оқуға құштар ұлт» жобасы жүзеге асырылады - Білім ...

№35 (544) жұма, 9 қазан, 2020 жыл

Халықаралық сарапшылардың айтуынша, жетістіктерге қол жеткізіп, бәсекеге қабілетті әрі қазіргі қоғамда өзара байланыс орната білетін тұлға болып қалыптасу үшін кітап оқуға деген құштарлықтың әсері мол.

Кітап оқу сауаттылығы деңгейін анықтау мақсатында әлемнің көптеген елдері OECD және IEA сынды халықаралық салыстырмалы зерттеулеріне қатысып, нәтижелерін қолданады. PISA зерттеулерінің нәтижелері бойынша Қазақстан оқушылары оқу сауаттылығы бойынша Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымына мүше елдеріндегі өз қатарластарынан едәуір артта қалып отыр. Бұл туралы Білім және ғылым министрі Асхат Аймағамбетов өзінің фейсбук парақшасында мәлім етті.

PIAAC халықаралық зерттеуінің қорытындысы бойынша еліміздегі 16-дан бастап 55 жасқа дейінгі азаматтардың да оқу сауаттылығы нашар болып шықты.

Яғни, өкінішке орай, еліміздегі ересек азаматтардың да оқу сауаттылығы төмен деңгейде.

Бұл – бүгін ғана белгілі болған проблема емес, жылдар бойы қордаланған мәселе.

Біздің балаларымыз кітапты оқуға келгенде жалқаулық танытатыны бір бөлек, кейде оқыған мәтінді нашар түсініп, дұрыс қабылдай алмайды.

Оған қоса талдау және қорытынды жасау дағдылары да ақсап тұр.

Бұл шын мәнінде ұлттың бәсекеге қабілеттілігіне әсер ететін үлкен проблема.

Сондықтан да Ұлттық қоғамдық сенім кеңесінің отырысында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев ұлтымыздың оқуға құштарлығын арттыру үшін тиісті шараларды қабылдауды тапсырды.

Ол үшін бала мектеп жасынан бастап көркем әдебиетті оқуға ұмтылуы қажет. Біз осы мақсатта жағдай жасауға міндеттіміз.

Білім және ғылым саласына қарасты 7096 кітапхана жұмыс істейді. Мектептерде – 6461, колледждерде – 579, жоғары оқу орындарында – 56, сондай-ақ Республикалық ғылыми-педагогикалық кітапхана жұмыс істейді. Ал білім беру ұйымдарындағы жалпы кітап қоры – 267 325 289. Саны, әрине, көңіл көншітерлік.

Дегенмен олардың қаншасы көркем әдебиет? Сол көркем әдебиеттің қаншасы қазақ тілінде? Мектеп кітапханалары жаңа кітаптармен қаншалықты жиі толықтырылады? Э. Берроуз, А. Азимов, М. Твен, Ж. Верн және басқа авторлардың еңбектері қазақ тіліне аударылған ба? Бұл тұрғыда айтарлықтай проблемалар бар.

Айта кетерлігі кітапхана қоры негізінен оқулықтардан тұрады, ал көркем әдебиет саны аз, олардың басым бөлігі кеңестік кезеңде пайдаланылған идеологиялық сипаттағы кітаптар. Әсіресе қазақ тілінде жазылған қазіргі заманғы көркем әдебиет жоқтың қасы.

№41 (550) жұма, 20 қараша, 2020 жыл

«ОҚУҒА ҚҰШТАР МЕКТЕП –ОҚУҒА ҚҰШТАР ҰЛТ» ЖОБАСЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРЫЛАДЫ

ҚҰРМЕТТІ ОҚЫРМАН, ҚАЛА ЖӘНЕ АУДАН ТҰРҒЫНДАРЫ!Сіздердің назарларыңызға «БІЛІМ ШАПАҒАТЫ» газетіне 2021 жылға жазылу науқаны

жалғасып жатқанын хабарлаймыз.Алматы облысы бойынша жазылу ИНДЕКСІ 65111.АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ БОЙЫНША 12 айға ЖАЗЫЛЫМ БАҒАСЫ:-ҚАЛА БОЙЫНША - 5038,80 тг.-АУЫЛ БОЙЫНША - 5262,40 тг.Газетке «Қазпочта» АҚ – ның кез-келген байланыс бөлімшелерінде жазыла аласыздар.

УВАЖАЕМЫЕ ПОДПИСЧИКИ, ЖИТЕЛИ НАШЕГО ГОРОДА И ОБЛАСТИ!

Доводим до Вашего сведения, что продолжается подписная кампания на газету «БІЛІМ ШАПАҒАТЫ» на 2021 год.Подписной ИНДЕКС 65111 по Алматинской области.СТОИМОСЬ ПОДПИСКИ ПО АЛМАТИНСКОЙ ОБЛАСТИ НА 12 мес.:-ГОРОД - 5038,80 тг.-СЕЛО - 5262,40 тг.Вы можете подписаться в любом отделении почтовой связи АО «Казпочта».

ҚҰРМЕТТІ ОҚЫРМАН, ҚАЛА ЖӘНЕ АУДАН ТҰРҒЫНДАРЫ!Сіздердің назарларыңызға «ЖӘРДЕМ» газетіне 2021 жылға жазылу науқаны жалғасып

жатқанын хабарлаймыз.Алматы облысы бойынша жазылу ИНДЕКСІ 65037.АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ БОЙЫНША 12 айға ЖАЗЫЛЫМ БАҒАСЫ:-ҚАЛА БОЙЫНША - 5038,80 тг.-АУЫЛ БОЙЫНША - 5262,40 тг.Газетке «Қазпочта» АҚ – ның кез-келген байланыс бөлімшелерінде жазыла аласыздар.

УВАЖАЕМЫЕ ПОДПИСЧИКИ, ЖИТЕЛИ НАШЕГО ГОРОДА И ОБЛАСТИ!Доводим до Вашего сведения, что продолжается подписная кампания на газету

«ЖӘРДЕМ» на 2021 год.Подписной ИНДЕКС 65037 по Алматинской области.СТОИМОСЬ ПОДПИСКИ ПО АЛМАТИНСКОЙ ОБЛАСТИ НА 12 мес.:-ГОРОД - 5038,80 тг..-СЕЛО - 5262,40 тг .Вы можете подписаться в любом отделении почтовой связи АО «Казпочта».

