Peyzaj Tasarımı: Üzerine Düşünülmesi Gereken 10 Önemli Şey Gail Hansen de Chapman Bir konut bahçesi tasarlanırken, oldukça önemli olan ilk aşama planı kağıt üzerinde işlemektir. Bir master planın geliştirilmesi bir taraftan zaman içinde para tasarrufu sağlarken, diğer taraftan çoğu zaman başarılı bir bahçe tasarımı ile sonuçlanır. Bir master plan “tasarım süreci” boyunca geliştirilir: Çevre koşulları, tasarımcı istekleri, tasarımın elementleri ve prensipleri üzerinde düşünülerek adım- adım gelişen bir süreçtir. Konut bahçesi tasarımında maç; bahçedeki doğal ve insan yapısı özellikleri organize ederek, estetik, işlevsel ve çevresel açıdan sürdürülebilir bir peyzaj oluşturmaktır. Tasarım Süreci Tasarım süreci 5 adımdan oluşmaktadır; 1) alan envanteri ve analizi oluşturmak, 2) ihtiyaçların belirlenmesi, 3) alan kulanım planını (fonksiyonel diagram oluşturmak), 4) kavramsal tasarım planları geliştirmek, 5) Kesin (final) tasarım planı çizmektir. İlk üç adım, tasarım için estetik, işlevsell ve bitkisel ihtiyaçları sağlamaktır. Son 2 adım final, peyzaj planının oluşturulması için bu ihtiyaçların uygulamasına yöneliktir. Süreç; toprak özellikleri, drenaj, iklim koşulları ve mevcut bitki örtüsünün envanteri ve analizi ile başlamaktadır. Bu hem bitki seçimi, yerleştirilmesi ve hem de aile aktivitelerinin ve fonksiyonlarının yerleştirilmesinde kritik bir adım olarak oldukça önemlidir. Çünkü aynı iklimsel koşullar bitkileri etkileyebileceği gibi ( sıcaklık, nem, yağış, rüzgar ve günışığı) tasarımcı ve kullanıcıyı da etkiler. Bir sonraki adım ihtiyaç ve isteklerin bir listesini yapmaktır. Bu tasarlanacak bahçenin ve peyzajın nasıl kullanılacağını belirlemede yardımcı olur. Alan ve kullanıcı analizleri, form için bir tema ve tasarım için bir fark yaratmada yardımcı olacaktır. Alan kullanım planı (Fonsiyon diagramı, işlev şeması) alanda aktivite alanlarının yerleştirilmesinde ve bu plandan bir kavramsal planın geliştirilmesinde kullanılmaktadır. En son adım bütün sert peyzajı içeren ve yerleşim için zorunlu bitkisel detaylarında bulunduğu bir final tasarımın yapılmasıdır. Bütün tasarım süreci boyunca üzerinde düşünülmesi gereken 10 önemli şey şunlardır: 1. Bitki seçimi ve aktivite yerleri için alanın anlaşılması 2. Ne istendiği ve ihtiyaç duyulduğuna dair kullanıcının hatırlanması 3. Biçimi belirleme ve mekanları organize etmek için form ve/veya tema stili kullanma 4. Aktivite alanlarının belirlenmesi ve elemanlarla ilişkilendirilmesi için alan oluşturma ve bağlantılarını kurma 5. Hem kullanıcı hem de çevre için bitkilerin fonksiyonları üzerine düşünmek 6. Kitle ve katmanlama tekniklerini kullanarak bitkilerin yapılandırılması 7. Geçiş alanları ve odak noktaları gibi önemli noktaları vurgulamak 8. Materyaller, renkler ve yüzey dokularını içeren detaylara dikkat çekmek
14
Embed
Peyzaj Tasarımı: Üzerine Düşünülmesi Gereken í ì Önemli Şeyyazreyhan.com/wp-content/uploads/2014/12/Peyzaj-Tasarımı-Üzerine-D... · kullanılacağını belirleyen ve
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Peyzaj Tasarımı: Üzerine Düşünülmesi Gereken 10 Önemli Şey
Gail Hansen de Chapman
Bir konut bahçesi tasarlanırken, oldukça önemli olan ilk aşama planı kağıt üzerinde işlemektir. Bir
master planın geliştirilmesi bir taraftan zaman içinde para tasarrufu sağlarken, diğer taraftan çoğu
zaman başarılı bir bahçe tasarımı ile sonuçlanır. Bir master plan “tasarım süreci” boyunca geliştirilir:
Çevre koşulları, tasarımcı istekleri, tasarımın elementleri ve prensipleri üzerinde düşünülerek adım-
adım gelişen bir süreçtir. Konut bahçesi tasarımında maç; bahçedeki doğal ve insan yapısı özellikleri
organize ederek, estetik, işlevsel ve çevresel açıdan sürdürülebilir bir peyzaj oluşturmaktır.
