-
Namba 2041 Oktoba 10 - 16 , 2013 28 pes Niuspepa Bilong Yumi Ol
PNG Stret!
Nau yu ken Teksim Wari, Tingting, Painim Pren, Kanage stori o
Pas bilong yu i kam
long Digicel namba 7235 6149 na bai mipela putim long Pes
2...
K1 tasol
Oposisen kotim gavmanStanley Nondol i raitim
Oposisen i tokaut ol bai salensimO’Neill gavman long kot
longtekova long PNG Sastenabel Di-velopmen Program (PNGSDP) naOk
Tedi Mining Limited (OTML)na bai tok pait strong long planti
bikpela disisen em gavman imekim long sotpela taim. Opo-sisen i
tok ol dispela disisen i nostret na em i laik ol pipel bilongkantri
i mas save long as tru bi-long ol dispela desisen bilonggavman.Ol
bikpela disisen bilong gavman
we Oposisen i salensim em, tekovabilong OTML na PNGSDP,
K800milien supahaiwe long Lae-Nazabna K399 milien
Togoba-Kiseneopirot na K800 milien bilong 2015Pasi-fik Gems na ol
rot kontrak bilongNCD na ol arapela.Oposisen lida, Belden Namah
long dispela wik i tok em bai sapo-tim ol CMCA papagraun
bilongWesten provins na kisim O’Neillgavman go long kot long givim
63.4pesen dividen mani bilong OTMLgo bek long papagraun bihain
longgavman sensim lo na kisim 100pesen.
INSAIT Polis ripot -PNGSDP i mekim
wok bilong gavman- P2
Nupela haus silip bilong ol nesIs Nu Briten gat tupela gavana-
P7
Ol Pipel bilongRaikos i kisim famana bisnis trening-P21
Ritim WantokKomentri longpes 13
Kalsa i win tru...
KUNDU NA DIGASO FESTIVAL: Ol Kutubu pipel long Sauten Hailans i
amamas moa long soim pasin tumbuna bilong ol na ol i warilong
planti ol dispela pasin i wok long lus. Olsem na ol i kirapim
dispela festival bilong soim pasin bilong ples. Hia ol man i
singsingdanis wantaim ol sotpela kundu (sa’o duibu o sa’o gauwage)
bilong ol Foi long raunwara Kutubu. Poto: Don Niles Moa stori
longPes 5.
n Long bikpela milien i lus long rot kontrak n Long salensim
63.4 pesen PNGSDP mani
I go moa long pes 2
-
P2 Wantok Oktoba 10 - 16, 2013 niusTeksim Wari,
Tingting, PainimPren, Wantok o
Pas bilong yu i kam nau..
Digicel namba:7235 6149
Dia Wantok Niuspepa, mi wan-pela Boi save stap wantaimmama
bilong mi. Papa bilong miem dai pinis. Em tasol mi salimteks i kam
long dispela.
Wanpela Boi – 04/10/2013
Mi laik bringim komplen bilong mii go long Shornclif
kampaniolsem rot mentenens wok ol imekim i no ‘professional’ wok.
Oli save wokim i stap wanpela wiktasol na Morobe gavman i no
luk-save long wok na givim natingmani stap. Painim gutpela
Kon-trakta.
Simap Mihi – 04/10/2013
Dia Wantok Niuspepa, PNG iwok long go long han na hetnogut
wantaim. Olsem naBougainville bai bruk na lusimPNG. -03/10/2013
Dia Wantok Niuspepa, ol Jiwakapipel em i pinis long kot
keis.Planti haia kar yusim long familiwok, tupela i go – i kam
longMosbi tumas na ol i no sindaungut long opis na wok wantaim
olpipel bilong Jiwaka. Bikpela manibilong ol Jiwaka pipel, ol
dispelafamili tasol i kaikai na pinis. Ol Ji-waka pipel yupela
pasim maus naai i stap a? Olsem wanem na yu-pela i no inap toktok
na wanpelayia i go nating?
Kuma Maldam – Minj,07/10/2013
Dia Wantok Nius, mi Mal na kris-mas bilong mi em 30. Mi
singelman na mi laik painim wanpelameri long PNG long maritim
nastap wantaim oltaim. Husat i gatlaik plis yu ken ringim mi
long7232 0277. Tenkyu Wantok.
Mal – 07/10/2013
Dia Edita, mi laik sapotim brataVincent. Mi man Raikos
/Nahu-rawa LLG. James Gau i no kenwansait, plis tingim mipela
tu.Raicoast i no Bugati tasol, tingt-ing gut!
Yune Taninkeo, Pom –06/10/2013
Dia Edita, mipela laikim stori moalong “Death Penalty” long
WantokNiuspepa olgeta taim.
Sumatin, Mendi
G4S Sekyuriti stilim K6milien KinaNCD: Ol polis long Mosb i wok
long
painim ol stilman bilong wanpela sekyuritikampani husat i stilim
K6.3milien bilongMaybenk na ranawe long Fraide moning.Plis ripot i
tok ol dispela stilman bilongG4S i bin giaman long karim mani
bilongMaybenk i go long putim long Bank ovPNG long Fraide moning,
tasol long taimol i kamap namel long siti, wanpela bilongol i
kamautim pistol na hensapim draiva naol arapela wanwok bilong em.
Em i fosimka i go long olpela Haus ov Asembli rot wetupela arapela
ka i wetim ol. Ol stilman irausim ol nainpela bokis mani na
putimlong tupela ka na ol i ranawe. Long taim olpolis i kamap, ol
stilman i go pinis. Ol polislong NCD i tok dispela stilpasin em ol
wok-man bilong sekyuriti kampani yet i mekim.Ol polis i wok long
mekim wok painimautyet.
Stilman holim kalabus famili bilongKoreaALOTAU: Ol polis long
Milen Be i wok
long mekim wok painimaut long ol stilmanhusat i holim wanpela
famili bilong Koreana stilim mani. Ripot i kam long Alotau i tokol
stilman i brukim haus bilong famili nakalabusim Kim Sew-yi wantaim
meri napikinini na bebi sita bilong ol. Ol stilman ikisim ol i go
long stua bilong Kim na tokimem long givim mani long ol. Long taim
olstilman i kisim ol samting i stap ol polis ikamap na ol stilman i
hait baksait long olfamili na kalap long wanpela dingi naranawe i
go long solwara. Ol stilman ilusim famili bilong Kim long wanpela
ailanlong Misima na ol i kisim Kim i go na lusimem long nrapela
liklik ailan, Paneati. Olpipel bilong ples i kisim em i go bek
longMisima. Ol polis long Alotau i tok klostu baiol i arestim
sampela bilong ol dispela stil-man.
Stilman hensapim PMV long WewakWEWAK: Ol polis long Wewak i
kisim
ripot bilong ol stilman i hensapim wanpelaPMV bilong ples
Woginara long wes kosklostu long Mangara na stilim ol mani
naarapela samting long ol pasindia. Polisripot i tok PMV i ran i go
long Wewak nataim ol i kamap klostu long taun, draiva istop long
kisim mani long ol pasindia. Olstilman i hensapim ol na tokim
draiva longgo stop long olpela timba rot na ol i stilimmani na ol
arapela samting. Ol yut bilongdispela eria i wok long helpim ol
polis naulong painim ol dispela stilman.
Kot kalabusim studen inap nainpelamunLAE: Kot long Lae i salim
wanpela stu-
den i go kalabus bihain long ol polis ipainim drag insait long
bilum bilong em.Dispela yangpela man, Samuel Arnold bi-long Nabak
long Morobe probins i askimkot long sotim taim i kam daun long
tripelamun. Tasol mejistret i tok nogat bikos plantistuden i wok
long mekim bikhet pasin.Mejistret i tokim Arnold long no ken
tingtinglong mariwana long taim em i kam aut longkalabus bikos
mariwana i mekim ol gut-pela lain i kamap hap sens.
Stilman i wet kotNCD: Wanpela stilman em ol polis i
sasim long stil pasin na kamapim bagaraplong bodi bilong man i
kamap longWaigani komital kot long dispela wik na baiem i kamap gen
long kot long Novemba 7.Polis ripot i tok Hillary Weni bilong
plesTauwete long Wes Sepik na tripela arapelaman i bin kamapim
dispela trabel long Jek-son ples balus Mosbi, long 26 Me. Ol isasim
Weni long 8-pela sas bilong stil nawanpela sas bilong kamapim
bagaraplong bodi bilong narapela man. Ol polis itok weni na lain
bilong em i kamapimbagarap long 31 pipel. Weni i bin baim beillong
K1,500 na i kam aut na wetim kot bi-long em long mun Novemba.
Polis RipotPNGSDP i mekimwok bilong gavmanSIAMAN bilong PNGSDP
Ltd,Sir Mekere Morauta, i toklong Mande 7 Oktoba olsemPraim Minista
i mas tokautlong kantri na ol pipel bilongWesten Provins,
wanemsamting i kamap long ol maninesenel gavman i kisim longOk Tedi
main.Stat long 2002 i go long pinis
bilong 2012, Nesenel Gavman ibin kisim K11.2 bilien longmain,
bihain long ol i rausim olnarapela kos, na K6.9 bilien oltakis na
ol arapela sas na K4.3bilien long winmani. Trupelapiksa em olsem,
Gavman bi-long O'Neill i bin kisim K2 biliennamel long Ogas 2011
naOgas 2012. “Tasol i no gat kaikai bilong ol
dispela mani insait longWesten Provins,” Sir Mekere itok. "Long
2002 i go long 2012,
PNGSDP i bin kisim K5 bilienlong ol winmani. Long dispela
mani, em i bin yusim K650 mi-lien insait long WestenProvins,
K537 milien insait longnesnen, na em i sevim $US1.4bilien bilong
lukautim bilongprovins bihain long main bai ipas. Mipela i ken
kauntim ol-geta mani bilong mipela,” SirMekere i tok moa. “Mipela i
askim nau, olgeta
mani bilong Nesenel Gavman igo we? Ol pipel bilong WestenProvins
i laik save long dis-pela,” Sir Mekere i tok. "Mi laik salensim
Praim Min-
ista long kampaim wanpela in-dipenden pablik inkwairi longmekim
wok painimaut, longwanem kain we ol i yusim maniinsait long
provins. Inkwairi imas gat pawa long singautim olpablik sevan na ol
politisenlong bekim tok, na pawa longgivim tok orait long kotim ol
laini mekim rong. Sir Mekere i tok dispela
inkwairi i mas painimaut sam-
pela bikpela toktok olsem:n Bilong wanem na Daru
Haus sik i bagarap tru?n Bilong wanem na PNGSDP
i mas kam insait na mekimwok bilong gavman longlong stretim na
mekim Daruwara na toilet sistem i gobikpela?
n Bilong wanem na PNGSDPi mas mekim wok bilongGavman long
stretim DaruTrestle Wof?
n Bilong wanem na PNGSDPi mas mekim wok bilongGavman na mekim
Daruples balus i go bikpela?
"Wokim na stretim ol infra-straksa bilong Gavman em i nowok
bilong PNGSDP," SirMekere i tok."Em ol wok bilong Gavman.
Praim Minista, yu mas saveolsem PNGSDP i laik helpimgavman. No
ken putim hevi bi-long yu long mipela," em i tok.
Oposisen kotim gavmanMista Namah i tok
gavman i mekimbikpela asua long i notoktok wantaim papa-graun
long wanem asgavman bai tekova narot em bai menesim63.4 pesen
bilong ol.Mista Namah i tok
gavman i gat 100pesen pawa longmekim disisen bilong63.4 pesen
bilong olpipel.Oposisen lida i tok
O’Neill gavman imekim baset long de-fisit o dinau na em i
toklong gavman i kensalim 63.4 pesen longol ausait kampani namekim
mani longfandim ol projek we ino stap long baset naol arapela
komitmenbilong gavman.Oposisen i tok
Praim Minista PeterO’Neill i yusim nambapawa long senisimbikpela
mama lo naem gat bikpela pawalong mekim disisen weol arapela memba
baitok yes tasol.Oposien namba i
pundaun kam daunlong 6-pela membatasol na gavman i gatmoa long
100.Deputi Oposisen
lida, Sam Bsil i tok bi-long wanem na gav-man i givim K399milien
kontrak longChina Machinery En-ginering Constructionlong mekim 20
kilomitarot long Kaugel bris golong Kisenopi rot
bung.Mista Basil i tok gav-
man i no mekim gut-pela disisen longpablik mani na bikpelamilien
kina lus longpasin korapsen longnem bilong rot. Em i tok planti
rot
long distrik i bagarapna ol ples manmerikisim taim long kamlong
taun na haiwelong salim kaikai nabisnis.Bikpela tok pait i
kamap namel longplanti insait long kantritaim Praim MinistaPeter
O’ Neill i tokautolsem wok painim baikamap long rot kon-trak bilong
Lae- Nazabrot na TogobaKisenopi rot long moalong K1 bilien
bihainlong memba bilongKundiawa Tobias Ku-lang i tokaut olsem igat
bikpela asua staplong kos bilong givimkontrak.Mista Kulang i
tokaut long palamenna long pablik olsemK800 milien supa-haiwe
long Lae-Nazabna K399 milien To-goba-Kiseneopi rot em
gavman givim moalong K1bilien longSaina kampani baimekim sotpela
rot.Mista Basil i tok bi-
long wanem na gav-man i givim plantibikpela milien kontraklong
Saina kampani naaskim praim ministalong tok klia long pab-lik sapos
gavman iyusim K6bilien kinadinau bilong EximBenk bilong
Saina.Oposisen dispela
taim i tok gavman iyusim namba pawa namekim bikpela
disisenbilong kantri longbikpela bilien we nogat gutpela kaikai
nasevsi bai go long olples lain.Mista Basil na Mista
Kulang i tok bilongwanem na MistaO’Neill i tok bai gatwok painim
i kamaplong tupela rot longK1bilien taim praimminista em yet
savepinis long wanem rotdispela mani go bikosem i siaman bilongNEC
we givim tok oraitna tokaut long dispelabikpela kontrak
Mista Kulang i tokgavman i mas tok klialong pablik bilongwanem
na kampani bi-long Saina, ChineseRailway EngineeringConstruction i
kisimmoa long K800 milienkontrak long bildim in-frastraksa bilong
2915Pasifik Gems taim dis-pela kampani i noaplai long kisim wokna i
no gat nem longtenda bot.Mista Kulang i tok ol
memba bilong pala-men i no ken stapmaus pas na tok yestasol long
disisen bi-long praim minista.Em i tok ol memba i
makim ol pipel na imas tokaut longwanem samting i nokamap long
gutpela bi-long kantri.Mista Kulang na
Sam Basil i tok olmemba long gavmansait i votim bikpelasenis
long konstitusenna kalabusim ol yet nabai i no isi longsenisim
praim ministasapos praim minista ino mekim gutpela di-sisen bilong
kantri.
