Pembe Diziler ve Sosyal Davranış Değişimi Üzerindeki Etkileri

PEMBE DİZİLER

VE

SOSYAL DAVRANIŞ DEĞİŞİMİ

ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

PEMBE DİZİ…

• Pembe dizi yani orijinal haliyle ‘‘soap opera’’terimi ilk defa 1930’larda,

dönemin çok popüler bir janrası haline gelen eve dair konuları el alan radyo

serileri için Amerikan medyası tarafından verilen isimdir… Aslında radyo orijinli

bir format olup 1950’lerde televizyona transfer olan bir türdür.

• ‘‘soap’’ Temizlik ürünü şirketlerinin sponsorluğundan…

(Procter&Gamble, Colgate-Palmolive, Lever Brothers)

‘‘opera’’ Anlatımların en dramatik şekilde sunulmasından…

Amerika’da ABC, NBC, CBS’de yayınlanmakta olan toplam 7 dizi ile bu kavram orijinal yaşamaya devam ediyor; fakat gerek Amerika gerekse de

diğer ülkelerde ‘‘pembe dizi’’ kavramı asıl kavramının dışına taşmış, janra

değişim göstermiştir. Örn; telenovelas---- Latin Amerika Pembe Dizileri

Özellikleri…• Devam eden yapıları, serilik yani dizisellikleri…

• Her bölümün muhakkak merak uyandıran bir şekilde,izleyiciyi şok edecek biçimde sona ermesi ve her bölümün birbirine bağlanması… Sit-com mantığında bu geçerli değil.

İzleyicinin olacakları tahmin edişinde, o dizi hakkındaki bilgileri ve karakterler ve hikayeleri bilmesinin son derece önemli oluşu...

Örn; Kim kimle evliydi? Diziye geri dönen karakter kimin kimden olan çocuğuydu? Hikayesi neydi? Vs…

• Karakterlerin bölümler ilerledikçe sadece karakter değişimine değil aynı zamanda fiziksel değişime uğraması; yaşlanması hatta ölmesi…Çünkü Amerikan Pembe Dizilerinde gerçek zaman dilimi söz konusu. Hatırlayınız; Guiding Light ---72 Sene

• Uzun süre devam eden yapısı ve yoğun anlatımı ile seyircinin en güçlü duygusal bağ kurduğu tür oluşu…

Pembe Dizilerin Doğuşu…• 1920’lerin sonu, 1930’ların başında Amerika’daki yerel radyoların ve yeni

kurulan ağların yayıncıları reklamcıları kendine çekmeye çalıştığı; özellikle de ev temizlik ürünü, banyo malzemesi ve yiyecek üreticilerini, gündüz kuşağı radyo yayınları ile öncelikli marketlerine ulaşmaları konusunda ikna etmeye ve radyoya sponsorluk etmeleri için harekete geçirmeye çalıştıkları bir dönemdir.

• 1930 yılında Chicago radyo istasyonu WGN’nin yöneticisi önce bir deterjan firmasını ve sonra da bir margarin üreticisini ikna ederek yeni bir program tipi ortaya çıkarır: her gün yayınlanan, 15 dakika süren serileşmiş drama; yani ilk radyo pembe dizisi…

• İlk radyo pembe dizisi Painted Dreams, İrlanda asıllı Amerikalı bir dul olan ‘’Anne’’Moyihan ve evlenmemiş kızı ile bayan pansiyonerleri arasında geçen sohbetleri ele alır.

• Sistematik dinleyici ölçümleri olmadığından pembe dizi adlı bu yeni türün potansiyali bir süre çok da anlaşılamasa da, 1937’den itibaren pembe diziler tüm gündüz kuşağı radyolarını adeta kuşatmaya başlamış ve Procter&Gamble, Pillsbury, American Home Products ve General Food gibi güçlü kurumsal sponsorları cezbetmek için hayati önem taşıyan bir format haline gelmiştir.

• Painted Dreams’ın yazarı Irna Phillips 1930-1940’larda çok güçlü pembe diziler yaratmaya, yazmaya başlamıştır.

• 1951-1952 yılları arasında artık pembe diziler yavaş yavaş TV’ye geçmeye başlamıştır.CBS buna öncü olan kanaldır.Radyodan TV’ye geçen dört pembe diziden üçü yani Today's Children (1932), The Guiding Light (1937), and Woman in White (1938 ) TV’de de oldukça başarılı olmuştur.