Көркем әдебиеттің балалар үшін қолжетімді болуы үшін министрлік арнайы жоба әзірледі. Жоба аясында білім беру ұйымдарына қарасты кітапханалардың материалдық-техникалық және ақпараттық базасын жақсарту, балаларға арналған көркем әдебиетті жыл сайын сатып алуды жүзеге асыру бойынша шаралар қабылданатын болады.

Сондай-ақ Ұлттық білім академиясы әдебиет, тіл институттарымен, «Оқулық» орталығымен, Ұлттық ғылыми кітапханамен, НЗМ, БИЛ бірлесіп ұсынылған әдебиеттер тізімін құруға кірісті.

Жоба шеңберінде қазақ әдебиетінің де, қазақ тіліндегі әлем әдебиетінің де қолжетімді болуына ерекше назар аударамыз. Одан өзге кітапханаларды ғылыми фантастика жанрындағы кітаптармен қамтамасыз ету де маңызды.

Біз кітапханашылардың мәртебесін арттыру, олардың еңбекақысын көтеру және жұмысының жаңа талаптарға сай болуын қайта қарастырып жатырмыз. Оларды педагогикалық кадрлар санатына енгізу бойынша бастаманы көтердік.

Кітапхана заманауи жабдықталып, бала үшін ыңғайлы әрі қызықты болуы керек. Оқушы онда кітап оқумен қатар нетворкинг немесе шығармашылық даму дағдыларын игере алуы қажет. Бүгінгі таңда көптеген мектеп кітапханаларының жұмыс форматы ешқандай сын көтермейді.

Қазіргі жастардың көбі ақпаратты цифрлық технологиялар арқылы пайдаланатынын ескере отырып, біз алдағы уақытта кітапханаларды цифрландыруды жоспарлап отырмыз.

Осыған байланысты, көркем әдебиеттің электронды нұсқаларын Интернет және мобильді қосымшалар арқылы қолжетімді ету қажет. Мұндай жобалар қазірдің өзінде бар. Олардың авторларымен бірігіп жұмыс істемекпіз. Сондай-ақ, біз геймификация элементтерін қолдануды жоспарлап отырмыз.

Мен атап өткен міндеттерді шешу тек мектептердің ғана емес, сонымен қатар ата-аналардың да уақытын және күш-жігерін талап етеді. Сондықтан бұл жұмысты олар қолдайды деп үміттенемін.

Оқу – біздің балаларымыздың білімін, тәрбиесін және мәдениетін арттырудың маңызды факторы. Біріміз кітапты ой-өрісті кеңейту үшін оқысақ, біріміз – жұмыс барысында ақпарат іздеп оқимыз. Арамызда кітап оқып, демалатындар да бар. Қандай себеп болмасын, оқу сауаттылығы дағдыларын дамыту маңызды.

Оқу ой-өрістің кеңеюіне, жан-жақты дамуға, ойлау қабілетін жетілдіруге, шығармалардағы кейіпкерлердің мінез-құлқындағы жағымды тұстарын бойға сіңіруге көмектеседі, жалпы, адамды тәрбиелейді және рухани байытады.

«Кітап оқуға бала кезден баулу керек. Адамның әдебиетке деген махаббаты сол балалық шақтан пайда болады»,- деді министр Аймағамбетов өз жазбасында.

kazgazeta.kz

ПОЧЕМУ НЕЛЬЗЯ РАЗРЕШИТЬ ТРАДИЦИОННОЕ ОБУЧЕНИЕ В РЕГИОНАХ С ЗЕЛЕНОЙ ЗОНОЙ, ПОЯСНИЛИ В МИНЗДРАВЕ

Председатель Комитета санитарно-эпидемиологического контроля Министерства здравоохранения РК Айжан Есмагамбетова на брифинге в СЦК разъяснила, почему нельзя разрешить традиционное обучение в школах в регионах с низкой заболеваемостью, передает корреспондент Kazpravda.kz.

"Если вы обратили внимание, то нахождение региона в зеленой, желтой и красной зонах – это движущаяся ситуация, которая нами мониторится ежедневно. Регион, который сегодня находится в зеленой зоне, он может уже завтра оказаться в желтой зоне", – сказала Есмагамбетова.

По ее словам, все правила, которые прописаны в нормативно-правовых актах и направлены на предупреждение передачи и распространения коронавируса, в школе не дадут результата, если не будут выполняться.

"Быть уверенными, что дети в школе будут выполнять все эти требования, достаточно сложно. В силу своего поведения и развития, дети подвержены

неисполнению правил", – отметила спикер.Также Есмагамбетова подчеркнула, что

все школы с учетом климатических условий очень сложно проветривать.

"Естественно, окна в классах не будут открываться. Только работа вентиляции может обеспечить безопасность, но это невозможно в нынешних погодных условиях. Введение отопительного сезона влияет на влажность воздуха, которая в свою очередь напрямую влияет на время сохранения и оседания аэрозолей, если вдруг появится ученик или учитель, которые являются носителями или с симптомами коронавируса. Учитывая все эти меры, принимается решение", – пояснила председатель Комитета.

В заключение она добавила, что заболеваемость коронавирусом за последние месяцы значительно выросла.

"Независимо от того, какой регион находится в какой из трех зон. Заболеваемость выросла во всех областях", – подытожила Есмагамбетова.

БШ акпарат.

ҚОҒАМ2 №41 (550) жұма,20 қараша, 2020 жыл www.bsh.kz

Қызықты фактілерге көз жүгіртсек. Халықаралық студенттер күні (International Students' Day) жыл сайын 17 қараша күні атап өтіледі.

"Cтудент" сөзі латын тілінен аударғанда ("studens") жұмыс және оқумен мұқият айналысатын адам дегенді білдіреді.

Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті еліміздегі жоғары білім беретін тұңғыш білім ордасы болып табылады.

