Top Banner
Paihowa 1:1 1 Paihowa 1:3 PAIHOWA Yesu ꞌana tohepwailao ꞌidi paihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina toholohila ta ꞌina hane galewa weyahidi, ta muliyetega Yaluyaluwa Tabuna ꞌisuluma ma ꞌana to- muliyao ꞌiꞌabihe waiwaidiya, ma siguguya ta wete pai- howa waiwaidi Yesu saninega sipaihowediya. Tupwana tapwalolo ꞌana tohanugetao siloꞌalehediya, ma tuwa sihe- waiwaiya ta tomota baibaiwadi Yesu tetelina sihemiseya ta sibabitaisowa. Muliyetega ꞌadi ꞌaleha madouna, sanina Saulo, ꞌinuwabuiya ma ꞌihetohepwaila Yesu weyahina, ta ꞌisakowasi tupwa mabwaiyana ꞌoidiya, ꞌiguguya Yesu tetelina, eema ꞌana siga meYudiya ꞌidi tohanugetao Pauloina siꞌwayamiya ta nuwanuwadi siloheꞌamasi. Ma hesi meLoma Paulo siꞌabiheteya, ta sitoeya Loma ꞌoina yatala weyahina ꞌidi toloina madouna Sisa matana. Saugaina Paulo deliya ꞌimiyamiya, tohekalesiyao ꞌidi letao ꞌilelediya, beno meEpeso ma mePilipai ma meKolose ꞌidi letao, ma Pilimoni ꞌina leta, ta wete Timoti ꞌina leta heluwena. Yesu ꞌana tohepwailao ꞌidi paihowa 1 Cae Tiyopilo, mwalo bukiina yalele nugeteya ꞌalona Yesu ꞌina paihowao ma ꞌina heꞌitao, 2 tutaina ꞌina miya gogo gabulena ꞌana siga Yehoba ꞌitoe haneheya galewa, Yesuina ꞌina ꞌamasa mulina, mayawasina ꞌilatuwa ꞌana to- hepwailao hesihesinuwadi ꞌoidiya, ta Yaluyaluwa Tabuna ꞌina waiwaiyega ꞌadi loina ꞌiꞌebwaediya. 3 Sabwelo poti
110

PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Mar 17, 2020

Download

Documents

dariahiddleston
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Page 1: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 1:1 1 Paihowa 1:3

PAIHOWAYesu ꞌana tohepwailao ꞌidi paihowaLuke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya

Yesu ꞌina toholohila ta ꞌina hane galewa weyahidi, tamuliyetega Yaluyaluwa Tabuna ꞌisuluma ma ꞌana to-muliyao ꞌiꞌabihe waiwaidiya, ma siguguya ta wete pai-howa waiwaidi Yesu saninega sipaihowediya. Tupwanatapwalolo ꞌana tohanugetao siloꞌalehediya, ma tuwa sihe-waiwaiya ta tomota baibaiwadi Yesu tetelina sihemiseyata sibabitaisowa.

Muliyetega ꞌadi ꞌaleha madouna, sanina Saulo,ꞌinuwabuiya ma ꞌihetohepwaila Yesu weyahina, taꞌisakowasi tupwa mabwaiyana ꞌoidiya, ꞌiguguya Yesutetelina, eema ꞌana siga meYudiya ꞌidi tohanugetaoPauloina siꞌwayamiya ta nuwanuwadi siloheꞌamasi. Mahesi meLoma Paulo siꞌabiheteya, ta sitoeya Loma ꞌoinayatala weyahina ꞌidi toloina madouna Sisa matana.

Saugaina Paulo deliya ꞌimiyamiya, tohekalesiyao ꞌidiletao ꞌilelediya, benomeEpesomamePilipai mameKoloseꞌidi letao, ma Pilimoni ꞌina leta, ta wete Timoti ꞌina letaheluwena.

Yesu ꞌana tohepwailao ꞌidi paihowa1 Cae Tiyopilo, mwalo bukiina yalele nugeteya ꞌalona

Yesu ꞌina paihowao ma ꞌina heꞌitao, 2 tutaina ꞌina miyagogo gabulena ꞌana siga Yehoba ꞌitoe haneheya galewa,Yesuina ꞌina ꞌamasa mulina, mayawasina ꞌilatuwa ꞌana to-hepwailao hesihesinuwadi ꞌoidiya, ta Yaluyaluwa Tabunaꞌina waiwaiyega ꞌadi loina ꞌiꞌebwaediya. 3 Sabwelo poti

Page 2: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 1:4 2 Paihowa 1:11ꞌalodiya ꞌilatulatu ꞌoidiya, ta ꞌebeꞌita baibaiwadi ꞌiheꞌite-diya, ꞌoinega ꞌina toholohila siꞌahwa moiseya, ma Yehobaꞌina loina weyahina ꞌiheꞌitediya.

4Cabwa baꞌidadiu simiyamiya ta ꞌadi loina ꞌiꞌebwaediya,ꞌigwae, “Sahena Yelusalema waꞌebeꞌebesine, ma hesiTamadai ꞌina gwae hemisaina mwalo yahegwaegomiyaweyahina wayamwayamwa. 5Wanuwatuhuyahi ꞌabehegaYoni weꞌahega ꞌiꞌabiꞌabihe babitaisowegomi ma sabwelogeya baibaiwana simiyamiya ma ꞌomi ꞌimi babitaisoYaluyaluwa Tabuna ꞌoinega waloba.”

Yesu ꞌina hane galewa6 Caigeda sauga Yesu ma ꞌana tomuliyao simiyaꞌauta,

ma sihesilala ꞌoina, sigwae, “Bada, sowasowahina masauga bewa tauda meIsileli ꞌuhanugetegita ma taboidamotaloina hilegita?”

7 Ma Yesu ꞌigwae, “Tamagu tauna ꞌiloiloina, ma geyasowasowahina ma ꞌomi wasanapu to sauga ꞌina loinaediꞌipaihowadi. 8 Ma ꞌomi hesi ꞌabwa Yaluyaluwa Tabunaꞌinaowa ꞌoimiya ma ꞌiꞌabihe waiwaiyegomi, ma tauguweyahigu wahetohepwaila Yelusalema ꞌoina, ma Yudiyama Sameliya gogonao mabwaiyadi ꞌoidiya, ta wete gogogabulena mabwaiyana ꞌoidiya.” 9Cina gwaeyaowedi bewaꞌilosalohidiya, ta matadiyega Yesu siꞌiteya ꞌihane galewa,ma yaloha ꞌalona ꞌiꞌwaiha.

10 Ciꞌebesine pwaidiya, ta ꞌabwa hene siꞌeꞌebubunagalewa, ma loheya ꞌeluwa maꞌadi ꞌaleꞌo waꞌewaꞌeꞌedi dei-diya sitoholo, 11 ta sigwae, “MeGalili he, toꞌaha weyahinawaꞌeꞌebubuna galewa? Yehoba Yesuina ꞌitoe pwaiyagalewa, ma ꞌabwa ꞌisulu hilama, ma ꞌina suluma ꞌana ꞌitaꞌabwa gide ꞌina haneina nige waꞌiteya.”

Yudasa miyalaena

Page 3: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 1:12 3 Paihowa 1:16-2012 Coyaina sanina Olibe ꞌoinega sihila ta sitauya

Yelusalema, beno geya bwaga, gide loheloheya siy-awayawala sabwelo Sabati ꞌoina. 13 Ta siluhuwa ꞌidihada ta sihaneya ꞌaigeda tupwa ꞌaliupa ꞌoina, taudi Pitama Yoni ma Yemesa ma Andulu ma Pilipi ma Tomasima Batolomiu ma Madiu ta hali Yemesa (tauna Alipiyonatuna), ma Saimoni (tauna mwalo toꞌohe Isileli ꞌinamiyawasi Loma weyahina), ma Yudasa (tauna Yemesanatuna). 14 Mabwaiyadi bewa sabwelo ꞌaigeda ꞌaigedaꞌoina ꞌidi ꞌatetagwala ꞌoinega siꞌahwaꞌahwanoi Yehobaꞌoina, wahiwahine mahetediyao, ma Meli tauna Yesusinana, ma Yesu tasinao wete mahetediyao.

15 Bodaedi ꞌadi baibaiwa gidemusa wani handeledi matuweniti, ma ꞌaigeda sabwelo ꞌoina Pita gamwagamwani-diya ꞌitoholowa ma ꞌihegwaediya, ꞌigwae:

16-20 “Tasigwao, mwalo Yaluyaluwa Tabuna Debida ꞌinagwae ꞌiꞌebwaeya Yudasa weyahina, ma Buki Heꞌasisi ꞌoinaꞌimiyamiya. Yudasainamwalomahetedai tahetohepwailaYesu weyahina, ma hesi ꞌida Bada ꞌitebaeya ta ꞌiꞌeb-wayaeya Yesu ꞌana ꞌalehao nimadiya. Ta ꞌaigeda wali BukiHeꞌasisi ꞌalona Debida ꞌina gwae Yudasa weyahina, bewagide ꞌigwaeya,ꞌCina gogo ꞌibisula ma gesowana ꞌeta taiya loheya ꞌoina

ꞌimiya.’Ma wete ꞌigwaeya,ꞌMiyalaena tauna ꞌina paihowa ꞌiꞌewa.’Coinega ꞌilobwaineya ꞌilatu gide gwae bewa ꞌigwae ꞌese.”

Pita ꞌina gwae bewa gide, weyahina Yudasa ꞌiꞌa-masa pwaiya. Tauna mwalo ꞌina paihowa galanaꞌana maisa ꞌiꞌeweya ma ꞌaigeda baleꞌu ꞌigimwaneya, tabaleꞌuina ꞌalona ꞌibeꞌu talutalubuꞌiya, ta gamwana ꞌilos-abuweya, ma sinaena mabwaiyana ꞌilatuwa ta tetelinameYelusalema mabwaiyadi sihesagoheya, ta ꞌenadiyega

Page 4: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 1:21 4 Paihowa 2:4baleꞌuina sibwauweya “Akeladama,” ma ꞌana sanapu“Baleꞌu Bweyaha.”

21 Ma Pita wete ꞌigwaeya, “Coinega Yudasa miyalaenatabese, ma ꞌilobwaineya ma loheyaina mwalo mahetedaitamiyamiya sauga mabwaiyana, 22 Yesu ꞌina babitaisoYoni ꞌoinega ꞌana siga ꞌina hane galewa, ꞌina sakowasimabwaiyana ꞌoidiya, ma ꞌane loheyaina mahetedai tahe-hepwaila Yesu ꞌina toholohila weyahina.”

23 Coinega loheya ꞌeluwa sanidiyao siꞌabi lagasidiya,ꞌaigeda Yosepa, tauna sibwauweya Basaba, tauna wetesibwauweya Yusito, ma heluwena loheya sanina Mataya.24 Coinega siꞌahwaꞌahwanoi Yehoba ꞌoina, sigwaeya,“Bada yo, ꞌowa tomota mabwaiyama ꞌima nuwatuhuꞌusanasanapudi, ꞌoinega ꞌino hesinuwa loheloheyaꞌeluwa bewa ꞌoidiyega ꞌuheꞌitae ꞌoima, 25 ma Yudasamiyalaena, ma tauna ꞌihetopaihowa ma ꞌihetohepwailaYesuweyahina, weyahinaYudasa paihowaina ꞌiꞌebesineyata ꞌitauya tauna ꞌina tupwa.”

26 Coinega dimwa ꞌeluwa ꞌoidiya sanidi silelediya masiula hanehedi ma sibeꞌuwa, ta Mataya sanina ꞌinugeta,ꞌoinega tauna ꞌiluhuYesu ꞌana tohepwailao site lebeniyedibaꞌidanao, ta mahetediyao sipaihowa.

2Yaluyaluwa Tabuna ꞌina tauyama

1 Ma muliyetega paihowa sanina Penitikosi ꞌana sab-welo ꞌoina Yesu ꞌana tohemisao mabwaiyadi siꞌetoꞌau-tama, 2mahadai simiyamiya,ma galewega ꞌaigeda dagugugide wediliya madouna sihesagoheya, ta ꞌidi hada ꞌalonagesowana ma toꞌaha wete sihesagohe, 3 ta ginaula ꞌaigedasiꞌiteya ꞌana ꞌita gide ꞌaiwe ninininimina, ma ꞌalataedisitowa ꞌaigeda ꞌaigeda debadiya. 4 Coinega mabwaiyadiYaluyaluwa Tabuna ꞌilohemahediya, ta sihegaina ma

Page 5: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 2:5 5 Paihowa 2:16hali ꞌenana ma hali ꞌenana ꞌoidiyega sigwaegwae, benoYaluyaluwa Tabuna ꞌina waiwaiyega.

5 Sauga nage ꞌoina totapwalolo meYudiya hali tupwegama hali tupwega sitauya pwaima, ma Yelusalema ꞌoinasimiyamiya, 6 ma daguguina sihesagoheya ta siꞌetoꞌau-tama, ma mabwaiyadi taudi ꞌenadiyega ꞌaigeda ꞌaigedagwae sihesagoheya ꞌoinega nuwadi ꞌihepwanopwanowamadouna, 7 ta sigwae, “Togidega, taudi togwaeyedi mab-waiyadi meGalili ꞌawa? 8 Ma togidega ta ꞌoinega mab-waiyada tauda ꞌenadega sigwaegwae, 9 ꞌenanaedi benoPalitiya, ma Midiya, ma Elama, ma Mesopotemiya ꞌanatomiya, ma Yudiya ma Kapadosiya, ma Ponito, maEsiya, ma 10 Piligiya, ma Pamipiliya, ma Itipita, ta Li-biya tupwainaowedi Sailini ꞌalona simiyamiya, ta taudiLomega sitauyama, tupwadi meYudiya, ma tupwadi geyameYudiya ma hesi ꞌida tapwalolo ꞌoina sitagwalediyamahetediyao, 11 ma wete meKiliti, ma meAlebiya, tamabwaiyada tauda ꞌenada hagana ma hagana ꞌoidiyegasigwaegwae Yehoba ꞌina paihowa waiwaidi weyahina.”

12 Coinega mabwaiyadi maꞌidi henuwanainaida si-boidimo sigwaegwae, “Toꞌaha lamuna ta ꞌidi paihowabewa gidemusa?”

13 Ma hesi ꞌiyadiyao tupwadi sigwae, “Nuwana weꞌahawaiwai ꞌoinega sihebuwa.”

Pita ꞌina hepwaila14 Ma Pita ꞌiyanao site lebeni mahetenao sitoholo, ma

Pita ꞌihegaina ma ꞌoidiya ꞌiloguguya, ꞌigwaeya, “ComimeYudiya ma Yelusalema ꞌana tomiyao mabwaiyami ꞌigugwae wahesagohe, ma wanuwa sabwalena, 15 ꞌabehegaꞌima paihowa bewa geyaweꞌahawaiwai ꞌoinega, weyahinaꞌabwa gonagona, geya numa yauyaule ꞌana tuta. 16 Ma

Page 6: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 2:17 6 Paihowa 2:25hesi mwalo palopita Yoeli ꞌihepwaila nugeteya, ꞌigwae,17 ꞌYehoba ꞌina hepwaila bewa gidemusa ꞌigwae:Cabwa sauga ꞌana ꞌebelosaloha ꞌoina, Yaluyaluwagu

yalosiwa tomota mabwaiyadi ꞌoidiya, ma natu-miyao loheyadi nuwana natumiyao wahinedi si-loguguya, ta ꞌimi hewahewaliyao siꞌeno mataꞌi-taꞌita, ta ꞌimi babadao sinihi. 18 Moisa, tutanage ꞌoina Yaluyaluwagu yalosiwa ꞌigu topai-howa, loheloheya ma wahiwahine ꞌoidiya, maꞌigu nuwatuhu sihepwaila nugete. 19 Ma ꞌebeꞌitahenainaida yapaihowadi galewa, tawete baleꞌuwa,gidemusa bweyahama ꞌaiwe ganinisama ꞌasu, 20 tasinala ꞌiguguyou, ta waiꞌena ꞌana ꞌita ꞌihebweyaha,ma muliyetega Bada ꞌina sabwelo ꞌebe matautaꞌilatu. 21 Ta ꞌeguma taiyawedi Bada saninega sib-waubwau nata ꞌiꞌabihetedi.’ ”

22 Pita wete ꞌihegwaediya, ꞌigwae, “MeIsileli ꞌomigwae bewa wahesagohe, Yesu tauna gwama Nasaletamatamiya Yehoba ꞌiheꞌitaeya ꞌabehega tauna ꞌina topai-howaina, weyahina Yesu ꞌina paihowa waiwaidi maꞌebe henainaida Yehoba ꞌina waiwaiyega ꞌipaihowediya,ma wasanasanapudi weyahina gamwagamwanimiya ꞌi-paihowediya. 23 Yehoba mwalo hene Yesuina weyahinaꞌiloina, ma toꞌaha baleꞌuwa Yesu nata ꞌiloba Yehobaꞌisanapu nugeteya, beno ꞌomi watebaeya, ta ꞌimi loinaꞌoinega tomota galadi kelose ꞌoina siloheꞌamasiya. 24 MaYehoba ꞌamasa ꞌina tupwa mwauna ꞌoinega ꞌiꞌabiheteyata ꞌiꞌabihetoholo hileya, weyahina geya sowasowahinamaꞌamasa ꞌina tupwa ꞌimiyamiya hataya. 25 Bewa weyahinamwalo Debida Yesu ꞌina gwae ꞌihepwaila nugeteya ꞌigwae,ꞌBada yaꞌiteya mataguwega ꞌimiya hataya, ma ꞌigu ꞌe-

beulega ꞌimiyamiya, ta ꞌiꞌabihewaiwaiyegauwamasahena yaweꞌaweꞌa.

Page 7: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 2:26 7 Paihowa 2:3526 Coinega yayaliyaya madouna ma yahehepwatuwe, ma

yahemisaeya ꞌane gesowana ꞌwapigu ꞌigalagala.27 Taugu ꞌino loheya hesihesinuwaigu, eema sahena

yaluyaluwagu ꞌulagulagu hataya toꞌamasao ꞌidigogowa, ma gesowana wete ꞌwapigu ꞌimwahulu.

28 Ta hesi yawasi bwebweꞌana ꞌina ꞌeda ꞌuheꞌitaeyaꞌoiguwa, ꞌoinegamatauwa ꞌuꞌabihe yaliyaya hatae-gau.’ ”

29 Ma Pita wete ꞌigwaeya, “Tasigwao, gwae bewa geyatubuda Debida weyahina, weyahina Debidaina tasana-puya ꞌabehega mwalohene ꞌiꞌamasa ta sigaliheya, mabewa tuwa ꞌana galihina ꞌebwa ꞌimiyamiya. 30 Ma De-bidaina palopita ꞌaigeda, ma Yehoba ꞌina gwae hemisawaiwaina ꞌoina ꞌinuwatuhu yahiya ꞌabehega ꞌabwa Debidatubuna ꞌaigeda Debidaina ꞌina ꞌebeloina ꞌiꞌewa Yehobaꞌoinega. 31 Coinega Toꞌabihetenaina ꞌina toholohilaꞌisanapu nugeteya, ta ꞌihegwaeya ꞌabehega sahena toꞌa-masao yaluyaluwadi ꞌidi gogo ꞌoina ꞌimiyamiya hataya,ma wete ꞌwapina gesowana ꞌimwahumwahulu. 32 BewaYesu ꞌina ꞌamasega Yehoba ꞌiꞌabihetoholo hila pwaiya, matauna mabwaiyama ꞌaꞌiteya. 33 Coinega Yehoba ꞌiꞌabi-haneheya ta tauna ꞌina ꞌebeulega ꞌimiyamiya, ma taunaYaluyaluwa Tabunaina Yehoba mwalo ꞌigwae hemisaeya,ma bewa tuwa ꞌiꞌebwaya pwaimaiya, ꞌoinega paihowabewa waꞌitaꞌitadi ma wahehesagohedi, tauna ꞌoinegasitauyama. 34 Weyahina Debida geya tauna ꞌina hanegalewaweyahina ꞌigwae,maYesuhesiweyahina ꞌigwaeya,ꞌigwae,ꞌYehoba ꞌigwae pwaiya ꞌigu Bada ꞌoina, “Cigu ꞌebeulega

ꞌumiyatoi,35 ma ꞌana siga tutaina ꞌa sahiyao yalagu suluhedi ꞌaheu

ꞌadi ꞌebelagu ꞌoina.” ꞌ

Page 8: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 2:36 8 Paihowa 2:4536 “Bewa weyahina meIsileli mabwaiyami wasanapu

bwaibwaini ꞌabehega Yehoba Yesu ꞌiꞌahwa bada pwaiyeyama tauna Toꞌabihetena, tauna Yesuina waꞌabihekelosepwaiya.”

37 Loheloheyaedi Pita ꞌina gwae bewa sihesagoheya taweyahina sinuwagala moisa, ma Pita maꞌiyanao ꞌoidiyasihesilala, sigwae, “Tasimao ꞌalopuiya. Togidega nataꞌapaihowa ꞌesa?”

38 Coinega Pita ꞌigwaeya, “Cimi paihowa galanaꞌoidiyega wanuwabui, mamabwaiyami Toꞌabihetena Yesusaninega ꞌada ꞌabihe babitaisogomi, ma wete ꞌimi puiyaoꞌinuwasamudi, ta wete Yaluyaluwa Tabuna ꞌiꞌebwaegomi.39 Weyahina Yehoba ꞌina gwae hemisaina ꞌabehega ꞌomiweyahimi, ma natumiyao wete weyahidi, ma taudi bwagaꞌana tomiyao weyahidi, taudi mabwaiyadi ꞌida BadainaYehoba ꞌibwauwedi ꞌoina.”

40 Ma Pita ꞌina gwae ta ꞌina loguguya baibaiwana weteꞌoidiyega ꞌihepwaila, ta ꞌigwaeya, “Ciyagwao, mehau gal-adi waꞌebesinedi ma ꞌabihetena waꞌebese.”

41 Coinega sabweloina ꞌoina Pita ꞌina gwae sihesago-heya, ta sibabitaiso, ta ꞌadi baibaiwa gidemusa ꞌetoi tau-sani, 42 ta sitagwalamoisa tohepwailedi ꞌidi heꞌitao ꞌoidiyama siheꞌiyaꞌiyagu moisa, ma siꞌai mahemahetena, ta wetesiꞌahwaꞌahwanoi Yehoba ꞌoina.

Tohekalesiyao mumugadi43 Ta mabwaiyadi Yehoba siheꞌasisiyeya, ma tohep-

wailao ꞌidi paihowao ꞌebehenainaida ma hedehededebaibaiwadi sipaihowediya. 44Ma tohemisaowedi taudimosihegogonedima, ta ꞌidi tobwatobwao sitagwalediya maꞌabehega tomota mabwaiyadi ꞌidi tobwatobwa. 45 Taꞌeguma ꞌidi ꞌebeloina ꞌasai simiyamiya sihegimwaneyedita ginaulaedi ꞌadi maisega siheguyaiyedi taudi geya ꞌiditobwatobwaomo ꞌoidiya.

Page 9: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 2:46 9 Paihowa 3:1046 Coinega sabwelo ꞌaigeda ꞌaigeda ꞌoidiya maꞌidi

ꞌatetagwala sitapwatapwalolo Hada Heꞌasisi ꞌoina, mataudi ꞌidi hada maꞌidi yaliyaya siꞌai hegogona, 47 maYehoba sihehepwatuwe. Ta hesi tomota mabwaiyanatohemisaowedi siꞌahwa bwebweꞌanediya. Ma sabweloꞌaigeda ꞌaigeda ꞌoidiya Yehoba tupwana tomota weteꞌiꞌabiꞌabihetedi, ta tohekalesiyao ꞌadi baibaiwa ꞌimado-madou.

3Topeu siꞌabihe bwebweꞌaneya

1 Caigeda tuta lahilahiya, Pita Yoni baꞌidana silagalagaHada Heꞌasisi ꞌoina sabi ꞌahwanoi, weyahina beno ꞌah-wanoi ꞌana tuta. 2 Ma Hada Heꞌasisiina ꞌana ꞌahwaꞌedasihesaniyeya Causalana deina topeu ꞌaigeda ꞌimiyamiya,tauna ꞌina tuta liꞌu ꞌoinega maꞌina peu, ꞌoinega ꞌiyanaosabwelo ꞌaigeda ꞌaigeda ꞌoidiya siꞌeweꞌeweyama ꞌah-waꞌedaina ꞌoina ma ꞌiloꞌahwaꞌahwanoi ꞌina mane bo ꞌinatobwatobwa weyahidi, Hada Heꞌasisi ꞌana toluhuwaoꞌoidiya. 3 Ta topeuina Pita ma Yoni ꞌiꞌitediya ꞌiꞌiuna masiluhu, ꞌoinega lema weyahina ꞌiꞌahwanoiya ꞌoidiya.

4 Eeta Pita ma Yoni siꞌebubuya, ta Pita ꞌigwaeya,“Cuꞌebubumai.” 5 Coinega topeuina ꞌiꞌebubudiya maꞌinahemisa ꞌabehega toꞌaha nata siꞌebwae. 6 Ta Pita ꞌigwaeya,“Geya ꞌigumanemo, ma hesi helauina ꞌoiguwa ꞌimiyamiyayaꞌebwaego, Toꞌabihetena Yesu, tauna gwama Nasaleta,saninega yaloinego ma ꞌutoholo ma ꞌutauya.”

7 Ma nima ꞌebeulega ꞌiꞌabihe toholoya, ma ꞌaetubwe-nao sipaꞌala, 8 ma ꞌiulataheya ma ꞌitoholowa, ma ꞌoinegaꞌitauya ta baꞌidanao siluhuwa Hada Heꞌasisi ꞌalona, maloheyaina ꞌiulaula taheya ma ꞌihehepwatu Yehoba ꞌoina.

9 Coinega boda siꞌiteya topeuina ꞌitautauyamaꞌina hep-watu Yehoba ꞌoina, 10 ta siꞌinaneya ꞌabehega topeuina

Page 10: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 3:11 10 Paihowa 3:18mwalo Hada Heꞌasisi ꞌana ꞌahwaꞌeda ꞌausalana deinaꞌimiyamiya ma ꞌiloloꞌahwaꞌahwanoi ꞌana lema weyahina,ꞌoinega sisalutuwa ma sihenainaida madouna ꞌina bweb-weꞌana hila weyahina.

Pita ꞌina guguya11 Tutaina loheyaina Pita ma Yoni ꞌiꞌabiꞌabi yahidi

Hada Heꞌasisi papena, tauna sihesaniyeya Solomoni ꞌinabiliupa, ta bodaedi maꞌidi henainaida sipili hegogonaꞌoidiya. 12 Ma Pita ꞌiꞌitediya, ꞌoinega boda ꞌihegwaediya,ꞌigwae, “Comi meIsileli, toꞌaha weyahina nuwami ꞌi-henainaida ma waꞌeꞌebubumai? Geya ꞌabehega taumaꞌima waiwaiyega bo nuwana ꞌima mumuga bwebweꞌanaꞌoinega, loheya bewa ꞌaꞌabihe bwebweꞌaneya ta ꞌitautau,13ma hesi Yehoba ꞌina waiwaiyega, tauna Ebalahamo maAisake ma Yakobo ꞌidi Yehoba, ta tubudao ꞌidi Yehoba.Yehobaina ꞌina hewali Yesu sanina ꞌiꞌabihaneheya, taunamwalo Pailato nuwanuwana ma ꞌilihasi, ma ꞌomi wamwe-hihiyeya, ta waꞌahwa galagalaeya Pailato matana.

14 “Moisa tuwa, Yesu tauna loheya dumwaluna mabwebweꞌana, ma hesi walogwahateya, ta tomota ꞌadi tolo-heꞌamasa ꞌaigeda nuwanuwami, ta weyahina Pailato ꞌoinawaꞌahwanoiyeya. 15 Coinega yawasi bwebweꞌana ꞌanatoꞌebwaya waloheꞌamasiya, ma Yehoba tauna ꞌamasegaꞌiꞌabihetoholo hileya, ta mabwaiyama ꞌaꞌiteya. 16 CoinegaYesu saninega loheya bewa ꞌibwebweꞌana pwaiya. Lo-heya bewa waꞌiteya ma wasanapuya, ma Yesu saninaꞌihemiseya, ꞌoinega matamiya ꞌibwebweꞌana moisa maꞌihewaiwaiya.

17 “Tasigwao, yasanapugomiya ꞌabehega ꞌimi henuwapotepotega Yesuina waloheꞌamasiya, gidemusa ꞌimibabadao. 18Ma hesi wada nuwahila ꞌabehega Yehoba ꞌinapalopitao ꞌoidiyega ꞌihepwaila nugeta beno Toꞌabihetenaꞌina muyao ꞌilobadi, ꞌoinega gwaeina ꞌana moisa ꞌilatu

Page 11: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 3:19 11 Paihowa 4:2pwaiya. 19 Coinega ꞌilobwainegomiya wanuwabui maꞌimi puiyao ꞌiꞌewayahuledi, ma lotohona bwebweꞌanawaloba Bada tauna ꞌoinega, 20 ta wete Toꞌabihetenainatauna ꞌihesinuwa nugeteya, ꞌihewasae ꞌoimiya, benoYesu. 21Tauna ꞌitauya pwaiya galewa, ma ꞌimiyamiya ꞌanasiga ginaula mabwaiyadi ꞌiꞌabihe dumwaludi, gidemusaYehoba ꞌina palopitao mwalona sihepwaileya. 22 MwaloMosese wete ꞌigwae hemisa, ꞌigwaeya,ꞌCabwa ꞌida Bada Yehoba ꞌoimiyega ꞌaigeda loheya ꞌiꞌabi-

lagasi ma ꞌihepalopita weyahimi, gidemusa tauguꞌiꞌabi lagasigauwa, ma ꞌina hepwaila mabwaiyaminata wahesagohedi. 23Ma ꞌeguma taiyawedi palo-pitaina ꞌina gwae silogwahate Yehoba ꞌiꞌabihegal-adi, ma ꞌiꞌewa yahuledi ꞌina tomotaedi ꞌoidiyega.’

24 Ma palopita mabwaiyadi Samuwela ꞌoinega ma taudisimuliyeya ꞌoidiya, ꞌidi gwae hemisa ꞌoidiyega sihepwailanugeta paihowaedi bewa tuwa weyahidi. 25Ma ꞌomi palo-pitaowedi tubumiyao. Ma wete gwae hemisaina Yehobatubudai Ebalahamo ꞌiꞌebwaeya, ꞌigwae,ꞌCowa ꞌino susuwega ꞌabwa ꞌebeloinao mabwaiyadi

baleꞌuwa ꞌidi ꞌebeyaliyaya.’Coinega gwae hemisaina bewa ꞌomi wete weyahimi.26 Ma Yehoba ꞌina hewali Yesu ꞌiꞌabihe toholoya, ta ꞌomimeYudiya ꞌoimiya ꞌihetune nugeteyama, ma ꞌina helauꞌoimiya beno ꞌabehega ꞌimi puiyao ꞌoidiyega wanuwabui,ma hali bodao muliyetega.”

4Pita ma Yoni ꞌidi yatala

1 Ma ꞌabwa tuwa sigwaegwae boda ꞌoidiya, ma top-waoliyao ma Hada Heꞌasisi ꞌana tuilala madoudi, mawete Sadusiyao sinaoma, 2maꞌidi gamwasowala weyahinaPita ma Yoni bodao siheꞌitediya ꞌabehega Yesu ꞌamasega

Page 12: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 4:3 12 Paihowa 4:13ꞌitoholo hila. 3 Coinega siꞌabiyahidiya ma deliya silaguluguhediya ma ꞌabehega gona ꞌiꞌadale ma ꞌidi yatala sidapaihowa, weyahina ꞌiboi pwaiya. 4 Ta hesi ꞌidi loguguyabodaedi sihesagoha pwaidiya, ma tupwana baibaiwadisihemisaediya, ꞌoinega tohemisaowedi mabwaiyadi loh-eloheya ꞌadi hasihasila gidemusa paibi tausani.

5 Gona ꞌiꞌadaleya, ta ꞌidi toloinao ta ꞌidi babadao maloina ꞌana toheꞌitao, 6 ma wete Anasa, tauna TopwaoliMadouna maꞌina susuwao ta maꞌina bodao, beno Kaiyapama Yoni ma Alekisana, taudi Yelusalema ꞌoina sideli ꞌau-tama.

7 Coinega Pita ma Yoni gamwagamwanidiya siheto-holodiya, ma sihesilalediya, sigwae, “Cimi paihowa bewataiya ꞌina waiwaiyega, nuwana taiya saninega wapai-howeya?”

8 Ma Pita Yaluyaluwa Tabuna ꞌina waiwaiyega ꞌiheg-waediya, ꞌigwae, “Cima toloinaoma babadao he, 9nuwanaꞌima yatala bewa lamuna weyahina tolopegoi ꞌaꞌabi-heteya, ma ꞌabehega togidega ꞌaꞌabihe bwebweꞌana ꞌe-seya? 10 Coinega nuwanuwama ꞌomi ma meIsileli mab-waiyami wada sanapu ꞌabehega loheya bewa matamiyaꞌitohotoholo ꞌina bwebweꞌana Yesu Keliso ꞌoinega, taunagwamaNasaleta, kelose ꞌoinawaloheꞌamasiya, ma Yehobaꞌiꞌabihetoholo hileya. 11 Yesuina gide logidi, ma toꞌabihada ꞌomi logidiina walogwahateya, ma hesi tuta bewaꞌihelogidi nugeta ma logidi mabwaiyadi ꞌiloinaedi. 12 Tageya ꞌeta taiya wete sowasowahina ma ꞌilemegita. Benotuwa Yesu. Ma geya ꞌaigeda wete sani baleꞌuwaꞌimiyamiya ma ꞌoinega lemaina taloba.”

13 Ma toloinaowedi siꞌiteya Pita ma Yoni ꞌidi ꞌatepatu,ma sisanapuya ꞌabehega taudi tuwa tomiya ꞌasa, ma ꞌebeseꞌulu madouna ꞌoidiya geya siluhuluhu, ꞌoinega nuwadisihepwanopwanowa ma sinuwatuhuya ꞌabehega mwalo

Page 13: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 4:14 13 Paihowa 4:24Yesu baꞌidadiu simiyamiya. 14 Ta wete topeuina ꞌibweb-weꞌana pwaiya siꞌiteya deidiya ꞌitohotoholo, ꞌoinega geyawete ꞌidi ꞌebe gwaemo. 15 Ta sihewasaediya ma silatuwama ꞌabehega siboidimo hadai sida loina, ꞌoinega Pita maYoni sihapwesa, ta toloinaowedi siloina, 16 ma sigwaeya,“Togidega tada loina ꞌesa loheloheya ꞌeluwaedi weyahidi,weyahina Yelusalema ꞌana tomiyanaomabwaiyadi sisana-pudiya ꞌabehega ꞌilaꞌilala madouna sipaihowa pwaiya, mageya sowasowahida tauhale. 17 Benomo tada toho matetela bewa tada ꞌausi, ma sahena ꞌilelelelewana bodamabwaiyadi ꞌoidiya, ꞌoinega tada loina paꞌala ꞌoidiya masahena wete Yesu sanina tomota ꞌoidiya sihehewasae.”

18 Coinega sibwauwedima ma siluhu hila ꞌoidiya, masiloinedi ma sahena wete Yesu sanina sigwaegwaene, bosiheheꞌitae tomota ꞌoidiya.

19 Ta Pita ma Yoni ꞌidi loina sihemaiseya, sigwae,“Togidega ꞌilobwaineya ma Yehoba matana tauna ꞌinagwae ꞌamuliya, bo nuwana ꞌomi tuwa ꞌimi gwae ꞌadamuliya? Bewa weyahina wanuwanuwa. 20 Ma taumahesi geya sowasowahimama ꞌima gwae ꞌalolagu ginaulediꞌaꞌitediya ma ꞌahesagohediya weyahidi.”

21 Coinega siheliyediya ma muliyetega silihasidiya.Geya ꞌidi pui ꞌeta silobaloba ma weyahina maisa mwaunasida ꞌebwaedi, ma hesi boda mabwaiyadi Yehoba sihep-watuweya. 22Weyahina topeuina ꞌana bolimepotima tup-wana, ma siꞌabihe bwebweꞌana pwaiya. Coinega toloinaoboda simatautediya, ta geya ꞌeta toꞌaha sipaihowa Pita maYoni ꞌoidiya.

23 Coinega Pita ma Yoni sihapwesa ma ꞌiyadiyao ꞌoidiyasitauya ma topwaoli madoudi ma babadao ꞌidi gwae si-hepwailediya. 24 Ta ꞌiyadiyao sihesagoheya mabwaiyana,ꞌoinega Yehoba ꞌoina sigwae mahemahetena sigwaeya,

Page 14: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 4:25 14 Paihowa 4:34“Cima Bada yo, ꞌowa galewa ta baleꞌu ta hola ta gin-aula mabwaiyadi ꞌalodiya simiyamiya ꞌuhemasalahediya,25 ꞌoinega ꞌino hewali, tauna tubuma Debida, YaluyaluwaTabuna ꞌina waiwai ꞌoinega ꞌino gwae ꞌihepwaila latuwa,ꞌigwaeya,ꞌToꞌaha lamuna ꞌebeloina baibaiwadi siloloꞌalehe, ta wete

sinuwanuwatuhu bwagabwaga?26 Coinega mebaleꞌu ꞌidi kiniyao ma toloinao sideli ꞌau-

tama ma siꞌatuꞌatububuwa sabi loꞌaleha Yehoba taꞌina Keliso ꞌoidiya.’

