4G3 DIVI CYPRIVNI m XXXni. Prinia scnlenlia crescerc cl gcnnrarc A iuisil : Primiis /lomo, inquif, dc terrai Ihno, sectindus prxccpit, secunda caniincntiani snasit. Cum adliuc rudis mundus ct inanis est », copiam '• foecunditatc gencrantes propag.imnr, ct crescimus ad liumnni ge- iieris augmentum : cum jam rcferuis est orl)is ct mundns impletus, qui capcrc conlincntiam possunt, spadonum more vivcnles, casirantur ad regnum. Nec lioc jubct Dominus, sed horlatur ; ncc jugum neces- silatis imponil, quando maneat voluniatis arbitrium liberum. Sed cum liabilationes multas apud Patrem suuni dicat(Joan.xiv,2), melioris babilaculi liospitia demonsiraf.Habitacula istameliora vos petilis,carnis dcsidcriacaslrantcs, majorisgratiajprsmium in cflcles- libus oblinelis. Omnes quidetn qui ad divinum lavacrum Bapliismi sanclilicatione pcrveiiiunt , homincm illic liomo de coelo ^. Quain ille de limo, tales et qui de limo ; el qualis coelestis, tales et ccelestcs. Quomodo poitaviiims imaginem ejiis qui de timo est, portemus et imaginem cjus qui de caelo est (1 Cor. xv, 47-19) llanc imaginem virginitas porlal, porlat iniegritas, "" saii- ctilas portalct veritas ; porlant disciplinac Dei nicmo- rcs, jusiitiam cuin religione relinenlcs, stabiles in lidc, huiniles in tiniorc, ad omncm lolerantiain for- tcf, ad susliiiendam injuriam iiiiles, ad faciendam misericordiam facilcs, fraterna pacc unanimes atque concordcs. XXIV. Qure vos singula, o bonse virgines, obscr- vare, diiigerc, implcrc debciis; qux Duo el Cliristo vacantes, ad Dominum, cui vos dic:\siis , et majore veterem gratia lavacri salutaris cxponunt, et innovati B et meliorc parlc praicedilis. Provcctic aiinis, juniori- Spiritu sancto, a sordibus contagionis anliqua^ ilcraia nalivii.ite purgauinr. Scd naliviialis iicrata; voliis major sancliias ct verilas competit, quibus desideria iamcarnis et corporis nulla sunl. Sola in vobis qiia> sunt virlulis et spiritus ad gloriam remanscrunt ". Apostoli vox cst, quem Dominus vas elcctionis succ dixil, quem ad promcnda •^ mantlata coclestia Dcus LECTIONES VARIANTES, bus fucite magisterium : minores natu, prajbcie com- paribus incitainenium. Hortainentis vos miituis cxci- latc, aemulis de virlute documentis ad gloriam pro- vocate. Durate fortiier, spiritaliicr pergiie, perveniie feliciier. Tantum incmcniote tiinc nosiri, cum inci- piet in vobis virginilasiioiiorari. " Esset Oxon. ex omnilm mss. Est Impr. * Cojiiosa Ar. Copia foecunditatis Bod. 1 , 2. yer. Voss. i. ' Ad gloriam deest m Ar. MR. tl Pronierenda IUR. «^ Secundusdecoclo Thu.Foss.Corb. STEPH. BALUZII NOT^. XXIII. — Habitaiiones. Codex Fuxensis mansiones. bns, ncque in ullo eorum veterum exemplarium qui- Quod fortasse meliiis est. Nam in capite xiv, Evan- p bus usus sum, id esl viginti septem. - J -•' ~ ' =- •"•• ^" ^ Virginitas honorari. Id est, cuin in vobis Dominus martyriiim coeperithonorarc, ut scriptuiii csl iii libro de Laude martyrii, pag. 55:2, quiindo ignes au( cruces, ul aii in lioc ipso libro de Habitu virginum, pag. 175, sanctusMartyr, autferrumvelbestias paiiemini utco- roiiain inartyrii accipiaiis. Prudentius in Carmine de gelii secuiidiim Joanneni , ad quod istic resplcit Cy- priaiius, legitur iii cditiune vulgala: In doino patris niei mansiones mullce sunt. Sed bcic mcminisse oporlet Cypriaiium aha versione usum csse quam ea qua nos uiimur. Ad divinum lavacriim. Iia posui scculus fidem unius libri iiiei vcleris. Aique ca lectio milii videtur opti- iiia. Nani alia esi adiiKidum iiiiricata , qua: iia liabet: Omnes quidem qui ad diviiiwn miiniis el patriuin Bap- tisini sanctificatione perveniunt. Quid '" eniin heic facit vox pairiitm '.' Et laineii illa habeiur iii codice Seguic- riaiio ct in scx aliis. Alii sepieni et vetcres ediiioiics prefcrunl palrimoniuin, Becccnsis pnd-inm. Sed iiul- iuiii lioruni vocabuloriim congruii liulc loco,niea qiil- (leni sentcntia. Si (|uis tamen horum alteruirum retiiicrc volueril. non rcpugno. Quomodo portavimus. Kefcrl lianc postremam libri isiius pariein sancius Augustinus lib. iv de Doctiina christiana cap. 21 sanclo Fructuoso cpiscopo Tarraconeiisi : Carcer chri- sticolis gradus coronw est. Hieronymus iii Qux- stione xi ad Hedibiam : Triumphus Dei est passio