• 1960’larda artık pembe dizi tamamen bir TV formatı demekti.

• CBS’nin pembe diziler üzerindeki egemenliği 1963’e kadar sürdü ve 1963’de ABC ve NBC’nin de pembe diziler yapmaya başlaması üzerinde rekabet bu üç kanal arasında gerçekleşmeye başladı ve günümüzde Amerikan pembe dizilerindeki rekabet hala bu üç kanal arasında devam etmektedir.

Anlatım/Hikaye Bakımından İki Tip Pembe Dizi:

1) ‘‘Açık’’ Anlatımlı Pembe Diziler:

Hikayesi sonuca hiçbir zaman bağlanmayan, açık uçlu pembe diziler.

Amerikan gündüz kuşağı pembe dizileri( Guiding Light, As the World Turns, Bold& The Beautiful, Young&The Restless…) ve İngiliz primetime pembe dizileri(Eastenders, Brookside…) ve Avustralya primetime pembe dizileri(Home& Away, Neighbours…)…

2) ‘‘Kapalı’’ Anlatımlı Pembe Diziler:

Hikayesi nereye giderse gitsin, sonuçlanan ve daha baştan sonucu yazarlar tarafından belirli olan pembe diziler. Örn; Latin Amerika Dizileri( Rosalinda, Vahşi Güzel, Maria Mercedes…)

Telemundo’nun başında bulunan Patricio Willis, ‘‘ Tema hep aynıdır. Dizinin ilk bölümünün daha üçüncü dakikasında izleyici dizinin yine aynı çiftin öpüşmesiyle biteceğini bilir. Pembe dizi(Latin Pembe Dizileri-Telenovela ) birbirini öpmek isteyen bir çift ve onların öpüşmesine 150 bölüm izin vermeyen bir senaristten başka bir şey değildir!’’

Pembe Dizi Terminolojisi… Janra olarak pembe dizilerin de kendine göre bir terminolojisi mevcuttur.

Hatta bu terminolojileri oluşturan özellikler daha sonra başka türler tarafından da kullanılmıştır.

Pembe Dizi Terminolojisinden örnekler:

Soap Opera Rapid Aging Syndrome( SORAS) /Pembe Dizi Hızlı Yaşlanma Sendromu

Genelde çocuk ya da ergen pembe dizi karakterlerinin bir anda yaşlanması ve yetişkin hale gelmesi… Bu uygulama daha çok hikaye kıtlığına girildiği ve bahsi geçen karakterin hikayesinin zenginleştirilmek istendiği dönemler gerçekleşir. Örn; Guiding Light Dizisinde, 8 yaşında olan James karakteri yatılı okula gönderilip bir sene sonra 17 yaşında eve dönmüştür!

De-SORAS, yani yaşlı karakterin gençleştirilmesi de mümkündür! 1970’de başlayan All My Children dizisinin en önemli karakterlerinden Erica Kane karakterinin doğum tarihi 1954 olarak belirtilmişken; 1993’te bu tarih 1956 yılına, 2002’de ise 1962 yılına çekilmiştir.

Supercouple/Süperçift:

Couple or Supercouple? Çift mi Süperçift mi?

Pembe dizilerde, çiftler ve süperçiftler olarak partnerlikler ikiye ayrılır. Herkes çift olabilir ama çok nadir çift pembe dizi janrası içinde süper çift olma olayına layık olur. Çiftler gelir geçer birliktelikleri temsil eder ve çiftleri oluşturan kişiler birbirine çabuk kavuşup çabuk yakınlaşırlar. Süperçift ise böyle değildir. Kavuşmaları son derece zordur ve yakınlaşmaları bile yıllar alır. Ayrıldıklarında başka çiftler oluştururlar ama hayranları yıllarca bu süperçiftin yeniden birleşmesini bekler. Dizilerin lokomotif çiftleridir süperçiftler…

Bu terim Amerikan medya terminolojisine 80’lerde, Amerikan pembe dizİ tarihinin en meşhur çifti olan General Hospital dizisinin Luke ve Laura’sından sonra katılmıştır. 1981’deki düğünlerini 30 milyon izleyici izlemiş, bu da Amerikan gündüz kuşağı Tarihinin en yüksek raytingini getirmiştir. Kendi isteği ile Elizabeth Taylor konuk oyuncu olarak katılmış, Prenses Diana ise bu pembe dizi çiftinin düğünü için şampanya yollamıştır.

