-
MARTN ALVIRA CABRER
Pedro el Catlico, Rey de Aragny Conde de Barcelona
(1196-1213)Documentos, Testimonios y Memoria Histrica
F U E N T E S H I S T R I C A S A R A G O N E S A S 52
INSTITUCIN FERNANDO EL CATLICO (C. S. I. C.)
Excma. Diputacin de Zaragoza
Tomo II
-
FUENTES HISTRICAS ARAGONESAS
52
-
MARTN ALVIRA CABRERcon la transcripcin del Estudio diplomtico,
la Regesta y el Apndice documental de la Tesis Doctoral (1932)
de
M. FRICA IBARRA Y OROz ()
Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona
(1196-1213)Documentos, Testimonios y Memoria Histrica
INSTITUCIN FERNANDO EL CATLICO (C. S. I. C.)
Excma. Diputacin de Zaragoza
Zaragoza, 2010
TOMO II
-
Publicacin nmero 2.973 de la Institucin Fernando el Catlico
(Excma. Diputacin de Zaragoza)Plaza de Espaa, 2. 50071
ZARAGOZA
Tff: [34] 976 - 28 88 78/79 - Fax: [34] 976 28 88
[email protected]
http://ifc.dpz.es
El autor, Martn Alvira Cabrer. De la presente edicin, Institucin
Fernando el Catlico.
I.S.B.N.: 978-84-9911-066-0Produccin grfica: A + D arte digital,
S. L. Zaragoza
IMPRESO EN ESPAA - UNIN EUROPEA
-
744 Eiusdem Petri Regis Aragonum litterae quibus Guillelmo de
Montecatano concedit successionemin bonis paternis, siquidem patri
superstes fuerit, a.
745 Montecatheno, a.
1202 [noviembre-diciembre]. Montpelhir/Montpellier 359
Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, concede a
Guillem de Montcadatodos los castillos, villas, honores y
posesiones que haba tenido su padre Guillem Ramon deMontcada
(Tudela, Estella, Fornells, Sobreporta, Besora, Curull, Torell,
Malla, Tona,Clar, Vacarisses, Montcada, Ribatallada y Castellar),
recibiendo a cambio su homenaje.
B. Traslado de 31 agosto 1311, BNF, ms. 12.409, fol. 314.C.
Copia s. XVII de B, BNF, Fondo Doat, vol. 169, fols. 103r-104v,
copia CEC,
Fi 49.D. Copia s. XVIII de b, PASQUAL, Sacrae Cataloniae, V, BC,
ms. 729, fols. 87v-88r.a. Ex archivo regio Fuxensi, pub. incompleta
MARCA, Marca Hispanica, ap.
n. CCCCXCIV, col. 1.395.b. Ed. E. MARTENE y U. DURAND, Veterum
scriptorum et monumentorum historico-
rum, dogmaticorum, moralium amplisima collectio, 9 vols., Pars,
1724-1733, I,col. 1.037.
c. Reg. y ed. fragmentaria MIRET, Itinerario, III, p. 269.d. Ed.
fragmentaria de a, P. CATAL I ROCA, M., BRAS I VAQUS y A.
PARRAMON
I TUBAU, Castell de Castellar, Els castells catalans, Barcelona,
R. Dalmau, II(1969, reed. 1991), pp. 16-31, esp. n. 35, p. 30.
e. Ed. fragmentaria de a, P. CATAL I ROC, Castell de Montcada,
Els castellscatalans, II, pp. 59-82, n. 55, p. 79.
Reg.: AD Arige, E 7, Inventaire cont. le relev des actes des
Archives de Foix sur deslieux dEspagne, p. 169 (Caisse 38, n. 3),
copia CEC, Mi 177. IBARRA, Estudio, I,n. 123 (de a).
Cit.: HGL, 3. ed. VI, p. 200 (la presencia del rey en
Montpellier). RAH, Col.Abad y Lasierra, IV, Anales de la Iglesia de
Roda (s. XVIII). CATAL I ROCA, P.,BRAS I VAQUS, M. y FLUVI, A. de,
Castell de Cervell, Els castells catalans, I, pp.364-375, esp. p.
366. CATAL, BRAS y PARRAMON, Castell de Cervell, Els
castellscatalans, II, p. 20. CATAL I ROCA, P., Castell de Fonells,
Els castells catalans, III, pp.212-213, esp. p. 212. CATAL I ROCA,
P. y FLUVI, A. de, Expressi castellera de laGirona medieval, Els
castells catalans, III, pp. 214-232, esp. p. 220. CATAL y
BRAS,Presidncia de la Suda -o Castell de Sant Joan- de Tortosa, Els
castells catalans, IV,p. 546. PLADEVALL I FONT, A. y CATAL I ROCA,
P., Castell dOrsal o de Malla, Elscastells catalans, IV, pp.
819-825, esp. p. 822. PLADEVALL I FONT, A. y CATAL I ROCA,P.,
Castell de Tona, Els castells catalans, IV, pp. 998-1004, esp. p.
999. PLADEVALL IFONT, A., CATAL I ROCA, P., PASCUAL, J. y FLUVI, A.
de, Castell de Besora i casalo castell de Montesquiu, Els castells
catalans, V, pp. 96-114, esp. p. 101. CATAL IROCA, P. y PLANELLA I
RIERA, J. M., Castells de Moi, Clar, Rodors i Nou deMoi, Els
castells catalans, V, pp. 667-681, esp. p. 673. SHIDELER, J. C.,
Els Montcada:una famlia de nobles catalans a lEdat Mitjana
(1200-1230), Barcelona, Edicions 62,1987, p. 133. VIDAL, LAragon et
la rvolution montpelliraine de 1204, p. 45.
(C) Carta Petri Regis Aragonum de pluribus castris ab eo
concessii Guillelmo Raymundi744.
Manifestum sit cunctis quod ego Petrus, Dei gratia rex Aragonum
et comes Bar-chinone, dono, laudo, et concedo tibi Guillelmo de
Monte Cathano745 omnia caste-
Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona
(1196-1213)
497
-
746 Montecatheno, a.747 Besora, a.748 Torilione.749 Tona, a.750
Clariano.751 Vagericis, a.752 Monte Cadem, a. Ens sorprn la
repetici, aparent almenys, Montecathano i Monteca-
den, e. Quiz se trate de Montcada de Lleida.753 Rippataillada,
a.754 Casteliar, a.755 Monte Cathano, a.756 B[er]ix, a.757 PASQUAL
es el nico que contina.758 Ordena lo mismo al rey Felipe II de
Francia, reg. POTTHAST, n. 1.549 y 1.550.
lla, villas, honores, et possessiones quas pater tuus Guillelmus
Raymundi per mehabet et tenet, aut aliqui antecessores eius
habuerunt et tenuerunt aut habere ettenere debuerunt; videlicet
castrum de Monte Cathano746, castrum de Todela, cas-trum de Stella,
castrum de Fornoils, castrum de Supreporta, castrum de
Bosora747,castrum de Coruyl, castrum de Corilione748, castrum de
Medala, castrum de Cona749,castrum de Obairano750, castrum de
Vangricos751, castrum de Monte Cadem752, cas-trum de
Rappacaillada753, castrum de Casteilar754, et si qua alia castra
aut villas inven-tum fuerit ipsos habuisse et tenuisse per
antecessores meos. Huiusmodi, autemdonativum facio tibi prefato
Guillelmo de Monte Cathano755 in hunc modum, quodpost obitum patris
tui Guillelmi Raymundi predicta omnia castella cum villis,
hono-ribus et possessionibus, sicut superius dictum est, habeas,
teneas atque possideas perme et meos successores in feudum et ad
servitium et fidelitatem meam et meorum,et facias inde mihi et meis
hostes, cavalcatas, cortes, placita et sequimenta et ceteraservicia
sicut antecessores tui nostris antecessoribus facere consueverunt,
et sis indemihi et meis solidus contra omnes homines et feminas. Ut
autem hoc donum fir-mius sit et magis stabile, te Guillelmum
recipio in hominem manibus propriis com-mendatum. Datum
Montispessulani, per manum Johannis de Birix756 domini Regisnotarii
et mandato eius scripta a Petro scriptore, sub anno Domini M CC
II.757
Sig[signo]num Petri regis Aragonum et comitis Barchinone.
Sig[signo]numAlberti de Castro veteri. Sig[signo]num A[rnaldi] de
Fuxano. Sig[signo]num Geral-di de Monte Rotundo. Sig[signo]num
Guillelmo de Solerio. Sig[signo]num GarciaRumm[e]i.
Sig[signo]num Petri scriptoris, qui hoc scripsit mandato domini
regis.
1202 noviembre-diciembre. Anagni 360
Inocencio III ordena al conde Raimon VI de Tolosa expulsar a los
herejes de sus tierras758.
Reg.: POTTHAST, n. 1.549 (data 1201). ROQUEBERT, Lpope Cathare,
I, p. 1.465.
Martn Alvira Cabrer
498
-
759 Debo esta noticia a la amable ayuda de Maite Iranzo Muo,
archivera del AHPZ.
1202 [septiembre 7-diciembre]. Letrn 361
Inocencio III responde a Guilhem VIII, seor de Montpellier,
sobre la legitimacin de loshijos que ha tenido con su esposa Ins,
sin pronunciarse definitivamente, pero anuncindolesu decisin
negativa.
a. Ed. PL, 214, cols. 1.130-1.134.b. Ed. RHGF, XIX, p. 418.c.
Ed. ROUQUETTE y VILLEMAGNE, Bullaire de lglise de Maguelone I, n.
167,
pp. 280-284 (estudio del tema, pp. 285-288).
Reg.: POTTHAST, n. 1.794.
Cit.: COURTNEY-BATSON, D., Per venerabilem: From Practical
Necessity to JudicialSupremacy, MOORE, J. (ed.), Pope Innocent III
and His World, Aldershot, Ashgate,1999, pp. 287-303.
1203 362
Sancha, reina de Aragn, encomienda al concejo de Huesca la
conclusin del monasteriobenedictino de Santa Clara de Huesca.
Cit.: AHPH, Fondo de Sigena, S-35: Prior Pedro LASCUARRE,
Hiervsalem de Pales-tina y Escurial de Castilla, Sixena en Aragn
(fin. s. XVII), fol. 8v (cap. 43).
[a. diciembre 1203] 363
Sancha, reina de Aragn, escribe al Papa Inocencio III pidiendo
instrucciones para con-trarrestar la influencia de la hereja.
Carta de respuesta del Papa Inocencio (1 diciembre 1203),
Documentos, n. 415.
Cit.: AHPH, Fondo de Sigena, S-35: Prior Pedro LASCUARRE,
Hiervsalem de Pales-tina y Escurial de Castilla, Sixena en Aragn,
fol. 9v (cap. 59). PANO, La Santa ReinaDoa Sancha, p. 80. PANO,
Real Monasterio de Santa Mara de Sijena, p. 64 (data a.1203).
1203 enero, 6. Perpiny/Perpignan 364
Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, vende a
Bernart, abad del monas-terio de Fontfreda, el lugar y la villa de
Escar (de Conflent) con sus trminos y minas por lasuma de 10.000 s.
barceloneses.
[B]. Traslado de 21 diciembre 1246.C. Traslado de 24 marzo 1327
de B, AD Pyrnes Orientales, 1B. 8, n. 638.D. Traslado de Montserrat
Puigvert, notario de Barcelona, sin fecha, AHPZ,
Archivos de Familias, Casa Ducal de Hjar, Fondo Evol, Sign.
I-385-1 (data8 enero 1202)759.
Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona
(1196-1213)
499
-
760 Borroso.
Reg.: MIRET, Itinerario, III, pp. 269-270. IBARRA, Estudio, I,
n. 124 (de MIRETY C).
Cit.: TORRENT, Genealoga, p. 104 (de MIRET). BISSON,
Conservation of Coinage,pp. 91-92.
