڵگەیەكی كار دەبێ ئێمە بااڵدەستی ژن، ناشبێ توندوتیژی دژ بە پیاو لەالیەن ژنەوە

بەكار بێت«.پ: لەم ماویەدا چەند حاڵەتێكی توندوتیژی دژ بە ئافرەت روویاندا، باس لەوە دەكرێ كە رەوشی ئافرەت ساڵ بەساڵ

بەرەو خراپی دەڕوات. رای تۆ لەم بارەوە چییە؟ئافرەت رەوشی پێموانییە رێژەیە، بە شتێك هەموو و: ب��ڕوات. باشی ب��ەرەو ی��ان ب��ەرەو خراپی س��ەد لە س��ەد باشی چووە و بەرەو بواردا لە كۆمەڵێك ئافرەتان رەوشی پێشكەوتووە. بەاڵم لە كۆمەڵێك بواری تردا بەپێی تموحی

ژنان نییە و بەرەو پێشچوونی بەخۆوە نەدیوە.پ: هەموو حزبەكان رێكخراوی ئافرەتانیان هەیە، دەوترێ ئایدۆلۆژی خزمەتكردنی و بەرژەوەندی بۆ رێكخراوانە ئەم حزبەكەیە نەك دۆزی ئافرەتان. هەڵسەنگاندنی تۆ چۆنە بۆ

ئەم بابەتە؟و: كەم تا زۆر رێكخراوەكانمان دەبنە پاشكۆی حزبەكان، لەبەر ئەوەی رێكخراوەكانی ژنان یەكگرتوو نین لە ناوخۆیاندا، بەاڵم بینیوەتەوە، خۆیان حزبێكدا هەیمەنەی لەژێر بۆیە رێكخراوی بەتایبەتی ژنان، رێكخراوەكانی ئەوەشدا لەگەڵ ژنانی كوردستان كە سەر بە یەكێتییە، ناڵێم سەد لە سەد سەربەخۆن، بەاڵم هەیمەنەی نەكردووە بەسەر رێكخراوەكەدا و دەستی نەخستۆتە ناورێكخراوەكە، بەڵكو تەنیا كاری باشی

لێیان دەوێ.بۆ قوتابخانەیەكن رێكخراوەكان دنیاشدا هەموو لە گەشەكردنی حزبەكان. دەكرێ لە رێكخراوێكی سەر بە حزب كار بكەی بۆ دەستەبەر كردنی مافی ئەو چین و توێژەی كە داكۆكی لێدەكەی و رابەرایەتی دەكەی، بەس نەك سیاسەت رێكخراوەكە مادی دەعمی حزب ئەگەر بكەی. حزبایەتی و بەاڵم وەربگرێ، بودجە دەكرێ ناكرێ، بۆ چاالكی نەكات رێكخراوەكان بۆ حزبی كردنی كار نەكات، حزبی ك��اری

هەڵەیە، بەڵكو دەبێ كار ژنان بكەن.پ: دەوترێ رێكخراوەكان رۆڵیان كەمە لە وشیار كردنەوەی ئافرەتان و كەمكردنەوەی كێشەكانی ئافرەتان، رای تۆ چییە؟و: رەنگە سستیان تیا هەبێ، بەاڵم بەپێی توانای خۆشیان كەم تا زۆر رۆڵی خۆیان هەبووە. دەیان خولی نەخوێنەواری

ئافرەتان، بۆ دەكەنەوە رۆشنبیری و خولی ۆورك شۆپ و ئەمە نیشانەی رۆڵبینینە. بەاڵم رەنگە لە تموحی ئافرەتاندا

نەبێ، ئەمەش بەهۆی واقیعە سیاسییەكەوەیە.ئێمە دەبێ كۆمەڵگە وشیار بكەینەوە و پیاوانیش هاوكار بن، چونكە تەنیا بە رێكخراوی ژنان كۆمەڵگە وشیار ناكرێتەوە

ئەگەر الیەن و رێكخراوەكانی تر هاوكار نەبن.رۆڵی ئەوەندەی ئافرەتان رێكخراوەكانی دەوت��رێ پ: هاندانی ئافرەتان دژ بە پیاوان دەبینن، هێندە كار ناكەن بۆ

وشیار كردەنەوەیان؟و: نەمبیستووە و نەمدیوە ئەو بەرنامەیەیان هەبێ كە دژ بە پیاوان كار بكەن، هەرچەندە من لە هیچ رێكخراوێكی ژنان بكەین رۆشنبیر خۆمان ژنان وەك ئێمە دەبێ نیم. ئەندام بەس نەك بە زمانی توند و هەڕەشەئامێز. ئێمە دەبێ كار ژن، بااڵدەستی بۆ نەك بكەین، یەكسان بۆكۆمەڵگەیەكی

