This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Układ pokarmowy
Jama ustna Miażdżenie, fragmentacja i nadtrawianie pokarmu, percepcja smaku, przepływ powietrza oddechowego, ochrona przed drobnoustrojami, artykulacja mowy
Na podniebieniu miękkim i policzkach również błona podśluzowa
v Nabłonek wielowarstwowy płaski§ Rogowaciejący (podniebienie twarde, częściowo
dziąsła, brodawki nitkowate przednio-środkowej części języka) – udział w żuciu pokarmu
§ Nierogowaciejący – pozostała część jamy
JAMA USTNA Błona śluzowa
• Śluzówka żująca – wokół zębów, podniebienie twarde, górna powierzchnia języka – miejsca narażone na silne tarcie w trakcie żucia – nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący
• Śluzówka specjalna – błona śluzowa grzbietu języka, pełni jednocześnie funkcję żującą oraz zmysłową
nabłonek wielowarstwowy płaski nierogowaciejący
Funkcje błony śluzowej jamy ustnej
ü Osłaniająca –nabłonek nieprzepuszczalny dla drobnoustrojów (oprócz wirusów), rogowacenie komórek nabłonka.
ü Odnawiająca – równowaga między tworzeniem nowych komórek, a ich złuszczaniem się.
ü Obronna – pełni ją wydzielana ślina (lizozym, IgA) ü Smakowa - kubki smakowe z komórkami będącymi
receptorami smaku.
Funkcje błony śluzowej jamy ustnej
ü Resorpcyjna – zdolność wchłaniania pewnych związków chemicznych (nitrogliceryna, alkohol, cyjanek potasu, środki rozpuszczalne w tłuszczach), wykorzystywana w celach terapeutycznych. Największa zdolność wchłaniania – dolna powierzchnia języka
ü Czuciowa – w błonie śluzowej obecne receptory dotyku (ciałka Ruffiniego), ucisku (ciałka Vater-Pacciniego), bólu, ciepła, zimna.
ü Wydzielnicza – liczne drobne gruczoły ślinowe w całej jamie ustnej (oprócz głównych gruczołów ślinowych).
Gruczoły ślinowe uchodzące do jamy ustnej
Jama ustna Ujścia małych gruczołów uwalniających wydzielinę w systemie ciągłym (językowe, wargowe, policzkowe, podniebienne)
Trzy pary dużych gruczołów ślinowych: v Przyusznev Podżuchwowev Podjęzykowe
Małe gruczoły ślinowe uchodzące do jamy ustnej
Jama ustna – błona śluzowa właściwa i podśluzowa (bez podniebienia twardego i dziąseł) małe gruczoły śluzowe, surowicze, śluzowo-surowicze, uwalniające wydzielinęw systemie ciągłym (językowe, wargowe, policzkowe,
podniebienne)
Małe gruczoły ślinowe uchodzące do jamy ustnej
vGruczoły wargowe v Gruczoły policzkowe v Gruczoły podniebienne v Gruczoły językowe
Gruczoły wargowe Łatwo wyczuwalne gruczoły leżące w blaszce właściwej błony śluzowej: Cewkowo-pęcherzykowe - śluzowo-surowicze
Gruczoły policzkoweMałe gruczoły leżące w błonie podśluzowej o charakterze śluzowo-surowiczym
Małe gruczoły ślinowe uchodzące do jamy ustnej
Gruczoły podniebienne - Podniebienie twarde Występują w błonie śluzowej, szczególnie w okolicach przejścia w dziąsła.Małe gruczoły ślinowe o charakterze śluzowym.
Gruczoły podniebienne – Podniebienie miękkie W błonie śluzowej zwróconej ku jamie ustnej występuje gruba (do 5mm) lita warstwa gruczołów śluzowych. Na powierzchni zwróconej ku jamie nosowej – nieliczne gruczoły śluzowe
ü Kubki smakowe z komórkami będącymi receptorami smaku. Smak słodki – na końcu języka, słony – przednia połowa brzegu języka, kwaśny – tylna połowa bocznych części języka, gorzki – tylna część języka, umami - glutaminian.