(C) In Christi nomine. Manifestum sit omnibus presentibus et
futuris quos nosPetrus, Dei gracia / Rex Aragonum et Comes
Barchinone, vendimus Deo et beateMarie et monasterio Fontisfrigidi
et vobis dompno Bernardo abbas et universo con-ventui presentibus
et futuris / quandam villam nostram quam dicitur Ascharo et estin
comitatu Confluentis. Predictam quidam villam cum terminis et
affrontationibussuis nobis vendimus cum dominicaturis, / terris
cultis et incultis, cum hominibus etfeminis, censibus agrariis,
serviciis [borroso], sacias, questis, forciis adimprivis, lignis
etlignaciis, nemoribus, pratis, / pascuis cuius herbatico,
monetatico, bovatico, per iura-tico [?], pasquerio, et omnibus
aliis ad ipsam villam et ad nos pertinentibus et perti-nere
debentibus, cum omnis pleno / dominio ac jurisdiccione sicut eam
melius etplenius habemus et habere debemus, ita vobis vendimus et
corporaliter tradimushabendam et possidendam per alodium francum /
et liberum et quietum. Vendimusetiam vobis in ipsam villa et
terminis suis omnes menas sive menarias quecumqueinvente sunt aut
invenire potuerint auri, argenti, / cupri, ferri et omnium
metallo-rum et omnes fortunas que vulgariter dicuntur
Trobes[.]760iet, jurisdiccionem acjusticiam omnium homicidium que
in ipsa villa vel terminis / suis facta fuerint. Reti-nemus atque
dominium et plenam jurisdiccionem in omnibus hominibus extraneisqui
racione et occasione mene vel menarum ibi convenerint vel /
manserint. Hiissolum modo exceptos, omnia alia per ut melius et
plenius ad nos pertinent, vobisdompne Bernarde abbas et monasterio
ac conventui Fontisfrigidi / presentibus etfuturis vendimus et
tradimus sine omni diminutione atque retentu juris vel
consuetu-dinis. Accipimus quoque a vobis per predicta venditione
decem milia / solidos Bar-chinonensium quos vobis iam plenarie
numerastis et renunciantes. Exceptioni nonnumerare peccunie
promittimus Deo et vobis que dictam villam cum terminis /
per-tinenciis et juribus suis ut post domui [?] est faciamus nos et
nostros habere, tenereet pacifice possidere, et contra omnem
personam erimus in vobis qui sunt [?] etdefuncto [?] auctores, /
succesores et deffensores. Si quid autem predicta villa plusisto
precio valeat aut in anteo valere poterit, ob remedium anime nostre
et parentumnostrorum totum Deo et mo/nasterio nostro gratis
concedimus et donamus. DatumPerpiniani, per manum Columbi notarii
mei et mandato eius scripta a Bononato,.VIII. idus Januarii Anno /
Domini[ce] Incarnationis .M..CC.. secundo.
Signum [signo] Petri Dei gratia regis Aragonum et Comitis
Barchinone.
Testes huius rey sunt:
[1. Col.] Guillelmus de Cervaria. Guillelmus de Crexello.
Guillelmus de Castro-novo.
[2. Col.] Guillelmus de Caneto. Dalmacio de Crexello. Poncius de
Verneto.Guillelmus de Montesquivo.
[3. Col.] Ascenarius Pardi. Sancius de Orta. Petrus Liverre.
R[aimundus] deMonteregali.
Martn Alvira Cabrer
500
-
761 30 por error, b.
[4. Col.] Signum [signo] R[aimundi] Elenensis episcopo.
Bernardus de Belloloco, maiordomus curie. R[aimundus] de
Serralonga.
Sig[signo]num Guillelmus Durfortis. R[aimundus] de
Castrorosillion. Et multialii.
Guillelmus Ausonensis episcopo [signo].
Ego Ferrarius, notarius domini regis, testis [signo]. Sig[signo]
Bernardi Amelii.
Sig[signo]num Columbi domini Regis notarii, qui mandato eiusdem
hoc scribifeci loco, die et anno prefixi [signo].
1203 enero, 12. Tarragona 365
Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, dona al
monasterio de Poblet 130libras de cera en la baila de Tarragona en
sustitucin del donativo que su padre, el reyAlfonso el Trovador,
haba hecho al monasterio para que en l ardiese una candela en
elaltar, y dispone que, a la muerte de la reina, su madre, vuelva a
darse al monasterio lo ofreci-do por su padre.
A. AHN, Clero, Poblet, carp. 2.076, n. 4.A. AHN, Clero, Poblet,
carp. 2.076, n. 5.B. Copia s. XIII, AHN, Cd. 992-B: Cartulario
Mulassa o Becerro de Poblet,
n. XLVI, fol. 14v.C. Copia ss. XVII-XVIII, AHN, Cd. 1226-B:
Privilegia Regia de Poblet, n. 16,
p. 36.D. Copia s. XVIII, AHN, Cd. 1244-B: Privilegia Regia de
Poblet, n. 16, pp.
42-43.E. Transcr. de A, IBARRA, Estudio, II, n. LVI.a. Noticia y
ed. fragmentaria s. XVII, AHN, Cd. 342-B: Exordium Populeta-
rum, fol. 19r (data 1202).b. Ed. PONS, Cartulari de Poblet, n.
37, p. 17761.
Noticia s. XVIII, AHN, Cd. 1385-B: Especulo de Poblet, n. 16, p.
3 (data 2)
Reg.: IBARRA, Estudio, I, n. 125 (de FINESTRES, MORERA y A).
Cit.: MORERA, Tarragona Cristiana, I, p. 531. MIRET, Itinerario,
III, pp. 266 y270 (data 13). BISSON, FA, I, p. 210.
(A) Manifestum sit quod ego Petrus, Dei gratia rex Aragonum,
comes Barchi-none, dono, laudo et concedo Deo et monasterio
Populeti et tibi / P[etri] abbati ettoti eiusdem conventui centum
XXX. libras cere, recipiendas in nostra baiulia deTarrachona
singulis annis, LXV. videlicet / in festo Beate Marie februarii et
LXV.in festo Sancti Iohannis Baptiste, in emendationem illius
candele, pro qua patermeo dominus Ildefonsus / dedit eidem
monasterio unum quintarium et dimidiumcere, in exitibus et
redditibus cuiusdam orti et vinee quem et quam habebat in /Dertosa,
in loco qui dicitur Pampy. Sciendum tamen esse volo, et per hanc
cartamprecipio et constituo, quod post de/cessum domine regine
matris mee, predictumdonativum eidem monasterio restituatur, et eo
restituto sit istud quassatum in/con-
Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona
(1196-1213)
501
-
tinenti. Restitucio vero predicti donativi fiat secundum quod in
carta donativi con-tinetur. Datum Terrachone, die dominica /
secunda ianuarii, per manum P[etri]de Blandis domini regis notarii
et mandato eius scripta, sub anno DominiM..CC..II.
Signum [signo] Petri regis Aragonum et comite Barchinone.
Sig[signo]numAssaliti de Gudal. Sig[signo]num P[etri] de Sesse.
Sig[signo]num Lupi de Valterra.Sig[signo]num Dalmacii de Crexello.
Sig[signo]num P[etri] de Torrezella.Sig[signo]num Bernardi de
Ermengaudi. Sig[signo]num Petri de Blandis notariiDomini regis.
[1202 noviembre, 20-1203 enero, 13]. Letrn 366
Inocencio III exhorta al arzobispo Adolf de Colonia a que
abandone al emperador OtnIV y se una al duque Felipe de Suabia, y
anuncia a Konrad, duque de Spoleto, y a otros que,tras la muerte de
Markward, nadie se atreva a perturbar el reino de Sicilia, ya
pacificado, yque el rey Federico ha concertado su matrimonio con la
hermana del rey de Aragon (Sancha),desposada ya con el rey Federico
y prepara el negocio del Imperio.
a. Ed. BALUZE, Epistolarium Innocentii III, I, p. 725 (ex
Regest. imper., n. 80)b. Ed. PL, 216, cols. 1.085-1.087.c. Ed.
RAINALDO, Annales Ecclesiastici, ao 1203, & XXVII, y lib. V,
epist. 79d. Ed. G. TANGL, Das Register Innocenz III ber die
Reichsfrage, 1198-1209, Die
Geschichtsshreiber der deutschen Vorzeit, 95, Leipzig, 1923,
136, n. 80.e. Ed. F. KEMPF, Regestum Innocentii III papae super
negotio Romani imperii, Mis-
cellanea Historiae Pontificiae, XII, Roma, Pontificia Univ.
Gregoriana,1947, n. 80, pp. 216-219.
Reg.: POTTHAST, n. 1.767. BOEHMER, J. F., FICKER, J. von y
WINKELMANN, E.,Regesta Imperii V, 1198-1272 o Die Regesten des
Kaiserreichs unter Philipp, Otto IV, Frie-drich II, Heinrich (VII),
Conrad IV, Heinrich Raspe, Wilhelm und Richard,
1198-1272,Innsbruck, 1881-1901, n. 114, p. 304
Cit.: HUILLARD-BRHOLLES, Historia Diplomatica Friderici Secundi,
I-1, pp. 97-99,esp. p. 99. PANO, La Santa Reina Doa Sancha, p. 102.
PEITZ, W. M. S. J., Introduzionesur Faksimileausgabe: Regestum
domini Innocentii III papae super negotio Romani
imperii,(Biblioteca Vaticana, Codices e Vaticanis selecti 16),
Roma, 1928, Introd., pp. 17-19. WINKELMANN, E., Philipp von
Schwaben und Otto IV von Braunschweig, Jahrbcherder Deutschen
Geschichte, 2 vols., Leipzig, 1873 y 1878, I, 253, 2. SMITH,
InnocentIII, p. 29 (y estudio).
(e) Licet de fraternitate tua diversi nobis per litteras et
nuntios tuos diversasepe significaverint et adversa, quia tamen ex
divine pagine didicimus lectionequod non omni spiritui est
credendum, cum angelus sathane se interdum in lucisangelum
transfiguret, non potuimus, sicut non debuimus, quicquam de te
suspica-ri sinistri, cum fidem et devotionem tuam, constantiam et
fortitudinem in multisfuerimus iam experti. Nam quis crederet sane
mentis quod occasione contrahendeaffinitatis vel obligationis
cuiuslibet eum desereres et abiceres quem creasti, et illiadhereres
pariter et faveres, qui in Coloniensis ecclesie ac tue persone
contemp-tum, ad quam specialiter inter reliquos principes electio
regis spectat, per intrusio-nis vitium nomen sibi regium usurpavit,
et in maius tui honoris dispendium et per-sone despectum, cum tu
solummodo reges in imperatores electos coronare debeasex antiqua
Coloniensis ecclesie dignitate, per Tarantasiensem
archiepiscopum
Martn Alvira Cabrer
502
-
762 Markward von Anweiler, regente de Sicilia a la muerte del
emperador Enrique VI ypartidario de Felipe de Suabia contra
Federico Staufen. Sobre este personaje, vase CLEVE, T.van, Markward
of Anweiler and the Sicilian Regency, Princeton, 1937.
imponi sibi fecit regium diadema? Quis etiam crederet, cum
hactenus pondus dieiportaris et estus, quod nunc labores et
expensas velis ammittere, quas pro defensio-ne karissimi in Christo
filii nostri illustris regis Ott[onis] in Romanum
imperatoremelecti, et iuris Coloniensis ecclesie, immo verius tui
facti, subisti? Quis crederet, ut,cum apostolice sedis gratiam
obtineas et favorem, et de imperatore futuro et presu-mere valeras
et sperare, ipso turpiter derelicto, illis turpius, immo etiam
pernicio-sus adhereres, cuius progenitores fere semper Coloniensem
fuerunt ecclesiam per-secuti, sicque nostram indignationem
incurreres, nec de alio, si in imperatorempromoveretur forsitan,
aliqua posses ratione sperare? Quis presumeret ut, cum protuenda
Coloniensis ecclesie dignitate ea feceris hactenus, ad que nullus
predeces-sorum tuorum ausus fuerat aspirare, quod nunc maculam in
gloria tua poneres etretro respiceres et opus manuum tuarum velles
tam leviter abolere? Quis presume-ret quod contra devotionem et
obedientiam apostolice sedis, Coloniensis ecclesiedignitatem
pariter et honorem, fidelitatem et iuramenta, que predicto regi
sepiusprestitisti, tam leviter desisteres ab incepto et contra
factum proprium qualibet faci-litate venires? Ad hoc quidem nec te
inducere illud debet quod a quibusdam mali-loquis in dispendium tue
fame confingitur, videlicet quod labores et expensashuiusmodi solus
nequeas tolerare, cum pro tuenda Coloniensis ecclesie dignitatenon
solum terrenam erogare substantiam, sed animam etiam ponere
tenearis. Pre-terea cum ecclesia Romana tuum in hac parte iudicium
sit secuta, licet illud suumfecerit approbando, tibi est summopere
precavendum ne, si aliquid egeris perquod intelligat se delusam,
illusionem huiusmodi non possit nec debeat equanimi-ter sustinere.
Nosse quoque te credimus sicut virum providum et discretum
quodfrustra formaretur concordia inter hominem et serpentem, cum
male remuneretsuos hospites serpens in gremio enutritus nec sit
facile nova in corde veteri medita-ri. Manet enim apud nobilem
virum Ph[ilippum] ducem Suevie, alta mente repos-tum, qualiter
quasi solus impediris promotionem ipsius et ipsum coegeris
thesauro-rum suorum copias in vacuum exaurire ac sua ipsum hactenus
intentione frustaris.Unde, licet forsan ex parte impedimenti
materiam tolleres, quia tamen nec deipsius pectore precedentis
repulse, quam valde iniuriosam reputat, nec tante morememoriam
abholeres nec posses erogatam pecuniam restaurata, ipse sibi nec
dedampno nec de iniuria crederet satisfactum, sed in te potius
quicquid amodo ipsisinistri contingeret vel contigit hactenus,
retorqueret; et quamvis vasa iracundiesue in te forsitan effundere
non valeret, indignum tamen semper sui favoris gratiareputaret.
Quia ergo plene de prudentia tua et discretione confidimus et
tam de constan-tia quam fidelitate speramus, nil tale de te penitus
suspicantes, fraternitatem tuammonemus et exhortamur attentius, et
per apostolica scripta sub obtentu gratie nos-tre districte
precipiendo, mandamus quatenus in tue mentis proposito
perseverans,ad promotionem regis ipsius potenter intendas, nec
patiaris plantam quam tu ipseplantasti per humoris defectum
arescere, quam vales, si velis uberius irrigare. Novi-mus enim quod
tanta prudentia et potentia tue fraternitatis existit ut cum
favorenostro qui a multis sollicitudinibus expediti, expeditius et
melius promotione eius-dem regis intendere iam valemus, quod
feliciter incepisti, si plene velis, possis feli-cius consumare.
