Artan iletişim olanakları ve goumlccediller guumlnuumlmuumlzde toplumların eskisine oranla
ccedilok daha ccedileşitli olmasına fırsat sunmuştur Oumlzellikle kendi uumllkeleri dışındaki
uumllkelere eğitim goumlrmek iccedilin giden oumlğrenciler bu ccedileşitliliğin buumlyuumlk bir kısmını
oluşturmaktadırlar Tuumlrk oumlğrenciler de her geccedilen yıl artan oranlarda yurtdışına
eğitim oumlğretim goumlrmek iccedilin gitmektedirler Tuumlrk oumlğrencilerin yabancı uumllke
tercihlerinde ilk sırada Amerika Birleşik Devletleri gelmektedir Tuumlrk oumlğrenciler bu
uumllkeyi genellikle lisans sonrası eğitim iccedilin tercih etmektedirler Milli Eğitim
Bakanlığırsquonın istatistiklerine goumlre 2011 yılında yurtdışına lisansuumlstuuml eğitim goumlrmeye
giden 5265 oumlğrencinin 2272rsquosi Amerika Birleşik Devletlerine gitmiştir Amerika
Birleşik Devletleri Uluslararası Eğitim Kurumursquonun 2011 raporlarına goumlre Tuumlrkiye
Amerika Birleşik Devletlerirsquone en ccedilok oumlğrenci goumlnderen ilk 25 uumllke arasında 10
Bir uumllkede oumlğrenim goumlren yabancı oumlğrenciler kendi durumlarına oumlzguuml stres
oluşturan farklı olaylar ile karşılaşabilmektedirler Bu oumlğrencilerin oumlnemli bir kısmı
kendi uumllkeleri dışında bir uumllkeye ilk defa uzun suumlreli kalmak iccedilin yerleşmektedirler
Sadece lisansuumlstuuml eğitimin gerektirdiği yeni beklentilerle değil aynı zamanda yeni
bir ccedilevrenin beklentileri ile de başetmek durumundadırlar Yabancı bir dilde iletişim
kurmanın zorlukları sosyal destek eksikliği gibi faktoumlrler de bu oumlğrenciler iccedilin stres
duruma karşı tepkilerini belirleyen bireysel ve durumsal etkenler vardır Bireysel
122
etkenler bağlılık ve oumlz yeterliktir Bağlılık bir durumun kişi iccedilin ne kadar oumlnemli
olduğudur Bağlılığın derecesi stresin derecesi ile ilişkilidir Yuumlksek duumlzeyde bir
bağlılık stresi artırabileceği gibi azaltabilir de Oumlz yeterlik bireyin bir zorlukla
karşılaştığında onunla başedebilme yetisine olan inancıdır Eğer birey kendisini
zorlukla başetme noktasında yeterli goumlruumlrse durumu kontrol edebileceğine inanır ve
daha az stres yaşar (Lazarus amp Folkman 1984) Akademik ortamlarda genel oumlz
yeterlik yerine akademik oumlz yeterliğin incelenmesi daha yerinde olacağı
duumlşuumlnuumllmektedir (Zajacova et al 2005 Zimmerman 2000) Akademik oumlz yeterlik
kişilerin verilen bir akademik goumlrevi başarıyla yerine getirebileceklerine olan
inanccedillarıdır (Schunk 1991) Chemers Hu ve Garciarsquoya (2001) goumlre akademik oumlz
yeterlik akademik performans ve akademik beklentilerle doğrudan stres sağlık
doyum ve okulda kalma konusundaki ısrar ile dolaylı ilişkilidir
Durumsal etkenler yenilik zamansal etkenler belirsizlik ve stres
oluşturabilecek durumun yaşam doumlnguumlsuumlndeki zamanlamasıdır Yeni bir durum kimi
zaman bireyde strese sebep olabilir ccediluumlnkuuml bireyler geccedilmiş başetme becerilerinin yeni
durum iccedilin etkili olup olmayacağını bilmiyorlardır Bazen de yeniliğin kendisi değil
ancak o durum hakkında başkalarından oumlğrenilen deneyimler durumun stres verici
olarak algılanmasına sebep olabilir (Lazarus amp Folkman 1984) Zamansal etkenler
bir olayın meydana gelmesinden oumlnce ya da olayın meydana gelişi sırasında geccedilen
zamanı ifade eder Eğer bir tehlike olabileceğine dair ipucu varsa olaydan oumlnce
geccedilen zamanın uzunluğu stresi artırır Oumlte yandan bazı bireyler iccedilin olaydan oumlnce
geccedilen zamanın uzunluğu yeni başetme becerilerinin geliştirilmesi iccedilin olanak
sunabilir Boumlyle durumlarda olaydan oumlnce geccedilen zamanın uzunluğu stresi azaltır
Benzer bir durum stres anında geccedilen zamanla da ilgilidir Stres oluşturacak duruma
123
uzun suumlreli maruz kalmak stresi artırabileceği gibi kimi zaman bu suumlrenin uzaması
alışmayı beraberinde getireceği iccedilin stresi azaltabilir (Lazarus amp Folkman 1984)
Durumsal faktoumlrlerden uumlccediluumlncuumlsuuml belirsizliktir Eğer birey bir durum
hakkında yeterli bilgiye sahip değilse bu belirsizlik strese sebep olabilir Kimi
zaman durum hakkında yeterli bilgi olsa da kişinin ccedilevreyle ccedilatışan değerlerinin ve
amaccedillarının belirsizliği de strese sebep olabilir Oumlte yandan eğer kişi kendisine
değer ve amaccedillarına guumlveniyorsa durum ne kadar belirsiz olursa olsun stres
yaşamayabilir (Lazarus amp Folkman 1984)
Son olarak stres oluşturabilecek durumun yaşam doumlnguumlsuumlndeki zamanlaması
da bireyin durumu algılayışını etkiler (Brown amp Harris 1978) Eğer bir olay
alışılmış zamanlamadan ccedilok oumlnce ya da ccedilok geccedil meydana gelirse strese sebep
olabilir Bu durum genellikle bireyin yeterli sosyal desteği goumlrememesi ile ilgilidir
İkinci olarak olayın normal meydana gelme suumlresindeki ertelenmeler alınacak
doyumu etkileyeceği iccedilin stresi artırabilir Son olarak eğer bir olay beklenen
zamanından ccedilok oumlnce meydana gelirse gelecekte uumlstlenilebilecek yeni rolleri
olumsuz youmlnde etkileyebilir (Lazarus amp Folkman 1984)
Bunlara ek olarak bu ccedilalışmada sosyal destek de stresi accedilıklayabilecek bir
değişken olarak incelenmektedir Farklı toplumların bireylerden farklı beklentileri
vardır ve bu beklentilerin karşılanmaması kişilerde strese sebep olabilir Bireyler de
bu beklentiler karşılamak iccedilin farklı kaynaklar kullanırlar Olumsuz yaşam
olaylarının meydana getirebileceği strese karşı sosyal destek oumlnleyici bir rol
oynayabilir Genellikle diğer şartların eşit olduğu durumlarda kişiler ihtiyaccedil
duyduklarında yanlarında olacağına inandıkları bir sosyal destek algısıyla daha
moralli ve sağlıklı olabilmektedirler (Lazarus amp Folkman 1984)
124
Farklı grupların hayatında strese sebep olan faktoumlrler de farklı farklıdır
Uluslararası lisansuumlstuuml oumlğrencileri de kendi durumlarına oumlzguuml diğer gruplardan