I kam long pes 1
Oposisen: Belden Namah, Sam Basil, Tobias Kulung
-
Oktoba 10 - 16, 2013 Wantok P3niusOl ausait lain isindaun
pinislong graun bilong LuteranmisinPLANTI pipel long Madangi wok
long paul na askimplanti kwesten taim ol ilukim planti ol nupela
pe-manen haus kapa na tu olmanmeri i klinim eria longgraun we
Luteran misin(ELC-PNG) i papa long ennamel long Nagada naBaitabag
rot long not kosb i l o n gM a d a n gprovins.D i s p e l a
graun em pas-taim Luteranmisin i gatb i k p e l akokonas nakakao
plante-sen long en.Tasol bihain nogat wok ikamap long en i stap na
i nolong taim i go pinis, ol pipelbilong kain kain provins longPNG
i go baim ol blok nawokim haus na stap.Wanpela komyuniti lida
bi-
long Alexishafen, husat i nolaik kolim nem bilong em iaskim ol
lain hetman nadairekta bilong bisnis bilongEvanjelikol Luteran
Sios(ELC-PNG), Kambang Hold-ings long mekim wanpelawok painimaut i
go long dis-pela graun we nau plantikain kain lain bilong
autsaitlong Madang i wok wokimhaus na tu kirapim bisnislong hap."Mi
guria stret olsem sam-
pela ol lain bilong Hailens igo wokim bikpela haus nabringim ol
masin i go insaitputim na wokim olsem emples bilong ol
stret,"Pastaim mi save olsem
dispela graun stat long Ka-pundik wara i go olsem longBaitabag
em ol misin i savelukautim, tasol olsemwanem tru nau na ol
autsaitlain i kapsait long hap nawokim haus, planim flaua,banisim
na wokim bisnis nakain kain ol samting longhap," lida ya i tok.Em i
tok long las wik antap
Gavana bilong Madang, JimKas i bin yusim buldosa longrausim
sampela ol lain longgraun bilong Madang provin-sal gavman arere
long RDTuna fektori. Tasol em i nomuv i go olsem long Na-gada.Lida
ya i tok siaman bilong
Kambang Holdings naolpela Sif Jastis na Rijinolmemba bilong
Madang, Sir
Arnold Amet i mas lukluklong dispela bikpela samtingna
painimaut.Em i tok nau yet planti
kain kain lain bilong arapelaples i wok long go insait
longMadang na kain kain hevi tui wok long kamap. Long lasmun tasol
ol i painim bodi bi-long wanpela man bilong
Sepik arerelong rot longNagada we ollain i baimgraun na sin-daun
long en.Em i laikim
Sir Arnold nabod bilongK a m b a n gHoldings naE L C - P N
Ghetman i mas
sindaun na glasim wanemrot tru na ol lain bilong aut-sait i go
baim blok longgraun bilong misin na sin-daun long en namel long
Na-gada na Baitabag. Ol i massekim gut sapos em kastom-ari graun
bilong ples-lain oem graun bilong Luteranmisin.Sampela stori i raun
long
Madang olsem wanpelafamili long Nobonob i tokolsem em graun
bilong ol nai wok long brukim i go olsemblok na salim i go long ol
aut-sait lain. Ol i tok graun ya emLuteran misin i kisim long
olbipo yet na i no baim ol tum-buna bilong ol na tu taim weol i
givim long misin longyusim graun insait long 99-yia lis em i pinis
na graun igo bek long ol papagraun."Sir Arnold Amet i mas
mekim wok painimaut i goinsait long dispela ol ripot nasekim gut
sapos em tru onogat," lida ya i tok.Dispela hevi bilong ol
lokal
pipel bilong Madang i salimgraun i go long ol autsait lainem
bikpela tru. Sampela lainblong autsait i wok long golong Mosbi na
kisim taitellong graun na go longMadang na kisim graun, wesampela i
no bihainim stret-pela rot.I no long taim i go pinis
Gavana bilong Madang, JimKas i stopim wok longkamap long pablik
bas stopnamel long Madang taun bi-hain long wanpela bisnis-man
bilong Lae, husat embilong Enga provins i laik ki-rapim wanpela
bisnis longhap.
Sampela lain wokim haus na gaden tu long soim olsem ol kisim
graun pinis.
"Mi guria stret olsemsampela ol lain bilong
Hailens i go wokimbikpela haus na
bringim ol masin i goinsait putim na
wokim olsem em plesbilong ol stret.”
-
P4 Wantok Oktoba 10 - 16, 2013 nius
GAVMAN BAI BAIM BIKPELA MANI:LONG dispela wik, yumi lukim ol
ripot we
Gavman o Stet i kisim oda long baim plantimilien kina long i no
mekim gut wok bilongen, ol asua we sampela opisa long ol loejensi
olsem polis i mekim long kamapimbirua long ol manmeri na ol arapela
kain asuaolsem.Wanpela em abitresen i wokim disisen long
las wik Fonde na givim oda long Stet i baimK295 milien olsem hap
komitmen bilong emlong divelopim Solwara 1 Dip Si Maining Pro-jek
long Nu Ailan Provins. Stet i no bin baimdispela mani i go log
divelopa bilong Solwara1 Maining, Nautilus Maining kampani
bilongKanada .Long narapela kot, Humen Raits Jas,
David Cannings i bin tokim Stet long baimmoa long K31,000 i go
long tupela man em olpolis i bin wokim nogut long ol na i
binkamapim bagarap long tupela. Ol polis i nogat pepa long holim
tupela.Long ol ripot, Oxy Kaima na Zaris Ken em
tupela man we wanpela polis skwat memba ibin go insait long haus
bilong ol long KanageStrit na paitim ol. Dispela i kamapim
bagaraplong bodi bilong ol. Na ol polis i no bin sasimol tasol I
bin kisim ol i go long polis stesin naBomana Haus kalabus na holim
ol long sam-pela de. Dispela pasin i egensim humen raitbilong ol we
kot i lukluk long en na wokim di-sisen na odaim Stet na polis opis
i go paslong dispela asua long baim moa longK31,000 i go long
dispel tupela man.
Parkop kisim moa sapot long stopim buai…Siti i kamap klin
nauBihain long tambu long salim na kaikaim
buia long pablik ples long Okoba 1, Mosbi sitii luk nais na
klin. Planti lain i lukim dispela naol i sapotim Gavana Powes
Parkop. Gavanai go het na kamapim dispela tambu, maskiplanti lain i
bin egensim em. Planti bilong olem ol lain i save salim buai. Mista
Parkop itok em i laik helpim ol lain i salim buai longlukautim ol
yet na ol famili, na em I laik lukimMosbi siti tu i mas stap kiln
long ol yia i kam.Em i tok em i no laik stopim pipel long salimo
kaikai buai, tasol ol i mas wokim samtingstret na no ken tromoim
pipia bilong buai naspet nabaut long wanem, dispela pasin i
kenkamapim ol kain sik na mekim siti i luk detina nogut. Mista
Parkop i tok em bai stronglong lukim olsem dispela lo bilong
stopimlong salim na kaikai buai long siti i ran gut.Long wankain
taim, Gavana bilong Nu
Ailan, Sir Julius Chan i sapotim samting MistaParkop i mekim.
Sir Julius i laik kantri i masbihainim dispel lo bikos em bai mekim
ol pipelmekim samting stret long pasin bilong lukau-tim pipia
bilong ol na mekim ples i stap heltina klin. Em i tok em bai go het
long provinsbilong em long mekim wankain pasin we Ga-vana Parkpop i
mekim long Mosbi.
Wok painimaut long bikpela mani long olrot projekBAI gat wok
painim long bikpela mani gav-
man i baim ol kontraka husat i wokim ol rotlong kantri, Praim
Minista Peter O’Neill i tok.Dispela toktok bilong praim minista i
bihainimol toktok em Oposisen memba, Tobias Ku-leng i bin mekim las
wik. Mista Kuleng i askimwatpo na bikpela mani tumas i abrusim
1bilien kina gavman i givim kontrak long tupelakampani bilong Saina
long tupela rot projeklong Morobe na long Hailens.Mista O’Neill i
tokim Sif Seketeri, Sir Man-
asupe Zurenuoc, long makim wanpela in-dipenden tim i mekim wok
painim long kosbilong ol dispela rot projek we i winim bilienkina.
Wanpela em long K800 milien supahaiwe long Lae i go long Nadzab
long Mo-robe Provins, na rot long Togoba i go olsemlong Kisenepoi
long Hailens i kos K399 mi-lien. Awod long karimaut wok long tupela
rotem tupela kampani bilong Saina i winim na olbin sainim kontrak
long las wik.
LUKLUK BEK LONG WIK:
NESENEL Ekseketiv Kaunsil(NEC) i tok orait long moamani bai i go
long PNG AirSevis modenaisesen pro-gram.Long Tunde dispela wik,
Ke-
binet i tok orait long putimUS$75.3 milien bilong PNGAir Sevis
Limited i mekim wokbilong Modenaisesen Pro-gram.Ekting Praim
Minista Leo
Dion i tok, sampela moa manibai i go long mekim dispela
wok. Kos bilong Modenais-esen Program em US$95.3milien.Mista
Dion i tok, Airlain in-
dastri i laikim PNGASL longkamapim gutpela moa sevis,wankain
olsem ol intenesenelstendet bilong daunim kos bi-long operesen.
“Sapos yumi gat wanpela ful
atometik air trefik menesmensevis wantaim setelait, em baigivim
gutpela sevis tru long olnamba wan kastoma bilong
em,” em i tok.Olgeta masin bilong wok
wantaim ples bilong wok iolpela na i no gutpela moalong yusim
long kamapim olnupela sistem bihainim intene-senel stendet, olsem
na NEC itok orait long dispela mani baii helpim tru long
senisim.“Modenaisesen Program bai
kamapim ol gutpela samtingolsem ol infrastraksa bilongPNG airway
i kamap gut, PN-GASL i ken wok long wankain
mak wantaim ol arapela sis-tem long wol. Em baikamapim moa sefti
na gutpelawok wantaim ol narapela lain isave givim wankain
sevis.Kain wok poroman bai daunimkos bilong sevis bilong airlainna
PNGASL,” em i tok.Ekting Praim Minista i tok,
bikpela samting em ol plesbalus i stap insait long rurel nabus
ples long PNG i ken kisimhelpim long sait bilong seftilong karim ol
pipel i go i kam.
PNG Air Sevis program bai go het
NESENEL Ekseketiv Kaunsil(NEC) i givim tok orait longwanpela K2
milien projek bi-long Geoscience ProgramEnuel Konprens long
kamaplong 2014. NEC i tok orait long Dipat-
men bilong Treseri na NesenelPlening na Monitoring longyusim K2
milien long holim
namba 50 Kodineting Komitibilong Geoscience Program(CCOP) Enuel
Konprens long2014.CCOP bai kamap insait long
kantri long 19 i go 26 Oktoba,2014. Ekting Praim Minista,Leo
Dion i tok, NEC i tok oraitlong holim dispela bikpelabung bilong
rijen.
Em i tok, Kebinet i tok oraittu long namba 63 SteringKomiti
Miting long 24 i go 26Oktoba, 2014 long PNG.Dispela em bai namba
tu
taim long PNG i go pas longwanpela kain bung olsem.Namba wan
bung I bin kamaplong Madang long 1986.“Nau bai ol I holim long
Is
Nu Briten Provins longwanem, i gat ol maunten paiainsait long
rijen bilong ol na emi gutpela ples long kain kibungolsem i kamap,
” Mista Dion itok.PNG em i wanpela bilong ol
13 memba kantri bilong CCOPinsait long Is Esia na Saut
IsEsia.