Amerikan Pembe Dizileri(Soap Operas) vs.

Latin Amerika Pembe Dizileri(Telenovelas)

AmerikanAmerikan

• Daha çok evle ilgili olaylar,ailesel hikayeleri ve konuları ele alır. Çünkü genelde kadınlara yönelik bir yapısı söz konusudur.

• Gündüz kuşağında(daytime) yayınlanır.

• Açık anlatımlı pembe dizilerdir.Hikayenin bitiş noktası yoktur. Aldığı reklamlar ve ratingler düşmediği sürece dizi yıllarca açık uçlu anlatımı ile devam eder.

• Karakterleri iyi ve kötüler olmak üzere ayrılsa da kötü karakter zaman içinde değişebilir ve en popüler aşk hikayesinin başkahramanı olabilir.

Latin AmerikaLatin Amerika

• Konu seçimi çok daha özgür olabilir.19. yüzyılda geçen bir hikayeyi anlatması, Charles Dickens ya da Eugene Sue tarzı öyküler benimseyerek kadın ve erkeklerin özdeşleşebileceği karakterler yaratması mümkündür.

• Kendi ülkesinde primetime denen zaman aralığında yayınlanır. Toplumun daha büyük bir kesiminin izlemesi mümkündür.

• Kapalı anlatımlı pembe dizilerdir. Hikayenin başlangıcı, ortası ve sonu vardır. Olaylar sonuca bağlanır.

• İyi ve kötü karakterler çok daha keskin bir biçimde verilir. Kötü her zaman kötü, iyi her zaman iyidir ve kötüler cezalandırılıp iyiler ödüllendirilir.

Pembe Dizinin Kendine Has Bir Endüstrisi Mevcuttur…

Amerika’da ve dünyada pembe dizi oyuncuları genelde sadece bu janra içerisindeki yapımlarda oynar ve bu janranın takipçileri ve camiası içinde isim yaparlar. O janra içinde inanılmaz derecede meşhur olup son derece yüksek ücretler alan bir isim o janranın yabancıları tarafından hiç bilinmeyebilir.

Örn; Nicole Kidman’ı herkes bilebilir ama Kim Zimmer’ı bilmek için pembe dizi janrası takipçisi olunması gerekir.

• Oyuncular bir pembe diziden öbürüne transfer olurlar. Pembe dizilerden film oyunculuğuna geçen ya da daytime’dan primetime kuşağındaki geçen oyuncular nadirdir. Pembe dizilerden meşhur olmuş isimlere Meg Ryan, Kevin Bacon, Brad Pitt örnek olarak verilebilir…

• Pembe dizi sektörüi kendine has ödülleri,siteleri ve dergileri ile kendi başına bir endüstridir. Amerika’da Soap Opera Digest ve Soap Opera Weekly gibi dergiler ve Latin Amerika’da da TeleNovela ve Tv y Novelas gibi dergiler sadece bu endüstriye dair bilgiler aktarmaktadır.

PEMBE DİZİLERİN SOSYAL DEĞİŞİMDEKİ ROLÜ

Pembe Diziler Değişim Getirebilir mi?

• Evet, getirebilir!

1970’lerden itibaren entertainment-education/eğlence-eğitim sürecine bağlı kalınarak Meksika’da, Vietnam’da, Hindistan’da, Nijerya’da ve pek çok yerde; aile planlaması, AIDS, güvenli seks, okur yazarlık, cinsiyet eşitliği gibi pek çok sosyal ve sağlık konulu temalar işleyen pembe dizi, dünyayı değiştirmiş ve değiştirmeye devam etmektedir….

entertainment-education: Eğlence formatlarının ve mesajlarının içine eğitici içerik ekleyeme süreci.

***Bilgi oranını arttırmak

***İstenen tutumların benimsenmesini sağlamak

*** Eğitici mesele hakkında, görünebilen davranış değişimi yaratmak.

Sabido Metodu:

• Meksika Pembe Dizi Yapımcısı Televisa’nın 1970’lerden-1990’lara kadar araştırmadan sorumlu başkan yardımcılığını yapan yapımcı Miguel Sabido tarafından 1970’lerde oluşturulmuştur.