farklı stres oluşturan faktoumlrlerle baş etmek durumundadırlar Lazarus ve Folkmanrsquoa
(1984) goumlre yeni bir uumllkeye goumlccedil etmek bireyler icin stres oluşturucu bir sebep
olabilir ccediluumlnkuuml yeni bir sosyal ccedilevrenin bireyden yeni talepleri olabilir Bu yeni
talepler bireyde ccedilatışmaya sebep olabilir Uluslararası oumlğrenciler hem yeni sosyal
ccedilevrenin hem de lisansuumlstuuml eğitimin beklentileriyle aynı anda baş etmek zorunda
kalmaktadırlar Bu oumlğrenciler yeni geldikleri uumllkenin dilini kullanma konusunda
guumlccedilluumlk yaşayabilirler Dil yetersizliği hem uumlniversitedeki oumlğretim gorevlileri ile hem
de arkadaşları ile kuracakları ilişkileri olumsuz youmlnde etkileyebilir Bu oumlğrencilerin
bir kısmı ailelerinden ya da uumllkelerinden ilk defa ayrılmaktadırlar Ayrıca eğer bu
oumlğrencilerin ccedilevrelerinde onlara destek olacak kişiler yoksa sosyal destek eksikliği
sebebiyle daha ccedilok stres yaşayabilirler
Ccedilalışmanın Amacı
Bu ccedilalışma Amerika Birleşik Devletlerirsquonde lisansuumlstuuml oumlğrenim goumlrmekte
olan Tuumlrk oumlğrencilerin algılanan stres duumlzeylerini Stresin Bilişsel Değerlendirmesi
Kuramırsquona goumlre incelemeyi amaccedillamaktadır Ccedilalışmada şu değişkenler sınanmıştır
algılanan sosyal destek akademik oumlz-yeterlik Amerikarsquoda geccedilirilen suumlre cinsiyet
yaş programda bulunulan aşama eğitimin maddi olarak nasıl desteklendiği
(sponsor) algılanan gelir duumlzeyi geccedilmiş yolculuk deneyimi TOEFL puanı ve
algılanan İngilizce yeterliği Ayrıca bu ccedilalışma Amerika Birleşik Devletlerirsquonde
lisansuumlstuuml oumlğrenim goumlrmekte olan Tuumlrk oumlğrencilerin algılanan stres duumlzeylerinin
evlilik durumu oumlğrenime devam edilen boumlluumlm oumlğrenime devam edilen derece
125
(yuumlksek lisans ya da doktora) ccedilalışma durumu ve yaşanılan yere goumlre farklılaşıp
farklılaşmadığını incelemeyi de amaccedillamıştır
Araştırma Soruları
Ccedilalışmada aşağıdaki araştırma sorularına cevap aranmaktadır
1 Algılanan sosyal destek akademik oumlz-yeterlik Amerikarsquoda geccedilirilen suumlre
cinsiyet yaş programda bulunulan aşama eğitimin maddi olarak nasıl desteklendiği
(sponsor) algılanan gelir duumlzeyi geccedilmiş yolculuk deneyimi TOEFL puanı ve
algılanan İngilizce yeterliği Amerika Birleşik Devletlerirsquonde lisansuumlstuuml oumlğrenim
goumlrmekte olan Tuumlrk oumlğrencilerin algılanan stres duumlzeylerini ne oumllccediluumlde
yordamaktadır
11Amerika Birleşik Devletlerirsquonde lisansuumlstuuml oumlğrenim goumlrmekte olan Tuumlrk
oumlğrencilerin algılanan stres duumlzeylerini anlamlı bir sekilde yordayan
değişkenlerin modele bireysel katkıları ne duumlzeydedir
12Algılanan sosyal destek cinsiyet programda bulunulan aşama eğitimin
maddi olarak nasıl desteklendiği (sponsor) algılanan gelir duumlzeyi ve
algılanan İngilizce yeterliği Amerika Birleşik Devletlerirsquonde lisansuumlstuuml
oumlğrenim goumlrmekte olan Tuumlrk oumlğrencilerin algılanan stres duumlzeylerini en
guccedillu accedilıklayan değişken olan akademik oumlz yeterliği ne oumllccediluumlde
yordamaktadır
2 Oumlgrencilerin stres oumllccedileginin alt boyutları olan algılanan oumlz yeterlik ve algılanan
ccedilaresizlik duumlzeyleri evlilik durumu oumlğrenime devam edilen boumlluumlm oumlğrenime
devam edilen derece (yuumlksek lisans ya da doktora) ccedilalışma durumu ve yaşanılan
yere goumlre fark goumlstermekte midir
126
Ccedilalışmanın Oumlnemi
Stres oumlğrencilerin iyi oluşlarını ve akademik başarılarını etkileyen en oumlnemli
faktoumlrlerden biridir Uumlniversite oumlğrencileri başarılarının oumlnuumlndeki en oumlnemli engel
olarak stresi rapor etmişlerdir (American College Health Association 2007)
Lisansuumlstuuml eğitim oumlğrencileri uyum problemleri sosyal rollerin ccedilakışması maddi
problemler gibi kendilerine oumlzguuml stres oluşturabilecek durumlarla başetmek zorunda
kalabilmektedirler
Her ne kadar Amerika Birleşik Devletlerirsquondeki Tuumlrk oumlğrencilerin uyum
suumlreccedilleri ile ilgili yapılan ccedilalışmalar bulunsa da bu oumlğrencilerin stresi nasıl
algıladıkları ile ilgili yeterli ccedilalışma yoktur Bu ccedilalışma bu grubun stres algısını hem
bireysel hem de durumsal faktoumlr ccedilerccedilevesinde inceleyerek geniş bir bakış accedilısı
sunmaktadır Tabiki tek bir ccedilalışmanın bu oumlğrencilerin stres algısını tamamiyle
accedilıklaması beklenemez ancak yine de sunulan model ile alan yazına oumlnemli bir katkı
sağlanacağı duumlşuumlnuumllmektedir Sonraki ccedilalışmalar bu ccedilalışmada ortaya konan
modelden yola ccedilıkarak konu ile ilgili farklı gruplarda kapsamlı araştırmalar
yapabileceklerdir
Bu oumlğrencilerin stres duumlzeylerini etkileyen faktoumlrlerin bilinmesi problemler
henuumlz oluşmadan ortaya konabilecek oumlnleyici rehberlik ccedilalışmalarına ışık tutacaktır
Bu ccedilalışma bu gruplara youmlnelik geliştirilebilecek stres oumlnleme programları iccedilin bir
ihtiyaccedil analizi niteliği taşımaktadır
Kullanılan Terimlerin Accedilıklamaları
Algılanan Stres Eğer bireyler bir durum karşısında ccedilevrenin taleplerinin kendi
kaynaklarını aştığını duumlşuumlnuumlrlerse o durumu stresli olarak algılarlar (Lazarus amp
127
Folkman 1984) Bu yuumlzden aynı durum bir kişi iccedilin stresliyken bir başkası iccedilin
stresli olmayabilir
Algılanan Sosyal Destek Bireyin yardıma ihtiyacı olduğunda ccedilevresinde ona gerekli
yardımı yapacak kişilerin olduğuna inancıdır (Sarason Sarason amp Pierce 1990)
Akademik Oumlz-yeterlik Bir kişinin soumlz konusu bir akademik ccedilalışmayı başarıyla
tamamlayabileceğine olan inancıdır (Schunk 1991)
Ccedilalışmanın Sınırlılıkları
Bu ccedilalışmanın sonuccedilları yorumlanırken goumlz oumlnuumlnde tutulması gereken bazı
sınırlılıkları vardır Oumlncelikle ccedilalışmanın katılımcıları gelişiguumlzel oumlrnekleme