2021 жылдан бастап еліміздегі жоғары оқу орындарының түлектеріне жаңартылған қосымшалары бар (Diploma Supplement) диплом беріледі.

Қазақстанда 128 жоғары оқу орны, 796 техникалық және кәсіби білім беру ұйымы бар.

БШ ақпарат.

БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ СТУДЕНТТЕР

КҮНІМЕН ҚҰТТЫҚТАДЫ

Білім министрлігі Халықаралық студенттер күнімен құттықтады, деп хабарлайды Egemen.kz министрліктің баспасөз қызметіне сілтеме жасап.

«Казахский язык имеет потенциал для того, чтобы стать объединяющим фактором, еще более укрепить единство народа нашей страны. Чтобы он стал языком межэтнического общения, необходимо последовательное расширение круга, увеличение числа изучающих его людей», - сказал Назарбаев на заседании совета Ассамблеи народа Казахстана в среду.

По его словам, в стране действует 90 центров бесплатного обучения казахскому языку.

«Их эффективность, мягко говоря,

СИСТЕМУ ОБУЧЕНИЯ ГОСЯЗЫКУ НЕОБХОДИМО УСОВЕРШЕНСТВОВАТЬ – НАЗАРБАЕВ

Первый президент Казахстана Нурсултан Назарбаев заявил, что систему обучения государственному языку следует усовершенствовать и создать такие условия, чтобы выпускники школ владели им в совершенстве,передает vlast.kz.

«ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРНЫНЫҢ ҮЗДІК ОҚЫТУШЫСЫ» БАЙҚАУЫ

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі «Жоғары оқу орнының үздік оқытушысы» конкурсы өткізілетіні туралы хабарлайды.

Конкурсқа ғылыми-педагогикалық салада үздіксіз 5 жылдық еңбек өтілі бар және қызметте жоғары жетістіктер көрсеткен профессорлық-оқытушылық құрамы (штаттағы оқытушылар) қатыса алады.

Байқаудың мақсаты - жоғары оқу орнындағы профессорлық-оқытушылық құрамының кәсіби-педагогикалық мәдениетін, оқу-әдістемелік және тәрбие жұмысының деңгейін арттыру, кәсіби салада педагогтің өзін-өзі жетілдіруі үшін қолайлы жағдай жасау, оқытушылардың одан әрі кәсіби дамуына деген мотивациясын арттыру.

Конкурс екі кезеңнен тұрады: жоғары оқу орнында және республикалық кезең.

Конкурстың I кезеңі 2020 жылдың 12 қарашасынан басталып, 30 қарашаға дейін жалғасады. Конкурстың алғашқы кезеңіне

қатысуға ниет білдірген жоо штатындағы оқытушылар Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің ақпараттық жүйесі арқылы (universitycontest.iac.kz.) келесі құжаттарды тапсырады:

1)осы Қағидалардың 1-қосымшасына сәйкес «Жоғары оқу орнының үздік оқытушысы» атағын иелену байқауына қатысуға үлгі бойынша жазылған өтініш;

2)осы Қағидалардың 2-қосымшасына сәйкес сапалық және сандық көрсеткіштерге сәйкес мәліметтер;

3)осы Қағидалардың 3-қосымшасына сәйкес жылдық жұмыс жоспар-кестесі;

4)кадрларды есепке алу жеке іс парағы;5)жеке басын куәландыратын құжаттың

көшірмесі.Конкурсқа ұсынылған құжаттарды

жоо қызметкерлері мен профессорлық-оқытушылық құрамының өкілдерінен тұратын сараптамалық топ мүшелері тексереді. Жоғары оқу орны жанынан құрылған комиссия сараптама тобының қорытындысы негізінде шешім шығарып, үміткерлердің конкурстық құжаттамасын «Жоғары оқу орнының үздік оқытушысы» атағын тағайындау конкурсының республикалық кезеңіне қатысуға жібереді.

Байқаудың II кезеңі 2020 жылдың 4 желтоқсанынан басталып, 15 желтоқсанға дейін жалғасады.

«Жоғары оқу орнының үздік оқытушысы» конкурсын өткізу ережесі Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің «Әділет» ақпараттық-құқықтық жүйесінде орналастырылған http://adilet.zan.kz/kaz/docs/V2000021548

ҚР БҒМ баспасөз қызметі.

вызывает справедливые вопросы. Министерству культуры и спорта, министерству образования и науки необходимо максимально повысить эффективность системы овладения государственным языком. Мы должны создать условия, когда каждый ребенок после школы будет владеть государственным языком: читать, писать и говорить. Это дает им возможность работать во всех сферах государственной службы, экономики и так далее», - сказал Назарбаев.

БШ акпарат.

Білім беру жүйесінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл және сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін төмендету бойынша түбегейлі өзгерістер байқалады. Бұл туралы ҚР Білім және ғылым министрлігімен бірлескен кеңес барысында Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл

Агенттігінің Төрағасы Алик Шпекбаев мәлімдеді.

АЛИК ШПЕКБАЕВ: БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ СЫБАЙЛАС ЖЕМҚОРЛЫҚҚА ҚАРСЫ

КҮРЕСТЕ БЕЛСЕНДІЛІК ТАНЫТЫП КЕЛЕДІ

«Екінші жыл қатарынан біздің бірлескен жобаларымыз жүзеге асырылып жатыр. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресте БҒМ өз бастамаларын ұсынып, белсенділік танытып келеді. Соңғы уақытта білім саласында ашықтық, айқындық және объективтіліктің арқасында оң өзгерістер байқалады. Бұл Тұңғыш Президент – Елбасы мен Мемлекет басшысының саясаты, ал қойылған міндетті министр орындап жатыр. Жалпы сыбайлас жемқорлық тәуекелдердін жою барысында жоғары оқу орындары қауымдастығы, сарапшылар мен тұтастай алғанда ведомство қызығушылық танытып отырғанын көріп отырмыз. Білім және ғылым министріне белсенді ұстанымы үшін алғыс білдіремін», – деді Алик Шпекбаев.

Жиында бірлескен жобалардың нәтижелері ерекше атап өтілді. Бұл бағытта азаматтық қоғамды жұмылдыруға басты назар аударылған.