27 “Moisa gogo bewa ꞌalona siꞌetoꞌautama ma Yesusiꞌaleha, tauna ꞌino hewali dumwaluna ma hesihesin-uwaina, taudi toꞌalehaowedi beno Helodi, ma PonitioPailato, ma meYudiya ma wete taudi geya meYudiya,28ma sipaihoweya toꞌaha gide ꞌowa ꞌino nuwatuhu mwaloꞌuloinaeya. 29 Bada yo, ꞌuꞌita ꞌidi heliya tauma ꞌino topai-howao ꞌoima,mahesi ꞌuda ꞌabi hewaiwaiyemaimamaꞌimaꞌatepatu ꞌino gwae ꞌada hepwaile latuhe. 30 Ta weteꞌino waiwaiyega tolohalao ꞌuda ꞌabihe bwebweꞌanedi, maꞌilaꞌilalao ma hedehedede ꞌuda gihelatuhedi, ꞌino hewalihesihesinuwaina, sanina Yesu ꞌoinega.”

31 Cidi ꞌahwanoi bewa silosalohiya, ma hadaina ꞌoinasimiyamiya ꞌilonihuwa, ma mabwaiyadi YaluyaluwaTabuna ꞌina waiwai ꞌoinega siꞌatepatu, ma Yehoba ꞌinagwae sigwae latuheya.

Cidi tobwatobwa siheguyaiyediya ꞌaigeda ꞌaigeda ꞌoidiya32 Bodaedi Yesu sihemisaeya, ta ꞌidi nuwatuhu mab-

waiyana mahemahetena, ma geya sida ꞌenuwaha, ma hesiꞌidi tobwatobwa mabwaiyadi sitagwalediya boda mab-waiyadi ꞌidi paihowa weyahidi. 33 Ta wete Bada Yesuꞌana tohepwailaowedi sihewaiwai hedada ꞌina toholo hilaꞌana hepwaila weyahina, ma mabwaiyadi sihehelau hiledimahemahetena. 34 Ma wete mabwaiyadi maꞌadi, ma

Page 15: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 4:35 15 Paihowa 5:6maꞌadi ꞌwama, weyahina taudi towasawasao ꞌidi baleꞌuma ꞌidi hadao sihegimwane pwaidiya, 35 ta ꞌadi maisaomabwaiyana siꞌewedima ma siꞌebwaediya Yesu ꞌana to-hepwailao ꞌoidiya, ma taudi siheguyaiya taiyewedi simiyamwau ꞌoidiya.

36 Towasawasa ꞌaigeda ꞌoidiyega, sanina Yosepa, masanina hauhauna tohepwailaowedi siꞌebwaeya Banaba,beno ꞌana sanapu “Toꞌabihe ꞌatepatu,” tauna gwama Saip-ilosi, ma Libai ꞌina susu ꞌaigeda, 37 ma tauna ꞌina tanohaꞌihegimwaneyeya, ta maneina ꞌiꞌeweyama ta ꞌiꞌebwaeyaYesu ꞌana tohepwailao ꞌoidiya.

5Ananaiyasi ma Sapaila

1 Loheya ꞌaigeda wete mamwanena ꞌidi tanoha si-hegimwaneyeya, maneina siꞌeweyama. Loheyaina saninaAnanaiyasi ma mwanena Sapaila. 2 Siteluwaedi sita-lamwa ma tupwana mane sidahweya, ta ꞌana tupwamoAnanaiyasi ꞌiꞌeweyama tohepwailaowedi ꞌoidiya. 3 Pitaꞌihegwaeya, ꞌigwae, “Ananaiyasi toꞌaha weyahina Seitaninuwau ꞌiꞌeweya ma tanoha ꞌana maisa tupwana ꞌudah-weya? Beno ꞌino ꞌabo Yaluyaluwa Tabuna ꞌoina. 4Mwalogeya ꞌuhegimwaneye, tanohaina ꞌowa ꞌino ꞌebeloina, mawete tutaina ꞌuhegimwaneyeya, maneina ꞌowa ꞌino ꞌebe-loina. Ma toꞌaha weyahina ꞌateuwa ꞌunuwanuwatuhu mamaneinaweyahina ꞌuꞌabowa? Cino ꞌabo bewageya tomotaꞌoima, ma hesi Yehoba ꞌoina.”

5 Pita ꞌina gwae bewa Ananaiyasi ꞌihesagoheya maꞌibeꞌuwa ta ꞌiꞌamasa, ꞌoinega tomota mabwaiyadi tetelinasihesagoheya ma siꞌateyohowa madouna. 6 Ta tupwadihewahewali sinaoma ma toꞌamasina ꞌaleꞌowega siwaduyama siꞌahala latuheya ma sigaliheya.

Page 16: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 5:7 16 Paihowa 5:167 Ma mwanena geya ꞌisanapu. Eema mulina

ꞌiluhuwa hadai, 8 ma Pita ꞌihesilaleya, ꞌigwae, “Sapaila,ꞌimi tanohaina wagimwaneyeya, hisa ꞌana maisainawaꞌeweya? Gide mwaneu ꞌihegwaemaiya ꞌawa?”

Ma Sapailaina ꞌigwae, “Cehe, gidemusa.”9 Coinega Pita ꞌigwae, “Togidega ma wateluwa

watagwala ma watoho ta ꞌabehega Bada Yaluyaluwanawaꞌabowe? Cuhesagohe, mwaneu ꞌana togalihaosiluhuluhuma ma ꞌiꞌiunamo siꞌahala latuhego wete.”

10Ma Sapailaina ꞌibeꞌuwa mwayamwayauwa Pita ꞌaena,ma ꞌiꞌamasa wete. Ta hewahewaliyedi siluhuma, masiꞌiteya ꞌiꞌamasa pwaiya, ta siꞌahala latuheya ma sigali-heya, mwanena deina.

11 Ta tohekalesiyao mabwaiyadi simatauta madouna,ma taiyawedi wasaina sihesagoheya wete siꞌateyohowa.

Hedehedede baibaiwana sipaihowediya12 Ma wete boda gamwagamwanidiya Yesu ꞌana

tohepwailaowedi hedehededema ginaula ꞌebehenainaidabaibaiwadi sipaihowediya. Ma mabwaiyadi ꞌidi ꞌebedeliꞌauta Hada Heꞌasisi papena, tauna sibwauweyaSolomoni ꞌina biliupa.

13 Ma boda baibaiwadi ꞌidi matautega geya siluhuluhutohemisaowedi ꞌoidiya, ma tomota mabwaiyadi tohekale-siyao siheꞌasisiyediya madouna, 14 ma baibaiwa hedadasihemisa, ma ꞌoinega silugu Bada ꞌina bodao ꞌoidiya,meloheyadi ma wete mewahinedi. 15 Ma wete tolohalaositoedima maꞌebeꞌenoidi ma silagudiya Pita ꞌina ꞌebe-tauyao ꞌoidiya, ma ꞌabehega Pita loguloguna ꞌida ꞌabihebwebweꞌanedi. 16 Wete gogowedi Yelusalema deina ꞌaditomiyao sideli ꞌautama, ma ꞌidi tolohalao ma taiyewediwelabana yaluyaluwadi nuwana hali yaluyaluwa galadi

Page 17: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 5:17 17 Paihowa 5:26siꞌabihe lohalediya siꞌewedima ta mabwaiyadi siꞌabihebwebweꞌanediya.

Yesu ꞌana tohepwailao deliya silagudiya17 Ma topwaoliyao ꞌidi bada madouna ma Sadusi ꞌidi

boda baꞌidanao sigamwasowala ma siheꞌipiꞌipiyediya,18 ꞌoinega sitoholo ma Yesu ꞌana tohepwailaowedisiꞌabiyahidi, ma deliya silagudiya.

19 Ma nihuwanega Bada ꞌina anelose ꞌaigeda deli ꞌanagudu ꞌisoꞌeya, ma ꞌitoe hapwesediya, 20ma ꞌihegwaediya,ꞌigwae, “Watauya Hada Heꞌasisi ꞌoina, ma nobwa wa-toholo ma tomota ꞌoidiya gwaeyedi yawasi bwebweꞌanaweyahina waguguya.”

21 Coinega aneloseina ꞌina gwae sihesagoheya ma gonaꞌiꞌadaleya, ta Hada Heꞌasisi ꞌoina siluhuwa, ma boda si-heꞌitediya. Coinega wete Topwaoli Madouna ma ꞌinabodao siꞌeto ꞌautama, ma meIsileli ꞌidi babadao ma ꞌaditoloinao mabwaiyadi sibwauwedima ta ꞌidi hewaliyaotupwadi deliya sihewasaedi ma ꞌabehega Yesu ꞌana to-hepwailao siꞌewedima ma sida yatala matadiya. 22 Tasitauya ma deli hagalinamo siꞌiteya, ma sihilama, 23 masigwae, “Deli guduguduina ma paꞌalina ꞌaꞌiteya, ta ꞌanatolomatayahinao ꞌahwaꞌeda ꞌoidiya sitotoholo wete, matutaina ꞌahwaꞌeda ꞌasoꞌeya ꞌalona gaugaulinamo.”

24 Ma Hada Heꞌasisi ꞌana toꞌitayahi madouna, ma top-waoliyao madoudi wasa bewa sihesagoheya ma siꞌatey-ohowa madouna, toꞌaha ꞌiꞌiunamo ma ꞌilatu weyahina.

25 Ma ꞌaigeda loheya ꞌoidiya ꞌinaoma ma ꞌihegwaediya,ꞌigwae, “Loheloheyaedi deliya walagulagudiya, HadaHeꞌasisi ꞌalona sitotoholo, ma siheheꞌita tomota ꞌoidiya.”

26 Ta Hada Heꞌasisi ꞌana toꞌitayahi ma ꞌina topaihowaosihapwesa, ma tohepwailaowedi siꞌabiyahidiya ma hoho-bigega siꞌewedima, weyahina simatauta boda ꞌoidiya, ta

Page 18: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 5:27 18 Paihowa 5:35geya nuwadi ma boda sigamwasowala ꞌoidiya, tabu tadaꞌuleyega siꞌetutuwedi.

27 Coinega ma wahi bigega siꞌewedima ma toloinaedimatadiya sihetoholodiya. Ma Topwaoli Madouna ꞌihesi-lalediya, 28 ꞌigwae, “Mwalo ꞌoimiya ꞌaloina paꞌala ꞌabehegagesowana Yesu saninega waheheꞌita tomota ꞌoidiya, matogidega ta ꞌoinega Yelusalema mabwaiyana ꞌalona To-mota waheheꞌita Yesu weyahina, ꞌabehega tauma ꞌimaloinega siloheꞌamasiya?”

29TaPitama tohepwailaowedi sigwaeya, “Cilobwaineyama Yehoba ꞌina gwae ꞌahematamatane, ma geyaꞌabwatomota ꞌidi gwae. 30 Moisa, ꞌomi Yesu ꞌaiwe ꞌoinawatutu hepaꞌineya ta ꞌana siga ꞌiꞌamasa, ma tubudao ꞌidiYehoba Yesu ꞌiꞌabihetoholo hileya, 31 ma ꞌiꞌabilagasiyatauna ꞌina ꞌebeulega ꞌabehega tauna Toꞌabihetena maTohanugeta, ma wete tauna Toꞌabihenuwabui meIsilelitauda weyahida, ma ꞌoinega ꞌida puiyao ꞌinuwasamudi.32Coinega tauma ginaulaedi bewaweyahidi ꞌahehepwaila,ma Yaluyaluwa Tabuna tohepwaila wete, tauna Yehobaꞌiꞌebwaeya ꞌana tohematamatanao ꞌoidiya.”

Gameliyela ꞌina gwae33 Ta toloinao Yesu ꞌana tohepwailao ꞌidi gwae bewa

gidemusa sihesagoheya, ma sigamwasowala moisa, manuwanuwadi ma siloheꞌamasidi. 34 Ta ꞌaigeda ꞌoidiyega,sanina Gameliyela, tauna Palisi, ma loina ꞌana toheꞌita,ta maꞌana heꞌasisi tomota baibaiwadi ꞌoidiya, ꞌitoholo maꞌiloina ma ꞌabehega Yesu ꞌana tohepwailaowedi sitoe hap-wesedi tuta toꞌutoꞌupanamo weyahina. 35 Ta muliyetegatoloinaowedi ꞌihegwaediya, ꞌigwae, “MeIsileli he, waꞌi-tayahigomi ma sahena waloiloina paꞌala loheloheya nage

Page 19: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 5:36 19 Paihowa 6:1

weyahidi. 36 Wanuwatuhuyahi tuta mwalo Tudasi ꞌihap-wesa ꞌabehega tauna hali tohanugeta ꞌaigeda, ma lohelo-heya ꞌadi baibaiwa gide powa handeledi siluhu ꞌina bodaꞌoina, ma hesi gabemani Tudasiina siloheꞌamasiya, maꞌana tomuliyao sisawaleya, ta ꞌidi boda ꞌisawala.

37 “Ma Tudasi muliyetega, tutaina tomota mabwaiyadisihasilidiya ꞌoina, ꞌaigeda gwama Galili ꞌihapwesa, saninaYudasa, ta tupwadi loheloheya ꞌilisidima ma simuliyeya,ta ꞌaleha ꞌoina ꞌiꞌamasa, ta ꞌana tomuliyao sisawaleya.

38 “Tuta bewa yahegwaegomi ꞌabehega sahena toꞌahawaloiloinae loheloheya nage weyahidi. Ceguma ꞌadi loinanuwana ꞌidi paihowabewa tomota ꞌoidiyega ꞌihapwesama,ꞌabwa siweꞌa, 39ma hesi ꞌeguma ꞌadi loina Yehoba ꞌoinegaꞌilatuma, geya sowasowahina ma waꞌabihe lolagudi,weyahina ꞌeguma gidemusa, Yehoba waloloꞌalehe.”

40 Coinega Gameliyela ꞌina loina simuliyeya, ma tohep-wailao wete sibwau hiledima ꞌoidiya, ma sisapidiya, tasigwae, “Geya sowana wete Yesu sanina wagwaegwaenetomota ꞌoidiya.”

41 Ma silihasidiya ma sihapwesa, ma sitauya taudi ꞌidiboda ꞌoidiya maꞌidi yaliyaya, weyahina sowasowahidi mamuyaedi silobadi Yesu sanina weyahina. 42 Ma sabweloꞌaigeda ꞌaigeda ꞌoidiya siheheꞌita ma siguguya Hada Heꞌa-sisi ꞌalona, ta wete tomota ꞌidi hadao ꞌoidiya, ꞌabehegaYesu tauna Toꞌabihetenaina.

6Toꞌitayahinao site sebeni sihesinuwedi

1 Tuta nage ꞌoina Yesu ꞌana tohemisao ꞌidi boda ꞌihehe-madou, ma ꞌoidiyega toꞌena Gilisi ꞌidi boda toꞌena Yudiyasilolomugiyedi, weyahina sabwelo ꞌaigeda ꞌaigeda, ꞌegumatutaina ꞌeꞌahai siheheguyaiyedi hiwahiwape ꞌoidiya, taudi

Page 20: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 6:2 20 Paihowa 6:9toꞌena Gilisi ꞌidi hiwapeyao ꞌadi ꞌeꞌahai geya sowa-sowahidi, ꞌoinega sigomagomale.

2 Coinega Yesu ꞌana tohepwailao site tuwelo ꞌidi bodatohemisao mabwaiyadi sibwau heꞌautedima, ma ꞌoidiyasigwaeya, “Geya sowasowahina Yehoba ꞌina gwae ꞌanaguguya ꞌalolagu ma ꞌabehega ꞌeꞌahai ꞌaheguyai. 3Ma ꞌomiꞌoimiyega loheloheya sebeni wahesinuwedi, taiyewedimaꞌadi heꞌasisi, ma sanasanapudi, ma wete ꞌegumaYaluyaluwa Tabuna ꞌina waiwai ꞌoidiya, ma paihowa bewaꞌeꞌahai ꞌana heguyai weyahina, ꞌada ꞌebwaedi. 4Ma taumaꞌada hetapewa ꞌahwanoi weyahina ta wete Yehoba ꞌinagwae ꞌana heꞌita weyahina.”

5 Ma boda siyaliyaya ꞌidi loina bewa weyahina, ꞌoinegasite sebeni sihesinuwediya, beno Sitibeni, tauna ꞌinahemisa madouna Yesu ꞌoina, ma Yaluyaluwa Tabuna ꞌinawaiwai ꞌoina, ma Pilipi ma Pilokolo ma Nikano ma Timotima Pamena ma wete Nikola, tauna gwama Anitioki mameYudiya ꞌidi tapwalolo ꞌoina ꞌiluhu pwaiya. 6 Coinegaloheloheyaedi siꞌabi lagasidiya Yesu ꞌana tohepwailaomatadiya, ma siꞌabi debediya ma weyahidi siꞌahwa ꞌah-wanoiya Yehoba ꞌoina, ma paihowaina sihegaineya.

7 Coinega Yehoba ꞌina gwae ꞌihewaiwai tomota ꞌoidiya,ma tomuliyao ꞌadi boda madou hedada tupwa Yelusalemaꞌoina, ma topwaoliyao tupwana baibaiwana wete gwaeinasihesagoheya, ta Yesu sihemisaeya.

Sitibeni siꞌabiyahiya8 Sitibeniina maꞌina waiwai, ta maꞌina helau madouna,

ma paihowa ꞌebe henainaida ma ꞌilaꞌilalao ꞌipaihowediyatomota gamwagamwanidiya.

9 Ta tupwana tomota sinaoma ma Sitibeni baꞌidadiusiheꞌoheꞌohe, taudi tupwadi meYudiya ꞌidi tapwalolo si-hesaniyeya “Lihalihasina,” ma tupwadi Yudiyaedi ꞌasa

Page 21: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 6:10 21 Paihowa 7:5Sailini ꞌoinega, ma tupwadi ꞌasa Alekisanidela ꞌoinega,ma tupwadi ꞌasa Silisiya ma Esiya ꞌoidiyega, 10 ma geyasowasowahina sihewaiwai, weyahina Sitibeni ꞌina gwaeꞌana sanapu Yaluyaluwa Tabuna ꞌoinega.

11 Coinega taudi Sitibeni sitebaeya ma tupwana loh-eloheya sihegwaediya ma Sitibeni sida heꞌewa, sigwae,“Sitibeniina ꞌina gwae galana ꞌahesagoheya, beno Mosesema Yehoba ꞌiꞌahwa galagalaediya.” 12Mawete loheloheyasihenuwa laguwediya ma Sitibeniina siloꞌaleheya, ꞌoinegaboda baibaiwadi ma babadaomawete loina ꞌana toheꞌitaosinaoma ma siꞌabiyahiya, ta sitoeya toloinao ꞌidi delihe-gogona ꞌoina, 13 ta toheꞌewa ꞌaboꞌabowedi sibwauwed-ima, ma taudi sigwae, “Loheya bewa tuta baibaiwanaꞌoidiya Mosese ꞌina loinao ma Hada Heꞌasisi bewa weteꞌisinasinalidi, 14 ta wete ꞌina gwae ꞌahesagoheya ꞌigwae,ꞌYesu tauna gwama Nasaleta ꞌabwa Hada Heꞌasisi bewaꞌida ligehi yahule ma mumugada Mosese ꞌiꞌebwaegitaꞌida buidi, ma hagadi ꞌilagudi.’ ” 15 Ma todeli hegogo-naedi mabwaiyadi Sitibeni manina siꞌeꞌebubuya, ꞌana ꞌitaanelose manina gide.

71 Ma Topwaoli Madouna Sitibeni ꞌihesilaleya, ꞌigwae,

“Togidega ꞌidi heꞌewa weyahiu, gwae moisa ꞌawa?”2 Ma Sitibeni ꞌigwae, “Tasigwao ma tamagwao,

ꞌigu gwae bewa wahesagohe. Yehoba tomiya hanehedada mwalohene tubudai Ebalahamo ꞌoina ꞌilatuwa,tutaina Mesopotemi ꞌoina ꞌimiyamiya, ma ꞌabwa geyaꞌiꞌasaꞌasaliya Helana ꞌoina, 3 ma Yehobaina ꞌigwae,ꞌEbalahamo, ꞌino gogo ma ꞌino susu bewa ꞌuꞌebesinedima ꞌutauya hali tupwa, tupwaina yaheꞌitago ꞌoina.’

4 “Ta tupwa Kalidiya ꞌihasineya ma ꞌiloꞌasa Helanaꞌoina. Ma Ebalahamo tamana ꞌina ꞌamasa mulina Yehobaꞌihanugeteya ma ꞌebwa ꞌiꞌasa, ꞌida gogo bewa ꞌoina, 5 ma

Page 22: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 7:6 22 Paihowa 7:12geya ꞌeta wete baleꞌu ꞌiꞌebwae Ebalahamo ꞌina ꞌebeloina,ma hesi Yehoba ꞌigwae hemisa tuwa ma ꞌabehega tup-waina bewa tauna Ebalahamo maꞌina susuwao ꞌidi baleꞌusiꞌewa, ma tuta nage ꞌoina Ebalahamo geya natunamo.

6 “MaweteYehoba ꞌihepwaila nugeteya ꞌabehega Ebala-hamo tubunao sihetaumana hali boda ꞌidi tupwa ꞌoina, matoniꞌasaedi paihowa mwauna nata siꞌebwae Ebalahamotubunao ꞌoidiya, ta ꞌidi miya ꞌigala bolime powa handelediꞌoidiya. 7Ma hesi Yehoba ꞌigwaeya, ꞌCabwa toniꞌasaowediloina mwaudi yaꞌebwaedi, ma muliyetega tupwa nageꞌoinega ꞌigu bodao silatu ma siꞌetuluha ꞌoiguwa tupwabewa ꞌoina.’

8 “Ma Yehoba ꞌina gwaeina ꞌana ꞌilaꞌilala ꞌiꞌebwaeyaEbalahamo ꞌwapina ꞌana ꞌupwa. Coinega EbalahamoAisake ꞌihenatuneya, ta ꞌina sabwelo nima ma hetoinaꞌoina ꞌwapina matana ꞌiꞌupweya, ma muliyetega AisakeYakobo ꞌihenatuneya, ma muliyetega Yakobo natunaoloheloheyadi tuwelo ꞌihenatunediya, ma site tuweloweditauda tubudao.

9 “Ta ꞌaigeda ꞌoidiyega sanina Yosepa, ma tasinao sitelebeni siheꞌipiꞌipiyeya ma sihegimwaneyeya tomota tup-wadi ꞌoidiya, ma taudi Yosepaina sitauyeya ꞌasa Itipitaꞌoina, 10 ma Yehoba baꞌidana ta ꞌilemeya ꞌana mwauyaoꞌoidiyega, ta wete sonoga bwebweꞌana ꞌiꞌebwaeya, mameItipita ꞌidi kini Pelo sonogaina ꞌiꞌita lobeya, ꞌoinegaPelo Yosepa ꞌihemiya haneheya, ma loina ꞌiꞌebwaeyatupwa Itipita mabwaiyana weyahina, ta wete kiniinatauna ꞌina hada weyahina.

11 “Ma muliyetega gomale madouna ꞌilatuwa Itipitamabwaiyana ma ꞌasa Kenani ꞌoidiya, ma miya mwaunamoisa ꞌihapwesa, ma tubudaowedi geya ꞌadimo. 12 TaYakobo tetela ꞌihesagoheya ꞌabehega ꞌeꞌahai Itipita ꞌoinaꞌimiyamiya, ma natunao loheloheyadi ꞌihesumanediya

Page 23: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 7:13 23 Paihowa 7:25

Itipita ꞌoina, ꞌeꞌahai weyahina. 13 Ma muliyetega wetesihila Itipita ꞌoina, ma Yosepa tasinao ꞌoidiya ꞌigwaelatuwa, ꞌigwae, ‘Taugu tasimiuYosepa,’ maPelowete ꞌoinaꞌihepwailediya, ꞌigwae, ꞌTasigwao bewa.’

14 “Ma Yosepa tamana Yakobo ma ꞌina susuwao ꞌib-wauwedima, ꞌadi baibaiwa sebeniti paibi, ma Itipita ꞌoinasinaoma. 15 Ma nobwa Yakoboina ꞌiꞌamasa, ma wetetubudaowedi siꞌamasa, 16 ta wawanidi siꞌewa hiledimagogo Sekemi ꞌoina,ma sigalihediya, galihainamwalo Ebal-ahamo ꞌihemaiseya meSekemi, taudi Hemoli natunao,ꞌoidiyega, beno galihaina ꞌana maisa siliba ꞌiꞌebwaediya.

17 “Ma Yosepa ꞌina ꞌamasa mulina Yehoba ꞌina gwaehemisa Ebalahamo ꞌoina ꞌihahoho pwaiya, ma meIsileliItipita ꞌalona siyada hedada pwaiya, 18 eema kinihauhauna ꞌihegaina ma ꞌiloina paꞌaledi, kiniina Yosepageya ꞌisanapu, 19ma ꞌiꞌabowediya, weyahina tubudaowediꞌiloinaedi ma natudiyao ꞌiꞌiudi siuledi ꞌatamana masiꞌamasa. 20 Ta gwama Mosese ꞌiliꞌuwa tuta nage ꞌalona,tauna ꞌana ꞌita bwebweꞌana, ma tamana ma sinana ꞌidihada siꞌitayahi dahweya waiꞌena ꞌetoi. 21 Ma muliyetegaꞌidi hadega silagu latuheya, ta Pelo natuna mewahinenaꞌilobeya, ta ꞌitoeya ꞌina hada ma ꞌabehega tauna natuna,ma ꞌiꞌitayahiya.

22 “Ta Mosese meItipita ꞌidi sanapu mabwaiyana si-heꞌiteya, ma ꞌisanapudiya, ta ꞌina gwaeyao ta ꞌina pai-howao ꞌoidiya ꞌihewaiwai hedada.

23 “Ma tutaina ꞌana bolime poti ꞌilobeya, Mose-seina nuwanuwana ma tasinao meIsileli ꞌihaboꞌenedi.24 Coinega ꞌina haboꞌenaina ꞌalona gwama Itipita ꞌaigedaꞌilobeya gwama Isileli ꞌihunu bwagebwageya, ꞌoinegaMosese tasinaina ꞌilemeya ma gwama Itipitaina ꞌiloheꞌa-masiya. 25Ta Mosese ꞌinuwatuhuya ꞌabehega tasinaowedi

Page 24: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 7:26 24 Paihowa 7:35sida sanapu ꞌabehega tauna nimanega Yehoba ꞌida ꞌabi-hetedi, ma hesi geya sisanapu.

26 “Ma hali sabwelo ta Mosese tasinao ꞌeluwa ꞌilobediyasiheheꞌupwa, ma nuwanuwana ma ꞌiꞌetoꞌausidi ma silo-laguma ꞌigwae, ꞌCiyagwao, ꞌomi susu ꞌaigeda, ma togidegama ꞌimi miya wagihegala?”

27 “Ma toheꞌupwaowedi ꞌaigeda ꞌoidiyega Mosese ꞌinagwae ꞌihemaiseya, ma ꞌigwae, ꞌTaiya ꞌowa ꞌutoho maꞌuhetoloina ꞌoima? 28 Togidega? Nuwanuwau ma ꞌu-loheꞌamasigau gidemusa boi gwama Itipitaina ꞌuloheꞌa-masiya?”

29 “Gwae bewaMosese ꞌihesagoheyama ꞌiꞌateyohowa taꞌidena, ma ꞌihetaumana tupwa Midiyani ꞌoina, ma nobwaꞌihaiya ma natunao loheloheyadi ꞌeluwa ꞌihenatunediya.30 Bolime poti mulina Mosese yoho ꞌawawa, ꞌoya Sainaideina, ꞌiyawayawala, ma anelose ꞌilatuwa ꞌaiwe ꞌalaꞌalatama ninininiminega, ꞌaiwe manabaina ꞌalonega. 31 TaMosese ꞌiꞌiteya, ꞌoinega nuwana ꞌihepwanopwanowa, maꞌinaonao deina sabi ꞌita, ma Yehoba ꞌigwaeya, 32 ꞌTaugutubumwao, taudi Ebalahamo ma Aisake ma Yakobo, ꞌidiYehoba.’

“Ma Mosese ꞌina matautega ꞌidededela, ma genuwanaꞌiꞌebubuna.

33 “Ta Badaina ꞌigwaeya, ꞌCaheu ꞌana butu ꞌuhalolo,weyahina tupwa beno ꞌoina ꞌutotoholo beno baleꞌuheheꞌasisina, ta ꞌigu gwae ꞌuhesagohe. 34Cigu tomotaiyaoItipita ꞌalona ꞌidimiya galana yasanapuya, ta ꞌidi ꞌahwanoiꞌatemuyamuya yahesagoha pwaiya, ꞌabehega yasulumasabi lemedi. Ta ꞌowa ꞌutoholomayahewasego Itipita ꞌoina,paihowa bewa weyahina.’

35 “Moisa, Moseseina mwalo silogwahateya, sigwaeya,ꞌCowa hene taiya ma ꞌutoho ma ꞌuhetoloina ꞌoima?” Mahesi taunaYehoba ꞌihesinuweyama ꞌabehega ꞌiloinedi, ma

Page 25: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 7:36 25 Paihowa 7:43wete ꞌilemedi, anelose ꞌina lemega, tutaina ꞌaiwe ꞌalaꞌalataꞌoina ꞌilatuwa ꞌoina.

36 “Coinega Mosese ꞌilaꞌilala waiwaidi ma paihowa ꞌebehenainaida ꞌipaihowediya, Itipita ꞌoinamawete hola bwe-habwehalina ma tupwaina yoho ꞌawawa ꞌoidiya, tutainaItipitega ꞌiꞌewa latuhedima ma ꞌihenugetediya tupwainayoho ꞌawawa bolime poti ꞌoidiya.

37 “Bewa Moseseina meIsileli ꞌihegwaediya ꞌigwae, ꞌYe-hoba ꞌabwa tasimiyao ꞌoidiyega ꞌaigeda palopita ꞌihesin-uwe weyahimi, gide mwalo ꞌihesinuwegauwa.’

38 “Ma wete Moseseina yoho ꞌawawa tubudao mab-waiyadi baꞌidanao ꞌoya Sainai ꞌoina simiyamiya, maanelose Mosese loina bwebweꞌana yawasida weyahinaꞌiꞌebwaeya.

39 “Ma tubudaowedi Mosese siheꞌidiꞌidiyeya ta ꞌinaloina silogwahateya, ma nuwanuwadi ma sihila Itipitaꞌoina, 40ma tasina Eloni sihegwaeya, sigwae, ꞌCida ꞌebe ꞌe-tuluha ꞌupaihowadi ma sihanugetegita, weyahina Mosesetauna mwalo Itipitega ꞌihanugetegitama, geya tasanaputaꞌeha nana ꞌitauya?” 41 Coinega ꞌidi ꞌebe ꞌetuluha talabulumakau siꞌabiya, ma ꞌoina sipwaopwaoli, maweyahinasiyaliyaya madouna.

42 “Coinega Yehoba ꞌilogwahatediya ta ꞌabehega siboiꞌidi nuwatuhu sida paihowa, beno ꞌwadima ꞌoidiya sidaꞌetuluha, gidemusa palopitao ꞌidi buki ꞌalona Yehoba ꞌinagwae ꞌimiyamiya, ꞌigwaeya,ꞌComi meIsileli bolime poti tupwaina yoho ꞌawawawamiyamiya, hebahebaiyao wahunudi ma geya ꞌoiguwa

wada pwaolidiya. 43 Ma hesi hali ꞌebe ꞌetula-haina sanina Moloke ꞌoina wapwaopwaoliyedi maMolokeina ꞌina hada waꞌahaꞌahali baꞌidamiu, mawete Lipani ꞌina ꞌwadimaina ꞌoina watulutuluha,

Page 26: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 7:44 26 Paihowa 7:51ma wete ginaulaedi waꞌabidiya matadiya waꞌah-waꞌahwanoi, ꞌoinega yada paꞌigomi ma watauyahali ꞌasa Babiloni papalina.’ ”

44 Sitibeni wete ꞌigwaeya, “Tubudaowedi Yehoba ꞌinahada siꞌabiya ꞌana ꞌita gidemusa Yehoba Mosese ꞌiheg-waeya ma ꞌida ꞌabiꞌese. Coinega siꞌabiya, ma mwalotutaina yoho ꞌawawa sitautauya, Yehoba ꞌina hadainawete siꞌahaꞌahala dadane.

45 “Loheloheyaedi siꞌamasa ma mehau hadainasiꞌeweyama, taudi tubudao Yosuwa baꞌidanao. Mwalohali bodao tupwa bewa ꞌebwa simiyamiya, ma hesiYehoba Yosuwa baꞌidanao ꞌilemedi ma sihewaiwaiyabodaedi sipaꞌidiya, sidena, ta Yosuwa baꞌidanao baleꞌubewa siꞌeweya, ta ꞌebwa hadaina ꞌimiyamiya ma ꞌana sigaDebida ꞌihetoloina. 46 Ma Debidaina weyahina Yehobaꞌiyaliyaya, tauna tubudai Yakobo ꞌina Yehoba, ma DebidaYehoba ꞌoina ꞌiꞌahwaꞌahwanoi ma ꞌeguma sowasowahinaꞌabehega Yehoba ꞌina hada hauhauna ꞌida ꞌabi. 47 Mahesi Debida natuna Solomoni hadaina ꞌiꞌabiya. 48Ma hesiwanuwatuhu ꞌabehega Yehoba tauna tomiya tabwanahedada geyaꞌabwa hada tomota nimadiyega siꞌabiꞌabiꞌoina ꞌimiyamiya, weyahina palopita ꞌaigeda Yehoba ꞌinagwae mwalo ꞌihepwaila pwaiyeya, ꞌigwae,49 ꞌGalewa ꞌigu wagahata wasawasa, ma baleꞌu ꞌahegu ꞌadiꞌebelagu. Coinega to hada sowasowahimi ma weyahiguwada ꞌabi, ma hadaina ꞌoina yaꞌaiyawasi? 50 Weyahina

ginaulaedibewa mabwaiyadi taugu yapaihowediya.’ ”

51 Ma Sitibeni ꞌihegwaediya wete ꞌigwae, “Moisa, ꞌomitonuwa potapota, ꞌoinega Yehoba ꞌina ꞌilaꞌilala ꞌupwaꞌwapimimo ꞌoina, ma geya ꞌatemiyega ma wete geyatenamiya, ꞌoinega tuta baibaiwana Yaluyaluwa Tabuna

Page 27: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 7:52 27 Paihowa 8:1ꞌina loina walologwahate, gidemusa tubumiyao silog-wahateya. 52 Ma wete, tubumiyao palopita mab-waiyadi simumuga galagalaediya ma siloheꞌamasidiya,palopitaowedi taudi Todumwalu ꞌina latuma sihepwailanugeteya, ꞌoinega ꞌomi wete Todumwaluina watebaeyama waloheꞌamasiya. 53Ta ꞌomi mwalo aneloseyao Yehobaꞌina loina siꞌebwaegomiya, ma hesi geya wada muliyeya.”

Sitibeni siloheꞌamasiya54 Sitibeni ꞌina gwae bewa toloinao sihesagoheya ta

sigamwasowala madouna, ma sihesalaꞌiꞌita ꞌidi gamwa-sowala weyahina. 55Ma hesi Yaluyaluwa Tabuna Sitibeniꞌilohemaheya, ma galewa ꞌiꞌeꞌebubuya ta ꞌiꞌiteya Yehobamaꞌina wasawasa maemaedanina, ma Yesu ꞌina ꞌebeulegaꞌitotoholo, 56 ma ꞌigwaeya, “Waꞌita, galewa ꞌiꞌesoꞌeya, tayaꞌiteya Loheyaina Yehoba ꞌina ꞌebeulega ꞌitotoholo.”

57Ma Sitibeni ꞌana ꞌalehao siwuiwui ꞌenadi madounega,ma tenadi siꞌausidiya ta ꞌabehega Sitibeni ꞌina gwaesahena sihehesagohe, ma mabwaiyadi sipiliya, tasiꞌabiyahiya, 58 ma ꞌasega siula latuheya, ma daꞌuleyegasiꞌahuhe ꞌamasiya. Ma Sitibeni ꞌana toheꞌewa ꞌaboꞌabowaoꞌadi ꞌaleꞌowao silolodiya ta ꞌabehega daꞌuleyega Sitibenisida hunu. Ma ꞌadi ꞌaleꞌowedi hewali sanina Sauloꞌiꞌitayahidiya. 59 Eema Sitibeni silolodaꞌuleyeya, mahesi ꞌibwau haneya ꞌigwae, “Bada Yesu, yaluyaluwaguꞌuꞌeweyawa.” 60 Ta ꞌiꞌahetulasa, ꞌibwau ꞌenanamadounega, ꞌigwaeya, “Bada yo, ꞌidi mumuga galanabewa geyaꞌabwa ꞌuhehemaise ꞌoidiya.”

Cina gwaeina ꞌigumwala, ta yawasina ꞌigumwala.

81 Ma Saulo bodaedi ꞌiꞌahwa bwebweꞌanediya, Sitibeni

ꞌana loheꞌamasa weyahina.

Page 28: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 8:2 28 Paihowa 8:10Saulo tohekalesiyao ꞌiloꞌalehediya

Sabwelo nage ꞌoina tohekalesiyao tupwa Yelusalemaꞌoina ꞌadi ꞌalehaowedi sihegaina ma siloꞌalehedi, ꞌoinegasisawala Yudiya ma Sameliya tupwaedi ꞌoidiya, maYesu ꞌana tohepwailao site tuwelomo Yelusalema ꞌoinasimiyamiya.