youmlntemi ile seccedililmemiştir Bu sebeple sonuccedilların genellenebilirliği sınırlıdır İkinci
olarak veriler internet uumlzerinden toplandığı iccedilin katılımcıların soruları cevaplarkenki
tepkileri goumlzlemlenememiştir Ayrıca ancak internet erişimi olan ve kendisini
internet uumlzerinden oumllccedilek cevaplama konusunda rahat hisseden katılımcılara
ulaşılabilmiştir Yine de ccedilalışma grubunun oumlzelliği goumlz oumlnuumlnde bulundurulduğunda
internete erişimin en az duumlzeyde sorun olacağı duumlşuumlnuumllebilir Son bir sınırlık da
seccedililen değişkenlerle ilgilidir Ccedilalışmanın sonuccedilları ancak modeli test etmek iccedilin
seccedililen değişkenler ile sınırlıdır
YOumlNTEM
Bu kısımda ccedilalışmanın oumlrneklemi kullanılan oumllccedilme araccedilları ve verilerin
analizi hakkında bilgi verilecektir
Oumlrneklem
Ccedilalışmanın oumlrneklemini Amerika Birleşik Devletlerirsquonde 70 farklı
uumlniversitede lisansuumlstuuml eğitim goumlren 276 Tuumlrk oumlğrenci oluşturmaktadır
Katılımcıların 507rsquosi erkek 493rsquouuml ise kadındır Katılımcıların yaşları 21 ile 39
128
arasında değişmektedir Ortalama yaş ise 2676rsquodir Oumlrneklemin 293rsquouuml evli 8rsquoi
nişanlı 11rsquoi dul 616rsquosi bekardır Ayrıca 43rsquouuml bir 22rsquosi ise iki ya da daha
fazla ccedilocuk sahibidir Evli katılımcıların 931rsquoinin ccedilocuğu yoktur Katılımcıların
659rsquou gelirini Amerika Birleşik Devletlerirsquonde yaşamak iccedilin yeterli goumlruumlrken
337rsquosi yetersiz goumlrmektedir
Boumlluumlm olarak incelendiğinde 583rsquouumlnuumln sayısal 344rsquouumlnuumln soumlzel
boumlluumlmlerde 475rsquoinin yuumlksek lisans 514rsquouumlnuumln ise doktora oumlğrencisi olduğu
goumlruumllmektedir Bu oumlğrencilerin 453rsquouuml ders aşamasında 83rsquouuml yeterliğe
hazırlanmakta 442rsquosi ise tez yazmaktadır
Ccedilalışmaya katılan oumlğrencilerin 37rsquosi Tuumlrk arkadaşları ile birlikte evde
185rsquoi yalnız 283rsquouuml ailesi ile birlikte 62rsquosi Amerikalı bir arkadaşı ile
birlikte 58rsquoi Amerika dışından bir milletten arkadaşı ile birlikte ve 43rsquouuml de
yurtta yaşamaktadır
Oumlğrencilerin Amerika Birleşik Devletlerirsquone gelmeden oumlnceki İngilizce
yeterliklerini nasıl algıladıkları sorulduğunda 236rsquosi oldukccedila iyi 384rsquouuml iyi
275rsquoi orta 587rsquosi koumltuuml ve 518rsquoi ccedilok koumltuuml şeklinde yanıt vermiştir Şu anki
İngilizce yeterlikleri sorulduğunda ise 909rsquou İngilizcesinin iyi olduğunu
belirtmiştir
Oumlğrencilerin 493rsquouuml Amerika Birleşik Devletlerirsquone gelmeden oumlnce başka
yabancı uumllkelere yolculuk yaptıklarını soumlylerken 507rsquosi yurtdışına ilk ccedilıkışının
Amerika Birleşik Devletlerirsquone eğitim amaccedillı gelişleri olduğunu soumlylemiştir
Katılımcıların Amerika Birleşik Devletlerirsquondeki kalış suumlreleri 1 ay ile 120 ay
arasında değişmektedir ve ortalama suumlre 34 aydır
129
Veri Toplama Araccedilları
Ccedilalışmada veri toplamak iccedilin doumlrt oumllccedilme aracı kullanılmıştır Bunlar
Demografik Bilgi Formu Algılanan Stres Oumllccedileği Ccedilokboyutlu Algılanan Sosyal
Destek Oumllccedileği Akademik Oumlz Yeterlik Oumllccedileğirsquodir
1 Demografik Bilgi Formu
Oumlrneklemin oumlzellikleri ile ilgili 18 soru iccedilermektedir Bu sorular
katılımcıların yaşı cinsiyeti medeni durumu ccedilocuk sayısı eğitim goumlrduumlkleri
uumlniversite ve boumlluumlm eğitimlerine devam etmelerini sağlayan maddi destek
yaşadıkları yer oumlnceki yolculuk deneyimleri Amerikarsquoda ne kadar kaldıkları ve dil
yeterlikleri ile ilgili soruları iccedilermektedir
2 Algılanan Stres Oumllccedileği-10 Maddeli Formu
Oumllccedilek Cohen Kamarck ve Mermelstein (1983) tarafından kişilerin stresli
yaşam olaylarını nasıl değerlendirdiklerini oumllccedilmek amacıyla geliştirilmiştir
Maddeler kişilerin son bir ay iccedilerisinde karşılaştıkları olayları ne duumlzeyde tahmin
edilemez kontrol edilemez ve başetmesi guumlccedil buldukları ile ilgili soruları
iccedilermektedir Oumllccedilekten alınabilecek puan 0 ile 40 arasında değişmektedir ve
oumllccedilekteki 4 madde (4 5 7 ve 8 maddeler) tersine puanlanmaktadır Oumllccedileğin ilk
geliştirildiğindeki iccedil tutarlık katsayısı 75 ile 86 arasında değişmektedir
Oumllccedileğin Tuumlrkccedile formu Ccedilelik-Oumlruumlcuuml ve Demir (2009) tarafından
geliştirilmiştir Accedilımlayıcı ve doğrulayıcı faktor analizleri sonucunda oumllccedilek iki
boyuttan oluşmaktadır Algılanan ccedilaresizlik boyutu 6 algılanan oumlz yeterlik boyutu
ise 4 maddeden oluşmaktadır Birinci boyut toplam varyansın 4266rsquosini ikinci
boyut ise 1357rsquosini accedilıklamaktadır Oumllccedileğin genelinin guumlvenirlik katsayısı 84rsquotuumlr
Bu ccedilalışmanın oumlrneklemi ile yapılan accedilımlayıcı ve doğrulayıcı faktoumlr analizi
130
sonuccedilları orjinal Tuumlrkccedile ccedilalışma ile tutarlık goumlstermiştir Oumllccedileğin genelinin iccedil
tutarlık katsayısı ise 83 bulunmuştur
3 Ccedilok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Oumllccedileği
Oumllccedilek Zimet Dahlem Zimet ve Farley (1988) tarafından bireylerin aileleri
arkadaşları ve yaşamlarındaki oumlzel birinden aldıkları sosyal desteğin yeterliğini
oumlznel olarak nasıl değerlendirdiklerini oumllccedilmek amacıyla geliştirilmiştir Oumllccedilekte
toplam 12 madde vardır ve her bir boyut (aileden alınan algılanan sosyal destek
arkadaşlardan alınan algılanan sosyal destek aile ve arkadaşlar dışında oumlzel
birisinden alınan algılanan sosyal destek) 4 maddeden oluşmaktadır Oumllccedileğin ilk
geliştirildiğindeki guumlvenirlik katsayısı 88rsquodir Test-tekrar test guumlvenirlik katsayısı
ise 85rsquotir
Oumllccedilek Tuumlrkccedilersquoye Eker Arkar ve Yaldız (2001) tarafından uyarlanmıştır
Tuumlrkccedile formun geccedilerlik katsayısı 75rsquotir Aile alt boyutu toplam varyansın 45rsquoini