ناشبێ توندوتیژی دژ بە پیاو لەالیەن ژنەوە بەكار بێت.پ: ماوەی 20 ساڵە حكومەتی هەرێم بە دەست یەكێتی هەیە، ژنانیان رێكخراوی حزبەش دوو ئەم پارتییەوەیە، و كەچی لە واقیعی حكومڕانی و پۆستە سیادییەكانی حكومەت و بەشداری كەمترین ئافرەت و نەداتەوە رەنگی حزبدا، و

كەمتری پۆستی پێدراوە، بۆچی؟و: ئێمەش ئەو رەخنەیەمان گرتووە. هەر چەندە ئێمە وەك یەكێتی، لە چاو حزبەكانی تر رێژەی ژنانمان باشترێكە، بۆ نموونە ئەوەندەی لەناو ئیدارەی سلێمانیدا ژن پلەی ئیداری پێی كەمتر تر شارێکی سنووری لە رەنگە بەدەستەوەیە، نییە. ئێمە تموحی جێی ئەوەشدا لەگەڵ بەاڵم درابێت. وەكو یەكێتی ژنانی یەكێتی، گلەیی ئەوەمان لە حزبەكەمان پۆستە لە ژنان رێژەی كە بكات ئەوە كار دەبێ كردووە، ژن مەرجەی بەو بەاڵم بكات، زیاد حزبیەكاندا و حكومی تەعین نەكرێ و بۆ رووكەش و پڕكردنەوەی پۆست نەبێت.

بەڵكو چاالك بێت و توانا و رۆڵی خۆی هەبێت.لە و حكومەت دەزگاكانی و دام لە ئافرەت كەمیی پ: سەركردایەتی حزبەكاندا، ئایا دەاللەت لەوە دەكات كە هێشتا حزبی كوردی و پیاوی كوردی بڕوای بە توانا و رۆڵبینینی

ئافرەتان نییە؟بوێریشمان ژنی بەاڵم ئەوە، بۆ دەگەڕێتەوە بەشێكی و: كەمە، چونكە ئەركێكی پیرۆزی لەسەر كە دایكایەتییە، كە هەروەها ببات، بەڕیوە ماڵ و بكات پەروەردە مناڵ دەبێ ئەمانە بكات، كۆمەڵگەكەی نەریتی و داب رەچاوی دەبێ بوونەتە رێگر لەبەردەم ژنان، ئەو دەرفەتەی كە بۆ پیاوان كردنەوەی بەتایبەتی ن��ەرەخ��س��اوە. ژن��ان بۆ رەخ��س��اوە دایەنگە بۆ منااڵنی ئافرەتانی فەرمانبەری حكومەت لەالیەن دەرەوەی چوونەوە بۆ باشە یارمەتیدەرێكی حكومەتەوە،

ئافرەت و پەرەدان بە تواناكانی و زیادتر رۆڵبینینی.

ئێمە دەبێ كار بۆكۆمەڵگەیەكی یەكسان بكەین، نەك بۆ بااڵدەستی ژن، ناشبێ توندوتیژی دژ بە پیاو لەالیەن ژنەوە بەكار بێت

