Pasożytnicze zagrożenia „na wakacjach”

Pasożytnicze zagrożenia „na wakacjach”

Toxocara canis, T. cati

Echinococcus multilocularis

las, pole, łąka, woda

mięsoToxoplasma gondii

Trichinella spiralis

Cryptosporidium spp.

Giardia spp.

warzywa Giardia, Toxocara spp.

Nadzorowi i rejestracji w Unii Europejskiej podlega 6 chorób inwazyjnych (spośród 44 infekcyjnych)

malaria

kryptosporydioza

toksoplazmoza

giardiaza

bąblowica

włośnica

jednojamowa

wielojamowa

Echinococcus granulosus

E. multilocularis

Choroby pasożytnicze spełniające kryteria „emerging diseases” (wg WHO/FAO):

W Polsce kryteria te spełniają:

- malaria - kryptosporidioza - bąblowica wielojamowa

- włośnica - dirofilarioza - strongyloidoza

- kryptosporidioza - inwazja Cyclospora cayetanensis - bąblowica wielojamowa - włośnica

(Knap, 2008)- toksokaroza

Co nam zagraża „na wakacjach”? choroby odkleszczowe

toksoplazmoza

bąblowica wielojamowa

włośnica

toksokaroza Kryteria zaliczenia do „zagrożeń wakacyjnych”:

- faktyczne zagrożenie

- medialne nagłośnienie (bąblowica wielojamowa)

- „coś” wiemy na ten temat

„emerging”

Choroby odkleszczowe

- borelioza (krętek - Borelia burgdorferi)

- kleszczowe zapalenie mózgu (Flaviwirus)

- babeszjoza (Babesia microti)

kleszcz pospolity - Ixodes ricinus

kleszcz łąkowy - Dermacentor reticulatus

kleszcz psi - Rhipicephalus sanguineus

Choroby odkleszczowe

- borelioza (krętek - Borelia burgdorferi)

- kleszczowe zapalenie mózgu (Flaviwirus)

- babeszjoza (Babesia microti)

drobne gryzonie - rezerwuar krętków i wirusów

zwierzyna płowa (sarny) - rezerwuar krętków

kleszcze – to wektor i rezerwuar patogenów (przenoszone transowarialnie)

imago - jaja - larwy - nimfy

Zarażenie kleszcza pospolitego (I. ricinus) krętkami Borelia burgdorferi

Pierwsze stwierdzenie - okolice Olsztyna (1993)

Gdańsk (biotopy leśne) – 6,5%-11,5%

Szczecin (biotopy leśne) – 7,3%-14,6%

Krosno, Tarnów, Zamość, Lublin – 3,6%-25,0%

Radom, Warszawa – 22,2%-23,7% (1998)

Warszawa (Las Bielański, Kabacki) - 10,7%-20,0% (2003-04)

Przypadki boreliozy w Polsce:

2006 - 6694

2007 - 7735

Kleszczowe zapalenie mózgu

Przełomowy rok 1993 - trzydziestokrotny wzrost liczby zachorowań w Polsce

250 przypadków w woj. białostockim (zapadalność 16/100.000)

Kleszcze „atakują” do wysokości 1 metra!!!

Kleszcz długo poszukuje miejsca ssania krwi – przemieszcza się

na skórze!

Kleszcze „atakują” do wysokości 1 metra!!!

Ochrona – odpowiednie ubranie

Żeby dodać sobie szyku!!!

Kapelusz na głowie?

Co nam zagraża „na wakacjach”?

choroby odkleszczowe

toksoplazmoza

bąblowica wielojamowa

włośnica

Czy kot stanowi zagrożenie toksoplazmozą dla kobiety w ciąży?

Jak można stwierdzić czy te zwierzęta nie rozsiewają oocyst Toxoplazma?

Jakie są możliwości stosowania profilaktyki?

Pytania i wątpliwości właścicieli kotów

NIE !!!

Źródłem zarażenia dla ludzi jest mięso!