Оның жарқын мысалы ретінде еліміздің барлық өңірінде магистратураға түсу кезінде Агенттік пен Ұлттық тестілеу орталығы бірлесіп жүргізген мониторингті айтуға болады. Мониторингке 500-ден астам бақылаушы қатысты. Нәтижесінде дайындық деңгейі төмен әрі академиялық адалдықтан

жұрдай үміткерлер тізімге ілікпеді және мемлекет 2,7 млрд теңге үнемдеді.

«Халықаралық бағдарламалар орталығы» АҚ-дағы («Болашақ») сыртқы талдау орталық қызметінің түбегейлі трансформациялануына негіз болды. Бизнес-процестерді оңтайландыру нәтижесінде жыл сайын 1,3 млрд теңге бюджет қаражаты үнемделетін болады.

Қоғамдық мониторинг шеңберінде қашықтан оқыту кезінде компьютерлерді сатып алуға бөлінген қаражатты үлестіру жөніндегі комиссиялардың құрамында «Адалдық алаңы» өңірлік жобалық кеңселері, Арнайы мониторингтік топтардың және Агенттіктің аумақтық бөлімшелерінің өкілдері болды. «Баға – сапа» қағидаты бойынша компьютерлік техниканы әлеуетті жеткізушілердің баға ұсыныстарын іріктеу арқылы бірлескен күш-жігермен шамамен 3,6 млрд теңге үнемделді.

«Біз ҚР Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің арнайы мониторингтік тобының мүшелері ретінде аймақтарды аралап, білім саласындағы жағдай жақсарып келе жатқанын байқадық. Ауқымды жұмыстар атқарылып, барлық процесс автоматтандырылған. Бұл сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін айтарлықтай төмендетеді. Министрлік арнайы

мониторингтік топтың мүшелерімен тұрақты жұмыс жасап, жемқорлық тәуекелдерін төмендету үшін әдістерін ұсынып келеді. Көптеген өңірде жұмысқа қабылдау процесі электрондық форматқа ауысып жатыр», – деп атап өтті Агенттіктің арнайы мониторингтік тобының жетекшісі Айгүл Соловьева.

Бұлтты технологияларға көшу, педагогтерді электрондық форматта аттестаттаудан өткізу сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін айтарлықтай төмендетуге көмектеседі. Құжаттарды қабылдау, колледждер мен жоғары оқу орындарына түсу емтихандарын өткізу процестері автоматтандырылып жатыр. Бұл сыбайлас жемқорлық факторларын жоюға мүмкіндік береді.

«Ақша студентпен бірге жүреді» жүйесі университеттер, колледждер арасында бәсекелестікті арттырып, өз кезегінде білім беру қызметтерінің сапасын жақсартуға ықпал етеді. 2021 жылы мектепке дейінгі білім беру саласында да ваучерлік жүйе енгізілетін болады. Яғни, бұдан былай ата-ана ваучерді алып, баласын қай балабақшаға беретінін өзі шешеді.

Өз кезегінде ҚР БҒМ-нің сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі «Adal Bilim» жобалық кеңсесінің жетекшісі Талғат Нәрікбаев заңнамаға өзгерістер енгізуді және өңірлердегі білім беру сапасы үшін жергілікті атқарушы органдардың жауапкершілігін арттыруды ұсынды.

«Үкімет алдында білім саласына тек БҒМ жауап беретініне назар аударғым келеді. Бұл ретте барлық ұйымдастырушылық және материалдық ресурс әкімдіктердің қолында екенін атап өткен жөн. Осыған орай, біз жергілікті атқарушы органдардың білім беру саласындағы жауапкершілігін заңнамалық деңгейде арттыруды ұсынамыз», – деді Талғат Нәрікбаев.

Кеңеске қатысушылар Білім және ғылым министрлігіне оқушылар мен студенттердің бойында сыбайлас жемқорлыққа қарсы мәдениетті қалыптастыру бойынша оқу пәндерін енгізуді ұсынды. Сондай-ақ барлық студент қызметтерді қашықтан, яғни электронды форматта алуы үшін колледждер мен жоғары оқу орындарында цифрландыру бағытындағы жұмысты жандандыру қажет екенін айтты.

«Проблемалық мәселелер жоқ емес. Айтылған барлық ұсынысты егжей-тегжейлі талдап, жұмыс жүргізетін боламыз. Тәуекелдерді болдырмау үшін бізге ашықтықты толық қамтамасыз ету маңызды. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бойынша жұмысты жалғастырамыз», – деді Білім және ғылым министрі Асхат Аймағамбетов.

ҚР БҒМ баспасөз қызметі.

ӘЛЕУМЕТ 3№41 (550) жұма, 20 қараша, 2020 жылwww.bsh.kzКЕЛЕЛІ МӘСЕЛЕЛЕР СӨЗ БОЛДЫ

ҚОҒАМ ДЕРТІМЕН КҮРЕС ТОЛАСТАМАЙДЫ

Бүгін «Nur Otan» партиясы облыстық филиалының «Instagram» парақшасында «Nur Otan» партиясы облыстық филиалы жанындағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл қоғамдық кеңесінің төрағасы Серік Мұқановтың қатысуымен тікелей эфир өтті. Өңірдегі сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жұмыстары туралы қозғалған онлайн шарада оқырмандар толғандырған сұрақтарын қойып, тұщымды жауап алды.Партияның облыстық филиалы жанындағы

қоғамдық кеңестің құрамында 11 адам бар. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі қоғамдық кеңестер

Бүгін «Nur Otan» партиясы Алматы облыстық филиалы Саяси Кеңес Бюросының кезектен тыс отырысы өтті. Жиынға партия филиалының төрағасы Амандық Баталов қатысты. Саяси Кеңес Бюро отырысының күн тәртібінде Алматы облыстық партия филиалының кезектен тыс XXVII конференциясын шақыру және күн тәртібін қалыптастыру, Мәжілістің партиялық тізіміне қосылу үшін пікірсайысқа қатысатын үміткерлердің тізімін бекіту, партияның ХХ Съезіне Алматы облысынан қатысатын делегаттардың тізімін облыстық

КОНФЕРЕНЦИЯ ТӘМАМДАЛЫП, ПАРТИЯ СЪЕЗІНЕ ҚАТЫСАТЫН ДЕЛЕГАТТАР БЕЛГІЛІ БОЛДЫ

Бүгінгі өткен «Nur Otan» партиясы Алматы облыстық филиалының кезектен тыс XXVII конференциясының күн тәртібінің бірі - «Nur Otan» партиясынан Алматы облысының мәслихатына депутаттыққа сайлау бойынша партиялық тізімді бекіту мәселесін қарастырды.