Tasarım Süreci
Tasarım süreci 5 adımdan oluşmaktadır;
1) alan envanteri ve analizi oluşturmak,
2) ihtiyaçların belirlenmesi,
3) alan kulanım planını (fonksiyonel diagram oluşturmak),
4) kavramsal tasarım planları geliştirmek,
5) Kesin (final) tasarım planı çizmektir. İlk üç adım, tasarım için estetik, işlevsell ve bitkisel ihtiyaçları
sağlamaktır. Son 2 adım final, peyzaj planının oluşturulması için bu ihtiyaçların uygulamasına
yöneliktir.
Süreç; toprak özellikleri, drenaj, iklim koşulları ve mevcut bitki örtüsünün envanteri ve analizi ile
başlamaktadır. Bu hem bitki seçimi, yerleştirilmesi ve hem de aile aktivitelerinin ve fonksiyonlarının
yerleştirilmesinde kritik bir adım olarak oldukça önemlidir. Çünkü aynı iklimsel koşullar bitkileri
etkileyebileceği gibi ( sıcaklık, nem, yağış, rüzgar ve günışığı) tasarımcı ve kullanıcıyı da etkiler. Bir
sonraki adım ihtiyaç ve isteklerin bir listesini yapmaktır. Bu tasarlanacak bahçenin ve peyzajın nasıl
kullanılacağını belirlemede yardımcı olur. Alan ve kullanıcı analizleri, form için bir tema ve tasarım için
bir fark yaratmada yardımcı olacaktır. Alan kullanım planı (Fonsiyon diagramı, işlev şeması) alanda
aktivite alanlarının yerleştirilmesinde ve bu plandan bir kavramsal planın geliştirilmesinde
kullanılmaktadır. En son adım bütün sert peyzajı içeren ve yerleşim için zorunlu bitkisel detaylarında
bulunduğu bir final tasarımın yapılmasıdır.
Bütün tasarım süreci boyunca üzerinde düşünülmesi gereken 10 önemli şey şunlardır:
1. Bitki seçimi ve aktivite yerleri için alanın anlaşılması
2. Ne istendiği ve ihtiyaç duyulduğuna dair kullanıcının hatırlanması
3. Biçimi belirleme ve mekanları organize etmek için form ve/veya tema stili kullanma
4. Aktivite alanlarının belirlenmesi ve elemanlarla ilişkilendirilmesi için alan oluşturma ve
bağlantılarını kurma
5. Hem kullanıcı hem de çevre için bitkilerin fonksiyonları üzerine düşünmek
6. Kitle ve katmanlama tekniklerini kullanarak bitkilerin yapılandırılması
7. Geçiş alanları ve odak noktaları gibi önemli noktaları vurgulamak
8. Materyaller, renkler ve yüzey dokularını içeren detaylara dikkat çekmek
9. Bitkilerin gelişimi ve bakımı için zamanı hesaba katmak
10. Sürdürülebilir tasarım uygulamalarının kullanımıyla kaynakların korunması
Alanın Anlaşılması
Alanın dikkatli bir envanteri ve analizi, alanın en iyi kullanımı ve bitki yetiştirmek için çevresel
koşulların belirlenmesinde çok önemlidir. Bunlarla ilgili konular toprak tipi, topografya ve bölgesel
iklimi içermektedir. Toprağın tipi, bitkiler için uygun alan besin maddeleri ve nemi belirlemektedir.