Geoscience Program Enuel Konprens 2014
NEC tok orait long ministe-rial stetmen bilog komyu-nikesen
sekta long i go longpalamen. Ekting Praim Minista, Leo
Dion i tok dispela ministerialstetmen i tok klia long olbikpela
wok bilong Dipat-men bilong Komyunikesenna Infomesen (DCI),
Ne-senel Infomesen na Komyu-nikesen Teknoloji Atoriti(NICTA), na
Nesenal Brod-kasting Kopresen (NBC).“Minista bilong Komyu-
nikesen na infomesen i gatwok bilong em olsem min-ista wantaim
tu ol wok bilongDCI, NICTA na NBC nalong Ogas 2011, gavman iputim
Telikom (PNG) Lim-ited i go aninit long em.”Mista Dion i tok.
Komyunikesensekta ministerielstetmenNEC i tok orait long
CASA
Enuel Ripot na Kopret plen na3 yia Kopret Plen bilong
PapuaNiugini Sivel Eviesen SeftiAtoriti long go long palamen.Ekting
Praim Minista, Leo
Dion i tok, NEC i tok orait longCASA 2012 Enuel Ripot na tu
long tok orait long Kopret Plenbilong 2012-2015 long i go
longpalamen.Mista Dion i tok CASA i bin
kamap aninit long SivelEviesen Ekt 2000 na em in-dipenden
stetutori atoriti ibosim wok bilong ol sivel
eviesen sistem insait longkantri.“Wok bilong CASA i bilong
holim na strongim sefti nasekyuriti bilong sivel eviesen,long
stopim birua i no kenkamap insait long sivel eviesensistem bilong
PNG,” em i tok.
CASA Enuel Ripot na Korpret Plen
Long Tunde 8 Oktoba, NEC itok orait long rausim BisnisNems Ekt
1963, na mekim nu-pela senis long Kampani Ekt1997.Ekting Praim
Minista Leo
Dion i tok dispela senis baimekim isi long ol liklik bisnislain
long save gut long ol senisi stap insait long Kampani Ekt1997, na
bringim i kam wanlain wantaim ol senis i savekamap long korpret
gavanens.“Kebinet i givim toksave
long Namba wan LejislesenKaunsil long raitim draf long olsenis,
bihainim ol lo bilongraitim lejislesa,” em i tok.“Ol nupela senis
bilong
Kampani Ekt 1997 nau bai istap long intenet long ol liklikbisnis
i ken lukim napulimapim,” Mista Dion i tok.Ekting Praim Minista i
tok,
dispela ekt i no bin senis longtaim ol i bin tok orait long
enlong palamen long 1997. Em isanap antap long Nu SilanKampani Ekt
1993. Nau ol dis-pela senis tu bai bihainim makbilong ol senis i
kamap longNu Silan Kampani Ekt bilong1997.
Rausim bisnisnems ekt 1963
BIHAIN long planti gut-pela wok em ektingdairekta Martha
Togiewana ol opisas bilong em istretim gut ol samtinglong JK
McCathy Mu-seum, ol i opim wanpela
seksen insait long mu-seum na putim nemSoso Subi Galeri longnem
bilong papa bilonggavana bilong IstenHailans, Julie Soso.Gavana
Soso husat
stap long taim ol i opimSoso Subi Galeri i tok,em i amamas tru
long
luksave em museum igivim long papa bilongem.Em i tok, papa
Soso
em wanpela lidamanlong Gahuku na tu, em isave i gat tingting
longholim strong pasin kalsana tredisen o pasin tum-buna. Na long
luksave
na givim nem bilongpapa long galeri, em ibikpela samting.Misis
Soso i tok
provinsel gavman igivim K20,000 long wanwan yia, na dispelamani
bai kam long basetbilong provinsal gav-man.
JK McCathy Museum lonsim Soso Subi galeriSape Metta i raitim
Bihain long ol i opim Soso Subi Galeri – gavana bilong Isten
Hailans Julie Soso K20,000 i go long Dairekta bilongNesenel Museum
na At Galeri Dr. Andrew Moutu em i ekting dairekta bilong JK
McCathy Museum Martha Togiewa.Poto: Sape Metta
-
LONG 20 i go inap 21 Septemba, ol lain Ku-tubu i wokim namba tri
Kundu na Digaso Fes-tival bilong ol. Dispela festival i no kamap
longtaun, em i kamap long ples Daga, klostu longPimaga stesin long
hap bilong ol Foi, em tok-ples bilong ol manmeri Kutubu yet.Long
dispela tupela de, samting olsem 17
grup i kam singsing. Planti em ol lain Foi yet,sampela i stap
klostu long raunwara Kutubu,na sampela i longwe liklik. Ol meri
Samberigi ikam singsing tu, na tu sampela grup long plesFogomaiyu
bilong Bosavi i bin kam. Dispelalain em ol i save tokples Kasua. Na
wanpelagrup i kam long Kikori long Galp provins yet.Sampela ol
dispela manmeri i kam long ka,
sampela i wokabaut. Olgeta i laik kamamamaslong pasin tumbuna
wantaim ol Foi.Em i namba tri taim bilong dispela festival i
kamap. Ol lain Kutubu i amamas moa longpasin tumbuna bilong ol
na ol i wari long plantiol dispela pasin i wok long lus. Olsem na
ol i ki-rapim dispela festival bilong soim pasin bilongples.Ol i
kisim sapot long Community Develop-
ment Initiative (CDI), Mineral Resources De-velopment Company
(MRDC), World WideFund for Nature (WWF), Trans Wonderworld(TWL),
Oil Search (OSL), National GamingControl Board (NGCB), na wanwan
arapela ollain. Dispela festival tu i save kamap longkalenda bilong
National Cultural Commission.Het tok bilong dispela festival em
“Bus bilongyumi, kalsa bilong yumi.”Ol Foi i gat tupela kundu.
Sotpela kundu em
sa’o duibu o sa’o gauwage. Ol man bai bilaslong retpela pen na
paitim. Longpela kundu emsa’o fare.Olman i paitim dispela kundu i
putimblakpela pen long skin bilong ol. Pasin bilongpaitim kundu em
long helpim ol sikman.Digaso em tokples Foi longwel ol man i
save
kisim long diwai. Long taim bilong tumbuna,planti lain bilong
Hailans i save yusim dispela
wel long bilasim skin bilong ol. Olsem na ol Foisave kisim
dispela wel long diwai na karim longlongpela mambu. Ol lain long
Wola o Kewa isave mangalim tru dispela wel na ol i savebaim long ol
Foi long ol sel kina na pik.Festival i soim ol dispela pasin bilong
sings-
ing, bilong kundu, na bilong digaso. Na tu olmeri Foi i soim
pasin bilong ol long singsing sori
taim man o meri indai. Ol meri tu i soim pasinbilong paitim
susap. Ol meri i save moa longpasin bilong wokim basket na ol i
soim dispelatu long festival.Olgeta manmeri i kamap long Kundu na
Di-
gaso Festival i amamas tru long lukim pasin bi-long ol Foi,
Bosavi, Samberigi, na Kikori. Plantipasin bilong ples i strong yet
long ol. Neks yia
dispela festival bai kamap gen na planti lainmoa bai gat sans
long amamas wantaim ollong pasin bilong ples na ol gutpela
samtinglong bus.
Oktoba 10 - 16, 2013 Wantok P5nius
Don Niles i raitim
Dr. Don Niles i wok long Institut bilongPapua Niugini Stadis na
em i lukautim MusikDipatmen
Kundu na Digaso Festival i kamap long ai bilong wanpela longpela
hausman bilong ol Daga. Poto Don Niles
WOK i mas kamap hariaplong stretim gen seksen bi-long Watut Wara
bris we ibruk taim bikpela haiwe trakwantaim hevi masin i ron
longen.Sapos ren na tait wara i
kamap bikpela hevi moa Ikamap long dispela ekses rotwe Ramu NiCo
i mekim emnau ol pablik trak na PMV iwok long yusim i stap.Waput
bris i stap long
Madang-Ramu Haiwe. Ol ibin wokim dispela bris long1970s na
krismas bilong en iklostu 40 yia. Na strong bi-long en tu i no inap
long holimol bikpela weit na kago.Dispela birua i bin kamap
taim bikpela trak bilongMapai Trenspot we i wokaninit join-vensa
wantaimKBK Limited i bin karim wan-pela bikpela masin fran-lodai go
olsem long Kurumbukarinikel main.Ol pipel long Waput tok
taim trak ya i ron olsem longRamu i go olsem long Usinomausrot
na taim em i goantap long bris wantaim hevilod long baksait bris em
ikrungutim i pundaun i godaun na o ain blong bris tu ikrungut
nabaut.Taim bris i pundaun, pablik
trenspot i kisim hat taim stretbikos nogat pablik rot moa,
na ol i yusim liklik rot i go in-sait long eria bilong ol lain
pa-pagraun. Kros i kamap taim ol papa-
graun i sasim K50 long wanwan trak i go long rot bilongol, tasol
wanpela gutpelastrongpela man husat i savewok wantaim trenspot
sek-sen bilong Ramu NiCoMenesmen (MCC) long KBKMain, Lee Issac i
stap na
daunim kros na putim waslong ol dispela masin i brukimbris.Mista
Issac i wok olsem
Trenspot supavaisa longKBK Main wantaim sampelaopisa bilong
Komyuniti AfesDipatment bilong Ramu NiCoi bin givim taim bilong ol
longstap was long ol masin samt-ing long dispela taim
bilonghevi.
Usino-Bundi distrik Woksmenesa, Steven Biko i tokolsem wok i mas
kamaphariap long wokim gen sek-sen bilong bris we i brukbikos ren i
ken pundaun eni-taim na sapos wara i tait en iken givim bikpela
hevi genlong dispela ekses rot weRamu NiCo i mekim em nauol pablik
trak na PMV i woklong yusim i stap.
Stretim Watut Bris hariap
Hevi long masin brukim bris pundaun long Waput.
OLPELA Praim Minista, SirMekere Morauta, i tok sin-gaut bilong
Praim MinistaPeter O’Neill long sekim tu-pela bikpela rot projek,
em iwanpela giaman tok tasollong paulim ol pipel. Sir Mekere i
mekim dispela
toktok bihain long wanpelasingaut bilong Praim Ministalong
Oktoba 4, long em i laiksekim prais bilong wokimsupa haiwe bilong
Lae-Nadzab (K800 milen) na To-goba-Kisenepoi rot (K399milen).“Ol
dispela kontrak em nau
tasol i kamap. Olsem naPraim Minista i gat olgeta tok-save
bilong ol pinis. Ol kon-trak i save go long Dipatmenbilong Woks,
Sentral Saplaina Tendas Bod na tu bai i golong Nesenel
EkseketivKaunsil,” Sir Mekere i tok. “Olsem na sapos i gat
sampela samting i no stretlong prais bilong ol dispelakontrak,
Praim Minista em i
save pinis. Em yet i siamanbilong NEC na i bos bilongtok orait
long olgeta kontrakolsem,” em i tok.“Planti toktok i kamap long
K1 bilien rot projek bilongNCD, NEC i bin tok orait longol, i no
long taim i go pinis,long stretim Hubert MurrayHaiwe, namel long
NBC na6-Mail, Pasifik Gems Vileskontrak, na Sir Donald Cle-land pul
kontrak,” MistaMorauta i tok.“Ol pipel i no laik harim PM
i tok ‘em i mekim wok painimaut’ taim em i save pinis longstori.
Ol i laik harim olsemem i givim oda long kisimnarapela lain olsem
FrodSkwad na OmbudsmanKomisen long mekim wokpainimaut,” Sir Mekere
i tok.“Ol pipel i save wanem
samting i wok long kamap,na ol i laikim eksen. Em i noken hait
aninit long ol swit-pela toktok na giaman bilongem i stap.” Sir
Mekere i tok.
Praim Ministai no kenpaulim pipel
Kundu na Digaso Festival i kamaplong Kutubu
-
Oktoba 10 - 16, 2013 Wantok P7nius
Long stretim bisnis wari bilong yu, Advatais wantaim
Niuspepa Bilong Yumi ol PNG stret!!
Ringim: Axie Augustine Lydia
Bai ol i stretim wari bilong yu!Fon: 325 25 00 Fax: 325 2579
Email: [email protected]
Nupela haus slip bilong ol nesSEPTEMBA 27, Sen Mary HausSik long
Is Nu Briten i opim nu-pela 40 bet haus slip bilong olnes meri.
Dispela wok bai pulim planti gut-
pela nes i gat save bai i kam insaitlong haus na bai helpim tru
longdaunim taim bilong ol sik lain i savewet long lukim nes na
kisimmarasin long aut pesen. Bilongwanem, ol nes i no gat ples
bilongslip na namba bilong ol i sot insaitlong haus sik, olsem na
namba bi-long ol sik lain i save winim namba
bilong nes. PNG Insentiv Fan bilong Austalia
gavman i bin helpim Sen MaryHaus sik long kamapim dispelaprojek.
Hetman bilong Australia Aidlong PNG, Stuart Schaefer i tok,dispela
projek bai bringim gutpelalukaut bilong helt bilong ol mama igat
bel wantaim ol bebi na olpikinini.“Bai i gat moa nes long was
long
ol mama taim ol i karim, olsem baiol i ken stopim sampela dai
longmama na bebi,” Mista Schaefer itok.