«Nur Otan» партиясы Алматы облыстық филиалы облыстық партиялық тізімінде 30% әйелдер мен 20% жастардың сапалық құрамы сақталған. Тізімге облысымыздағы беделді, танымал тұлғалар енді. Ал жалпы, Алматы облыстық мәслихатында 45 депутаттық мандат бар.

Келесі мәселе «Nur Otan» партиясының кезектен тыс XX Съезіне Алматы

конференцияның қарауына енгізу мәселелері қаралды.- Қазақстан Республикасының

Мәжілісінің партиялық тізіміне ену үшін пікір сайысқа 27 үміткер қатысады. Оның ішінде 17 ауданнан және Қапшағай, Текелі қалаларынан 1 кандидаттан, облыс орталығы Талдықорған қаласынан 8 кандидат бар. Үміткерлердің 30 пайызы, яғни 8-і әйелдер, 26 пайызы, яғни 7-еуі жастардан құралған, - деді Алматы облыстық партия филиалы төрағасының орынбасары Ж.Жөргенбаев.Шара барысында партия Төрағасы

Н.Назарбаевтың қаулысына сәйкес үстіміздегі жылдың 25 қарашасында Нұр-Сұлтан қаласында бейне байланыс режимінде өтетін «Nur Otan» партиясының кезектен тыс ХХ Съезіне қатысатын делегаттар тізімі жасақталып, облыстық конференцияның қарауына ұсынылды. Саяси Кеңес Бюро отырысында мәселелер толығымен қаралып, тиісті қаулылар қабылданды.

Ғазиз АМАНЖОЛҰЛЫ, «Nur Otan» партиясы Алматы облыстық

филиалының баспасөз хатшысы.

партияның аудан, қалалық филиалдары жанында жұмыс істейді. Қоғамдық кеңес мүшелерінің 80 пайызы барлық деңгейдегі мәслихат депутаттары. 2020 жылдың қаңтар айынан облыс бойынша қоғамдық кеңестің 163 отырысы өткізіліп, 223 ұсыным жолданып, оның 187-сі орындалған.:- Еліміздегі пандемиялық ахуал кезінде

азық-түлік, дәрі-дәрмек бағаларының тұрақтылығына мониторинг жүргізілді. Партиялық бақылау комиссиясының мүшелерімен бірлесіп облыс көлемінде «Жұмыспен қамту 2020 жол картасы» мемлекеттік бағдарламасы аясында тұрғызылып жатқан құрылыс

нысандарның сапалы жұмыс жүргізілуіне, сондай-ақ, мемлекеттік қордан бөлінген қаражаттың тиімді бағытта жұмсалуына мониторинг жүргізілді. Бұл бағытта атқарылған жұмыстар облыстық партия филиалының бақылауында, - деді Серік Мейірханұлы.Эфир барысында оқырман тарапынан

«Қоғамдық кеңестің мақсаты қандай?», «Nur Otan» партиясының мүшелігіне кіру туралы ұсынысты сайт арқылы жіберуге бола ма?» сынды сұрақтар қойылып, сыбайлас жемқорлықтың алдын алу туралы ұсыныстар айтылды. «Nur Otan» партиясы облыстық филиалы жанындағы сыбайлас

жемқорлыққа қарсы іс-қимыл қоғамдық кеңесінің төрағасы Серік Мұқанов сыбайлас жемқорлықты б о л д ы р м а у ғ а бұқаралық ақпарат қ ұ р а л д а р ы , әсіресе, әлеуметтік желілердің септігі көп тиетінін ерекше атап өтті. Осындай тікелей эфирлер келешекте де тұрақты ұйымдастырылатынаны тілге тиек етті.

Ғ. АМАНЖОЛҰЛЫ, «Nur Otan» партиясы

Алматы облыстық филиалының

баспасөз хатшысы.

ОБЛЫСТЫҚ КОНФЕРЕНЦИЯ: ҮМІТКЕРЛЕРГЕ ДАУЫС БЕРІП, НӘТИЖЕЛЕРІ АНЫҚТАЛДЫ

Талдықорған қаласында өтіп жатқан «Nur Otan» партиясы Алматы облыстық филиалының кезектен тыс XXVII конференциясында Мәжіліс депутаттығына үміткерлерге дауыс беру рәсімі өтіп, конференцияға қатысушы делегаттар «Праймериз» ақпараттық жүйесі арқылы 26 үміткерге дауыстарын берді.

Үміткерлер ішінен 140 делегат лайықтыларды анықтап, әрбір делегат бірнеше дауыс бере алды. Яғни, әрбір делегат бір үміткерге немесе тізімдегі барлық үміткерге дауыс беруге мүмкіндігі болды.

Қорытындысында 8 үміткер анықталып, тікелей эфир режимінде өткен конференция барысында нәтижелері көрсетілді. Олардың қатарында:

Ә.Абсеметова, Е. Жасыбаев, Д.Алимбаев, Ж.Тельпекбаева, М. Тажмағамбетова, Д. Дигай, Д.Каримов, К.Нестеров жоғары рейтинг жинап, пікір-

сайысқа қатысқан басқа үміткерлер облыстық мәслихатағы депутаттыққа үміткер ретінде тіркелді.

Ғазиз АМАНЖОЛҰЛЫ, «Nur Otan» партиясы Алматы

облыстық филиалының баспасөз хатшысы.

облысынан делегаттарды сайлауда облысымыздан 30 партияластарымыз бекітілді.