Burada, varolan toprak içinde büyüyecek bitkilerin kullanılması her zaman en iyisidir. Yine de toprak
değiştirilebilir, değiştirme sıklıkla çok pahalı ve çoğu zaman etkisizdir. Var olan bitki örtüsü toprak tipi
hakkında ipucu vermektedir. Nerede bitkiler iyi yetişiyorsa toprak koşulları not edilmeli ve benzer
yetiştirme koşullarına uygun bitkiler kullanılmalıdır. Bitkilerin iyi yetişmediği yerlere dikkat çekilmeli
ve yeni bitki seçimi sırasında buralara uygun bitkiler seçilmelidir. Topografya ve drenaj not edilmeli ve
öneri tasarımda bütün drenaj problemleri düzeltilmelidir. İyi bir tasarım, suyu evden uzaklaştıracak ve
bahçe içinde ihtiyaç duyulan alanlara yönlendirecektir.
İklime dair analizler sıcaklıkla başlar: Bitkiler bölgedeki ortama en sıcak ve daha önemlisi ortalama en soğuk sıcaklıkta hayatta kalmak zorundadır. USDA bitki yetiştirme bölgeleri haritasına başlangıç noktası olarak bölgeye uygun bitkiler seçilirken alan içindeki mikroklimatik alanlara alternatif seçimler yapılmalıdır. Güneş /gölge parterler, güneşe maruz kalma uzunluğu ve miktarına göre mikroklima alanları oluşturur (bu bazen mikrohabitat olarak adlandırılır)(şekil 1). Alan koşulları ve varolan bitki örtüsünün altlık plana kaydedilmesi alanda bulunan mikroklimatik alanların yerlerini ortaya çıkartacaktır. Bitkiler genellikle 4 mikroklimatik kategoriden (güneş, yarı gölge, gölge ve karanlık) bir veya ikisine uyumludur. Şunu hatırlamak önemlidir, güneş/gölge parterler mevsimlerle ve ağaçların büyümesi ile değişiklik göstermektedir.
Şekil 1. Güneş ve Gölge Parterler (Kaynak: Gail Hansen Ders notları)
Şu önemlidir ki, alan envanteri yapılırken bütün varolan şartlar temel paftaya doğru şekilde
işlenmelidir (şekil 2). Güç hatları, kanalizasyon çukurları, yeraltı elemanları ve çatı üstünde duranlar
gibi elemanlar bitki yerleşimini belirlemektedir. Evin yerleşimi ve bahçenin sınırlarını öğrenmek için
imar planları kullanılabilir. Teraslar, araç yolları veya kaldırımlar gibi sert peyzaj elemanları ve diğer
yapılar survey aşamasında ölçülendirilip not edilmelidir. Eğer parsel sınırları tam olarak bilinmiyorsa
büyük bir hata yapmamak için bir kadastrocu veya haritacı görevlendirilebilir.
Şekil 2. Alan Envanteri (Kaynak: Gail Hansen)
Kullanıcıyı Akılda Tutmak
Kullanıcılar tipik olarak müşteri, müşterinin ailesi, ailenin evcil hayvanları ve misafirlerdir ve hepsinin
kendine göre gereksinimleri vardır. Burada üzerine düşünülmesi gereken 5 şey vardır: 1) Şuanda
bahçenin nasıl kullanıldığı 2) bahçenin nasıl kullanılmasının istendiği 3) estetik olarak bahçenin nasıl
görünmek istendiği 4) bahçenin bakımının nasıl yapılacağı elle mi yoksa el değmeden mi? 5) bütçenin
ne kadar olduğudur.
Bahçenin şuanda nasıl kullanıldığını akılda tutmak çok önemlidir. Örneğin hangi giriş kim tarafından
kullanılmakta, çocuklar nerede oynamakta, köpek sıklıkla nerede koşmakta gibi tespitler
yapılabilir(şekil 3). Bahçenin şuanda nasıl kullanıldığı ve gelecekte nasıl kullanılması istendiğini
düşünmek, eski alanları yeni mekanlara yeniden düzenlemeyi ve isteklerin belirlenmesini
sağlayacaktır(şekil 4). Aile tarafından kullanılan araçları akılda tutmak önemlidir. Araç yolları ve park
alanları mekan yoğunluğuna sahiptir. Bütçe materyalleri ilk kurulum ücretini ve devam eden bakım
ücretini kapsamaktadır. Bitkilerin ve sert peyzaj öğelerinin bakımı için- bunun için istek ve kabiliyet
konusunda gerçekçi olunmalıdır- ne kadar zaman ve para ayrılacağı belirlenmelidir.