2Ma tupwana tomota, taudi Yehoba ꞌana toheꞌasisiyao,Sitibeniina sigaliheya maꞌidi dou madouna. 3 Ma Saulohesi tohekalesiyao ꞌimutumutudi ta weyahidi ꞌiluhu-luhu hada ꞌaigeda ꞌaigeda ꞌoidiya, ma ꞌeguma tohekale-siyao loheloheya ma wete wahiwahine ꞌilobalobadi, tuwaꞌiꞌabiyahidi, ma deliya ꞌilagu luhuwedi.

Pilipi ꞌina guguya tupwa Sameliya ꞌoina4Ma tohekalesiyao sisawala, ma ꞌeguma to tupwa ꞌoina

sitautauya, tetela bwebweꞌana siloguguyaeya tomotaꞌoidiya. 5 Coinega Pilipi ꞌisulu ꞌaigeda Sameliya ꞌasainaꞌoina, ma nobwa Toꞌabihetenaina tetelina ꞌiguguyaeyaꞌoidiya, 6 ta mabwaiyadi Pilipi ꞌina gwae sihesagoheya,ma ꞌina paihowa waiwaidi siꞌiteya. 7 Ceguma taiyawedisilohala hiꞌahiꞌa* ꞌoidiyega ꞌiula latuhedi, ma hiꞌahiꞌaedisiwuiwui ma sihapwesa, ma wete topeuyao ma tohasage-sageula ꞌiꞌabihe bwebweꞌanediya. Coinega bodaedi sitag-watagwala mahemahetena Pilipi ꞌina loguguya ꞌoina, 8maꞌoinega ꞌebe yaliyaya madouna gogoina ꞌoina.

9 Ma toniꞌasa ꞌaigeda, sanina Saimoni, tauna Pilipi ꞌinagwae ꞌihemiseya. Saimoniina tauna mwalo ꞌiꞌobaꞌobamadouna gogoina ꞌoina, 10 ma meSameliya mabwaiyadisihenainaida Saimoni ꞌina paihowa waiwaidi weyahidi,eema tauna sanina madouna. Coinega tomota mab-waiyadi, nuwana babadao, nuwana bubutumao, Saimoni-ina sihemisaeya ma sigwaegwae, “Tauna Saimoniina ꞌinawaiwai Yehoba ꞌoinega madou hedadena.”

Page 29: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 8:11 29 Paihowa 8:2211 Coinega Saimoni ꞌina gwaeyao sihesagohediya,

weyahina ꞌina ꞌobega ꞌiꞌabihenuwa pwanopwanowediyatuta mabwaiyana.

12 Ma muliyetega Pilipi ꞌihapwesama ma tetela bweb-weꞌana, Toꞌabihetena Yesu sanina ma Yehoba ꞌina loinaweyahidi ꞌiloguguya, ma sihemisaeya, ma sibabitaisowa,loheloheya ma wete wahiwahine. 13 Ma Saimoni weteYehoba ꞌihemiseya, ta ꞌina babitaisomulina Saimoni Pilipiꞌiꞌwayabuyama Saimoniina ꞌiꞌiteya Pilipi ꞌina ꞌilaꞌilalaomaꞌina paihowa waiwaidi, ta ꞌoinega ꞌihenainaida moisa.

14 Eeta Yesu ꞌana tohepwailao taudi Yelusalema ꞌoinasimiyamiya, tetela sihesagoheya ꞌabehega meSameliyasitagwala pwaiya Yehoba ꞌina gwae ꞌoina, ꞌoinega Pita maYoni sihewasedima, 15 ta siteluwaedi sisuluwa Sameliyaꞌoina, ma tohemisao hauhaudi weyahidi siꞌahwaꞌah-wanoi ma ꞌabehega Yaluyaluwa Tabuna ꞌiluhu ꞌoidiya.16 Weyahina ꞌabwa geya ꞌiluhu ꞌoidiya. Beno tuwa BadaYesu saninega sibabitaisowa, 17 ꞌoinega Pita ma Yoninimadi silagudiya ꞌoidiya ta Yaluyaluwa Tabuna ꞌoidiyaꞌiluhuwa. 18 Ta Saimoni paihowa bewa ꞌiꞌiteya ꞌabehegaYesu ꞌana tohepwailao nimadi silagudiya tomota ꞌoidiya,ma Yaluyaluwa Tabuna ꞌoidiya ꞌiluhuwa, ꞌoinega maneꞌiꞌeweya ma ꞌabehega Pita ma Yoni ꞌiꞌebwaedi, 19 ta ꞌig-waeya, “Cimi waiwai beno nuwanuwagu waꞌebwaegau,ma ꞌoinega ꞌeguma nimagu yalagu taiyawedi ꞌoidiya,Yaluyaluwa Tabuna ꞌiluhu ꞌoidiya.”

20 Ma Pita Saimoni ꞌiheliyeya ꞌigwae, “Cino manebaꞌidau wahesilae hataya, weyahina ꞌabehega Yehobaꞌina ꞌehele ꞌino maneyega ꞌugimwane. 21 Cowa geyaꞌima boda, ma hesi ꞌateu ꞌimumuga galagala Yehobamatana. 22 Coinega ꞌilobwainegowa ma ꞌino pui bewaꞌoinega ꞌunuwabui, ma ꞌuꞌahwaꞌahwanoi Yehoba ꞌoina,ma nuwana ꞌino nuwatuhu galadi bewa ꞌinuwasamudi.

Page 30: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 8:23 30 Paihowa 8:3223 Weyahina yasanapugowa ꞌateu biꞌibiꞌina, heꞌipiꞌipi mamumugau galadi ꞌoidiyega.”

24 Ma Saimoni ꞌigwaeya, “Waꞌahwanoi Bada ꞌoinama ginaulaedi galadi wahepwailediya, sahena ꞌoiguwasinaonaoma.”

25 Coinega Pita ma Yoni ꞌidi Bada weyahina sihepwailalatuwa, ma ꞌina gwae siguguyaeya, ma muliyetega sihilaYelusalema ꞌoina, ta ꞌidi tauya ꞌalona tetela bwebweꞌanasihepwaileya Sameliya ꞌasanao ꞌaigeda ꞌaigeda ꞌoidiya.

Pilipi gwama Idiopiya ꞌaigeda ꞌiꞌabi hebabitaisoya26Ma Yehoba ꞌina anelose Pilipi ꞌihegwaeya, “Cutoholo

ma ꞌasudibwalala ꞌedaina Yelusalemegama ꞌasa Gasa ꞌoinaꞌutauya.” Cedaina tupwa yoho ꞌawawa ꞌalonega ꞌitautau.27 Coinega Pilipi ꞌitoholowa ma ꞌitauya, ma gwama Id-iopiya ꞌina waga lisilisi ꞌoinega ꞌitautauya ꞌilobeya, taunaꞌwawana boꞌi siꞌewa yahuleya, ma sanina madouna, taꞌidi kuini Kanidesi weyahina ꞌipaipaihowa, beno ꞌinawasawasa mabwaiyana ꞌiꞌitaꞌitayahidi, ma tauna ꞌitauyapwaima Yelusalema sabi tapwalolo, 28 ta ꞌina waga lisilisiꞌihilahila ꞌina ꞌasai, waga lisilisiina ꞌoina ꞌigeluwa ma BukiHeꞌasisi ꞌihasihasila, palopita Aiseya ꞌina lele ꞌihasihasili.

29 Ma Yaluyaluwa Tabuna Pilipi ꞌihegwaeya,“Culomwayamwayau ma ꞌutauya waga lisilisi ꞌoina.”30 Coinega Pilipi ꞌipiliya, ma loheyaina ꞌenanaꞌihesagoheya palopita Aiseya ꞌina lele ꞌihasihasili.Ta Pilipi ꞌigwaeya, “Togidega, gwaeyedi ꞌuhasihasiliꞌusanapudiya?”

31 Ta loheyaina ꞌigwaeya, “Geya. Weyahina geya weteꞌigu toheꞌitamo.” Coinega loheyaina Pilipi ꞌibwauweyamawagai, ma Pilipi ꞌigeluwa ta deina ꞌimiyatoiya, ta BukiHeꞌasisiina ꞌihasiliya, 32 ta hasiliina ꞌihasila pwaiya bewagide ꞌina gwae,

Page 31: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 8:33 31 Paihowa 9:2“Tauna gide sipi nata sihunu, nuwana gidemusa lami,

hunuhunuwana ꞌana toꞌupwa matana ꞌitotoholo,geya ꞌaigeda wete ꞌenana ꞌigwae latu. 33 Mawete ꞌina yatala ꞌoina siꞌaboweya, ma ꞌidebamwad-ina. Coinega natunao tetelidi geya ꞌaigedataiya ꞌihepwaila latu weyahina yawasina baleꞌuwaꞌigumwagumwala.”

34 Ta gwama Idiopiyaina Pilipi ꞌihegwaeya, “Taiyaweyahina palopita bewa ꞌigwaegwaeya? Tauna weyahinabo hali loheya weyahina?”

35 Coinega Pilipi ꞌigwaeya, “Yesu weyahina,” ma ꞌi-hegaina hasilaina ꞌana lihasa weyahina ta Yesu tetelinaꞌiheꞌitaeya.

36 Ta ꞌedaina sitautau ta weꞌaha siꞌita lobeya, maloheyaina ꞌigwaeya, “Nage weꞌaha! Togidega, sowa-sowahina ma ꞌuꞌabihe babitaisogau, ꞌawa?” 37 (-)

38 Coinega ꞌina topaihowao ꞌiloinaediya ma waga lisilisisiꞌabi henonoya, ma siteluwa Pilipi mahetena sisuluwata sigayo suluwa weꞌaha, ma Pilipi loheyaina ꞌiꞌabihebabitaisoya. 39 Ma weꞌahega sigayohanema ta YehobaYaluyaluwana Pilipi ꞌitoeya, ma loheyaina geya Pilipiꞌiꞌitaꞌita hila, ta maꞌina yaliyaya ꞌitauya ꞌina ꞌasa.

40Ma Pilipi hesi silobeya tupwa Asota ꞌoina, ma ꞌoinegaꞌitautau, ma tetela bwebweꞌana ꞌiloguguyaeya ꞌasa ꞌaigedaꞌaigeda ꞌoidiya, ma ꞌana siga ꞌilatu Sisaliya.

9Saulo ꞌinuwabui

1MaSaulo ꞌabwa tuwa Bada Yesu ꞌana tomuliyao ꞌoidiyaꞌiloloꞌalehedi, nuwanuwana ꞌiloheꞌamasidi. Coinega ꞌi-tauya Topwaoli Madouna ꞌoina, 2 nuwanuwana ꞌina letaoꞌileledi ma ꞌitauyedi meYudiya ꞌidi ꞌetoꞌautaina Damasikoꞌoina, ma letaedi ꞌoidiyega ꞌabehega ꞌeguma Yesu ꞌina

Page 32: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 9:3 32 Paihowa 9:13ꞌeda ꞌana tomuliyao ꞌilobadi loheloheya ma wahiwahine,ꞌiꞌabiyahidi ma ꞌiꞌewedima Yelusalema, sabi heyatalaedi.Eema letaedi ꞌiꞌewediya ma ꞌitauya. 3 Citautauya taDamasiko ꞌoina ꞌiꞌiunamo ꞌilatu, ma maedana galewegaꞌiꞌasilalama, 4 ta ꞌibeꞌuwa baleꞌuwa, ma ꞌaigeda ꞌenanaꞌihesagoheya ꞌigwaegwae, “Saulo, Saulo, toꞌaha weyahinaꞌuloloꞌalehegau?”

5 Ma Saulo ꞌigwaeya, “Bada taiya hede ꞌowa?” Maꞌenanaina ꞌigwaeya, “Taugu Yesu ꞌuloloꞌalehegau. 6 Mahesi ꞌutoholo ma ꞌuluhu ꞌasai ma nobwa ꞌa hemataluwaꞌuhesagohe ma ꞌabehega ꞌupaihowa.”

7 Ma tomotaiyedi Saulo baꞌidanao sitautauya nuwadiꞌihepwanopwanowa ta sitoholo henonowa, ma ꞌenanamosihesagoheya, ma geya ꞌaigeda wete taiya siꞌita.

8 Coinega Saulo baleꞌuwega ꞌitoholo hilama tanuwanuwana ma matana ꞌiyahali, ma hesiyage geyasowasowahina toꞌaha ꞌiꞌita, weyahinamatana sihogahoga,ma hesi Saulo siꞌabinimeya ma siluhuweya Damasikoꞌoina. 9Ta nobwa sabwelo ꞌetoi geya toꞌaha ꞌida ꞌiteya, mageya ꞌida ꞌaiya ma wete geya ꞌida numa.

10 Ma Damasiko ꞌoina, Yesu ꞌana tomuliya ꞌaigedaꞌimiyamiya, sanina Ananaiyasi, ta ꞌina ꞌenomataꞌiteꞌitegaYehoba ꞌihegwaeya, ꞌigwae, “Ananaiyasi.” Ma Ananaiyasi-ina ꞌigwaeya, “Taugu Bada.”

11 Coinega Yehoba ꞌigwaeya, “Cutoholo, ma ꞌasagamwagamwanega ꞌutauya ꞌeda sanina Dumwalunaꞌoinega, ma Yudasa ꞌina hada loheya ꞌaigeda ꞌuhesilala,tauna gwama Tasisi sanina Saulo, ma sauga bewaꞌiꞌahwaꞌahwanoi, 12 ma ꞌaigeda loheya sanina Ananaiyasiꞌiꞌiteya ꞌitautauyama sabi ꞌabitohoina ma ꞌoinega matanasiꞌasilala hila.”

13MaAnanaiyasiina ꞌigwaeya, “Bada, loheyaina tetelinatomota baibaiwadi sihegwaegauwa ꞌabehega loheya

Page 33: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 9:14 33 Paihowa 9:22galana, ta ꞌino tohemisao Yelusalema ꞌoina ꞌiloloꞌalehahedadadi, 14 ma wete topwaoli madoudi sitagwaleya masauga bewa ꞌitauyama ma ꞌa bodao mabwaiyama sabipaimai, ꞌeguma saniuwega ꞌaꞌahwaꞌahwanoiwa.”

15 Ma Badaina ꞌihegwaeya, “Tuwa, ma ꞌutauya ꞌoina.Weyahina Sauloina yahesinuwa pwaiya ma teteligu ꞌi-hepwaile tomiya ganamuli ꞌoidiya, ma toloinao madoudimatadiya ma meIsileli wete ꞌoidiya. 16 Ma ꞌabwa tauguyaheꞌitae muyao madoudi nata ꞌilobadi ꞌagu hepwailaweyahina.”

17 Coinega Ananaiyasi ꞌitoholowa ma ꞌitauya Yudasaꞌina hada, ꞌiluhuwa ta Saulo ꞌiꞌabidebeya, ma ꞌigwaeya,“Tasigu Saulo, Badaina Yesu ꞌedai ꞌilatuwa ꞌoiuwa, taunabewa ꞌihewasegauwa matau ꞌana ꞌabiheꞌasilala weyahina,ma wete ꞌabehega Yaluyaluwa Tabuna ꞌoinega ꞌilohema-hego.” 18 Coinega Saulo matanega gide ꞌwenahi sibeꞌuwamwayamwayauwa ta ꞌiꞌebubuna hila. Ma ꞌitoholoma,ꞌibabitaisowa, 19ma wete ꞌeꞌahai ꞌiꞌeweya ta ꞌilohepaꞌala.

Saulo ꞌiguguya Damasiko ꞌoinaMa tupwana sabwelo ꞌoidiya Saulo Yesu ꞌana tomuliyao

baꞌidanao simiyamiya Damasiko ꞌoina. 20 Ma meYudiyaꞌidi hada tapwalolo ꞌoidiya Sauloina ꞌihegaina ꞌiloguguyaꞌabehega Yesu tauna Yehoba natuna moisa. 21 Ma ꞌanatohesagohao nuwadi ꞌihenainaidamadounama sigwaeya,“Ciya, ꞌina guguya bewa wada hesagohe? Tauna mwaloYesu ꞌana tomuliyao Yelusalema ꞌoina ꞌiloloꞌalehedi, tawete bewa ꞌina tauyama huhuna ꞌabehega Yesu ꞌana to-muliyaedi ꞌebwa simiyamiya ꞌiꞌabiyahidi ma ꞌipaidi ma ꞌi-hiledi Yelusalema, topwaoli madoudi ꞌoidiya, ma togidegaꞌina nuwabui ꞌiloba ꞌeseya?”

22 Ma Saulo ꞌina guguya nage ꞌoina ꞌihewaiwaihedadeya, ma meYudiyaedi Damasiko ꞌoina simiyamiya

Page 34: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 9:23 34 Paihowa 9:31

ꞌiheꞌitediya ꞌabehega Yesu tauna Toꞌabihetenaina, mageya wete ꞌidi ꞌebe gwaemo.

Saulo meYudiya ꞌidena sinediya23 Saulo Damasiko ꞌoina ꞌimiyamiya, ma meYudiya

siloiloina ma sida loheꞌamasi, 24 ma Saulo hesi ꞌidi loinadahwana ꞌihesagoheya ꞌabehega ꞌasa ꞌana ꞌahwaꞌedaosilomatayahidi ma ꞌane to tuta Saulo ꞌilatu sida loheꞌa-masi. 25 Coinega hinuwana Saulo ꞌana tomuliyao kodomadouna ꞌoina sidoꞌoya, ma ꞌasa ꞌana ꞌabwalu tabwanegasihedawedaweya gwahunega, ma ꞌitauya.

Saulo ꞌina tauyama Yelusalema26 Ta Sauloina ꞌihila Yelusalema ma ꞌitoho ma ꞌiluhu

Yesu ꞌana tomuliyao ꞌoidiya, ma simatauteya, weyahinageya sihemise ꞌabehega ꞌinuwabui pwaiya. 27 Ma Ba-naba ꞌiboimo ꞌilemeya Saulo, ma ꞌitoeya Yesu ꞌanatohemisao ꞌoidiya, ma ꞌiheꞌoteꞌotetela ꞌabehega Sauloꞌedai ꞌidi Badaina ꞌilobeya ma ꞌenana ꞌihesagoheya,ꞌoinega Damasiko ꞌoinamaꞌina ꞌatepatu Yesuinaweyahinaꞌiguguya.

28 Coinega sitagwala Saulo ꞌoina ta ꞌiluhuwa ꞌadi bodaꞌoina. Ma ꞌidi paihowa mabwaiyana Yelusalema ꞌoinatauna baꞌidanao simiyamiya. Ma Sauloinamaꞌina ꞌatepatuꞌihewaiwai Bada Yesu ꞌana loguguya weyahina.

29 Ma meYudiya taudi toꞌena Gilisi Saulo baꞌida-diu sihegwaegwae ma siheꞌoheꞌohena, ꞌoinega taudimosiloiloina ma togidega ma siloheꞌamasi ꞌese. 30 Ta ꞌidiloinaina tohekalesiyao sihesagoheya ta Saulo sitauyeyaSisaliya, ma nage ꞌoinega sihewasaeya, ꞌitauya Tasisi.

31 Nage ꞌoina tohekalesiyao meYudiya ma meGalili mameSameliya ꞌasaedi ꞌoidiya simiya daumwala, ma sipaꞌala,maꞌidi heꞌasisi ꞌidi Badaina ꞌoina, ma Yaluyaluwa Tabunaꞌina ꞌitayahina ꞌoinega ꞌadi boda ꞌimadouwa.

Page 35: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 9:32 35 Paihowa 9:40Pita ꞌina sakowasi Lida ma Yopa ꞌoidiya

32 Ma Pita ꞌisakosakowasi tohekalesiyao ꞌoidiya maꞌidobi ꞌaigeda ꞌasa sanina Lida ꞌoina, 33 ta ꞌaigeda lo-heya topeu ꞌilobeya, sanina Iniya, tauna bolime ꞌeitꞌina ꞌebeꞌeno ꞌoina ꞌiꞌenoꞌeno ma geya sowasowahina maꞌiyawala. 34 Ma Pita ꞌihegwaeya, ꞌigwae, “Iniya, YesuKeliso ꞌigihe bwebweꞌanego, ꞌoinega ꞌutoholo ma ꞌinosita ꞌuꞌatububudi.” Ta ꞌitoholo mwayamwayauwa. 35 Matomotaedi Lida ma Seloni ꞌadi tomiyanao siꞌiteya, tasinuwabuiya, ma ꞌoinega Bada Yesu sihemiseya.

36 Ma ꞌasa Yopa ꞌoina, Yesu ꞌana tomuliya ꞌaigedawahine ꞌimiyamiya, sanina Tabita, ta ꞌana bui Dokasa,ꞌana bui hebai sanina diya, ma wahineina ꞌabihetena tahelau huhuna. 37 Ma ꞌilohala ma ꞌiꞌamasa. Coinegawawaninamo siꞌeweya ma sihehatuiya, ma hada tabwanaꞌalona silaguya.

38 Ta ꞌasaina Yopa, Lida ꞌoinega geya bwaga, matohekalesiyao sihesagoheya ꞌabehega Pita ꞌasa Lidaꞌoina ꞌimiyamiya, ꞌoinega tomota ꞌeluwa sihewasaediyaLida ꞌoina Pita sabi toeina, ma Lida ꞌoina silatuwa,ma Pita siꞌahwanoiyeya, sigwae, “Bada, ꞌunaomatalomwayamwayau ꞌima ꞌasa.”

39 Ma Pita ꞌigogona ma baꞌidanao sitauyama Yopaꞌoina, ta tohekalesiyao Pita sitoeya hadaina ꞌalona. Mahiwapeyao baibaiwadi Pita sitoholo ꞌwabuꞌwabuya masidoudou ta ꞌadi ꞌaleꞌo siheꞌitaeya, weyahina mwaloDokasa tutainamayawasina ꞌadi ꞌaleꞌowedi ꞌipaihowediya,ma ꞌiꞌebwaediya, ma sigwae, “Caleꞌowedi bewa taunaDokasa ꞌana sahisahilao mwalo mayawasina baꞌidamaiꞌamiyamiya.”

40 Ma Pita ꞌiloinaediya ta hadega sihapwesa, ma tau-namo ꞌimiyamiya ma ꞌiꞌahetulasa ma ꞌiꞌahwanoi Yehobaꞌoina, ꞌoinega ꞌiꞌita hila ma wawanina ꞌihegwaeya, ꞌigwae,

Page 36: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 9:41 36 Paihowa 10:6“Tabita ꞌutoholo.” Ta Tabita matana ꞌiyahaliya ma Pitaꞌiꞌiteya, ꞌoinega ꞌenoꞌenowega ꞌimiyatoiya. 41 Ta Pita ni-mana ꞌiꞌabiyahiya ma ꞌiꞌabihe toholoya. Ciꞌabihe toholoyama hiwahiwape ta tohekalesiyaowedi ꞌibwauwedima, maTabita mayawasina ꞌiheꞌitaeya ꞌoidiya. 42 Ma wasainaꞌiꞌelelewana tupwa Yopa mabwaiyana ꞌoidiya, ta tomotamabwaiyadi Bada Yesu ꞌoina sihemisa. 43 Ma Pita Yopaꞌoina ꞌimiya ꞌamana, loheya sanina Saimoni ꞌina hada,tauna ꞌina paihowa hebai ꞌwapidi ꞌoidiyega tobwatobwaꞌipaipaihowadi.

10Pita ꞌina boꞌena Konilio ꞌoina

1 Ma ꞌasa Sisaliya ꞌoina ꞌaigeda loheya saninaKonilio ꞌimiyamiya, tauna meLoma toloꞌalehao ꞌadibaibaiwa handeledi ꞌadi tohanugeta, boda Itali ꞌoinega,2 ma tauna loheya bwebweꞌana, ta maꞌina susuwaoYehoba siheꞌasisiyeya, ma tuta baibaiwana wewelohediꞌilemelemedi, ma ꞌiꞌahwaꞌahwanoi Yehoba ꞌoina.3 Ma sabwelo ꞌaigeda ꞌoina ꞌilahilahiya, Konilioinaꞌina ꞌenomataꞌiteꞌitega Yehoba ꞌina anelose ꞌaigedaꞌitautauyama ꞌoina, ma ꞌiꞌita bwaibwainiya, ma aneloseinaꞌigwaeya, “Konilio!”

4 Ma Konilio aneloseina ꞌiꞌebubuya, ta maꞌina matauta,ma ꞌigwae, “Bada toꞌaha?”

Ma anelose ꞌigwaeya, “Yehoba ꞌino ꞌahwanoiyao maꞌino ꞌabihetenao taudi wewelohedi ꞌoidiya ꞌisanapudiya,ma weyahidi ꞌinuwatuhugowa. 5Coinega ꞌino topaihowaotupwadi ꞌuhetunedi ma sitauya Yopa, ma Saimoni taunasibwauweya Pita sitoeyama. 6MaPitaina ꞌaigedawete Sai-moni ꞌina hada holai ꞌoina ꞌimiyamiya ma Saimoniina ꞌinapaihowa hebai ꞌwapidiyega tobwatobwa ꞌipaipaihowa.”

Page 37: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 10:7 37 Paihowa 10:187 Aneloseina ꞌina gwae ꞌigumwala ma ꞌitauya, ta

Konilio ꞌina topaihowao ꞌeluwa ꞌibwauwedima ta ꞌinatoloꞌaleha ꞌaigeda, tauna wete Yehoba ꞌana toheꞌasisimadouna. Taudi sitetoiyedi ꞌana tolemao bwebweꞌadi.8 Sitetoiyedi sitauyama ma anelose ꞌina hepwaila Konilioꞌiheꞌoteꞌoteteliya ꞌoidiya, ma ꞌihetunedi Yopa ꞌoina, masitauya.

9 Mali sabwelo ꞌasudibwalala ꞌabwama sitautauya maꞌasa Yopa sihahohoya, ta Pita hadai ꞌimiyamiya ta ꞌihanetabwana sabi ꞌahwanoi. 10 Ciꞌahwaꞌahwanoi ta maꞌinagomale madouna. Cabwama hadai ꞌeꞌahai sigibugibubuma Pita ꞌiꞌenomataꞌitaꞌita, 11magalewa ꞌiꞌiteya ꞌiꞌegegeya,ma ꞌaigeda ginaula ꞌiꞌiteya ꞌisuluma, ꞌana ꞌita gidemusaꞌaleꞌo madouna papalina matadiyao powa ꞌoidiyega si-hedawedawe suluheyama baleꞌuwa, 12 ma ꞌalona halihebai ma hali hebai ta hebai ꞌawaꞌawalidi ma hali bwa-sumo ma hali bwasumo. 13 Ta ꞌaigeda ꞌenana Pita ꞌoinaꞌigwaeya, ꞌigwae, “Pita ꞌutoholo ma ꞌa hebai ꞌuhunudi maꞌuꞌai.”

14 Ma Pita ꞌilogwahata, ꞌigwae, “Bada tuwa, weyahinageya ꞌaigeda wete hebai ꞌetoꞌetobodana bewama gide-musa yada ꞌaidi.”

15Ma ꞌenanaina ꞌigwae hila, ꞌigwae, “Yehoba hebai benoꞌigihe bwebweꞌana pwaiya, ma gesowana ꞌuꞌahwaꞌahwagalagalaedi.”

16 Ginaula bewa matoi Pita ꞌoina ꞌihapwesa maꞌenanaina matoi gidemusa ꞌihegwaeya, ma muliyetegaginaulaina ꞌihila galewa. 17 Ma Pita ꞌinuwanuwaꞌedaꞌedadama ꞌabehega toꞌaha ꞌenomataꞌitaꞌita bewaꞌiꞌita pwaiya, ta tomota sitetoiyedi Konilio ꞌihetunedimasihapwesa hadai, weyahina ꞌasai silatu pwaima, maSaimoni ꞌina hada tomota ꞌoidiya sihesilaleya. 18 Coinegasilobeya ma hada mata ꞌahwaina sitoholo ma sibwau,

Page 38: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 10:19 38 Paihowa 10:28“Ciyamayao, Saimoniina sihesaniyeya Pita, beno hadaiꞌimiyamiya, bo geya?”

19 Ma hadaina tabwanina Pita maꞌina nuwaꞌedaꞌedadama ꞌimiyamiya ma Yaluyaluwa Tabunaꞌoina ꞌigwaeya, “Pita, loheloheya ꞌetoi siꞌebeꞌebesego,ma sitauya pwaima gabula. 20 Coinega ꞌutoholo maꞌusulu ꞌoidiya, ma baꞌidamwao watauya, ma geyasowana ꞌuꞌateꞌateyoho, weyahina taugu tomotaiyediyahetunedima.”

21 Coinega Pitaina ꞌisuluwa ꞌoidiyama ꞌigwaeya, “TauguPita! Toꞌaha weyahina watauyama?”

22Ma sigwaeya, “Konilio ꞌihetunemaiya, tauna toloꞌale-hao ꞌadi tohanugeta, ma loheya dumwadumwaluna maYehoba ꞌana toheꞌasisi, ma wete Yudiya mabwaiyadisiꞌahwa loheya bwebweꞌaneya, ta ꞌana hemataluwa ꞌihe-sagoheya Yehoba ꞌina anelose ꞌoinega ma ꞌabehega ꞌowaꞌibwauwego tauna ꞌina hada ma ꞌino gwae ꞌida hesagohe.”

23 Coinega Pita loheloheyaedi ꞌibwauwediya, mahadaina ꞌoina sihetaumana.

Gona ꞌiꞌadaleya ma sitoholowa, ta Pita baꞌidanaositauya, ma tupwadi ꞌiyadiyao Yopa ꞌoinega baꞌidadiyaowete sitauya. 24 Sitautauya ma hali sabwelo sihapwesaSisaliya. Ma nage ꞌoina Konilio ꞌina susuwao ma ꞌiyanaoꞌibwau hegogonedima, ta ꞌina hada siyamwayamwa.

25 Coinega Pita ꞌilatuma hadai, ma Konilio ꞌihapwesaPita matana ꞌibeꞌu suluwa ma ꞌiꞌetuluha.

26 Ma Pita Konilio ꞌigihetoholoya ma ꞌigwaeya, “Cuto-holo. Taugu loheya tuwa gide ꞌowa.”

27 Coinega Pita ma Konilio baꞌidana sihehegwaegwaeta siluhuwa hadai, ma Pita boda hada ꞌalona ꞌiꞌitediya,28ma ꞌihegwaediya, “Comi geya Yudiya, tauma meYudiyaꞌama loina wasanasanapu ꞌabehega geya ꞌada boꞌenegomi,wete geya baꞌidamao tada heꞌiyaꞌiyagu. Ma hesi Yehoba

Page 39: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 10:29 39 Paihowa 10:37ꞌenomataꞌiteꞌitega ꞌiꞌitegauwa ma gesowana ꞌaigeda to-mota yaꞌahwa galagalae. 29 Coinega tutaina Konilio ꞌib-wauwegauma geya yalogwahata, ma hesi yatagwalegauma yatauya pwaima. Ma toꞌaha weyahina ꞌubwauwe-gauma?”

30 Ta Konilio ꞌigwaeya, “Bewa weyahina, sabwelo ꞌetoisigumwala ꞌoina lahilahiya, gidemusa bewa ꞌana tuta ꞌah-wanoi Yehoba ꞌoina, ma ꞌaigeda loheya yaꞌiteyamataguwaꞌitotoholo, maꞌana ꞌaleꞌo ꞌasilalaina. 31 Ma ꞌihegwae-gau, ꞌigwaeya, ꞌKonilio, Yehoba ꞌino ꞌahwanoi ꞌihesagohapwaiya ma wete ꞌino lema wewelohe ꞌoidiya ꞌinuwatuhuyahiya. 32 Coinega ꞌino hewaliyao ꞌuhetunedi Yopa ꞌoinama Saimoni sibwauweyama, tauna sihesaniyeya Pita, mahali Saimoni ꞌina hada, Yopa ꞌoina gadowa, ꞌimiyamiya,ma hali Saimoniina ꞌina paihowa hebai ꞌwapidiyega tob-watobwa ꞌipaipaihowadi.’ 33 Ma yalomwayamwayau taꞌigu hewahewaliyedi yahetunediwa ta sibwauwegoma,maꞌutagwalegowa ꞌutauyama, ta yauwedo. Coinega bewatuwa mabwaiyama Yehoba matana ꞌadeli ꞌautama matoꞌaha Badaina ꞌiloinegowa ꞌuhegwaemaima ꞌahesagohe.”

Pita ꞌina gwae Konilio maꞌina bodao ꞌoidiya34 Ta Pita ꞌihegwaediya ꞌigwae, “Moisa! Bewa nuwagu

ꞌisabwalena ꞌabehega tomotamabwaiyadi Yehobamatanamahemahetena, ma geya meYudiyamo ꞌihelauwedi, 35mahesi hali tupwa ma hali tupwa tomoteninao ꞌeguma si-heꞌasisiye ma simumuga dumwalu, ꞌiyaliyaya weyahidi.36 Ma Toꞌabihetena Yesu tauna mabwaiyada ꞌida Bada,ta Yehoba ꞌina wasa bwebweꞌana ꞌiꞌebwaeya Yesuinaꞌoina, tauma meIsileli ꞌima ꞌebe yaliyaya weyahina. Maꞌomi wasaina wasanasanapu, 37 weyahina Yoni wasainaꞌihegaineya Galili ꞌoina tutaina ꞌiloguguya, ma tomota

Page 40: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 10:38 40 Paihowa 10:47ꞌigihe babitaisowediya,mamuliyegaYesuwasaina ꞌiꞌelele-waneyaYudiya tupwanaomabwaiyana ꞌoidiya. 38Wasainaꞌabehega Yehoba Yesu gwama Nasaleta ꞌigihe waiwaiyeyaYaluyaluwa Tabuna ꞌoinega, ma ꞌisakowasi ma tomotaꞌilemelemedi, ta ꞌeguma taiyawedi Tomudulele ꞌigihe lo-halediya Yesu ꞌiꞌabihe bwebweꞌanedi, weyahina Yehobaꞌina waiwai ꞌoina ꞌimiyamiya. 39 Ma tauma Yesu ꞌanatohepwailao, weyahina ꞌina paihowa ꞌaꞌitediya Yudiyatupwanaomabwaiyadi ꞌoidiya, ma wete Yelusalema ꞌoina,ta ꞌana ꞌebelolagu ꞌaiwe ꞌoina situtu hepaꞌineya ma ꞌiꞌa-masa, 40ma sabwelo hetoina ꞌoina Yehoba ꞌiꞌabihetoholohileya ma ꞌigihelatuheya, 41ma geya tomota mabwaiyadiꞌoidiya, beno tuwa tauma Yehoba ꞌihesinuwemaiya ꞌanatohepwailao tauma matamega ꞌaꞌiteya, ꞌaꞌaiꞌai ta ꞌanu-manuma Yesuina baꞌidamai.

42 Ma ꞌiloinemaiya ma tomota ꞌoidiya ꞌaloguguyaꞌabehega Yehoba Yesu ꞌihesinuweya ta ꞌabehega tuta ꞌanaꞌebelolagu ꞌoina tauna loina ꞌida paihowa tomota taudisiꞌamasaweyahidimawete taudamayawasidaweyahida.”

43 “Palopitao wete mwalona sihepwaila nugeteyaꞌabehega ꞌeguma taiyawedi Yesu ꞌoina sihemisa, nata ꞌidipuiyao Yehoba ꞌinuwasamudi Yesu tauna saninega.”

Yaluyaluwa Tabuna ꞌisuluma taudi geya meYudiya ꞌoidiya44 Pita ꞌabwa ꞌigwaegwae ma Yaluyaluwa Tabuna ꞌisu-

luma taudi sihenono ꞌoidiya, 45-46 ta taudi hali ꞌenanama hali ꞌenana ꞌoidiyega sigwaegwae ta Yehoba sihe-hepwatuwe. Ma hesi meYudiya taudi Yesu ꞌana to-hemisaedi Pita baꞌidanao Yopa ꞌoinega sitauyama, sin-uwa pwanopwanowa weyahina siꞌiteya Yehoba taunaYaluyaluwa Tabuna ꞌiꞌebwaeya tomiya ganamuli, taudigeya meYudiya ꞌoidiya.

Ma Pita ꞌihegwaediya, ꞌigwae, 47 “Ciyagwao, waꞌitaYaluyaluwa Tabuna siꞌewa pwaiya, gidemusa mwalo

Page 41: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 10:48 41 Paihowa 11:9tauda. Coinega geya sowasowahina ꞌidi babitaiso weꞌa-hega taꞌetobode ꞌawa?” 48 Ta Pitaina ꞌiloina ma Toꞌabi-hetena Yesu saninega sibabitaiso. Muliyega tomotaediPita siꞌahwanoiyeya ma sabwelo hisa wete baꞌidadiusimiyamiya, ta ꞌitagwala.

11Paihowa bewa weyahina Pita ꞌihehepwaila

1 Ma Yesu ꞌana tohepwailao ma wete tohekalesiyao,taudi Yudiya ꞌana tomiyanao, wasa sihesagoha pwaiyaꞌabehega tupwadi tomiya ganamuli Yehoba ꞌina gwae si-hemisaeya. 2 Coinega tutaina Pita ꞌihane hila Yelusalemaꞌoina, tohekalesiyao taudi Mosese ꞌina loinao ꞌana to-muliyao Pitaina silomugiyeya, 3 sigwae, “Togidega maꞌowa ꞌuluhuwa taudi geya meYudiya ꞌidi hadai ma baꞌi-damwao waꞌai?”