“Gutpela ples bilong wok bai iken pulim ol meri long wok long
heltna helpim ol nes meri long kisimmoa save long wok insait
longklinik,” em i tok.Gavman bilong Australia i bin
putim K2.2 milien na Sen MaryHaus sik i putim K510,000
longpinisim dispela projek. Nupela hausslip i gat haus kuk, ples
bilongkaikai, waswas na stadi tebol longwan wan rum. Operesenal
Opisa bilong Sen
Mary Haus Sik, Phil Dolby i tok dis-
pela haus slip bai helpim haus siklong wokim gen rosta bilong
haussik na ol liklik klinik long rurel ples.“Gutpela ples bilong
slip na stap
bai helpim ol nes long stadi moa nakisim save long wok bilong
ol,” emi tok.“Insentiv Fan i putim K130 milien
bilong wokim 20 bikpela projek bi-long edukesen na helt insait
longPNG, bihainim ol bikpela plen bi-long PNG gavman,” Mista
Schae-fer i tok.“PNG wanbel na i tok orait long
ol bikpela plen bilong Australia aid,em long stretim edukesen,
helt naHIV/AIDS, lo na jastis na transpotinfrastraksa. Mipela
wantaim isainim ol wok bung pepa long wokwantaim long kamapim ol
plen bi-long mipela.” em i tok. Helpim bilong Australia long
sait
bilong helt long PNG i wok longbringim moa gutpela marasinsaplai
i kam long ol pipel nakamapim moa helt woka wantaimgutpela save, na
bringim gutpelahelt sevis i go moa.
Is Nu Briten gat tupela gavanaMichael Novingu
i raitim
Presiden bilong IsPomio LLG na Siamanbilong woks na
infrak-straksa, HermanYareng i nupelanamba tu gavana bi-long Is Niu
Britenprovinsal asembli. Ol imakim em i kamap nu-pela namba tu
gavanabilong Is Niu BritenProvins long kibung bi-long asembli long
dis-pela wik.Siaman bilong
provinsel asembli namemba bilong Kokopona Gavana bilong IsNu
Briten, Ereman ToBaining Junia i toktenkyu long ol asemblimemba
long makimHerman Yareng olsemnamba tu bilong emlong wok wantaim
emlong kisim sevis i golong pipel bilong Is NiuBriten.Gavana To
Baining i
tok bai provins i lukimgutpela wok bung baistap namel long
pipelbilong Pomio, Baining,Tolai na ol wok lain bi-long provinsal
edmin-istresen long wokwantaim trupela nastretpla pasin longkisim
sevis i go long olmanmeri bilongprovins.Ol i makim tu ol
maus man na merilong provinsal ekseku-tiv kaunsil long makimmaus
bilong ol meri
em, Annastacia Zao,mausman bilong siosem, Reveren DariusGami, ol
NGO napraivet kampani emDouglas Pidi na yut naspots em Philip
Tale.To Baining i tok
tenkyu long ol dispelalain maus manmeri istap long provinsal
ek-sekyutiv kaunsil longlas tem ol i bin mekimgut wok bilong ol
longkisim sevis i go longpipel bilong Is NuBriten. Mausmeri bi-long
ol meri AlicePawa, mausman bi-long ol sios ReverenAmos Niba, mau
meribilong ol NGO napraivet kampani Eliza-beth Tonge na yut naspots
Cleopas Warpit.Long wankain taim,
nupela namba tu ga-vana, Herman Yarengi tok tenk yu long
olprovinsal memba longmakim em i kamapnamba tu gavana bi-long
provins. Em i sin-gau long 5-pla membabilong Is Nu Britenlong
palamen longwok bung wantaim, lusting ting long krosnamel long ol
yet nahelpim long kirapimgutpela sindaun bilongol pipel bilong
provins.Yareng i tok dispela
wok i no isi longmekim. Em i tok embai traim long kisimsevis i
go long pipel bi-long em long Pomiona Is Nu Briten wan-
taim long kirapim gut-pela sindaun bilong ollong ol komyuniti
bi-long ol.Em itok tenkyu long
ol pipel bilong em longIs Pomio long makimem long kamap
LLGpresiden bilong ol Ilukim em I kamapnamba tu gavana bi-long
provins.Long wankain taim
namba tu praim min-ista na rijinol membabilong ENB, Leo Dion
itok tenkyu long Her-man Yareng long kisimdispela wok olsemnamba tu
gavana bi-long provins . Em i tokdispela wok em ibikpela wok na
Her-man i mas wok gutlong trupela na stret-pela pasin long
kisimsevis i go long man-meri bilong Is NuBriten.Emi singaut igo
long
ol pipel, lidamanmerilong provins long wok-bung wantaim
HermanYareng long wok bi-long em long bringimsevis i go long ol
man-meri long provins.Memba bilong
Pomio Paul Tienstentu i tok tok tenkyu longol makim
wanpelapikinini bilong ol Pomiolong holim wok olsemdeputi gavana
bilongENB.Tiensten i tok i no
gat rot i go long Pomioolsem na planti man-meri I lusim laip
bilong
ol long yusim ol bot longkam wok bisnis longKokopo.Em i askim
deputi ga-
vana long wok wantaimgavana bilong ENB longwokim rot hariap
longKokopo i go long Pomiobai helpim ol pipel longPomio distrik. Em
i tokPomio i gat planti wokolsem wel pam ol iplanim pinis na nidim
rotlong kisim ol welpam kamna salim.Tiensten i tok gavman I
mas traim painim rot longtanim oil bilong wel pamlong Is Niu
Briten bai ki-rapim moa wok long pipelbilong provins na no kensalim
i go long arapelakantri.
SOIM TUMBUNA PASIN: Kundu na Digaso Festival i bin kamap long
Leik Kutubueria we 17 grup i kamap long soim pasin kalsa, danis na
singsing. Wanpela grup ikam long Kikori long Galp provins yet.
Poto: Don Niles
-
niusP8 Oktoba 10 - 16, 2013 Wantok
SAMPELA ol lain kenidet husat ibin resis long Madang Open
Ilek-sen long las yia na i bin lus longresis nau i wok long givim
sapotbilong ol i go long ol kenidet iresis long bai ileksen.Wanpela
long ol bikpela pes
kenidet husat i resis long 2012Madang Open Ileksen em MorrisBan,
husat em olpela LLG presidenbilong Trans-Gogol. Nau yet dis-pela
man i givim sapot bilong em igo long foma MP Nixon PhilipDuban na i
draivim wanpelalenkrusa kar we i gat posta bilongNixon na raun
kempen.Ol arapela LLG kaunsila na ol
lain husat i sanap long las yia igivim sapot na tingting bilong
ol tulong ol lain husat i resis long bai-ileksen.Madang taun nau i
lukim planti
kar i gat kain kain ol piksa blong olkenidet bilong bai ileksen
i pulapAntap long ol diwai tu i gat ol
bikpela bena bilong ol kenidet i stap
taim kempen i go het yet.I gat 18 kendidet i resis long bai
ileksen bilong Madang Open, bi-hain long Kot Bilong
DispiutedRiten i painim asua long win bilongMista Duban. Kenidet
husat ikamap namba tu long las yia ilek-sen na man husat i salensim
win bi-long Duban em Bryan Kramer.Nau tu em i resis long dispela
baiileksen.
Wantok Niuspepa i glasim olsemnau yet planti ol dispela kenidet
bi-long Madang bai ileksen i no kem-pen strong tumas long
Madangtaun, bikos namba bilong ol manhusat i resis long taun eria i
plantina vot bai bruk bruk nabaut. Dis-pela i mekim ol kenidet i
muv i goaut long rurel ples long distrik longgivim tok gris bilong
ol long ol pipellong kempen bilong ol.Insait long Madang taun yet
em
planti ol PMV bas long rot i karim ol
piksa na posta bilong ol kenidet. Sampela ol PMV trak na bas
bi-
long rurel eria tu i mekim wankainpasin. Ol lain kenidet bilong
arapela
provins tasol i stap longpela taimlong Madang i traim strong
longyusim ol pipel long ol eben setel-men long kisim sapot. Wanpela
long-taim residen bi-
long Madang, Peter Posanau bi-long Manus provins i tok
olsemdispela bai-ileksen em bai strongtru bikos sampela lain bai
pilai manina givim kain kain samting longwinim bel bilong ol pipel
long votimol. Tasol bikpela samting em man-
meri i mas tingting gut na vot longgutpela lida husat i bilip
long tok-truna wok ples-klia na i ken bringimsevis i go long ol
pipel.Em i tok nau yet ol kenidet i gat ol
kempen haus i sanap long plantikona bilong taun, setelmen na
olviles long Madang distrik.
Ol lus lain bilong 2012 Madang Openkempen long bai ileksen
Ol sapotas bilong Yama.
Papua Nuigini i kenkamapim planti muvi ektaSTRONG bilong planti
Papua Niug-ini manmeri long kamap ekta longol muvis i kamap ples
klia las wiklong taim wanpela piksa muvi olkolim Mr. Pipi bin kamap
nam-bawan taim long kantri. Paradise Cinemaslong Mosbi i
bin soim dispela piksa na tu ol ibringim PNG yangpela
Bougainvillemeri, Xzannjah Matsi, husat ekolsem Matilda, na
narapela tupelayangpela man, Calextus Simeonna Tidman Ikosi husat i
ek olsem olPNG soldia.Dispela piksa Mr. Pip i stori long
ol samting i bin kamap long taim bi-long Bogenvil kraisis.Ol
narapela muvi we planti
Papua Niugini i ekta na tu ol i binwokim long insait long kantri
emTukana na Man Friday bilongRobinson Crusoe. Narapela piksaol i
kisim long Indonesia tasol i gatol PNG ekta em Jungle Child emekta
Calextus Simeon i bin wan-pela ekta tu long en.Planti bilong ol
ekta long dispela
muvi Mr. Pip em ol Papua Niuginimanmeri na pikinini. Matilda em
i bin wanpela sta bi-
long dispela piksa. Em i bin 14 kris-mas taim em i bin ek na nau
em 17krismas na i stap long haiskul longGladstone, Brisbane long
Australia. Taim ol niusman i askim em
sapos em i tingting bihainim dispelana laik kamap wanpela
biknemekta long bihaintaim na em i tok“sapos i gat sans na
sampeladairekta i askim em long ekt em baiekt. Nau yet em i tok em
i putim skul
bilong em i go pas na laik kamapwanpela Petroleum Engineer
longtaim bihain. Em i tokim ol nius lain tu olsem
planti lain i askim em i bilong we nalong taim em i tok Paupa
Niuginiplanti ol i paul na askim olsem dis-
pela kantri i stap we stret.Na em i save tokim ol olsem
PNG i stap antap tasol long Aus-tralia.Ol narapela manmeri
insait long
dispela piksa tu i no bin save longekt insait long ol muvi tasol
ol i bi-hainim toktok gut na ekt long olsampela trupela samting ol
i binlukim na pilim long kraisis insait
long 10 pela yia ol PNG soldia naol rebel paitman i bin pait
long ailanBogenvil. Mista Calestus Simeon husat i
ekta olsem soldia husait i putimpaia long haus lotu long
dispelamuvi i tok “ mi no bilong Bogenvilna mi no bin pilim na save
longwanem kain pen na hevi ol lain i binkisim long taim bilong
kraisi tasol
ekting long dispela muvi i wokim nami save long ol hevi na pen
ol lain ibin pilim.Long wankain taim Mista Cales-
tus i singaut long gavman longputim wanpela Atoriti bilong muvi
oTV na ekting long luksave namekim dispela indastri i
kamapbikpela.
Planti kantri long wol i ronimikonomi bilong ol long dispela
muvi
indastri tasol. Yumi tu i gat stronglong dispela olsem na yumi
mas igat ol lo na atoriti long lukautim nakontrolim. Taim yumi no
gat dispela atoriti
planti mani yumi inap wokim i woklong go aut long kantri.Nau yet
dispela muvi i kamap
long Paradise Sinema long VisinSiti, Mosbi, na ol manmeri
napikinini i pulap long lukim.
Ol ekta bilong Mr. Pip Posta bilong Mr. Pip muvi i bin kamap
long Paradais sinema.