Алда келе жатқан, саяси науқанға орай, партияластарға облыстық сайлауалды штабының басшылығы таныстырылып, партия филиалының төрағасы А.Баталов бірқатар тапсырмаларды жүктеді. Штаб құрылып, 39 адаммен бекітілді.

Соңғы мәселе партиялықтар облыстық Саяси Кеңес құрамына өзгеріс енгізуін қарап, Қаулы жобасы бекітілді.

Ғазиз АМАНЖОЛҰЛЫ, «Nur Otan» партиясы Алматы

облыстық филиалының баспасөз хатшысы.

4 №41 (550) жұма, 20 қараша, 2020 жыл www.bsh.kz

Қазіргі кезде жастардың белгілі бір бөлігі компьютерлік интернет –

тәуелділігінің ықпалында, ал бұл қатерлі психикалық ауру болып табылады. Барлығымыз білетіндей бұл мәселенің қауіптілігі мен маңыздылығын түсініп, бүкіл әлем дабыл қағуда. Ғаламтор желілірінің неготивті әсері кәмелетке толмағандардың яғни мектеп жасындағы оқушылардың психологиясына кері әсерін тигізетіні айдан анық. Қазіргі қашықтықтан оқыту кезіндегі оқушылардың компьютерлік интернетке тәуелділігін екі есеге арттырып отыр. Осы орайда Еңбекшіқазақ ауданындағы Сарыбұлақ орта мектебінде қашықтықтан білім алып отырған оқушылармен мектеп психологы М.Т.Накышбекова «Ғаламтордың жастар психологиясына әсерінің себептерін анықтау, оны шешу жолдары» тақырыбында жоғарғы сыныптар арасында ZOOM бағдарламасыменонлайн жиын өткізіп, психологиялық кеңес берді.

Жиынның мақсаты: мектеп оқушыларын ғаламтор желілеріндегі неготивті әсерінен алыстату.

Мектеп психологы жиынға қатысушыларды төмендегі кеңестерге назар аударуға шақырды.

«Білімді ұрпақ – жарқын болашақ кепілі». Еліміздің алпауыт мемлекеттердің қатарынан қалыспай заман ағымына сай өсіп дамуықазіргі жастарға тікелей қатысты. Барлығымыз білетіндей техникалық даму қарқынды белең алып тұрған кезде, жаңашылдықтан құр қалмай, меңгерген өте тиімді. Дегенмен, сол мүмкіндіктерді өз өмірімізге дұрыс бағытта пайдалана білуге дағдылану тіптен тамаша. Қазіргі кезде өздерің білетіндей еңбектеген баладан, еңкейген кәріге дейін интернеттік қызметке тәуелді. Оның бірден-бір дәлелі онлайн сабақ. Онлайн сабақты білім алушы өз бетімен жүргізетін болғандықтан, күн тәртібін жасау басты міндет болып табылады. Күн тәртібіндегі ережелерден ауытқымаңыз. Күн тәртібіндегі ережелер интернетке тәуелділікті де азайтады. Яғни, сабақ

ОҚЫҢЫЗ

СТУДЕНТТЕР ҚАҒАЗБАСТЫЛЫҚПЕН ҚОШТАСАДЫ

ADAL BILIM жобалық кеңсесінің басшысы Талғат Нәрікбаев жоғары білім беру саласындағы сыбайлас жемқорлықпен күресте технологиялық мүмкіндіктерді пайдалануды ұсынды, деп хабарлайды egemen.kz.

ШАРУАСЫ ШАЛҚЫҒАН ҚОЖАЛЫҚ

Өңірдегі ірі шаруашылықтың бірі – «Ырыс». Бұл шаруашылықтың негізгі кәсібі – Зеңгі баба төлін өсіру. Бүгінде «Ырыс» шаруашылығында 1000 бас мүйізді қара бар. Оның 200 басы бордақыға орналастырылған. Шаруашылық жұмысын дөңгелету үшін 6 пайыздық мөлшермен 100 млн. теңге несие алған. Шаруашылық жем-шөпті өздері даярлайды, сол үшін де 15 адамды жұмыспен қамтып отыр. Мұнан бөлек, мемлекеттен 3 млн. субсидия алып отыр. Бір қызығы шаруашылық бүгінде ет өнімін базар бағамынан төмен бағамен өз сауда нүктелерінде сатады. Жылына 130-150 тонна ет өндіретін қожалық дайын өнім өндіруді де қолға алмақ.

- Мал шаруашылығы – қазақтың ата кәсібі. «Асық ойнаған - азар, доп ойнаған - тозар, бәрінен де мал бағып, кәсіп еткен озар» демей ме баба жұрт. Шаруа қожалығының өнімін аудан халқынан бөлек, өзге өңірлер де пайдаланады.

Ауылшаруашылығы экономиканың негізгі тірегі. Бұл сала мемлекет қолдауынан кенже қалып жатқан жоқ. Қазір шаруашылығын дөңгелетемін деген жан мемлекеттік бағдарламалар арқылы кәсібін дөңгелете алады. Жуырда «Nur Otan» партиясы Алакөл аудандық филиалы төрағасының бірінші орынбасары Қайрат Көкебаев аудандағы шаруасы шалқыған шаруа қожалықтарын аралап, олардың тындырымды жұмысымен қожалық өкілі Назымбек Мырзалиев таныстырды.

ҚАУІПСІЗ ИНТЕРНЕТ. ҒАЛАМТОРДЫҢ ЗИЯНЫ ТУРАЛЫ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ КЕҢЕС ӨТКІЗІЛДІ

Алматы облысының дене тәрбиесі, спорт, алғашқы әскери дайындығы және қосымша білім берудің ғылыми-тәжірибелік орталығының көркем және эстетикалық шығармашылықты дамыту бөлімі 2020 жылдың қыркүйек айынан бастап республикалық іс-шаралар өткізу барысында көптеген жетістіктерге жетуде. Атап айтсақ, 23-24 қыркүйек күндері аралығында «Ақ шағала» республикалық хореографиялық

ӨНЕР ӨРІСІфестиваль-байқауы өтті. Жамбыл ауданы, Ұзынағаш ауылы өнер мектебінің «Ақ бота» би тобы, Жетекшісі: Нажатова Балауса Бақытжанқызы «Бидің ұлттық дәстүрін сақтағаны және дамытқаны үшін» номинациясымен және музыкалық бумбокс сыйлығымен марапатталды.