Czy koty chorują na toksoplazmozę?

młode kocięta - faza jelitowa (biegunka ok. 2-3 tygodnie)

koty dorosłe - forma przewlekła: spadek masy ciała, niedokrwistość, ronienia, bezpłodność

koty w różnym wieku - w przebiegu schorzeń ze spadkiem odporności: choroby wirusowe (białaczki, FIV, FIP)

Feline Immunodeficiency Syndrome Feline Infectious Peritonitis

toksoplazmoza - inwazja oportunistyczna

Kiedy występuje rzeczywiste zagrożenie toksoplazmozą?

chore młode kocięta - biegunka w przebiegu fazy jelitowej /2-3 tygodnie/

dorosłe koty - gdy wskutek spadku odporności dochodzi do wznowienia fazy jelitowej i wydalania oocyst T. gondii

gdy nie sprzątamy kocich odchodów /czas na sporulację oocyst do formy inwazyjnej/

Wydalanie z kałem oocyst (do 20mln/dobę przez 3-21 dni)Oocysty w środowisku zewn. – 12-18

mies.

Zwyczaje kota

- czy wychodzi na dwór?

- czy poluje na gryzonie?

Kot, który nie jest siewcą oocyst nie stanowi zagrożenia dla

otoczenia!!!0,28-0,9% of cats actively shedding Toxoplasma oocysts

(Kijstra and Jongert. 2009. Toxoplasma-safe meat: close to reality. Trends in Parasitol., 25, 18-22.)

Zagrożenie

Badania kotów w kierunku toksoplazmy

ELISA – dyskusyjna zasadność/wartość badań w kierunku stwierdzenia nosicielstwa u kota Wynik pozytywny – dowód na co?

- kot zjadł surowe mięso przygotowane do smażenia

- kot polował na myszy- w przeszłości przechorował

(jest więc zdrowy!)U dorosłego, zdrowego kota nie

dochodzi do rozwoju formy jelitowej!!!

Testy serologiczne - epidemiologia inwazji u kotów

• Badania wykazują: - najwyższy odsetek kotów z IgG w młodym wieku

tj. po przechorowaniu pierwotnej inwazji- zdecydowanie wyższy odsetek u kotów wychodzących- więcej kotów seropozytywnych powyżej 5-go roku

życia

(5%-8%, 30%-60% populacji kotów jest seropozytywna)

Jak ograniczyć ryzyko zarażenia za pośrednictwem mięsa?

I. Ograniczenie zarażeń u zwierząt gospodarskich

- zapobieganie kontaktowi z kotami

- głównym źródłem inwazji dla świń są szczury i myszy - zwalczanie gryzoni

II. Zabiegi kulinarne

- mrożenie mięsa (48h)

- gotowanie

Co nam zagraża „na wakacjach”?

choroby odkleszczowe

toksoplazmoza

bąblowica wielojamowa

włośnica

ALWEOLARNA ECHINOKOKOZA

(ALVEOCOCCOSIS)

Formy larwalne lokalizują się w wątrobie

EEchinococcuschinococcus mmultilocularisultilocularis

ok. ok. 22,5,5mmmm

moneta 10 groszy

Forma larwalna w wątrobie gryzonia

Dojrzały człon zawierający jaja

Żywiciel ostateczny

Człowiek - żywiciel przypadkowy

Tasiemce w jelicie cienkim

Żywiciel pośredni - gryzoń

Jenot

68 przypadków alweokokozy

Patogeneza:

Rozrost w wątrobie (99% przypadków), rzadziej w płucach, mózgowiu i innych narządach - drobne torbiele (0,5-10mm)

Naciekowy rozrost wzdłuż naczyń krwionośnych

Niszczenie dróg żółciowych i miąższu wątroby

Brak bariery łącznotkankowej wokół torbieli (ułatwiona penetracja narządu, przerzuty)

Rozwój podobny do nowotworu!!!

Łódzkie: 500 zbadanych śr. 1,8% zaraż.

Mazowieckie: 695 zbadanych śr. 13,9% zaraż.