-
Oktoba 10 - 16, 2013 Wantok P9heltedukesen
Pasim buai long NCD na stap heltiMINISTA bilong Helt,HIV/AIDs,
Michael Mal-abag i tok em i sapo-tim tru Gavana bilongNCD, Powes
Parkoplong rausim buai longMosbi siti.Na em i tok em i laik
ol narapela provinsalgavman tu i bihainimwankain pasin narausim
buai long olbikpela taun na ol distriktaun bilong ol. “Mi wari
bilong
wanem pasin bilongkaikai buai i savebringim hevi long helt
bi-long ol manmeri, na tuem i bagarapim ples.Kaikai buai em i
wan-pela pasin we i kenbringim sik na kamapimindai, na
bagarapimples tu. Olsem na yumimas stop long salimbuai,” Mista
Malabag itok.Ol haus sik i luksave
olsem long PNG, plantilain i kisim sik kensalong maus em ol lain
isave kaikai buai. PNG igo pas tru long wol longnamba bilong ol
lain ikisim kensa bilongmaus. Dispela sik ikamap long pasin
bilongkaikai buai long ol liklikpikinini i go long olbikpela
manmeri na ollapun, long olgeta hapkona bilong kantri.Mista Malabag
i tok,
Helt Dipatmen i no gatinap dokta na ol masinna marasin bilong
lukimna stretim ol lain i kisimsik kensa. Olsem nataim man i kaikai
buai,em I olsem em i laikkilim em yet, olsem nayumi mas stopim
pasinbilong kaikai buai. Mista Malabag i tok
namba bilong ol liklikpikinini i kaikai buai iwok long surik I
goantap tru. Na mak bilong
wanpela man o meri i kenkisim kensa em long taim em igat 25
krismas. Dispela i soimolsem long taim wanpela mano meri i kaikai
buai long taimem i liklik yet, bihain long em iwinim 25 krismas,
bai em iken kisim sik kensa bilongmaus.Moa long 90 pesen bilong
ol
lain i kisim kensa bilong mausol i lukim long Pot Mosbi Jen-eral
Haus sik, i save kaikaibuai na planti bilong ol i dai.Sampela
narapela samting i
ken kamap long bodi taim
man o meri i kaikai buai emlong blut presa bilong em i kengo
antap, lewa pam bilong emi ken wok hariap tumas, embai wari planti,
na i kenbagarapim bebi long bel bi-long mama. Kaikai buai i ken
daunim ol
soldia bilong bodi na taim ol ino wok strong, man i kenkisim
kain kain sik. Em i kenmekim isi long kisim sik TB oHIV. Insait
long kantri, NCD igat bikpela namba tru long olmanmeri husat i gat
sik TB.
Long dispela as, olgeta lainlong Mosbi i stap long maknogut.
Wanpela man i gat sikTB na i no kisim marasin i kensalim TB jem i
go long 10 o 15arapela pipel insait long wan-pela yia ol i stap
wantaim em.“Mi sapotim Gavana Parkop
na tok strong long ol pipel bi-long Pot Mosbi long lukautimol
yet. Em i bilong gutpela heltbilong yumi olgeta na miaskim ol lain
insait long Mosbilong harim na bihainim dispelatok,” Mista Malabag
i tok.
MINISTA bilong Helt, HIV/AIDs,Michael Malabag.
Pas i go long ol tisa bilong Katolik Ejensi skulAsbisop Stephen
Reichert OFM Cap i raitim
(namba wan hap)
“Ol tisa husat i save lusim klasrum olgeta taim,o long wan wan
taim, ol i save bagarapim olpikinini tu. Ol i save lusim nating ol
pikinini istap na i no lukautim ol gut. Dispela em ibikpela rong
tru, bilong wanem, kain pasin i kenbagarapim tingting bilong ol
pikinini na ol bai ino kamap gut long bihaintaim. Ol tisa i no
staplong klasrum i bagarapim tingting bilong ol pa-pamama husat i
putim ol pikinini bilong ol longhan bilong ol tisa.” Dia ol tisa,Mi
raitim dispela pas long yu, tisa insait long ol
Katolik Ejensi Skul, long strongim yu long dispelabikpela wok
tru yu karim. Em long skulim ol yang-pela boi na gel long mekim ol
i kamap ol gutpelaKristen na gutpela sitisen. Yu bai mekim dispela
in-sait long klasrum na tu, yu mas mekim tu long piksabilong laip
bilong yu yet.Ol pikinini i save harim tok bilong yu taim yu
skulim ol. Ol i save mekim ol skul wok yu save givimol. Ol i
kisim bikpela save na lainim planti samtingbai helpim ol long laip
bilong ol. Olsem na yu maswok strong, redim gut ol wok bilong yu na
yu massanap strong olsem gutpela tisa insait long klasrum.
Pasin bilong yu i bikpela samting!Ol yangpela pikinini i save
glasim yu gut olsem
tisa bilong ol, insait long klasrum na ausait, 7-pelade long
wik. Ol i save stori long yu namel long olyet. Ol i laik lainim
wanem kain pasin bai ol i savebihainim taim ol i gro go bikpela.
Olsem na pasin bi-long yu olsem marit man o meri, o olsem
wanpelabikpela singel man o meri, em i bikpela samting tru.Yu mas
traim strong long stap olsem wanpela gut-pela man o meri stret long
ai bilong ol pikinini na oli ken bihainim pasin bilong yu.Husat i
namba wan tisa bilong ol pikinini? Dispela
em i namba wan wok bilong ol papamama. Yumimas mekim ol papamama
i luksave long dispela nabai ol i ken stat long skulim ol pikinini
bilong ol longhaus yet taim ol i stap liklik. Yu tisa i mas tok
save long ol papamama long
dispela bikpela wok, taim yu save bungim ol longmiting o long
taim yu bungim ol long narapela woksamting. Mi save mekim dispela
sampela taim longtaim bilong misa.Ol papamama i nidim narapela lain
long helpim
ol long givim gutpela edukesen long pikinini bilongol. Olsem na
yumi gat ol skul we i gat ol save man-meri olsem yu i kisim skul
gut long skulim ol pikininii stap long helpim ol papamama long skul
bilong olpikinini bilong ol. I go moa long pes 11
-
P10 Wantok Oktoba 10 - 16, 2013 merinius
Sanap na kisim ples bilong yupela na autim tokprofet na winim
pait long kirapim kingdom bilongGod. “Kingdom bilong yu i mas kam.
Mipela imas bihainim laik bilong long graun, olsem ol isave
bihainim long heven.” Matyu 6: 10.“Na Bikpela i putim han bilong em
long maus
bilong mi, na i tokim mi olsem, “Harim. Nau miputim tok bilong
mi long maus bilong yu na baiyu autim. Nau long dispela de mi givim
yu strongbilong bosim ol lain manmeri bilong planti kantri.Mi givim
yu strong bilong kamautim ol samtingna bilong brukim ol samting, na
bilong bagara-pim ol samting na bilong daunim ol samting, nabilong
wokim ol samting na bilong planim olsamting. Na Bikpela i tokim mi
olsem,“Tok bilongyu i stret. Olsem tasol, bai mi was gut long tok
bi-long mi bilong mekim em i kamap tru.” Jeremaia1: 9,10,12.Bikpela
i salim 70 disaipel ol i go aut long
mekim wok, i kam bek wantaim amamas na itokim em, “Bikpela
mipela i bin kolim nem bilongyu, na ol spirit nogut tu ol i
bihainim tok bilongmipela!” Na em i tokim ol olsem, “Mi lukim
satani lusim heven na i pundaun olsem lait bilongklaut i pairap.
Harim. Mi givim pinis strong longyupela, na yupela bai inap
krungutim ol snek naol binantang bilong bagarapim man, na
yupelainap winim olgeta strong bilong satan, dispelabirua bilong
yupela. Na bai i no gat wanpelasamting em inap long bagarapim
yupela. Luk10: 17, 18, 19."Orait namba 7 ensel i winim biugel
bilong en,
na mi harim ol lain i stap long heven i singautstrong olsem,
“Bikpela bilong yumi wantaim dis-pela man em i makim bilong kisim
bek ol man-meri bilong en, tupela i kamap king bilong olgetahap
bilong graun. Na Bikpela bai i stap kingoltaim oltaim.”“Na olgeta
manmeri na olgeta samting long
graun bai i save tru long biknem na strong bilongBikpela.
Dispela save bai inapim olgeta hapgraun olsem solwara i inapim mak
bilong en ol-geta.” Habakuk 2:14. “Dispela graun wantaim ol-geta
samting i stap long en, em olgeta i bilongBikpela tasol. Olgeta
ples na olgeta manmeri bi-long ples, ol tu i bilong em. Em i wokim
graunantap long ol wara i stap daunbilo tru. Na em iwokim as bilong
graun namel long solwara naem i laikim long redim ol bilong God.”
Psalm24:1-2 “Tasol sampela manmeri i kisim em. Na em i
givim namba long ol bai ol i ken kamap pikininibilong God. Ol i
no kamap pikinini bilong Godlong blut bilong papamama, o long laik
bilongbodi, o long laik bilong man. Nogat. God yet imekim ol i
kamap pikinini bilong em.” Jon 1:12-13God i kamapim yu long piksa
bilong em yet
wantaim pawa na strong bilong bringim bek dis-pela graun na ol
manmeri i go bek long God.
Sapos yu laik toktok moa o yu nidim prea, yuken rait long:
Evangelis Barabara Lunge,ROGIM, P.O. Box 3063. Boroko. NCD. PNG,
oring long BM 67331426 OR 71075829 DG
Sampela bekim i kam long ol rita bilong tok longlas wek: “Mi
ritim tok bilong yu long Wantok naem i helpim mi, bilong wanem mi
save wok longflai i go i kam long wok bilong mi. Long ol
man,dispela kain wok em i givim bikpela salens longstap strong
wantaim fren bilong mipela. God iken blesim yu.” James, Ok Tedi,
Kiunga.
Yut, Meri na Famili
Pastor Barbara Lunge
Strong bilong Kingdom istap wantaim ol pikinini
man bilong God
Mama i karim bikpela wari yetNicky Bernard i raitim
OL mama save pilim bikpelapen taim ol i karim pikinini,tasol
taim pikinini i dai emnarapela bikpela pen gen baibrukim lewa
bilong ol. Dis-pela pen bai i no pinis inapmama i dai. Wasita Bale,
em wanpela
mama husat i lusim tupelapikinini bilong em long wanpelayia
tasol. Wasita em i bilong lik-lik ples Vunatagia longKokopo, Is Nu
Briten. Em i gatfaivpela pikinini. Papa bilong olpikinini bilong em
i dai pinis.Wasita, i lusim namba tri
pikinini meri bilong em longtaim sip ya mvRabaul Kwin i godaun
long bik solwara namelFinsafen na Kimbe longFebrueri 2012. Dispela
birua imekim mama Wasita i wari tru,long wanem pikinini meri i
binlus wantaim liklik bubu bilong
em.Long taim Wasita na ol nara-
pela pikinini i stap long wariyet, narapela hevi gen i kamap.I
no wan mun yet na wanpispikinini man bilong em i dailong eksiden
long Kimbe. Dis-
pela namba tu hevi i mekimWasita i karim bikpela pen nawari
tru.Pikinini man bilong em i save
wok long Benk Saut Pasifik naol i bin mekim skul wok longhap na
pikinini man bilong em i
bin go. Em i las taim Wasita ilukim em. Wankain tu longpikinini
meri bilong em. Longtaim em i lusim ol long bris natok gut bai,
dispela em las tok-tok em i tromoi long pikininimeri na tumbuna
bilong em.Wasita, i bin go long lotu bi-
long tingim ol lain i lus long sipwanpela yia go pinis, tasol
dis-pela wari long lewa bilong em istap yet.“Mi wok long bihainim
kot yet
i stap. Kot tu i wok long kamapgut we ol polis i wok longpainim
ol wok manmeri bilongPeter Sharp na askim ol i stap,”Wasita i
tok.“Nau mi gat tripela pikinini
meri tasol i stap wantaim mi, nami no save lusim ol i golongwe.
Maski ol i marit, mitokim ol long kisim man bilongi kam stap
wantaim long plesbilong mi stret,” Wasita i tokgen.
Wasita Bale na las pikinini meri bilong em Alice i sanap
longhaus bilong ol long Vunatagia, Kokopo. Poto Nicky Bernard.
NDB i helpim Ensisi SkulNESENEL Divelopmen Benk(NDB) i helpim
ken wanpelaPapua Niugini meri long lukimdriman bilong em i kamap
trulong wok bilong skulim olpikinini long taim ol i liklik
yet.Dispela helpim i kam aninit
long NDB Wimen In BisnisDes. Margaret Kuiaha bilong IsSepik, i
amamas tru long kisimK69,101 sek i kam long WIBMenesa, Janet Kaule,
insaitlong wanpela liklik bung longdispela wik.Mis Kaule i tok, NDB
i kisim
luksave tu long helpim longdispela bikpela senis na ol tu
iamamas wankain olsem Mar-garet. Dispela em i namba wanprojek
aninit long Wimen InBisnis long helpim wanpelaskul.
“Mi gat bikpela amamasolsem mani bilong NDB ikamapim tupela
bikpela samt-ing. Namba wan em longhelpim bisnis bilong Margaret,na
namba tu long givim gutpelaedukesen sevis long ol pikininitaim ol i
liklik yet,” Mis Kaule itok moa.Misis Kuiaha i tok, em i bin
kisim tingting long kamapimwanpela skul, taim em i lukimnamba
bilong ol pipel long En-sisi Veli i wok long go antap, natu em i
lukim planti liklikpikinini, krismas bilong olnamel long 18 mun na
5 yia istap long haus wantaim ol bebisita o sampela famili taim ol
pa-
pamama i go long wok. Misis Kuiaha i bin tisa bilong
ol liklik pikinini long Ela MurrayIntenesenel Skul, aninit
longIEA (Intenesenel EdukesenEjensi), na em i lukim i gatbikpela
nid long ol pikinini imas save long skul taim ol istap liklik yet.