6-8 қазан күндері аралығында Балалар музыка мектептерінің және өнер мектептерінің білім алушылары 53– жас музыканттардың республикалық фестиваль-байқауында Талғар қаласы, балалар музыка мектебінің оқушысы Отарбаева Сабина Бауыржановна «Әртістілігі үшін» номинациясымен марапатталып, смарт сағат сыйлығына ие болды.

14-қазан «Алтын қазына» көркем және сәндік-қолданбалы өнер бойынша балалар шығармашылығының облыстық көрме-байқауы өткізілді.

14-16 қазан күндері аралығында «Менің Отаныма-менің бастамам» республикалық шығармашылық жобалар байқауында «Жаңғырту полюсі» номинациясында Райымбек ауданынан Сәкен Альбина ІІ орын алды, планшет сыйлығына ие болды.

«Алтын қазына» көркем және сәндік қолданбалы өнер бойынша балалар шығармашылығының республикалық көрме-байқауында Кеген ауданынан Мәлікқызы Мөлдір «тоқыма бұйымдарын дайындау: гобелен, батик, киіз басу, құрақ пластикасы» номинациясында ІІІ дәрежелі дипломмен марапатталып, сыйлыққа ие болды.

10-12 қараша күндері аралығында «Мамандықтар әлемін ашамыз» республикалық форумында Талдықорған қаласындағы Оқушылар сарайының жеткіншегі Дүйсенбекқызы Елігай «Мамандық таңдайтын уақыт» - видеоблогерлер байқауы» номинациясы бойынша 3-орын жеңіп алды және «Бумбокс» сыйлығына ие болды.

Асель КАШАКБАЕВА, Көркем-эстетикалық шығармашылықты

дамыту бөлімінің әдіскері.

уақытында сабақты орындау, ойын ойнауға белгілі бір уақыт мөлшерін тағайындау, денсаулыққа баса назар аударып, таза ауамен тыныстап, дене жаттығуларын жасау, үй шаруасына көмектесу де аса қажет. Өзіңізге жаңа қызығушылық не хобби ашыңыз.Жалпы интернеттің орнын баса алатын бір қызығушылық табыңыз. Білім деңгейіңізді көтеріңіз. Өзіңіздің тұлға болып қалыптасуыңызға қазірден іске кірісіңіз. «Жасыңда алған білімің, тасқа басқан таңбадай» деген мақалды өзіңізге ұран етіп алыңыз. Себебі, білімсіз күніміз жоқ екендігі айдан анық екендігін психолог өз кеңесінде айтып өтті.

Оқушыларға осындай кеңестер бере отырып, тест сұрақтары таратылып, олардан тұшымды жауап алынды. Оқушылар жиынға қатысу барысында белсенділік танытып, өз пікірлерін білдіріп отырды.

«Дені сау ұрпақ – ұлт болашағы». Олай болса, денсаулық үшін күрес әрбір адамның міндеті. Сол міндетті жас буынға насихаттау педагогтардың басты парызы. Әлеуметтік өмірді жақсарту, бос уақытты тиімді өткізу, денсаулықты сақтау және оны нығайту әрбір азаматтың өз қолында.

М.НАҚЫШБЕКОВА, мектеп психологы, Сарыбұлақ орта

мектебі, Еңбекшіқазақ ауданы, Алматы облысы.

Оның айтуынша, академиялық қызметін ХҚКО (ЦОН) форматына көшірген оқу орындарында сыбайлас жемқорлық факторлары азайған. Бірақ бұл тәжірибе де бүгінгі күні ескірген және онлайн-форматқа толық көшуді талап етеді.

«2014 жылы еліміздегі алғашқы жоғары оқу орны болып KAZGUU студенттері үшін ХҚКО ашты. Бір кабинетке барлық қызметтер біріктіріліп, электрондық кезек ұйымдастырылды (студенттік мұрағат, офис-тіркеуші, бухгалтер, заңгер – барлығы 8 адам). Оқу орнының әкімшілігімен тікелей қарым-қатынастан сыбайлас жемқорлық тәуекелдері туындауы ықтимал. Бүгінде КАЗГЮУ студенттері академиялық қызметтер мен оқу процесін ғана емес, өзінің қаржылық балансын да айқын бақылап отырады. Барлық мүмкіндіктері бар мобильді қосымша даярладық», – деді ADAL BILIM жобалық кеңсесінің басшысы Талғат Нәрікбаев.

Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл

агенттігінің төрағасы Алик Шпекбаев мобильді қосымша тәжірибесін оң бағалап, барлық басқа оқу орындарын оны пайдалануға шақырды.

«Уақыт бәрін тез өзгертеді. Еліміздің үздік университеттерінің бірі KAZGUU электронды форматқа көшті. Студенттер қағазбастылықтан арылып, өз уақытын үнемдеуі керек және тиісінше барлығы қашықтан электрондық форматта болуы тиіс. Әсіресе колледждер мен жоғары оқу орындарында», – деп атап өтті Алик Шпекбаев.

Талғат Нәрікбаевтың айтуынша, мұндай шешімді өз қызметінің сапасы мен ашықтығын арттыруға ұмтылған еліміздің кез келген жоғары оқу орны жасай алады. Академиялық мәселелерді шешу үшін студентке университет әкімшілігімен байланыс орнатудың қажеті жоқ.

Бұл туралы ол Қазақстандағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы білім берудің проблемалары мен перспективаларын талқылау жөніндегі кеңесте мәлімдеді.

БШ ақпарат.

Себебі, «Ырыстың» өнімі базар бағамынан әлде қайда төмен. Мұндай қожалықтарға қолдау білдіру арқылы – ауылшаруашылығының тамырына

қан жүгіртеміз, - деді Nur Otan» партиясы Алакөл аудандық филиалы төрағасының бірінші орынбасары Қайрат Көкебаев.

Шаруа қожалық мемлекет қолдауы негізінде өрісін әрі қарай кеңіте түспек. Өйткені, қолдау бар да – өркендеу бар.