4 Ta Pita ꞌihegaina ma paihowaina mabwaiyanaꞌihewasa bwaibwainiya, ꞌigwaeya, 5 “Mwalo tauguYopa ꞌoina yamiyamiya ta yaꞌahwaꞌahwanoi Yehobaꞌoina, ma ꞌenomataꞌiteꞌitega ꞌaigeda ginaula yaꞌiteyagide ꞌaleꞌo madouna ma papalina matadiyao powaꞌoidiyega galewega sihedawedawe suluheyama ꞌoiguwa.6 Ginaulaina ꞌalona yaꞌeꞌebubuya, ma yaꞌiteya hebaiyao,ma hebai bosasa ma mwata ma wete bwasumowaoꞌaleꞌoina ꞌalona simiyamiya. 7 Ma ꞌaigeda gwaeyahesagoheya ꞌihegwaegauwa, ꞌigwae, ꞌPita, ꞌutoholoma ꞌa hebai ꞌuhunudi ma ꞌuꞌai.’

8 “Ma taugu yagwaeya, ꞌBada tuwa! Weyahina geyaꞌaigeda wete ginaula heheꞌasisina yada ꞌaidiya.’

9 “Ta ꞌenanaina galewega ꞌigwae hila, ꞌigwaeya, ꞌYehobahebai beno ꞌiꞌabihe bwebweꞌanediya, ꞌoinega gesowanaꞌuꞌahwaꞌahwa galagalae.’

Page 42: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 11:10 42 Paihowa 11:1910 “Ginaulaina matoi ꞌoiguwa ꞌilatuma, ma ꞌenanaina

wete matoi ꞌihegwaegauwa, ta muliyega mabwaiyana ꞌi-haneya ta ꞌiꞌwaiha galewa. 11 Ma nage tutaina ꞌoina loh-eloheya ꞌetoi silatuma hadaina ꞌoina yamiyamiya, Sisaliyaꞌoinega sitauyama weyahigu.

12 “Ma Yaluyaluwa Tabuna ꞌihegwaegauwa ꞌigwae, ꞌCu-toholo ma sahena ꞌuhehenuwanaluwa, ma tuwa hesitaudi baꞌidamwao watauya.’ Ma ꞌiyadao site sikisi bewasiꞌwayabugauwa, ma ꞌatauya Konilio ꞌina hada ꞌaluhuwa.

13 “Ma loheyaina ꞌoima ꞌiheꞌoteꞌotetela, ꞌigwaeya,ꞌMwalo ꞌaigeda anelose yaꞌiteya ꞌigu hada ꞌalona ꞌitoto-holoma ꞌigwaeya, “Konilio, ꞌino ꞌaliꞌeyao ꞌuhetunedi Yopaꞌoina ma Saimoni tauna sihesaniyeya Pita, sitoeyama,14ma tauna wasaina ꞌabwa ꞌihegwaegomi ma ꞌoinega ꞌomimaꞌimi susuwao helau waloba.” ꞌ

15 “Coinega yahegaina ma yahehegwaegwae, taYaluyaluwa Tabuna ꞌoidiya ꞌisuluwa gidemusa mwalotauda ꞌoida ꞌisuluma.

16 “Ma Bada mwalo ꞌina gwae yanuwatuhu yahiya ꞌig-waeya, ꞌYoni tomota weꞌahega ꞌiꞌabihe babitaisowediyama ꞌomi ꞌabwa Yaluyaluwa Tabuna ꞌoinega wababitaiso.’17 Yehoba ꞌina ꞌebwayaina ꞌoidiya gidemusa tauda ꞌoidatutaina tagimi hemisa Bada Yesu Keliso ꞌoina. Ma taugugeya sosowagu Yehoba ꞌina paihowa bewa yaꞌetobode.”

18 Pita ꞌina gwae bewa sihesagoheya ma geya ꞌidiꞌebe gwaemo, ta Yehoba sihepwatuwe, sigwaeya, “Moisatuwa, Yehoba tauna ꞌitagwatagwala taudi tomiya gana-muli ꞌoidiya ꞌabehega sinuwabui, ta taudi wete yawasihataya siloba.”

Tohekalesiyao ꞌasa Anitioki ꞌoina19 Mwalo tohekalesiyao ꞌadi ꞌalehao Sitibeni siloheꞌa-

masiya, ma wete sitoho ma tohekalesiyao mabwaiyadisida mutudi, ꞌoinega tohekalesiyaowedi sidena hali ꞌasa

Page 43: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 11:20 43 Paihowa 11:28ma hali ꞌasa ꞌoidiya, ma tupwadi silatuwa Pinisiya maSaipilosi ma Anitioki ꞌoidiya, ma wasa bwebweꞌana si-hehepwaila meYudiya ꞌoidiya, ma hesi geya sihepwailataudi tomiya ganamuli ꞌoidiya. 20 Ma muliyega tupwaditohekalesiyao taudi meSaipilosi ma meSailini silatuwaꞌasa Anitioki ꞌoina ma Bada Yesu wasana siloguguyaeyataudi meYudiya ma taudi geya meYudiya wete ꞌoidiya,21ma Badaina ꞌiꞌabihe waiwaiyediya ma tomota tupwanabaibaiwana ꞌidi gwae sihemisaeya ma sitehinowa Badainaꞌoina.

22 Tupwadi taudi tomiya ganamuli sihemisa Badainaꞌoina, ꞌoinega wasadi ꞌiꞌelelewana, ta tohekalesiyaoYelusalema ꞌoina sihesagoheya, ꞌoinega Banaba sihe-wasaeya ma ꞌihaboꞌenedi. 23 Ta tutaina Banaba ꞌitauyamaAnitioki ꞌoina, Yehoba ꞌina helau tohekalesiyaowediꞌoidiya ꞌiꞌiteya ma ꞌiyaliyaya madouna, ta ꞌilohatotodiyama gesowana sihehenuwanaluwa, ma hesi sida toholopaꞌala maꞌidi hemisa ꞌidi Bada ꞌoina. 24Weyahina Banabaloheya bwebweꞌana, ma Yaluyaluwa Tabuna ꞌilohema-heya, ma maꞌina hemisa madouna. Ta ꞌina loguguyaꞌoinega tomota tupwana baibaiwana sihemisaeya, matohekalesiyao ꞌidi boda ꞌihehemadou.

25 Muliyetega Banaba ꞌitauya Tasisi ma Saulo ꞌiꞌebe-seya, 26 ma ꞌilobeya, ta baꞌidana sihila Anitioki ꞌoina.Eeta bolime ꞌaigeda ꞌalona siloguguya tohekalesiyaedi ꞌidiꞌetoꞌauta ꞌoidiya, ma tomota mabwaiyadi siheheꞌitadi.Casaina Anitioki ꞌoina Yesu ꞌana tomuliyao tutaina ꞌoinasihesani nugetediya Kelisitiyanao.

27 Tuta nage ꞌoina tupwadi palopitao Yelusalemaꞌoinega sisuluma Anitioki ꞌoina, 28 ma ꞌaigeda ꞌoidiyega,sanina Agabu, ꞌidi ꞌetoꞌauta ꞌoina ꞌitoholo, ma YaluyaluwaTabuna ꞌinawaiwaiyega ꞌihepwaila nugeta ꞌabehega ꞌabwagomale madouna ꞌihapwesa gogo mabwaiyadi ꞌoidiya,

Page 44: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 11:29 44 Paihowa 12:6eeta muliyetega Sisa Kalodiu ꞌina tuta hetoloina ꞌoinagomale madouna ꞌihapwesa.

29 Ta tutaina Yesu ꞌana tomuliyao Agabu ꞌina hep-wailaina sihesagoheya taudimo siloina ma ꞌabehegaꞌaigeda ꞌaigeda sitoho ma siꞌehele ma lema mane si-hewasae ꞌiyadiyaowedi tupwa Yudiya ꞌoina simiyamiya.30 Coinega siꞌehele nugeta ta mane silobeya, ma tutainagomale ꞌilatuwa ꞌoina siꞌebwaediya Banabama Saulo taudisitauyeya Yelusalema ꞌoina, tohekelasiyao ꞌidi babadaoꞌoidiya.

12Yemesa siloheꞌamasiya ma Pita deliya silagu luhuweya

1Tuta nage ꞌoina kini Helodi ꞌina loina paꞌalina ꞌilatuwa,ma ꞌina toloꞌalehao tupwadi tohekalesiya siꞌabiyahidiyasabi ꞌabihegaladi. 2 Coinega Yemesa, tauna Yoni tasina,Helodi ꞌina loinega sihunuya ꞌelepega, ma ꞌiꞌamasa.

3 Ma meYudiya siyaliyaya Yemesa ꞌina ꞌamasaweyahina. Ta Helodi ꞌiloina hila ma Pita siꞌabiyahiya.Ta wiki beno meYudiya ꞌidi heꞌasisi ꞌana tuta ma beledidaisina, geya ꞌana ꞌebe gihesesehamo siꞌaiya.

4 Pitaina siꞌabiyahiyama deliya silaguya, ma Helodi ꞌinatoloꞌalehao sikisitini ꞌiloinaedi silomatayahi bwaibwaini,ma Helodi ꞌinuwanuwatuhu ꞌabehega Hataona Guyainamulina Pitaina ꞌida lagulatuhe meYudiya ꞌoidiya ta ꞌinayatala sida paihowa. 5 Coinega deliya siꞌitayahiya tatohekalesiyao siꞌahwaꞌahwanoi waiwai Yehoba ꞌoina Pitaweyahina.

Anelose Pita ꞌilemeya6 Ta Pita tupwana sabwelo ꞌoina deliya ꞌimiyamiya,

ma hali sabwelo ꞌoina Helodi Pita ꞌida lagulatuheyatala weyahina, ma hinuwana Pita toloꞌalehao ꞌeluwa

Page 45: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 12:7 45 Paihowa 12:15

gamwagamwanidiya ꞌiꞌenoꞌeno, ma ꞌana ꞌebepai seniꞌeluwa ꞌoidiyega sipaiya, ma wete deli mataꞌahwanatoloꞌalehao siꞌitaꞌitayahi.

7 Ta Yehoba ꞌina anelose ꞌaigeda mwayamwayau ꞌi-latuma ma deliina ꞌalona ꞌiꞌasilala, ma aneloseina Pitalesulesuna ꞌisapiya ta ꞌilohanohanoya ta ꞌigwaeya, “Cu-toholo mwayamwayau.” Ta ꞌana ꞌebepai nimanegasibeꞌuwa. 8 Ma aneloseina ꞌihegwaeya, ꞌigwae, “Caꞌaleꞌo ꞌuꞌote ma ꞌa butu ꞌuꞌotedi.” Ta gwaeina Pitainaꞌihematamataneya. Ta aneloseina wete ꞌigwaeya, “Cahewanuwega ꞌuꞌabobo ma ꞌumuliyegau.” 9Ta ꞌilatuwa maPita ꞌimuliyeya ma ꞌinuwatuhuya ꞌabehega ꞌinihinihi, tageya ꞌisanapu ꞌabehega aneloseina ꞌina paihowa moisa.

10 Coinega toꞌitayahina ꞌaigeda siꞌebesineya, maheluwena wete siꞌebesineya. Cahwaꞌeda madounapwawatiyega sipaihoweya ꞌoina sitauyama, ma ꞌahwainaꞌiboimo ꞌiꞌesoꞌeya, ma sihapwesa ꞌasai ma ꞌeda ꞌoinegasitauya ta mwayamwayau aneloseina Pita ꞌiꞌebesineya.

11 Ma Pita ꞌinuwasabwalena ta ꞌigwae, “Yasanapupwaiya ꞌabehega ꞌida Bada ꞌina anelose ꞌihewasaeyamama ꞌilemegauwa Helodi ꞌina loina ꞌoinega, ta gesowanameYudiya ꞌidi nuwatuhuwao sida paihowadi.” 12 Pitainanuwana ꞌisabwalena ma ꞌitauya Meli ꞌina hada, taunaYoni sinana, ta Yoni sanina heluwena Maki, ma hadainaꞌalona tomota baibaiwadi boꞌi siꞌautama ta siꞌahwaꞌah-wanoi Yehoba ꞌoina.

13 Eeta Pita hada ꞌana ꞌahwaꞌeda ꞌoina ꞌiꞌetunatu-naꞌeꞌeya ma topaihowa mewahinena sanina Loda ꞌi-tauyama, 14 ma Pita ꞌina gwae ꞌisanapuya ma ꞌiyaliyayamadouna, ta geya ꞌahwaꞌeda ꞌida soꞌeya, ma ꞌihilamwayamwayau hada ꞌalona ta ꞌigwaeya, “Pita ꞌahwaꞌedaꞌitotoholo.”

15Ma sigwae, “Yauyauleiu!”Ta wahine ꞌahwana ꞌipaꞌala ꞌabehega tauna Pitaina.

Page 46: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 12:16 46 Paihowa 12:23Coinega sigwae, “Nuwana Pita ꞌaluꞌaluwana.”16 Ma Pita ꞌabwama ꞌatamana, ma ꞌiꞌetunatunaꞌeꞌeya.

Eeta ꞌahwaꞌeda sisoꞌeya, ma siꞌiteya tauna, ma nuwadi ꞌi-henainaidamoisa. 17Ma Pita nimanega ꞌiꞌetobodediya masihenono, ta ꞌiheꞌoteꞌotetela ꞌidi Bada deliyega ꞌitoeyama.Ta ꞌigwae, “Wasa bewa wahepwaila Yemesa maꞌiyanaowete ꞌoidiya.” Ma ꞌiꞌebesinediya ta ꞌitauya hali tupwa.

18 Gona ꞌiꞌadaleya ma toloꞌalehao nuwadi ꞌihenainaidama siꞌateyohowa madouna Pita weyahina, togidega ꞌilatuꞌesa. 19 Ma Helodi ꞌiloinaediya ma Pitaina siꞌebese. Siꞌe-beꞌebeseya ta geya siloba. Coinega tolomatayahinao ꞌidiyatala ꞌipaihoweya, ma ꞌadi loheꞌamasa ꞌiloinaediya. Eetasiloheꞌamasidiya ma Helodiina Yudiya ꞌoinega ꞌisuluwaSisaliya, ma nobwa ꞌimiyamiya.

Helodi ꞌina ꞌamasa20 Helodiina meTaiya ma meSaidoni mwalo

ꞌigamwasowalediya, ta sitoho ma Helodi ꞌinatoꞌitayahinaina sanina Bilasito siꞌabihe yaliyaya.Eeta siꞌabihe yaliyayeya, ma muliyetega mabodaidisitauyama Helodi ꞌoina, ta nuwanuwadi ma baꞌidanaosida heꞌiyaꞌiyagu hila, weyahina taudi ꞌadi ꞌeꞌahai kiniinaꞌina tupwega silobaloba.

21Ta Helodi ꞌaigeda sabwelo ꞌiupaeyama baꞌidanao sidagwaegwae. Ma sabweloina ꞌoina ꞌana ꞌaleꞌo wasawasaꞌiꞌoteya ta ꞌina wagahata wasawasa ꞌoina ꞌimiyatoiya mabodaedi ꞌoidiya ꞌigwaeya.

22 Cigwaegwae ꞌigumwala, ma bodaedi sibwaubwau,sigwae, “Nage ꞌaigeda Yehoba ꞌenana, ma geya tomotaꞌenana.”

23 Tuta nage ꞌoina Yehoba ꞌina anelose Helodi ꞌihunuya,weyahina Yehoba ꞌana hepwatu ꞌilagu balaheya taunaꞌiboi ꞌoina, ta yapwayapwa ꞌalona siꞌaiya, ma ꞌiꞌamasa.

Page 47: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 12:24 47 Paihowa 13:824 Ta ꞌoinega Yehoba ꞌina gwae ꞌihewaiwai tomota

baibaiwadi ma tupwa mabwaiyana ꞌoidiya. 25 Ta Banabama Saulo ꞌidi paihowa Yelusalema ꞌoina silohegumwaliya,ma sisulu hilama Anitioki ꞌoina, ta Yoni sitoeyama baꞌida-diu. Yoniina sanina heluwena Maki.

13Banaba ma Saulo ꞌidi paihowa

1 Casa Anitioki ꞌoina, tohekalesiyao ꞌidi palopitao matoheꞌitao bewa: Banaba ma Saimoni (tauna sibwauweyaDubaduba) ma Lusiyasi (tauna gwama Sailini) ma Man-aeni (tauna kini Helodi ꞌana yaso ꞌaigeda) ta wete Saulo.2 Taudi sitapwatapwalolo maꞌidi hudi Yehoba ꞌoina, taYaluyaluwa Tabuna ꞌihegwaediya, ꞌigwae, “NuwanuwaguBanaba ma Saulo ꞌigu paihowa ꞌaigeda weyahina, ꞌoinegaꞌomi watagwaledi paihowaina ꞌoina.” 3 Ta Yehoba ꞌoinasiꞌahwaꞌahwanoi hila magomaledi, ma siꞌabidebediya, taBanaba ma Saulo sihewasediya ꞌidi paihowaina weyahina.

Cidi paihowa tupwa Saipilosi ꞌoina4 Yaluyaluwa Tabuna ꞌihetune pwaidiya ta sidobiya

Salusiya, ma wagai sigeluwa ma siꞌuꞌe, sihabala bwan-abwana Saipilosi ꞌoina, 5 ma nobwa ꞌasa sanina Salamiꞌoina silaga, tameYudiya ꞌidi hada tapwalolo ꞌoina Yehobaꞌina gwae sihepwaileya. Caigeda ꞌidi hewali baꞌidadiusisakosakowasi, sanina Yoni.

6 Eeta bwanabwanaina mabwaiyana ꞌoidiya sisakowasihegumwaliya, ma ꞌasa Pepose ꞌoina silatuwa. Ma nobwaꞌaigeda toꞌoba, sanina Bayesu, gwama Yudiya, tauna palo-pita ꞌaboꞌabo ꞌaigeda.

7 Ma Bayesuina ꞌiyana ꞌasa ꞌana tohanugeta, saninaSagiu Paulosi, loheya sanasanapuina. Eeta Sagiu Paulosi-ina Banaba ma Saulo ꞌibwauwedima, ta nuwanuwana maYehoba ꞌina gwae ꞌihesagohe, 8ma hesi toꞌoba ꞌiꞌausidiya,

Page 48: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 13:9 48 Paihowa 13:17weyahina geya nuwanama toloinaina ꞌihemisa Yesu ꞌoina.Toꞌobaina sanina ꞌana bui Elaimasi, beno tobalahu.

9 Ma hesi Saulo, tauna sanina heluwena sibwauweyaPaulo, Yaluyaluwa Tabuna ꞌilohemaheya ma toꞌobainaꞌiꞌeꞌebubu, 10 ma ꞌigwaeya, “Cowa Seitani ꞌina boda matoꞌabo madouna, ꞌoinega paihowa dumwaluna ꞌuheꞌale-heya, ma Bada ꞌina ꞌeda dumwaluna tuta mabwaiyanaꞌutohotoho ma ꞌabehega ꞌuꞌabihepwayoꞌe. 11 Coinegabewa tuwa Bada ꞌina waiwai ꞌoinega matau ꞌihoga tutatoꞌutoꞌupanamo weyahina, ma sahena hala ꞌina ꞌasilalaꞌuꞌitaꞌita.”

Tuta nage ꞌoina hogahoga gide ꞌoinega toꞌobainamatana ꞌiguguyouwa, ma ꞌibesabesa taiya ꞌileme ma ꞌi-hanugete. 12 Ta toloinaina Sagiu Paulosi ꞌiꞌiteya Pauloꞌina paihowaina, ma Bada tetelina weyahina nuwanaꞌihenainaida, ꞌoinega ꞌihemiseya.

Sitauya Anitioki tupwaina Pisidiya ꞌalona13 Ta Paulo maꞌina bodao Pepose ꞌoinega sigeluwa ma

siꞌuꞌe hila, ma Peliga ꞌoina siluhuwa, tupwa Pamipiliyaꞌalona. Ta Yoni ꞌiꞌebesinediya ma ꞌihila Yelusalema. 14Mahesi Paulo maꞌina bodao Peliga siꞌebesineya ma hali An-itioki ꞌoina silatuwa, beno tupwa Pisidiya ꞌalona. Eemasabwelo Sabati ꞌoina siluhuwa meYudiya ꞌidi hada tap-walolo ꞌoina, simiyatoiya. 15Ma tohanugetao Mosese ꞌinaloina ꞌana hasila, ma palopitao ꞌidi gwae ꞌana hasila sihasi-lidiya, ta tohanugetaowedi ꞌaigeda loheya sihewasaeyaPaulo ma Banaba ꞌoidiya ma ꞌabehega ꞌihemataluwedi,ꞌigwaeya, “Ceguma guguya bo heꞌita ꞌoimiya beno wahep-waila tomota ꞌoidiya.”

16 Coinega Paulo ꞌitoholowa ma nimana ꞌiꞌabihane-heya, ta ꞌigwae, “Tasigwao, meIsileli, ma ꞌomi hali tup-wega Yehoba ꞌana toheꞌasisiyao, ꞌigu gwae bewa wah-esagohe. 17 Yehoba mwalona meIsileli tauda tubudao

Page 49: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 13:18 49 Paihowa 13:27ꞌihesinuwediya, ta ꞌidi boda ꞌiꞌabihe madouya ꞌidi miyataumana Itipita ꞌalona, ta ꞌina waiwai madouna ꞌoinegaꞌihanugetediya ta Itipita siꞌebesineya. 18 Ma bolimepoti ꞌoidiya ꞌidi weꞌao ꞌiheꞌalamaꞌiꞌitanediya tupwa yohoꞌawawa pwatula.

19 “Ta muliyetega kini site sebeni maꞌidi bodao ꞌimu-tudiya tupwa Kenani ꞌalona, ma tupwaina meIsileli ꞌiꞌeb-waediya ꞌidi baleꞌu, ma simiyamiya gide bolime powahandeledima pipiti ꞌoidiya. 20Mamuliyetega ꞌidi toloinaoꞌiꞌebwaediya ma siloinediya ꞌana siga palopita Samuwelaꞌilatuwa.

21 “Samuwela ꞌilatuwa ta siꞌahwaꞌahwanoi ma Yehobaꞌidi kini ꞌiꞌebwaedi, ꞌoinega Saulo ꞌiꞌebwaediya, tauna Kisinatuna, ta ꞌina susu Beniyamina ꞌoinega, ma bolime potiꞌoidiya ꞌiloiloinaedi. 22 Muliyetega Yehoba Saulo ꞌiloso-somaneya ta ꞌidi kini hauhauna Debida ꞌilaguya. TaunaDebida weyahina Yehoba ꞌigwaeya, ꞌDesi natuna Debidayalobeya, ma yahemisaeya, weyahina ꞌigu nuwatuhuwaobaibaiwadi ꞌipaipaihowadi.’ 23 Ta Debida ꞌina susuwega,Yehoba tauda meIsileli ꞌida Toꞌabihetena Yesu ꞌiꞌabi-latuheya, gidemusa mwalona ꞌihepwaila nugeteya.

24 “Ta mwalo tutaina Yesu geya ꞌilatulatuma, Yoniꞌiloguguya meIsileli ꞌoidiya ma ꞌidi puiyao ꞌoidiyega sin-uwabuima ꞌiꞌabihe babitaisowedi, 25maYoni ꞌina paihowaꞌana ꞌebe lolagu ꞌoina ꞌigwaeya, ꞌComi wanuwatuhuyaꞌabehega taugu taiya? Taugu geya Toꞌabihetenaina. Tatauna muliguwega ꞌinaonaoma Tabwana hedada. Tataugu geya ꞌilobwainegauma ꞌahena ꞌana butu yalihasidi.’

26 “Tasigwao, ꞌomi Ebalahamo ꞌina susuwao, ma weteꞌomi hali tupwega Yehoba ꞌana toheꞌasisiyao wahesagoheꞌabehega ꞌabihetena tetelina bewa ꞌoida ꞌilatu pwaima.27 Ta Yelusalema ꞌana tomiyao, ma ꞌidi babadao, Toꞌabi-hetenaina geya sisanapu, ma wete palopitao ꞌidi hep-

Page 50: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 13:28 50 Paihowa 13:36wailao Sabati ꞌaigeda ꞌaigeda sihasihasili totapwaloloꞌoidiya, ma hesiyage geya sisanasanapudi, ta hesi Toꞌabi-hetenaina sitebaeya, ꞌoinega palopitao ꞌidi hepwailanugetao mwalona hene ꞌadi moisa tuta bewa siꞌabi-latuheya. 28 Ta geya ꞌeta ꞌina puimo sida lobeya, maꞌoinega siloheꞌamasi,ma tuwahesi Pailato siꞌahwanoiyeyama ꞌiloheꞌamasi.

29 “Ta gwaeyedi Buki Heꞌasisi ꞌoina sihepwaila nugeteyaToꞌabihetena weyahina, mabwaiyana nage meYudiyasipaihowa pwaidiya, ta ꞌina ꞌamasa mulina ꞌana keloseꞌoinega silagu suluheya ma sigaliheya. 30 Ma Yehobaꞌamasa ꞌoinega ꞌiꞌabihe toholoya, 31 ta sabwelo tup-wana baibaiwana ꞌilatulatu ꞌana toꞌwayabuwao ꞌoidiya,taudi mwalo mahetenao Galiliyega ma Yelusalema ꞌoinasinaoma. Taudi bewa tuwa Toꞌabihetenaina weyahinasihehepwaila tomota ꞌoidiya. 32 Ma tauma wete tetelabwebweꞌana bewa ꞌaꞌebwaegomi, mwalo Yehoba ꞌigwaehemisa tubudao ꞌoidiya, 33 ta sauga bewa ꞌiꞌabihe latuyayaso hauhauda ꞌoida, tutaina Yesu ꞌamasega ꞌiꞌabihe to-holoya. Bewaweyahinawali Sameheluwena ꞌoina Yehobaꞌina gwae sihepwaila nugeteya, ꞌigwae,

ꞌCowa natugu nige yaꞌahwa natunegowa.’34 “Ma wete ꞌiꞌabihe toholo hileya ma sahena ꞌiꞌamaꞌa-

masa hila, nuwana ꞌimwahumwahulu, ma bewa weyahinaꞌihepwaila nugeteya, ꞌigwae,ꞌGinaulaedi bwebweꞌadi yagwae hemisediya Debida ꞌoina,

ꞌabwa yaꞌebwaego.’35 “Ma wete ꞌaigeda wali Same ꞌoina boꞌi ꞌihepwaila

nugeta, ꞌigwaeya,ꞌSahena watagwatagwala ma tauna ꞌuhesinuwaeya

ꞌimwahumwahulu.’36 “Gwae bewa geya Debida tauna weyahina.

Debidaina ꞌina tuta Yehoba ꞌina nuwatuhu ꞌipaihowediya,

Page 51: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 13:37 51 Paihowa 13:46ma ꞌiꞌamasa ta sigaliheya tubunao mahetediu maꞌimwahumwahulu, 37ma hesi loheyaina ꞌamasega Yehobaꞌiꞌabihe toholoya geya ꞌimwahulu. 38-39 Coinega tasigwao,wasanapu bwaibwaini ꞌabehega loheyaina ꞌoinega ꞌimipuiyao ꞌadi nuwasam waloba. Ma ꞌeguma taiya taunaꞌoina ꞌihemisa, ꞌina puiyao ꞌoidiyega ꞌilihasi. Ta hesiMosese ꞌina loina geya sowasowahina ꞌilihasigomi.

40 “Coinega waꞌita yahigomi ma gwaeina palopitaomwalo weyahina sigwaegwae hemisa, sahena ꞌoimiya ꞌi-latulatu. Gwaeina ꞌigwaeya,41 ꞌComi tolotuyenao, ꞌigu paihowa bewa waꞌita ma

weyahina nuwami ꞌihenainaida, ma muliyetegawahesilae, weyahina ꞌimi tuta ꞌoina ꞌigu pai-howaina nata sihepwaila ꞌoimiya, ma hesi geyawahemisa.’ ”

42 Ta Paulo ma Banaba sihapwesa, ta bodaedi siꞌah-wanoiyediya ma hali Sabati wete heꞌita bewa ꞌoidiyasihepwaila hila.

43 Ta boda hada tapwalolowega sihapwesama, ma tup-wadi meYudiya, ma tupwadi Yehoba ꞌana tohemisao halitupwamahali tupwa ꞌoidiyega, PaulomaBanaba sihemulitabubudiya, ꞌoinega Paulo ma Banaba ꞌoidiya siloguguyata ꞌabehega Yehoba ꞌina helau siꞌabiyahi.

Paulo ma Banaba siguguya taudi tomiya ganamuli ꞌoidiya44Ma hali Sabati ꞌoina, ꞌasaina ꞌana tomiyao baibaiwadi

siꞌetoꞌautama Yehoba ꞌina gwae sabi hesagoheina. 45 Mahesi meYudiya, boda madouna siꞌiteya, ꞌoinega siheꞌip-iꞌipiyeya, ma Paulo ꞌina guguya siꞌahwa ꞌaboꞌaboweya,ma siꞌahwa galagalaeya. 46 Ta Paulo ma Banaba maꞌidiꞌatepatu sigwae latuwa meYudiyaedi ꞌoidiya sigwaeya,“Cilobwaineya ma Yehoba ꞌina gwae ꞌahepwaila nugeteꞌoimiya, ma bewa tuwa walogwahateya, nuwana ꞌomi

Page 52: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 13:47 52 Paihowa 14:2waboi waloinaegomi ꞌabehega geya sowasowahimi mayawasimi hataya waloba, ꞌoinega ꞌalogwahategomiya, matomiya ganamuli ꞌoidiya ꞌaloguguya, taudi geyameYudiyaꞌoidiya.

47 “Weyahina Bada ꞌiloinemaiya, ꞌigwae,ꞌCimi paihowa yaꞌebwaya pwaigomiya ma ꞌabehega ꞌomi

taudi tomiya ganamuli ꞌidi mayale, ma tupwamabwaiyadi ꞌoidiya ꞌadi ꞌabihetena watauye.’ ”

48 Eeta taudi tomiya ganamuli Paulo ma Banaba ꞌidigwae bewa sihesagoheya, ma siyaliyaya madouna, taYehoba tetelina siꞌahwabwebweꞌaneya, ta taudi taiyewediYehoba ꞌihesinuwanediya ma yawasi miyamiya hatayanasiloba, taudi gwaeina sihemisaeya. 49Ma Yehoba tetelinasilelewaneya tupwaina mabwaiyana ꞌoidiya.

50 Ta hesi meYudiya Paulo ma Banaba siloꞌalehedi, masilolomugiyedi wahiwahine ꞌalawatao taudi totapwaloloꞌoidiya, ma wete ꞌasa ꞌana babadao ꞌoidiya, ta taudi wetesiloloꞌaleha Paulo ma Banaba ꞌoidiya, ta sipaꞌidiya, matupwaina siꞌebesineya. 51Ma ꞌiꞌiunama ꞌasaina siꞌebesine,ꞌahedi nenegwalina silohutuhutu yahuleya ꞌidi tupwa,beno ꞌebeꞌita toni ꞌasaedi ꞌoidiya, ta muliyetega sitauyaIkoniyami. 52 Ma hesi Yehoba ꞌana tohemisao siyaliyayamadouna, ta Yaluyaluwa Tabuna ꞌina waiwai ꞌilohema-hediya.

14Paulo ma Banaba ꞌidi loguguya Ikoniyami ꞌoina

1 Paulo ma Banaba silatuwa Ikoniyami ꞌoina, ta ꞌidipaihowa Anitioki ꞌoina wete gidemusa Ikoniyami ꞌoinasipaipaihowa ꞌesa, beno meYudiya ꞌidi hada tapwaloloꞌoina siluhuwa, siheꞌita, ta ꞌidi heꞌita waiwai ꞌoinega bodasinabwana sihemisaediya, bodaedi tupwadi meYudiyama tupwadi tomiya ganamuli ꞌoidiyega. 2 Ta tupwadi

Page 53: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 14:3 53 Paihowa 14:11meYudiya heꞌitaina geya sihemisae, ta sisinaliya, masiꞌahwa galagalaeya, ta silomugi taudi tomiya ganamuliꞌoidiya ma taudi wete Yesu ꞌana tohemisao siloloꞌalehedi.

3 Ma ꞌiyamo tuta dudulena Paulo ma Banabasimiyamiya tupwaina ꞌoina ta maꞌidi ꞌatepatusilologuguya Badaweyahina. Ma Badaina ꞌinawaiwaiyegapaihowa ꞌebe henainaida ta hedehedede sipaihowediya,ma ꞌoidiyega Badaina ꞌina helau wasana ꞌana moisa taunaꞌiheꞌitediya tomota ꞌoidiya.

4MameIkoniyamiyedi siwataha,ma tupwadimeYudiyasiꞌahwa moisaediya, ma tupwadi Yesu ꞌana tohepwailaosiꞌahwa moisaediya. 5 Coinega taudi ganamuli, geyameYudiya, ta meYudiya wete maꞌidi babadao siloinahegogona ma Paulo ma Banaba sida gihemuyadi, tadaꞌuleyega sida loheꞌamasidi. 6 Ma hesiyage wasanasihesagoheya, ma sidena sitauya Lakeoni gogonao ꞌoidiya,beno Lisitila ma Dabi ꞌoidiya. 7 Ma tetela bwebweꞌanasihepwaila latuheya, ta ꞌasanao deidiya wete.

Paulo ma Banaba ꞌidi paihowa Lisitila ꞌoina8 Lisitila ꞌoina ꞌaigeda tolopegoi silobeya, ꞌina tuta liꞌu

ꞌoinega ma ꞌiheloheya madouna, ma ꞌimiyamiyamo tuwa,ta geya ꞌida toholowa ma ꞌida yawala, weyahina maꞌaenalopelopegoina ꞌitoleya. 9 Eeta tolopegoiina ꞌimiyamiy-atoiya, ma Paulo ꞌina loguguya ꞌihesagoheya, ꞌoinegaPaulo tolopegoiina ꞌiꞌebubuya, ma ꞌisanapuya ꞌabehegamaꞌina hemisa Yesu ꞌoina ta sowasowahina ꞌida ꞌabihebwebweꞌane. 10 Coinega Paulo ꞌenana madouna ꞌoinegaꞌibwau naowa ꞌoina ꞌigwaeya, “Cutoholo.” Ma tolopegoi-ina ꞌitoholo mwayamwayauwa ma ꞌiyawala.

11 Ma tomota mabwaiyadi Paulo ꞌina paihowa bewasiꞌiteya, ma Lakeoni ꞌenadiyega sibwaubwau, sigwaeya,

Page 54: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 14:12 54 Paihowa 14:19“Yehobao sisuluma, ꞌadi ꞌita gide tomota.” 12 Ma bo-daedi Banaba sibwauweya Yupita ma Paulo sibwauweyaMekiuli, weyahina tauna ꞌidi togwae. Saniyedi bewa ꞌidiyehobao sanidiyao, beno Yupita ma Mekiuli.

13 Ta ꞌidi yehoba Yupita ꞌina topwaoli ꞌasaina ꞌoinaꞌimiyamiya, ta ꞌina hada ꞌebe pwaoli ꞌasa ꞌatamanina.Ta topwaoliina ꞌabehega bulumakau ma ꞌaiwe didinasulasulana ꞌiꞌewedima ꞌasa ꞌana ꞌahwaꞌeda ꞌoina, manuwanuwana ꞌabehega boda baꞌidanao sida pwaoli Pauloma Banaba ꞌoidiya.

14 Ta siteluwaedi topwaoliina ꞌina nuwatuhusisanapuya ma geya nuwadi. Coinega ꞌadi ꞌaleꞌo siboisigisabuya ma sipili latuma, boda ꞌoidiya sigwaegwae,15 “Ciyamayao gesowana tauma ꞌoima wapwaopwaoli.Tauma tomota tuwa gidemusa ꞌomi, mawasa bwebweꞌanaꞌaꞌeweyama ꞌoimiya, ta ꞌabehega ꞌomi ꞌebe hemisabesobeso wada logwahatedi ma wada ꞌitahila Yehobamayawasina ꞌoina, tauna galewa ma baleꞌu ma niꞌu tawete ginaula mabwaiyadi ꞌalodiya ꞌadi tohemasaleha.16 Yehobaina mwalo tupwa mabwaiyana tomotainaoꞌitagwalediya ma taudimo ꞌidi nuwatuhu ta ꞌidi mumugasida muliyedi, 17 ma ꞌebe heꞌitao ꞌoidiya simiyamiya,ta ꞌabehega ꞌoidiyega Yehobaina sida sanasanapu. Maꞌebe heꞌitaowedi ꞌina helauwedi ꞌoidiya ta ꞌomi ꞌoimiya,beno ꞌwesu galewega ma wete siwaloha bwebweꞌanama ꞌoidiyega ꞌeliꞌeli bwebweꞌana walobaloba, ta ꞌoinegawaꞌaiꞌai ma weyahina wayaliyaliyaya.”

18 Ta Paulo ma Banaba tomotaedi siꞌetoboda ꞌasaediya,eema ꞌebelosaloha ꞌoina sihewaiwai, ma geya ꞌoidiya sip-waoli.

19 Ta meYudiya ꞌasa Anitioki ma Ikoniyami ꞌoidiyegasitauyama, ma siluhu bodaedi Paulo ma Banaba ꞌaditohesagohao ꞌoidiya, ta silohetu hetunediya ma Paulo

Page 55: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 14:20 55 Paihowa 14:27daꞌuleyega sihunuya. Cigumwala, ta ꞌasa ꞌalonega silisilatuheya, ta ꞌidi nuwatuhu ꞌiꞌamasa pwaiya.

20 Ta muliyetega Yesu ꞌana tomuliyao sitauyama, maPaulo sitoholo sakowasiyeya, ma Pauloina ꞌitoholo taꞌiluhuhila ꞌasai. Ta gona ꞌiꞌadaleya, ma Banaba baꞌidanasitauya Dabi.