Form ve/veya Tema Stili Kullanımı
Basitten karmaşığa birçok farklı peyzaj tasarım teması bulunmaktadır. Ancak, bitki ve materyal seçimi
için bir yönlendirici seçmek yardımcı olacaktır. Bir temayı düşünmek bahçe için esin kaynağı
olmaktadır. Birçok insan bahçecilik dergileri ve kitaplarına fikir için bakarak yardım almaktadır.
Şekil 3. Mevcut Kullanım Alanları (Kaynak: Gail Hansen)
Şekil 4. Öneri Kullanım Alanları (Kaynak: Gail Hansen)
Bu iyi bir başlangıçtır, ancak dergi veya kitaplarda fotoğraflar mükemmel olduğu için seçilmektedir.
Bunun farkında olarak esinlenmelidir. Fotoğraflara eleştirel bir gözle bakılmalı, istek seviyesine,
bütçeye ve alana uyarlanabilen düşünceler bir araya getirilmelidir. Bir tema seçmeden önce alanın
çevresindeki görünüşe bakmak önemlidir. Bu görünüşlere göre bahçe açılabilir, kapatılabilir ya da her
ikisinden birazı yapılabilir. Diğer bir deyişle bahçeyi çevresinden izole ederek oluşturulacak
mekanların evle ilişkilendirilmesi mi ya da açık mekanlara sahip çevresiyle ilişkili bir bahçe mi
isteniyor bunun kararının verilmesi gerekmektedir. Bu, bir tema üzerine düşünülürken başlangıç
noktasını vermektedir. Bahçe için uygun tema seçilirken mimari, mahallenin tipi, topografya ve bölge
peyzajına dikkat edilmelidir. Bu, çevre ile uyumlu anlamında olan ”mekan ruhu”na ulaşmaya
çalışmaktır.
Burada hem form temaları hem de stil temaları vardır. Her bahçe form temasına sahip olmaktadır.
Ancak her bahçede stil temaları bulunmamaktadır. Gerçekte, materyaller, renk ve form gibi mimari
detayların tekrarlanmasıyla yapının harmanlanması dışında birçok konut bahçesi belirli bir stile sahip
değildir. Bütün bahçeler yine de aktiviteler için mekan oluştururken form teması kullanmaktadır. Bir
form temasında bahçe içindeki mekanların organizasyonu ve biçimi ya evin şekli ya da ev ile parsel
sınırı arasında kalan alanın şekli ya da ev sahibinin favori şekli olmaktadır. Form teması mekanların ve
bunları birbirine bağlayan elemanların şeklini ve organizasyonunu belirlemektedir. Genel olarak
temalar; çember, kare ve dikdörtgen gibi geometrik ve şekilsiz (organik sınırlara sahip) ya da eğrisel (s
çizen çizgiler gibi) gibi doğal formları içermektedir(şekil 5). Form temaları bazen kombine
edilmektedir. Geometrik şekiller, sert peyzajla bitkiler için naturalistik şekiller kullanılmaktadır.
Örneğin; parterler sıklıkla eğrisel iken sert peyzaj elemanları dikdörtgen formdadır.
Şekil 5. Natüralist Form Teması (Kaynak: Gail Hansen)
Stil temaları sıklıkla mimariyle ilişkilidir ve konut bahçesi tasarımını sıklıkla basitleştirirler. Çünkü
materyal ve form bir bakıma önceden belirlenmiştir. Bugün kullanılan birçok stil teması, geleneksel
bahçe tasarımının günümüzdeki versiyonudur. Mimari, genellikle bir temanın birincil kaynağıdır,
ancak temalar bir zamanı, bir kültürü, bir yeri veya huzur ve sakinlik gibi bir duyguyu temsil
edebilirler. Geleneksel stil temasının kullanılmasının avantajı, tarihsel olarak iyi çalışan ve zamanın
testinden geçmiş formların ve elementlerin kurulmasıdır.