كورد لە دوای ڕووخانی ڕژێمی بەعس لە ساڵی 2003 لەسەر دەستی ویالیەتە یەكگرتووەكانی ئەمەریكا بووە واڵتێكی تازە لە ڕووی شێوەی حوكم و بەڕێوەبردن. سەركردایەتی سیاسی كورد بە خواستی خۆی بەشداری كاریگەری لە بنیادنانەوەی دەوڵەتی نوێدا كرد. هەموو مافە نیشتمانیەكانی لە چوارچێوەی هەموو كرد،ئەومافانەش جێگیر عێراق هەمیشەیی دەستوری لەوەتەی بەاڵم عێراقدایە. خاكی یەكێتی چوارچێوەی لە نوێ حكومەتی و كراوە جێگیر 2005 ساڵی لە دەستوور دامەزراوە و كورد بەشێكی پێكهێنەری ئەم دەسەاڵتەیە. بەاڵم و دەخرێ گوێ پشت بەڕۆژ ڕۆژ كورد نیشتمانیەكانی مافە نیە بەغدا فەرمیەكانی دەزگا لەالیەن ئەوتۆ هەوڵێكی هیچ بۆ جێبەجێكردنی ئەو بڕگە و مادانەی كە مافەكانی خەڵكی ماددەی هەمویان لەسەرووی دەكات. بەر دەستە كوردستان 140ی دەستوورە كەتایبەتە بە گێڕانەوە و ئاسایكردنەوەی ئەو بەشەخاكەی كە كوردستانە بەپێی هەموو بەڵگە و دیكۆمێنتە مێژووی و ڕەسمیەكانی دەولەتی عوسمانی و دەولەتی عێراق. بەاڵم ئەوە ماوەی چەندین ساڵە وادەی زەمەنی جێبەجێكردنی ئەم مادە یاسایە بەسەر چووە. بۆیە سەرانی دەولەتی عێراق لەسەر گرەو بەنەهێنی و ئاشكرا بە ڕابردوو لە چەند ساڵی بكەن. بەكات یاری بەردەوام هەوڵدەدەن واتە دەكەن. كات تاكو بگەنە ئەو وێستگەیەی كە تواناو هێزی پێویستی خۆیان یەك بخەنەوە و جارێكی تر ڕاست و چەپ بەسەر هەموو ماف ماوەیەشدا چەندین سەركردەی لەم بهێنن. كورد داواكانی و حزبە جیاوازەكان كەوتونەتە هێرشكردنە سەر كورد. تەنانەت دژایەتی مەسەلەی بە تێكەڵ ئاینیشان بابەتی هەندێكیان نوقتەیەك لێرەدا كورد پێویستە كردوە.بۆیە كورد كردنی لەسەر خاڵی نەتەوەیی دابنێ و ستراتیژێكی نیشتمانی گشتگیر نەتەوەیەكانی و نیشتمانی مافە هێنانی وەدەست بۆ دابنێ لەگەڵ حكومەتی ناوەندی بەغدا. ئەم ستراتیژە نیشتمانیە دوور بێت لە هەموو ڕەنگ و سیمایەكی حزبی و سیاسی كاتیانە. بەڵكو ڕای گشتی بەردەوامی خەڵكی كوردستانی بۆ ئاراستە بكرێت و ببێتە ئامانجێكی نیشتمانی. لە ئێستاو داهاتوو كورد تاكو سیاسی پڕۆسەیەكی و هاوپەیمانیەك هیچ ناو نەچێتە خەڵكی نیشتمانیەكانی مافە كە دەستوریانەی ماددە ئەو كوردستانی تێدا جێگیر كراوە نەخرێتە بواری جێبەجێكردنەوە. كارتی بكرێنە تر هیچی نابێ دەستوریانە مادە ئەم چونكە كوردیش عێراق. سیاسیەكانی گروپە و سەركردە یاریكردنی بۆ كورد هێنانی. وەدەست بۆ لێبڕاوبێت بابەتە لەم دەبێ ئەوە چۆتەوە ناو پڕۆسەی سیاسی دەولەتی تازەی عێراق بۆ ئەوەی مافە نیشتمانیەكانی خۆی بە ڕێگای ئاشتیانەی دوور پەالمار دووچاری نەوەك بهێنێت وەدەست تیژی و توند لە داهاتوو هەڵبژاردنی لە دەبێ بۆیە بێت. پشتگوێ خستن و كورد یەكگرتوانە لەبەردەم سیاسەتی بەغدا بوەستێتەوە. بۆ ئەوەی هیچی تر مافەكانی پشت گوێ و دوانەخرێ لە الیەن دەسەالتدارانی بەغداوە. بۆیە نەخشە ڕێگایەكی نیشتمانی وەك ستراتیژێكی نیشتمانی بۆ كوردستان پێویستە. ئەو ئەنجومەنی باالی دانوستانە باشترین بیرۆكەیە بۆ ئەوەی دابمەزرێ و كار نیشتمانیانەی بەگیانی بكات نیشتمانیەكان داخوازیە لەسەر ئەمە چونكە هەرێم. حزبیانەی خواستێكی هەموو لە دوور

ئەركێكی نیشتمانیە نەك ئەركێكی حزبی.

ستراتیژێكی نیشتمانی

بەیان بەرزنجی، ئەندامی ئەنجوومەنی ناوەندی )ی.ن.ك(:

ەنەس

حەال

ن مدما

شا

دیمانە: شۆخان، سلێمانی

لەم دیمانە تایبەتەی لەگەڵ هەفتەنامەی پرس، بەیان ئەحمەد بەرزنجی، ئەندامی باس )ی.ن.ك( ناوەندی ئەنجوومەنی رێكخراوەكانی و ئافرەتان پرسی لە تا »ك��ەم دەڵێت و دەك��ات ئافرەتان پاشكۆی بوونەتە رێكخراوەكانمان زۆر رێكخراوەكانی ئەوەی لەبەر حزبەكان، ناوخۆیاندا، ل��ە نین یەكگرتوو ژن��ان خۆیان حزبێكدا هەیمەنەی لەژێر بۆیە

بینیوەتەوە«.