Sane nosse te volumus quod damnate memorie Marcualdus762, qui
Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona
(1196-1213)
503
-
763 Konrad von Verslingen, KEMPF, Regestum, n. 80, p. 21, n.
5.764 Otto von Barkenstein, conde de Laviniano, KEMPF, Regestum, n.
80, p. 219, n. 6.
non magis fraudibus quam viribus molestabat, C[onradus] dux olim
Spoleti763, quiut in locum eius succederet in Siciliam accedebat,
Otto de Barcisten, qui sanctememorie...764 Leodiensem episcopum
interfecit, et frater ipsius, destera Dominifaciente virtute,
miserabiliter expirarunt. Unde cum in eorum decessu pars ipso-rum
sit pene penitus anullata, pro parte maiori a sollicitudinibus
regni Sicilie libe-rati super negotio imperii plenius intendemus.
Nam etiam karissimo in Christofilio nostro F[rederico], illustri
regi Sicilie, soror carissimi in Christo filii nostri[Petri],
illustris regem Aragonum, est de mandato nostro et assensu suorum
familia-rium desponsata; et nuntii sunt missi sollempnes qui non
solum eam, sed etmatrem deducant, ut ipsa puerum nutriat et
puellam.
Ceterum tua fraternitas non ignoret quod cum multi
archiepiscoporum et epis-coporum fidem non teneant, iuramenta non
servent et descipiant Petri claves,nobis suggeritura plerisque ut
propter hoc et alias multas necessitates ecclesiegenerale concilium
convocemus; quod si duxerimus convocandum, te personalitervolumus
interesse. Te igitur super hoc sicut venerabilem fratrem et de quo
pleneconfidimus consulentes, volumus et mandamus ut tam de his quam
de aliis quepremisimus nobis quam citius per fidelem nuntium et
discretum non differas res-pondere.
Datum Laterani, [etc.]
1203 enero, 21. Tarragona 367
Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, promete a
Pere de Torroella, a suhijo Pon Guillem y a sus sucesores sacarlos
de la cautividad de donde quiera que dentro desu tierra sean
apresados, restituirles los castillos o fortalezas que los enemigos
les cogiesen, todoello a cambio de su homenaje.
A. Carta partida, ACA, Cancillera, Pergs. Pedro I, n. 145.B.
Traslado de 1817, MIRET Y VIVES, Traslado, fol. 131.C. Traslado de
1820, BOFARULL, Traslado, I, fols. 176v-177r.D. Transcr. IBARRA,
Estudio, II, n. LVII.a. Ed. P. NEGRE PASTELL, Adendda et corrigenda
[a La villa de Torroella de
Montgr y sus primitivos seores, Anales del Instituto de Estudios
Gerundenses,IV, 1949], Separata de los Anales del Instituto de
Estudios Gerundenses, V(1950), pp. 2-3.
b. Cit. y ed. fragmentaria CATAL I ROCA, P., Castell de
Torroella, Els castellscatalans, II, pp. 775-789, esp. pp. 779-780
(data 1202).
Reg.: MIRET, Itinerario, III, p. 270. IBARRA, Estudio, I, n. 126
(de A).
Cit.: BISSON, Feudalism in Twelfth Century Catalonia, p. 167, n.
68, reed.Medieval France, p. 167, n. 83, reed. Limpuls de
Catalunya, p. 61, n. 83. BISSON, FA, I,p. 253.
(A) Manifestum sit cunctis quod ego Petrus, Dei gratia Rex
Aragonum etComes Barchinone, per me et per meos profiteor et
recog/nosco quod habeo te
Martn Alvira Cabrer
504
-
765 baudia, b. Nota de NEGRE: Baudia es sinnimo de bausia,
escrito tambin baucia pala-bra que significaba felona, traicin.
766 [sic], b. Nota de NEGRE: Parece decir que homines; sin
embargo est en genitivo delplural, terminando incorrectamente in
ium.
767 Nota de IBARRA: signo, autgrafa.768 Nota de IBARRA:
autgrafa.769 Nota de IBARRA: autgrafa.770 Nota de IBARRA:
autgrafa.771 (?), b.772 Nota de IBARRA: autgrafa.773 Nota de
IBARRA: Carta partida por A.B.C.D.E.F.G.H. parte inferior,
recto.
Petrum de Torrozella et Pontium Guillemi et filios vestros
extrahere a captioneubicumque forte / aliquis vestrum captum esset
in terra mea, et habeo etiam quod-libet castrum vestrum vel
munitionem recuperare / et vobis reddere si quando abaliquo
inimicorum vestrorum vi vel baudia765 caperetur. Et ego Petrus de /
Torreze-lla et Pontius Guillemus filius meus per nos et per nostros
recognoscimus et profi-temur propter predictam convenientiam
ho/minium766 vobis fecisse et hominesvestros esse, et etiam nos et
nostros hoc pactum in feudum tenere per vos et pervestros.
Datum Terrachone, XII kalendas februarum, per manum Johannis de
Beraxdomini Regis notarii et mandato eius scripta a Petro
scriptore, sub anno / DominiM..CC..II..
Signum [signo] Petri Regis Aragonum et Comitis Barchinone.
Signum Petri de Torrezella. Signum Pontii Guillemi. / Signum
Raimundi Gau-cerandi. Signum Bernardi de Portella.
Guillemus Ausonensis episcopus767. Signum Guillemi Durfortis768.
Signum Ber-nardi Simeonis vicarii769. [Signo] Petrus Ausonensis
sacrista770. [Signo] Gaufredi Gil-berti771, qui hoc laudo et
firmo772.
Sig[signo]num Petri scriptoris, qui hoc scripsit mandato domini
Regis die etanno quibus supra773.
[1203] 368
Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, enfranquece
a los habitantes delcastillo y la villa de Forti.
B. ACA, Cancillera, Reg. n. 2.285, fol. 29r (data 1202).
Cit.: FONT RIUS, Cartas, I, p. 627.
[...] infranquimus et franchos ac liberos facimus omnes homines
habitantes ethabitaturos in castro et in villa nostra de Furtiano
et in parrochia et pertinentiiseiusdem [...]
Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona
(1196-1213)
505
-
1203 febrero, 8. Prades 369
La reina Sancha, el rey Pedro el Catlico y Ramon de Cervera
autorizan a todo el pueblode Cervera a formar consulado, cofrada y
conjuracin.
B. Traslado de 21 enero 1206.C. Traslado de B de 2 mayo 1208,
ACC, C-1, 8, reg. 3.942 A.D. Copia s. XIV de C, ACC, Fons
Municipal, Llibre de Privilegis de Cervera, fols.
85r-85v.E. Traslado de 29 septiembre 1454, ACC, C-1, 10, reg.
3.944 A.a. Ed. J. M. FONT RIUS, Orgenes del Rgimen Municipal de
Catalua, Madrid,
CSIC, 1946, pp. 474-475 (data 1202).b. Ed. fragmentaria TURULL,
La Configuraci Jurdica del Municipi Baix Medieval,
p. 106, nn. 140-142 y p. 112, n. 160.c. Ed. de D, TURULL,
GARRABOU, HERNANDO y LLOBET, Llibre de privilegis de Cer-
vera, n. 5, pp. 31-32 (data 1202).
Cit.: VENTURA, Pere el Catlic, p. 59 (data 1202). BISSON, FA, I,
pp. 211 y 250.TURULL, La Configuraci Jurdica del Municipi Baix
Medieval, pp. 85, 105, 110 y otras(data 1202).
(c) Quels prohoms de Cervera puxen fer entre si consulat,
confratria e coniurati, e queaquels que no seran de lur consulat se
defenen, e pus que fadiguat se siran de dret, e quealcuns jaquiran
anar e sens devendr alcun castell o loch enderochar e don donar que
lasenyora regina ell senyor rey los en sien gaurents.
In Dei nomine. Notum sit cunctis quod ego domina Sancia, Dei
gratia Arago-num regina, comitissa Barchinone et marquisa
Provincie, et ego Petrus, per ean-dem gratiam rex Aragonum et comes
Barchinone, et ego Raymundus de Cervaria,per nos et per successores
nostros, noviter donamus ac in perpetuum concedimusomni populo
Cervarie et singulis tam maiorum quam minorum, presenti scilicet
acfuturo, ut faciant consulatum et coniurationem inter se, et
contra illos qui non fue-rint in eorum consulatu se deffendant et
manuteneant iuri et rationi. Et concedi-mus omnibus illis
coniuratis et singulis, tam futuris quam presentibus, omnia
cons-tituta que fecerunt inter se quando habebant aliud consulatum
ac confrariam, utilla omnia constituta habeant in perpetuum, sicut
in ipsis instrumentis constituto-rum scripta sunt. Concedimus eis
etiam omnia statuta que per melioracionem villefecerint cum
consilio nostro. Et postquam fatigationem de directo in aliquem
sivein aliquam invenerint, si ocasione eorum vel eius consulatus
contigerit eis aliquamvillam vel oppidum sive locum diruere vel
destruere aut aliquod dampnum dare velmalum sive de dictis in
aliquo facere aliquo modo, vel etiam honorem suum vel ressuas
mobiles devastare, nos et nostri erimus semper illis coniuratis et
singulis boniguirentes inde de nobis metipsis et de omni alia
persona. Hec autem omnia et sin-gula, quomodo superius sunt
scripta, concedimus omnibus illis et singulis qui inilla
coniuracione et consulatu fuerint, salva tamen semper fidelitate et
salvo nostroiure de me domina regina e de me domino rege et de me
Raimundo de Cervaria etetiam de successoribus nostris. Factum est
hoc in Pradis mense februarii annoDomini M.CC. secundo.
Sig[signo]num Sancie regine Aragonum, Comitisse Barchinone et
MarquisaProvincie. Sig[signo]num Petri regis Aragonum et Comitis
Barchinone.Sig[signo]num Raimundi de Cervaria, qui hoc totum
concedo et firmo. Ego Willel-mus de Cortey, scriba domine regine,
mandato suo signum suum feci. Ego Petrusde Tolone, iuris minister
et Ylerdensis canonicus, subscribo. Sig[signo]num Guillel-
Martn Alvira Cabrer
506
-
774 Los Annals de RIBAS son un borrador de su obra Historia
monumental de Montserrat(dir. F. ZAMORA), que sirven para suplir la
laguna existente entre los aos 1202-1227.
mi de Bonoastro. Sig[signo]num Petri scriptoris, qui mandato
domini regis signummeum fecit in hac carta.
Virgilius, qui hec scripsit iussu domine regine et domini regis
mense et annoquo supra.
Ego Guillelmus Virgilii, qui hoc translatum scripsi et hoc
signum [signo] appo-sui XII kalendas febroari, anno domini M CC
VI.
Sig[signo]num Petri sacerdotis. Sig[signo]num Arnaldi Oianensis
presbiteri. IstiII. sunt testes presentes. Ego Guillelmus de Ponte,
qui presens transfeci transla-tum VI nonas madii et hoc signum
[signo] feci anno millesimo CC. octavo.
1203 febrero, 21. Barcelona 370
Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, exime a los
vasallos que el monas-terio de Santa Maria de Montserrat tiene en
el castillo y en el trmino de Font-rub de las 100cuarteras de trigo
que, junto a los dems vecinos, deben pagar al rey.
[A]. AAM, caj. 3, leg. 3, fol. 2.
a. Reg. y ed. fragmentaria RIBAS I CALAF, B., Histria de
Montserrat (888-1258),antes de 1812, reed. introd. y notas F.X.
ALTS I AGUIL, Barcelona, CurialEdicions Catalanes-Publicacions de
lAbadia de Montserrat, 1990, p. 211774.
Reg.: RIBAS I CALAF, B., Annals de Montserrat, fol. 42 (s.
XIX).
Datum Barchinone, VIIII kalendas martii, per manum Joannis de
B[e]rix domi-ni regis notarii et mandato eius scripta a Petro
scriptore, anno Domini 1202.
Signum [signo] Petri Dei gratia regis Aragonum et comitis
Barchinone. [Signo]Petrus Ausonensis sacrista. Sig[signo]num
Joannis B[e]rixi domini regis notarii.
1203 febrero, 22. Barcelona 371
Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, dona al
monasterio de Poblet elcenso de 20 mrs. anuales sobre las tiendas
de Vilafranca del Peneds para el pago del aceite dela iluminacin
del refectorio durante la segunda comida del convento, a condicin
de quehagan una oracin especial por el rey.
A. AHN, Clero, Poblet, carp. 2.078, n. 11.B. Traslado de A, AHN,
Clero, Poblet, carp. 2.078, n. 12.C. Traslado de A, AHN, Clero,
Poblet, carp. 2.078, n. 13.D. Traslado de A, AHN, Clero, Poblet,
carp. 2.078, n. 14.E. Traslado de 1244, AHN, Clero, Poblet, carp.
2.078, n. 15.F. Copia incompleta de E, AHN, Clero, Poblet, carp.