Sihila Anitioki, beno Sisaliya ꞌalona21 Dabi ꞌoina wasa bwebweꞌana siloguguyaeya ma to-

mota tupwana baibaiwana sihemisaeya, ta simuliyeya,ꞌoinega Paulo ma Banaba sihilahila Lisitila ma Ikoniyamima Anitioki ꞌoidiya.

22 Ta ꞌidi lohihilaina ꞌoina Yesu ꞌana tohemisao sigihepaꞌalidiya ꞌasa ꞌaigeda ꞌaigeda ꞌoidiya, ta siguguyediya magesowana ꞌidi hemisa ꞌida weꞌaweꞌa, ma sigwaeya, “Moisaꞌabwa ꞌida muya baibaiwadi ꞌoidiyega taluhu Yehoba ꞌinaꞌebeloina ꞌoina.” 23Ma wete ꞌasa ꞌaigeda ꞌaigeda Paulo maBanaba tohekalesiyao ꞌidi tohanugetao siheꞌasediya, taꞌadi ꞌabilagata bewa gidemusa, sihudihudi ta ꞌidi Badainasihemisaeya ꞌoina siꞌahwaꞌahwanoi, ma ꞌane ꞌida gihewai-waiyedi ꞌidi paihowaina weyahina.

24 Ta Pisidiya ꞌalonega sitauyama ma Pamipiliya ꞌoinasilatuwa, 25 ta ꞌasa Peliya ꞌoina siloguguya, ꞌoinega sido-biyaAtalaya, 26mawagega sigeluwa, ta sihila Anitioki tup-waina, mwalo ꞌoinega ꞌidi paihowaina siheꞌaleneya, maꞌoina wete mwalo Yehoba ꞌina helau silobeya paihowainasilosalohiya weyahina.

27 Eeta tutaina Anitioki ꞌoina siluhuwa, tohekalesiyaosibwau ꞌautedima, ma ginaula baibaiwadi Yehoba ꞌi-paihowediya ꞌidi sakowasiina ꞌalona siheꞌoteꞌotetelediya,beno hemisa ꞌana ꞌahwaꞌeda ꞌisoꞌeya ꞌasa ganamuli taudigeya meYudiya weyahidi, ma siluhuluhu.

Page 56: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 14:28 56 Paihowa 15:5

28 Coinega Paulo ma Banaba Yesu ꞌana tohemisao tup-waina Anitioki ꞌoina baꞌidadiyao simiyamiya tuta dudu-lena.

15Yelusalema ꞌoina siloiloina

1 Ma tupwadi loheloheya Yudiya ꞌoinega sisuluma,ta siheheꞌita tohekalesiyao meAnitioki ꞌoidiya, sigwaeg-wae, “Mosese mwalo ꞌiloinaemaiya ꞌwapima ꞌana ꞌupwaweyahina. Ma ꞌeguma ꞌomi ꞌwapi ꞌupwaina geya waꞌewa,nata geya ꞌabihetena walobaloba.” 2Ma hesi Paulo ma Ba-naba geya siꞌahwa moisaedi, ꞌoinega mahetediyao siheꞌo-heꞌoheya madouna. Ta tohekalesiyao Anitioki ꞌoina Pauloma Banaba, ma tupwadi wete tomuliya ꞌoidiyega sihesin-uwediya ma ꞌabehega sihane Yelusalema, ma nuwatuhubewaweyahina sigwaegwae, nuwana siloina, Yesu ꞌana to-hepwailao site tuwelo ma wete tohanugetao baꞌidadiyao.

3 Ta tohekalesiyao siloyauwedowediya ma sitauya.Sitautauya tupwa Pinisiya ma Sameliya sibui diꞌwaediya,ta sihepwaileya ꞌidi sakowasi mwalo weyahina, beno ꞌasaganamuli, taudi geya meYudiya ꞌidi nuwabui Yehobaꞌoina sihepwaileya, ta Yesu ꞌana tohemisao ꞌasa ꞌaigedaꞌaigeda ꞌoidiya hepwailaina sihesagoheya, ma siyaliyayamadouna.

4 Eeta silatuwa Yelusalema, ma tohekalesiyao ma Yesuꞌana tohepwailao ma tohanugetao sitoediya ꞌidi hada,ta Paulo ma Banaba siheꞌoteꞌotetela ꞌoidiya toꞌaha ꞌidipaihowaedi Yehoba ꞌina waiwaiyega sipaihowediya.

5 Ma tupwadi Yesu ꞌana tohemisao Palisi bodaediꞌoidiyega sitoholowa, ma sigwaeya, “Ceguma ꞌasa gana-muli ꞌadi tomiyao sihemihemisa, ꞌilobwainediya ma ꞌwapiꞌupwa siꞌewa, ma wete taloinedi ma Mosese ꞌina loinao

Page 57: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 15:6 57 Paihowa 15:14simuliya nugetedi, ta ꞌoinega sowasowana sihekalesiyamoisa.”

6 Coinega Yesu ꞌana tohemisao site tuwelowedi matohanugetao ꞌetoꞌauta sipaihoweya, ma nuwatuhu bewaweyahina sigwaegwae. 7 Ta tupwana siheꞌoheꞌoheyadudulena. Cigumwala ma Pita ꞌitoholowa ma ꞌig-waeya, “Tasigwao, wasanasanapu ꞌabehega tuta mwaloYehoba ꞌoidega taugu ꞌihesinuwegauwa, ma ꞌahwaguwegatomiya ganamuli tetela bwebweꞌana sihesagoheya, masihemisaeya. 8 Ta Yehoba toꞌaha ꞌateda simiyamiyaꞌisanasanapudi, ma taudi tomiya ganamuli ꞌoidiya ꞌitag-wala pwaiya, ma Yaluyaluwa Tabuna ꞌiꞌebwaediya gide-musa tauda meYudiya ꞌiꞌebwaya ꞌesegita, 9 ma geyaꞌaigeda wete wataha ꞌiꞌabiꞌabi latuhe, ta ꞌabehega taudihagahagadi ma tauda hagahagada, ma hesi taudi si-hemiseya gide tauda tahemiseya, ma ꞌoinegamabwaiyadaꞌateda ꞌiꞌabihe ꞌehaudi.

10 “Sahena Yesu ꞌana tohemisao hauhaudi tupwa gana-muliya ꞌoidiyega ꞌadi ꞌahaꞌahala mwauna waꞌebwaꞌeb-waedi, tabu ma Yehoba waꞌabihe gamwasowali, weyahinaꞌahaꞌahalaina tubudao meYudiya geya sowasowahidi masiꞌahali, ta tauda wete geya sowasowahida. 11Ma hesi ꞌidahemisa ꞌabehega ꞌida Bada Yesu ꞌina helauwega ꞌiꞌabihete-gita, ma taudi wete Yesu ꞌihelauwediya, ta ꞌoinega weteꞌiꞌabihetediya.”

12 Ta mabwaiyadi simiya henonowa, ma Banabama Paulo siheꞌoteꞌotetela hedehededeyao ma ꞌebehenainaidao Yehoba ꞌipaihowediya tupwa ganamuliꞌoidiya siteluwaedi ꞌidi paihowega, beno taudi geyameYudiya ꞌoidiya.

13 Cidi gwae ꞌigumwala ma muliyetega Yemesa ꞌi-toholowa, ꞌigwaeya, “Tasigwao, ꞌigu gwae bewa wahe-sagohe. 14 Saimoni ꞌoida boꞌi ꞌihepwaila ꞌabehega Yehoba

Page 58: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 15:15 58 Paihowa 15:23ꞌihegaina pwaiya, ma taudi geya meYudiya ꞌoidiyega tup-wana ꞌina tomotaiyao ꞌihesinuwediya. 15 Ginaula bewaweyahina mwalo palopitao Yehoba ꞌina gwae sihepwailanugeteya, ꞌigwae,16 ꞌMuliyetega yahilama ma Debida ꞌina hada ꞌilotaligeha

yaꞌabihila. Bewa tuwa ꞌimiya galama hesi yaꞌabihebwebweꞌane hila. 17 Ta ꞌoinega hali bodao Badasiꞌebese, ma ꞌagu hesihesinuwao tomiya ganamuliꞌoidiyega, taudi wete siꞌebesegau.

18 Bewa Bada ꞌina gwae, tauna mwalo hene nuwatuhubewa ꞌiꞌabilatuheya.’ ”

19 Ta Yemesa wete ꞌigwaeya, “Cigu loina bewa, tauditomiya ganamuli Yehoba ꞌoina siꞌitaꞌitahila, ꞌabehega sa-hena ꞌadimwau talagulagu, 20mahesi ꞌidi leta talelema ꞌe-toboda ꞌehatamo talagudi beno, ꞌeꞌahaiina hali ꞌebe tuluhaꞌoidiya tomota siꞌebwaediya geyaꞌabwa siꞌaiꞌaidi, ta sa-hena ganawala, ma hebai ꞌaniꞌo didididi hesiyodi ma wetebweyaha geyaꞌabwa siꞌaiꞌaidi. 21Weyahina mwalona heneꞌana siga nige Mosese ꞌina loina ꞌana tologuguyao ꞌasaꞌaigeda ꞌaigeda ꞌoidiya simiyamiya, ta wete meYudiya ꞌidihada tapwalolo ꞌoidiya ꞌetobodaedi bewa sihasihasilidi, tatomota sihesagohedi Sabati ꞌaigeda ꞌaigeda ꞌoidiya.”

Tohemisa taudi geya meYudiya ꞌadi loina22 Coinega Yesu ꞌana tohepwailao site tuwelo

ma tohanugetao ma tohekalesiyao mabwaiyadisinuwanuwatuhu mahemahetena, ta tupwadi ꞌoidiyegasihesinuwanediya ma sihewasediya, ta ꞌabehega Pauloma Banaba mahetediyao sitauya Anitioki. Ma ꞌeluwatohekalesiyao ꞌadi tohanugetao ꞌoidiyega sihesinuwediya,beno Yudasa, tauna sihesaniyeya Basaba, mawete Sailasa,23 ta tohemisaowedi tupwa ganamuli ꞌoidiya ꞌidi letasiꞌeweya, ma ꞌana lele ꞌigwae, “Yauwedo tasimao ꞌomi

Page 59: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 15:24 59 Paihowa 15:33tohekalesiyao tupwa ganamuliya Anitioki ma Siliyama Silisiya ꞌoidiya wamiyamiya. Tauma Yesu ꞌanatohepwailao ma tohanugetao ꞌimi leta ꞌaleleyawa.24 Mwalo tetelimi ꞌahesagoheya ꞌabehega tupwadiloheloheya tauma ꞌoimega sinaowa ma hali tetela ꞌoinegasiꞌabihe ꞌwanigomiya, beno siboi ꞌidi nuwatuhuwega,ta geya tauma ꞌima hemataluwa. 25 Ma tauma bewaꞌaꞌetoꞌauta pwaima, ta ꞌima nuwatuhu ꞌaigeda ꞌoinegatupwana ꞌima loheloheyao ꞌahesinuwediya, ta ꞌiyadaoBanaba ma Paulo mahetediyao ꞌahewasaediya ꞌoimiya.26 Taudi Banaba ma Paulo siboimo sitagwalediya ma tutabaibaiwana sitautauya ꞌebe hesilae ꞌalodiya, ꞌida BadaYesu Keliso ꞌina paihowa weyahina.

27 “Ta ꞌima loheloheyaedi ꞌahesinuwa pwaidiya, sani-diyao Yudasama Sailasa, ma ꞌomi loina siꞌebwaegomi ꞌimileta ꞌoinega, ma wete taudi ꞌidi gwae ꞌoinega. 28 Camiloinaina Yaluyaluwa Tabuna baꞌidamai ꞌanuwatuhuyaꞌabehega bewa loina bwebweꞌana ma ꞌetobodaedi ꞌehatabewa madoudimo wamuliyedi, ta geya ꞌeta toꞌaha weteweyahina wanuwanuwatuhu. 29 Cetobodao beno, toꞌahatomota sipwaopwaoli hali ꞌebe tuluha ꞌoidiya, sahenawaꞌaiꞌai, wete hebai mabweyahidi, ma hebai dididima-gaidi hesiyodi sahena waꞌaiꞌaidi, ta wete sahena wa-ganaganawala. Ceguma ꞌetobodaedi bewa ꞌoidiyega waꞌi-tayahigomi, mumugami bwebweꞌana. Yauwedo.”

30 Coinega site ꞌehataedi sitoholowa, sisuluwa Anitioki,ma tohekalesiyao nobwa sibwau ꞌautedima, ta ꞌidi letainasiꞌebwaediya. 31 Eeta letaina sihasiliya, ta ꞌina hepwailaweyahina siyaliyaya madouna. 32 Ta Yudasa ma Sailasataudi wete palopitao, ta ꞌidi guguya baibaiwana ꞌoidiyegatohekalesiyao siꞌabihe waiwaiyediya.

33Ma siteluwaedi nobwa simiyamiya, ꞌana siga ꞌidi tutaꞌilatuwa ma sitau, ta tohekalesiyaedi siloyauwedowediya,

Page 60: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 15:34 60 Paihowa 16:1ma silokaiyoniyedi, ta sihila taudi ꞌadi tohewasaowediꞌoidiya. 34 (-) 35 Ma hesi Paulo ma Banaba Anitiokiꞌoina simiya hila, ma Badaina ꞌina gwae siheheꞌita tasiguguguguya, ma tupwana baibaiwadiwetemahetediyaosipaipaihowa.

Paulo ma Banaba sitauya wasiwasiya36 Ta sabwelo hisa sigumwala ma Paulo Banaba ꞌiheg-

waeya, ꞌigwae, “Ciyagu, tahila ma gogowedi mwalo ꞌidaBada tetelina ꞌaguguyaeya ꞌoidiya tahaboꞌenedi wete, matasidaowedi taꞌitadi, togidega ꞌidi miyamiya.”

37 Ta Banaba ꞌigwaeya, “Bwebweꞌana, ma Yoni taunasihesaniyeya Maki tatoe ma mahetedai tatauya.”

38 Ma Paulo ꞌigwae, “Nuwana sahena taunaꞌiꞌwayaꞌwayabugita, weyahina mwalo Pamipiliya ꞌoinaꞌiꞌebesinegita, ma ꞌihila ꞌasai, ta geya nuwana maꞌiꞌwayabugita ꞌida sakowasi ꞌoina.”

39 Coinega Paulo ma Banaba siheꞌoheꞌoheya madounaMaki weyahina, ta Banaba Maki ꞌitoeya ta sigeluwa wagaima sidobi bwanabwana Saipilosi ꞌoina.

40 Ma Paulo Sailasa ꞌihesinuweya ma ꞌiꞌwayabu ꞌinasakowasiina ꞌoina. Coinega tohekalesiyao Yehoba ꞌoinasiꞌahwaꞌahwanoi, nuwanuwadi ma ꞌina helauwegasiteluwaedi ꞌida ꞌabihewaiwaiyedi. Ta sitauya, 41 masilohihila Siliya ma Silisiya ꞌasaidiyao ꞌoidiya, ta Paulotohekalesiyao ꞌiꞌabihetedi, ma ꞌiꞌabihe waiwaiyedi.

16Timoti Paulo ma Sailasa ꞌiꞌwayabudiya

1 Paulo ma Sailasa ꞌidi sakowasi ꞌoina sitauya Debima Lisitila, ma Lisitila ꞌoina Yesu ꞌana tomuliya ꞌaigedasilobeya, sanina Timoti, tauna sinana wahine Yudiya.Sinanaina Yesu ꞌana tohemisa, ma tamana hesi gwama

Page 61: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 16:2 61 Paihowa 16:11Gilisi. 2 Ma tohekalesiyao ꞌasa Lisitila ma Ikoniyamiꞌoidiya, Timotiina siꞌahwa bwebweꞌaneya 3 ma Paulonuwanuwana ma Timoti mahetediu sisakowasi, ꞌoinegaꞌibwauweya ma ꞌwapina ꞌiꞌupweya Mosese ꞌina loina gide-musa, ma ꞌabehega meYudiya Timotiina siheꞌasisiyane,weyahina meYudiya tupwaina Lisitila ꞌoina sisanapuyaꞌabehega Timoti tamana gwama Gilisi.

4 Ta sisakosakowasi ꞌasa ꞌaigeda ꞌaigeda ꞌoidiya,ma loinaina Yesu ꞌana tohepwailao ma tohanugetaomwalo Yelusalema ꞌoina siloinaeya sihepwaileya ꞌasamabwaiyadi ꞌoidiya, ma ꞌabehega loinaina simulimuliye.5 Coinega tohekalesiyao ꞌidi hemisa ꞌihewaiwaiya, masabwelo ꞌaigeda ꞌaigeda ꞌoidiya ꞌadi boda ꞌimadomadou.

Paulo ꞌina nihiyega gwama Masidoniya ꞌiꞌiteya6 Coinega Paulo ma ꞌiyanao tupwa Piligiya ma Galetiya

ꞌalodiyega sitautau, ma Yaluyaluwa Tabuna ꞌiꞌausidiyama sahena Yehoba tetelina tupwa Esiya ꞌoina silogu-loguguyae. 7 Ma sinaoma Misiya ma sitohoya maꞌabehega Bitiniya ꞌoina siluhu, ta Yesu yaluyaluwana geyaꞌitagwaledi. 8 Coinega Misiya siꞌebesineya ma sidobiyaTilowasi.

9 Eeta hinuwana siꞌenoꞌeno ma Paulo ꞌinihiya, ta ꞌinanihiina beno loheya ꞌaigeda gwama Masidoniya ꞌiꞌiteya,ꞌitoholowa ma ꞌiꞌahwaꞌahwanoi Paulo ꞌoina, ꞌigwaegwae,“Cuhabalama Masidoniya ꞌoina ma ꞌuꞌabihetemai.”

10 Paulo ꞌina nihiina ꞌoinega ꞌasanapuya ꞌabehegaYehoba ꞌibwauwemaiya ma tetela bwebweꞌana ꞌaguguyaemeMasidoniya ꞌoidiya, ꞌoinega ꞌeda ꞌabesa sabi habalaMasidoniya.

Wahine sanina Lidiya ꞌihemisa Yesu ꞌoina11 Coinega waga ꞌalobeya ma Tilowasi ꞌoinega ꞌaꞌuꞌe,

ma dumwaluna Samotilesi, ma nobwa ꞌaꞌenowa. Gona

Page 62: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 16:12 62 Paihowa 16:18ꞌiꞌadaleya ꞌaꞌuꞌe hila ma Niyapoli ꞌoina ꞌasuluwa, 12 maNiyapoli ꞌoinega ꞌatauya Pilipai, tauna ꞌasa madounatupwa Masidoniya ꞌalona, ma gogoina ꞌalona meLomataumana baibaiwadi simiyamiya, nage ꞌoina ꞌamiya hilasabwelo tupwana ꞌoidiya.

13 Ma Sabatiya ꞌasega ꞌalatuwa ꞌatauya ꞌaigeda weꞌahapapalina, tupwaina ꞌanuwatuhuya ꞌebe lotapwalolo, maꞌoina ꞌamiyatoiya, ta wahiwahine siꞌetoꞌautama wete baꞌi-damayao ꞌahehegwaegwaeya.

14 Ma ꞌaigeda wahine ꞌoidiyega sanina Lidiya, ꞌasaTayataila wahineina, ma Yehoba ꞌana tohemisa, taꞌina paihowa beno ꞌaigeda ꞌaleꞌo wasawasa ꞌana to-hegimwane. Ma wahiwahineyedi ꞌima gwae sihehesago-hedi, ma Yehoba hemisa Lidiya ꞌatena ꞌilaguya, ma Pauloꞌina guguya ꞌihemiseya, 15 ma tauna maꞌina susuwaoꞌiꞌabihe babitaisowediya. Ta muliyetega ꞌiꞌahwanoiye-maiya, ꞌigwae, “Babadao, wasanapugauwa ꞌabehega Yesuyahemisaeya moisa, ꞌoinega sowasowahina wanaoma mawahetaumana ꞌigu hada?” Ta ꞌiꞌohenemaiya, ma ꞌoinegaꞌatauya ꞌina hada.

Paulo ma Sailasa ꞌadi lagu deli16 Hali sabwelo ꞌoina ꞌatautau tupwaina lotapwaloloina

ꞌoina, ma babada tupwadi ꞌidi hewali gumalaulauꞌalobeya, tauna hiꞌahiꞌa ꞌiluhuwa solana ma ꞌoinegasowasowahina ꞌihepwaila nugeta toꞌaha ꞌabwa ꞌilatu, taꞌina paihowa bewa ꞌoinega gumalaulauina ꞌina babadaomane madouna siꞌewaꞌewa tomota ꞌoidiyega. 17 Tawahineina ꞌimulimuliyemai, ma ꞌiwuiwui, ꞌigwaeya,“Bewa tomotaedi Yehoba Tomiya tabwana hedada ꞌinatopaihowao, ma ꞌabihetena ꞌana ꞌeda ꞌana tohepwailao.”

18 Gumalaulauina bewa gidemusa ꞌiwuiwui sabwelobaibaiwana ꞌoidiya, ꞌoinega Paulo wahina ꞌiloꞌwataꞌwata,

Page 63: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 16:19 63 Paihowa 16:27

ma ꞌiꞌitehinowa, ma yaluyaluwaina ꞌihegwaeya, ꞌigwae,“Yesu Keliso saninega yaloinego ma gumalaulau benoꞌoinega ꞌulatu.” Ma nage ꞌoina ꞌihapwesa.

19 Ma gumalaulauina ꞌina babadao sigamwasowale-maiya, weyahina ꞌidi mane madouna ꞌana ꞌebeloba taunagumalaulauina, ta Paulo ꞌiꞌabihe bwebweꞌaneya. CoinegaPaulo ma Sailasa siꞌabiyahidiya ma silisi dadanediya, tasitauyediya ꞌebehegimwane ꞌoina, ma sitoediya toloinaoꞌoidiya sabi yatalaedi, 20 ta sihegwaediya, sigwae, “Bewaloheloheyaedi taudi meYudiya, ma sitauyama ꞌida ꞌasa taꞌada wahiꞌwataꞌwata silagulagu, 21weyahina hali mumugasiheheꞌita, beno tauda meLoma ꞌida ꞌetoboda, ma sahenamumugaina tapaipaihowa.”

22 Ta bodaedi wete bewa gidemusa siheꞌewediya,ꞌoinega toloinao siloinaediya, ma Paulo ma Sailasaꞌadi ꞌaleꞌo ꞌoidiyega silolodiya, ta ꞌaiwe ꞌoidiyega sis-api dadanediya. 23 Sihunu geyogeyoidiya ꞌigumwala,ma deliya silagu luhuwediya, ma deli ꞌana toꞌitayahinasiloinaeya ma ꞌilomatayahi bwaibwaini. 24 Coinega toꞌi-tayahinaina ꞌana loina ꞌihesagoheya, ta ꞌilagu luguhediyadeli ꞌalona moisa, ma wete ꞌahedi ꞌiꞌahuyahidiya ꞌaiwemadoudi ꞌoidiyega.

Paulo ma Sailasa sihapwesa ma deli ꞌana toꞌitayahi ꞌin-uwabuiya

25 Ma hinuwana Paulo ma Sailasa siꞌahwaꞌahwanoita siwaliwali Yehoba ꞌoina, ta ꞌoinega toluhu deliyaomabwaiyadi sihehesagohedi, 26 ma mwaniꞌiniꞌi madounaꞌipiliya ta sisalutuwama,mahadadeli ꞌanawahuwahu ꞌini-huwa, ta deliina ꞌana ꞌahwaꞌedao siꞌesoꞌediya, ma ꞌoinegatoluhuwedi ꞌahedi ꞌadi paiyao siꞌelihasidiya siboidimo.

27 Ta deli ꞌana toꞌitayahina ꞌenoꞌenowega ꞌisalutuwama,ta ꞌahwaꞌeda soꞌesoꞌedi ꞌiꞌitediya, ta ꞌina nuwatuhu

Page 64: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 16:28 64 Paihowa 16:37toluhuwedi sidena pwaiya, ꞌoinega ꞌina ꞌelepa ꞌalehaꞌiꞌeweya ta ꞌabehega ꞌiboi ꞌida loheꞌamasi hile.

28 Ta Paulo ꞌiꞌiteyama, ma ꞌiwuiya, ꞌigwae, “Ciyagu,sahena ꞌuboi ꞌulohelohe ꞌamasigo. Mabwaiyama bewaꞌamiyamiya.”

29 Coinega toꞌitayahinaina ꞌina topaihowao ꞌoidiya ꞌib-wauwa ma mayale siꞌeweyama, ta mayale ꞌiꞌeweya, maꞌipili ta ꞌiluhuwa maꞌina dedela, weyahina ꞌimatauta,ta ꞌibeꞌu talutalubuꞌiya Paulo ma Sailasa matadiya.30 Ma muliyetega ꞌitoholo ta ꞌitoe latuhedima, ta ꞌigwae,“Babadao, wahegwaegau toꞌaha yapaihowa ma ꞌoinegaYehoba ꞌiꞌabihetegau?”

31 Ma Paulo ma Sailasa sigwaeya, “Ceguma Bada Yesuꞌoina ꞌuhemisa, nata ꞌowa maꞌino susuwao wete ꞌabi-hetena waloba.” 32 Ta Badaina tetelina siheꞌoteꞌoteteliyatauna maꞌina susuwao ꞌoidiya.

33 Hinuwana nage ꞌoina ꞌitoe latuhediya ma ꞌadi ganemabweyaha sapiyega silobeya ꞌibuyodiya, ta taunamaꞌinasusuwao sibabitaiso. 34 Sibabitaiso ta ꞌitoediya tauna ꞌinahada, ma ꞌoinega ꞌadiwa ꞌiꞌatububuya, ma siꞌaiya. Ta deliꞌana toꞌitayahinaina maꞌina susuwao siyaliyaya madouna,weyahina ꞌina hemisa hauhauna Yehoba ꞌoina ꞌilobeya.

35 Gona ꞌiꞌadaleya ma toloinao ꞌidi topaihowao, gidepolisi, sihewasediya deli ꞌana toꞌitayahi ꞌoinama siloineyaꞌabehega, “Loheya ꞌeluwaedi deliya ꞌalagu luhuwediyaꞌulihasidi ma sitauya.” 36 Coinega toꞌitayahiina deliꞌalonega ꞌiluhuwa ma wasaina ꞌihepwaileya Paulo ꞌoina,ꞌigwae, “Toloinao wasa sihewaseyama ꞌabehega yali-hasigomi, ꞌoinega wahapwesama ma maꞌimi yaliyayawatau.”

37 Ma Paulo ꞌilogwahata, ꞌigwaeya, “Sahena ꞌatautau.Weyahina geya ꞌaigeda ꞌima puimo yatala ꞌoina siloba,ma boda matadiya sihunu dadanemaiya, ta deliya silagu

Page 65: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 16:38 65 Paihowa 17:4luhuwemaiya, ma tauma hesi mwalo ꞌahe Loma. Toꞌahaweyahina ꞌabehega silihasimai ma sitoe latuhemai dah-wanega? Ma ꞌilobwainediya hesi taudi tuwa sinaoma masitoe hapwesemai.”

38 Coinega polisiyedi sihila toloinao ꞌoidiya ma Pauloꞌina gwae sihepwaileya ꞌoidiya. Ta toloinaowedi sidebamwadina madouna, weyahina hepwaila bewa ꞌoinegasisanapuya ꞌabehega Paulo ma Sailasa sihe Loma.39 Coinega sinaoma deliya, ma ꞌatemuyemuyega sigwaehelauwa Paulo ma Sailasa ꞌoidiya, ma deliyega sitoehapwesediya, ta siꞌahwanoiya ꞌoidiya, nuwanuwadi masiꞌebesinedi, sitauya hali ꞌasa.

40 Ta Paulo ma Sailasa deliyega sitauya Lidiya ꞌinahada, ma tohekalesiyao mahetediyao siheꞌiyaꞌiyagu masiguguya ꞌoidiya, ma muliyetega sitauya.

17Paulo ma Sailasa galana silobeya ꞌasa Tesalonaika ꞌoina

1 Eeta sitauya Amipipoli ma Apoloniya ꞌoidiya, maTesalonaika ꞌoina silatuwa, ta Tesalonaika ꞌoinameYudiyaꞌidi hada tapwalolo ꞌimiyamiya. 2Ta Paulo ꞌidi lotapwaloloꞌoina ꞌiluhuwa, gidemusa tupwa mabwaiyana ꞌoidiya ꞌi-paipaihowa ꞌesa, ma nobwa Sabati ꞌetoi ꞌoidiya BukiHeꞌasisi ꞌoinega ꞌiheꞌiheꞌita ma baꞌidanao siheheꞌoheꞌohe,3 ta Pauloina sanapu ꞌiꞌebwaediya, ꞌigwae, “Toꞌabihete-naina ꞌilobwaineya ma muya ꞌiloba ma ꞌiꞌamasa ta weteꞌamasega ꞌitoholo hila.” Ma wete ꞌigwaeya, “Yesuinayahehepwaile ꞌoimiya tauna tuwa Toꞌabihetenaina.”

4 Coinega tupwadi siꞌahwa moisaeya, ma Paulo maSailasa ꞌidi boda ꞌoina siluhuwa, ta wete Yehoba ꞌanatoheꞌasisiyao taudi tupwa ganamuli ꞌoidiyega ma wahi-wahine sanidi madoudi ꞌoidiyega tupwana baibaiwadiwete sihemisa.

Page 66: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 17:5 66 Paihowa 17:125 Ta meYudiya Paulo ma Sailasa siheꞌipiꞌipiyediya ma

siꞌahwa galagalaediya, ma tupwana toyawala besobesogaladi siloinedi ma boda madouna sihegogonediya tanuwanuwadi siloꞌalehedi. Coinega Yesoni ꞌina hada si-haneiya, ꞌidi nuwatuhu ꞌabehega Paulo ma Sailasa hadaisimiyamiya, ma ꞌabehega sida ꞌabiyahidi, siꞌewa latuwediboda ꞌoidiya. 6 Ma siꞌebesa ꞌasaediya, ta Yesoni ma tup-wana tohekalesiyao baꞌidanao siꞌabiyahidiya, ma ꞌoinegasitoedima ꞌasa ꞌana toloinao ꞌoidiya sabi heyatalaedi, tasibwaubwau sigwae, “Loheloheyaedi taudi tupwa mab-waiyadi ꞌadi toꞌabihegalao sitauya pwaima ꞌebwa, 7 maYesoni ꞌina hadai sihetaumana, ta ꞌidi heꞌita ꞌoinega Sisaꞌina loina siligehiya, weyahina sigwaegwae ꞌabehega kinihauhauna ꞌilatuma, sanina Yesu.”

8 Casa ꞌana toloinao ma bodao heꞌewa bewa sihesago-heya ta siꞌateyohowa, 9 ꞌoinega siloina Yesoni maꞌiyanaoꞌoidiya ma ꞌabehega ꞌidi mane ꞌoinega sida hemaisa, tawete sida miya daumwala. Ma sihemaiseya ma siliha-sidiya, ta sitauya.

Paulo ma Sailasa ꞌidi paihowa tupwa Beliya ꞌoina10 Ma hinuwana tohekalesiyao Paulo ma Sailasa sihe-

wasaedi ma sida tauya Beliya, ꞌoinega sitauya, ma tutainasilatuwa Beliya siluhuwa meYudiya ꞌidi hada tapwaloloꞌoina, ta Yesu wasana siheꞌita. 11 Mwalo Tesalonaikaꞌoina meYudiya genuwadi wasaina, ma hesi meYudiyaBeliya ꞌoina ꞌidi tagwala bwebweꞌana, ma wasaina nuwadiꞌiꞌeweya, ꞌoinega sabwelo ꞌaigeda ꞌaigeda Buki Heꞌasisisihasihasili ta ꞌabehegawasa bewa ꞌanamoisa sida sanapu.12 Coinega meYudiya tupwana baibaiwadi sihemisaeya,ma wete taudi geya meYudiya ꞌoidiyega wahiwahine,taudi sanidi madouna, ta wete loheloheya tupwanabaibaiwadi.

Page 67: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 17:13 67 Paihowa 17:2013 Ta meYudiya Tesalonaika ꞌana tomiyanao sihesago-

heya ꞌabehega Paulo Yehoba wasana ꞌiloguguya ꞌasa Be-liya ꞌoina, ma silomwayamwayau ma bodao sihenuwalagudiya ta ꞌabehega Paulo ma Sailasa sida loꞌalehedi.

14 Coinega tohekalesiyao siloina mwamwayau, maPaulo sihetuneya ma ꞌisuluwa gogo holai ꞌoina, ta Sailasama Timoti ꞌebwa baꞌidadiyao simiyamiya. 15 Ta tupwanatohekalesiyao Paulo siꞌwayabuya ta sitauya Ateni, maꞌoinega Paulo loina ꞌiꞌebwaedi ta ꞌabehega Sailasa maTimoti silomwamwayauma Ateni ꞌoina, ta toꞌwayabuwedisihila Beliya.

Paulo ꞌina miyamiya Ateni ꞌoina16 Ma Paulo Ateni ꞌoina Sailasa ma Timoti weyahidi

ꞌabwa ꞌiyamwayamwana, ta ꞌinuwagala madounaweyahina ꞌiꞌiteya meAteni geya Yehoba ꞌoinasihemihemisa ta hesi ꞌidi ꞌebe hemisa hagana ma hagana,ma baibaiwa hedada. 17 Coinega baꞌidanao siheꞌoheꞌohenuwatuhu bewaweyahina, meYudiyama tupwadi Yehobaꞌana tohemisao wete baꞌidadiyao sigwaegwae, meYudiyaꞌidi hada tapwalolo ꞌoina, ma wete toniꞌasa, ꞌegumaꞌihalobadi ꞌebe gimwane ꞌoina, baꞌidadiyao sigwaegwaesabwelo ꞌaigeda ꞌaigeda ꞌoidiya.

18 Ta tupwadi tosinasinapuwao wete, taudisihesaniyediya Epikulo, ma tupwadi Sitoike wete, Paulobaꞌidadiu sihehegwaegwae ta tupwadi taudimo ꞌoidiyasiheꞌoteꞌotetela, sigwaeya, “Ciya! Toheyauyaule toꞌahaꞌigwaeneya?” Ma tupwadi sigwae, “Nuwana hali Yehobaweyahina ꞌiloguloguguya,” weyahina sihesagoheyaYesu ꞌina toholohila ꞌamasega weyahina ꞌilologuguya.19 Coinega Pauloina sitoeya hada ꞌetoꞌauta saninaAliyopago ꞌoina ma sihegwaeya, “Cino heꞌita bewahauhauna, 20 ta ꞌoima ꞌana hesagoha ꞌabehega ꞌebe

Page 68: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 17:21 68 Paihowa 17:29henainaida, ꞌoinega ꞌana sanapu ꞌuda lihasi ma ꞌadasanapu.” 21TameAteni maꞌadi taumanaomabwaiyadi ꞌidiꞌebe nuwaꞌewa beno sanapu hauhaudi ꞌadi heꞌita ma ꞌadihesagohamo.

22 Coinega Paulo hada ꞌetoꞌauta ꞌalona ꞌitoholowa maꞌiloguguya ꞌoidiya, ꞌigwaeya, “MeAteni, ꞌomi yasanapu-gomi ꞌabehega wahehetapewa ꞌimi tapwalolowao ꞌoidiya,23weyahina ꞌigu yawalao ꞌoidiya ꞌomi ꞌebe tuluha baibai-wadi yaꞌitediya ma ꞌoidiyega ꞌaigeda ꞌebe pwaoli maꞌanalele yaꞌita lobeya, ta ꞌana lele bewa gidemusa ꞌigwaegwae,‘Yehoba tauna geya tada sanapuya ꞌina ꞌebe pwaoli bewa.’Ma Yehoba ꞌina ꞌebe pwaoli beno ꞌoina watulutuluha tageya wada sanapuya, tauna ꞌiboi yahehepwaila ꞌoimiya.

24 “Tauna baleꞌu mabwaiyana ma ginaula mabwaiyanaꞌoina simiyamiya ꞌadi tohemasaleha, ta galewa ma baleꞌuꞌadi Bada. Coinega geya hadao tomota nimadiyegasiꞌabiꞌabidi ꞌalodiya Yehobaina ꞌida miya. 25 Ma tomotatauda geya sowasowahida ma ꞌaigeda toꞌaha nimadegatauna Yehobaina taꞌebwae, ꞌeguma tanuwatuhu ꞌabeheganuwanuwana, ta tauna hesi yawasida ma yaluyaluwadama ꞌida tobwatobwa mabwaiyana ꞌiꞌebwaegita. 26 Taꞌaigeda loheya sanina Adama ꞌoinega hali tupwa ma halitupwa tomotenidi Yehobaina ꞌibubugita, ma ꞌabehegatomota siꞌelelewana baleꞌu mabwaiyana ꞌoidiya, ma bodaꞌaigeda ꞌaigeda ꞌidi sauga ta ꞌidi tupwa Yehoba ꞌiloinapwaidiya. 27 Cina nuwatuhu ꞌabehega tauna siꞌebese,ma nuwana ꞌabwama silotoho, bo nuwana siloba. Tahesi Tohemasalahaina mabwaiyada deida ꞌimiyamiya.28Weyahina ꞌTauna ꞌoinega yawasida taꞌewaꞌewa ma baꞌi-dadai tatautauyamawete tamiyamiya.’ Ma ꞌomiwete ꞌimiwali tobui tupwadi Yehobaina weyahina sigwaeya, ꞌTaudamoisa tauna natunao.’