aile ya da arkadaşlar dışında oumlzel birisi alt boyutu toplam varyansın 179rsquounu ve
arkadaş alt boyutu toplam varyansın 124rsquounu accedilıklamaktadır Bu ccedilalışma iccedilin
yapılan geccedilerlik ve guumlvenirlik analizlerinde de benzer sonuccedillar elde edilmiştir Bu
ccedilalışmada oumllccedileğin geccedilerlik katsayısı 87 olarak bulunmuştur Accedilımlayıcı ve
doğrulayıcı faktoumlr analizleri ise 3 boyutlu yapıyı desteklemiştir
4 Akademik Oumlz Yeterlik Oumllccedileği
Santiago ve Einarson (1998) tarafından geliştirilen oumllccedilek lisansuumlstuuml eğitim
oumlğrencilerinin dereceleri ile ilgili ccedileşitli konulardaki kendilerine guumlven derecelerini
oumllccedilmektedir Oumllccedileği oluşturan 12 madde de tek bir boyut altında toplanmıştır
Oumllccedilekten alınabilecek puan 0 ile 20 arasında değişmektedir Orjinal oumllccedileğin iccedil
tutarlık katsayısı 80rsquodir
131
Oumllccedilek Tuumlrkccedilersquoye Atik Ccedilayırdağ Demirli Kayacan ve Aydın (2008)
tarafından uyarlanmıştır Tuumlrkccedile formun guumlvenirlik katsayısı 84rsquotuumlr Bu ccedilalışma iccedilin
yapılan geccedilerlik ve guumlvenirlik ccedilalışmalarında ise guumlvenirlik katsayısı 89 olarak
bulunmuştur ve tek faktoumlrluuml yapı desteklenmiştir
Veri Toplama Suumlreci
Orta Doğu Teknik Uumlniversitesi etik kurulundan ccedilalışma izninin alınmasının
ardından internet uumlzerinde oluşturulan ve oumllccedilekleri iccedileren bağlantı Amerika Birleşik
Devletlerirsquondeki uumlniversitelerin Tuumlrk oumlğrenci derneklerine elektronik posta ile
goumlnderilmiştir Derneklerin ccedilalışmaya katılmaya goumlnuumllluuml olan uumlyeleri elektronik
postada goumlnderilen bağlantıya tıklayarak oumllccedileklere ulaşmışlardır Oumllccedilekleri
cevaplamayı bitirdiklerinde lsquogoumlnderrsquoe tıklayarak yanıtladıkları oumllccedilekleri yanıt
havuzuna goumlnderebilmektedirler Araştırmacı gelen tuumlm oumllccedilekleri internet adresine
bir kullanıcı adı ve şifre ile girerek goumlrebilmektedir Araştırmacı katılımcıların
verdiği yanıtlar dışında herhangi bir kişisel bilgiye ulaşamamaktadır İlk etapta 347
kişi oumllccedilekleri cevaplamıştır ancak 71 katılımcının bir ya da daha fazla oumllccedileği
tamamen boş bırakmasından dolayı onların yanıtları ccedilıkarılmıştır ve ccedilalışma 276
katılımcı ile tamamlanmıştır
Verilerin Analizi
Ilk olarak ccedilalısmada kullanılan oumllccedileklerin bu ccedilalısmanın oumlrneklemi iccedilin
geccedilerlik ve guvenirlik analizleri yapılmıştır Oumllccedileklerin yapı geccedilerliği icin accedilımlayıcı
ve doğrulayıcı faktor analizleri yapılmıştır Oumllccedileklerin guvenirliklerini goumlstermek
icin madde-toplam korelasyonları ve Cronbach alfa katsayıları hesaplanmıştır
Sonrasında oumlrneklemin oumlzelliklerini goumlstermek amacıyla tanımlayıcı istatistikler
yapılmıştır
132
Algılanan sosyal desteğin akademik oumlz yeterliğin Amerika Birleşik
Devletlerirsquonde geccedilirilen suumlrenin cinsiyetin yaşın programda bulunulan aşamanın
eğitimin maddi olarak nasıl desteklendiğinin (sponsor) algılanan gelir duumlzeyinin
geccedilmiş yolculuk deneyiminin TOEFL puanının ve algılanan İngilizce yeterliğinin
algılanan stresi ne duumlzeyde yordadığının belirlenmesi iccedilin ccediloklu regresyon analizi
yapılmıştır Analiz sonucunda hangi değişkenlerin algılanan stresi anlamlı duumlzeyde
yordadığı goumlruumllmuumlştuumlr Anlamlı her bir değişkenin regresyon modeline ne duumlzeyde
katki sağladığını goumlrmek iccedilin ileriye doumlnuumlk aşamalı regresyon analizi yapılmıştır
Algılanan stres oumllccedileğinin iki alt boyutu iccedilin grup karşılaştırmaları ccedilok boyutlu
varyans analizi ile yapılmıştır Bağımsız değişkenler olarak evlilik durumu boumlluumlm
devam edilen eğitim seviyesi iş durumu ve yaşanılan yer incelenmistir Evlilik
durumu icin demografik bilgi formunda evli bekar nişanlı ve boşanmış şeklinde
doumlrt kategori vardır Nişanlı ve boşanmış cevabını veren kişilerin sayıca az olması
sebebiyle bu kategoriler bekar kategorisine dahil edilmiştir Boumlluumlm icin oumlğrencilerin
devam ettikleri boumlluumlmler soumlzel ya da sayısal olarak gruplanmıştır Devam edilen
eğitim seviyesi yuumlksek lisans ya da doktora olarak iki kategori calışma durumları
ise calışıyor ya da calışmıyor şeklinde iki kategoridir Yaşanılan yer icin demografik
bilgi formunda ailemle Tuumlrk arkadaşla Amerikan arkadaşla başka bir milletten
arkadaşla yurtta ya da yalnız yaşıyorum kategorileri kullanılmıştır Amerikalı
arkadaşla başka milletten arkadaşla ve yurtta secenekleri az kişi tarafından tercih
edildikleri icin Tuumlrk olmayan bir arkadaşla yaşıyorum şeklinde gruplanmıştır
Yapılan ileriye doumlnuumlk aşamalı regresyon analizi sonucunda algılanan stresin
en guumlccedilluuml yordayıcısının akademik oumlz yeterlik olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Akademik oumlz
yeterliği daha ayrıntılı anlamak amacıyla bu değişkeni yordayan değişkenlerin
133
incelenmesi iccedilin yine ccediloklu regresyon analizi yapılmıştır Analizde akademik oumlz
yeterlik bağımlı değişken algılanan sosyal destek programdaki aşama cinsiyet
sponsor gelir duumlzeyi TOEFL puanı ve İngilizce yeterliği bağımsız değişkenler
olarak analize dahil edilmişlerdir
Ortaya ccedilıkan regresyon modelinin uygunluğunun test edilmesi iccedilin yol
analizi yapılmıştır Yol analizinde akademik oumlz yeterlik gelir duumlzeyi ve cinsiyetinin
algılanan stres uumlzerindeki doğrudan etkisi ve sosyal desteğin cinsiyetin gelir
duumlzeyinin ve İngilizce seviyesinin akademik oumlz yeterlik uumlzerindeki doğrudan etkisi
yordanmıştır Modelin uygunluğu Hu ve Bentlerrsquoin (1998) Iki Goumlsterge Stratejisirsquone
goumlre test edilmiştir Hu ve Bentler bir model uygun olup olmadığının belirlenmesi
iccedilin iki goumlstergenin sağlanması gerektiğini belirtmişlerdir Bu iki goumlstergeden