2.078, n. 16.G. Copia s. XIII, AHN, Cd. 992-B: Cartulario Mulassa o
Becerro de Poblet,
n. XLVII, fol. 14r-v.
Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona
(1196-1213)
507
-
775 Nota de IBARRA: [FINESTRES] Dice que el Arzobispo de
Tarragona era D. Ramn deTorroja y llama a G. Durfortis, M. de Lusia
y G. de Guardia ricos-hombres.
776 Segn LABORIE, este documento pudo darse tras la estancia del
rey en Poblet, quehabra tenido lugar entre el 8 y el 21 de
febrero.
777 IBARRA no cita este testigo.
H. Copia ss. XVII-XVIII, AHN, Cd. 1226-B: Privilegia Regia de
Poblet, n. 17,pp. 36-37.
I. Copia s. XVIII, AHN, Cd. 1244-B: Privilegia Regia de Poblet,
n. 17, pp. 42-44.J. Transcr. de A, IBARRA, Estudio, II, n. LIX.a.
Cit. y ed. fragmentaria MORERA, Tarragona Cristiana, I, p. 531.b.
Ed. PONS, Cartulari de Poblet, n. 42, pp. 19-20.
Noticia s. XVIII, AHN, Cd. 1385-B: Especulo de Poblet, n. 17, p.
3.
Reg.: MIRET, Itinerario, III, p. 270. IBARRA, Estudio, I, n. 128
(de A).
Cit.: FINESTRES, Historia de Poblet, II, p. 196775. LABORIE, Les
itinraires du roi Pie-rre II dAragon, I, p. 74776.
(A) In Dei nomine. Notum sit omnibus hominibus quod ego Petrus,
Dei gratiarex Aragonum et comes Barchinone, ob remedium anime mee
et parentum / meo-rum et pro eterna retributione, dono Deo et
cenobio Sancte Marie Populeti XX.morabetinos annuatim censuales
bonos in auro sine / enganno, quos conventusSancte Marie accipiat
in ipsis butigis meis Villefranche per unumquemque annumtempore
ipsius fire; predictum vero / censum horum XX. morabetinorum dono
etconcedo predicto cenobio Sancte Marie in manu Petri abbatis
eiusdem loci et tociusconventus, / et facio predictum donativum ad
oleum secundi cibarii ipsius conven-tus Sancte Marie Populeti, ut
habeat eiusdem conventus semper / ad agendum illudservicium, et
quod illus homo prefatum censum non sit unquam ausus mittere inalia
negocia ipsius monasterii / nisi in hoc quod determinatum est, si
amoremmeum amitere noluerit. Et rogo conventum Populeti ut
specialiter oret cotidie /pro me, et specialem pro me effundat
orationem omni tempore. Quicumque verobaiulus fuerit in
Villafrancha per nos, teneatur monas/terio Populeti et
fratribuseiusdem loci tam presentibus quam futuris dare predictum
censum in predictis buti-gis in sana pace, non espectata / aliqua
iussione nostra; sit autem in eleccione fra-trum de Populeto utrum
accipere velint pro predicto censu XX. morabetinos inauro, / vel
C.XL. solidos denariorum barchinonensis monete. /
Facta hac carta donationis in Barchinona, .VIII.. kalendas
marcii Anno DominiM..CC..II.. /
Sig[signo]num Petri Dei gratia regis Aragonum, comitis
Barchinone.
[Signo] Ego R[aimundus] Dei gratia Tarrachonensis archiepiscopus
confirmo.[Signo] Petrus Ausonensis sacristas. / S[signo]num
Guillelmi Durfortis. S[signo]Michaelis de Lusia. S[signo] Guillelmi
de Guardia. / Signum [signo] Johannis Bera-xensis domini Regis
notarii. S[signo] Hugonis de Turre rubea777.
Sig[signo]num Petri de Corrone, qui hanc cartam scripsit mandato
Iohannis deBeraxe prescripti domini regis notarii, die et An/no quo
supra.
Martn Alvira Cabrer
508
-
1203 febrero, 22. Barcelona 372
Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, exime a los
hombres de Sant Cugatque habitan en los trminos del castillo de
Font-rub de la entrega de trigo a los hombres delrey de dicho
castillo y promete no establecer nuevos impuestos.
B. Traslado s. XIII, ACA, Cartulario de Sant Cugat del Valls, n.
474, fol. 146.C. Transcr. IBARRA, Estudios, II, n. LX.a. Ed. RIUS,
Cartulario de Sant Cugat del Valls, n. 1.243, p. 366.
Reg.: MAS, Notes historiques, VI, pp. 102-103, n. MLXXXI.
IBARRA, Estudio, I, n. 129 (de B).
Cit.: IBARRA, Nuevas aportaciones, p. 74. CATAL I ROCA, P. y
BRAS I VAQUS,M., Castell de Font-rub, Els castells catalans, III,
pp. 642-645, esp. p. 643. BISSON,FA, I, pp. 207 y 208.
(B) Manifestum sit cunctis quod ego Pe/trus, Dei gratia Rex
Aragonum etComes / Barchinone, statuo et firmiter mando quod
ho/mines Sancti Cucufatihabitantes infra termi/num castri de Fonte
rubeo nichil dare aut mi/ttere tenean-tur ullo tempore in illis
centum quarta/riis frumenti quas homines mei eiusdem /castri de
Fonte rubeo mihi annuatim dare tenean/tur ultra solita servicia.
Licet ete-nim iam/dicti homines Sancti Cucufatem partem suam
mise/rint in illis duobusmille solidis qui dati sunt michi / ad
hominibus meis in memorati castri. Voloat/que firmiter mando quod
aliqua nova consuetudo / super ipsis nullo temporeinducatur sed ab
omni / nova consuetudine perpetuo sint liberi et in/munes.Datum
Barchinone, VIII kalendas marcii, per manum / Johannis de Berix
dominiRegis notarii et mandato eius scripta a Petro scriptore, sub
anno Domini M..CC..secundo.
Sig[signo]num Petri Regis Aragonum et Comitis Barchinone.
1203 febrero, 26 373
Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, promete a
los prohombres de Barce-lona que no les prolongar el dbito que
hasta entonces tena en sus prendas, excepto si lohace por hueste u
otra causa.
B. Copia s. XIV, AHCB, Llibre Vert, I/2, fol. 206r-v.
Reg.: IBARRA, Estudio, I, n. 130.
Cit.: IBARRA, Nuevas aportaciones, p. 74.
Sit omnibus manifestum quod ego Petrus, Dei gratia Rex Aragonum
et ComesBarchinone, bona fide convenio et dono in perpetuum vobis
omnibus probishominibus et habitantis Barchinone quod nunquam
prolongere nec prolongarifaciam vobis nec alieni et vobis
presentibus atque futuris aliquod debitum quovobis vel vestris aut
alicui ex vobis usque nunc de cetero debeatur in pignoribus etsine
pignoribus nisi facerem per hostem vel per talem cause in quo
nosceritis medebere prolongamentum dare in debitis vestris. Quod
prolongamen[tum] durarettantum quantum hostis mea aut illud cause
duraret et non amplius. Preterea con-cedo et in perpetuum dono
vobis et omnibus successoribus vestris habitantibusBarchinone ut
similes aut quelibet alia persona debens aliquid vobis, vel alicui
exvobis pro se ipso vel pro altero venerit, vel bestias aut aliquid
de suo transmiserit,
Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona
(1196-1213)
509
-
ipse vel homo pro eo ad domum episcopi Barchinone, aut
cuiuslibet prelati velcanonici dicte sedis aut eciam alicuius loci
religiosi, si me debitor pro se vel proaltero venerit, vel bestias
aut aliquid de suo transmiserit ipse vel homo pro eo addomum
episcopi Barchinone, aut cuiuslibet prelati vel canonici dicte
sedis auteciam alicuius loci religiosi, si me debitor pro se vel
pro altero noluerit vobis illuddebitum paccare, aut nobis inde
directum facere in posse vicarii, vos vel homo provobis moneatis
dictum episcopum vel prelatum autem canonicum aut illum quilocum
religiosum tenuerit aut custodierit in cuius domo ille qui debet
pro se ipsovel pro altero bestias vel aliquid de suo habuerit vero
redeat et deliberet vobis velvestris aut vestro nuncio totum
quantum de ipso debitore in sua domo habuerit, etecclesie et
absolvere noluerit vobis vel vestris aut nuncio vestro post unam
vicem exquo a nobis inde monitus fuerit. Plenissimam et largaque
dono vobis et vestrispotestatem ut deinde qua bona velitis pro
forciam extrahens vel extrahere faciatisde domo episcopi vel
prelati aut canonici aut loci religiosi bestias et omnia que
illedebitor ibi in habuerit. Si quis hoc fregerit supradicta in
duplo componat, postea-que firmaque maneat. Actum est hoc quarto
kalendas marcii anno Domini Millesi-mo Ducentesimo secundo.
Signum [signo] Petri Regis Aragonum et comitis Barchinone, qui
hoc laudo etfirmo. Signum [signo] Johannis Beraxensis domini regis
notarii. Sig[signo]numGuillelmi Durfortis. Sig[signo]num Bertrandi.
Sig[signo]num Michaelis de Lusia.
[Signo] Arnaldi de Sarriano scriptoris, qui hoc scripsit die et
anno quo supra.
1203 febrero, 26 374
Saurina y Bernat Lombardo venden a la reina Sancha una pieza de
tierra en la partidade La Font de Aa, en el trmino de la Morera,
por 70 s. barceloneses.
A. AHN, Clero, Scala Dei, carp. 2.849, n. 17, 3.a. Ed. J.
TRENCHS ODENA, El Montsant y sus monasterios: coleccin diplom-
tica (1164-1212) Anales de la Universidad de Alicante. Historia
Medieval, 2(1983), pp. 207-231, n. 23, p. 226.
Cit.: TRENCHS, El Montsant y sus monasterios, p. 213.
1203 febrero, 26 375
Guillema de Tapioles vende a la reina Sancha una pieza de tierra
en el trmino de laMorera por 90 s. barceloneses.
A. AHN, Clero, Scala Dei, carp. 2.849, n. 17, 4.a. Ed. TRENCHS,
El Montsant y sus monasterios, n. 24, p. 227.
Cit.: TRENCHS, El Montsant y sus monasterios, p. 212.
1203 febrero, 26 376
Ramn de Pezonada y su esposa Sancha venden a la reina Sancha una
pieza de tierrasita en el valle del Oliver, en el trmino de la
Morera, por 150 s. barceloneses.
A. AHN, Clero, Scala Dei, carp. 2.849, n. 17, 5.a. Ed. TRENCHS,
El Montsant y sus monasterios, n. 25, p. 227.
Martn Alvira Cabrer
510
-
778 El convenio de paz fue publicado por BAUDON DE MONY,
Relations, II, n. 27.
1203 febrero, 26 377
Joan y Miquel Navarra venden a la reina Sancha una partida de
tierra sita en el valledel Oliver, en el trmino de La Morera, por
10 s. barceloneses.
A. AHN, Clero, Scala Dei, carp. 2.849, n. 17, 6.a. Ed. TRENCHS,
El Montsant y sus monasterios, n. 26, p. 227.
Cit.: TRENCHS, El Montsant y sus monasterios, p. 214.
1203 febrero, 26 378
Raimon Roger, conde de Foix, y Arnau, vizconde de Castellb, son
capturados por el con-de Ermengol VIII de Urgell 778.
Cit.: ZURITA, Anales, lib. II, caps. XLVIII-XLIX. ZURITA,
ndices, I, p. 137 (data 23).MIRET, Investigacin, pp. 150-151.
MORERA, Tarragona Cristiana, I, p. 530. VENTURA,Pere el Catlic, p.
53. BARAUT, LEvoluci poltica, reed. Miscellnia a Dom CebriBaraut i
Obiols, p. 272 [p. 455]. SMITH, Innocent III, p. 188.
1203 febrero. Barcelona 379
Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, dona al
monasterio de SantesCreus el censo de cereales que Ramon dAnglesola
le daba de los tres trozos de tierra que tenaen Trrega, en el lugar
llamado Puigconill.
A. AHN, Clero, Santes Creus, carp. 2.770, n. 1.Fot. de A, SESMA,
El reinado de Pedro II, p. 726 (data 1202).
B. Traslado de 1210, AHN, Clero, Santes Creus, carp. 2.770, n.
2.C. Traslado de 1235, AHN, Clero, Santes Creus, carp. 2.770, n.
3.D. Transcr. de A, IBARRA, Estudio, II, n. LVIII.a. Ed. de A,
PAPELL, Diplomatari, II, n. 436, pp. 628-629.
Reg.: IBARRA, Estudio, I, n. 127 (de A).
Cit.: FORT, El senyoriu de Santes Creus, p. 304.