29 “Coinega gesowana tanuwatuhu ꞌabehegaTamadaina

Page 69: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 17:30 69 Paihowa 18:4gidemusa maꞌamaꞌayau, beno tomota ꞌidi nuwatuhuwegama goula bo siliba bo daꞌule ꞌoidiyega sibubuya.

30 “Tutaina mwalo tomota Yehoba sihemwagemwageyeya, ꞌoinega geya ꞌida gamwasowalediya, mahesi bewa tuwa tauda tomota tupwa mabwaiyanaꞌoidiya ꞌiloinaegita ma ꞌida pui ꞌoidiyega tanuwabui.31Weyahina ꞌida sabwelo bwaꞌomatana ꞌabwama ꞌiupaeyama mebaleꞌu mabwaiyada ꞌada loina dumwadumwalunaꞌida ꞌebwaegita loheyaina ꞌihesinuweya ꞌoinega, maloheyaina ꞌamasega ꞌiꞌabihetoholo hileya ma ꞌoinegatomota mabwaiyada wasa bewa tada ꞌahwa moisae.”

32 Ma bodaedi toꞌamasa ꞌidi toholo hila wasana sihe-sagoheya, ma tupwana sihenameya, ta tupwadi sigwaeya,“Nuwanuwama ma ꞌabwama nuwatuhu bewa weyahinaꞌuheꞌoteꞌotetela hila ma ꞌada hesagoha.”

33 Eeta Paulo bodaedi ꞌoidiyega ꞌilatuwa. 34Ma tupwaditomota Paulo ꞌina gwae sihemiseya ta ꞌina boda ꞌoinasiluhuwa, ꞌaigeda loheya sanina Dionisiyo, tauna toloinaꞌaigeda boda Aliyopago ꞌoidiyega, ma ꞌaigeda wahinesanina Damali, ma tupwadi wete.

18Paulo ꞌina paihowa ꞌasa Kolinita ꞌoina

1 Muliyetega Paulo Ateni ꞌiꞌebesineya ta ꞌinaowaKolinita ꞌoina, 2ma gwama Yudiya ꞌilobeya, sanina Akuila,ta ꞌina ꞌasa Ponitio, ma mamwanena Pilisila nige tuwaItaliyega sinaoma, weyahina kini Kolodiya meYudiyamabwaiyadi ꞌiloinaediya ma Lomega sihapwesa. MaPaulo Akuila mamwanena ꞌihaboꞌenediya, 3ma taudi ꞌidipaihowa hebai ꞌwapidi ꞌoidiyega sisahisahila yoheyohe,gidemusa Paulo ꞌina paihowa. Ta ꞌihetaumana ꞌidi hada,ma mabwaiyadi yoheyohe sipaihowediya. 4 Ma Sabatiꞌaigeda ꞌaigeda ꞌoidiyameYudiya ꞌidi hada tapwalolo ꞌoina

Page 70: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 18:5 70 Paihowa 18:13ꞌigwaegwae toluhuwao baꞌidanao, ꞌitotoho nuwanuwanama sida hemisa, ma tupwadi meYudiya ma tupwadi weteganamuli, taudi geya meYudiya, sihemisaeya.

5 Ta tutaina Sailasa ma Timoti Masidoniyega sihapwe-sama, Paulo ꞌina loguguya ꞌoina ꞌihetapewa waiwai, mameYudiya ꞌoidiya ꞌihehepwaila ꞌabehega Toꞌabihetenainatauna Yesu. 6 Taudi hesi siheꞌoheꞌoheya, ta siꞌahwaꞌaboꞌaboweya, ta ꞌoinega Paulo ꞌana ꞌaleꞌo ꞌilohutuhutuiyamatadiya, beno ꞌidi logwahata ꞌana ꞌebeꞌita ꞌipaihoweya,ma ꞌihegwaediya, “Comi ꞌabwa wahesilae ꞌimi logwahatabewa weyahina, ta beno waboi ꞌimi loinega, ta geya tauguꞌigu loinega. Coinega yaꞌebesinegomi ma tetela yatauyetomiya ganamuli ꞌoidiya.”

7 Ma ꞌidi hada tapwalolo ꞌoinega ꞌihapwesa, ta ꞌiluhuTaito Yusito ꞌina hada, tauna Yehoba ꞌana toheꞌasisiꞌaigeda, ta ꞌina hadaina meYudiya ꞌidi hada tapwalolodeina. 8 Ma hada tapwalolo ꞌana tohanugeta, saninaKalisipo, maꞌina susuwao, Bada Yesu ꞌoina sihemisa, mameKolinita tupwana baibaiwadi wete Paulo ꞌina guguyasihesagoheya, ta Yesu ꞌoina sihemisa, ma sibabitaisowa.

9 Ta hinuwanega Paulo ꞌina ꞌenomataꞌiteꞌitega BadaYesu ꞌiꞌiteya, ta Yesu ꞌigwaeya, “Paulo, sahena ꞌuꞌateꞌatey-oho,ma tuwahesi tetela ꞌuhepwaila latuwe,ma sahena ꞌu-lololagu. 10Ma taugu hesi baꞌidau tamiyamiya, weyahinaꞌasa bewa ꞌoina tomota baibaiwadi ꞌabwa sihemisegau maꞌigu bodao taudi, ma sahena ꞌaigeda taiya sowasowahinaꞌiloꞌalehego, nuwana ꞌiꞌabi hegalago. Geya!” 11 Tabolime ꞌaigeda ma tupwana ꞌoidiya Kolinita ꞌoina Pauloꞌimiyamiya, ta Yehoba ꞌina gwae ꞌiheheꞌitae.

12 Eeta muliyetega Galiyo ꞌihetoloina madouna tup-waina Akaya ꞌoina, ꞌoinega meYudiyaedi siloina ta Paulosiꞌabiyahiya sitauyeya sabi yatala Galiyoina matana,13 ma sigwae, “Loheyaina bewa tomota ꞌitebatebaedi ta

Page 71: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 18:14 71 Paihowa 18:21ꞌabehega hali tapwalolo Yehoba ꞌoina sipaihowa, ma bewaꞌida loina ꞌiligeligehi.”

14Ma Paulo ꞌiꞌiuna ma ꞌigwae hila, ta Galiyo hesi ꞌigwaenugeta meYudiya ꞌoidiya, ꞌigwaeya, “MeYudiya, ꞌomi ꞌigugwae wahesagohe: Ceguma loheya bewa ꞌimumuga gala-gala, nuwana pui ꞌipaipaihowadi, ꞌilobwaineya ma ꞌimiheꞌewa yahesagohe, 15 ma hesi nuwatuhu bewa, waboituwa ꞌimi gwaegwae ma saniyao ma loinao ꞌimi ꞌasega,ꞌoinega waboi tuwa waloina. Taugu yalogwahata.” 16 Taꞌebe yatala ꞌoinega ꞌipaꞌidiya.

17 Ma bodaedi Sositeni siꞌabiyahiya, tauna meYudiyaꞌidi hada tapwalolo ꞌana toꞌitayahina, ma sihunudadaneya Galiyo ꞌina ꞌebe yatala matana, ma Galiyoinageya wete weyahidi ꞌida nuwatuhuwa.

Paulo ꞌihila Anitioki18 Loꞌaleha bewa mulina Paulo nobwa ꞌimiyamiya sab-

welo hisa ꞌoidiya, ꞌoinega muliyetega tohekalesiyaediꞌiloyauwedowediya ta wagai ꞌigeluwa sabi ꞌadau Siliyaweyahina. Ma Akuila ta Pilisila wetemahetenao sigeluwa.Ta ꞌaigeda ginaula, beno ꞌabwa ma sigelu, ꞌabwa ꞌasaKenikiliya ꞌoina simiyamiya, Paulo ꞌina gwae hemisa ꞌipai-howeya Yehoba matana, ta gwae hemisaina ꞌana ꞌilaꞌilalabeno Paulo debana siꞌoliya.

19 Cidi ꞌadauina ꞌoina nugeta siluhuwa Epeso, maAkuila mamwanena sisuluwa simiyamiya, ta Paulo weteꞌisuluwa, ꞌiluhuwa meYudiya ꞌidi hada tapwalolo ꞌoina,ma ꞌitohotoho ma ꞌabehega ꞌilisidima ma Keliso ꞌoinasihemisa, ta mahetenao sihegwaegwae. 20 Coinega siꞌah-wanoiyeya ma tuta dudulena mahetediu simiyamiya, taꞌilogwahata. 21 Cigwaeya, “Cabwa yahilama, ꞌeguma

Page 72: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 18:22 72 Paihowa 18:28Yehoba ꞌitagwalegau.” Coinega Epesowedi ꞌiloyauwe-dowediya, ta ꞌigelu hila, 22 ma ꞌitauya Sisaliya ꞌoina ꞌisu-luwa, ta ꞌilaga Yelusalema ma tohekalesiyao mahetenaosiheꞌiyaꞌiyaguwa, ta muliyetega ꞌitauya Anitioki.

23 Anitioki ꞌoina ꞌimiya ꞌamana, ta muliyetega ꞌitoholoma Galetiya ma Piligiya ꞌasanao ꞌaigeda ꞌaigeda ꞌoidiyaꞌisakosakowasi, ma Yesu ꞌana tohemisao ꞌiꞌabihe paꞌalidi.

Apolosa ꞌiguguya Epeso ma Kolinita ꞌoidiya24 Tutaina ꞌoina, ꞌaigeda gwama Yudiya sanina Apolosa

ꞌinaoma Epeso. Tauna ꞌasa Alekisanidela loheyaina, tatauna guguya ꞌana, ma Buki Heꞌasisi ꞌisanapu bwaib-wainiya. 25 Ta wete heꞌitao Yehoba ꞌina ꞌeda weyahinaꞌisanapudiya, ma ꞌihetahetapewa Yesu tetelina ꞌiheheꞌita.Cina heꞌitainamoisa, ta hesi tupwanamo,weyahina toꞌahaYoni ꞌiguguyaeya ꞌina babitaiso weyahina Apolosainaꞌisanasanapu, ta Yesu tetelina ꞌana ꞌebe losaloha geyaꞌisanapu.

26 Ta tutaina Epeso ꞌoina ꞌilatuma, ꞌiluhuwa meYudiyaꞌidi hada tapwalolo ꞌoina, tamaꞌinawaiwai ꞌiloguguya. MaAkuila ma Pilisila ꞌina guguya sihesagoheya ꞌabehega ꞌinasanapu tupwanamo tuwa, ꞌoinega sitoeya, ta Yehoba ꞌinaꞌeda mabwaiyana siheꞌitaeya.

27Muliyetega Apolosa nuwanuwanama ꞌihabala Akaya,ta tohekalesiyao silemeya, ta Yesu ꞌana tohemisao Akayaꞌoina ꞌidi leta sileleya, ma Apolosa siꞌebwaeya ta ꞌegumato tuta Akaya ꞌoina ꞌilatu ꞌidi leta ꞌiꞌebwaedi ma sitoe ꞌidihada.

Coinega Apolosa ꞌihabala ta ꞌiluhuwa Akaya ꞌoina, mataudi meAkaya, mwalo Yehoba ꞌina helauwega Yesu si-hemisaeya, ma ꞌiyamo Apolosaina ꞌina guguyega ꞌilemedimadouna, 28 ta ꞌina heꞌita meYudiya ꞌidi heꞌita ꞌihewaiwai

Page 73: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 19:1 73 Paihowa 19:9sineya, weyahina Buki Tabu ꞌoinega ꞌiheꞌitadi ꞌabehegaToꞌabihetenaina tauna tuwa Yesu.

19Paulo ꞌina paihowa Epeso ꞌoina

1 Apolosa ꞌabwama Kolinita ꞌoina ꞌimiyamiya, ma Pauloꞌisakowasiya tupwa pwatula ꞌoidiya, ma Epeso gadowaꞌoina ꞌilatuma. Epeso nage ꞌoina, Yesu ꞌana tomuliyaotupwadi ꞌilobediya, 2ma ꞌihesilalediya ꞌigwae, “Ciyagwao,tutaina Yesu wahemisaeya Yaluyaluwa Tabuna ꞌina wai-wai walotohoya bo geya?” Ma sihegwaeya sigwae, “Geya.Geya ꞌasanapu ꞌabehega Yaluyaluwa Tabuna ꞌimiyamiya.”

3 Ma Paulo ꞌigwaeya, “To babitaiso hede ꞌoinegawababitaiso?” Ta sigwae, “Yoni ꞌina babitaisowega.”

4 Ta Paulo ꞌihegwaediya, “Yoni ꞌina babitaisobeno nuwabui mumuga galana weyahina, maꞌihemataluwegomiya ta ꞌabehega Yesu wahemisae, taunaꞌabwa ꞌimulimuliyama.”

5 Gwae bewa meEpesowedi sihesagoheya ma sinuwasabwalena moisa, ꞌoinega Bada Yesu saninega sibabitaiso.6 Ma Paulo ꞌiꞌabi debediya, ma Yaluyaluwa Tabunaꞌiluhuwa ꞌoidiya, ta ꞌina waiwaiyega hali ꞌenana ma haliꞌenana ꞌoinega sigwae latuwa, ma Yehoba ꞌina gwaesipalopisai latuweya. 7 Ta mabwaiyadi ꞌadi baibaiwa gidetuwelo.

8 Ma waiꞌena ꞌetoi ꞌoidiya meYudiya ꞌidi hada tap-walolo ꞌalona Paulo ꞌiluhuluhu, ma Yehoba ꞌina het-oloina weyahina maꞌina ꞌatepatu ꞌigwaegwae, ta ꞌiꞌo-heꞌohe ꞌiꞌiꞌiꞌimidi.

9 Ma tupwadi deba paꞌapaꞌalidi ma geya sihemihemisa,ta Yesu ꞌina ꞌedaina siꞌahwa galagalaeya tohegogonaowedimatadiya. Coinega Paulo ꞌitoholowa ta ꞌana tomuliyaobaꞌidanao silatuwa, ma siluhuwa Tilano ꞌina hada ꞌebe

Page 74: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 19:10 74 Paihowa 19:19

seꞌulu ꞌoina, ma nobwa sabwelo ꞌaigeda ꞌaigeda ꞌoidiyaPaulo ꞌilologuguya.

10 Cina paihowaina bewa gidemusa tuwa ꞌipaipaihowabolime ꞌeluwa ꞌoidiya, ma tupwa Esiya ꞌana tomiyanaomabwaiyadi, meYudiya ma taudi geya meYudiya, BadaYesu wasana sihesagoheya.

Sikiba natunao11Ta Yehoba hedehedede hagadi ꞌiꞌabi latuhediya Paulo

ꞌina paihowega, 12 ta ꞌana ꞌamweyahi ꞌana ꞌebe sauwaota ꞌana ꞌaleꞌowao siꞌewediya ma tolohalao ꞌoidiya siꞌabihepaꞌidiya, ta ꞌadi lohala sigumwagumwala,mawete hiꞌahiꞌasiula latuhediya. 13-14Ma tupwadi meYudiya ꞌadi toꞌobaonobwa simiyamiya, ma taudi sisakosakowasi, ma ꞌobaꞌoinega hiꞌahiꞌa siulaula latuhedi. Ta tupwadi YudiyaediPaulo ꞌina paihowa wasana sihesagoheya, taudi TopwaoliMadouna, sanina Sikiba, natunao site sebeni. Ma sitesebeniyedi sitoho ꞌabehega Bada Yesu saninega hiꞌahiꞌatolohalao ꞌoidiyega sida ulalatuhedi, ta ꞌaigeda buwa si-hegwaeya sigwae, “Yesuina Paulo ꞌiloguguyaeya, taunasaninega ꞌaloinego ma loheya ꞌuꞌebesine ma ꞌutauya.”

15 Ma hiꞌahiꞌaina ꞌihegwaediya, “Yesu ma Pauloyasanasanapudi, ma taiyawedi ꞌomi?” 16 Coinegaloheyaina ꞌigihebuweya, ꞌisopila ma toꞌobaediꞌiloꞌalehediya, ta ꞌadi ꞌaleꞌo ꞌisabu yahulediya, maꞌihunudiya, ta ꞌwahi daisidi hadega sidena.

17 Ma wasa bewa Epeso ꞌana tomiyanao mabwaiyadisihesagoheya ta simatauta, taudi meYudiya, ma taudigeya meYudiya, ta Bada Yesu sanina siꞌahwa waiwaiyeya.

18Ma tohemisa hauhaudi baibaiwadi sitauyama ta bodamatadiya ꞌidi mumuga guguyou sihepwailediya, ꞌabehegataudi wete siꞌobaꞌoba. 19Ta ꞌidi ꞌobao bukidi sihegogoned-ima, ma boda matadiya sigabu yahulediya, ma bukiyedi

Page 75: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 19:20 75 Paihowa 19:27ꞌadi maisa sisahwa hegogonediya, ma pipiti tausani kinagidemusa.

20 Nage ꞌoinega Yehoba ꞌina gwae ꞌidabalala ta ꞌihewai-wai tomota baibaiwadi ꞌoidiya.

MeEpeso siloꞌaleha21 Muliyetega Yaluyaluwa Tabuna Paulo ꞌihenuwa

laguweya ꞌabehega Masidoniya ma Akaya ꞌoidiyega ꞌidatauya ma Yelusalema ꞌoina ꞌida latu, ma ꞌigwaeya, “Yanu-genugeta Yelusalema, ma ꞌabwa muliyetega yatauyaLoma. Gide ꞌigu nuwatuhu.”

22 Ta hesi Pauloina ꞌimiyamiya Esiya tuta toꞌutoꞌupanaꞌoina, ta ꞌana tolemaowedi Timoti ma Elasito ꞌihewasanugetediya, ma sitauya Masidoniya. 23Ma tuta nage ꞌoinaheꞌoheꞌohe madouna ꞌilatuwa Yesu ꞌina ꞌeda weyahina, tabewa gidemusa ꞌilatu ꞌesa.

24 Loheya ꞌaigeda sanina Dimitilo, tauna dayagi ꞌanatopaihowa siliba ꞌoinega, ma meEpeso ꞌidi yehoba wahi-nena sanina Dayana ꞌina hada tapwalolo ꞌaluꞌaluwanaꞌiꞌiudi ꞌipaihowediya, ma ꞌihehegimwaneyedi tomotaꞌoidiya. Maꞌina topaihowao ꞌidi wasawasa madounadayagiyedi ꞌoidiyega silobaloba. 25 Ma Dimitilo ꞌinatopaihowao ꞌibwau ꞌautediya, ma tupwadi wete ꞌidi pai-howa tauna gidemusa, ta ꞌihegwaediya ꞌigwae, “Ciyagwaowanuwatuhuyahi ꞌabehega paihowa bewa ꞌoinega ꞌidawasawasa talobaloba. 26 Ma Paulo ꞌina heꞌita ꞌoinega to-mota baibaiwadi ꞌiheꞌitediya ꞌigihe nuwabuidiya, ma ꞌinagwaegwae ꞌabehega Yehoba tomota nimadiyega siꞌabidigeya Yehoba moisa. Ta bewa gidemusa geya Epesomoꞌoina ma hesi tupwa baibaiwadi Esiya ꞌalona. Ta ꞌomiwasanapu pwaiya, ma waꞌiteya Pauloina ꞌina paihowa,ꞌawa?

27 “Bewa ꞌoinega yamatauta, ꞌabwama nuwana tomotagesowana ꞌida tobwatobwao sigimwanedi, ma ꞌabwa wete

Page 76: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 19:28 76 Paihowa 19:35ꞌida Yehoba madouna Dayana ꞌana heꞌasisi ta ꞌina hadatapwalolo siheginaula besobesowe. Weyahina meEsiyama mebaleꞌu mabwaiyada Dayana ꞌana toꞌetuluhao.”

28 Ma bodaowedi Dimitilo ꞌina gwae sihesagoheya, taPaulo ꞌina paihowa weyahina sigamwasowala madouna,ta sibwaubwau, “Tauda meEpeso ꞌida yehoba Dayanatabwana moisa.”

29 Coinega tomota baibaiwadi sipili ꞌautama ma siwui-wui, ma hedagadaga besobeso sipaipaihowa, ta meMasi-doniya ꞌeluwa siꞌabiyahidiya, taudi Paulo ꞌina sakowasiꞌoidiya ꞌana toꞌwayabuwao, sanidi Geyo ma Alisitako, tasipilihediya hada ꞌebe ꞌetoꞌauta ꞌoina.

30 Ma Paulo nuwanuwana ma tohedagadagaowediꞌoidiya ꞌitautauya ma tohekalesiyao siꞌetobodeya, 31 tatupwadi wete Paulo ꞌiyanao, taudi meEsiya babadao,gwae sihewasaeya ta Paulo siꞌahwanoiyeya ma ꞌabehegagesowana ꞌida luhu hada ꞌebe ꞌetoꞌautaina ꞌoina.

32 Ma bodaedi gide sibuwa ma sibwaubwau, ta mab-waiyadi ꞌidi wui hagana, ma hedagadaga huhuna baibai-wadi geya sisanapu.

33 Ta meYudiya ꞌaigeda loheya sanina Alekisana silo-hetu hetuneya, ma ꞌida laga ꞌoidiya ma ꞌida gwae.Coinega ꞌitoholowa matadiya ma tupwadi tomota ꞌidinuwatuhuwedi sibwau latuhediya ꞌoina, ꞌoinega ni-manega ꞌihegwaediya ꞌabehega hedagadaga sida lolagu,ma meYudiya ꞌidi gwae ꞌida hepwaila latuhe. 34Ma bodaosiꞌinaneya ꞌabehega tauna gwama Yudiya, ꞌoinega sib-wauwa madouna, ma ꞌidi hedagadaga tuta dudulena geyasilolagu, ma sibwaubwau mahemahetena, sigwaegwae,“Tauda meEpeso ꞌida yehoba Dayana tabwana moisa.”

35 Coinega ꞌasaina ꞌana tohanugeta ꞌitauyama, ta heda-gadaga ꞌigihelolaguya, ta ꞌihegwaediya, ꞌigwae, “MeEpesoyo, mabwaiyada tasanapuya ꞌabehega Dayana tabwana

Page 77: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 19:36 77 Paihowa 20:3hedada ꞌina hada tapwalolo ꞌana toꞌitayahina tauda, mawete ꞌina daꞌule tabu galewega ꞌibeꞌuma. 36 Ta gesowanawete taiya ꞌisinasinaligita ꞌida tapwalolo bewa weyahina.Coinega ꞌilobwainegomiya ma wahenonomo ta sahenawahehedagadaga besobeso, nige gidemusa.

37 “Ma waꞌita loheloheyaowedi watoedima, taudi geyaꞌida hada heꞌasisi ꞌoinega sida yagaha, bo nuwana ꞌidaYehoba mewahinena sida ꞌahwa galagalae, ꞌawa?

38 “Ta ꞌegumaDimitilomaꞌiyanaonuwanuwadima taiyasiheyatalae, beno bwebweꞌana. Cebe yatala ma toloinaosimiyamiya, ma sosowahidi ꞌimi yatala sihesagohe masinuwanuwatuhu weyahimi. 39 Ma ꞌeguma wete halinuwatuhu weyahina ꞌabehega wada yatala, delihegogonamadouna ꞌoina nuwatuhuina ꞌabwa weyahina taloina.

40 “Ta nige ꞌimi hedagadaga besobesoweyahina ꞌana ꞌitanata loina taloba, weyahina geya ꞌida huhumo.”

41 Cina gwae ꞌilosalohiya, ta bodao ꞌihewasaediya, masiliya sawala ꞌidi hada.

20Paulo ꞌina sakowasi Masidoniya ma Gilisi ꞌoidiya

1 Ma dagadaga ꞌigumwala pwaiya, ta Paulo tohekale-siyao ꞌibwauwedima ta ꞌiguguyediya, ꞌoinega ꞌiloyauwe-dowediya, ta ꞌitauya Masidoniya. 2 Ma Masidoniyatupwainao ꞌoidiya ꞌisakowasiya, ꞌiloguguya tohekalesiyaoꞌoidiya, ꞌiꞌabihe paꞌalidiya, ta muliyetega tupwa Gilisiꞌoina ꞌihapwesa, 3 ta nobwa waiꞌena ꞌetoi ꞌimiyamiya, taꞌiꞌiunamo wagega siꞌadau, Siliya weyahina, ta tupwanagwaegwae ꞌihesagohediya meYudiya siloiloina taunaweyahina sabi ꞌabiyahina, ma ꞌoinega ꞌina ꞌeda ꞌibuiya taꞌabehega Masidoniya ꞌalonega ꞌihila.

Page 78: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 20:4 78 Paihowa 20:11-12

4 Ma loheloheya tupwana baꞌidanao sitauya, ꞌaigedagwamaBeliya, tauna Pilo natuna sanina Sopeta, mameTe-salonaika siteluwa, taudi Alisitakoma Sikanido, ta gwamaDabi sanina Gayo, ta Timoti wete, ta meEsiya siteluwa,sanidiyao Tikiko ma Tilopimo.

5 Taudi bewa sitauya nugeta wagega ma Tilowasi ꞌoinasiyamwayamwa. 6 Ta tauma Pilipai ꞌoina ꞌamiyamiya ꞌanasiga pwalawadaisinamo ꞌana guyai ꞌapaihowa. Cigumwalata tauma wete ꞌageluwa, ma sabwelo nima ꞌaiꞌaigedaꞌaꞌadaꞌadau, ma ꞌasohota Tilowasi, ma ꞌiyamayaowediꞌalobediya, ta sabwelo sebeni wete ꞌamiyamiya.

Paulo ꞌina paihowa Tiloasi ꞌoina7 Wiki ꞌana sabwelo nugenugetaina ꞌoina mabwaiyama

ꞌaꞌetoꞌautama beledi ꞌehisihisi ꞌana ꞌebe nuwatuhuyahinasabi paihowaina, ma Paulo ꞌiguguya, weyahina hali sab-welo ꞌina tuta tauya. Ta ꞌina gwae guguyaina ꞌilohedud-uleya ta ꞌana siga hinuwana gamwana, ma tuwa ꞌabwaꞌiguguguguya. 8 Ta hada ꞌana hane gidemusa hada ꞌe-toi, ma hetoina ꞌoina ꞌahaneya, ta mayale baibaiwadiꞌagabudiya.

9 Ma hewali ꞌaigeda, sanina Yutiko, ꞌimiya haneyahada papalina ꞌoina ꞌimiyatoiya, ta mataꞌenoꞌenowegaꞌilolosaduduna. Ta Paulo ꞌabwa ꞌigwaegwae, ta Yutikoinaꞌiꞌenosineya, ma papalinaina ꞌoinega ꞌibeꞌuwa baleꞌuwa,ma sisuluwa ta siꞌabilagasiya, ta siꞌiteya ꞌiꞌamasa pwaiya.

10 Ta Paulo ꞌisuluwa, ma ꞌoina ꞌituluha maꞌiꞌatusapwaliya, ta ꞌigwae, “Sahena waꞌateꞌateyoho.Yawasina ꞌimiyamiya.” 11-12 Ta hewaliina sitoe haneheyamayawasina, ma weyahina siyaliyaya madouna. CoinegaPaulo ꞌihane hila ma beledi ꞌiꞌehisihisiya ta siꞌaiya, maꞌoinega mahetenao sihehegwaegwae ta ꞌana siga gonaꞌiꞌadaleya, ta ꞌitoholowa ma ꞌiꞌebesinediya.

Page 79: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 20:13 79 Paihowa 20:22Tilowasi ꞌoinega ꞌaꞌadau Milito weyahina

13 Ma tauma wagega ꞌageluwa ma ꞌaꞌuꞌeya Asosi, taꞌabehega nage ꞌoina Paulo ꞌadoꞌo, weyahina ꞌihepwailaꞌoima, ꞌigwaeya, “Wagega watauya, ma taugu ꞌaheguwegayatau Asosi, ma nage ꞌoina wadoꞌogau.”

14 Ta Asosi ꞌilatu pwaiya ma ꞌahelobaloba, ꞌoinegaꞌadoꞌoya ta ꞌaꞌuꞌe hila, ma Mitiline ꞌoina ꞌasohota. 15 EetaMitiline ꞌaꞌebesineya, ta gona ꞌiꞌadaleya Kiyo matanaꞌapilipili. Eeta gona ꞌiꞌadaleya ma Samo ꞌoina ꞌasohota.Ciꞌadaleya wete, Milito ꞌoina ꞌasohota.

16 Paulo ꞌihegwae pwaimaiya ta ꞌabehega Epesoꞌaꞌebesine, ma ꞌabehega sahena wete tuta ꞌiuleuleEsiya tupwainao ꞌoidiya, weyahina nuwanuwana maꞌilomwayamwayau, ꞌeguma sowasowahina Yelusalemaꞌiloba Penitikosi Guyaina ꞌana sabwelo ꞌoina.

Paulo ꞌina gwae loyauwedo meEpeso ꞌoidiya17 Ta Mitilo ꞌoinega ꞌihewasa Epeso hekalesiya ꞌana to-

hanugetao ꞌoidiyama sinaoma. 18Ta sitauya pwaima ꞌoinama Paulo ꞌihegwaediya, ꞌigwae, “Comi wasanasanapumumugagu tutaina tamiyamiya baꞌidagwao Esiya ꞌoina,ꞌigu latu hohau ꞌoinega ꞌana siga nige, 19 beno ꞌida Badaweyahina yapaipaihowa, hohobigega, ta maꞌigu dou, mamuyao wete yalobediya meYudiya ꞌidi loinega, 20 ta hesigeya ꞌaigeda toꞌaha ꞌida Bada tetelina bwebweꞌana ꞌanahepwaila yanuwahi, ma hesi mabwaiyami yaheꞌitegomiyaꞌimi tapwalolo ꞌoidiya, ta wete ꞌimi hada ꞌaigeda ꞌaigedaꞌoidiya, 21 ta ꞌigu heꞌita ꞌoimiya tuwamahemahetena, ꞌomimeYudiya, ma ꞌomi hali tupwa tomotaiyao, mabwaiyamiyaguguya ꞌoimiya ta ꞌabehegamumugami galadi ꞌoidiyegawanuwabui Yehoba ꞌoina ma Bada Yesu wahemise.

22 “Ma bewa tuwa Yaluyaluwa Tabuna ꞌina loinegayatautau Yelusalema, ta geya tasanapu toꞌaha nata nobwa

Page 80: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 20:23 80 Paihowa 20:32ꞌoiguwa ꞌilatu. 23 Beno tuwa ꞌasa ꞌaigeda ꞌaigeda ꞌoidiya,Yaluyaluwa Tabuna ꞌihehepwaila ꞌoiguwa ꞌabehega ꞌabwaYelusalema ꞌoina pai ma muya yalobadi.

24 “Ta geya hene yawasigu weyahina yanuwanuwatuhuma yanuwahi. Beno tuwa ꞌigu ꞌeda nuwana ꞌigupaihowaina Bada Yesu ꞌiꞌebwaegauwa weyahinayanuwanuwatuhu ta ꞌabehega yalosalohi, beno ꞌadahelau Yehoba ꞌoinega ꞌana hepwaila.

25 “Wanuwatuhuyahi mwalo tuta baibaiwana ꞌoidiyaꞌasakosakowasi ꞌoimiya, ta Yehoba ꞌina hetoloina tetelinaweyahina yalologuguya. Ma bewa wahesagohe, ꞌabwanata geya wete waꞌiteꞌite hilegau.

26-27 “Coinega bewa tuwa yahepwaila ꞌoimiya ꞌabehegaYehoba ꞌina loinao mabwaiyadi yaꞌebwaya pwaigomiya,ta geya ꞌaigeda yadahwa. Ta ꞌeguma tupwami ꞌoimiyegawahesilae hataya, beno taugu geya ꞌigu puiyega, ta hesiwaboi ꞌimi pui.

28 “Coinega tohanugetao ꞌomi waboi waꞌitayahigomi,ta ꞌimi sipiyao wete waꞌitayahidi, weyahina YaluyaluwaTabuna ꞌimi paihowaina ꞌiꞌebwaegomiya ma tohekale-siyao walomata yahidi, weyahina ꞌida Bada Yesu tomo-taiyedi taudi bweyahinega ꞌigimwanediya.

29 “Yasanasanapuwete nata ꞌigu tauyamulina toheꞌitaogaladi, gide ꞌedewa sasasasaidi, sinaoma ma ꞌimi sipiyaosiꞌabihe galadi. 30 Ta wete ꞌomi nata ꞌoimiyega tupwadisihegainama siheꞌita ꞌaboꞌabo ꞌoimiya, ta tupwana tomotasilisidi taudi ꞌidi bodao ꞌoidiya. 31 Coinega walomatayahita wete ꞌigu guguya wanuwatuhuyahi, ꞌabehega bolimeꞌetoi geya yaꞌaiyawasi, sabwelo ma hinuwana ꞌoidiya, mahesi mamataneugu yaguguguguya ꞌaigeda ꞌaigeda ꞌoina.

32 “Wete yahenuwa lagugomi tuta sinaonaomaweyahidi, ꞌabehega Yehoba tauna ꞌiꞌita yahigomi, mawete tauna ꞌina helau tetelina ꞌiꞌabihe paꞌaligomi, ma

Page 81: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 20:33 81 Paihowa 21:4

ꞌoinega ꞌina bodao, taudi ꞌiꞌabihe ꞌehaudiya ꞌoidiya, ꞌomiwete waluhu.

33 “Mwalo taugu baꞌidamiu tamiyamiya, geyanuwanuwagu ꞌimi wasawasao, nuwana mane, nuwanaꞌaleꞌo ꞌausaladi, 34ma hesi wasanapu pwaigauwa ꞌabehegataugu ꞌigupaihowega ꞌaguwa ta ꞌigu tobwatobwayalobedi,ta ꞌigu ꞌaliꞌeyao wete yaꞌabiꞌabihetedi. 35Mumugagu bewaꞌoidiyega yaheꞌita pwaigomiya ꞌabehega ꞌilobwainegitama tauda ꞌida paihowega toweꞌa taꞌabihetedi. GidemusaBada Yesu ꞌina gwae wanuwatuhuyahi, beno ꞌigwaeya,ꞌCewamo geya yaliyayenamo, ma ꞌebwaya hesimayaliyayaina madouna.’ ”

36 Paulo ꞌina gwae bewa ꞌigumwala ta ꞌahena ꞌitulaseya,ma mahetenao siꞌahwaꞌahwanoi Yehoba ꞌoina. 37Ta mab-waiyadi sidouwa, ma Paulo siꞌatusapwaliya, 38 ta sinuwa-gala madouna weyahina ꞌihegwaediya, ꞌigwae, “Cabwagesowana waꞌitaꞌita hilegau.” Coinega sidobiheya wagai,ta sihegeluya.

21Paulo ꞌina tauya Yelusalema

1 Ma Paulo mahetemai, ꞌiyamayaowedi ꞌaloyauwe-dowediya ma ꞌaꞌuꞌe dumwaluna ta Kesa ꞌoina ꞌasohota.Gona ꞌiꞌadaleya ꞌaꞌuꞌe hila ta Lodi ꞌoina ꞌasohota, tahali sabwelowa ꞌasohota Patala. 2 Ta Patala ꞌoina wagaꞌalobeya sabi habala Pinisia, ma wagaina ꞌoina ꞌagelubalata ꞌapilipili niꞌuwa. 3Ta Saipilosi ꞌalatuwa, ma ꞌoinega ꞌimaꞌebeulega ꞌapili hataya, ta Siliya weyahina ꞌapilipili, maTaiya ꞌoina ꞌasohota ma ꞌabehega waga ꞌana doꞌodoꞌonatupwana sihegubalidi. 4 Ta tupwana Yesu ꞌana tohemisaoꞌalobediya ta mahetemai ꞌamiyamiya sabwelo sebeni, maYaluyaluwa Tabuna sanapu ꞌiyamayaowedi ꞌiꞌebwaediya,

Page 82: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 21:5 82 Paihowa 21:14ꞌoinega Paulo sihegwaeya, sigwae, “Sahena ꞌulagalagaYelusalema.”

5 Ta ꞌoinega ꞌima sabwelo nobwa sigumwala, ma ꞌagog-ona ꞌadobiya wagai, ma taudi mamwanediyao ma man-atudiyao sidobihemaiya ꞌasa papalina, ta holai ꞌahemaꞌatulaseya ma Yehoba ꞌoina ꞌahwaꞌahwanoi. Coinegaꞌaloyauwedowediya, 6 ma ꞌageluwa wagai, ta taudi sihilaꞌasai.

7MaTaiya ꞌaꞌebesineya ta ꞌaꞌuꞌe hila, ta Tolimei ꞌoina ꞌa-sohota, ma ꞌasuluwa, ta ꞌoinega tohekalesiyao ꞌalobediyama ꞌaloyauwedowediya, ta sabwelo ꞌaigeda mahetemaiꞌamiyamiya. 8 Ta gona ꞌiꞌadaleya ꞌatauya Sisaliya, maꞌaluhuwa Pilipi ꞌina hada, tauna mwalo tologuguya sitesebeni ꞌaigeda ꞌoidiyega, ta mahetemai ꞌamiyamiya. 9MaPilipi natunao site hata mewahinedi, ta geya sihai, maꞌidi paihowa gide palopita ma Yehoba ꞌina nuwatuhusihepwaila nugeta tomota ꞌoidiya.