18.200 km2

Zarażenie lisów E. multilocularis

2006-2007

35.600 km2

29,5%

53,8%

22,2%

27,1%

9,1%

20%

10%

37,5%

20,6%

20,8%

25%

13%

woj. mazowieckie

7,6%

41,7%

badanych/zaraż %

2006/07 695/97 13,9

25%

9,1%

9,3%

4,2%

12,5%

6,6%

0

0

5,3%

6,6%

3,8%

00

0 9,5%

0

6,6%

14,3%

3,8%15,2%

Jeśli mieszkasz/przebywasz w rejonie, gdzie stwierdza się tasiemca wielojamowego u lisów (i jenotów):

- nie jedz owoców leśnych zbieranych z podłoża

- ogradzaj posesję, aby zapobiec dostępowi dzikich drapieżników

- uniemożliwiaj psom i kotom łapanie gryzoni - gdy to zaobserwujesz, skonsultuj się z lek. wet. (odrobaczanie)

- nie pij surowej wody z otwartych ujęć

- nie nęć dzikich zwierząt (lisów) na teren swojej posesji !!!

„oswajanie” młodych lisów !!!

Co nam zagraża „na wakacjach”?

choroby odkleszczowe

toksoplazmoza

bąblowica wielojamowa

włośnica

włośnica (trichinosis)

Występowanie: środowisko synantropijne (działalność człowieka)

środowisko leśne

świnie

szczury

dziki

lisy

jenoty

wilki

żywiciele: człowiek, różne gatunki ssaków

zwierzęta mięsożerne (pies, kot, lis, jenot, wilk, ryś)

zwierzęta wszystkożerne (świnia, dzik)

zwierzęta roślinożerne (królik, owca, koń)

gryzonie (szczur, mysz)

Rozwój: pełny cykl w 1 żywicielu

I. formy dorosłe

II. larwy: nowonarodzone migrujące mięśniowe

człowiek

dzik, świnia, mięsożerne

Włośnica u zwierząt w Polsce liczba przypadków

świnie T. spiralis, T. britovi (1 przyp. ) 679/125 mln (1996-2003)

dziki* T. spiralis, T. britovi (20%) 993/390.000 (1997-2004)

lisy T. britovi, T. spiralis (12%) 81/1290

konie T. spiralis, T. britovi 4 (?)

*spośród ok. 50.000 dzików strzelanych rocznie 100-150 zarażonych (0,2%-0,3%)

co cztery setny dzik stanowi zagrożenie włośnicą!!!

Istotne w epidemiologii - długotrwała żywotność larw w końskim mięsie (4 tyg. w -180C)

Zarażenie koni włośniami – skarmianie resztkami mięsnymi

Włośnica u koni

Przypadki włośnicy u ludzi w Europie i Polsce

1993 1994 1997 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

UE ? ? ? ? 67 53 48 56 270 175 761 779

PL 594 131 20 263 36 64 42 40 172 70 177 217

kwiecień 2006 - woj. wielkopolskie

42 osoby hospitalizowane, 135 leczonych ambulatoryjnie

źródło inwazji: kiełbasa z dzika z masarni!

Raport European Food Safety Authority

Zagrożenie włośnicą w Polsce

Źródło zarażenia:

- przetwory z mięsa dzika - wyroby mieszane (mięso dzika + wieprzowina)

Patogeneza: uszkodzenia wielonarządowe

Objawy: początkowo objawy alergiczne, później bóle mięśniowe

przebieg ostry

I. Faza jelitowa (do 7 dni po zarażeniu) - bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka, gorączka, obrzęk powiek, obrzęk twarzy, „nastrzyknięcie spojówek”

Objawy włośnicy u ludzi:

Zarażenie dużą ilością larw: przebieg ostry - objawy zapalenia płuc, opon mózgowo-rdzeniowych,

uszkodzenie nerek, mięśnia sercowego

Choroba może być śmiertelna!!!

II. Faza mięśniowa (10 dni po zarażeniu) - bóle mięśniowe (osiedlanie się larw w tkance mięśniowej – trwa 6 tyg.)

przebieg łagodnyFaza I - bezobjawowa, Faza II - bóle mięśniowe

Profilaktyka

Świadomość!!!

Racjonalne zachowania!!!