(A) Manifestum sit omnibus quod ego Petrus, Dei gratia Rex
Aragonum etComes Barchinone, dono, laudo et concedo atque offero
Deo et Beate Marie deSanctis Cru/cibus et tibi Bernardo abbati et
conventui eiusdem loci, ob remediumanime mee et parentorum meorum,
illas tres migeras et mediam frumenti et ordeicensuales quas /
Raimundus de Anglesola dabat et faciebat mihi et meis pro censude
illis tribus sortibus terre, quas tenebat per me apud Tarregam in
loco vocatoPodio Cunil/, quod censum totum integriter et domin[i]um
prefati honoris sicutmelius habeo et habere debeo dono et concedo
predicto monasterio in perpetuumet, ut melius / dici vel intelligi
potest, de meo iure et dominio in suum trado domi-nium et
potestatem in perpetuum ad omnem suam voluntatem inde faciendam
perproprium et fran/chus alodium sine meo meorumque retentu. Datum
apud Bar-chinonam, mense februarii anno Domini M..CC..II.
Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona
(1196-1213)
511
-
779 Autgrafo.780 Autgrafo.781 Autgrafo.782 Nota de IBARRA: Letra
G. de Corro.783 FONT asegura que no se lleg siquiera a iniciarse el
desplazamiento y considera esta
autorizacin sin sentido ni motivacin aparente (Ibidem, n. 5)
Signum [signo] Petri Regis Aragonum et Comitis Barchinone, qui
hoc laudo etfirmo firmarique rogo.
[Signo] Petrus Ausonensis sacrista779. Signum [signo] mei
Bernardini780. Signum[signo] Johannis de Berax domini Regis
notarii781.
Sig[signo]num Guillemi de Corrone domini Regis notarii, qui hoc
scripsit man-dato eius mense et anno quo supra782.
1203 marzo, 12. [Peralada] 380
Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, autoriza al
monasterio y a la villade Sant Feliu de Guxols, en la persona del
abad Ramon, a construir de nuevo el monasterioy la villa y los
fuertes, as como a levantar una fortaleza en el cerro prximo de
Castellar (hoySant Telm), confirmando su jurisdiccin salvo los
derechos reales y la quinta barcarumque se cobra a los mercaderes
que venan comerciando de Espaa (tierras musulmanas).
a. Pub. fragmentaria VILLANUEVA, Viage, XV, p. 11 y XVIII, p.
161.b. Ex Del ms. del P. A. Cano, fol. 77 y 78, ed. E. GRAHIT,
Memorias y noticias para
la historia de la villa de San Feli de Guxols, Gerona, 1874, p.
218, Apndice,n. VIII.
c. Cit. y ed. fragmentaria CATAL I ROCA, P. y BRAS I VAQUS, M.,
Cir-cumstncia castellera del monestir de Sant Feli de Guxols, Els
castellscatalans, II, pp. 746-753, esp. pp. 747-748.
Cit.: VILLANUEVA, Viage, XV, p. 11 y XVIII, pp. 160-161. GRAHIT,
Memorias, p.131. GONZLEZ HURTEBISE, E., Bosquejo histrico de la
villa de San Feliu de Guixols,seguido de unos breves apuntes de
historia interna (desde los ms remotos tiempos hasta1517), San
Feliu de Guixols, Ancora, 1970, I, p. 314 (pone en duda su
autentici-dad). FONT RIUS, Cartas, I, p. 604783.
(b) In Dei nomine. Ego Petrus, gratia Dei Rex Aragonensium et
Comes Barchi-none, volens provideri saluti et anime mee et
antecesorum meorum ac successo-rum, et in remissionem peccatorum
meorum et predictorum, et ob deffensionemPopuli Cristiani contra
inimicos Crucis Christi, dono et concedo ex mea liberalita-te,
amore Dei et divini numinis intuitu, tibi Raymundo Abbati
monasterii SanctiFelicis Guixalen et successoribus tuis et
fratribus eiusdem domus presentibus atquefuturis licentiam mutandi
et de novo construendi et edificandi monasterium etvillam Sancti
Felicis, et faciendi forciam et forcias in loco qui dicitur
Castellar quivester est proprius, vel in alio loco vobis magis
idoneo in toto termino Sancti Felicissicut in vestro proprio
alodio, ita ut habeatis monasterium et villam et forciam etforcias
qualescumque ibi facere volueritis, et homines et feminas presentes
atquefuturos sicut vestra propria et omnimodam iurisdictionem sicut
melius et plenius
Martn Alvira Cabrer
512
-
vos et antecessores vestri habuistis et tenuistis in monasterio
et in villa et in habita-toribus et terris et vineis et heremis ac
condirectis libere et quiete absque aliainquietudiene [sic] mea
meorumque, tantum meo iure s[c]ilicet quinta barcharumque de
Hispania merc[ator]ibus venunt, et laudo atque confirmo vobis et
successo-ribus ve[s]tris omnes libertates et donationes quas
antecessores mei monasteriovestro contulerunt in omnibus, et sicuti
continentur in instrumentis ab antecessori-bus nostris vel ab aliis
hominibus vobis concessis iuste data, per manus Joannis Vige-rers
Notarii domini Regis, in villa Peralate et mando ipsius scripta.
Actum est hocquarto idus martii Anno incarnationis Dominice
millessimo ducentessimo tertio.
Sig[signo]num Petri Regis Aragonis et Comitis
Barchinon[ensis].
[Signo] Ego Raimundus, Dei gratia Tarraconen[sis]
Archiepiscopus, confirmo.[Signo] Petrus Ausonensis sacrista.
[Signo] Guillermi Durfortis, suscribo. Berenga-rius de Albuciano,
judex ordinarius Silveque Archidiaconus. Sig[signo]num
UgonisComitis Empurariaru[m]. Ego Guillermus Tarraconen[sis]
Archidiaconus subscri-bo. Suscribo. Sig[signo]num Gaufridi
Vicecomitis de Rocavertino. Sig[signo]numPetri de Cervaria.
Sig[signo]num Arnalli de Salis. Sig[signo]num Bernardi de
Porte-lla. Sig[signo]num Raymundi Gauc[er]andi. Sig[signo]num
Dalmatii de Crexello.Sig[signo]num G[uillermi] de Montecateno.
Sig[signo]num G. de Burgo. Sig[sig-no]num Arnaldi de Lertio. Ego
magister Petrus, Dei gratia Abbas Sancti Pauli Nar-bonen[ensis] et
Archidiaconus Narbon[ensis], subscribo. Suscribo Joannis deB[er]ax,
magister.
P[etr]o extitit scriptor huius rei cum literis in quarta linea
emendatis [signo].
1203 abril, 1. Tarragona 381
Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, dona al
monasterio de SantesCreus el diezmo de la sal que Rabassa de Clar
le haba concedido, y autoriza que toda la salpara el uso del
monasterio sea comprada al mismo precio con el que se suministra al
rey.
B. Copia s. XV, AHN, Cd. 1192-B: Privilegia Apostolica de Santes
Creus o Pri-vilegios pontificios y reales de Santes Creus, fol.
44v.
C. Copia s. XVIII, AHN, Cd. 841-B: Lo Llibre Blanch de Santes
Creus, III, n.57, pp. 154-155.
D. Transcr. de A, IBARRA, Estudio, II, n. LXI.
Reg.: IBARRA, Estudio, I, n. 131 (de B).
Cit.: MORERA, Tarragona Cristiana, I, p. 532. MIRET, Itinerario,
III, pp. 270-271.
(B) Manifestum sit cunctis quod ego Petrus, Dei gratia Rex
Aragonum etComes / Barchinone, laudo et concedo abbati et conventui
monachorum de Sanc-tis Crucibus / illud decimum salis quod Rabaza
de Claran eisdem dedit et conces-sit. Ita / quod sicut ex eisdem
habent donatione, habeant et accipiant illud absqueali/cuius
persone obstaculo et contrarietate. Mando insuper firmiter baiulis
meis /presentibus et futuris quod nullam super ipso decimo prefato
conventui inferant /contrarietatem, disturbium sive impedimentum.
Immo volo atque districte eisjubeo quod quantuscumque sal
necessarius fuerit ad sumptum prememoratimonasterii, / eo precuo
quo ipse salem nostrum emerint vendatur eis et nonampliori in eodem
/ loco quo ipsum emerint. Quicumque autem contra huiusmo-di
concessionem et precep/tum meum venire ausus fuerit iram meam
proculdubioincurreret et pro pena mille solidos mihi dabit. Data
Terrachone, kalendas aprilis,
Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona
(1196-1213)
513
-
per manum Johannis de Berax domini / Regis notarii et mandato
eius scripta aPetro scriptore, sub anno Domini M../CC..III.., cum
litteris rasi et emendatis inVII linea.
Signum [signo] Petri Regis / Aragonum et Comitis Barchinone.
[Signo] PetrusAusonensis sacrista. [Signo]/ Guillemi Durfortis.
Signum [signo] Johannis Beraxen-sis domini Regis notarii.
1203 abril, 1. Huesca 382
Sancha, reina de Aragn, condesa de Barcelona, marquesa de
Provenza y soror del Hospi-tal, dona unos huertos y unas casas en
nombre de la priora de Sigena Ozenda de Lizana,para construir la
iglesia de Santa Mara de Salas.
A. Transcr. MORENO, Jerusaln Religiosa, I, cap. 47, fols.
113v-114r.B. Transcr. PANO, Santa Mara de Sijena. Humilis Soror,
III: Parte Documental,
n. 184.a. Ed. UBIETO, Documentos de Sigena, n. 37, p. 71.
Cit.: MORENO, Jerusaln Religiosa, I, cap. 14, fol. 34v. HUESCA,
Teatro histrico, VII,pp. 138 y 139 (data 1200). ARCO, R. del, La
fama del santuario de Salas en lo anti-guo, Linajes de Aragn, VI
(1915), pp. 332-337, esp. p. 332 (data 1200). PANO, RealMonasterio
de Santa Mara de Sijena, p. 70 (sin data) y n. 184, p. 210.
1203 abril, 7 383
Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, reconoce a
Pere de Torroella unadeuda de 13.000 s. barceloneses y le empea
como pago el castillo y la villa de Gurb con todassus pertenencias
y la potestad que sobre el mismo tienen los seores de Queralt,
excepcinhecha de la potestad y el dominio real, todo ello con el
visto bueno de Berenguer de Queralt.
A. ACV, Mensa Episcopal de Vic, Gurb, n. 60.a. Ed. BOFILL, Lo
Castell de Gurb y la Familia Gurb en lo segle XIII, p. 701,
n. 3.b. Ed. fragmentaria de a, PLADEVALL I FONT, A., CATAL I
ROCA, P. y FLUVI, A.
de, Castell de Gurb, Els castells catalans, IV, pp. 787-801,
esp. n. 44, p. 799.
Cit.: BOFILL, Lo Castell de Gurb y la Familia Gurb en lo segle
XIII, pp. 701-704(data y comentarios). PLADEVALL, CATAL y FLUVI,
Castell de Gurb, Els castellscatalans, IV, p. 791. BISSON, FA, I,
pp. 129, 131 y 138.
(a) Manifestum sit cunctis quod Ego Petrus, Dei gratia Rex
Aragone et ComesBarchinone, per me et per meos omnes successores,
debeo vobis Petro de Torreze-lla et vestris successoribus tredecim
milia solidorum Barchinonensium bonorumquos omnes de vobis habui et
recepi, et bene ad voluntatem meam vere sum pacca-tus, et ideo
renuncio exceptioni non numerate pecunie. Pro supradictis itaque
tre-decim milibus solidis barchinonensibus obligo et in pignore
mito per me et peromnes meos vobis supradicto Petro de Torrozella,
et vestris et cui vos mandaveritisverbo vel scripto, castrum et
villam de Gurb cum omnibus terminis et pertinenciissuis cum
potestate quam castlani reddere debent seniori de Cheralt, salva in
omni-bus nostra potestate et dominio, et salvi vobis omnibus
vestris expletis, et pretereacum seniorato, cum militibus, cum
hominibus et mulieribus presentibus et futuris,cum fevis militum,
cum questis, toltis, forciis, ademprivis, serviciis, exorquiis,
cugu-
Martn Alvira Cabrer
514
-
784 a.785 progadardone, a.786 guirens, a.
ciis, arssinis, homicidiis, bannis, trobis, aquis, pascuis et
nemoribus, pratis etmolendinis, cultis et incultis, et cum omnibus
que dici vel nominari possunt quo-cumque modo, et cum omnino jure
gratuito et violento quod dominus de Cheralthabuit per me vel per
antecessores meos in supradicto castro et villa de Gurb et
insupradictis omnibus et singulis ad ipsum castrum et villam
pertinentibus, et cumfevis militum quos milites alicu[b]i784 tenent
per dominum de Cheralt, ratione pre-nominati castri que omnia ego
prenominatus Rex pignori accepi pro sepedictapecunie summa a
Berengarii de Cheralt, sicut in instrumento mei pignoris quodvobis
trado plenissime continetur. Dum autem predictum pignus tenueritis
propredictis XIII. M. solidis vos, neque castlani non teneamini
facere ostem cavalca-tam vel aliud servicium, set quandocumque vos
acomodaveritis super illo pignoreipse Berengarius de Qeralt illa
.X. M. solida sicut inferioribus continetur, vos facie-tis mihi
ostem, cavalcatam et servicium sicut senior de Qeralt hoc michi
faceredebet, aut a castlanis illud michi fieri faciatis. Ad hec
adicio quod omnes redditus,servicia sive exitus gratuitos et
violentos quos inde vos et vestri quocumque modohabueritis dum in
vestro pignore fuerit habeatis pro galardone785 et non computen-tur
in solutionem debiti superius comprehensi. Terminus autem solvende
supra-dicto pecunie sit de una nativitate sancti Johannis baptiste
ad aliam de anno inannum. Item convenio vobis per me et per meos
quod si aliquis tangeret vel accipe-ret in supradictis et singulis
vobis et vestris obligatis ego restituam vobis et vestris,vel
restitui faciam, promitens per me et per omnes meos vobis et
vestris, quod egosim guarens786 et defensor de supradicto pignore
contra omnes homines et mulie-res. Dono quoque vobis et vestris
licentiam inde guerrejandi quemcumque volueri-tis dum in vestro
pignore fuerit; neque tenear vobis vel vestris de malo ad
castrumfacto dum mihi guerram fiat set teneamini vos vel vestri
michi vel meis; nequeBerengario de Queralt, de malo ad castellum
facto dum guerrejaveritis set guerrasedata de securitate et
garentia vobis et vestris tenear secundum formam
superiuscomprehensam. Et quodcumque stabilimentum vol collocamentum
ibi feceritisquocumque modo de honoribus rusticorum et inter
rusticos ego et Berengarius deCheralt habeamus ratum et firmum et
firmemus inde cartam gratis et sine aliquapecunia. Convenio etiam
vobis quod faciam sic quod nullus homo vel mulier nonaudeat
demandare, pignorare vel molestare quocumque modo in dicto
pignore,ratione debiti sive obligacionis Berengarii de Qeralt, sive
alia qualibet ratione.Dono quoque vobis et vestris licentiam dandi
pecuniam mutuam Berengario deCheralt et successoribus suis super
pignus prefatum usque ad .X. M. solidos Barchi-nonenses. Soluta
autem ad prefatum terminum vobis vel vestris summa iamdicta.XIII.