Komórki czuciowe
Komórkimacierzyste
Brodawki liściaste
Kubek smakowy
v Komórki typu I ciemne, podporowe (ok. 60% ) (ziarna wydzielnicze w apikalnej powierzchni - GAG)
v Komórki typu II jasne (ok. 15-20%) v Komórki typu III (ok. 5-10%) – komórki
receptorowevKomórki typu IV niezróżnicowane komórki
podstawne – komórki macierzyste)
50-150
Rozpuszczalne substancje chemiczne (tastanty) wiążą się z receptorami TR1 i TR2 obecnymi w mikrokosmkach komórek smakowych
Schemat budowy ściany dalszych części przewodu pokarmowego
Tętnica
Błona mięśniowa
Błona podśluzowa
Błona śluzowa
Tkanka limfoidalna
Duży gruczoł
Żołądek
Jelito cienkie
Jelito grube
Błona surowicza
Nabłonek żołądka
Kosmki i nabłonek Jelita cienkiego
Nabłonek jelita grubego
Żołądek
Dołki
Gruczoły
Dno i trzon
Odźwiernik
Błona śluzowa
Błona podśluzowa
Błona mięśniowa
Wpust
Gruczoły śluzowe
Gruczoły właściwe
Gruczoły – komórki śluzowe i endokrynne (G-gastryna i D - somatostatyna)
Błona śluzowa żołądka
• Nabłonek jednowarstwowy walcowaty – powierzchnia gruczołowa
Śluz wydzielają: Nabłonek powierzchniowy Komórki gruczołów wpustowych Komórki szyjki gruczołów właściwych Komórki gruczołów odźwiernikowych
OdźwiernikWpust
Trzon
Gruczoły właściwe żołądka
Komórki okładzinowe
Komórki główne
1. Komórki śluzowe szyjki 2. Komórki macierzyste3. Komórki główne4. Komórki okładzinowe5. Komórki dokrewne
Gruczoły właściwe żołądkaKomórki główne (najliczniejsze – szyjka i dno) Podobne w strukturze do komórek gromadzących ziarna zymogenu (pepsynogen). Wydzielają pepsynogen (42,5 kDa) → pepsyna (35 kDa) (pH poniżej 5,0). Sekrecja stymulowana przez acetylocholinę. Egzocytoza pepsyny bardzo szybka.
Komórki okładzinowe (górna część szyjki) Połączone z kom. głównymi kompleksami połączeń międzykomórkowych. Produkują H+ i Cl- (HCl) oraz czynnik wewnątrzpochodny (czynnik Castle’a) –wchłanianie wit. B12. ØBardzo liczne mitochondria (40% objętości komórki) –dostarczają ATP dla transportu H+ ØKanaliki wewnątrzkomórkowe z mikrokosmkami ØH-K-ATP-aza (80% białek błonowych mikrokosmków)
Kwaśna wydzielina (pH 0,9 – 2,0) ze stężeniem H+ o 1 mln x większym niż we krwi. Acetylocholina wzmaga wydzielanie gastryny → HCl. Histamina wzmaga efekt acetylocholiny i gastryny – receptor H2 (H2-R). Antagonista H2-R - cymetydyna.
q Gruczoły wpustowe § cewkowe o przebiegu krętym § głównie komórki śluzowe,
miedzy nimi komórki endokrynowe i okładzinowe
q Gruczoły odźwiernikowe§ rozgałęzione cewkowe § głównie komórki śluzowe –
śluz zasadowy § komórki endokrynowe G (gastryna) i D (somatostatyna)
q Błona podśluzowa – tkanka łączna właściwa (włókna kolagenowe, limfocyty, granulocyty kwasochłonne, komórki tuczne, liczne naczynia krwionośne i limfatyczne)
q Błona mięśniowa (miocyty gładkie) § Warstwa wewnętrzna skośna - głównie we wpuście i wzdłuż
krzywizny większej § Warstwa środkowa okrężna – cała ściana żołądka § Warstwa zewnętrzna podłużna – gruba we wpuście ü po rozkurczeniu, wypełnienie żołądka pokarmemü mieszanie pokarmu z sokiem żołądkowym ü przesuwanie treści pokarmowej do dwunastnicy q Błona surowicza, czyli otrzewna trzewna
Żołądek
Jelito cienkie Dwunastnica Jelito kręte
Błona śluzowa KosmkiKosmki
Krypty jelitowe
Błona podśluzowa
Gruczoły dwunastnicze (Brunnera) – wydzielina zasadowa (pH 8,8 do 9,3)
• Enterocyty z rąbkiem prążkowanym • Limfocyty śródnabłonkowe • Komórki kubkowe
(śródnabłonkowe gruczoły jednokomórkowe)• Komórki kępkowe • Komórki M • Komórki endokrynowe
Grudka limfatyczna
Komórki krypt jelitowych
• Komórki macierzyste • Enterocyty • Komórki kubkowe • Komórki Panetha • Komórki endokrynowe Enterocyty
Komórki kubkowe
Komórki PanethaŻyją ok. 20 dni. Gromadzą zymogen Wydzielina ochrania nabłonek powierzchniowy przed patogennymi mikroorganizami. üTNFα - prozapalna ) infekcja, uszkodzenie tkanki üLizozym – odcina wiązania peptoglikanu bakterii (brak w kom. człowieka) ü Defenzyny
Krypty – ciągła produkcja i odnowa komórek nabłonkowych
Jelito grube
GALT
ØBrak kosmków i fałdów okrężnych ØLiczne komórki kubkowe w nabłonku ØBardzo dobrze rozwinięte krypty jelitowe
v Absorpcja NaCl i wody (zagęszczanie treści pokarmowej), witamin, minerałów, środki uspokajające, przeciwbólowe, steroidy
vWydzielanie śluzu do światła (konsystencja treści pokarmowej) v Formowanie mas kałowych v Udział flory bakteryjnej w wytwarzaniu wit. B12 i Kv Ochrona przed antygenami (GALT)