• İstenen sosyal değerleri özel olarak yazılmış radyo ve TV pembe dizileri ile seyirciye/dinleyiciye aşılamaya çalışan bir metottur.

• Sabido’nun pembe dizilerinde ne sabun ne de seks satılır!

Satılmaya çalışılan şey sosyal değişimdir!

Sabido uguladığı kuramsal modele

‘‘ Sosyal Faydası Kanıtlanmış Eğlence’’ (Entertainment with proven social benefit) adını vermiştir.

Neden Pembe Dizi?• Pembe diziler izleyicinin ilgisini ve

duygularını devamlı aralıklarla yakalarlar.

• Bu dizilerin son derece yoğun duygusal atmosferi sebebiyle dizideki karakterler ve olaylar ile oldukça güçlü bir duygusal bağ kurulur. Hatırlayınız; duygusal bağ, hafızayı geliştirir!

• Tekrar ve devamlılık sağlayarak izleyicinin karakterlerle, onların problemleri ve sosyal çevreleri ile her geçen bölüm daha da fazla kendilerini özdeşleştirmeye başlamasını sağlarlar.

• Pembe diziler karakterlerine gerçek hayatta yaşanabilecek tereddüt ve terslikleri de içine alacak şekilde yavaş ve inandırıcı bir davranış değişimi göstermeleri için zaman tanır. Karakterler zamanla değişir ve istenen davranışı benimserler.

Neden Özellikle Latin Amerika Pembe Dizileri(Telenovela)?

• Duygusal tonu çok yoğu bir formattır. Amerikan pembe dizilerinden bile daha yoğun bir duygusallık içerir. Bu da duygusal bağın kurulmasında ve izleyicinin istenen davranışı öğrenmesini sağlayacak özdeşleştirmeyi gerçekleştirmesinde kolaylık sağlar.

• Amerikan pembe dizilerinin aksine Latin Amerika pembe dizilerinin bir sonu vardır. Yani başlangıç, orta ve bitiş noktaları belirlidir. Bu da dizideki karakterlerin davranış değişikliklerini göstermede ve dizinin sonunda nasıl bir değişime uğradıklarını sunmada çok etkilidir.Hikayenin nasıl biteceği yazarlar tarafından çok önceden belirlendiği için verilecek mesajlar önceden hazır ve planlıdır.

• Telenovela lar epilog uygulaması için uygun bir formattır. Dizinin her bölümünün sonunda sunulan kısa epiloglar sayesinde dizide anlatılan konuda hizmet veren merkezlerin adresi, iletişim bilgileri verilerek mesajlar güçlendirilir.

• Telenovela formatı toplumdaki iyiler ve kötülerin abartılı bir yansıyışı olduğu için izleyici birey ve gruplarının kendilerini özdeşleştiriecekleri karakterlerin bu formata eklenmesi de daha kolaydır.Böylelikle sosyal davranış değişiklikleri izleyici ratinglerine zarar vermeden sunulabilir.

Miguel Sabido 1973-1981 yılları arasında 6 sosyal içerikli pembe dizi yaratmıştır.

• Ven Conmigo “Benimle Gel”(1975): Okur yazarlığın önemi…

Acompáñame “Bana Eşlik Et”(Ağustos 1977-Nisan 1978): Aile Planlamasının önemi...

Vamos Juntos “Birlikte Gidelim”(Temmuz 1979-Mart 1980): Sorumlu ebeveynlik ve çocukların ailede ile toplumda etkili gelişimi ve entegrasyonunun önemi...

El Combate “Boğuşma” (Nisan 1980-Eylül 1980)Mexico

City dışındaki çeşitli yerlerde açılan yetişkin eğitim programını tanıtmak ve bu programa yönlendirmek için…

Caminemos “Birlikte İniyoruz” (Eylül 1980-Nisan 1981): Gençler için cinsel eğitim, sorumlu cinsel davranışa yönlendirmek için…

Nosotros las Mujeres “Biz Kadınlar” (Nisan 1981- Ekim 1981)Kadın erkek eşitliği ve machismonun kötülüğü…

Sabado, 1997-1998 yılında Televisa’dan emekli olmadan son sosyal içerikli pembe dizisini yapmıştır. Los Hijos de Nadie ‘‘Hiç kimsenin Çocukları’’. Bu dizide de sokak çocukları konusunu ele almıştır.