M. solidorum Barchinonensium bonorum cum additamento si ibi fuerit
fac-tum usque ad .X. M. solidos, vel solutis vobis vel vestris pro
singulis .XL.IIII. solidosBarchinonenses singulas marchas argenti
secundum quod vos vel vestri obtaveras,prenominatum pignus cum
omnibus superius comprehensis solventi scilicet michivel Berengario
de Queralt plenissime restituatis. Ego denique B[erengarius]
deQeralt per me et per omnes successores meos laudo et concedo
supradictum pig-nus cum pactis omnibus superius comprehensis vobis
Petro de Torrezella et vestris,sicut melius et plenius dici vel
intelligi potest, ad vestrum comodum et salvamen-tum, et sicut in
instrumento debiti et pignoris inter me et dominum regem
confec-
Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona
(1196-1213)
515
-
787 Podra ser idus, a.788 Data fijada por LABORIE: 30 de abril,
mircoles. Segn este mismo autor, el documen-
to siguiente, dado en Agramunt, debera figurar antes que ste.789
El abad FONT afirma que la eleccin de Pere Guillem II (1203-1221),
antiguo abad de
Sant Mart de Canig y sustituto del abad Arnau (1188-1203), se
hizo a propuesta del rey Pedroel Catlico con el beneplcito de Roma
y previa consulta al captulo (FONT, F., Histoire de labbayeroyale
de Sint-Michel de Cuxa, Perpignan, 1881, reed. Rennes-le-Chteau,
1989, p. 196).
to plenissime continetur, et si forte vos P[etrus] de Torrezella
feceritis serviciumepiscopo Ausonensi pro illo feudo suo, quod ego
nollem facere, super ilo feudohabeatis.
Datum VII die787 mense aprilis, per manus J[ohannis] de Berax
domini Regisnotarii et mandato eius scripta a Petro scriptore, sub
anno Domini .M.CC. Tercio.
Signum Petri Dei gratia Regis Aragonie et Comitis
Barchinone.
Petrus Ausonensis sacrista. Ego R[aimundus], Dei gratia
Terrachonensis archie-piscopus, confirmo. Signum Berengarii de
Cheralt. Signum Guillelmi de Cardona.Signum Raimundi Gaucerandi.
Signum Bernardi de Perella. Signum Guillermi deCervaria. Signum
Berengarii de Anglesola. Signum Garcie Romei. Signum Bernar-di de
Vilagelans. Signum Raimundi de Gurg. Signum Bernardi de Monte
regali.Signum Petri de Sancta Eugenia. Signum Guillermi
Durfortis.
1203 abril, 30788. Vilagrassa 384
Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, atendiendo
a la situacin de granpobreza que padece el monasterio de Sant
Miquel de Cux, declara nulas todas las enajena-ciones realizadas
por el abad Arnau y ordena la restitucin de sus bienes789.
a. Ed. Gallia christiana, VI, Instrumenta, Iglesia de Elna,
Pars, 1739, n. XV,cols. 486-487 (Ex chartario minor Coxan).
b. Reg. y ed. fragmentaria MIRET, Itinerario, III, p. 271.
Reg.: IBARRA, Estudio, I, n. 132 (de b).
Petrus rex Aragonum monasterium Cuxanense collapsum
restaurat.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum et comes Barchinone, universis
hominibus deterra nostra, quibus presentes directe fuerint littere,
salutem. Notum vobis facimus,quod quia monasterium S[ancti]
Michelis de Cuxano ad tantam venerat destructio-nem et inopiam quod
nec Dei nec hominum ibidem digne servitium fieri poterat,de communi
et unanimi voto fratrum eiusdem loci ad honorem Dei electus est
ibiPetrus Sancti Martini abbas, ut per eum, Dei interveniente
gratia, idem possitmonasterium reparari, quod quia sine nostro non
videbatur posse fieri adjutorio,habito magnatum et sapientum nostre
curie consilio, donationes prediorum etvenditiones, et honorum et
possessionem alienationes ab Arnaldo eiusdem lociquondam abbate
factas, omnes irritas esse decernimus, et prorsus evacuamus,
etpresentis scripti aucthoritate emparamus, et predicto restituimus
monasterio. Man-damus autem omnibus emptoribus et donatariis, ut de
pretio, si quid predictoquondam abbati dederunt, stent arbitrio et
cognitioni Guillermi Ausonensis Epis-
Martn Alvira Cabrer
516
-
copi et Petri eiusdem sacriste et Guillermi Durfortis, vel si
omnes interesse nonpoterint, duorum cognitioni. Scituris ipsis
emptoribus et donatariis pro certo,quod si eis non adquieverint,
predictum monasterium ab omni eorum petitioneabsolvimus, et ne
aliquid eis postea ex hoc facere teneatur. Precipimus et manda-mus,
insuper firmiter et districte jubemus omnibus creditoribus de terra
nostra,quibus ab eodem monasterio aliquid debetur, ut tam de
pignoribus, que indehabent et tenent, quam de alio debito, usurario
vel non usurario, predictorumtrium vel duorum stent per omnia
cognitioni. His etenim plenariam eis super hisdisponendis
concessimus licentiam et potestatem. Presenti autem rescripto
nullelittere a nobis impetrate seu impetrande numquam in aliquo
obesse valeant ullomodo: sed huiusmodi mandatum nostrorum perpetuam
obtineat firmitatem.Datum in Villa Grassa, die Mercurii ultima
Aprilis, per manum Johannis de Beraxdomini regis notarii de mandato
eius scripta, sub anno Domini MCCIII.
1203 abril. Agramunt 385
Ermengol VIII, conde de Urgell, con la aprobacin del rey Pedro
el Catlico, dota el altardel monasterio de Poblet con un censo
anual de 100 s. de las rentas de la ciudad de Lleida.
A. Carta partida, AHN, Clero, Poblet, carp. 2.079, n. 5.B.
Traslado de 1466, AHN, Clero, Poblet, carp. 2.079, n. 6.C. Copia
ss. XVII-XVIII, AHN, Cd. 1226-B: Privilegia Regia de Poblet, n. 18,
pp.
37-38.D. Copia s. XVIII, AHN, Cd. 1244-B: Privilegia Regia de
Poblet, n. 18, pp. 44-
45.
Reg.: IBARRA, Nuevas aportaciones, p. 74.
(A) In Christi nomine. Notum sit cunctis hominibus presentes
atque futurisquod ego Ermengaudus, Dei gratia Urgellensis Comes,
per me et per omnes meos,bono animo et sponta/nea voluntate et vis
remissionem peccatorum meorum etpro salute anime mee, accipio
Altare Beate Marie Virginis Monasterii Populeti adinduendum et / ad
instruendum in perpetuum. Ita quod ad ipsum Altarem BeateMarie
proprie scilicet pro pannis et alii omnibus exadementibus atque
apparamen-tibus ipsius altaris assigno et dono / annuatim C.
sol[idos] censuales in perpetuum,scilicet in Civitate Ilerde
numeratis in leudis, et in omnibus meis redditibus truse-llorum
ipsius Urbis, et hoc bene et vis pace / per secula cuncta. Et est
sciendumquod Ego P[etrus] dicto Abbas Populeti cum consilio et
voluntate omnis nostriConventus concedimus et laudamus vobis
Ermengaudus, Dei gratia Urgellensis /Comiti, et vestris post vos,
Altare Beate Marie Virginis nostri Monasterii ad induen-dum et ad
parandum in perpetuum, et convenimus eum tenere bene ethonori/fice
paratum, et indultum semper scilicet cum estis predictis C.
solidis,quos nobis et Monasterio nostro donatis et assignatis pro
salutem anime vestre.Item, ego Ermengaudus, Dei gratia /
Urgellensis Comes, volo et mando meis Baju-lis et quibus ibi meum
locum tenuerunt quod istos Centum sol[idos] persolvanturin prima
paga de primis quatuor mensibus. /
Quod est Actum apud Acrummontem, mense aprilis sub Anno
Domini.M..CC..III. S[signo]num Ermengaudi Urgellensis Comitis, qui
hoc scribere et fir-mari roga/vi. S[signo]num Alvire eiusdem
comitisse, qui laudo et firmo.S[signo]num Petri Abbatis.
S[signo]num A. prioris. S[signo]num B. sacriste. S[sig-no]num R. /
cellerarii majoris. S[signo]num Petri de Conchabella. S[signo]num
B.subprioris, nos qui hoc laudamus et firmamus. S[signo]num Poncii
de Heril. /
Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona
(1196-1213)
517
-
S[signo]num Guillelmi de Cervaria. S[signo]num Gomballi de
Ripellis. S[sig-no]num Bedocii Acrimontis. /
Signum [signo] Petri Regis Aragonum et Comitis Barchinone, qui
hoc laudo /et concedo. /
Petrus de Coschone, qui precepto domini Comitis scripsit et hoc
[signo]impressit.
1203 mayo, 23. Besal 386
Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, dona al
monasterio de Sant Perede Besal la escribana de dicha villa y de
todas las parroquias de alrededor que seindican, en especial para
ayuda del monje presbtero que celebra all la misa por l ypor su
padre.
[B]. Traslado de Pedro el Ceremonioso, Archivo del monasterio de
Sant Perede Besal (no encontrado en el ACA, ni en el ADG).
a. Ed. MONSALVATJE, Coleccin diplomtica del condado de Besal,
XII,n. DCL, pp. 66-68.
Reg.: IBARRA, Estudio, I, n. 133 (de a).
Cit.: ES, XLV (1832), p. 129. IBARRA, Nuevas aportaciones, p.
74. CATAL IROCA, P. y BRAS I VAQUS, M., Castell de Besal, eix dun
estat, Els castells cata-lans, III, pp. 31-43, esp. pp. 35-36.
Nos Petrus, Dei gratia rex Aragonum, Valentie, Mayorice,
Sardinie et CorsiceComesque Barchinonensis, Rossilionis et
Ceritanie, attendentes illustrissimumdominum Petrum, bone memorie
regem Aragonum et Comitem Barchinonensisatavum nostrum, ob remedium
anime sue et parentum suorum, dedisse et conce-disse domino Deo et
monasterio Sancti Petri Bisulduni et abbati ac fratribus eius-dem
in perpetuum scribaniam ville Bisulduni et omnium circunstantium
parro-chiarum ab Oloto usque ad Ficarias et a Balneolis usque ad
Albananum et Ledo-nem et usque ad castrum de Fenestris cum carta
sua tenoris sequentis:
Manifestum sit omnibus tam presentibus quam futuris quod ego
Petrus, Deigratia rex Aragonum et Comes Barchinonensis, ob remedium
anime mee meorum-que parentum, dono, laudo et concedo atque votive
in helemosinam offero Deo etmonasterio Sancti Petri de Bisulduno et
tibi Petro abbati et fratribus eiusdem locitam presentibus quam
futuris in perpetuum scribaniam tam testamentorum quamaliarum
cartarum, sive quorumlibet instrumentorum tocius ville Bisuldini
omniun-que circunstantium parrochiarum ubicumque sint ab Oloto
usque ad Fficarias et aBalneolis usque ad Albanianum et Ledonem et
usque ad Castrum de Ffenestris talimodo que predictam scribaniam
integre cum censu et semoratico et cum omnisaliis suis directis
habeatis, teneatis et possideatis libere, potenter et absolute in
per-petuum tam vos quam omnes successores vestri, sine aliquo meo
meorumqueretentu et sine aliquo vinculo vel impedimento alicuius
persone. Precipio etiam etregia auctoritate in perpetuum statuo
quod infra prefatos terminus nullus clericusvel alius audeat cartas
vel testamenta facere vel scribere sine consensu et
voluntateabbatis predicti monasterii vel notarii sui constituti,
sciendum tamen esse voloquod predictam donacionem scribanie
specialiter facio in auxilium sustentacionisillius monachi
presbiteri quem prelibatus abbas cum conventu per se et suos
suc-cessores constituerunt in eadem ecclesia Sancti Petri
celebraturum missam cotidie
Martn Alvira Cabrer
518
-
790 Viladerols, a.791 Adam, a.
pro anima domini Ildefonsi felicis memorie patris mei et mea in
perpetuum. Etpromito vobis quod predictam scribaniam faciam vos
habere in pace et quiete, etego et mei simus inde vobis deffensores
et garantes contra cunctos. Si quis autemcontra hanc donacionem
nostram venire presumeret non solum iram et indigna-cionem regie
magestatis incurreret, sed etiam solo ausu pena mille aureorum
puni-retur, nulla siquidem carta prius a curia nostra impetrata vel
im posterum contrahec impetranda huic nostre privilegiate donacioni
vel constitutioni obstante, uthec autem supradictam semper firma et
inconvulsa maneant, ab eodem prenomi-nato abbate in quantitate
trecentorum solidorum barchinonensis profiteor michiservicium
fuisse de bonis eiusdem ecclesie. Datum Bisulduni, .X.. kalendas
juniianno Domini millesimo ducentesimo tercio.