birincisi SRMRrsquodir Ikinci olarak ise CFI NNFI IFI ve RMSEA goumlstergelerinden
birisi istenen oumllccediluumltuuml sağlamalıdır Modelinin uygunluğunun testi iccedilin ayrıca ki-kare
ve ki-karenin serbestlik derecesine olan oranı da hesaplanmıştır
SONUCcedilLAR
Bu kısımda tanımlayıcı istatistiklerin yanı sıra regresyon analizlerinin ve ccedilok
boyutlu varyans analizlerinin sonuccedilları oumlzetlenmektedir
Tanımlayıcı Istatistikler
Algılanan stres toplam puanının ortalaması 1979 standart sapması ise
548rsquotir Algılanan sosyal destek oumllccedileğinin ortalaması 6262 standart sapması ise
1439rsquodur Akademik oumlz yeterlik oumllccedileğinin ise ortalaması 1461 standart sapması ise
445rsquotir (Tablo 10)
134
Değişkenlerin Korelasyon Matrisi
Değişkenler arası korelasyonlar Pearson Korelasyon Katsayısı ile
hesaplanmıştır Algılanan stres algılanan sosyal destek akademik oumlz yeterlik
TOEFL puanı ve gelir duumlzeyi ile ters youmlnde ve anlamlı duumlzeyde ilişkilidir (Tablo
11)
Ccediloklu Regresyon Analizinin Sonuccedilları
Ccediloklu regresyon analizinin sonuccedillarına goumlre algılanan stresin 38rsquoi
bağımsız değişkenler tarafından accedilıklanmaktadır (Rsup2 = 38 F (13 197) = 873 p lt 01)
Tablo 12rsquode goumlruumllduumlğuuml gibi tuumlm değişkenler arasında cinsiyet (t(197) = -195 p lt
01) gelir duumlzeyi (t(197) = -299 p lt 01) ve akademik oumlz yeterlik (t(197) = -722 p
lt 01) modele anlamlı duumlzeyde katkı sağlamaktadır
Modele katkı sağlayan oumlnemli değişkenlerin belirlenmesinden sonra bu
değişkenlerin bireysel katkıları incelenmiştir Yapılan ileriye doumlnuumlk aşamalı
regresyon analizine sadece bu uumlc değişken (akademik oumlz yeterlik gelir duumlzeyi
cinsiyet) dahil edilmiştir Birinci aşamada akademik oumlz yeterlik modele girilmiş ve
tek başına varyansın 31rsquoini accedilıkladığı goumlruumllmuumlştuumlr (Rsup2 = 31 F (1 241) = 10804 p lt
01) İkinci aşamada modele gelir duumlzeyi de dahil edilmiştir ve bu varyansa 2rsquolik
bir katkı sağlamıştır (Rsup2 = 33 F (2 241) = 6003 p lt 01) Uumlccediluumlncuuml aşamada modele
cinsiyet de girilmiş ve varyansı 3 artırmıştır (Rsup2 = 36 F (3 241) = 4372 p lt 01)
Akademik Oumlz yeterlik Iccedilin Ccediloklu Regresyon Analizi
Algılanan stresi accedilıklayan en guumlccedilluuml değişken olduğu iccedilin akademik oumlz
yeterliği accedilıklayan değişkenlerin belirlenmesi amacıyla ayrı bir ccediloklu regresyon
analizi yapılmıştır Analizde akademik oumlz yeterlik bağımlı değişken programda
bulunulan aşama cinsiyet sponsor gelir duumlzeyi TOEFL puanı algılanan İngilizce
135
duumlzeyi ve sosyal destek ise bağımsız değişkenlerdir Regresyon analizine dahil olan
değişkenler toplam varyansın 21rsquoini accedilıklamaktadır ve model anlamlıdır (Rsup2 = 21
F (6 235) = 995 p lt 01) Cinsiyet (t(235) = 364 p lt 01) gelir duumlzeyi (t(235) = 256
p lt 05) algılanan İngilizce duumlzeyi (t(235) = 235 p lt 05) ve algılanan sosyal
destek (t(235) = 473 p lt 01) akademik oumlz yeterliği anlamlı duumlzeyde
accedilıklamaktadırlar
Algılanan Strese Goumlre Grup Karşılaştırmaları
Amerika Birleşik Devletlerirsquonde yaşayan Tuumlrk oumlğrencilerin algılanan stres
duumlzeylerinin medeni durum boumlluumlm programda bulunulan aşama iş durumu ve
yaşanılan yere goumlre farklılaşıp farklılaşmadığının sınanması iccedilin ccedilok boyutlu
varyans analizi yapılmıştır Gruplar arası tek fark ccedilalışan ve ccedilalışmayan oumlgrenciler
arasında bulunmuştur Ccedilalışan oumlgrencilerin algılanan oumlz-yeterlikleri duumlşuumlk algılanan
yardımsızlıkları ise yuumlksektir Diğer değişkenlere goumlre gruplar arasında anlamlı bir
fark yoktur
Yol Modelinin Uygunluk Analizleri
Yukarıda anlatılan iki regresyon analizinin birleştirilmesi ile ortaya konan bir
modelin uygunluğunu oumllccedilme amacıyla bir yol modeli oumlnerilmiştir Modele goumlre
akademik oumlz yeterlik algılanan stres ile gelir duumlzeyi algılanan sosyal destek ve
İngilizce duumlzeyi arasında ara değişkendir Ayrıca gelir duumlzeyi ve programda
bulunulan aşamanın stres uumlzerindeki doğrudan etkisi de yordanmıştır Tablo 15rsquote
modelin uygunluk değerleri goumlruumllmektedir
Ki-kare değeri anlamlıdır ve bu değer serbestlik derecesinden kuumlccediluumlktuumlr
Ayrıca Hu ve Bentlerrsquoin (1998) Iki-Goumlsterge youmlntemlerine goumlre SRMR kriter olan
136
09rsquodan ve RMSEA kriter olan 06rsquodan kuumlccediluumlk NNFI IFI ve CFI ise 95rsquoten
buumlyuumlktuumlr Genel olarak bu değerler modelin uygunluğunu accedilıklamaktadır
TARTIŞMA
Bulguların Tartışılması
Bu ccedilalışmanın amacı Amerika Birleşik Devletlerirsquonde lisansuumlstuuml eğitim
goumlren Tuumlrk oumlğrencilerin algılanan streslerini accedilıklayan etmenlerin Stresin Bilişsel
Değerlendirmesi Kuramırsquona goumlre seccedililen değişkenlerce incelenmesidir Bu
değişkenler algılanan sosyal destek akademik oumlz yeterlik Amerika Birleşik
Devletlerirsquonde geccedilirilen suumlre yaş cinsiyet programda bulunulan aşama sponsor
gelir duumlzeyi oumlnceki yolculuk deneyimleri TOEFL puanı ve algılanan İngilizce
yeterliğidir
Ccedilalışmanın ana analizleri ccediloklu regresyon analizi ile yapılmıştır Sonuccedillar
yukarıda bahsedilen değişkenlerin Amerika Birleşik Devletlerirsquonde lisansuumlstuuml eğitim
goumlren Tuumlrk oumlğrencilerin algılanan stresinin 38rsquoini accedilıkladığını goumlstermiştir Tuumlm
değişkenler arasında cinsiyet gelir duumlzeyi ve akademik oumlz yeterlik modele anlamlı
duumlzeyde katkı sağlamaktadır Bu uumlccedil değişkenin bireysel katkıları incelendiğinde en
ccedilok akademik oumlz yeterliğin daha sonra sırasıyla cinsiyetin ve gelir duumlzeyinin katkı
yaptığı goumlruumllmuumlştuumlr
Bu bulgular Lazarus ve Folkmanrsquoın (1984) kuramıyla bir ccedilok noktada
oumlrtuumlşmektedir Oumlz yeterlik Lazarus ve Folkmanrsquoın kuramında en oumlnemli
kavramlardan birisidir ccediluumlnkuuml kişilerin kendi yeterlikleri hakkındaki inanccedilları