marlyrum et pro Chrisli nomine ciuoris eflusio et intcr tormenta Iwlitia. Virginitas igilur iiicipit lioiiorari cum virgo f brisiiana incipit pali pro nomine Christi. Cy- priaiius in libro de Uiiiiate EcctesicB, pag. 201 : Coii- fessio exordium gloriw esl , non meriium jum co- roiice, nec perficil laudem, sed initiat digiiitalem, ct Episl. Lxxvii, iid Marlyres, p;ig. 159 : l''ustibiis cwsi prius giaviler et ufjticti per ejusiiiodi poenas initiaslis confessionis veslrce gloriosa primordia. liide illa quc- rela Secuiidx virgiiiis el niarlyris, quu! cum videret XXIV. — iiinor^j na(u prirfrete.Post isla Pameliiis.cui D Buniiam sororem suain (lagellari, clamavit ad judi- pra-ivcrat edilio qun; dicitur Gravii, adjecit ex codice cein : Cur soiorem meam gtoriu nfftcis, me vero ejiis Afnigenicnsi ct ex Coloniciisi, mujoribus miuisierium; gloiiie non paieris esse pariicipem'.' Celerinus in tpi- idqiie optiiiici|iiadrare ail. Ego non dispulo an optiinc slola ad Lucianum, pag. 29 : iiic coronet te cujus no- iiuadrei. Illud tantuin aio, mc ideo expuiixisse hx-c men confessus es. duo vocabula, quia;illa nuii inveiii In anliqiiis cdilioni- LIBER DE LAPSIS. A»r.iMENTUM. — Pollicitiis crat frequenter Cypria- tius quid scriplurum de ratione lapsoriim : Iwc igiliir nus, ubi primuin pax Ecclesia; reddila foret , se cer- libro promissis satisfacit. F.t in primis, ob ociilos STEPII. BALUZII miJE. DE LAPSIS. — Lihri isiiiis, iit ab aliis jam obser- valuni esi, mentiuncm facii ipsc Cyprianiis Epist. u pag. 66, el Ponlius diacouusin viia ejus, tuin etiain sanclus Augustinus et sanctus Fulgenliiis in locis in- fra notatis. Adduiit aliqui Eiisebium Cxsariensciii, sed falso. Dccepit cos indiligciitia. Cum enim Rufi-
16
Embed
Patrologiae cursus completus : sive biblioteca universalis, integra, …documentacatholicaomnia.eu/02m/0200-0258,_Cyprianus... · 2009-09-28 · 4G3 DIVICYPRIVNI m...
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
4G3 DIVI CYPRIVNI mXXXni. Prinia scnlenlia crescerc cl gcnnrarc A iuisil : Primiis /lomo, inquif, dc terrai Ihno, sectindus
prxccpit, secunda caniincntiani snasit. Cum adliuc
rudis mundus ct inanis est », copiam'• foecunditatc
gencrantes propag.imnr, ct crescimus ad liumnni ge-
iieris augmentum : cum jam rcferuis est orl)is ct
mundns impletus, qui capcrc conlincntiam possunt,
spadonum more vivcnles, casirantur ad regnum. Nec
lioc jubct Dominus, sed horlatur ; ncc jugum neces-
silatis imponil, quando maneat voluniatis arbitrium
prius giaviler et ufjticti per ejusiiiodi poenas initiaslis
confessionis veslrce gloriosa primordia. liide illa quc-rela Secuiidx virgiiiis el niarlyris, quu! cum videret
XXIV.—iiinor^j na(u prirfrete.Post isla Pameliiis.cui D Buniiam sororem suain (lagellari, clamavit ad judi-
pra-ivcrat edilio qun; dicitur Gravii, adjecit ex codice cein : Cur soiorem meam gtoriu nfftcis, me vero ejiis
Afnigenicnsi ct ex Coloniciisi, mujoribus miuisierium; gloiiie non paieris esse pariicipem'.' Celerinus in tpi-idqiie optiiiici|iiadrare ail. Ego non dispulo an optiinc slola ad Lucianum, pag. 29 : iiic coronet te cujus no-iiuadrei. Illud tantuin aio, mc ideo expuiixisse hx-c men confessus es.
duo vocabula, quia;illa nuii inveiii In anliqiiis cdilioni-
LIBER DE LAPSIS.
A»r.iMENTUM. — Pollicitiis crat frequenter Cypria- tius quid scriplurum de ratione lapsoriim : Iwc igiliir
nus, ubi primuin pax Ecclesia; reddila foret , se cer- libro promissis satisfacit. F.t in primis, ob ociilos
STEPII. BALUZII miJE.
DE LAPSIS. — Lihri isiiiis, iit ab aliis jam obser-valuni esi, mentiuncm facii ipsc Cyprianiis Epist. upag. 66, el Ponlius diacouusin viia ejus, tuin etiain
sanclus Augustinus et sanctus Fulgenliiis in locis in-
fra notatis. Adduiit aliqui Eiisebium Cxsariensciii,sed falso. Dccepit cos indiligciitia. Cum enim Rufi-
465 LIBER DE LAPSIS. 4CG
posita ctm gaudio lam insperaia Ecclesiw pace, e« A licerepotest ut non,quiDominurn tolo corde et anima
confessorum caterorumque stanlium in fide constantia
promptior, hic solliciimlo securior. Ille appropin-
qnar.te liora sua, jam malunis inv^ntusesl; liic for-
tasse dilaiiis csi qui , pairimnnio derelicto, Idciico
secessil quia non erat negaUirus : conlilereiur uliqueci fuis.sci ei Ipse deientus.