Çünkü mimari stiller tipik olarak formal ve informal olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Peyzaj
elemanları da buna göre formal ve informal olarak sınıflandırılır (şekil 6). Formal mimari ve bahçe stili
içerisinde Fransız, İspanyol, İtalyan ve Ortadoğu stillerinin bulunduğu stillerin kullanımı için ilham
kaynağı oluşturmaktadır. Daha az formal bahçeler ise oryantal, İngiliz ve Amerikan stili için ilham
kaynağı oluşturmaktadır. Stil temaları içinde tropik, çöl, çimenlik, koru, bataklık ya da kıyısal
bitkilendirmenin olabileceği bitkisel planların uygulanmasıyla oluşturulabilir. Temalar renk karışımları
ya da belirli karakterdeki bitkilerin –çim kullanımı gibi- kompozisyon için tekrar etmesi gibi basit
şekillerde uygulanmaktadır.
Şekil 6. Formal Stil Teması (Kaynak: Gail Hansen ders notları)
Mekanları Oluşturmak ve İlişkilendirmek
Bahçe; içerisinde birçok aktivitenin yapıldığı, evin uzantısıdır. Bir bahçe genel olarak üç alana
bölünebilir: halka açık (ön bahçe), özel (arka bahçe) ve servis alanı (evin yan bölümü). Aktivite
alanlarının yerleri; öncelikli olarak alanın yerine, ihtiyaç duyulan boyutlara, aktivite tipine ve diğer
aktivitelere, yapılara istenen yakınlığa bağlı olarak oluşmaktadır. Mekanların çok az örneği kullanıcıyı
ve misafiri eve taşıyan giriş bölümü, pişirme/yemek yeme/eğlenme alanı (teras veya veranda), oyun
alanı, köpek koşu alanı, gizli bahçe/rahatlama alanı, sebze bahçesi veya hobi alanı ve
çöp/kompost/çalışma alanı olarak sayılabilir.
Belki de başarılı bir bahçe tasarımı için çok önemli olan mekânsal kavram bahçe içinde dış mekan
odalarının oluşturulmasıyla yakalanabilir. Bu mekanlar bitki parterleri, çimle kaplı alanlar, ağaçlar,
çiçeklikler, bahçe duvarları, geçitler, zemin kot değişimleri ve sert zemin kullanımıyla birbirinden
ayrılmaktadır(şekil 7). Bu elemanlar mekanın kapanması veya belirlenmesinde kullanılır ve onlara oda
hissi verir. Psikolojik konfor için, insan ölçeğinde mekan oluşturmak önemlidir. Çünkü birçok insan
açık ve korunmasız mekanlar yerine korunaklı ve rahat hissettikleri mekanları tercih etmektedir. Evin
dış duvarı genellikle bir dış mekan odasının ilk duvarı ya da başlangıç noktası olarak hizmet eder.
Uyumsuz kullanımlar ayrılmalıdır ve pişirme ve yeme gibi ilişkili aktiviteler bahçeyi daha etkili ve
eğlenceli yapmak için beraber düşünülmelidir. Mekan oluşturmak için sert peyzajın kullanımında,
evden bahçeye sürekliliği sağlamak için evde kullanılan materyallerle aynı materyaller bahçede de
kullanılmalıdır.
Şekil 7. Dış Mekan Odaları (Kaynak: Gail Hansen)
Peyzajda yaya sirkülasyonu, bahçe boyunca insanları dolaştırmalı ve organizasyonel yapıyı
sağlamalıdır. Dış mekan odalarında tipik olarak patikalar, merdivenler ve yürüyüş yollarıyla ya da
keşfetmeyi teşvik eden kapı ve pergolalarla ve bütün bahçeyi kullandıran elemanlarla mekanlar arası
etkileşim sağlanır (şekil 8). Bu mekanlar, mekanlar buyunca ya da yanında “S” çizerek kıvrılan su
kanalları (kuru veya su ile dolu) ya da terastan başlayıp çimenlik boyunca dolaşıp bitki parterleri
yanında sonlanan bahçe duvarı gibi görsel unsurların kullanılmasıyla ilişkilendirilebilir.