Sabido Projelerinin Başarısı

Ven Conmigo’nun

Başarısı…

Okuma-yazma kursuna giden yetişkinlerin hayatlarını, hikayelerini ve aşklarını konu alan Ven Conmigo hem eğlendirmek hem de yetişkin okur yazarlık oranını artırmak için yapılmış,Sabido’nun metodolojisini ilk defa kullandığı dizi…

Dizi yayınlanmadan bir sene önce yetişkin okuma yazma programlarına 99 000 kayıt varken, dizinin yayınlanmasından bir sene sonra okuma yazma programlarına kayıt olanların sayısı 840 000’e ulaşmıştır. Hatta önemli bir detay da 250000 kadar kişinin favori karakterlerinin dizide mezun olduğu günden bir gün sonra sonra kayıt bu programlara kayıt oluşudur. Sabido ilk sosyal epilogunu da burda vermiştir. Dizinin bir bölümünün sonunda bedava okur yazarlık kitapları veren ulusal bir dağıtıcı merkezin adı ve adresi verilmesi üzerine ertesi gün 25.000 kişi kitaplarını almak için merkeze akın etmiştir.

• Acompaname (”Bana Eşlik Et”) 9 ayı kapsayan bu pembe dizide birinin ailesini planlamasının kişiye sunacağı

faydalar ele alınmıştır. Meksika Hükümeti’nin Ulusal Nüfus Kurulu (CONAPO)’nun verilerine göre Acompaname’nin değişimdeki rolüne baacak olursak:

• CONAPO’ya aile planlaması hakkında bilgi alma amaçlı gelen arama sayısı bir ayda 0’dan ortalama 500’e çıktı. Arayan pek çok kişi arama sebeplerinin Acompaname adlı dizinin bilgilendirmesi olduğunu ifade etti.

• 2.000’den fazla kadın uluslarası aile planlaması programında gönüllü çalışmak için başvurdu.Bu da yine pembe dizi tarafından verilen bir öneriydi.

• Doğum kontrol hapı satışları bir yıl içerisinde %23 artış gösterdi.

• 560,000’den fazla kadın aile planlaması kliniklerine kaydoldu ve geçen seneye oranla % 33 artış meydana geldi.

Sonuç…• 1977-1986 yılları arasında Sabido’nun pek çok pembe dizisi

yayınlanmaya devam ederken Meksika’daki nüfus artış hızında %34 oranında azalma olmuş ve dizilerin toplumsal değişimdeki etkisi böylelikle tamamen kanıtlanmıştır.

• Bunun bir sonucu olarak; 1986 Mayıs’ında Birleşmiş Milletler Nüfus Ödülü bu alanda gösterdiği gelişme ile Meksika’ya verilmiştir.

• Thomas Donnelly “ Meksika çevresinde biri nereye yolculuk ederse etsin, insanlara aile planlamasını nerden duydukları ya da neyin onları aile planlamasına yönlendirdiğini sorarsa cevap Televisa’nın yaptığı pembe diziler olmaktadır…’’

Sabido Metodolojisi’nin Benzersizliği…

Karakter Oluşumu-3 Çeşit-

• Pozitif KarakterlerPozitif Karakterler

• Prototip: Gerçek bir Prototip: Gerçek bir insanın olabileceğinden insanın olabileceğinden daha ahlaklı, daha şefkatli daha ahlaklı, daha şefkatli olması mümkünolması mümkün

• Pozitif değerleri temsil Pozitif değerleri temsil eden davranışlar gösterir.eden davranışlar gösterir.

• İzleyiciler için adeta bir İzleyiciler için adeta bir ikon gibi sunulur. ikon gibi sunulur.

• Daima iyi davranışları için Daima iyi davranışları için ödüllendirilir.ödüllendirilir.

Değişme/geçişDeğişme/geçiş Gösteren karakterlerGösteren karakterler

• Hedef izleyici grubuna en Hedef izleyici grubuna en yakın olan karakterlerdir.yakın olan karakterlerdir.

• Gerçek hayata dayanan Gerçek hayata dayanan ikilemler yaşarlar.ikilemler yaşarlar.

• İyi davranış gösterdiklerinde İyi davranış gösterdiklerinde ödüllendirilip kötü davranış ödüllendirilip kötü davranış gösterdiklerinde gösterdiklerinde cezalandırılırlar.cezalandırılırlar.