IV. lifls marlyrum coelesies coronas, has confesso-
nim glorias spiriiales, has sianiium frairum maxi-m;i8 eximiasque virtutes nioestiiia uua contrisial.
participo. Cuin pbmgentibus plango, cum dcnciitibus
defleo, cum jnceiilihus jaccre me credo. Jaculis illis
grass;mtis^ inimici inea simul meinbra pcrcussa sunt,
saivienlcs gladii per mea viscera iransicrunl. immu-nis et iiber a persecutionis incursu fuisse non polest
animus. Iii prosiraiis fralribus et me prostravit af-
fectus.
V. Habenda lamen est,
fr.itrcs dilectissimi, raiio
vCriiatis, nec sic mcniem debet ei sensum persecu-tionis inl'est;c teuebrosa '
caligo ciccasse, ui niliil re-
inanserit lucls ct luminis unde divina pra;cepta pcr-
spici possini. Si cladis causa cognoscitur , et medela
vulneris invenltur. Dominus probari fainili;iin suam
vohiit;ct qiiia iradiiani nobis divinitus discipliiiamquodavulsam iioslrorum viscerum parieni violenms G pax longa corrupcrai, jacentem (idem ei pene i, ut
In proslhitis. Oplaliis li|). i, nonnnllos fnHeslumproslravil iii morie;n.
. y.— Paxloiiga coiTKpcrn^. Saiicius Augu.vtiiiiis iii
Epislnl;! ad ISoiiiraciiiin coiiiitem ; Decuit ciiim cossolticitiido quos negiHjintes securilas feceral. Siilpiliiis
... .. .Nani
i|iiis iniriiix'lam paliens urbis lain lcrreus ul lonoal sc!
iHfBr.u Codex Fuxensis iinpeiu. Paulo posl inI.OC ipso hbro, nec prt>strmu, e,l peisecuiwnh Unpeiu.
'overus lib. Ji saor;e llislori;e : Pterique eoritin loiigariirsum pace corrupli. i:i infni : Hiirsiim corrupli ton-
gm pacis mnto idolis libaventnl. Vollciiis P.ilcrcnluslib. II, Paniioiiia insolens tonya- pacis boiiis. El Taci-liis lib IV Aiitintium Inidil Pisoiiein fiiisse paoe incu-riosiim. Juveiiali» Sal. vi : ^unc putimur longx pacisiiuita. Lik;iiiiis lib. v : Loiigaquc in pnce quielos bcl-lorum
priiiiitssparsil jiiror. .Mndcsius in libro de Vo-cabulis rei iiiililaris : Longa secuiitas pacis hoinmesparliin ad delectulionem olii, paiiiin ad civilia irndiixil
officia. Cicsar lib. ii de Bcllo civili : Mullitudo iiisoleiis
dtuiuiniliileolii. Cassi;nius lil». v, c;ip. 1!) : Scilicel nepacisolio mites Clirisli tcniescens incipiat obtivisci coii-slinttiomim suariim gloriosa ceriamiiut, ac securiialisiiurlia dissotulits ptwiniorum slipeiidiis ac triumplio-ruin ineiilis defraiidetur. Sniictiis Leo P.ipa ser-nioiie II iii solemiiilule E'piphani;c : Yigilaiiler cn-venda sutit ilta discrimina quie de otio ipsius pacisoriunlur. Vide nolas nosiras ad librum vi Salviaiii.
m UBM DE LAPSIS. noita dixerlin , tlorinienlcm ccnsura ccelesiis crexit ; A liacio coloratl. Ail dccipienda corda sinipiicitim cal-
tibus in Ecclesia frairibus, habere argentum largilcr
cumqiie iios pcccatis nosiris amplius mereremur,
clemcntissimus Dominus sic cuncta moderatus est,
ut lioc omne quod gestiim est exploratio potius qiiain
persecuiio videretur.
VI. Studebantaugendo pairiinonio singuli, el, ol)liti
qiiid credenles aut sub Aposlolis ante feeissent aut
semper facere deberent, insatiabili cupiditatis ardorc
ampliandis facultatibus iiicubabant. Non iii sacerdoti-
blis "religio devota, non in ministris'' (Ides integra,
non in operibus misericordia, non in moribus disci-
plina. Corrupta barba in viris, in feminis forma
fucata, adulterati post Dei '*'maiiuSoculi, capilli men-
LEGTIONES VAIUANTES.a SacerdotlisiJOd.l. i. Jji> Ministeriis Bod. i. 4. Thu. Foss. Lwn. Manul. Gromv.
Lips.
STEPH. BAH3Z1I NOTiE.
' Proslituere cum gentihus NC 1. Pem.<i QuaisluosasnuiiUinas Bod. 4.
Aniplius mereremur. Ita antiquseeditioues. Erasmus
scripsit amplius pati mereremur; quod ego reperi in
qualuor antiquis exempiaribus. Gravii (|ux dicitur
cditio id quoque babuit, sed minuiiore charactere
scripluiu, ut inlelligi daretur dubium videri an esset
Cypriani. Vox aiiiem pati iion invenitur in octodeciui
exemplaribus nostris neque in qiiinque Anglicaiiis,
neque in editionibus Manutii et Morcllii. Ego suppo-silam arbitror a quodam sciolo qui putaret seusumnon esse iutegrum absque illo vocabulo, siout Freiii-
shenaius ad librum ii Historiarum Taciti, ubi legitur
tncipi vicloriam raius, cxistimal vocem ratus adje-ctam esse ab aliqiio cxlraneo, qui deessc aliquid beic
putabat. Erasmi lameii editio posset adjuvari ex eo
quod paulo post seqiiitur, quid non perpeli tales pro
peccatis ejusmodi mereremur.