Save em i bin kisim taim em
i tisa long Ela Murray skul ihelpim em wantaim save longstretim
ol hevi we i save kamwantaim wok bilong skulim olliklik
pikinini.“Mi bilip olsem taim yumi
putim ol dispela pikinini longskul em bai redim ol pikininilong
rot bilong lainim samtinglong taim ol i liklik yet,” MisisKuiaha i
tok. Eli Sailhud Edukesen Skul
bilong Margaret i stap longSoweto Strit long Ensisi Veli.Wanpela
skul pikinini bilongem, i gat 16 mun tasol. Skulem i kisim ol
pikinini i gat 18mun i go inap long 5-pela kris-mas. Ol i was long
ol pikinini nalong wankain taim ol lainim ollong foniks, o we
bilong kolimol leta bilong alfabet, isi
namba, art, ol gems na pilaitaim.Helpim bilong NDB Women
in Bisnis Des bai helpim skullong wokim gutpela ples
bilongpilai, tripela toilet long sais bi-long ol liklik pikinini,
ples bilongwok, laibreri kona, kona bilongslip malolo, ol samting
bilongpilai na ol samting bilong woklong opis. Margaret i tok
tenkyu long
Misis Kaule na ol tim bilong emlong NDB WIB des long gut-pela
helpim long mani.
(L-R) NDB WIB Menesa, Janet Kaule, WiB wokmeri Angela Rex,
Faunda bilong Ensisi Eli SailhudEdukesen Skul, Margaret Kuiaha, WiB
Wokmeri, Leonnie Janginen wantaim sampela sumatin longskul i
sindaun long taim bilong kisim sek.
Hohola Yut Grup klinim Eki Vaki Praimeri SkulHOHOLA Yut Grup
iwok aninit long projekbilong Wol Benk, ikisim nupela yunifom,sefti
but na i stat longklinim Eki VakiPraimieri Skul longHohola wan stat
longTunde 8 Oktoba.Ol i stat wok long 8
klok moning na bai oli pinis long 2 klok longapinun. Wanpela
yut,Tracy Digeipa i tok, olbai klinim ausait longbanis, na bihain
bai oli go insait long skul naklinim long insait.
Dispela projek bai igo inap 40 de otripela wik. Dispelaprojek i
no wankainolsem ol narapela isave kamap bipo.Nogat. Dispela projek
i stat
wantaim wanpela tuwik Besik Laip SkilTrening program longlas
mun.Olgeta yut i rejista
na i go insait long pro-grem bilong klinimsiti. Wan wan bilongol
i kisim iD kat naprojek i opim BSP
akaun bilong ol. Bi-hain long 2 wik ol baikisim pe long mak
bi-long K2.29 long wanaua.Dispela trening
progrem bai helpim oyut long stretim olgrup bilong ol na
re-jista, kisim ol iD naopim ol seving akaunna bai ol i ken
kisimsampela ol liklik wokolsem kontrak bilongklinim ples longmekim
mani bilonghelpim ol yet nafamili bilong ol.
Wanpela meri yut, Tracey Digeipa i stat long klinim ausait
longbanis bilong Eki Vaki Praimeri Skul, Hohola. Poto: Frieda
Kana
-
siosnius Oktoba 10 - 16, 2013 Wantok P11
MIPELA I WOKBOI NATING
Sampela yia i go pinis, mi bin ridim dispelastori. Long wanpela
de, i gat wanpelalapun man i kam long haus bilong paterlong autim
wari bilong em.Namel long toktok wantaim pater, lapun
i komplen long hevi em i bin karim longlaip bilong em. Em i bin
mekim planti wokbilong God insait long Sios, stat long taimem i
stap liklik pikinini yet. Tasol wanemsamting em i bin kisim? Em i
tok; “long taim mi stap liklik boi yet,
mi bin kamap alta boi, long sevim paterlong alta long taim
bilong santu misa. Taimmi kamap yangpela boi|yut, mi joinimkwaia
long singsing long haus lotu. Taimmi nupela marit yet, mi joinim
narapelalong kamap lekta, long ridim Tok bilongGod long taim bilong
misa. Bihain mikamap komunio minista, bilong helpimpater long tilim
santu komunio insait longhaus lotu. Bihain long misa mi karim
santukomunio i go long ol sik manmeri longhaus sik o long haus
bilong ol yet.
Sapos sakristan (man bilong redim ol-geta samting bilong misa
long alta) i sik,mi bin kisim ples bilong em long mekimredi olgeta
samting bilong misa. Taimpater i go wokim misa long komyuniti
oklasta, mi save go wantaim pater.
Tasol wanem samting God i bin givimmi? Em i bin givim mi planti
hevi insaitlong famili na laip bilong mi. Pikini bilongmi i bin dai
long kar eksiden taim krismasbilong em namel long 14 na 15 yia.
Wan-pela pikinini meri bilong mi i bin dai longkensa. Bihain meri
bilong mi tu indai longwankain sik, kensa. Bipo mi kam lukimpater,
mi bin go sek ap long haus sik.Dokta i bin painimaut olsem mi i
gatbikpela sik long lewa/liver bilong mi”.Em i askim pater;
“Dispela kain wei God
i bekim/peim olgeta samting mi bin wokiminsait long sios?”. Em i
askim pater wan-taim krai. Planti aiwara i kapsait antaplong pes
bilong em.Olsem wanpela gutpela peris pris, pater
i sindaun isi tasol na harim krai na wari bi-long lapun man.
Bihain pater i opim Baibelna i ridim dispela stori long Luk 17: 10:
“Mipela i no gutpela wokboi, samtingmipela i mekim em i wok tasol
bilongmipela (We are unprofitable servants, wehave done what we
were obliged to do).Gutnius bilong Luk i soim olsem Jesus
i mekim yumi luksave gut olsem God i nogat wanpela dinau long
yumi. Yumi man-meri bilong graun tasol i gat planti dinaulong God.
God i no olsem wanpela akaun-ten bilong wanpela kampani husat i
baimyumi long wanem samting yumi binmekim long em. Long laik bilong
em tasolGod i bin givim planti marimari, blesing nagrasia long yumi
insait long laip bilongyumi.Blesing na grasia yumi kisim, i no
olsem
wanpela gutpela bekim God i givim yumibikos yumi bin wokim
planti wok. Nogat!Em i MAK BILONG LAIK BILONG EMLONG YUMI (Signs of
his love for us).Jisas i mekim klia dispela tok bikos, farisii save
kaunim olgeta gutpela samting ol iwokim na askim God long bai bekim
hat-wok bilong ol (Luk 18: 9-13).Olsem na yumi mas tingim gut; God
i no
wokim injastis long yumi sapos God i larimyumi karim hevi na
pen. Jisas Pikinini bi-long em, Maria, aposel na planti ol santu
ibin bungim hevi na wari tu.God i larim hevi na wari i kamap
long
laip bilong yumi bilong redim yumi i golong laip bilong amamas
oltaim insait longKingdom bilong em. Olsem na, NO KENBLEMIM
GOD!
Bel hevi i no inap stretim kepital siti
bilong yumiLONG wol kepital siti renking, Pot
Mosbi kapitol siti bilong yumi em ol i putimolsem wanpela doti
na sting siti. Em i makbilong bikpela sem. Na mi no klia, yumi save
lain i pilim
olsem wanem. Tru mi i stap 10-pela kris-mas nau long Mosbi,
kepital siti na lukimolsem siti bilong yumi i bagarap na stingnogut
tru. Yumi lukim pipia i stap long ol-geta hap. Buai spet, buai skin
na buai sel i kisim
ples long siti na i no gat wanpela ministao memba o Praim
Minista i kamap longnius pepa o EMTV na edresim dispelahevi. Em i
no wok bilong Gavana Powes
Parkop tasol na larim em i swet i stap. Emi wok bilong yumi wan
wan long lukautimsiti bilong yumi.Siti em nem nating, tasol taim
yumi i
stap insait long siti em yumi pipel tasolyumi siti. God i
kamapim yumi spesel nagivim yumi sans long tingting na
mekimsamting. Em i no givim yumi longlong tingting,
nogat! Em i kamapim yumi olsem em yetna givim yumi gutpela
tingting long tingt-ing na mekim wok. Tru enimal i no gat tingting
na ol i save
mekim nabaut. Olsem na yumi i no kenkamap enimal moa. Yumi bai
sela na yumi save kaikai buai
long en, traim na wokabaut long olgetakona long Pot Mosbi siti
na traim luklukraun, siti i stap gut o nogat? Wanem samting i rong
na Gavana
Powes Parkop i tok no gat buai long siti.Yumi inap wok bung
wantaim gavana nakamapim gutpela siti, nogat! Yumi komplen gen long
bagarapim siti.
Tingim, MR. BUAI EM I NO TUMBUNASAMTING BILONG YUMI HAILENS. EMI
SAMTING CULTURALLY BILONG OLNAMBIS LAIN NA OL I SAVE YUSIMBUAI LONG
SPESEL BUNG TASOL.Lukim dispela em i bikpela sem stret longyumi.
Yumi mekim olsem buai i kamapbipo na mekim olsem yumi onim. Olsem
na sapos yumi glasim gut yumi
tasol, yumi bagarapim siti na sapos olsemyumi ken kolim nupela
kepital siti.
“The Red Buai City” Tru tumas, misave painim hat tru long lukim
ol turis longGordens maket, Boroko o Waigani maket. Em olsem wanem,
bikos ol turis i lukim
pinis siti i sting na doti nogut olsem na oli les long wokabaut
na lukluk raun. Sapos yumi go long Rabaul, Alotau o
Mt. Hagen bai yumi lukim ol turis i pulaptru na lukluk raun long
maket na taunbikos ol pipel i lukautim gut taun bilong olna i stap
klin. Em nau yumi mas sanap na wok bung
wantaim gavana bilong yumi NCD namekim kepital i luk nais na
gutpela. Mi putim singaut i go long ol palamen-
tarien, i no ken i stap long haus tambaranna bihainim paus mani
bek bilong yumipipel i stap. Traim na kam helpim Gavana Powes
Parkop na kamapim gut siti bilong yumiolsem pipel.
Pas i go long ol tisa bilong Katolik Ejensi skul
Insait long ol haua wepikinini i stap insait long klas-rum, em
yu kamap olsempapa na mama bilong emstret. Yu ken kamapim
plantigutpela samting sapos yugat gutpela bel isi na savena yu save
wok strong, natu, yu ken bagarapim olpikinini sapos yu no gat
gut-pela save na pasin bilonglukautim na skulim ol. Planti bilong
yu tisa em
papa o mama tu, olsem nayu ken soim gutpela piksalong ol
papamama bilong olsumatin long pasin bilong yuwantaim famili na
pikinini bi-long yu yet. Skulim ol pikininibilong yu planti samting
longhaus bilong yu, bipo long ol istatim skul. Ol i ken lainimpasin
bilong rit na raitimABC, na save long kauntim
namba, lainim nem bilongkain kain samting na lainimtok
Inglis.Pasin bilong yu yet long
haus i soim pasin yu bai stapwantaim ol arapela longkomyuniti.
Ol sumatin bilongyu na ol papamama bilong oli kisim gutpela samting
longgutpela pasin bilong yu.Stretim pikinini bilong yutaim ol i
mekim rong. No kenwokim wantaim belhat naswea o paitim em. Sapos
yuinap long stretim pikinini bi-long yu yet long gutpelapasin, yu
bai kamap gutpelapiksa insait long komyuniti.Tingim dispela,
taim
pikinini bilong yu i gat 2, 3, 4o 5 krismas tasol, ol i
savelainim pasin i kamap insaitlong famili na komyuniti longolgeta
de. Ol pikinini save
lain long laikim ol narapelalong pasin bilong papamamabilong ol
yet. Ol i save lainim pasin bi-
long tok tru sapos ol papa-mama i save tok tru. Ol isave lainim
rispek sapos pa-pamama i soim rispek. Ol boii save lainim long
rispektimol susa bilong ol na ol nara-pela pikinini meri taim ol
ilukim papa bilong ol i mekimgut na rispektim mama bi-long ol.Em i
wankain tu long piksa
nogut ol pikinini i save lainimlong ol bikpela manmeri.Planti
pikinini i save bihainimrot nogut taim ol i lukim nabihainim pasin
bilong olbikpela manmeri husat istap klostu tumas long ol.
(moa long neks wik)
I kam long pes 9
Baptis Sios lusimpainia pasta
Sape Metta i raitim
MOA long 70,000 siosmemba bilong ol BaptisSios i sori bihain
longindai bilong painia onamba wan ministai golong hap na faunda
bilongBaptis Sios long PNG,Reveren Pasta Tania Tia. Pasta Tania em
bilong Nu-
pagimi hauslain longHenganofi distrik, IstenHailans, tasol em i
bin lusimples bilong em long taim emi yangpela man tru na i godaun
long Wau long Morobeprovins.Long Wau em i bin kirapim
namba wan Baptis sios bi-long PNG long hap. Na em ibin wok hat
tru olsem wan-pela yangpela minista bilonggutnius inap 35-pela yia
ol-geta na ritaia long Septemba
16, 2012.Na bihain long wanpela
yia, pasta Tania i dai longOgas 30 long mun i go pinislong em I
painim sik longkidni bilong em.Olkongrigesen bilong em
long Wau i bringim bodi bi-long em i go na planim emlong
hauslain bilong em longNupagimi long Sande. Pasta Tania lusim meri
bi-
long em Vike5-pela pikinini5-pela tumbuna.