Sig[signo]num Petri regis Aragonum et Comitis
Barchinonensis.
[Signo] Petrus Ausonensis sacrista.
Sig[signo]num Guillelmi Durfortis. Sig[signo]num Guillelmi de
Viladecols790.Sig[signo]num Guillelmi de Corrone. Sig[signo]num
Petri Poncii vicarii et baiuliBisulduni. Sig[signo]num Petri
portari domini regis. Sig[signo]num RaimundiPomicerii.
Sig[signo]num Petri de Blandis notarii domini regis, qui mandato
eius hocscripsit die et anno quibus supra.
1203 mayo 387
Adn791 de Salas dona y vende a Berenguer, abad de Montearagn y
arzobispo de Narbo-na, y a sus sucesores unas casas y heredades en
Tierz.
A. AHN, Clero, Montearagn, carp. 631, n. 19.a. Ed. BARRIOS,
Documentos de Montearagn, n. 187, pp. 276-277.
Noticia s. XVIII, AHN, Cd. 278-B: ndice del Archivo del
monasterio de Monte-aragn, T, n. 27, p. 368.
1203 mayo, 30. Ferentino 388
Inocencio III censura a Berenguer, arzobispo de Narbona y abad
de Montearagn, y leordena renunciar a la abada de Montearagn o
dejar el cargo de arzobispo.
B. Copia coetnea, AV, Reg. Vat. 5, fol. 87r-v, n. 81.a. Ed. PL,
215, cols. 83-84.b. Ed. MANSILLA, Inocencio III, n. 273, pp.
302-304.c. Ed. Register, V, n. 81, pp. 127-129.
Cit.: BREQUIGNY, Diplomata, II, n. 81, p. 1.292. HGL, 3. ed. VI,
p. 233. POTT-HAST, n. 1.928. ROQUEBERT, Lpope Cathare, I, p. 1.465.
SMITH, Innocent III, p. 38.
Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona
(1196-1213)
519
-
792 Las disposiciones del Papa Inocencio III en relacin con esta
cuestin son del 23 demayo de 1203, por lo que los docs. reales
fueron posteriores, vase UBIETO, Disputas,pp. 223-224.
[d. 1203 mayo]792 389
Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, ordena al
obispo Garca (deGudal) y al cabildo de Huesca que no impidan que el
captulo de Lleida se haga cargo de lasiglesias que le corresponden
por decisin pontificia, comunicndoles que ste tiene orden
desustituir a los clrigos que se opongan a dicha disposicin.
B. Copia s. XIII, ACL, Llibre Vert de la Catedral de Lleida,
fol. 13r (mod. 57r).a. Ed. UBIETO, Disputas, n. X, p. 239.
Cit.: UBIETO, Disputas, pp. 223-224. SMITH, Innocent III, p.
212.
(B) Petrus, Dei gratia rex Aragonum et comes Barchinone,
dilectis Garcie epis-copo et capitulo Oscensi, salutem. Sicut
novistis domni Pape litteras et mandatumsuscepimus et transactionem
que de consensu parcium facta est inter Hylerdensemet Oscensem
ecclesias, sicut auctoritate ipsius pape facta est et nos teneri
facere-mus. Unde cum coram nobis consilium Tarrachonensis et
Narbonensis archiepis-coporum habuerimus, prout nobis est mandatum
modis omnibus efficere curare-mus, vobis districtissime mandamus,
ut in ecclesiis que per predictam transactio-nem episcopo
Hylerdensi et ecclesie eius advenerunt, nullam molestiam vel
inquie-tationem eis facere presumatis set ipsum episcopum pacifice
prenominatas eccle-sias possidere permitatis. Quod si quis vestrum
ausu temerario contra mandatumdomni Pape et nostrum venire
presumpserit, tamquam contra personam nostramfacientem et quasi res
proprias nostras invadentem ipsum talem reputabimus eum-que taliter
ad hac presumptione coarcebimus, quod omnibus aliis metus
incucieturet perpetuam iram et indignationem nostram incurret, et
insuper mandavimusepiscopo Hylerdensi ut si clerici predictarum
eclesiarum, si obediri noluerint, pos-sit eos inde abicere et alios
in eis restituere.
[d. 1203 mayo] 390
Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, ordena al
clero y al pueblo de Per-tusa, Laperdiguera, Monroy, Presiena,
Torres, Peralta, Almerge, Fornillos, Azlor, Alberuela(de Tubo),
Adahuesca, Colungo, Bielsa y Gistan, que segn decisin pontificia
deban depertenecer a la Iglesia de Lleida, que acaten a su obispo
si no quieren incurrir en la ira regia.
B. Copia s. XIII, ACL, Llibre Vert de la Catedral de Lleida,
fol. 13r (mod. 57r).a. Ed. UBIETO, Disputas, n. XI, p. 240.
Cit.: UBIETO, Disputas, pp. 223-224. SMITH, Innocent III, p.
212.
(B) Petrus, Dei gratia rex Aragonum et comes Barchinone,
universo clero etpopulo de Pertussa, de Perdicaria, de Monte Rubeo,
de Presigneneg, de Turribus,de Peralta, de Almerge, de Fornellis,
de Azlor, de Alberola, de Avosca, de Colungo,de Belsa et de Gestau,
salutem. Notum vobis facimus quod litteras domni Pape etmandatum
suscepimus, ut transactionem que de consensu partium facta est
interHylerdensem et Oscensem ecclesias sicut auctoritate ipsius
Pape facta est, et nosteneri faceremus. Unde cum ecclesie vestre
episcopo et ecclesie Hylerdensis adiu-dicate sunt secundum
predictam divisionem, vobis in ea qua possumus districtione
Martn Alvira Cabrer
520
-
mandamus ut episcopo Hylerdensi, qui episcopus vestre est,
debitam obedientiamet reverentiam impendatis, et cum ad ecclesias
vestras venerit sicut episcopum ves-trum honorifice suscipiatis.
Quod si quis nostrum contra mandatum nostrum etdomni Pape venire
ausu temerario presumpserit, sciat pro certo quod iram
etindignationem nostram incurret, et si clericus est mandamus ut
episcopus Hyler-densis eum a benefitio suo perpetuo amoveat et
alium ibi instituat, si vero laicus estmandamus merinis nostris et
iniuriam predicto Hylerdensi episcopo factam ita vin-dicent ac si
proprie nostre persone facta fuisset.
1203 junio, 6. Perpiny, iglesia de Sant Joan 391
Guillem dOrtaf, obispo de Elna, emite sentencia en el pleito
entre el rey de Aragn Pedroel Catlico, de una parte, y Fina, viudad
de Ramon de Sant Lloren, de la otra, por la quedeclara nula la
renuncia que el monarca hizo en 1197 de los castillos de Sant
Lloren de laSalanc y Sant Hipolit de Rossell, que a su vez haban
sido entregados por Ramon de SantLloren al rey Alfonso el Trovador,
a favor de Fina en razn de su juventud en el momento dela
renuncia.
B. Traslado coetneo, AD Pyrnes Orientales, 1B. 8, n. 373.
Cit.: ALART, Privilges, p. 85, n. 2. MIRET, Itinerario, III, p.
80. BISSON, FA, I,pp. 149, 242, 245 y 253.
Notum sit omnibus quod controversia fuit inter Petrus Ausonense
sacrista etGuillelmus Durfortis, procuratores domini Petri, Dei
gratia regis Aragonensis etcomitis Barchinonensis, ex una parte /
et ex altera parte inter dominam Finam,uxorem quondam Raimundi de
Sancto Laurencio, tenentem castra Sancti Lauren-cii et Sancti
Ipoliti, ex constitucione viri sui Raimundi de Sancto Lau/rencio, a
quadictus rex pretaxata castra petebat constanter affirmans ea
fuisse data et tradita abeodem Raimundo de Sancto Laurencio domini
Ildefonso regi bone memorie patrisuo. Sic instrumento donacionis
unde facto, quod prevero preduceberat, contine-batur quod, contra
domina Fina prefata allegabat, ipsum dominum Petrum regeremisise et
solvisse / donacionem illam pretaxato Raimundo de Sancto
Laurencioviro suo. Quod sacrista et Guillelmus Durfortis,
procuratores domini regis, nega-bant, afferentes quod si hoc etiam
verum non potebant / facere periudicium domi-ni regi, quod eo
tempore quo hoc dicebatur fuisse factum dominus rex erat minor.XX.
annis. Quod idcirco ipsum esse in causam restitucionis affirmabant,
quam /fiere postulabant, afferentes de hoc speciale mandatum
habuisse a domino regesicut in litteris domini regis ad episcopum
Helenensem super hoc missis patebatmanifeste. Quod hac cau/sa
restitucionis racione sue jurisdictionis venerunt inexamen domini
Guillemi Elenensis episcopi. Cui etiam ex super habundanti
admaiorem cautelam sufficienter fuit probatum per testes ido/neos
et omni excep-cione maiores tunc tempus regem .XX. annis fuisse
minorem que vis ipsi episcopeet totius terre populo minor etas
regis fuerit manifesta. Ego itaque prefatus / Gui-llelmus, Dei
gratia Elenensis episcopus, consilio assessorum meorum,
cognoscensdominum regem in tali casu fuisse lapsum et lubrico sui
consilii, sua jura valde lesaet facilitate sue eta/tis manifesta
dampna incurrere, ipsum in presenciarum aucto-ritate mee
jurisdiccionis restituo et ipsi sua jura integra reservo per
sentenciammeam statuens / ne illa diffinicio possit ipsi vel suis
in aliquo preiudicium genera-re. Item ad perhennem rei memoriam et
maiorem huius restitucionis a me facteauctoritatem hanc pa/ginam
robore sui sigillo munio. Data hac sententia restitu-cionis apud
Perpinianum, in ecclesia Sancti Iohanis a domino episcopo,
videntibusRaimundo de Villa Longa chano/nico Helenensis, Raimundo
de Chaneto, Jaufre-do de Rochabertini, Bernardo Amelii et multis
aliis. Et Guillelmo Bernardi publico
Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona
(1196-1213)
521
-
793 Duda por fotografa borrosa.
notario Villefranche Confluentis, qui hoc / scripsit iussu
predicti episcopi .VIII.Idus Junii Anno Incarnationis Christi
.M.CC.III., cum literis dampnatis et supras-criptis in VII linea et
fecit [signo] hoc. Sig[signo]num Guillelmi presulis Elenensis.
Sig[signo]num Petri Coxanensis abbatis. Sig[signo]num Jaufredi
de Rochaberti-ni. Sig[signo]num Raimundi de Caneto. Sig[signo]num
Raimundi de Villa longapreceptoris Elenensis. / Sig[signo]num Petri
de Sancta Maria presbyteri [?] Ele-nensis. Sig[signo]num Eximeni
vicharii. Sig[signo]num Guillelmi Adalberti. Sig[sig-no]num
Guillelmi Gailardi. Sig[signo]num Johanis Andree. Sig[signo]num
Guillel-mi de Villa Rosa.
Guillelmi Bernardi publicus notarii prenominatus, qui predicto
interfuit judi-cio iussu prenominati episcopi, predictos testes hic
scripsit iussu eorumdem in dieet anno quo [signo] supra.
I[Guillelmi]793 Bernardi fideliter transcripsit hic ab originali
instrumentoin eodem die et anno superior denotato. Nichilque in hic
translato addidit minuitvel mutavit et hoc sig[signo]num
reiteravit.
1203 julio, 1 392
Pere dArag y su hijo Pere reconocen una deuda a Perfet, baile
del rey en Barcelona, porun montante de 3.738 s., suma de la que
2.900 s. son deducidos por seis tiendas sitas a laentrada del
edificio de la alhndiga de Barcelona, quedando una deuda de 838 s.
a sercobrada en sus obras de piedra.