VI. In ministris. DuO iibri vbteres habent mi- Cnisteriis.
Capilli mendacio cotorati. Iiifra in hoc libro,
pag. 191, et quw capillos tuos inficis. Ovidius lib. iii,
de Arte amandi : Feminu canitiem germanis mficitlierbis. Marlialis lib. vi, Epigr. 57 : Menliris fictos
uiigiiento Phcebc capillos. Columella in pra;ralioiie li-
hroriini de He rustica : Capilum et ciipilloruiii concin-
nalores non solitm ipse nudivi, sed el ipse vidi. Videnoias ad librurii de Habitu virginuin iii vcrbo lapiUis,
pag. 5i8.
Jungere cum iiifidelibus. Cilai liunc loi^iim saiictiis
Aiigilstimis, lil). i'"
deConjiigiisiidnlierims (ap. 2! :
Qnamvis beatissimus ('.yprianus inde non dnbilei nec in
ciitnin riialrimonii, atque id csse dicut proHlituere gcn-tililjiis meinbra Clirisli. llem iii libro de Fide el Ope-ribus cap. 19, Ul)i hinc ctdligil (pucdaiii uno s;eculo
iiilcr.via cssc (\\ix in alio noii liccbaiit. Sane Tertul-liauus (Idcel niiam liilci regulam esse immulabilem, W(.'nicra vcro corrcctioiiis et disciplin:^^ .idiiiiitiie
giisliniim in Epislola ad Boiiifacinm de rariis Consuc-Indiiiibns Fcclesiarum et provinciuruni. Ilipidiiymiislil). I coY.lra Jovininnum : Jnngunlur geniilibus tt
Eiislncliiiim de Custcdin virgiititalis : Si uulein et ilUu
qna: virgincs suiil ob alius tamen cnlpas viryiiiilcte cvr-
poriim iion salvanlur, qiiid fiel illis qucc vroslilucrunt
menibra Clirisii? Conciliiim Arelateiise primum ca-iHiiift il : Dc puellis jidelibus qua; genlilibus jungunlurptticuil ul aliquanlo teinpore a comiiiuiiione sepurentiir .
Vide Rigallii observaiioncs in librum ii Teriulliaiii udVxorem. In tiliilo Codicis 'Mieodosiiini de Nhpiiis
genlilium, pracipihir iil nulli prdvinciiiliiim, cnjiis-cuiii qiic ordiiiis aiii loci riierit, ctim barbara sit uxore
coiijiigium, nec ulli geiitiliuiii provineialis femina to-
puiclur, ei sj conlra factuni fucrii, capilaliier expic-
tur. Geniiles istic, ut recle observat Jacobus Cotlio-
fredus, iion dicunlur respectu fidei seu religioiiis,verum respectu Romaiionim, barbari, ct specialimii qui ex variis gcntibus felicitatem Ronianam seqneil-tes se ad iiiiperium contulerant. Itaqiie provincialibusopiioiiuiilur, id est Ronianis, non eiiam Christiaiiis.
norUimenlo. Ilaec est editio Manulii, cuin sii-
periores ediliones habereul ornnmenlo. LectioneinMaiiutiiiiiam inveni in duodecim veiustis codicibus.Alii exlai in aliis septeiii , iii ediiicine Morelliaiia,et apud sancltim Augtisliiium lib. iii conlra Cresco-nium. cap. 56. Vide qiiai in similicasu adnotavi ad
Epistolam XV, pag. 401. Iii Concilio Toleiano iii,canone 10, legiiur /ior(am(;n(o concilii el alibi orna-mento.
Procuralores. Vetitum isiud semper in EcclesiaDei. Iiisigiiis est in ea causa locus in canone IG,poiicilii Cariliaginensis habiti P. C. Ilonorii XII oi
Tiieodosii VIII, exlatqtte apud Graiiamim 21, q. 2 :
Placuit ut episcopi. Vide Fpitomein juris pontificiiAiitonii Aiigustini lib. iv, tit. 73, et notas iiostras
ad librtim Agobardi de modo RegimimS ecclesiastici.
Vide eti;iin invectivaiii Jacobi Cardinalis Papieiisisadversus Joaiiiiem Cardinalem Ailrebatenseni. Siil-
pititis Severus lil). i Historim sacrw, cum dixissct
levilis nullam potestateiii daiam, quo liberius servi-
reiit Deo, addit : Equidem lioc exemplum non taciius
puin Vercellenseni iii libro de Uniiute Ecclesia ei
apud Thiiiiiani Valdenscin in Ductrina x de Sacra-
mentalibus. Hieronyiiius in Epislola ad Nepotianumdc Vila clericoruin : Glorla episcopi est pauperuin
inopicE providere. Jgnominia omniunt sucerdotum est
vropriis sludere dwiliis. Vide ;Pro»pcruin sive Ju-
lianuin Puineriuiu lib. iii de Vita contemplaiiva'"
,
cap. ^4.