olayların zorluk derecesini algılayışlarını belirler Eğer kendilerini zorlukla baş etme
konusunda yeterli goumlruumlrlerse zor durumu bir tehdit olarak algılamazlar Bandura
(1993)rsquoya goumlre bir zorluk karşısında kendi baş etme becerilerine guumlvenmeyen
137
kişilerin stres yaşama olasılıkları daha yuumlksektir Jerusalem ve Mittagrsquoa (1997) goumlre
de duumlşuumlk oumlz yeterliğe sahip kişilerin hayatı stresli olarak algılama olasılıkları yuumlksek
oumlz guumlvene sahip kişilere goumlre daha fazladır Onların ccedilalışmasında stresi accedilıklayan en
guumlccedilluuml değişken oumlz yeterlik olmuştur
Hackett Betz Casa ve Rocha-Singh (1992) stres ve akademik oumlz yeterlik
arasında anlamlı bir ilişki olduğunu bulmuşlardır Solberg ve Villarealrsquoin (1997)
ccedilalışması da oumlz yeterlik ile stres arasında negatif youmlnluuml guumlccedilluuml bir ilişki olduğunu
vurgulamıştır Chemers Hu ve Garcia (2001) stres ile oumlz yeterlik arasındaki ilişkiyi
bir durumun tehdit olarak algılanıp algılanmayışını ara değişken olarak
değerlendirerek incelemiştir Hipotez olarak akademik oumlz yeterliği yuumlksek olan
oumlğrencilerin bir zorluğu tehdit olarak algılamayacağını boumlylece bu algının da stresi
etkileyeceğini oumlne suumlrmuumlşlerdir Bu ilişkiyi yol analizi ile yordamışlardır Sonuccedil
olarak akademik oumlz yeterlik ile tehdit algısı arasında anlamlı bir yol ve tehdit algısı
ile stres arasında da anlamlı bir yol bulmuşlardır
Bu ccedilalısmanın bulguları ile daha oumlnceki ccedilalısmalar birlikte
değerlendirildiğinde oumlz yeterlik ile stres arasındaki ilişkinin oldukccedila accedilık olduğu
goumlruumllmektedir Ancak bu ilişki tek youmlnluuml ve basit bir ilişki değil aksine ccedilok youmlnluuml bir
ilişkidir Bazı ccedilalışmalarda stres oumlz yeterliği kimi ccedilalışmalarda ise oumlz yeterlik stresi
yordamaktadır Kimi zaman da aradaki ilişki bu iki değişkenden birisinin uumlccediluumlncuuml
bir değişkeni etkileyerek onun uumlzerinden dolaylı bir etki yapması sonucu ortaya
ccedilıkmaktadır
Bu ccedilalısmanın bir diğer bulgusuna paralel olarak stres ile gelir duumlzeyi ilişkisi
incelendiğinde bu iki değişken ile ilgili olarak alan yazında birccedilok ccedilalışmaya
rastlamak muumlmkuumlnduumlr Homersquoun (1997) kadın uumlniversite oumlğrencileri ile yaptığı
138
ccedilalışmada onların stresini etkileyen en oumlnemli etkenin gelir duumlzeyi olduğu
bulunmuştur Mallinckrodt ve Leong (1992) da Amerika Birleşik Devletlerirsquonde
oumlğrenim goumlren yabancı oumlğrencilerin stres duumlzeylerini etkileyen etmenleri ortaya
koymak iccedilin yaptığı ccedilalışmada maddi yetersizliklerin stres ve depresyon ile anlamlı
duumlzeyde ilişkili olduğunu ortaya koymuştur Benzer bir ccedilalışmada da Ross
Niebling ve Heckert (1999) 100 uumlniversite oumlğrencisine hayatlarındaki en oumlnemli
stres faktoumlrlerini sormuşlardır Yetmiş bir oumlğrenci maddi guumlccedilluumlğuuml en oumlnemli stres
kaynaklarından biri olarak belirtmiştir
Ccedilalışmanın sonucunda kızların algılanan stresinin erkeklerden daha fazla
olduğu bulunmuştur Paralel bir ccedilalışmada Mallinckrodt ve Leong (1992) da kız
oumlğrencilerin erkeklerden daha fazla stresli olduklarını belirtmiştir Younes ve Asay
(1998) kızların daha stresli olmasını rol ccedilatışması ile accedilıklamışlardır Genellikle
kızlar erkeklerden daha fazla birbiriyle ccedilatışan rolleri uumlstlenirler Lisansuumlstuuml eğitim
oumlğrencisi olmanın yanı sıra eş anne gelin vs gibi rolleri de uumlstlenirler Lazarus ve
Folkmanrsquoa (1984) goumlre rol ccedilatışması belirsizliği artırarak stresin artmasına sebep
olur
Bu ccedilalışmada stresi accedilıklamada etkisi incelenen değişkenlerden biri de
algılanan sosyal destektir Stres ile sosyal destek ilişkisi alan yazında tartışmalı bir
konu olmuştur Oumlrneğin Beehr Farmer Glazer Gudanowski ve Nair (2003) sosyal
desteğin stresi oumlnleyici etkisinin tutarsız olduğunu ve yeteri kadar accedilık olmadığını
oumlne suumlrmektedirler Oumlte yandan stres ile sosyal destek arasında guumlccedilluuml (oumlrn Home
1997 Hayes amp Lin 1994) ya da zayıf (oumlrn Gao Chan amp Mao 2009 Marcelissen
Winnubst Buunk amp Wolff 1988) ilişki bulan ccedilalışmalar da vardır Bu ccedilalışmanın
139
sonuccedilları da sosyal desteğin stres uumlzerinde etkisi olmadığını ortaya koyan bulguları
desteklemektedir
Viswesvaran Sanchez ve Fisherrsquoin (1999) sosyal destek ile iş stresi
arasındaki ilişkiyi inceleyen meta analiz makalesi bu konuda yapılmış ayrıntılı bir
ccedilalışmadır Meta analiz ccedilalışmaları bir konu ile ilgili yapılan hemen hemen tuumlm
nicel ccedilalışmaların etki derecelerini analiz eden ve bu şekilde genel bir nicel oumlzet
sunan ccedilalışmalar tuumlruumlduumlr Viswesvaran Sanchez ve Fisherrsquoin meta analiz ccedilalışması
da stres ile sosyal destek arasındaki ilişkileri inceleyen tuumlm ccedilalışmaların etki
derecelerini değerlendirmiş ve bu ilişkinin zayıf olduğunu ortaya koymuştur
Beehr Bowling ve Bennett (2010) de sosyal desteğin nasıl algılandığına
bağlı olarak bazen stresi azaltmak yerine aksine artırıcı bir etki yapabileceğini
belirtmişlerdir Bu ccedilalışma ile Beehr Bowling ve Bennettrsquoin ccedilalışmasının en oumlnemli
ortak noktası her iki ccedilalışmanın da sosyal desteğin algılanışı uumlzerinde durmalarıdır
Eğer kişiler etraflarındaki sosyal ilişkileri destekleyici olarak goumlrmuumlyorlarsa bu
ilişkiler stresi azaltıcı etki yapmayacaktır
Son olarak akademik oumlz yeterlik ile stres arasındaki guumlccedilluuml ilişkiden dolayı
akademik oumlz yeterliği accedilıklayan değişkenler de incelenmiştir Akademik oumlz
yeterliğin bağımlı değişken olarak değerlendirildiği ccediloklu regresyon analizinde
cinsiyet gelir duumlzeyi İngilizce yeterliği ve sosyal destek akademik oumlz yeterliği
anlamlı duumlzeyde accedilıklayan değişkenlerdir