• Dizi boyunca karşılarına çıkan Dizi boyunca karşılarına çıkan engeller ve kendilerine ait engeller ve kendilerine ait şüphelere rağmen diz sonunda şüphelere rağmen diz sonunda istenen davranış değişikliğini istenen davranış değişikliğini göstererek değişimin mümkün göstererek değişimin mümkün olduğunun altını çizerler.olduğunun altını çizerler.

• Negatif KarakterlerNegatif Karakterler

• Negatif değerleri Negatif değerleri gösteren davranışlar gösteren davranışlar sergiler.sergiler.

• Kötü davranışlar biraz Kötü davranışlar biraz abartılı bir şekilde abartılı bir şekilde sunulur.sunulur.

• Genelde kötü Genelde kötü davranışları sonucunda davranışları sonucunda cezalandırılırlar.cezalandırılırlar.

• Zaman zaman içlerinde Zaman zaman içlerinde acı çekip, acı çekip, davranışlarından ötürü davranışlarından ötürü pişmanlık duyarlar ama pişmanlık duyarlar ama DEĞİŞMEZLER!DEĞİŞMEZLER!

Sabido Metodolojisi’ni Oluşturan Teoriler

• Hangi farklı kaynaklar, mesajlar, alıcılar ve tepkilerin birbiriyle bağlı olduğuna bakarak iletişim süreci için bir model oluşturur.

• Dizi karakterleri, birbirleriyle ilişkileri ve tema oluşturma konusunda bir model sağlar.

• İnsanın evrensel fizyolojik ve psikolojik yapılarını temsil eden dizi karakterleri için model oluşturur..

• Pembe dizi karakterleri sayesinde öğrenmeyi mümkün kılan bir model sunar.

• Algının çeşitli merkezleriyle iletişime geçen tamamlanmış mesajların gönderimini sağlayan modeli oluşturur.

• İletişim Teorisi (Shannon&Weaver)

• Dramatik Teori(Bentley)

• Kolektif Bilinçsizlik: Arketip * Stereotip(Jung)

• Sosyal Öğrenme/ Sosyal Bilişsel Teori(Bandura)

• Triune Beyin Teorisi(Maclean) ve• Tonsal Teori (Sabido)

Sabido Metodolojisi’nin başarısı

2 temel noktaya bağlıdır:

1)Pembe dizi formatını kullanması.

2) Metodolojinin temel aldığı teorilere şiddetle bağlılığı… Diğer eğlence-eğitim programları mesaj vermeye bağlıyken, Sabido Metodolojisi istenen davranışları göstermek için, temsili rol modelleri olarak dizi karakterlerini kullanır. Bu temsili rol modellerinin kullanımı Sabido yaklaşımın başarısının en kritik elemanıdır.

PMC (Population Media Center)

1998’de resmi olarak kurulan fakat çalışmaları daha öncesine dayanan, kar amacı gütmeden yaptıkları radyo ve TV serileri ile sosyal değişimi sağlamaya çalışan bir gruptur.

• Sabido Metodolojisinden etkilenen ve bu metodoloji üzerine kendi stratejilerini yani; Whole Society Strategy/Tüm Toplum Stratejisi’ni oluşturmuş olan

• Sofistike izleyici araştırma metodları kullanan

• Doğrudan lokal ve bölgesel izleyici/dinleyicileri hedef alan mesajları sunmak için çeşitli medya araçlarını kullanan

• İhtiyacı en fazla olan ve gelişme düzeyi düşük ülke ve bölgeleri hedef alan

• Lokal yapımcı ve yazarları yerel programlar yaratmaları için destekleyen

• Yerel nitelikli programları yayınlamak için ulusal ve yerel yayıncılarla çalışan bir grup…

TANZANYA TANZANYA Twende na Wakati(1993-1995)Twende na Wakati(1993-1995)

* AIDS konusunda insanları bilgilendirmeye çalışan radyo pembe dizisi…

* Alkolik ve kadınlara düşkün bir kamyon şoförü ve onu evde bekleyen karısı Tunu konu alır. Tunu eşinin kendisini aldattığını öğrenir ve eşinin eve geldiği bir gün AIDS’in riskinin ne olduğunu öğrendiğini ve kendini, ailesini korumak için prezervatif kullanması gerektiğini söyler. Fakat eşi onu dinlemez ve AIDS’e yakalanır…

Radyo serisinin sonuçları…

• %82 oranında dinleyici programın davranışlarının değişmesine sebep olduğunu belirtti(cinsel partner sayısını azaltmak ve prezervatif kullanmak konusunda)

• Programın yayınlandığı yerlerde % 153 oranında prezervatif dağıtımında artış olmuştur.