Fundos rapere. Citat hunc locum sanctus Au-
giistinus lib. iv de Daplismo contra Donalistas, cap.10, et in Epislola ad ttacrobium. Jullanus Puineriiislib. 1 de Vila conteinplativu, cap. 13, liiqiiens de
episcopls : Fundorum terminos siiie lermino cupidi-talis exlendunt, et se passiin exquisiiis deliciis dtdunl
qwe animiim corpusque debilitant. De Potamio Olys-slpona: cpiscopo iia lcgilur iii libcllo preciiin Maiccl-lini et Fausliiii : Sed et Polainio iion fuit iimlla sacrai
fidei privvaricalio. Denique cum ad fiiiidum properatquein pro impia fidei subscriplione ab hiiperalore ine-ruernl iinpelrare, dans novas paeiias limjuw per iiuain
blasphemaverul , in via morilur, iiullos fructus fundivel riiionc percipiens. Hleronynius iii Epistola ad iNe-
poliaiiuin de \ Ita clerlcuruiii : Turpe est aiite fvrestacerdotis Chruii criici/iii el pauperis, et qui cibo
quoque vescebatur alieno, lictores consulum et mililes
excubare, judicemque provincim meliiis apiid te prun-dere quam in pulalio. Cui loco recte adjungi possnntca quu: Aniinianus Marcellinus llb. xxvii
,dicit de
conviviis episcopuruin 'Koinanoruin siii temporis,quos ait epulas curasse profusas, adco ut coruinconvivia regales superarent mcnsas. Vide suprapag. 444.
Justificationes. Novem libri nostri et sex An-gllcani elcdiiio Morelliana pra:feruiit ;usfiiias.
j)VIII. — Ascenderent appreheiisi. H*c est lectio edi-
tionis Aiiglicana-, quain conlinnaut vetera excm-plarla, quam veru Kigaltins iii ubservatloiilbus suis
ait esse vcrissiinam. Cxterum Manutlus ct Morclliusiioii luere prlini qui eain indiixeruiit, ut pntasscvidelur Kigaltius. Habetur eniiii in antiquis cdltio-
iiibus. Videqua: iiulauius ad Eplstolaiu vi, pag. 592.
Ad forum. Et hlnc in Capilolium. Naiii suprapag. 407 . adnotaiuin est furum fuisse juxta Capi-tulium.
ISegareiil. Posi ha:c .Manutius et Paineliiis adduiit ut ihus accenderent. Sed haiic lcciionem iiie-
victima ipse venisli; immolasli illic saliilem tiiam, spein
tuani, lidem tiiaiii luiiestis illis ignibus concremasli.
IX. Ac mullis proprius iiiteritus saiis non fuit.
Ilortamentis muluis in exitiuin <:
populus impiilsus
est, mors invicem lelhali puculo propinata esi ; ac, ne
quid deessei ad crimiiiis cumuluin, infanles quoque,
parentum manibus vel imposlii vcl attracti, amiscnint
dio nec recedimt ! Alibi qiioque vox aiidltur e coelo,
prcmoiiens quid Dei servos facere convcniai dicens :
Exi de ea, populus .meus, ne parlkeps sis delictorum
ejtis el ne perslringaris plagis ejus {Apoc. xviii, i),
Qiii exit el cedit e, delicii particeps iioii fit; plagis
vero ct ipse perstringiliir qui socius criminis inveni-
lur. Et ideo Domiiius in persecutioiie secedere et
fugere mandavit, atque, ut id (ieret, el docuit et fecit.
Nam, cum corona de Dei dignaiione descendai, ncc
possit accipi iiisi fuerit hora snmendi, quisquis in
Chrislo maiiens iiilerim cedit, non lidem negat, sed
lempus^expeclat : qui autemcum non secederetcc-
cidit , negalurus remansit.
XI. Dissimuianda, fratres dilectissimi, veritas non
parvuli quod in primo siatim naiiviiatis exordio B esi.nec vuliierisnostri maleriaeicausareiicenda. De-
fuerant consecuii. Nonne illi cum judicii dies venerit
dicent : Nos nihll inali dfecimus, nec, derelicto cibo
et poculo Doniini, ad profaiia contagia sponte prope-ravimus. Perdidit nos aliena perfidia, parciites sensi-
miis parricidas. Illi nobis Ecclesiam matrem, illi pa-trein Deum negaveruiit; ul, diim, parvi et impiovidiet tanti facinoris ignari, per alios ad consoriium cri-
minuin juiigimur, aliena fraude caiieremur.
X. Nec cst, proh dolor ! jnsta aliqua et gravis caiisa
qu;« laiUiim facinus excusei. Kelinqiienda erat pa-Iria el pairiiiionii facienda jactura. Cui eniin nas-
centi atque morienli non relinquenda quandoque pa-tria et patrinionii sui facienda jaciura est ? « Christus
non relinquatur, saluiis ac sedis seiernae jaciura ti-
cepit mulios patriinonii sui amor cxcus, iiec ad rece-
deiidum parati aut expediii esse potueruni quos facul-
tatessusevelutcompedesligaverunt. Illa fucrunt renia-
utserpeiiti lerrain, secundum Dei senienliam, devo-
raiiti prxda et cibiis nerent qui lerreslribus iiihx-rerent.
El idcircuDoiiiiiius, bonorum magister ct pramiuneiis
in fuluriim i : Si vis, inquit, perfectus esse, vade, vende
omnia lua, et da pauperibus, el habebit lliesaurum in
coelis ; et veni, sequere me. (Maiih,, xix, 21). Si hoc
diviles facereiil, per divilias suas ^ non perirent ;
thesaurum in coelo reponenies, hostem niinc et expu-
giiatorem^ domesiicum non haberent. Esset in coelo
nieatur. Clamai ccce pcr prophetam Spiritus sanc- C cor et animus et sensus, si thesaurus esset in coela:
tus : Discediie, discedile, exile inde, el immundum no- iiec vinci a saiculo possel qui unde vincerciur"', in sa;-
lite laiigere.Exile de medioejiis, separummi',riHifertis culo iiun Iiaberel. Sequeretur Dominum solutus el
viisa Domini ( Isa. lu, H). Et qui vasa sunt Domini liber ", ut Aposioli ei sub Apostolis mulii et noiinulli
ac leniplum Dei, ne iminunduni tangere et feralibus sa;pe feceruut,'"
qui, et rebus suis et parenlibus
LECTIONES VARIANTES.'