Bu ccedilalışmada erkeklerin akademik oumlz yeterliği kızlardan daha yuumlksek
bulunmuştur Bongrsquoun (1999) doğrulayan faktoumlr analizi ccedilalışmasında da erkeklerin
oumlz yeterlikleri akademik konularda kızlardan daha yuumlksek bulunmuştur Betz ve
Hackett (1981) geleneksel ve geleneksel olmayan iş kolları ile ilgili olarak kız ve
140
erkek uumlniversite oumlğrencilerinin oumlz yeterliklerini karşılaştırmıştır Kızların oumlz
yeterlikleri geleneksel olmayan işlerde erkeklerden daha duumlşuumlktuumlr Her ne kadar
Betz ve Hackettrsquoin listesinde bir iş kolu olarak akademisyenlik yer almasa da onun
da geleneksel olmayan bir iş olduğunu soumlyleyebiliriz Usher ve Pajares (2008) bu
farkın cinsiyetin kendisinden değil cinsiyet rolleri ile ilgili oumln yargılardan
kaynaklandığını oumlne suumlrmuumlşlerdir Oumln yargılar toplumun ve ailelerin kızlarından
beklentilerini şekillendirmektedir Genellikle ailelerin kız ccedilocuklarından akademik
beklentileri erkek ccedilocuklarınkinden daha azdır (Philips amp Zimmerman 1990)
McAvay Seeman ve Rodinrsquoin (1996) boylamsal ccedilalışması maddi olanakların
oumlz yeterliği accedilıkladığını ortaya koymuştur Bir diğer boylamsal ccedilalışmada Crocker
ve Luhtanen (2003) uumlniversite yıllarında akademik yeterlik ile ilgili algının ileriki
yıllardaki akademik ve maddi guumlccedilluumlkleri accedilıkladığını bulmuştur
Alan yazında bu ccedilalışmada ortaya konan İngilizce yeterliği ile akademik oumlz
yeterlik arasındaki ilişkiyi destekleyen birccedilok ccedilalışmaya rastlanabilir Poyrazli
(2000) yabancı lisansuumlstuuml oumlğrencilerin psikososyal uyumlarını incelediği doktora
tezinde dil yeterliği ile akademik oumlz yeterlik arasında anlamlı ve pozitif youmlnluuml bir
ilişki bulmuştur İngilizcersquonin yetersiz olması oumlğrencilerin Amerika Birleşik
Devletlerirsquonde hem kuumlltuumlrel hem de akademik ortamlara girmelerini
zorlaştırmaktadır (Barratt amp Huba 1994 Hayes amp Lin 1994 Poyrazli 2000)
Akademik oumlz yeterliği accedilıklayan bir diğer değişken de sosyal destektir
Torres ve Solbergrsquoin (2001) yol modeli yuumlksek aile desteğine sahip olan oumlğrencilerin
akademik oumlz yeterliklerinin de yuumlksek olduğunu goumlstermiştir Aileleri ile
destekleyici ve olumlu ilişkileri olan oumlğrenciler profesoumlrleri ve sınıf arkadaşları ile
141
de iyi ilişkiler geliştirmektedirler Bu oumlğrenciler aynı zamanda akademik amaccedillarını
gerccedilekleştirme konusunda kendi yeterliklerine guumlccedilluuml bir şekilde guumlvenmektedirler
Bu ccedilalışmanın ortaya koyduğu en ilginccedil bulgulardan birisi de ccedilalışan
oumlğrencilerin algılanan oumlz yeterliklerin ccedilalışmayan oumlğrencilerden daha duumlşuumlk
algılanan yardımsızlıklarının ise daha yuumlksek olmasıdır Ccedilalışan oumlğrenciler
ccedilalışmayan oumlğrencilere kıyasla daha fazla rol karmaşası ve rol ccedilatışması yaşarlar
Ccedilalışan oumlğrenciler yeni sosyal ccedilevrenin ve lisansuumlstuuml eğitimin beklentilerine ek
olarak iş ortamının patronlarının ve iş arkadaşlarının beklentilerini de karşılamak
zorunda kalabilirler Bu oumlğrenciler sadece dersleri uumlniversitedeki oumlğretim gorevlileri
ya da sınıf arkadaşları ile olan ilişkileri iccedilin değil aynı zamanda işlerini kaybetme
korkusuyla da baş etmek durumundadırlar Ccedilalışan oumlğrenciler ccedilalışmayan
oumlğrencilere kıyasla derslerine de daha az zaman ayırabilmektedirler Ccediluumlnkuuml bu
oumlğrenciler okul ve ders dışı zamanlarının ccediloğunu iş yerinde geccedilirmektedirler
Uygulamaya Youmlnelik Oumlneriler
Bu ccedilalışma Amerika Birleşik Devletlerirsquonde yaşayan Tuumlrk oumlğrencilerin
algılanan stres duumlzeylerini accedilıklayan değişkenlerin anlaşılmasında ilk aşamayı
oluşturmaktadır Oumlğrencilerin stres yaratıcı olarak algıladıkları durumlar ve sorunlar
diğer gruplardan farklıdır Yabancı oumlğrenciler de kendi durumlarına oumlzguuml stresli
durumlarla karşı karşıya kalabilmektedirler (Yi Lin amp Kishimoto 2003) Oysa
yapılan ccedilalışmalar bu oumlğrencilerin uumlniversite yerleşkelerindeki rehberlik ve
psikolojik danışma merkezlerince verilen hizmetlerden yeterince
yararlanamadıklarını ortaya koymaktadır (Mau amp Jepsen 1990 Mori 2000
Nilsson Berkel Flores amp Lucas 2004) Bu hizmetlerden faydalanmak yerine
sorunlarını aileleriyle ya da arkadaşlarıyla paylaşmayı tercih etmektedirler ve
142
yardımı da yine bu kişilerden beklemektedirler (Yi Lin Kishimoto 2003)
Rehberlik ve psikolojik danışma merkezlerinin yeterince kullanılmıyor olmasının en
buumlyuumlk sebeplerinden birisi dil engelidir (Mori 2000) Her ne kadar uumlniversiteler
farklı dillerden ve kuumlltuumlrlerden psikolojik danışmanları ccedilalıştırmaya oumlnem verseler
de Amerika Birleşik Devletlerirsquondeki bir uumlniversitede Tuumlrkccedile bilen bir psikolojik
danışman bulmak ccedilok da kolay değildir Bu sebeple Tuumlrk eğitim ataşelikleri en
azından Tuumlrk oumlğrenci nuumlfusunun fazla olduğu belli merkezlerde psikolojik
danışmanlar ccedilalıştırabilirler
Bu grubun ihtiyaccedillarına youmlnelik stresi oumlnleme programları ve stres youmlnetimi
eğitimleri duumlzenlemek faydalı olacaktır Etkili bir program duumlzenlemenin en oumlnemli
aşaması programın hedef kitlesi iccedilin strese neden olan faktoumlrlerin belirlenmesidir
Bu ccedilalışma bu tuumlr programların hazırlanmasında ihtiyaccedil analizi olarak kullanılabilir
Oumlrneğin bu ccedilalışmanın sonuccedillarına goumlre hazırlanacak bir programın vurgu yapacağı
başlıca konulardan birisi oumlz yeterlik olacaktır Bunun yanı sıra maddi guumlccedilluumlklerle
nasıl baş edileceği ve lisansuumlstuuml programın farklı aşamalarında karşılaşılacak
guumlccedilluumlkler ve baş etme yolları da bu gruplar iccedilin hazırlanacak programlarda soumlz
edilmesi gereken konulardır