• Evli kadınlar arasında aile planlama tekniklerinden birini kullanan sayısı %10 oranında artmıştır.

• Aile planlamasını yeni benimsemeye başlayanların % 41’inin programdan etkilenerek bu yola başvurduğu ortaya çıkmıştır.

ETOPYAYeken Kignit

(Birinin Günlük Yaşamına Bakış)

• Habeşistan dilinde Radyo Habeşistan dilinde Radyo Etopya üzerinden Haziran Etopya üzerinden Haziran 2002- Kasım 2004 arası 257 2002- Kasım 2004 arası 257 bölüm süren radyo dizisi…bölüm süren radyo dizisi…

• Yeken Kignit üreme sağlığı, Yeken Kignit üreme sağlığı, kadının toplumdaki konumu, kadının toplumdaki konumu, HIV/AIDS, aile planlaması, HIV/AIDS, aile planlaması, kaçırarak evlenme, kız kaçırarak evlenme, kız çocuklarının eğitimi, eşler çocuklarının eğitimi, eşler arası iletişim gibi konulara arası iletişim gibi konulara sahip…sahip…

Sonuçlar:

• Üreme sağlığı hizmeti almaya yeni başlayanların %63’ü bunun sebebinin dizi olduğunu söylemiştir.

• Erkek dinleyicilerin dinlemeyen erkeklerden 4 kat daha fazla HIV/AIDS testi yaptırtığı, bayan dinleyicilerin ise programı dinlemeyen bayanlardan 3 kat daha fazla test yaptırdığı belirlenmiştir.

• Amhara’da (Nüfusu en çok olan bölge) doğurganlık oranı kadın başına 5.4 çocuktan 4.3 çocuğa düşmüştür.

• Doğum kontrol haplarına olan talep 157% artmıştır.

PMC’nin Dünyada Yayınlanmış ya da Yayınlanmakta Olan Diğer Programları

• PMC’nin yeni radyo pembe dizisi Khat Vong Song, Vietnam’daki izleyicileri Suu, büyük kız kardeşi Mo ve babaları Tuat çevresinde dönen olayları anlatan temaları ile büyülüyor.

• Tuat’ın 3 kızı vardır fakat Tuat’ın üç kızına rağmen tek isteği bir erkek evlattır. Bu sebepten ötürü Suu ve Mo’yu sokaklara atar ve bir kadını erkek kendisine evlat vermesi için nikahsız olarak eve alır. Tuat bununla da yetinmez ve kızlarını fuhuşa zorlar. Suu ve Mo’da çaresiz halde yaşadıkları mahalleyi ateşe verirler ve intihara kalkışırlar vs…

• İşte inşa edilen bu olaylar üzerine dizi iki sene daha devam edip HIV/AIDS’den korunma, sitigma, ayrımcılık, cinsiyet eşitliği, aile planlaması ve ebeveynler ve çocuklar arası iletişim gibi konularda pozitif mesaj vermesi bekleniyor.

“Sokağın Dışında” (Sokaklarda Neler Oluyor)

JAMAİKA SUDAN

Al Amal”(Umudun Yelkenleri)

MEKSİKA

“Dimensiones Sexuales”(Seksüel Boyutlar)

“Sa Pagsikat Ng Araw” (Şafaktan Sonraki Umut)

FİLİPİNLER

RUANDAMALİ, BURKINA FASOCÔTE D’IVOIRE

“Cesiri Tono”(Azmin Meyveleri)

“Umurage Urukwiye”(Ruanda’nın Aydınlık Geleceği)

• Kısacası Sabido Metodolojisini ve radyo/TV pembe dizilerinin gücünü arkasına alarak PMC dünyanın pek çok yerinde sosyal değişimi mümkün kılmaktadır.

• Çin,Karayipler,Hindistan,Mısır,Kuzey Afrika, Uganda, Papua Yeni Gine gibi pek çok yerde başlamakta olan projelerle bu değimi daha da yaygın hale getirmektedir.