V I"'cquoinodo Voss. 2. Illic num Bod. 2. ii Horam Voss. 3.» Debuerat Voss. 1 . i Fjjes prodila et niens victa ross. 1 .
lixiliim .suum Oxon. j Sic xi Mss. El praiiiioiieiis el consulens Oxoii.a m^scio ciir Biiluz. hic vilerponul iiiali Goldh. k Noh suas Lam. Tht:. Foss. Voss.Jaclura est? Lit Chrislus Oxon. l Hosteni nunc expugnaloreni Oj:o(1..'Mindainini l/a»i. Qui portatis Lin. Bod. " Vincirstur EmendiU Gronov. Qbs. mon.p. 40.
" Securus et liber Bod., 4.
STEPH. BALUZII NOT^.!
»Et secedit pem. Lin. ross. 3.
inlerrogati negarent, ne eorum differrelur inleritus et
qin; qiiidaiii librarius anliqiius scripsil immoliiliirus.Alins supra lineam, ut luin solebai, scripsit vel sup-piiraturus. Ex bis duabus lectiuiiibus ii qui posleaseculi sunt eam elegerunt qua; illis magis placebal.Egu pncforu eain qu;e habet immolalurus, quaiii iionduliiio liiisse priniain. Naiii el iiiux sequiliir : Im-molasti hic siduiem tuam. Aliam lectioiiem adjiivarepossiinl liac verba Terlulliani ex liliro de Jejiiinis :
Saccis voliili el cineie conspersi idolis suis invidiain
supplicein objiciunt.IX. — Infiintcs qiioque. Cilat Iiiinc locuin sanc-
Ins Aiignstiniis in E|iisl(da «</ Uonifaciiim episcopum.Oplatiis lib. III : Omnibus locis leinpluin erul aiil sceliis.
Jiiquiuubantur prope morientes senes, ignorans pollue-
]) batur iiifantia, manibus parvi' pueri portabanlur ad
nefas, parenies incruenla parricidia facere cogebantur.Amiserunl parvuti. Hunc (|uoqiie locuin referl
sanclus Auaiustliius in Epistula ad Bonifacium episco-
210; in librodeOpereei F.teemofnjms, piig. 2i0; etlib. 111
TcKiiHonioriim lap. Gl, habel naufragaverunt a lide.
Sepiies. Qualuor libii veleres et ediiio Manniiaiiahaticnl centies
XIII. — Vcnfrniii. Iia veteips cdiiioncs et xxvii li-
liri vcieres, in qnibns |iOiio VeriTncnsciii ct Scgnie-rianuni, nisi qnod eiirnm Ires liabent B«ieruii(. Eras-nins scripsit venlurn ernnl.
In dolore. Codcx Lanionii per dolorem. Qiuid for-tasse nielius esl. Vide Epislolam ni Basilil ud Am-pinlochiiim, iibi iia(i:iide iis qni non ferentes doloresad iicgalioneiii Cbrisii iracli suni.
Itctnciaiiiibus. Qiiainor libri veteres prsefcrunt in
lucialioitibus, aliiis in Ivclaminibits.
Conijressione. Codcx Fiixensis coltiictalione.
Fatigatum. Moielliu> ct 1'amelius addiinl jam las-sum corput. Sed ego delcvi, quia ooij reperi in ullo
veicri libro quam in Beccensi. Sed tamen in vnriis
leclionibiis positis ab erudlio quodam in niarginibusedilioiiis Lugiluncnsis ainii 154!, adnotatum vidi
Cinitia liiinc locuiii ;Vim lassum. C;cs;ir llb. i de bcllo
Gallico dixil i)(?ifc«i(>«sej;Hnimn(«m corpus.In dotore delecil. Ilieroiiyinus iii caput 1 Epistdlie
P;iiili apostiili ad Galalas : In marlijrio non eadiiit
Cum senseril sanitalem. Jiilius Firmieiis in libro de
Erroie proranariini religioimm : Sic l.oino recepla su-
niinie et satuie sibi reddila qtiicquid wgrolantis corporis
vilio invitus passus esl, lioc lotum pro ulililate sua f:c-
tnm esse sUinlis animi jitdicio co»/((t'/Hi-. lnnoceiili'is
gico: laiiieiiani. Hiennymus iii Episiolaad Marcellamdo Onaso : Medici quos vocanl cliirurgicos crudetcspu-Iniilur et miseri sunt. Aniion est miseria alietiisnoti do-
tere vutneribus et morluns cnrnes iiictemenli secare ferro?Ideiii iii Epislola ad Amaiidiiiii |iiesbyl<riiiii : 1'ulridm
curnes fcrro indigent cl cauterio ; nec esl medicinw
culpa, sed vuliteiis, ciim crndcliiale cUmcnii uoii pnrcitmedicus ul parcal, swvil ul misirealur. Ideni iii Epis-tola ad .^lalrem cl Filiain : Pulridwcumesferro curan-lur et caulcrio. Siriciiis Papa iii Episiola ad Ilimeriiiin :
Ferro necesse esl exscindanlur vulnera quw fomenlorumnon senserinl medicinam. Eiiiiodiiis iii Vila Epipliaiiii :
Ai(i«//imm a nicdico ad ptcitissima curntionuinwgernd-dticlus est ab illo quiprimum putrila ferromembra de-secuil el laleiitem penilus a sinu viscerum produxil illu-
vicm. Xeiiophunin libru v de Pa:diu Cyri aii medicos
ges uisislere mcdtcinw, ju.xla quod necessaria ctira de-
poscet; cujus asperitntem clsi forsnn in prwsenli rcfu-
linpui^iiandishominibus ross. 2, 4. Pem.' I'ecialorum iiii. ^oss. 1.K CoiiUdil Ar. Bod., 2. Bcn.•» Dare se cunciis posse Imp. Dare se posse Bod. 2.