A. Perforado y daado, ACA, Cancillera, Pergs. Pedro I, n. 154.B.
Traslado de 1817, MIRET Y VIVES, Traslado, fol. 140.C. Traslado de
1820, BOFARULL, Traslado, I, fols. 187v-188r.a. Ed. BISSON, FA, II,
n. 107, pp. 201-202.
Cit.: BISSON, FA, I, pp. 126, 144, 147, 167, 270, 284-n. 84, p.
263. ORT, Renda ifiscalitat, p. 119, n. 265.
(A-a) Sit notum cunctis quod Ego Petrus de Aragona et filius
meus Petrus con-cedimus / et recognoscimus tibi Perfecto, baiulo
Domini Regis, quod persolvistinobis pro Domino / Rege .CCC.
morabetinos ex una parte, de eximento quod inpreteritis tribus
annis pertinuit / domino Regis de molis, et ex alia
parte.M.DC.XXXVIII. solidos in denariis. Item / fiunt .III. milia
.DCC.XXXVIII.solid[i], de quibus laude Iohanis Montis Iudaici et /
Bernardi [R]ubei cadunt duomilia .DCCCC. solidi pro illis VI.
operatoriis [...] / introitu alfondachi Barchinoneet voltis se
tenentibus super eadem operatoria et super [........]/tum introitum
quececiderunt. Sic igitur remanent .DCCC.XXXVIII. solidi quos
domino / Regi debe-mus, pro quibus convenimus operari in predicto
alfondacho ad [.]/.LX.solid[orum] miliarium petre cum missione
nostra tamdiu quosque computatis .LX.solidos pro / unoquoque
miliario petre compleantur predicti .DCCC.XXXVIII.solidi. Et hoc /
habeat et recupere[t] dominus Rex vel tu aut quislibet alter pro
eoin nobis et in rebus nostris / mobilius et immobilius in quibus
accipere volueris vel[] sine suo dampno. Actum / est hoc kalendas
julii anno .M.CC.III.
S[signo] Petri de Aragona, qui hoc laudo et firmo.
Martn Alvira Cabrer
522
-
794 daret, a.795 Nota de IBARRA: No tiene suscripcin notarial.
Todo de la misma letra.796 La villa de Rubielos fue tomada por las
milicias comunales de Teruel al mando del
juez Pedro de Armillas.
1203 julio, [1-2]. Zaragoza 393
Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, exime a los
habitantes de Zaragozay a sus descendientes del pago de lezdas,
peajes o cualquier otra costumbre en todo lugar de sureino.
A. Original sin sello y restos de tiras de badana, AM Zaragoza,
R-9.B. Transcr. IBARRA, Estudio, II, n. LXII.a. Ed. CDCZ, I, n. 33,
p. 122.
Reg.: IBARRA, Estudio, I, n. 134.
Cit.: IBARRA, Nuevas aportaciones, pp. 74 y 77.
(A) Manifestum sit cunctis tam presentibus quam futuris quod ego
Petrus, Deigratia Rex Aragonum et Comes Barchinone, cum presenti
scriptura inviolabiliter /duratura, concedo et dono toti populo
Cesaraugustano et eorum successoribus inperpetuum quod in aliquo
loco regni vel terre mee non teneantur ipsi / omnes autsinguli, nec
etiam illi qui cum eis faciunt comunem vicinitatem, dare lezdam
sivepedaticum seu aliam quamlibet consuetu/dinem sed liberam et
perpetuam ex hocobtineant franchitatem. Ut autem hec donatio
teneatur eis firmiter et magis inte-gra, presentem paginam signo et
sigillo meo confirmatam et corroboratam eis tra-do, constituens et
firmiter mandans quod nul/lus audeat eam in aliquo infringere,quod
qui faceret iram meam incurreret et pro pena mille aureos michi
donet794. /
Data Cesarauguste mense julii, per manum Johannis de Berix
domini Regisnotarii et mandato eius scripta, / sub Era M.CC.XL.
prima.
Signum [signo] Petri Regis Aragonum et Comitis Barchinone, qui
hoc laudo,concedo et confirmo.
Huius rei testes:
[1. Col.] Garcia Romeu, senior in Calataiub. Artallus, senior in
Alagone.Berengarius de Attencia in Turol.
[2. Col.] Aznarius Pardi in Iacca. P[etrus] de Alcala in Osca.
Loferrencus inLuna795.
1203 julio. ...cuando fue tomada Rubielos796 394
Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, ordena a
todos sus sbditos delobispado de Zaragoza que abonen los diezmos de
las posesiones que fueron de musulmanes yahora son de cristianos, y
de las que stos enajenen a aqullos.
B. ALS, Cartulario Pequeo, fol. 127, doc. 519 y fol. 148, doc.
577.C. ALS, Cartulario Grande, fols. 45b-45a, doc. 46.a. Cit. y ed.
fragmentaria PANO, La Santa Reina Doa Sancha, p. 80.
Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona
(1196-1213)
523
-
797 rex Aragon come Barchinone, b.798 cel, b.799 andeat, b.
b. Ed. CDCZ, I, n. 34, p. 123.c. Ed. CSSZ, II, n. 772, p.
463.
Reg.: IBARRA, Nuevas aportaciones, p. 74.
Cit.: CARUANA, Historia de la Provincia de Teruel, p. 50 (1204).
UBIETO, Historia deAragn. La formacin territorial, p. 285. UBIETO
ARTETA, A., Historia de Aragn. Divisio-nes administrativas,
Zaragoza, Anubar, 1983, p. 119.
(c) Dominus Petrus rex precepit ut de possessionibus qui
devenerunt ad christianos demanibus sarracenorum vel in posterum
devenerint integre solvantur decime et primicie ecclesie.
Petrus, Dei gratia rex Aragonum, comes Barchinonensis797,
potestatibus et aliismilitibus necnon burgensibus et aliis
hominibus in episcopatu Cesaraugustanomanentibus, salutem. Mando et
sub obtentu fidelitatis omnibus precipio ut dehereditatibus vel
honoribus que fuerunt quondam sarracenorum et postea inmanu
christianorum devenerunt vel devenerint, unde ecclesia decimam et
primi-ciam accepit, integre decimas et primicias ecclesiis et
clericis detis tam de parte ves-tra quam de parte sarracenorum.
Illud inde precipimus et fortiter mandamussarracenis exarichs qui
predictas hereditates vel honores excolunt et laborant
quodfideliter ex parte sua decimas et primicias integre tribuant
necnon etiam de heredi-tatibus, quas ipsi sarraceni de christianis
emunt vel798 in pignore accipiunt, integreet absque fraude
ecclesiis et clericis tribuant. Quisquis autem contra hoc manda-tum
nostrum temere vel perturbare presumpserit meum amorem perdet et
insupermille morabetinos mihi pectabis et indigationis mee
vindictam asperrime sentiet.Et ut nullus unquam miles vel alius
homo aut sarracenus tam presumptuosus inve-niatur qui decimas et
primicias que usibus ecclesiarum sunt dedicate et alia
ante-cessoribus nostris eis sunt concesse et a nobis confirmate
audeat799 retinere nec ullacalliditate vel machinatione sanctam Dei
Ecclesiam decimis et primiciis audeatdefraudare, precipimus merinis
et baiulis nostris auctoritate nostra posse eos coge-re ad dandas
decimas. Facta vero carta in mense iulii, quando fuit captus
Rubiols,Era M.CC.XL.I.
1203 julio, 22. Lleida 395
Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, y Ermengol
VIII, conde de Urgell,junto a Gombau, obispo de Lleida y Roda,
inauguran la construccin de la Seu Vella deLleida.
Placa conmemorativa moderna, conservada en el Museo Provincial
de Lleida,reprod. en la Seu Vella de Lleida (s. XIX)
Copia s. XVIII, RAH, Col. Traggia, V, Documentos del Archivo de
Lrida, fol.199v, n. 2.
Reprod. ES, XLVII (1850), p. 17.Reprod. MONFAR, Historia de los
Condes de Urgel, I, pp. 427-428, esp. p. 428.Reprod. MIRET,
Itinerario, III, p. 271.Reprod. LLADONOSA, Histria de Lleida, I
(1991), p. 342, n. 46.
Martn Alvira Cabrer
524
-
800 Dice VILLANUEVA: El ttulo de Scala Dei lo puso el Rey Don
Pedro (Viage, XX, p. 157).
Cit.: BEUTER, P.A., Segunda parte de la Cornica General de toda
Espaa, y especial-mente de Aragon, Cathalua, y Valencia, reimpr.
cast. Valencia 1604, lib. II, cap. xx, p.104. VILLANUEVA, Viage,
XVI, pp. 82-83 y 129. ARCO, Huesca en el siglo XII, p. 81
(inau-guracin en 1201 y consagracin por el obispo el 30 mayo 1204).
LLADONOSA,Histria de Lleida, I (1991), pp. 297 y 342 (y
anlisis).
Reg.: IBARRA, Estudio, I, n. 135 (de MIRET).
ANNO DOMINI MCCIII ET XI / KALENDAS AUGUSTI SVB DOMINOINO/CENTIO
PP III. VENERABILI GON/BALDO HVIC ECCLESIE PRESIDEN-TE INCLIT/US
REX PETRUS II ET ERMEN/GAUDUS COMES URGELENSISPRIMA/RIVM ISTIUS
FABRICE LAPIDEM POSUERVNT / B.. OBIGIONIS /OPERARIO EXISTENTE
PETRUS DE / GUMBA M ET FABRICATOR.
1203 agosto, 7. Letrn 395 bis
Inocencio III otorga a la reina Sancha de Aragn la proteccin
apostlica sobre los bienesque recibi de su esposo el rey Alfonso el
Trovador.
[A]. AMSI.
Reg.: PANO, Santa Mara de Sijena. Humilis Soror, III: Parte
Documental, n. 206.
Veneranda sedes apostolica.
Datum Lateranense VII Augusti, Pontificatus nostri anno VI.
[a. 1203 agosto, 18] 396
Guillem de Montrodon hace un prstamo de 900 s. al rey de
Aragn.
Mencionado en el Testamento de Guillem de Montrodon antes de
entrar en la Ordendel Temple (18 agosto 1203), ACA, Cancillera,
Pergs. Pedro I, n. 158; trad. cat. A.PLADEVALL, Guillem de
Montrodon. Mestre del Temple i tutor de Jaume I, Lleida,
PagsEditors, 1993, pp. 31-32.
Cit.: PLADEVALL, Guillem de Montrodon, pp. 30 y 49.
Preterea est sciendum, quod dominus rex Aragonis debet mihi
.DCCCC. solidosbarchinonensium de quibus dono Deo et dicte domui /
Milicie Templi .CCCC. soli-dos per mea ornamenta et per mea
necessaria. Quingentos autem solidos qui rema-nent, mando dari
predicto fratri nostro Ferrario, ut solvat omnia mea debita, et
deillus qui remanserit solutis debitis ut hornet et hereditet
ecclesiam Sancte Marie /Montis rotundi, ad honorem Dei et Sancte
Marie, et in ad remedium anime mee.
1203 agosto, 18. Lleida 397
Pedro el Catlico, rey de Aragn y conde de Barcelona, concede al
monasterio-cartuja deSanta Maria de Scala Dei todas las tierras
situadas entre el coll de Sant Maral, el ro de Siu-rana, el trmino
de Cornudella y el collado de Godafrn, ensanchando el trmino de
Poboleda,sin perjuicio para que los pobladores posean heredades en
aquellos trminos800.
Pedro el Catlico, Rey de Aragn y Conde de Barcelona
(1196-1213)
525
-
801 Debo y agradezco esta referencia a Damian J. Smith.
A. Original con sello roto, AAP, Pergs. Scala Dei, S32801.B.
Copia s. XVII sin testigos, AHN, Cd. 1234-B: Registro vniversal de
totes les
escriptures que estan en lo Archiu de Scala Dei, fol. 36r-v.C.
Transcr. de B, IBARRA, Estudio, II, n. LXIII.a. Ed. VILLANUEVA,
Viage, XX, doc. XLIV, pp. 263-264.
Reg.: AAP, Catlogo del AAP, n. 32. MIRET, Itinerario, III, pp.
271-272.IBARRA, Estudio, I, n. 137 (de a y B). TRENCHS, El Montsant
y sus monasterios, pp. 213-214 y n. 28, p. 228.
Cit.: MORERA, Tarragona Cristiana, I, p. 532. MORERA, Provincia
de Tarragona,p. 421. FONT RIUS, Cartas, I, p. 768. CATAL, Comentari
marginal (Priorat), Elscastells catalans, IV, pp. 452-453.
(B) Notum sit cunctis quod ego Petrus, Dei gratia Rex Aragonum
et ComesBarchinone, ob remedium anime domini patris mei et parentum
meorum meiqueipsius, dono et concedo monasterio Sancte Marie Scale
Dei, de ordine Cartusiensi,hos terminos sicut inferius scribuntur,
scilicet: a parte orientali a loco qui diciturcollum de Gadafre
sicut descendit aqua usque ad mansum Raymundi de SanctoMartino, et
deinde usque ad collum Sancti Marcelli unde ascendunt per camposde
Gavaldan, et inde transeunt per vineam Ermengaudi, et inde
ascendendo