Pembe Dizi Formatını Sosyal Davranış Değişikliği İçin

Kullanan Diğer Örnekler….

"Encrucijada: Sin Salud No Hay Nada" (Kavşak: Sağlık Yoksa Hiçbir Şey Yoktur)

• Amerika eyaletlerinden Colorado’da yayınlanan pembe dizi dört sağlık bilgilendirme çalışanının başından geçenleri konu almaktadır.

Bir pembe dizideki her şeye sahip olan dizinin(gözyaşları, aşk, dram vs…) hikayeleri sağlık konusunda medikal bilgilendirme yapma amacı gütmektedir.

• Her bölümde bu dört karaktere başvuran farklı problemleri ve rahatsızlıkları olan hastaların öyküleri aktarılmaktadır. Alkol bağımlılığı, depresyon gibi her kesimi ilgilendiren sorunlar ile yüksek diyabet, sağlık sigortasına gereken önem verilmemesi gibi Amerika’daki Latinleri ilgilendiren konular ele alınmakta ve izleyici hikayeler sayesinde bilgilendirilmektedir.

• Colorado yetkileri tarafından yaratılan dizi sayesinde sağlık mesajları kamu hizmeti anonsları kadar ciddileşmeden; pembe dizi formatında eğlenceli, ilgi çekici bir halde sunulmaktadır.

• Dizinin tüm bölümlerinde ekranda sunulan ücretsiz telefon hattını arayarak izleyiciler merkezdeki görevlilere sağlık sorunlarını anlatabilmekte ve ne yapmaları konusunda bilgi edinebilmektedir.

• Roberto Medina ve İspanyol pembe dizilerinin meşhur ismi Socorro Bonilla’yı da kadrosunda barındıran pembe dizinin yapımı ve yayınlanması için Coloroda Sağlık Kuruluşu $966,000 kadar para harcamıştır.

• http://web.encrucijada.tv/1/ adresli pembe dizi sitesinden bölümlerin tamamını izlemek mümkündür.

‘‘The Story About Toni,Mike, Valerie’’ve Diğerleri…

• Valerie eğlenmek için bara gider. Orada başka bir kadının yani Toni’nin sevgilisi Mike ile birlikte olarak geceyi sonlandırır ve bu birliktelik sonucu cinsel yolla bulaşan bir rahatsızlık kapar…

• Hikayesi kısaca bu olan ve pembe dizi formatında çekilen 43 dakikalık film ‘’The Story of Toni, Mike, Valerie’’ Newark’taki Rutgers College of Nursin’de doçentlik yapan Rachel Jones’un yarattığı bir projedir.

• Dizinin pilot bölümü olan bu 43 dakikalık video sonrasında 12 bölümlük bir pembe dizinin çekimlerine başlanmıştır.

• Newark and Jersey City’deki kadınların gerçek hikayelerini konu olan bu seride, 4 bayan arkadaş ve onların sevgileri ile olan ilişkileri HIV/AIDS’den korunma mesajları verilerek insanlarla buluşacaktır.

• 12 hafta sürecek araştırma boyunca New Jersey City ve Newark’daki 250 kadına cep telefonu dağıtılacak ve bu kadınların yarısına haftalık olarak güvenli seks mesajları verilecektir. Öbür yarısına ise 20 dakikalık pembe dizi bölümleri cep telefonları aracılığıyla gönderilecektir.

• Bu çalışmayı tetikleyen araştırma National İnstitues of Health’in bağışladığı 2 milyon dolarlık fonla ve pembe dizinin çekimi ise New Jersey’deki Healthcare Foundation’ın

bağışladığı $154,400 fonla gerçekleştirilmiştir.

• Sonuç olarak; sosyal değişimi gerçekleştirmek ve sağlık mesajları vermek için pembe diziler en uygun formatların başında gelir.

• Yıllarca dünyanın pek çok yerinde pembe dizilere yerleştirilen mesajlarla sosyal değişim yaratılmaktadır.

Referanslar

• Soap Operas For Social Change to Prevent HIV/AIDS /Miguel Sabido&Kriss Barker

• PMC Acting For Change Sunumu

• PMC’nin sitesi…

Dinlediğiniz İçin Teşekkür Ediyorum

İ. Erge Özcan