STEPH. BALUZII NOT.E.
<4<t'Wexi;uMa.lIir.inu|ucIcciiunemprntulillibrariiis,iitIctlor inlelligprelUberniii sibi esseeain pr;efcrre qu;esibi magis arrideret, ut s;cpe acciJitin libris veieribus.
Immunditiaipsius. Ita cliain lib. iii. Teslimoiiiuruin,cap. 91. .\l Cassiamis lib. vi, cap. 8 Collat. xii, cap.2, 01 CollaL XXII, cap. a, legil, in quo esl immundilia,peribit coram Doiiiino.
XVI. — Sprelis liis oiiinibus. Itesliluimiis liunc lo-ciini iili reperiliir in aiilii|uis exeinpLiribus in edl-rioiie Morclli;ina, ct iii ea i|ii;c dicitur Giavii. In qnoscculisuiniis tonsiliuin Ui£i;iltii ; qui qiiainvis reli-
iiuerit iii contexlu velcreni lectiiineiii, proniinliat iii
cbservatioiiibus suis illuiii qiiain nos revncaviiiiusesse verissiiii;iin.
Ante exomolvgesim faclam. Nimiriim apud sacerdo-les Dei, ul aii infia Cyprianiis in lioc liluo, pag. 190.Uuliiiiis in IVil. xxxi : Licel uulcin Deus dimiiial pec-cutii ex qito lionio in vulunlnle paiiilcl. tuiiien con/ilen-dumesl minislris Kcclesia; Vide Socralem lib. v, ca(). 19,cuin annol.ilionibus llenrici Valcsii. Vide etiaui iiiliam iioiis ad paginaiii 209, peccare ncc sutisfacere.
iii liliro de B;ijilisnio ; Scd neqite peccalum diiiiillit
netjite spirilum induUjel iiisi solits Deits. Item in liliro
de pudicitia : Quis eiiiin diiniltil delicta nisi solus Deus?S;iiiciiis Joaniies Clirysostonius llomilia iv iii caput i
M.ililiu;i, ait iieiuineiii posse pcccata diiiiittere iiisi so-iuniiiiodo Diviiiaiii Naluraiii. Guidu de Perpinianoscribeiis adversus lirrores Ariiienoruin aii : Dicitiit
eliiiin quud liomo non reinillere polesl peccala nisi solus
Deiis. Kuriciiis, lib. ii, Epist. il : l'iwsliibit , ulcre-
dimus, misericordia
ipsiiis ul qui pcenilendi vobis aiii-
mitm iiispirare digiiutus esl, qui solus polesl et siinare
corrupla et reparare collitpsn et delcre coininissn. VideMaldoiiaii Tractatum de Sacrameniis, pag. 255, se-cuiid;e editionis.
Pliiriiuum martyruin. Velercs ediiiones et oclolibri veleres liabenl plitrimum valcrc martyrum. Sedvux valere iion exlat in aliis :intii|iils.
XVllI.—/"'flcufJn/e.Veleresediiioiics cl novcm libri
481 LIBER DE LAPSIS.*
482
dlcenles : Quousque, Domine, sanclusetverus, nonjudi- A Noli , ait «, orare pro' populo hoe, el noli poslulare
pro eis in prece et oratione , quiacns el vindicas sanguinem nostrum de liis qui in lerris
inhabitant( Apoc. vi, 10) ? El reqiiiescere ac palien-
liam lencre adhiic jubenlur. Et quemquain posse ali-
quis cxi~tiniat remiltendis passirn donaiidisque pec-catisljonuin fieri contrajudiceni velle, aut priusqiKim
(orreplii luninvil. Erasmns scripsit coriepln cccidit
laninvil. Al Vdceni cecidil iiuIIuh vclenini llliioruin
iioslroruiii agiioscil, nisi qiiod diio cx illis babentcoiicidiL Noii e\larc ciiam iii Vfioiioiisi cl iii Ueuc-vcnlaiio , iteniqiie iii Segiiieri;iiio ,
iiiilii comprr-tlllll osi.
X.W, Minus. Panicliiis poslca voccni sibi posuit
m LIBER DE LAPSIS. 486
liqueruiU; relictam nutrix detulit ad magislraius. lili \ Domini sangiiine polus de ptfllulis viRceribus enipit.
aliis exemplaribus. Kgo sane nuspiam illam invcni in
iis quibus usus siim.
Paitem mero. lia omues libri veleres et editiones.
Plllioeanus tamen liabel panem mordidil mixtum.
Arcere. Quaiuor libri velcres prajfcriinl cnvere. In quno tamensciiptumest aicereetsiipralineam velcavere.
Riidis auimn. Iiifra, in libro de Bono Palieiiliae,
pag. 251 : Plornlu el gemitu rudis auima tcstalur.