PASTA TANIA: Ol Pasta bilong ol Baptis Sios long Isten Hailans
ikarim bodi bilong Reveren Pasta Tania Tia i go long haus krai
longNupagimi viles. Poto: Sape Metta
Ol mama long KASA komyuniti i karim Santu Mama i go aut long
haus lotuLong las wik Tunde, Sen Peter Channel Peris long Erima i
bin makim dispela de wantaim misalong statim wokabaut bilong ol
insait long mun Oktoba, em mun bilong Mama Maria. Ol bin sta-tim
wantaim prea rosari i go long Mama Santu.Dispela de tu i makim
pestode bilong Santu Teresia bilong Pikinini Jisas, em i wanpela
virgo,relieis na tisa billong sios.
-
P12 Wantok Oktoba 10 - 16, 2013 abcpasifikwol
Kaikai i sot long ol liklik ailan bilongBogenvil Dispela wari
bilong kaikai i sot long ol lik-
lik ailan bilong Bogenvil i stap yet tasol nauem i kamap bikpela
moa. Bikman bilong Tasman Ailan, Taehu Pais
i tok ol liklik ailan olsem Tasman, Kateret naNuguria i gat
bikpela hevi nau bikos ol i sotlong kaikai. Em i tok nainpela mun
nau nasip i no bringim kago i go long ol dispelaailan olsem na
kaikai i sot tru. Narapela wari tu em ol gaden kaikai i
wok long pinis bikos long klaimet senis.Solwara i wok long go
insait na bagarapimgraun na kilim ol kaikai long gaden.
Ol haus sik long PNG i pulap long ol bodiOl famili i no save go
kisim ol bodi long ol
haus sik hariap na go planim.Tessi Soi bilong Friends Foundation
i tok
mog long haus sik i pulap bikos ol famili ino save go kisim ol
bodi Planti famili i no go kisim bodi long plan-
im bikos ol i no gat mani long mekim wokbilong planim, na
sampela i save sem longtaim lain bilong ol i dai long sik HIV
naAIDS.Tessie Soi i tok sampela taim ol famili i no
save olsem lain bilong ol i dai na bosi i staplong mog, olsem na
ol i putim ol nem longol niuspepa we ol famili memba i ken lukimna
go kisim bodi i go planim.
Solomon Ailan polis wok wantaimhaus sikOl polis long Solomon
Ailan i wok bung
wantaim ol klinik na haus sik long daunimhevi bilong lo na oda
long kantri.Sif Suprintenden Gabriel Manelusi bilong
Honiara siti polis i tok ol i statim dispelanupela program long
mun Septemba. Em i tok bikpela tingting bilong em i
bilong wok wantaim ol klinik, na bikpelahaus sik long kisim tok
save long wanem olsamting i kamap.Sif Suprintenden Manelusi i tok
sapos ol
pipel i kisim bagarap na i go long haus siko klinik long kisim
tritmen, ol wokman longdispela klinik o haus sik i mas toksave
longpolis olsem wanem ol i kisim dispelabagarap na polis nau bai i
go mekim wokpainimaut.
Tony Abbott laikstrongim tred wantaimSainaPraim Minista bilong
Australia, Tony
Abbott i tok em i laik stongim wok bilongtred wantaim Saina
bihain long em ibungim Presiden Xi Jinping.Mista Abbot i bin toktok
wantaim presi-
den bilong Saina arasait long bikpela mit-ing bilong APEC long
Bali, Indonesia longdispela wik.Mista Abbott i tok em na presiden
bilong
Saina Xi Jinping i bin tok orait long apimtred namel long tupela
kantri.Tupela lida nau i stap log Bali long Asia
Pacific Economic Cooporation (APEC)samit, na dispela ol toktok i
makim nambawan miting bilong Mista Abbott austait longsamit.Praim
Minista Abbott i bin tokaut na luk-
save long pawa bilong Saina na i tok longbikpela laik bilong em
long strongpela wokbung bilong tred.Em i bin tok, dispela strong
bilong bilong
Saina long tred bai i helpim wol. Em i tokdispela i no wanpela
salens.Em i tok gutpela wok bisnis namel long
Saina na Australia i strongim tred namellong tupela kantri.Mista
Abbott i tok Australia i gat strong-
pela rilesensip na em i laik tupela kantri iken strongim moa yet
long ol yia i kambihain. Mista Xi i bin tok amamas long ol
toktok
bilong Abbott.Em i tok em i bilip olsem tupela i impoten
kantri long Asia-Pacific rijon. Na Saina naAustralia i ken wok
bung na tu.Mista Xi i bin invaitim Mista Abbott long
go lukluk raun long Saina long neks yia.
PNG redi long wol kapragbi lig PNG Ragbi Lig tim, ol Kumuls i
redi nau
long go pilai long Ragbi Wol KapSempionsip long Inglan. Ragbi
Lig Wol Kaplong Inglan bai kamap long tripela wik na olkantri bai
stap insait long dispela sempi-onsip i stat nau long redi. Nu Silan
husat i holim taitel long 2009 bai
traim strong bilong en long defendim taitelbilong em long
dispela sempionsip.Papua Niugini nau i wok long redim tim
bilong em long pilai long dispela sempi-onsip.Na stap NRL grend
fainol bilong dispela
yia, Sydney Roosters i primia bilong 2013,long taim ol i winim
Manly 26-18.
WOL NIUS LONG POTO
AUSTRALIA: Ol Paia Briget i mekim bikpela wok stret long kilim
dai paia long westen Sydneysupamaket. Pastaim i gat wanpela bikpela
pairap long dispela supamaket we paia i kirap. Tupelaman i lus yet
long dispela asua na ol i wok long painim ol yet. Ol 9-pela manmeri
na 7-pela polis-man i kisim bagarap long dispela paia taim bikpela
pairap i kamap na brukim dispela tu-stori hauslong Station Strit
long Wentworthville long 4.30 bik moning.Sevenpela pela polisman i
kisim bagarap long smuk bilong paia.
Praim Minista bilong Australia, Tony Abbott i tok em i laik
stongim wok bilong tred wantaim Sainabihain long em i bungim
Presiden Xi Jinping. Mista Abbot i bin toktok wantaim presiden
bilongSaina arasait long bikpela miting bilong APEC long Bali,
Indonesia long dispela wik.
BALI: Praim Minista bilong Australia, Tony Abbott (R), werim
klos endek, tumbuna klos bilongBali, i kamap wantaim meri bilong
em, Margie long fewel kaikai long Bali. Em i pinisim nambawan
intanesenel konfrens bilong em long dispela de long kirapim toktok
long tred agrimen nasampela ol ki bung long foren pawa long sait.
Mista Abbott i stap long Bali long bung bilong AsiaPasifik Ekonomik
Konfrens (APEC) samit we em bin mekim sampela ol toktok pinis
wantaim ollida bilong Saina, Singapo, Thailand, Mexico na Canada.
Em na meri bilong em i go long galadina wantaim ol arapela rijinel
bikman.
AL QAEDA: Ol Amerika fosi lonsim tupela wankain reidlong Libya
na Somalia longpainim Islamist militen AlQaeda lida man husat i
binbomim tupela US Emasilong 1998. Abu Anas-Libi ibin stap hait
long 15 yia naUS gavman i wok longpainim em long dispelatupela
boming long USembasi long Kenya naTanzania. Long dispelabagarap 200
manmeri i bindai. Ol i bin kisim em longtraipela moning long
Tripoli,bikpela siti bilong Libya.
-
Oktoba 10 - 16, 2013 Wantok P13komentri
Published at Able Building
Complex, Sec 58 Lot 02,
Waigani Drive.
Websait: www.wantokniuspepa.comPe bilong wanpela yia, 52
niuspepa
KOMENTRIOl komyuniti tu i mas helpim UBEPapua Niugini bai
winimmak bilong YunivesalBesik Edukesen (UBE)long yia 2015 o
nogat?. Iluk olsem bekim bilongdispela askim em nogat,yumi no inap
winim dis-pela mak. Las wik, olsaveman bilong NesenelRisets
Institut long Mosbii putimaut wanpela buk igat ripot bilong
YunivesalBesik Edukesen nawanem kain ol programEdukesen Dipatmen
nagavman i kamapim longlukim dispela aidia i karimkaikai. UBE plen
bilong Dipat-
men bilong Edikesen ikaramapim yia 2010 i goinap 2019. Dispela
plen i tokUBE i karamapim ol dispelaeria, Akses – we olgetapikinini
i mas go long ele-menteri skul long taim ol iwinim 6-pela
krismas;Retensen – olgeta pikinini imas stap long skul inap ol
ipinisim 9-pela yia long ele-mentri na praimeri skul, naKwaliti –
olgeta pikinini imas winim mak bilong rit narait na save long
kaunimnamba long taim ol i pinisimdispela 9-pela yia long
skul.Dispela em sotpela ek-
sampel bilong as bilongUBE. Gavman bilong PapuaNiugini i strong
olsem olgetapikinini long kantri i mas skulinap nainpela yia
longpraimeri skul level. Tasoltude i gat luksave olsem dis-pela
driman bilong gavmanna ol papamama tu bai i no
inap kamap. I gat plantirisen na yumi no inap winimgol kantri i
makim we yia2015 bai PNG i ken tok ol-geta pikinini i stap long
skul.Ol saveman husat i wok
long stadi long ol programbilong gavman long putim olpikinini
long skul i tok i gatplanti samting i stopim kantrilong winim
dispela mak.Wanpela bikpela samting
yumi mas luksave long enem dispela program bilongUBE bai i no
inap long wokgut long olgeta provins. Wanwan provins na distrik tu
igat hevi bilong ol we bai
kamapim ol rot blok longwok bilong kamapim UBElong ol skul. PNG
i gat olbikpela maunten, na sol-wara i brukim ples we pop-ulesen i
stap. Longsampela ples, skul i massanap klostu long ples weol
pikinini i ken go skul isitru. Sampela skul i mas gatmoa klasrum na
tisa bikosnamba bilong ol pikninini ibikpela tumas na ol i sotlong
spes. Ol pikinini i nogat spes long sindaun natisa bai i no inap
longskulim gut planti pikininitumas. Moa skul i wok longpilim
dispela pen bikos naui gat fri edukesen na moapikinini i kapsait
long skul.Tasol yumi no mas ra-
bisim hariap dispela pro-gram bilong kamapim UBElong ol kantri.
Ol saveman ispendim planti yia long wokwantaim ol tisa na skul
longol kain kain ples insait longPNG na ovasis tu, na ol ikamapim
program. Bikpelasamting yumi olgeta i masmekim nau em long
pasimtingting long kamapim truUBE long kantri. Taim bi-long toktok
i pinis. Nau em itaim bilong kirapim wok.Ol papamama i ken
givim
han tu long ol skul. Givimtaim long mekim wok longhelpim skul.
Planti skul i sottru long ol gutpela manmerii helpim skul bod
longmekim wok raun long skul.Long taun i no gat plantistrongpela
grup bilong pa-pamama na komyuniti isanap baksait long ol tisana
givim gutpela helpimlong skul. Yumi pulap trulong komplein na
toktok.Tasol long taim bilong wokbai yumi ranawe na larim
het tisa na skul bod tasollong painim ansa long olhevi i kamap
long skul.Wankain olsem ol ara-
pela kaikai yumi planimlong gaden. Sapos yumilukautim gut gaden
narausim gras nogut na ol bi-natang, bai gaden i karimgutpela
kaikai. Sapos yumigiaman mekim les woknabaut, bai yumi lukim
olrabis kaikai tasol. Ol pikininibilong yumi tu i wankain.Nau em i
taim bilong soimtrupela kala bilong yumi nastretim rot bilong ol.Ol
rot bilong putim pikinini
i skul inap nainpela yia istap. Givim moa mani longmekim wok
bilong UBE,givim gutpela trening longol tisa na bai ol tu i
mekimgut wok, wokim moa klas-rum na moa pikinini na tisai ken
amamas na stap longskul, na mekim ol risetswok long glasim ol hevi
natraim long stretim hariap.Yumi lukluk tasol bai hevi ikamap
bikpela na bihainbai i bagarapim gutpelaprogram ol saveman i
binputim long helpim ol pikininibilong yumi.Yumi mekim olsem na
lusim gutpela hanmak i staplong gutpela sindaun bilongol
pikinini long bihaintaim.Ol yet na ol tisa tu i no inaplong kamapim
senis. Ol inidim sapot bilong komyu-niti na ol gutpela manmerilong
helpim ol. Ol praimeriskul bilong yumi em yumigivim nem komyuniti
skullong ol. Orait, komyuniti imas opim ai nau na go paslong
stretim ol bagarap iwok long kamap na stopimol skul long winim mak
bi-long UBE insait long kantri.
Jada 013!