Bu ccedilalışmanın dikkat ccedileken bulgularından birisi kız oumlğrencilerin algıladıkları
stresin erkek oumlğrencilerden anlamlı duumlzeyde yuumlksek olmasıdır Kız oumlğrencilere
youmlnelik yapılacak ccedilalışmalarda aynı cinsiyetten olan mentorlerle ccedilalışılabilir
Rehberlik ve psikolojik danışma merkezleri bu oumlğrencilere uzun suumlreli mentorluk
programları sağlayabilirler Daha oumlnce benzer durumlardan geccedilmiş benzer
problemleri yaşamış ve bu problemlerle baş etmiş kişiler bu oumlğrenciler iccedilin iyi birer
rol modeli olabilirler
143
Bu ccedilalışmada ccedilalışan oumlğrencilerin algılanan oumlz yeterlikleri ccedilalışmayan
oumlğrencilerden daha yuumlksek algılanan yardımsızlıkları ise daha duumlşuumlk bulunmuştur
Uumlniversitelerin rehberlik merkezlerinde ccedilalışan psikolojik danışmanlar bu
oumlğrencilerin yaşayacakları rol ccedilatışması ve rol karmaşasına youmlnelik oumlnlemler
geliştirebilirler Bu oumlğrenciler iccedilin oumlzellikle okul iş aile ve sosyal ccedilevre ile olan
ilişkilerin nasıl denge iccedilerisinde tutulacağını bilmek buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Bu
oumlğrenciler oumlzellikle zaman youmlnetimi konusunda desteğe ihtiyaccedil duyabilirler Bu
oumlğrencilere youmlnelik geliştirilecek stresi oumlnleyici programlarda zaman youmlnetimi
konusuna yer vermek faydalı olabilir
Sadece Amerika Birleşik Devletlerirsquondeki uumlniversitelerin rehberlik ve
psikolojik danışma merkezleri değil Tuumlrkiyersquodeki uumlniversitelerde bulunan merkezler
de bu oumlğrencilere yardımcı olabilirler Uumlniversitelerin son sınıf oumlğrencilerine youmlnelik
sunulan kariyer danışmanlığında lisans mezuniyeti sonrası yurtdışında lisansuumlstuuml
eğitime devam etmek isteyen oumlğrencilere youmlnelik uygun rehberlik ve danışmanlık
programları sunulabilir Bu oumlğrencilerin sadece başvuru suumlrecinde değil ccedilok daha
buumlyuumlk oranda gittikleri uumllkelerde karşılaşacakları ile ilgili danışmanlığa ihtiyaccedilları
olmaktadır Bu oumlğrencilere hem yabancı oumlğrenci olmanın farklılıkları hem de
lisansuumlstuuml eğitimin getirileri hakkında programlar duumlzenlenebilir
Sonraki Ccedilalışmalar iccedilin Oumlneriler
Konu ile ilgili ileride yapılacak ccedilalışmalarda dikkat edilebilecek bazı
noktalar vardır İlk olarak bu ccedilalışma Amerikarsquoda eğitim goumlren oumlğrencilerin
algılanan streslerini yordayan değişkenlerin neler olduğu ile ilgili bir model ileri
suumlrmektedir Bu model sonraki ccedilalışmalarda yapısal eşitlik modelleri ile sınanabilir
İkinci olarak bu ccedilalışma algılanan stresi yordayan değişkenleri niceliksel olarak
144
accedilıklamıştır Konu ile ilgili yapılacak nitel ccedilalışmalar algılanan stresi etkileyen
değişkenlerin anlaşılmasında daha ayrıntılı bilgi sağlayacaktır En az bu oumlğrenciler
kadar stres yaşayan bir diğer grup da bu oumlğrencilerin eşleridir Genel olarak eşler
oumlğrenci olmadıkları gibi dışarıda bir işte de ccedilalışmamaktadırlar Bir kısmının
İngilizce duumlzeyi bulundukları boumllgedeki Amerikalılarla iletişim kurmaya da yeterli
olmadığından bu grup yeni uumllkelerinde toplumdan oldukccedila izole edilmiş bir yaşam
suumlrebilmektedirler Bu yuumlzden bu grubu etkileyen stres oluşturucu etkenler
oumlğrencilerinkinden ccedilok farklı olabilecektir Sonraki ccedilalışmalarda Amerika Birleşik
Devletlerirsquonde eğitim goumlren oumlğrencilerin eşleri ile de ccedilalışılması yararlı olacaktır
Sonraki ccedilalışmalara youmlnelik sunulabilecek bir diğer oumlneri de bu grubun algıladıkları
stresin zaman iccedilerisindeki değişimini goumlzlemlemek amacıyla yapılacak boylamsal
ccedilalışmalardır Bu ccedilalışmanın bulguları oumlğrencilerin eğitimlerinde bulundukları
aşamanın stresi accedilıkladığını ortaya koymuştur Yapılacak boylamsal ccedilalışmalar
oumlğrencilerin lisansuumlstuuml eğitime başladıkları ilk yıldan mezun oldukları zamana
kadarki stres duumlzeylerinin takibinde faydalı olacaktır Son olarak yapılabilecek bir
oumlneri de bu ccedilalışmada ortaya konan cinsiyet farkının sebeplerinin araştırılması
olabilir Kızların erkeklerden daha yuumlksek stres ve daha duumlşuumlk akademik oumlz yeterliğe
sahip olma sebepleri derinlemesine yapılacak ccedilalışmalarla irdelenebilir
145
APPENDIX G
CURRICULUM VITAE
PERSONAL INFORMATION
Date and Place of Birth 07081981 Kırşehir Turkey Email nurcayirdaggmailcom EDUCATION
Degree Institution Year of Graduation
MS İstanbul University Educational Sciences 2006 BS Boğaziccedili University Educational Sciences 2004 High School Kırşehir Lisesi 1999 WORK EXPERIENCE
Year Place Position
2011 -Present The University of Georgia Educ Program Specialist 2009-2011 The University of Georgia Visiting Researcher 2005-2008 Ministry of National Education School Counselor PUBLICATIONS
Siyahhan S Aricak T amp Cayirdag N (2012) The relation between bullying
victimization and adolescentsrsquo level of hopelessness Journal of Adolescence
35 1053-1059
Cayirdag N (2011) Attribution and creativity In MA Runco amp S Priztker (Eds)
Encyclopedia of Creativity San Diego CA Elsevier
Cayirdag N amp Acar S (2010) Relationship between styles of humor and
divergent thinking Procedia Social and Behavioral Sciences 2 3236ndash3240
Ismen-Gazioglu E Bekci B Yavuz- Guumller Ccedil amp Cayirdag N (2007) İstanbul İli
Oumlzel ve Devlet Okullarında Mesleki Rehberlik Ccedilalışmalarına İlişkin Durum
Saptaması (Investigation of the Vocational Guidance Activities in State and
Private Schools in Istanbul) Eğitim Araştırmaları (Eurasian Journal of
Educational Research) 27 97-109
146
HONORSAWARDS
American Psychological Association 119th Annual Convention Travel Award 2011
Fulbright Visitor Researcher Scholarship Candidate for Fall 2009
Boğaziccedili University Turhan Oguzkan Award 2004
Honor Degree in Boğaziccedili University 2004
Academic Achievement Scholarship by Boğaziccedili University 1999-2004