Teriullianus in Apologctico : Ftigientem animatn no-
vam expectn, excipe rudent sntiguiuem. Hieronymus in
Kpisiola ad Clesiphiinlcni adver.sus Pcligianos : As-
seris posse homiuem esse sine peccato , si vetit ,et post
gravissimum sonmum ad decipiendns rudes animas
jruslra conaris adjuitgere iion absiiuc Dei grutia.
FatebatuT. Duo libri velercs testabatur.
Calicem diacoiius. Vide Beveregium ad canonem ii
syiuidi Ancyranse. Similcm fcrme hisloriam de (pia-
daiii juvenciila Araba nalidne narrat Prospcr in libio
inscripto Dimidium temporis, cap. 6.
Ofc(iiraii(i6ns. Iia qiiindcciin libri veteres et editio-
nes Maimlii ei Morellii. Velcres et oclo vetcra exein.
plaria liabeni o()duittii(i()Hs. Qu;udiscre|iaiilia orta esl
cx commulalione lillciaruni.
ca qua; sequuntur in lioc loco La<Uanlii, tiiro ptianialius lociis ejus ex libro iv divinarum institutionum,cap. 27 , ubi de hac ip.sa re agens scribii , quidammiitistrorum noslroruin sucrilicanlibus dominis adsiste-
vent.
lntra. Non adinonerem me mulasse pro eo quodPamelius posuit inter, iiisi iia tue facere cocgissctauciorilas veiermn excmplarium. Quippe omnia, si
duo tanlum excipias , babeiit inira. Iia eiiam habeteditio Morellii.
csse an iniiiislri illi fucriiit iiiiiilslri Diiicleliaiii aut
Chrisliaui. Chiisiiaiiospuno fui se osicndunl ciiaiii
bauir lidelibus a mmislris, et unusquisque parienisuam deferebat doniiim ut communioiiein accipeiel..\t pnstea, cum tntus orbis factus fuissct chrisliaiiiis,dcceiis ct congrucns visuin est in loco ccrlo ct tulo
eam rcpnncie'^' ul ea siaiim disiiibuereliir sumcre
volentibiis ,iion in occulto, ut in primis cccle-i;c
saxiilis, sed palani et publice et statini cum qniscii|icrei.
Domini fanctum. Id esl Eucharislia, quain in iiii-
liis clHisiiaii.T religionis unusiiuisque donium fero-
bat ui sil)i ipse liberc comnuiiiioneni corporis CliriBti
imiierliretur, Terlulliaiius in libio ii ad Uxorem :
Non sciet maritus quid secielu ante oinnem cibum gus-lcs. Vi:le qu;« nolainiis ad libriim di; Bnno palicntix.
Manibus indigitis. Codcx Voronensis, uiius meus,cl dun Anglicani liabcul iiir/it/iKKi»,
4R7 WVI CYPRIANI
nil. Documcnlo uiiius oslcnsum esl Dominnm recc- A Deus aulein in eorde'^ (I Reg. xvi, 7). Ipsc quoqiic
derc cum ncgalur ,nec inimcreiiiilms ad salulem
prodesse qiiod siimilur, qiiaiido gralia saliilaris iii ci-
Pmnileniiam non agentes... confiienies. hia priniiiincnicrsere e typographia Manuiii. Iiiveni in tribus
.;intiquis codicibus. Desunt auteiii iii sexdecim etin cdiiione Morcllii.
CiMim «i6i. Anlea in omnibus edilionibus ct inomnibus fcre codicibus manuseripiis legebniiir quein.Facile erat exisiimare repoiienduiii esse ^iinm. Ettiincn c.im leciionein, quam puto e.se verissiinam,nuspiam reperi nisi in codice Kemensi sancii Dio-nysii. Ciius .Anglicanus pnefert qiia;.
Irn. ll;pc csi scripiura viginti vcterum cxempla-num noslrorum et octo Anglicanornm. Eorum auc-loiiusimlii (versuasit ut iia poncrem pro eo quodcditiones babent centura, quamvis lia;c quoque leciiobona git et reperiaiur in quibusdam libris vete-nbus.
libri nosiri, et scx Aiiglicani prseferunt /irfe majoreel timore meliore. Alii sexdecim ita quoquc habeiii,nisi quod In illis scrjpiiim est mcliores. QiiatiiorIiabent majores. Epiiome Lactantii cap. 43 : tugrnlopopulo ab hairedilaie sunimolo, aliam sibi plebem fidc-liorein de exteris genlibiis congregaret.
Qui confusus. Ita veieres editiones et iredecimlibri veteres. Tres alii liabcnt : Qui confusus mefuerit, confundain el ego eum coram Palrc nieo quiin cmlis esl. Beccensis, Qni confusus fueril me corain
homiiiibus, confundel. Coiilra, in aliis diiobii.s scrip-tiim est : Qui me confessus fuerit, confilcbilnr emnfitius hominit. Sic eiiam supra, Epist. ix, |raj;. 18.
At leciio qua; habet Qui confusus exiat eliaiii siipra,
(lelur. Novella Antbomii A. dc Bouis vacaiilibiis :
iSequc eiiim utiud iinperulvria: maieslali vhlelur nc- p ila loqiiilur Cypii;5niis iii lihro de llnbiln Virginconinindnm qiiuin comiiiunc jns omnibiis reservnre sub- p;ig. H)7. Sic ctia ii h;ilioiit qiiid;iiii libri volcn
jeilis el iiiliil lunplius bonis liccre principibus nisi