Stanley Nondol i raitim
EKTING Edukesen SekreteriDokta Michael Tapo i tok ele-mentri
edukesen em i gutpelalong givim save long ol pikninina tok gavman i
no ken rausimelementri edukesen longkantri.Dokta Tapo i mekim
dispela
totok las wik long Mosbi taimem givim K10,000 i go longHohola
Demonstresen Skul naWardstrip praimeri skul longgivim luksave long
ol tisa bi-long tupela skul i kisim savelong skulim elementri
sumatinlong nupela pasin bilong rit ol ikolim Joli Foniks.Joli
Foniks em olpela eduke-
sen seketeri Dokta JosephPagelio i wok long skulim longol tisa,
na bai ol tisa i yusimlong skulim ol elemnenrtisumatin. Dispela
pasin i bilonglainim long toktok long ol wanwan wod long wei bilong
em na
taim ol go het long gret wan nago antap em bai isi long olsave
na toktok long Tok Inglisgut.Moa long 77,000 pikinini
long elementri skul i no savelong rit long Tok Inglis na
dis-pela em i wanpela bikpela hevilong ol skul.Ripot bilong Nesenel
Risets
Institut las wik tu i sapotim tok-tok olsem ol sumatin long
gret8 na tu long 10 i no savemekim gut Inglis eksem naplanti i save
feil long Tok Inglis.Mista Tapo i tok gutpela rot
long mekim ol summating saverit na rait gut long tok inglis
emlong lainim lol long rit na raittaim ol liklik yet long
elementrina Joli Foniks em i gutpela tru.Joli Foniks i ken go long
ol-
geta elementri skul long kantribihain long edukesen dipat-men i
lukluk kaikai bilong emlong tupela skul long NCD.Ol tisa bilong
tupelo skul i
wok long kisim trening wantaimDokta Pagelio stap long lainim
ol sumatin nupela rot longlainim long Tok Inglis.
Acting EditorVeronica Hatutasi
Fri edukesen,planti sumatin, nogatspes,..Gavman mas
bildim moa klasrum...
No ken rausim elementri edukesen: Tapo
Ol sampela elementri sumating amamasim Independens de.
-
KOKOPO em i wanpela taun longSauten hemesfia we em gro hariaptru
bihain long tupela mauntenpaia bin pairap na bagarapim
Rabaultaun.Long 1980 i kam long 1990, Rabaul i
bin wanpela top taun bilong ol pipel bilongNiugini Ailan. Stat
long Manus i kam longNu Ailan, Bogenvil na Wes Nu Briten, ol-geta i
save raun i go long Rabaul taun longkisim ol samting bilong stua,
ol material bi-long wokim haus na ol arapela bikpelasamting. Rabaul
i olsem wanpela liklik sitibilong ol.Tasol long 1994, olgeta
samting i stop
long Rabaul taun. Tupela bikpela maun-ten paia bin pairap na das
bilong tupelamaunten i bagarap dispela liklik siti bilongol NGI.
Planti ol manmeri na pikinini bilong ol
narapela provins i bin lusim Rabaul na gobek long provins bilong
ol. Sampela bilongol NGI bin stap bek long lukim siti bilong oldas
i bin haitim.Planti pipel i bin ting olsem Rabaul taun
i pinis nau na bai i no isi long kirap gen.Tasol ol pipel bilong
Is Nu Briten i bungimhet na kamapim bek wanpela taun bilongol long
Kokopo.Kokopo i bin wanpela liklik taun bipo
long maunten paia i pairap. I gat ol liklikstua olsem ol taka
bokis i stap na sampelaol bisnis long helpim ol pipel husat i
staplong hap i go olsem long Kokopo.Long pinis bilong 1990 na go
long 2000,
Kokopo i kamap olsem papa bilong emRabaul taun. Planti long ol
dispela stua nabisnis long Rabaul we das bin bagarapim,em ol namba
wan lain long sanapim olstua na bisnis bilong ol long Kokopo.Tude
em klostu long 18 yia nau Kokopo
stap olsem nupela taun bilong Is NuBriten. Tasol dispela taun i
wok long groyet. Planti lain i wok long go long Kokopolong statim
bisnis bilong ol.Dispela provins tu i ken pulim planti turis
long go raun na lukim ol ples bilong nambatu wol woa, dispela
tupela maunten paia,ples we ol Japan i bin haitim ol sabmarinsip
bilong ol, ples bilong swim na daiv longsolwara, ol hul ol Japan i
bin digim longmaunten na hait long taim bilong woa. Olpipel bilong
Is Nu Briten i lukautim gut oldispela samting na nau ol visita i
ken raunna lukim.
Nau yet smok o das i wok long kam autyet long maus bilong
wanpela mauntenpaia tasol ol bikpela sip i wok long go suayet long
bikpela bris long Rabaul taun narausim ol kago. Dispela maunten
paia iwok long pulim ai bilong planti manmeri,sampela bilong ol
pailot i save kisim balusi go klostu na toksave long ol pasindia
longlukim dispela maunten paia.Sampela asples arere long sait
bilong
maunten paia i go bek long liklik ples bi-long ol na kamapim bek
sidaun bilong ol.Maski maunten paia i tromoi das, ol i leslong
lusim ples bilong ol. Planti bilong ol ikisim blok long hap long
Kokopo nakamapim nupela sidaun na ples bilong ol.I luk olsem bihain
long 5 yia bai Kokopo
i kamap wanpela liklik siti bilong ol NiuginiAilan, na ol pipel
bilong Niugini Ailan bai ino inap kam long Lae na Mosbi long
kisimol samting. Bai ol i go long siti bilong ol yetlong Kokopo na
kisim ol samting.Ol i tingting long kamapim bek Rabaul
taun. I gat wok painimaut i kamap naulong kisim ilektrik pawa
long maunten paiana givim i go long taun. Sapos dispela plenbilong
ol pipel i kamap tru Rabaul taun bairesis gen wantaim Kokopo
taunRabaul na Kokopo taun i join wantaim
kain kain rot bilong kar, maski ol gat plantikar tasol rot
bilong ol i no save pas olsemtrefik long Mosbi. Dispela tupela taun
i gatplanti rot, sapos yu stap long bus na yu laikgo long Rabaul
taun o bikpela haus siklong Noga i gat bikpela rot i stap long
bussait. Na sapos yu laik bihain nambis i gatbikpela rot i stap.Ol
bikpela bisnis olsem Ela Motos,
Boroko Motos na ol narapela bikpela bis-nis olsem ol wea haus,
ol i sanapim arerelong bikpela rot, stat long Tokua ples balusi kam
kamap long taun stret. Ol liklik stuana bekeri i sanap i go olsem
long sait bi-long nambis.Dispela man husat i plenim Kokopo taun
i gat bikpela save tru, planti ples bilongmekim bisnis i stap
yet na taim planti bis-nis haus i go na sanapim bisnis, tru
truKokopo bai kamap wanpela liklik siti.Planti ol ges haus i kamap
nau long
Kokopo long wanem planti manmeri na olgavman opisa i save go na
kamapim olbikpela miting long hap. Na tu ol turis i woklong go long
Kokopo nau long lukluk raunlong ol samting bilong woa bipo na
longmaunten paia.Sapos yu laik malolo na rileks gut orait,
wanpela provins yu mas tingting long goraun isi em Is Nu Briten.
Long dispelaprovins bai yu kisim gutpela malolo na gut-pela
tingting na bihain yu ken kam bek genlong wok bilong yu.Kokopo taun
em best ya!
Oktoba 10 - 16, 2013 Wantok P15laipstail
Kokopo taun bai kamap sitibilong Niugini Ailan
Nicky Bernard i raitimMaunten Paia
Kokopo Taun
-
FONDE OKTOBA 10, 2013
4:57 AM G AUSTRALIA NETWORK5:00 AM G JOYCE MEYER – 1047-45:30 AM
G EMTV NEWS REPLAY6:00 AM G TODAY09:00 AM GENERAL VIEWING
Classroom Broadcast9:00am Grade 7 Mathematics9:50am Grade 7
Science10:40am Grade 8 Mathematics11:20am Grade 8 Science1:00pm
Grade 6 Mathematics1:50pm Grade 6 Science2:30pm DEPI Program3:30 PM
G KIDS KONA3.30 PM HI 5 – S7 EP#16/474:00PM BACKYARDIGANS
EP#18/294:30PM DOGSTAR EP#25/265:00 PM G KITCHEN WHIZ S4 Ep#36
5:30 PM G TRAPPED YR.1 EP#23/266:00 PM G EMTV NATIONAL NEWS7.00
PM G RAIT MUSIK EP#1838:00 PM G RESOURCE PNG EP#919:00 PM G SOKA
XTRA EP#949:08 PM G HOT SPOT EP#349:30 PM G ELITE MUSIC ZONE
EP#3510:00 PM NEWS REPLAY………followed by the Australia Network
FRAIDE OKTOBA 11, 2013
4:57 AM G AUSTRALIA NETWORK5:00 AM G JOYCE MEYER – 1047-55:30 AM
G EMTV NEWS REPLAY6:30 AM G TODAY09:00 AM GENERAL VIEWING
Classroom Broadcast9:00am Grade 7 Mathematics9:50am Grade 7
Science
10:40am Grade 8 Mathematics11:20am Grade 8 Science1:00pm Grade 6
Mathematics1:50pm Grade 6 Science2:30pm DEPI Program3:30 PM G KIDS
KONA3.30 PM HI 5 – S7 EP#17/474:00PM BACKYARDIGANS EP# 19/294:30PM
DOGSTAR EP#26/26 (Series Finale)5:00 PM G KITCHEN WHIZ S4 EP#375:30
PM G LAST MAN STANDING Yr1. 5:55 PM G CRIME STOPPERS6:00 PM G EMTV
NATIONAL NEWS7:00 PM G IN MORESBY TONIGHT 7:30 PM PGR THE GOODWIN
GAMES – S1 8:00 PM PGR MODERN FAMILY S3 EP#3/248:30 PM PGR MODERN
FAMILY S3 EP#4/249:30PM MAO MOVIE - Malibu’s Most Wanted11:30 AM G
EMTV NEWS REPLAY………followed by the Australia Network
SARARE OKTOBA 12, 2013
4:57 AM G AUSTRALIA NETWORK 6:00 AM G EMTV NEWS REPLAY7:00 AM G
IN HIS STEPS EP#57:30 AM G ULTIMATE GUINNESS WORLD 8:00 AM G YOGA
SUTRA Ep#29Rpt.8:30 AM G Totally Spies Yr1 Ep #23/26 rpt9:00 AM G
Dani’s House Yr2Ep #10/13 rpt9:30 AM G TRICKY TV S3 10:00 AM G
Trapped Yr 1 Ep# 23/26 Rpt.10:30 AM G Last Man Standing Yr 1 Ep
11:00 AM G AUSTRALIA NETWORK5:30 PM G OLSEM WANEM Ep#386:00 PM G
EMTV NATIONAL NEWS6:30 PM PGR HOW TO LIVE WITH YOUR PAR
ENTS EP#2/137:00 PM PGR NEW GIRL S1 EP#2/247:30 PM PGR WHITE
COLLAR YR.3 EP#2/168:30 PM PGR GLEE YR.3 – EP#5 – Repeat
9:30 PM PGR HOMELAND EP#5 – Repeat 10:30 PM G EMTV NEWS
REPLAY
………followed by the Australia Network
SANDE OKTOBA 13, 2013
4:57 AM G AUSTRALIA NETWORK6:00 AM G EMTV NEWS REPLAY6:30 AM G
IT IS WRITTEN7:00 AM G HILLSONG7:30 AM G AUSTRALIA NETWORK8:00 AM G
YOGA SUTRA Ep#308:30 AM G BUSINESS PNG# 38 Rpt.9:00 AM G MARTIN
MYSTERY – Ep#11 9:30 AM G OLSEM WANEM- Ep# 38 Repeat10:00 AM G
RESOURCE PNG –Ep# 91 Repeat11:00 AM G CHEF & HIS BETTER HALF
11:30 AM G AROUND THE WORLD IN 85 12:00 PM G AUSTRALIA NETWORK6:00
PM G EMTV NATIONAL NEWS6:30 PM G PACIFIC WAY
De - Mande – Fraide6am – 10am – Sankamap show – Host:
Kas.T6:00am – Major Nius Bulletin6:15am – Komiuniti Notis Bod6:25am
– Taim Bifo – wanpela singsing b’long bifo. 6:30am – Nius Hetlains
6:45am – Bonde gritins7:00am – Major Nius Bulletin – YUMIFM Nius
Senta7:05am – YU TOK – komiuniti awenes program7:15am – WAN 4 DA
ROAD – Hit Prediction
– niupela singsing 7:30am – Tok Pilai – stori b’long putim smail
long nus pes.8:00am – Major Nius Bulletin – YUMIFM Nius Senta8:05am
– YU TOK – komiuniti awenes program8:15am – “Papa Heni Fuka
Show”.9:00am – Nius Bulletin – YUMIFM Nius Senta9:15am – Luksave
long Komiuniti (Redio Pilai) Fraidei
Tasol9:30am – Final aua cruz10am – 3pm – Monin Trek na Belo
Pack
– Host: Mummy DASH10:00am - Major Nius Bulletin – YUMIFM Nius
Senta10:05am – YU TOK – komiuniti awenes program10:15am – Kona
b’long yu. 10:45am – YUMI PAINIM WOK Segment11:00am – Nius – YUMIFM
Nius Senta11:05am – YU TOK – komiuniti awenes program11:10am –
Lukautim yu yet - Helt toktok 11:30am – Nius Hetlains b’long Belo
Taim
- Laik b’long yu – Niupela singsing previu12:00pm – Major Nius
Bulletin – YUMIFM Nius Senta12:05pm – YU TOK – komiuniti awenes
program12:10pm – BELO Pack – Belo taim rekwes na dedikesen 12:15pm
– Komiuniti Notis Bod 12:20pm – BELO Pack – Belo taim rekwes na
dedikesen 1:00pm – Nius – YUMIFM Nius Senta1:05pm – YU TOK –
komiuniti awenes program1:10pm – BELO Pack - Belo taim rekwes na
ded