10 Ta sabwelo tupwana ꞌoidiya ꞌamiyamiya, ta ꞌaigedapalopita, sanina Agabu, Yudiyega ꞌisuluma, 11 ta ꞌoimaꞌinaoma, ta Paulo ꞌana gadiwana ꞌiꞌeweya, ta ꞌahena manimana ꞌiboi ꞌipaidiya, ta ꞌigwae, “Yaluyaluwa Tabunaꞌigwae gide: Toni gadiwana bewa meYudiya Yelusalemaꞌoina nata sipai, ma siꞌebwae taudi ganamuli ꞌoidiya.”12 Tauma ma ꞌasaina ꞌana tomiyao gwae bewa ꞌahesago-heya ma Paulo ꞌaꞌahwanoiyeya, ꞌagwae, “Sahena ꞌuhane-hane Yelusalema.”

13 Ta Paulo ꞌihegwaemaiya, “Sahena wadoudou mawahehe ꞌateyohogau. Yatagwala pwaigauwama silagugaudeliya, nuwana silohe ꞌamasigau Yelusalema ꞌoina, BadaYesu weyahina.”

14 Ta ꞌaꞌetobode ꞌasaeya ta ꞌalolaguwa, ma ꞌagwae,“Causala beno, toꞌaha ꞌida Bada ꞌina nuwatuhu gidemusaꞌida paihowa.”

Page 83: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 21:15 83 Paihowa 21:2415 Sabwelowedi sigumwala, ta ꞌima tobwatobwa

ꞌaꞌatububuwa, ma ꞌahane Yelusalema. 16 Ta tupwadi Yesuꞌana tohemisao Sisaliya ꞌoinega mahetediyao ꞌatauya, masitauyemaiya Nesoni gwama Saipilosi ꞌina hada, taunaYesu ꞌana tohemisa nugenugetaina ꞌaigeda, ta ꞌabehegaꞌoina ꞌamiyamiya.

Paulo ma Yemesa sihelobaloba17 Ma Yelusalema ꞌoina ꞌalatu pwaima, ta totap-

walolowao siloyauwedomaiya maꞌidi yaliyaya. 18 Tagona ꞌiꞌadaleya ta Paulo baꞌidamai ꞌatauya Yemesa ꞌinahada, ta nobwa tohekalesiyao ꞌidi tohanugetao ꞌalobe-diya. 19Ma Paulo ꞌigwae helauwediya, ta ꞌina guguya maYehoba ꞌina paihowa tomiya ganamuli ꞌalodiya weyahinaꞌiheꞌoteꞌotetela bwaibwaina ꞌoidiya. 20 Ta mabwaiyadisihesagoheya ma Yehoba sihepwatuweya, ta sihegwaeya,sigwae, “Tasimai, ꞌuꞌita tausani baibaiwana Yesu ꞌoina si-hemisa pwaiya, ta baibaiwadi tohemisaedi meYudiya, maMosese ꞌina loina simulimuliya. 21Ta wasau sihesagoheyaꞌabehega ꞌowa ꞌino heꞌita meYudiya ꞌoidiya, taudi ꞌasaganamuli ꞌadi tomiyao baꞌidadiyao simiyamiya ꞌabehegaꞌuheheꞌitadi meYudiyaedi ma Mosese ꞌina loina silogwa-hate, ma sahena natudiyao meloheyadi ꞌwapidi siꞌup-waꞌupwa, ma tubudao mumugadi sahena simulimuliye.22Nata sihesagohe ꞌabehega ꞌutauya pwaima, ta sigamwa-sowalego. Coinega toꞌaha tapaihowa ꞌese?

23 “Cima nuwatuhu bewa gide: Loheloheya site hataꞌima boda ꞌoinega Yehoba ꞌoina sigwae hemisa pwaiya.24 Coinega ꞌowa mahetediu waꞌabihe ꞌehaugomi mawatauya Hada Heꞌasisi ꞌoina, ꞌabehega debadi siꞌoli masipwaoli Yehoba ꞌoina, ta ꞌimi paihowaina ꞌana maisa

Page 84: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 21:25 84 Paihowa 21:29mabwaiyana ꞌowa ꞌulagu, ma bewa ꞌoinega tomota mab-waiyadi sisanapugo ꞌabehega ꞌowa Mosese ꞌina loina ꞌu-mulimuliya, ta hesi ꞌahwa galagalaedi weyahiu sihesago-hediya, mabwaiyana gwae bwagabwaga.

25 “Ta Yesu ꞌana tohemisao tupwa ganamuli ꞌoidiya,taudi geya meYudiya, ꞌidi leta ꞌahetune pwaiya taꞌabehega toꞌaha gide tomota sipwaopwaoliyedi hali ꞌebehemisao ꞌoidiya sahena siꞌaiꞌai, ta wete hebai mab-weyahidima hebai ꞌaniꞌo didididi sahena siꞌaiꞌaidi, ta wetesahena siganaganawala.”

26 Coinega Paulo ꞌidi gwae ꞌihesagoheya, ta hali sab-welowa site hataedi mahetenao sitauya ma siꞌabihe ꞌe-haudiya. Cigumwala ma Hada Heꞌasisi ꞌoina ꞌiluhuwa,ma Pauloina topwaoli ꞌihegwaeya, ꞌigwae, “Tauma ꞌag-wae hemisa pwaiya Yehoba ꞌoina ta sabwelo sebeni ꞌimaꞌabiheꞌehau ꞌigumwala, ta ꞌoinega ꞌahilama ma yapwaolitauma weyahima.”

Paulo siꞌabiyahiya27 Ta ꞌidi sabwelo sebeni ꞌiꞌiuna ma sigumwala, ꞌoinega

meYudiya taudi mwalo tupwa Esiya ꞌoinega sinaoma,Paulo siꞌiteya Hada Heꞌasisi ꞌalona, ma boda sihenuwalaguwediya, ta siꞌabiyahiya, 28 ta siwuiwui, sigwaegwae,“MeIsileli he, wanaoma ma loheya bewa waꞌita, tauna to-mota tupwamabwaiyana ꞌoidiya ꞌiheꞌita puidiya, ꞌabehegaꞌida boda sisinasinaligita, ta ꞌida loinao ma ꞌida HadaHeꞌasisi sisinalidi, ma wete Hada Heꞌasisi bewa ꞌiꞌabiheginaula bwagebwageya, weyahina tupwa ganamuliyega,taudi geya meYudiya, ꞌiꞌewedima ꞌalona.”

29 Cidi gwae bewa weyahina mwalo gwama Epeso,sanina Tilopimo, Paulo mahetena ꞌasai siꞌiteya, ta sin-uwatuhuya ꞌabehega Paulo Tilopimoina ꞌiꞌeweyama HadaHeꞌasisi ꞌalona.

Page 85: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 21:30 85 Paihowa 21:39

30BewaweyahinameYelusalemamabwaiyadi sigamwa-sowala, ma sihedagadaga, sipili hegogonama, ta Paulosiꞌabiyahiya, ma Hada Heꞌasisiyega silisi latuweya, ta ꞌanaꞌahwaꞌeda siguduya, 31 ta sitohotoho sabi loheꞌamasina.Coinega boda ꞌaleha ꞌana tohanugeta wasa ꞌihesagoheyaꞌabehega meYelusalema mabwaiyadi sihehedagadaga be-sobeso. 32 Ta ꞌilomwayamwayauwa, ma toloꞌalehaowedima ꞌadi tohanugetao ꞌiꞌewediya, ma boda ꞌoidiya sipilisuluwa. Tutaina boda siꞌitediya toloꞌalehao ma ꞌadi to-hanugetao sinaonaoma, ta Paulo ꞌana hunuwa silolaguwa.

33 Coinega boda ꞌaleha ꞌana toloinaina ꞌidobima maPaulo ꞌiꞌabiyahiya, ta ꞌiloinamabalae seni ꞌeluwa ꞌoidiyegasipaiya,ma ꞌihesilala boda ꞌoidiya, ꞌigwaeya, “Taiya tauna?Ma toꞌaha ꞌipaihoweya?” 34 Ta boda siwui, ꞌidi gwaeyaohagadi ma hagadi, ma geya sowasowahina ma ꞌihesagohabwaibwaini, wui sinabwana weyahina, ta ꞌiloina ꞌabehegatoloꞌalehao ꞌidi hada sitauye.

35-36 Sitauyeya, ta boda sigamwasowala hedada tasimulimuliyedi, ma siwuiwui, “Waloheꞌamasiyamo.”Coinega toloꞌalehao Paulo siꞌahaliya tete ꞌoinega ta hadaꞌalona, tomota ꞌidi ꞌohe weyahina.

Paulo ꞌina gwae boda ꞌoidiya37 Ciꞌiunamo ma sitoe hada ꞌalona, ta Paulo boda ꞌaleha

ꞌana toloina ꞌiꞌahwanoiyeya, ꞌigwae, “Sowasowahina gwaeꞌaigeda ꞌoiuwa yagwaene?” Ta toloinaina ꞌisalutuwa,ta ꞌigwae, “Ca! Tomada! Cena Gilisi ꞌusanapuya?38 Cigu nuwatuhu ꞌowa gwama Itipitaina, tauna mwaloꞌinaoma ta toloheꞌamasa powa tausani ꞌihegogonediyaꞌaleha weyahina, ta ꞌihanugetediya yoho ꞌawawa.”

39 Ta Paulo ꞌigwaeya, “Geya. Taugu gwama Yudiyaigu,ta ꞌigu ꞌasa Tasisi, tupwa Silisiya ꞌalona, ꞌasaina ꞌasa

Page 86: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 21:40 86 Paihowa 22:7

madouna. Ma sowasowahina ꞌutagwalegau ma tomotaꞌoidiya yagwae?”

40 Citagwaleya, ta Paulo teteya ꞌitoholo, ma nimana ꞌiꞌa-bilagasiya ma silolagu, ta ꞌoinega mabwaiyadi silolaguwa,ta Paulo ꞌena Ibeliuwega ꞌihegwaediya, ꞌigwae.

221 “Tasigwao ma tamagwao, wahehenono ma matamiya

yada mwehihi heꞌewa bewa weyahina.”2 Ma sihesagoha ꞌena Ibeliuwega ꞌigwaegwae, ꞌoinega

siꞌalahenono bwaibwaina ma ꞌihegwaediya: 3 “Taugugwama Yudiya. Tasisi, Silisiya ꞌasana ꞌoina yatoleya,ma ꞌebwa Yelusalema ꞌoina yaseꞌuluwa. Cigu toheꞌitasanina Gameliyela, ꞌiheꞌitegauwa tubudao ꞌidi loinao mayasanapu bwaibwainidiya, ma Yehoba ꞌina paihowa ꞌoinayatagwalegauwa moisa, gidemusa bewa tuwa ꞌomi ꞌimitagwala.

4 “Ma hemisa hauhauna bewa ꞌana tomuliyao yaloꞌale-hediya. Ma loheloheya ma wahiwahine deliya yalaguluhuwediya, ta tupwadi yaloheꞌamasidiya. 5 TopwaoliMadounama ꞌimi babadaomabwaiyadi ꞌigu paihowa bewasisanasanapu, weyahina taudi leta siꞌebwaegauwa ta-sidiyao Damasiko ꞌoinaweyahidi, ma ꞌabehega yada tauya,ma ꞌoidiyega tagwala yada ꞌewa nugete, ma ꞌoinega to-hemisao yada ꞌabiyahidi, ma yada tauyedima Yelusalema,ma sida gihemuyedi.

6 “Ta ꞌasudibwalala ꞌabwa yatautauya ma Damasikoꞌiꞌiunamo ꞌoina yalatu, ma ꞌasilala madouna galewegaꞌilatu mwayamwayauwa, ta ꞌisae sakowasiyegauwa.

7 “Ta baleꞌuwa yabeꞌuwa, ma ꞌena ꞌaigeda yahesagoheyaꞌihegwaegauwa ꞌigwae, ‘Saulo, Saulo, toꞌaha weyahinaꞌuloloꞌalehegau?.’

Page 87: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 22:8 87 Paihowa 22:208 “Ma yahesilala, ‘Bada taiya hede ꞌowa?.’ Ma ꞌihegwae-

gauwa, ꞌTaugu Yesu, gwama Nasaleta, ꞌuloloꞌalehegau.’9 “Ta taudi tuta nage ꞌoina baꞌidagwao ꞌasilalaina

siꞌiteya, ma hesi tauna ꞌihegwaegauwa geya sihesagohe.10 “Ta yagwae, ꞌBada, toꞌaha nata yapaihowa?.’ Ma

ꞌihegwaegauwa ꞌCutoholo, maDamasiko ꞌoina ꞌutauya, manage ꞌoina ꞌa loina ꞌuhesagohe.’

11 “Ta ꞌasilala ꞌina waiwaiyega matagu ꞌigihegaleya mageya sosowana ma yaꞌebubuna, ꞌoinega taudi baꞌidagwaosiꞌabi nimegauwa ma ꞌatauya Damasiko.

12 “MaDamasiko ꞌoina ꞌaigeda loheya saninaAnanaiyasiꞌimiyamiya. Tauna Yehoba ꞌana tohemisa moisa, maMosese ꞌina loina ꞌana tomuliya, ta meYudiya tupwainaꞌana tomiyao siꞌahwa bwebweꞌaneya. 13 Ta Ananaiyasi-ina ꞌitauyama ta deiguwa ꞌitoholowa ma ꞌihegwaegauwa,ꞌTasigu Saulo, matau ꞌiꞌasilala.’ Ta nage ꞌoina matagusibwebweꞌana hila ma loheyaina yaꞌiteya.

14 “Ta ꞌihegwaegauwa, ꞌTubudao ꞌidi Yehoba ꞌihesin-uwegowa, ꞌabehega ꞌina nuwatuhu ꞌusanapu ma Tobweb-weꞌanaina ꞌuꞌita, ta ꞌina gwae ꞌuhesagohe, 15 ma taunaweyahina ꞌuda hetohepwaila ta wete toꞌaha ꞌuꞌiteya maꞌuhesagoheya weyahina tomota baibaiwadi ꞌuda heg-waedi. 16Ta toꞌaha hede ꞌuyamwayamwa, ꞌutoholo ma sa-ninega ꞌubwauwema ꞌubabitaiso ma ꞌabehega ꞌino puiyaoꞌibuyodi.’

17 “Ta muliyega yahila Yelusalema ma Hada Heꞌa-sisi ꞌoina yaꞌahwaꞌahwanoi, ta gidemusa yanihiya, 18 taBadaina yaꞌiteya ꞌigwaegwae ꞌoiguwa, ꞌigwaeya, ꞌCu-lomwayamwayau ma Yelusalema ꞌuꞌebesine, weyahinanata ꞌino hepwaila weyahigu gesowana sihehesagohe.’

19 “Ta yahegwaeya, ꞌBada taudi sisanasanapu ꞌabehegaꞌidi hada tapwalolo ꞌaigeda ꞌaigeda ꞌoidiya ꞌa tohemisaoyahunu dadanediya ma deliya yalagudiya. 20 Ta tutaina

Page 88: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 22:21 88 Paihowa 22:28ꞌa tohepwaila Sitibeni siloheꞌamasiya, taugu wete deinayatotoholo, ta ꞌana hunu ꞌoina yatagwala, ma wete to-hunuwaedi ꞌadi ꞌaleꞌo yaꞌitayahidiya.’

21 “Ta Badaina ꞌihegwaegauwa, ꞌBewa ꞌoinega ꞌulatu,manata yahewasaego ma ꞌutauya gogo bwaga ꞌasa ganamuli,taudi geya meYudiya ꞌoidiya.’ ”

Paulo ꞌigwae boda ꞌaleha ꞌana toloina ꞌoina22Paulo ꞌina gwaemabwaiyana bewa sihesagoha bwaib-

wainiya ta ꞌana laba taudi ꞌasa ganamuli weyahidi ꞌigwae,ma ꞌoinega silolagata ma gwae madounega sibwaubwau,“Loheya bewa ꞌilobwaineya baleꞌuwega tada ꞌewayahule,ma gesowana ꞌida miyamiya.” 23 Ma gidemusa sibwaub-waumaꞌidi gamwasowala, ta ꞌadi ꞌaleꞌo siulaula hanehedi,ma nenegwala wete siulaula hanehedi.

24 Ta boda ꞌaleha ꞌana toloina ꞌina toloꞌalehaoꞌiloinediya, ꞌigwae, “Loheya beno watauye hadai, masapi baibaiwana waꞌebwae ma ꞌana laba ꞌihepwaila latutoꞌaha tomota ꞌidi gamwasowala ꞌoina huhuna.”

25 Coinega sitauyeya hadai ta sipaiya sabi sapina, matoloꞌaleha ꞌidi tohanugeta deina ꞌitoholowa, ꞌoinega Paulotohanugetaina ꞌihegwaeya, “Taugu yaheLoma pwaiya mageya ꞌaigeda loina ꞌimiyamiya ma wada sapigau weyahinageya ꞌaigeda toꞌaha ꞌigu pui walobaloba yatala ꞌoina.”

26 Ta tohanugetaina Paulo ꞌina gwae ꞌihesagoheya,ꞌoinega ꞌilomwayamwayau ta ꞌitauya ꞌidi boda ꞌaleha ꞌanatoloina ꞌoina, ma ꞌihegwaeya, “Toꞌaha ꞌabehega ꞌuda pai-howa? Loheya bewa tauna gwama Lomaina!”

27 Ta toloinaina ꞌitauyama ta Paulo ꞌihegwaeya, “Cug-wae moisa, ꞌowa ꞌuheLoma?” Ta Paulo ꞌigwaeya, “Cehe,gidemusa.”

28 Ta toloinaina ꞌigwaeya, “Taugu mane madounaꞌoinega ꞌigu heLoma yahegimwaneya.” Ta Paulo ꞌigwaeya,

Page 89: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 22:29 89 Paihowa 23:5

“Tamagu ꞌiheLoma, ma ꞌoinega taugu yatoleya gwamaLomaigu.”

29 Ma taudi ꞌabehega sisapi silolaguwa, ta toloinainaꞌisanapu pwaiya ꞌabehega Paulo gwama Lomaina, ta ꞌi-matauta weyahina tauna Paulo nige ꞌipaiya.

Paulo ꞌina yatala meLoma ꞌidi toloinao matadiya30 Gona ꞌiꞌadaleya ma boda ꞌaleha ꞌana toloinaina ꞌin-

uwanuwatuhu ma ꞌabehega wasa moisa siꞌebese, toꞌahaweyahina meYudiya Paulo siheꞌeweya, ꞌoinega Paulo ꞌi-toelatuheya ma ꞌiloina ꞌabehega topwaoliyao madoudima meYudiya ꞌidi babadao mabwaiyadi sitauyama, maꞌoinega toloinaina Paulo ꞌitoeyama ma matadiya ꞌiheto-holoya.

231Ta PaulomeYudiya ꞌidi babadaowedi ꞌiꞌeꞌebubudiya, ta

ꞌihegwaediya, “Babadao ma tasigwao, mwalona ma nigetoꞌaha yanuwatuhuya ꞌabehega Yehoba ꞌina loinao benoyamuliya bwaibwainidiya.”

2 Ma Ananaiyasi, tauna Topwaoli Madouna, ꞌiheg-waediya taudi Paulo deina sitotoholo ꞌabehega Paulo ꞌah-wana sisapi.

3 Ta Paulo ꞌihegwae hileya, ꞌigwae, “Yehoba wete ꞌis-apigo, weyahina ꞌowa tuwa ꞌa ꞌita bwebweꞌana, ma so-lauwa gala madouna! Cabehega beno ꞌoina ꞌumiyatoima ꞌuloinegau Mosese ꞌina loinega, ta ꞌowa hesi loinainaꞌuligehiya, weyahina ꞌugwae ꞌabehega sisapigau?”

4 Ta taudi sitotoholo Paulo deina sigwaeya, “Togidegata Yehoba ꞌina Topwaoli Madouna ꞌoina ꞌuꞌahwaꞌahwapaꞌala, ꞌawa?”

5 Ta Paulo ꞌigwaeya, “Yauwedo tasigwao! Geyayasanapu ꞌabehega tauna Topwaoli Madouna. Moisa tuwa

Page 90: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 23:6 90 Paihowa 23:11Buki Heꞌasisi ꞌina hepwaila gidemusa ꞌigwae, ꞌSahena ꞌimitoloina ꞌoina ꞌuꞌahwaꞌahwa paꞌala.’ ”

6 Bewa tuwa Paulo ꞌiꞌiteya ꞌabehega toꞌetoꞌautaediboda ꞌeluwa ꞌoidiyega, ꞌaigeda Sadusiyao, ma ꞌaigedaPalisiyao, ma ꞌoidiya ꞌibwau latuwa, ꞌigwae, “Tasigwao,taugu ꞌaigeda Palisi ꞌidi boda, weyahina tamagu wetePalisi ꞌidi boda, ta ꞌigu yatala bewa lamuna yahemisaꞌabehega toꞌamasa sitoholo hila.” 7 Ta Paulo ꞌina gwaebewa weyahina Palisiyao ma Sadusiyao siheꞌoheꞌohena,ta hegogonaina siwatahiya. 8 Weyahina Sadusiyao sig-wae toꞌamasa geya sowasowahina ma sitoholo hila, tawete sigwae, ꞌabehega aneloseyao nuwana yaluyaluwaogeya ꞌaigeda wete ꞌimiyamiya, ma hesi Palisiyao sihemisaꞌabehega nata moisa toꞌamasa sitoholo hilama, ma wetesisanapuya ꞌabehega moisa Yehoba ꞌina aneloseyao mayaluyaluwao simiyamiya.

9Nage ꞌoina yatala bahobaho ꞌilatuwa, ꞌoinega Palisiyaoꞌidi loinao ꞌadi toheꞌitao tupwadi sitoholowama sigwaeya,“Loheya bewa, geya ꞌeta wete ꞌina pui ꞌoinega ꞌaloba. Mahesi ꞌina nuwatuhu bewa, nuwana Yehoba ꞌina anelose boyaluyaluwa ꞌoinega ꞌiꞌeweya.”

10Nage ꞌoina siꞌoheꞌohemadouna, ta ꞌaleha ꞌana toloinaꞌimatauta. Cina nuwatuhu ꞌabehega nata Paulo siꞌabiyahima ꞌabwa hesi siꞌabi hegala bwaibwaini. Coinega toloꞌale-haedi ꞌiloinaediya ma Paulo bodaedi ꞌoidiyega sitoeya,sitauyeya hadai.

11 Eeta hadai ꞌimiya heboiya, ma nihuwanega ꞌinaBada ꞌilatuma Paulo deina, ꞌitoholowama ꞌihegwaeya, ꞌig-wae, “Paulo, sahena ꞌuꞌateꞌateyoho, weyahina Yelusalemaꞌoina ꞌuhepwaila pwaigauwa. Ma Loma ꞌoina wete gide-musa ꞌabwa ꞌuhepwaila ꞌesegau.”

Cidi loina dahwana Paulo ꞌana loheꞌamasa weyahina

Page 91: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 23:12 91 Paihowa 23:2112 Hali sabwelowega meYudiya siꞌetoꞌautama, ꞌidi

nuwatuhu siꞌatububudiya, ma wete sigwae hemisa mageyaꞌabwa siꞌaiꞌai bo sinumanuma ꞌana siga Paulo silo-heꞌamasi. 13Bodaedi bewa siꞌetoꞌauta ma nuwatuhu bewagidemusa silaguya, ꞌadi baibaiwa gide poti ꞌiꞌebesineya.

14Muliyetega, sitauya topwaoliyao ma babadao ꞌoidiya,sigwaeya, “Tauma bewa ꞌagwae hemisa pwaiya maꞌabehega geyaꞌabwa ꞌeta toꞌaha ꞌaꞌapuꞌaputoho ꞌana sigaPaulo ꞌaloheꞌamasi. 15 Coinega ꞌomi ma babadao ma-hetemiyao watauya boda ꞌaleha ꞌana toloina waꞌabowe,ma Paulo ꞌitoeyama, ta ꞌina pui taꞌebese bwaibwaini. Maꞌoinega tauma ꞌaꞌatububuwa, ma saugaina ꞌeguma ꞌedaꞌoina sitautauyama ꞌaloheꞌamasi.”

16 Ta Paulo ꞌina hewali, tauna wahana, toloheꞌamasaediꞌidi teba tetelina ꞌihesagoheya, ta ꞌiluhuwa hadai, ta Pauloꞌoina ꞌihepwaila. 17 Ta Paulo toloꞌalehao ꞌidi tohanugetaꞌaigeda ꞌibwauweyama, ta ꞌihegwaeya. “Hewali bewaꞌutauye boda ꞌaleha ꞌana toloina ꞌoina ma toꞌaha ꞌinanuwatuhu ꞌihepwaila ꞌoina.” 18Ta ꞌitoeya toloinaina ꞌoina,ta ꞌihegwaeya, “Paulo deliya ꞌimiyamiya ꞌibwauwegauwama ꞌihegwaegauwa ꞌabehega hewaliina bewa yatoeyama,ma toꞌaha ꞌina nuwatuhu ꞌihepwaila ꞌoiuwa.”

19 Ta toloinaina hewaliina ꞌiꞌabi nimeya ma sihanaowatupwana, ma siboidimo ma ꞌihesilaleya, ꞌigwae, “Toꞌahaꞌabehega ꞌoiguwa ꞌuhepwaile?” 20 Ta hewaliina ꞌigwaeya,“MeYudiya siloina ma ꞌabehega siꞌahwanoiyego ꞌabehegagona Paulo ꞌusuluheyawa ꞌidi ꞌetoꞌauta ꞌoina, ma ꞌabehegaꞌina puiyao sibese bwaibwaini. 21 Ta ꞌidi ꞌahwanoi sahenaꞌuhehesagohe, weyahina gide site poti siꞌedahwana ꞌedaiPaulo weyahina, ta sigwaehemisa pwaiya ꞌabehega natageya siꞌaiꞌai bo sinumanuma ꞌana siga Paulo siloheꞌamasanugete. Ta siyamwayamwamo tagwala ꞌoiuwega silobaPaulo weyahina.”

Page 92: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 23:22 92 Paihowa 23:3322 Ta toloinaina ꞌigwaeya, “Yauwedo ꞌowa, ꞌutauya ma

sahena ꞌaigeda taiya ꞌoina ꞌuhehepwaila ꞌabehega ꞌidinuwatuhu dahwanaina ꞌuhepwaila pwaiya ꞌoiguwa.”

Paulo sihewasaeya Sisaliya ꞌoina gabana Pilikesa ꞌona23 Ta boda ꞌaleha ꞌana toloina ꞌibwauwediya ꞌina

toloꞌalehao ꞌadi tohanugeta ꞌeluwa ma ꞌiloinaediya, “Natahinuwanega toloꞌaleha tu handeledi, ma togelu hosisebeniti ma toꞌahala gita tu handeledi wete waheꞌauted-ima, ma sitauyegomi Sisaliya ꞌoina. 24 Ma hesi tupwanahosi wete waꞌewadi ma ꞌoinega Paulo ꞌigelu, ta maꞌinabwebweꞌana watauye gabana Pilikesa ꞌoina.”

25Tawete leta ꞌileleya bewa gide, ꞌigwaeya, 26“Yauwedoꞌowa gabana ꞌuhanehedada Pilikesa ꞌoiuwa, tauguKolodiuLisiyasi ꞌoiguwega. 27Loheya bewameYudiya siꞌabiyahiyama ꞌiꞌiuna siloheꞌamasi, tawasana yahesagoheya ꞌabehegatauna gwama Lomaina, ta toloꞌalehao baꞌidagwao ꞌatauyaꞌoidiya, ma nimadiyega ꞌalemeya. 28 Nuwanuwagu ꞌidiheꞌewaina huhuna yada sanapu, ta ꞌidi hegogona ꞌoinayaꞌeweyama, 29ma yalobeya ꞌidi heꞌewa huhuna beno sig-waegwae taudi tuwa ꞌidi tapwalolo ꞌana loina weyahina,ta ꞌidi heꞌewa geya loheꞌamasa bo lagu deli ꞌilobwaine.

30 “Wasa wete yahesagoha pwaiya ꞌidi loinadahwana Paulo ꞌana loheꞌamasa weyahina, ꞌoinegayalomwayamwayau ma yahewasaeyawa ꞌoiuwa, ma ꞌanatoheꞌewao wete yahegwaediya ma sitauyawa ꞌoiuwa, manobwa sihepwaila toꞌaha ꞌidi heꞌewa huhuna loheya bewaweyahina.”

31 Toloꞌaleha ꞌadi loina gide simulimuliyeya, ma Paulohinuwanaina ꞌoina sitoeyaAnitipatili ꞌoina. 32Gona ꞌiꞌada-leya, ma tupwadi toloꞌalehaowedi sihila ꞌidi tupwa, tatogelu hosimo Paulo sitauyeya Sisaliya, 33 ta gabana ꞌinaleta siꞌebwaeya, ta wete Paulo sitoeyama gabana matana.

Page 93: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 23:34 93 Paihowa 24:834 Ta gabana ꞌina leta ꞌihasili hegumwaliya, ma Paulo

ꞌihesilaleya, “Toꞌeha ꞌino ꞌasa?”Ta Paulo ꞌigwaeya, “Cigu ꞌasa Silisiya ꞌalona.”35 Ta gabana ꞌigwaeya, “Ca toheꞌewao hesi sinaoma ma

ꞌoinega ꞌimi yatala yapaihowa.”Ma toloꞌalehao ꞌiloinaediya ma Pauloina silomatayahi

hada wasawasaina, mwalo Helodi ꞌina hada, ꞌoina.24

Paulo ꞌina yatala Pilikesa matana1 Ma sabwelo nima sigumwala ta Ananaiyasi, tauna

Topwaoli Madouna, ma tupwadi meYudiya ꞌidi babadao,ma ꞌaigeda wete loheya, tauna togwaegwae, sanina Telit-ulo, ta taunamahetediu sidobima, ta gabana Pilikesa ꞌoinaꞌidi heꞌewa Paulo weyahina siꞌeweyama.

2 Ta Paulo sitoe latuweyama, ma Telitulo ꞌitoholo,ma heꞌewa Paulo weyahina ꞌihepwailediya, ꞌigwaegwae,“Yauwedo ꞌowa tohane hedada Pilikesa, ꞌoiuwa ꞌayaliyayaweyahina ꞌowa ꞌino loina bwebweꞌana ꞌoinega mumugagalana ꞌuꞌabihe bwebweꞌanediya ꞌebeloina bewa ꞌalona,ma bewa tuwa ꞌamiya daumwala, 3 ta weyahina ꞌayaliyayamadouna tuta baibaiwana, ma tupwamabwaiyadi ꞌoidiya.4Magenuwaguwete ꞌigu gwae ꞌoiuwayaꞌabiꞌabi hedudule,ma hesi yaꞌahwanoiyego maꞌino helau ꞌuda hesagohegau,ta ꞌima gwae toꞌutoꞌupana tuwa yahepwailedi, loheyabewa weyahina.

5 “Moisa, loheya bewa ꞌaꞌitalobeya ꞌilasi geyogeyoina,ma meYudiya ꞌiheꞌita puidiya tupwa mabwaiyana ꞌoidiya,ꞌoinega siꞌaleꞌaleha, ma tauna boda Nasaleta ꞌidi toꞌahalabihali. 6 Tauna wete ꞌitohoya ꞌabehega ꞌima Hada Heꞌasisiꞌiꞌabihebiꞌiye, ta ꞌaꞌabiyahiya ma ꞌabehega ꞌaloine taumaꞌima loinega. 7Ma Lisiyasi, tauna boda ꞌaleha ꞌana toloinaꞌinaoma, ta nimamega ꞌiꞌwayemaiya, 8 ta ꞌiloina ꞌabehega

Page 94: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 24:9 94 Paihowa 24:19ꞌana toheꞌewao tauma ꞌanaoma ꞌoiuwa ma ꞌayatala. Maꞌeguma ꞌuboi ꞌuhesilala, ꞌina pui ꞌuda ꞌitaloba, gide nigeyahepwaileya.”

9 Ta meYudiya wete heꞌewaina siꞌahwa moisaeya.10 Ta gabana nimanega Paulo ꞌihegwaeya ma ꞌida gwae.

Ta Paulo ꞌiꞌapulagata, ꞌigwaeya, “Yasanapuya ꞌowa ꞌebe-loina bewa ꞌoina bolime baibaiwana ꞌuloiloina, maꞌiguyaliyaya matauwa yada gwae hila ꞌagu heꞌewa bewaweyahina.

11 “Ceguma tomota ꞌuhesilaladi, sihepwaila ꞌoiuwaꞌabehega sabwelo tuwelomo sigumwala ꞌoidiya, tutainayahane Yelusalema ꞌoina sabi tapwalolo, 12 ta geya wetesiꞌiteꞌitegau tomota baꞌidagwao ꞌaheꞌoheꞌohe, nuwanaboda yaloinaediya ma simuliyegau, Hada Heꞌasisi ꞌoina,bo hada tapwalolo ꞌoidiya, bo Yelusalema ꞌasaina ꞌalona.13 Ma paihowaedi nige ꞌoidiyega siheꞌewegauwa geyasowasowahidi ma ꞌoiuwa siꞌahwa moisaedi.

14 “Ta ꞌidi gwae ꞌaigeda tuwa yaꞌahwa moisaeya, benoꞌedaina sihesaniyeya Wataha ꞌoinega yalotapwalolo tubu-mao ꞌidi Yehoba ꞌoina. Ma wete Mosese ꞌina loinao mapalopitao ꞌidi lele mabwaiyadi yahemisaediya. 15 Ta weteyahemisa ꞌabehega Yehoba toꞌamasao ꞌiꞌabiꞌabi hetoholohiladi, tobwebweꞌadi ma togala, gide taudi wete ꞌidihemisa.

16 “Ta tuta mabwaiyana ꞌoidiya yatohotoho waiwaiꞌabehega yamumuga bwebweꞌana, Yehoba matana, mawete tomota ꞌoidiya.

17 “Ta bolime baibaiwana sigumwala pwaiya ꞌoinegayahila Yelusalema, ma helau yaꞌeweyama ꞌigu bodaꞌoidiya, ma wete sabi pwaoli Yehoba weyahina. 18 Mayaꞌabiheꞌehau pwaigauwa, ma pwaoliina yapaipaihowaHada Heꞌasisi ꞌalona, ma geya boda mahetegwao, ta geyahedagadaga, 19 ma hesi tupwana loheloheya siꞌitegauwa,

Page 95: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 24:20 95 Paihowa 24:27taudi Esiya ꞌana tomiyao, ta ꞌilobwaineya taudi matauwabewa sinaoma, ꞌeguma nuwanuwadi ma siheꞌewegau, tageya sitauyama.

20 “Ma taudi bewa sitauya pwaima matauwa ꞌilob-wainediya ma toꞌaha ꞌigu puiyao siꞌita lobeya, tutaina ꞌiditoloinao siyatalegauwa, sihepwaile ꞌoiuwa. 21 Ta ꞌaigedatuwa gwae yabwau latuheya, tutaina gamwagamwanidiyayatotoholo, ta weyahina siheꞌewegauwa, beno moisa. Taꞌigu gwaeina ꞌabehega ꞌBewa tuwa matamiya yayatala,weyahina yahemisa ꞌabehega toꞌamasao sitoholo hila.’ ”

22 Ta ꞌedaina weyahina Paulo ꞌigwaegwae Pilikesa weteꞌisanapu bwaibwainiya, ta ꞌiupahila, ꞌigwaeya, “Tutaꞌeguma boda ꞌaleha ꞌana toloina Lisiyasi ꞌisuluma, ꞌoinegaꞌimi yatala weyahina yahesinuwa, nuwana Paulo ꞌinagwae dumwaluna bo geya.”

23 Ta Pilikesa toloꞌalehao ꞌadi tohanugeta ꞌihegwaeya,“Loheya bewa wahile deliya, ma sahena waloiloina paꞌale,ma ꞌeguma ꞌiyanao nuwanuwadi ma sinaoma ꞌana lemasiꞌebwae, sahena waꞌauꞌausidi.”

Paulo deliya24 Ta sabwelo tupwana sigumwala, ta Pilikesa mwa-

nena Dalusila mahetena sinaoma, ta mwanenaina wahineYudiya, ma Pilikesaina Paulo ꞌibwauweyama, ta ꞌinaguguya sihesagoheya Yesu Keliso ꞌana hemisa weyahina.25 Ta Pilikesa ꞌatena ꞌiyohowa, tutaina Paulo ꞌina guguyaꞌihesagoheya, mumuga dumwaluna, ma toholopaꞌala, mabwaꞌomatana ꞌinaonaoma weyahidi, ta Pilikesa ꞌigwaeya,“Tuwa! Ma ꞌuhila, ma to tuta malamalaina ꞌoiguwa eewete yabwau hilego.” 26 Ta Pilikesaina nuwanuwanamane ꞌiloba Paulo ꞌoinega ꞌana lihasa weyahina, ta nagehuhuna ꞌibwaubwau hileyama ma mahetena sihegwaeg-wae, 27 ta ꞌana siga bolime ꞌeluwa sigumwala, ta Posiu Pe-sito Pilikesaina ꞌihemiyalaeneya. Ta Pilikesa nuwanuwana

Page 96: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 25:1 96 Paihowa 25:9meYudiya tauna siꞌahwa bwebweꞌane, ꞌoinega ꞌiloina maPaulo deliya tuwa ꞌimiyamiya.

25Paulo ꞌiꞌahwanoi ma Sisa ꞌoina ꞌiyatala

1 Pesitoina ꞌinaoma Sisaliya, ma ꞌihegaineya ꞌina loina,ma sabwelo ꞌetoi sigumwala ta ꞌihaneya Yelusalema. 2 Tatopwaoli madoudi ma meYudiya ꞌidi babadao sinaoma,ta ꞌidi heꞌewa Paulo weyahina sihepwaileya, 3 ta Pesitoꞌoina siꞌahwaꞌahwanoi waiwai sigwae, “SowasowahinamaPaulo ꞌuhewasaeyama Yelusalema, ma ꞌebwa ꞌiyatala?” Taꞌidi nuwatuhu moisa beno ꞌabehega Paulo siloheꞌamasiꞌedai, tutaina ꞌeguma ꞌitautauyama.

4 Ta Pesito ꞌigwae hilediya, ꞌigwae, “Geya, ma hesiPaulo Sisaliya deliya tuwa ꞌimiyamiya, ma ꞌiꞌiunamotaugu yahila Sisaliya, 5 ta ꞌeguma nuwanuwami, ꞌimitoloinao mahetegwao ꞌasulu, ma toꞌaha ꞌimi heꞌewa Pauloweyahina nobwa wayatala.”

6 Ta wiki ꞌaigeda ma tupwana ꞌoidiya ꞌimiyamiya, taꞌoinega ꞌisuluwa Sisaliya, ta gona ꞌiꞌadaleya, ta yatalaꞌana wagahata ꞌoina ꞌimiyatoiya, ta ꞌiloina ma Paulosiꞌeweyama. 7 Ma Paulo ꞌinaoma ta meYudiyaedi taudiYelusalemega sisuluma, sitoholo sakowasiyeya, ta ꞌidiheꞌewa Paulo weyahina sihepwailedi, maꞌidi gamwa-sowala, ma hesi mabwaiyadi ꞌidi hepwailaedi geya ꞌadimoisamo.

8 Ta Paulo ꞌidi gwae ꞌiꞌelagu bodediya, ꞌigwae, “Taugugeya meYudiya ꞌidi loina, nuwana Hada Heꞌasisi ꞌanaloina, bo nuwana Sisa ꞌina loina yaligeligehi.”

9 Ta Pesito hesi nuwanuwana ma meYudiya ꞌiꞌabiheyaliyayadi, ꞌoinega Paulo ꞌihegwae hileya, ꞌigwae,“Togidega, nuwanuwau ma Yelusalema ꞌoina ꞌuhanema ꞌa toheꞌewao bewa weyahidi wayatala mataguwa?”

Page 97: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 25:10 97 Paihowa 25:1810 Ta Paulo ꞌigwaeya, “Genuwagu ꞌigu yatala weyahina

meYudiya siloinegau. Geya ꞌaigeda toꞌaha ꞌoidiya yaꞌabipui, ma bewa ꞌusanapu pwaiya. Ma hesi meLoma ꞌimiꞌebe yatala ꞌoina yatotoholo, ma bewa ꞌilobwainegau.11 Ceguma gide taugu ꞌabehega toloina ligeha ma ꞌoinegapui bewa weyahina ꞌilobwaineya yaꞌamasa, bwebweꞌana.Camasa geya yamataute. Ta ꞌeguma geya ꞌaigeda ꞌigupui waloba ꞌidi heꞌewa ꞌoidiyega, geya ꞌilobwaine maꞌuꞌebwayaegau ꞌoidiya, ma hesi kini madouna, tauna Sisa,ꞌina yatala nuwanuwagu.”

12 Ta Pesitoina ꞌiluhuwa ta ꞌina tosanapuwao mahete-nao sihehegwaegwae. Sihegwaegwae ꞌigumwala, ta ꞌi-hilama, ma ꞌigwae, “Bwebweꞌana, nuwanuwau kini ꞌinayatala, ꞌoinega kini Sisa ꞌina yatala ꞌoina yahetunego.”

Kini Agalipa mamwanena sihapwesama13 Sabwelo hisa sigumwala, ta kini Agalipa mamwa-

nena Belinisi baꞌidana Sisaliya ꞌoina silatuwa, sabi gwaeloyauwedo Pesito ꞌoina. 14 Cidi miya sabwelo tupwanabaibaiwana ꞌoina, Pesitoina kini Agalipa ꞌoina Paulo ꞌanaheꞌewao ꞌihepwailediya, ꞌigwaegwae, “Loheya ꞌaigedanage deliya Pilikesa ꞌiꞌebesineya. 15 Mwalo Yelusalemaꞌoina yamiyamiya, tauna loheyaina weyahina meYudiyaꞌidi topwaoli madoudi ma babadao ꞌoiguwa sihepwai-leya, ma siꞌahwa noiyegauwa ꞌabehega yaloinae ꞌina puiweyahina. 16 Ta yahegwaediya yagwae, ꞌGeya meLomamumugama gide ꞌabehega tomota ꞌoimiya ꞌatagwala ꞌimiloinao weyahidi, ma hesi ꞌilobwaineya nugeta yatalatapaihowa ma ꞌimi heꞌewao ma tauna ꞌina uhala wahep-waila latuhedi.’

17 “Ta siꞌetoꞌautama bewa ꞌoina, ta geya yaheboi, magona ꞌiꞌadaleya ta yatala ꞌana wagahata ꞌoina yamiya-toiya, ma yagwae ta loheyaina sitoeyama. 18 Ta ꞌana

Page 98: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 25:19 98 Paihowa 25:26toheꞌewaowedi sitoholo, ma yanuwatuhuwa nata toꞌahaꞌaigeda ꞌina pui weyahina sihepwaila. Ta geya hene,19 ma taboidimo ꞌidi tapwalolo weyahina sigwaegwae, taꞌaigeda loheya ꞌiꞌamasa pwaiya, sanina Yesu, ta Pauloꞌihehepwaila ꞌabehega Yesuina mayawasina ꞌimiyamiya.20 Ta taugu yahenuwanaluwa, togidega ma ginaula bewaweyahidi yaloina ꞌesa, ma Pauloina yahesilaleya ꞌegumasowasowahina ꞌihane Yelusalema ma nobwa siheyatalae.

21 “Ta Pauloina ꞌilogwahata, ma Sisa ꞌina yatalaweyahina ꞌiꞌahwanoiyeya. Ta yatagwaleya ma hesi deliyaꞌimiyamiya, ꞌana siga ꞌeda yaloba ma yahewasae Sisaꞌoina.”

22 Ta Agalipa Pesito ꞌihegwaeya, “Taugu wetenuwanuwagu ma loheyaina ꞌina gwae yahesagohe.”

Ta Pesito ꞌigwaeya, “Bwebweꞌana, gona yabwauweyamama ꞌigwae.”

23 Ta gona ꞌiꞌadaleya, ta Agalipa ma Belinisi sinaoma,maꞌadi ꞌaleꞌo wasawasa, ta hada ꞌebe delihegogona ꞌoinasiluhuwa ma boda ꞌaleha ꞌana toloinao ma gogoina ꞌanababadao sihelatudiya maꞌidi heꞌasisi. Ta Pesito ꞌiloina maPaulo siluhuweya.

24 Ta Pesitoina ꞌigwaeya, “Cowa kini Agalipa, ma ꞌomiwaꞌetoꞌautama mabwaiyami, loheya bewa waꞌita. Taunaweyahina meYudiya mabwaiyadi Yelusalema ꞌoinega, tawete tupwa bewa ꞌoinega, siꞌahwanoiyegauwa ma sigwaewaiwai ꞌoiguwa sigwaeya, ‘Loheya beno tuwa ꞌamasa ꞌilob-waineya.’ 25 Ta geya ꞌeta wete ꞌina pui yalobaloba maweyahina ꞌida ꞌamasa, ma tauna nuwanuwanama ꞌida kinimadouna Sisa ꞌoina ꞌida yatala, ꞌoinega yaloina pwaiyamayahewasae Sisaina ꞌoina.

26 “Ta geya ꞌaigeda ꞌina pui weyahina, ꞌabehega ꞌidabada Sisa ꞌoina yalele. Bewa ꞌoinega yatoeyama matauwakini Agalipa, ma ꞌomi wete mabwaiyami, ta ꞌoinega

Page 99: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 25:27 99 Paihowa 26:8ꞌabehega yatala bewa mulina ꞌina pui ꞌaigeda taloba, maweyahina yalele Sisa ꞌoina. 27 Weyahina geya ꞌana ꞌitabwebweꞌana ꞌeguma paipaina ꞌaigeda tahewasae, ma geyaꞌaigeda toꞌaha heꞌewa weyahina tagwae.”

26Paulo ꞌina hepwaila kini Agalipa matana

1 Ma Agalipa Paulo ꞌihegwaeya, ꞌigwae, “BwebweꞌanaPaulo, ꞌuboi weyahiu ꞌugwae.”

Ma Paulo nimana ꞌiꞌahala lagasiya, ma ꞌihegwaeyabewa gide, ꞌigwae, 2 “Kini Agalipa yo, nige yayaliyayamadouna weyahina ꞌowa matauwa yatoholowa, ma ꞌiguuhala meYudiya ꞌidi heꞌewao ꞌoiguwa weyahidi yag-wae, 3 weyahina tauma meYudiya mumugama ta ꞌimaheꞌoheꞌoheyao ꞌusanasanapudi. Ta yaꞌahwanoiyego, maꞌuꞌalamaꞌiꞌita ma ꞌigu gwae ꞌuhesagohe.

4 “MeYudiya mabwaiyadi sisanasanapugau, mumu-gagu, ꞌigu tuta sedaseda ꞌoina yahegaineya taugu ꞌigu ꞌasa,ta muliyetega Yelusalema ꞌoina, 5ma tuta dudulena ꞌoinasisanasanapugau ꞌabehega tauma boda Palisi, ma Pal-isiyao ꞌima loina waiwaina yamuliyeya moisa, ta ꞌegumaꞌuhesilaladi, ma nuwanuwadi ma sihemaisa, nata siꞌahwamoisa.

6 “Ta bewa ꞌigu yatala huhuna matauwa, beno Yehobaꞌina gwae hemisa tubumao ꞌoidiya yahemiseya. 7 Gwaehemisaina ꞌima susu site tuwelowedi sinuwatuhu yahiyama ꞌabehega sida loba, ta maꞌidi hemisa Yehoba ꞌoinasitapwatapwalolo, sabwelo ma hinuwana ꞌoidiya. Tanuwatuhuyahina bewa weyahina meYudiya siheꞌewe-gauwa. 8 Ta togidega ꞌimi nuwatuhu ꞌabehega geyasowasowahina ma Yehoba toꞌamasa ꞌiꞌabihe toholo hiladi,ꞌawa?

Page 100: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 26:9 100 Paihowa 26:189 “Moisa, taugu mwalo ꞌigu nuwatuhu ꞌabehega ꞌeda

mabwaiyadi ꞌoidiyega, Yesu gwama Nasaleta saninayaꞌausi. 10 Bewa weyahina Yelusalema ꞌana tohekalesiyaotupwana baibaiwadi deliya yalagudiya, gidemusa top-waoli madoudi siloinaegauwa, ma ꞌeguma siloheꞌamasidi,taugu wete yatagwatagwala. 11 Ta wete hada tapwaloloꞌoidiya yaꞌabiꞌabi hemuyamuyadi ma yaheꞌoheꞌohenedima Yesu silogwahate, ma yagamwasowala moisa ꞌoidiya,ma yamutumutudi hali ꞌasao ꞌoidiya.

12 “Ta topwaoli madoudi siloinaegauwa ma Damasikoꞌoina yatauya. 13 Ta kini ꞌuꞌita, sabweloina yatau-tau Damasiko, ꞌasudibwalala ta galewega ꞌasilala madouhedada ꞌisaema, ta geya gidemusa hala maedanina, tayaꞌiteya baꞌidagwao ꞌisae sakowasiyemaiya.

14 “Ta mabwaiyama ꞌabeꞌu talutalubuꞌiya baleꞌuwa, maꞌenana ꞌaigeda yahesagoheya ꞌena Ibeliuwega ꞌihegwae-gauwa, ꞌigwae, ꞌSaulo, Saulo, toꞌaha weyahina ꞌuloloꞌale-hegau? Cana ꞌita gide siꞌwa ꞌusiꞌwa ta ꞌutohotoho maꞌuꞌetopele ma ꞌuboi ꞌulihasigo, ma hesi ꞌaheu ꞌimomomosima ꞌiꞌabiꞌabi hemuyemuyego hedada.’

15 “Ma yagwaeya, ꞌBada taiya hede ꞌowa?” Badainaꞌigwaeya, ꞌTaugu Yesu ꞌuloloꞌalehegau. 16 Ma hesi ꞌuto-holoma. Coiuwa yalatu pwaima ma ꞌabehega yaloinaego,ta ꞌigu latu bewa weyahina ma wete ꞌigu latuwedi ꞌabwaweyahidi, ꞌuhepwailegau. 17 Ma ꞌeguma meYudiya bonuwana taudi tomiya ganamuli sitoho ma siꞌabi hemuye-muyego, nata yaꞌabihetego nimadiyega. 18 Weyahinataudi tomiya ganamuli ꞌoidiya ꞌabwa yahewasaego, mamatadi ꞌuꞌabi heꞌasilaladi, ma guguyou ꞌoinega siꞌita hilaꞌasilala ꞌoina, ta wete Tomudulele ꞌina ꞌebeloina wai-waina ꞌoinega sihapwesama, ma Yehoba ꞌidi puiyao ꞌin-uwasamudi, ma siluhu taudi ꞌagu tohemisao ꞌoidiya, benotaudi ꞌoiguwega siꞌehauwa.’

Page 101: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 26:19 101 Paihowa 26:2819 “Kini Agalipa, bewa weyahina heꞌitaina galewega

geya yalogwahate, 20ma hesi Damasiko ꞌoina yahepwailanugeta, mamuliyetega Yelusalema wete ꞌoina, ma Yudiyaꞌasanaomabwaiyana ꞌoidiya,ma taudi geyameYudiya ꞌasaganamuli wete ꞌoidiya yahepwaile, ta ꞌabehegamumugadigalana ꞌoidiyega sinuwabui Yehoba ꞌoina, ta mumugabwebweꞌana ꞌoidiyega ꞌidi nuwabui siheꞌitae.

21 “Cigu paihowa bewa weyahina meYudiya siꞌabi yahi-gauwa Hada Heꞌasisi ꞌoina, ma ꞌabehega silohe ꞌamasigau.22Ma tuta nage ꞌoina ma ꞌana siga nige Yehoba ꞌilemele-megau, ma ꞌane yatoholoma yahehepwaila, ꞌomi toloinaoma tomota mabwaiyami ꞌoimiya, geya hali nuwatuhuweyahina, ma tuwa tauna ꞌiboi palopitao ma Mosesesihepwaila nugeteya, 23 beno ꞌabehega Toꞌabihetenainamuya ꞌiloba ma ꞌamasa ꞌoinega ꞌitoholo nugeta, ta ꞌasi-lala ꞌilelewane meYudiya ta taudi geya meYudiya weteꞌoidiya.”

Pesito Paulo ꞌiꞌahwa buwaeya24 Ma Paulo bewa gide ꞌiheheꞌoteꞌotetela ta Pesito ꞌi-

talaꞌasona, ꞌigwaeya, “Ciya, yauyauleiu! nuwana seꞌuluhedada ꞌiꞌabihe yauyaulegowa.”

25 Ta Paulo ꞌigwaeya, “Bada Pesito, geya yabuwa,ma hesi toꞌaha yahehepwailedi, beno gwae moisa madumwaluna, 26 ma nuwatuhuwedi bewa kini Agalipaꞌisanasanapudi, ta matana bewa yagwaegwae geyamaꞌigudebamwadina, ma yasanasanapu ginaula bewa geya ꞌetawete ꞌiꞌwaiꞌwaiha, weyahina bewageyapaihowadahwana.27 Togidega ꞌowa kini Agalipa, palopitao ꞌidi gwaeyaoꞌuhemisaedi, ꞌawa? Yasanapuya ꞌuhemisaeya.”

28 Ta Agalipa Paulo ꞌihegwaeya, “Cunuwatuhuyaꞌabehega tuta toꞌutoꞌupana ꞌoina ꞌuꞌabi hekalesiyegau!”

Page 102: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 26:29 102 Paihowa 27:729 Ma Paulo ꞌigwae hila, “Nuwana tuta toꞌutoꞌupana,

bo nuwana tuta dudulena ꞌoina, ꞌowa ma taudi wetebewa ꞌoiguwa sihehesagoha, ꞌeguma mahetemwao wa-heꞌwauꞌwau naowegau, beno ꞌebe yaliyaya. Beno tuwagenuwagu ma balae bewa nimaguwa simiyamiya walob-alobadi.”

30Ta kinimamwanena Belinisima gabanama tomiyatoimabwaiyadi sitoholowa ta silatuwa, 31 ta sihehegwaegwaesiboidimo, sigwaeya, “Loheya bewa geya ꞌeta toꞌaha ꞌinapui ma weyahina ꞌamasa bo lagudeli ꞌilobwaine.”

32 Ta kini Agalipa Pesito ꞌihegwaeya, ꞌigwae, “Loheyabewa ꞌeguma geya Sisa ꞌina yatala weyahina ꞌida ꞌah-wanoiya, sowasowahina ma talihasi.”

27Paulo ꞌina ꞌadau Loma weyahina

1 Ta siloina pwaiya ꞌabehega Itali ꞌoina ꞌatauya,ꞌoinega Paulo ma tupwadi paipaidi wete baꞌidanao sitag-walediya Sisa ꞌina toloꞌalehao ꞌadi tohanugeta ꞌoina, san-ina Yuliyasi, ma ꞌane ꞌima ꞌadau ꞌoina ꞌiꞌitayahidi.

2 Eeta Adilamitio ꞌoina wagega ꞌagelu, tauna wagainaꞌiꞌiuna ꞌipili Esiya ꞌasaidi gadowaidi ꞌoidiya, ma ꞌaꞌuꞌe,Alisitako baꞌidamai, tauna gwama Masidoniyana, tupwaTesalonaika ꞌoinega. 3 Gona ꞌiꞌadaleya ta Saidoni ꞌoinaꞌasohota, ta Yuliyasi Paulo ꞌiꞌatemuyamuyaeya ta ꞌitag-waleya ma ꞌitauya ꞌiyanao ꞌoidiya, ma siꞌitayahi. 4 TaSaidoniyega ꞌaꞌuꞌe hila ta Saipilosi gwahunega ꞌapilisakowasiya, weyahina Saipilosi matanega yaumai ꞌitowabodemaiya. 5 Ta Silisiya ma Pamipiliya ꞌidi bwagabwagaꞌaꞌebesinediya ta Maila ꞌasohota, tupwa Lisiya ꞌoina.

6 Nage ꞌoina toloꞌalehao ꞌadi tohanugetaina ꞌilobeyaꞌaigeda Alekisanidela wagana, ꞌiꞌiuna ma ꞌiꞌuꞌe Italiweyahina, ta ꞌoina ꞌagelubala. 7 Ta sabwelo baibaiwana

Page 103: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 27:8 103 Paihowa 27:16

ꞌima ꞌadau mwauna, ta Nidasi deina ꞌalatuwa, ta geyasowasowahinamaNidasimatanega ꞌadumwalu, weyahinayaumai madouna matamega, ꞌoinega ꞌasuluwa Kiliti maSalimoni gamwagamwanidiyega ꞌasola, ta Kiliti guinegaꞌasakowasiya. 8Ta ꞌoyeꞌoyega ꞌaꞌuꞌeya, ma yaumaiina tuwaꞌiꞌeweꞌewemai ta tuwa ꞌatauyama ꞌalo ꞌaigeda sanina CaloDaumwala ꞌoina, gogo Lasiya holaina deina.

9Ma tuta dudulena ꞌauleya, ta hudi ꞌana tuta ꞌigumwala,ma yaumai ꞌana tuta galana ꞌihegaina pwaiya, ꞌoinegaPaulo ꞌihenuwa laguwediya, 10 ꞌigwae, “Babadao ꞌilob-waineya ma taꞌaiyawasi ꞌalo bewa ꞌoina. Sahena tatoho-toho ma taꞌadaꞌadau hila, tabu ta tahesilae, ma tobwa-tobwa ma waga tamudalidi, ma wete tauda taꞌamasa.”

11 Ma toloꞌalehao ꞌadi tohanugeta ꞌihesagohediya toni-waga ma waga ꞌana toꞌeyaisa ꞌenadi, ta geya Pauloꞌina gwae weyahina ꞌida nuwatuhuwa. 12 Ma ꞌaloinainaꞌoina simiyamiya geya ꞌilobwaine bolibolime ꞌana tuta,ta baibaiwadi sigwae, “Tuwa tatoho, ma ꞌeguma sowa-sowahina Pinikisa ꞌoina taluhu, weyahina tauna ꞌalobwebweꞌana, ma ꞌoina taꞌaiyawasi.” Ta Pinikisa ꞌoina ꞌaloꞌaigeda, beno bwanabwana Kiliti ꞌoina, ma ꞌebesola yalasima yalata ꞌilobediya.

Wediliya silobeya13Mayalasi ꞌiꞌiuna ꞌitowama, ta sinuwatuhuya ꞌabehega

nata siꞌadau bwaibwaina ma Pinikisa siluhu, ta ꞌidi lohositabeiya ta Kiliti deinega sipiliya ꞌoyeꞌoyega. 14 Ta tutaꞌiꞌiuna ma yaumai madou hedadena sanina Bomatu ꞌi-towadobima, 15 ta waga geya sowasowahina ma ꞌipili,weyahina yaumai matamega ꞌitowatowama, ta tuwa ꞌibib-ini hilemai, 16 ta bwanabwana sanina Kiloda gwahunegaꞌaꞌadaꞌadau, ta ꞌahewaiwaiya ta waga ꞌebe talalaga ꞌalisi

Page 104: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 27:17 104 Paihowa 27:28lagasiya, 17 ta balae siꞌeweya ma waga madouna simo-mosiya, ma simatauta, nuwana nenegwala sanina Silitisaꞌoina siduna, ta ꞌoleꞌole siulisiya ma tuwa ꞌaꞌahaꞌahai.

18 Ta wediliya madouna waga ꞌiꞌahuꞌahu buibuihedadeya, ta gona ꞌiꞌadaleya ta waga ꞌana doꞌodoꞌonasiꞌeula suluhediya. 19Ma sabwelo hetoina ꞌoina waga ꞌanatobwatobwao siꞌewediya ta siula suluhediya.

20 Ma sabwelo baibaiwana ꞌoidiya geya hala bo ꞌipwalaꞌada ꞌitediya, ta wediliya madouna ꞌimutumaiya, ꞌoinegaꞌasanapuya ꞌabehega nata ꞌaꞌamasa.

21Ma sabwelo baibaiwana ꞌoidiya waga ꞌana togeluwaogeya siꞌai, ta Paulo gamwagamwanidiya ꞌitoholowa, maꞌigwaeya, “Tasigwao, ꞌeguma ꞌigu gwae wada hesagoheya,ma sahena Kilitiyega tada gelugelu, gesowana mwauma hesilae bewa talobaloba. 22 Ta bewa yaguguyegomiwaꞌatepatu, sahena ꞌaigeda ꞌoimiyega ꞌiꞌamaꞌamasa, mawagamo hesi ꞌabwa ꞌidamana, 23weyahina hinuwana ꞌiguYehobaina, tauna yahemiseya, ꞌina anelose ꞌinaoma madeiguwa ꞌitoholowa, 24 ta ꞌihegwaegauwa, ꞌPaulo, sahenaꞌuꞌateꞌateyoho; ꞌabwama Sisa matana ꞌutoholo, weyahinaꞌino ꞌahwanoi ꞌoinega waga ꞌana togeluwao mabwaiyadimahetemwao Yehoba ꞌiꞌabihetegomi.’ 25 Ma tasigwao,sahena waꞌateꞌateyoho, weyahina Yehoba yahemiseya,ma nata ꞌipaihowa gide tuwa ꞌiheꞌitegauwa. 26 Eemabwanabwana ꞌaigeda ꞌoina taduna.”

Waga ꞌiduna27 Wiki ꞌeluwa sigumwala, ꞌabwa hene Ediliya niꞌuna

ꞌidoedoe dadanemai, ma nihuwana gamwana waga ꞌanatopaihowao sinuwatuhuya ꞌabehega ꞌoyaꞌoya deina ꞌalat-ulatu. 28 Ma niꞌu siloho tohotohoya ta silobeya ꞌanasaliyana gide tuweniti lihe ꞌana saliyana. Ta tupwanaꞌahedoe naowa ta wete siliheya ta silobeya niꞌu saliyana

Page 105: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 27:29 105 Paihowa 27:42gide pipitini lihe. 29 Ta simatauta tabu ma daꞌule ꞌoinaꞌaduna, ta waga yiuwega loho ꞌehata siulediya, ma siꞌah-waꞌahwanoi gona ꞌadaꞌadale weyahina.

30 Ta tupwadi wagaina ꞌana topaihowao nuwanuwadimawagega sidena, tawaga ꞌebe talalaga siulasuluheya ho-lai, ta siꞌabowa ꞌabehega loho wete siule waga matanega.31Ta Paulo toloꞌalehaoma ꞌadi tohanugetao ꞌihegwaediya,“Ceguma loheloheya nagewagega sidena, nata geyaꞌabwatabwebwebweꞌana.” 32 Ta toloꞌalehaowedi waga ꞌebe ta-lalaga ꞌana balae siꞌupwa yahuleya ta ꞌidoeya.

33 Ta ꞌiꞌiuna ma gona ꞌiꞌadale, ta Paulo ꞌihegwaediya masiꞌai, ꞌigwae, “Sabwelo potini ꞌateyoho weyahina ta geyawete ꞌeꞌahai wada lotohoya. 34 Coinega ꞌilobwainegita matalohepaꞌala, weyahina sahena hesi ꞌaigeda ꞌihehesilae.”

35 Ma gwae bewa ꞌigwaeneya ta beledi ꞌiꞌeweya taweyahina ꞌiloyauwedo Yehoba ꞌoina, mabwaiyamamatama, ma ꞌihisiya, ma tauna ꞌiꞌai nugeta. 36 Ta ꞌoinegamabwaiyama nuwama ꞌibwebweꞌana, ta wete ꞌaꞌaiya. 37Taꞌama baibaiwa wagaina ꞌoina ꞌageluwa beno tu handeledima sebeniti sikisi. 38Eema ꞌamwausuwa, ta pwalawa wagaꞌalonega siuleya holai, ma ꞌabehega waga ꞌimalamalai.

39 Ta gona ꞌiꞌadale pwaiya ta ꞌoyaꞌoya siꞌiteya, ta geyasiꞌinana to ꞌasa, ma ꞌalo namonamoina siꞌita lobeya,ꞌoinega sinuwanuwatuhu ꞌeguma sowasowahina wagainasilagahe ꞌaloina ꞌoina. 40 Ta loho siꞌupwa yahuleya maniꞌuwa siꞌabi sinediya, ma wete ꞌeyaisi ꞌana balaeyaosilihasidiya ma siꞌeyaisa, ma ꞌoleꞌole ꞌai matana siꞌuꞌeyama siꞌuꞌe ꞌoyaꞌoya weyahina.

41Ma ꞌalusa ꞌidoemaiya ta waga ꞌaheduneya namonamoꞌoina, ta waga ꞌabusuna ꞌiduna ma geya sowasowahinaꞌilonihu, ma gwahuna bagodu ꞌidi lasa hilehilega taꞌipisaliya. 42 Ta toloꞌalehao sinuwanuwatuhu ꞌabehega

Page 106: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 27:43 106 Paihowa 28:7paipaidi siloheꞌamasidi tabu ma tupwadi situbehane ꞌoy-aꞌoya ma sidena. 43 Ta ꞌadi tohanugetaina nuwanuwanama Paulo ꞌiꞌabihete, ꞌoinega ꞌiꞌausidiya, ꞌabehega sahenasilolohe ꞌamasidi. Ma hesi ꞌiloinaedi taudi sowasowahidima sitube nugeta ma ꞌoyaꞌoya weyahina sitube, 44 matupwama wagaina tupwatupwana ꞌoidiyega ꞌatube laga,ta mabwaiyama maꞌima bwebweꞌana ꞌatube haneya ꞌoy-aꞌoya.

28Cima miya Melita ꞌoina

1 Ta ꞌagayo haneya ꞌoyaꞌoya, ma bwanabwanaina ꞌanatomiyao sihepwaila ꞌoima ꞌabehega bwanabwana saninaMelita. 2 Ma bwanabwanaedi sihelauwemaiya madouna,ta ꞌaiwe siholeya, ma mabwaiyama sibwauwemaiya taꞌamwaimwailu, weyahina ꞌiꞌwesuꞌwesu ma gogai wete.

3 Ma Paulo ꞌaiwe ꞌidomweyama, ta ꞌaiwe ꞌoina ꞌilagubalediya, ma yahiyahi weyahina ta mwata newanewalinaꞌilatuma, ta Paulo nimana ꞌinaliya.

4 Ta bwanabwanaedi siꞌiteya Paulo nimana mwataꞌisanasanana, ta sihehegwaegwae siboidimo, sigwaeya,“Moisa tuwa, loheya nage toloheꞌamasa, ma geya sowa-sowahina loinega ꞌiboi ꞌiꞌabihete. Bwagana damanegaꞌidenama ꞌoyaꞌoya, ma waꞌita mwata ꞌinaliya.”

5 Ta Paulo mwataina ꞌilosepaleya ꞌaiwe ninininiminaꞌalona, ma geya muya ꞌilolotoho. 6 Ta bwanabwanaediPaulo siꞌeꞌebubuya ta ꞌidi nuwatuhu nata nimana ꞌis-eseha, nuwana ꞌitai ma ꞌiꞌamasa, ma siyamwayamwa, taPaulo geya wete ꞌaigeda toꞌaha ꞌiꞌewaꞌewa, ꞌoinega ꞌidinuwatuhu sibuiya, ta sigwae, “Loheyaina ꞌaigeda yehoba.”

7 Bwanabwanaina ꞌana bada sanina Pubiliyasi, ta ꞌinaꞌasa tupwaina deina ꞌaluhuwa, ta Pubiliyasiina sabweloꞌetoi ꞌoidiya ꞌiꞌitayahi bwaibwainimaiya.

Page 107: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 28:8 107 Paihowa 28:168 Ma tutaina ꞌoina Pabiliyasi tamana hadai ꞌiꞌenoꞌeno

maꞌina lohala, ta ꞌina lohala yahiyahi ma gamwa pilip-ili. Ta Paulo ꞌiluhuwa ꞌoina, ma weyahina ꞌiꞌahwanoiyaYehoba ꞌoina, ta wahina ꞌiꞌabi tohoya ta ꞌiꞌabihe bweb-weꞌaneya.

9 Ta bwanabwanaedi mabwaiyadi taudi maꞌadi lo-hala sinaoma Paulo ꞌoina, ma taudi wete ꞌiꞌabihe bweb-weꞌanediya. 10 Coinega helau baibaiwana siꞌebwaemaiya,ta ꞌima tuta gelu ꞌoina, ꞌama ꞌalai sowasowahima sidoꞌoya.

Melitega ta Loma11 Ta waiꞌena ꞌetoi sigumwala ma Melitega ꞌagelu Loma

weyahina, ta ꞌima waga Alekisanidela wagana, matanaꞌana tosamala didiluwaluwa loheyadi. Ma wagaina,mwalo waiꞌena gogaiyedi ꞌoidiya bwanabwanaina ꞌoinaꞌiyamwayamwana ꞌana siga yaumai madouna ꞌilolaguwa.

12 Ta ꞌaꞌuꞌe ma Sailakiusa ꞌoina ꞌasohota, ta sabweloꞌetoi ꞌamiyamiya. 13 Nage ꞌoina ꞌasakowasiya Legiyami taꞌasohota. Ciꞌadaleya, ta yalasi ꞌitowama, ꞌoinega ꞌaꞌuꞌehila, ta ꞌapilipili, ta sabwelo ꞌeluwa tuwa ma ꞌaluhuwaPutioli.

14 Putioli ꞌoina tupwana tohekalesiyao ꞌalobediya, tasitoemaiya ꞌidi hada, ta ꞌoidiya ꞌamiyamiya sabwelo sebeniꞌoidiya. Ta nage ꞌoinega ꞌatauya Loma weyahina.

15Ma tohekalesiyao Loma ꞌoina tetelima sihesagoheya,ta sitauyama ꞌedai sihesohotemaiya tupwa Cebegimwane,sanina Apio ma Hada Taumana ꞌetoi ꞌoidiya. Ta tutainaPaulo ꞌiyanaowedi ꞌilobediya, Yehoba ꞌoina ꞌiloyauwe-dowa, ma ꞌiꞌatepatu. 16Nage ꞌoinega ꞌatauya ta Loma ꞌoinaꞌalatuwa, ta toloꞌalehao Paulo sitagwaleyama ꞌimiya wasi,ma ꞌana toꞌitayahina toloꞌaleha ꞌaigeda tuwa.

Paulo ꞌina paihowa Loma ꞌoina

Page 108: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 28:17 108 Paihowa 28:2517 Ma sabwelo ꞌetoi sigumwala, ta Paulo meYudiya

ꞌidi tohanugetao ꞌibwau ꞌautedima. Sihapwesama ta ꞌi-hegwaediya, ꞌigwae, “Tasigwao, taugu geya ꞌeta toꞌahagalana ꞌida boda ꞌoidiya yapaihowa, nuwana mumugadatubudao ꞌoidiyega yaligeligehi, ma hesi Yelusalema ꞌoinasiꞌebwayaegauwa meLoma ꞌoidiya, ta deliya silagugauwa.18 Ta ꞌigu yatala mulina meLomaedi nuwanuwadi masilihasigau, weyahina geya ꞌaigeda ꞌigu pui siloba, maꞌabehega sida loheꞌamasigau. 19Ta meYudiya siꞌoheya ga-bana ꞌoina ꞌabehega sahena silihalihasigau. Bewa huhunayaꞌahwanoiya Sisa ꞌina yatala weyahina, ta geya ꞌabehegaꞌida bodao yaheꞌewadi. 20 Ma hesi taudi ꞌidi heꞌewaꞌoiguwa weyahina yabwauwegomiya ma ꞌane tahegwaeg-wae. Moisa tuwa tauda meIsileli tahehemisa ꞌabehegaꞌada lema Yehoba ꞌoinega ꞌilatuma, ta hemisaina bewaweyahina deliya silagugauwa.”

21 Ta meYudiyaedi sigwaeya, “Tauma geya ꞌaigedaYudiyega leta weyahiu ꞌalobaloba, ma wete ꞌiyadao ꞌebwasinaonaoma geya sihepwailego ꞌabehega ꞌowa galau. 22Tahesi nuwanuwama ꞌahesagohamo ꞌoiuwega toꞌaha ꞌinonuwatuhuwedi, weyahina tupwa baibaiwadi tomota ꞌinoboda hekalesiya siꞌahwa galegaleya.”

23 Ma sabwelo siupaeya, ma boda madouna siꞌetoꞌau-tama Paulo ꞌina hada, ma gonegonega ꞌana siga ꞌiboiꞌoidiya ꞌiguguya, Yehoba ꞌina hetoloina weyahina, taMosese ꞌina loina ꞌoinega, ma palopitao ꞌidi gwaeyaoꞌoidiyega, ꞌiheꞌitediya Yesu weyahina, ta ꞌitohoya maꞌabehega ꞌiꞌabihe ꞌasilaladi. 24 Ta tupwadi sihemiseya matupwadi sipaꞌala. 25Weyahina ꞌidi nuwatuhuwao haganama hagana, ꞌoinega sisawala.

Ta Paulo ꞌina gwae ꞌana ꞌebelosaloha ꞌoidiya ꞌigwaeya,“Yaluyaluwa Tabuna ꞌina gwae tubumiyao weyahidi gwaemoisa, beno palopita Aiseya ꞌahwanega ꞌigwaenediya:

Page 109: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

Paihowa 28:26 109 Paihowa 28:3126 ꞌCutauya ma tomotaedi ꞌuhegwaedi: Cabwa wahe-

hesagoha, ma sahena nuwami ꞌisabwasabwalena.Ta wete tuwa waꞌeꞌebubuna, ma nata geya waꞌi-taꞌita. 27 Weyahina tomota bewa sinuwapota, matenadi siꞌelotuiya, ta matadi siꞌelogibuwa, tabuta matadiyega siꞌita ma tenadiyega sihesagohe,ma sinuwa sabwalena, ma ꞌoiguwa siꞌita hila, mayaꞌabihe bwebweꞌanedi.’ ”

28 Ta Paulo ꞌina gwaeina wete ꞌiloheposeyaneya, ꞌig-wae, “Wasanapu Yehoba ꞌina hepwaila ꞌada ꞌabihetenaweyahina ꞌabehega ꞌihewaseya taudi ꞌasa ganamuli geyameYudiya ꞌoidiya, ma taudi hesi sihesagohe.” 29 (-)

30 Ta Paulo ꞌina hada nage ꞌihehemaisa eeta ꞌoinaꞌimiyamiya bolime ꞌeluwa ꞌoidiya, ta tomota baibaiwadiꞌina hadaina siluhuluhu ma mahetenao siheꞌiyaꞌiyagu,31 ta Yehoba ꞌina loina weyahina ꞌiguguguyae ma ꞌiheheꞌi-tae BadaYesuKelisoweyahina, ta geya ꞌaigeda taiya ꞌitohoma ꞌina guguyaina ꞌiꞌausi.

Page 110: PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa · Paihowa1:1 1 Paihowa1:3 PAIHOWA Yesuꞌanatohepwailaoꞌidipaihowa Luke ꞌina buki heluwena bewa ma ꞌiheꞌoteꞌoteteleya Yesu ꞌina

110LOINA HAUHAUNA

The New Testament in the Bunama language of Papua New GuineaNupela Testamen long tokples Bunama long Niugini

copyright © 1991 Wycliffe Bible Translators, Inc.Language: BunamaTranslation by: Wycliffe Bible TranslatorsThis translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2015-01-02PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 11 Jan 2020 from source files dated 22 Nov201945dc0516-b235-59d5-bb1e-9b6a4ca7d904