Ғ. АМАНЖОЛҰЛЫ, «Nur Otan»

партиясы Алматы облыстық

филиалының баспасөз хатшысы.

ЗАМЕЧАТЕЛЬНЫЕ ЗЕМЛЯКИ 5№41 (550) жұма, 20 қараша, 2020 жылwww.bsh.kz

ГДЕ ПО КРАЮ, ГДЕ ПО КАРНИЗУ…Дорогие мои земляки… Каждый из вас оставил заметный след в меру своих творческих задатков,

таланта, совести и чести. Один – участник Великой Отечественной войны и труженик сферы автотранспорта, второй-ученый, специалист медицинской электроники, третий – зодчий. Жизнь и труд каждого из трех героев моего рассказа прошла перед моими глазами, с ними я был знаком не весть с каких времен. И с горечью на сердце приходится говорить о них в прошедшем времени, потому как у каждого своя судьба, свой срок пребывания в этой жизни на этой земле.

И с каждым годом реже свет, Река времен уже по плечи.

Как написал не твой поэт:Иных уж нет, а те далече.

III

Архитектор-градостроитель призван создавать наилучшие условия для жизни не только своих современников, но и будущих

поколений.И.В.Жолтовский.

Вадим Терентьевич Хван (1951-1998) – архитектор, лауреат Государственной премии Казахской ССР им. Ч.Валиханова, академик и член Международной академии архитектуры стран Востока, заслуженный архитектор Казахстана.

20 апреля 1951 года в семье кызылординцев Терентия Хван – профессионального архитектора и педагога Людмилы Хван родился сын, которого нарекли Вадимом. В энциклопедии имен указывается, что значение этого имени вызывает споры среди ученых. Одни исследователи считают

его персидским, другие, а их большинство склонны к утверждению, что имя происходит от древнерусского слова «вадити», иначе сеять смуту, спорить, обвинять, клеветать; или даже, это сокращенная форма имени Владимир.

Обычно Вадимы – здоровые, общительные, жизнерадостные дети. Они и учиться горазды, и необычайно трудолюбивы и целеустремленны. Из Вадимов получаются неплохие руководители.

Жизнь и судьба Вадима Терентьевича Хвана постоянно находили подтверждения всем этим психолого-нравственным характеристикам, как в юности, так и в зрелые годы.

С раннего детства у Вадима появилась тяга к рисованию, благо, что в доме никогда не переводилась бумага и карандаши. Уже на первом осознанном рисунке Вадик старательно «выстроил» большущий дом. У родителей родилась вполне осознанная мечта, что в будущем сын выберет профессию папы – станет архитектором. И уже то, что будучи школьником Вадим попросился в изостудию средней школы, расположенную в поселке Уштобе, на правом берегу реки Каратал, в семье всячески приветствовалось. Сюда, к Геннадию Александровичу Медведеву, недавнему выпускнику Душанбинского художественного училища и организатору изокружка, а затем изостудии приходили ученики из всех классов собственно школы, но и дети со всего поселка. И все же основной костяк составляли подростки квартала, где жили Петр Кривенко, Манат Бейсембай, Малик Оспанов и восьмиклассник Вадим Хван. Все они, как и другие кружковцы, были влюблены в живопись, графику, конечно, мечтали стать профессиональными художниками, а если – нет, то хотя бы разбираться в тонкостях изобразительного искусства на правах преданных любителей.

И вот что интересно… Его папу перевели на должность главного архитектора в областной центр. В Талдыкоргане Хванам дали квартиру. Привязанность к изостудии, а если хотите, верность школьной дружбе, а также учителю и наставнику заставили Вадима до окончания средней школы постоянно, по расписанию занятий изостудии, ехать на велосипеде в Уштобе, всякий раз преодолевая расстояние в 46 километров.

Да и его вхождение в мир искусства началось со школьных рисунков. Не по годам серьезный и вдумчивый, он живо интересовался архитектурой, непременно расспрашивал Маната Бесембая, к тому времени ставшего студентом московской архитектурной школы, о предметах, которые изучаются в столичном учебном заведении, особенностях вступительных экзаменов.

Выпускник талдыкорганской средней школы №2 им. Ленина 1970 года, Вадим Хван узнал, что в Ленинграде срок сдачи вступительных экзаменов начинается намного раньше, чем в Москве, потому принял решение начинать с города на Неве. Родители в этом его решении горячо поддержали.

И вот вчерашний казахстанец блестяще сдал вступительные экзамены в Ленинградскую архитектурную школу. На долгих пять лет он становится ленинградцем, да еще каким: с отличием окончил школу в 1975 году с рекомендацией в целевую аспирантуру.

Потом были интереснейшие студенческие годы, но уже в Ленинградском институте живописи, скульптуры и архитектуры имени И. Репина при Академии художеств.

По завершении образования Вадим Хван возвращается в родной Казахстан и начинает трудиться в проектных организациях Алматы.

И тут прослеживается весьма интереснейший факт: друзья уштобинцы, воспитанники изостудии педагога Г.А. Медведева, как один все стали архитекторами! Открывший плеяду талантливых зодчих Манат Бейсембай окончил Московский архитектурный институт, Петр Кривенко, Малик Оспанов и Вадим Хван – выпускники разных лет Ленинградского института живописи, скульптуры и архитектуры имени И. Репина при Академии художеств СССР.

Дух новаторства молодого и талантливого

творческого специалиста В. Т. Хвана заключался в том, что архитектура в высшем её понимании – это сооружение, которое украшает, а украшение, которое строят. И время показало: это и есть отличительная черта многих проектов выдающегося зодчего от Бога – Вадима Хвана. Ведь за более чем десятилетний период активной творческой деятельности в проектном институте «Алма -Атагипро-гор» (ныне ТОО ГИ «Алматыгипрогор-1») он выполнил ряд объектов в области жилищно-гражданского строительства.

Может быть вершиной его, Вадима Хвана, и Малика Оспанова (трагически погиб в сентябре 1990г.) и стал авторский проект комплекса лечебно-оздоровительных бань «Арасан», занявших в Алматы место устаревших, сполна отслуживших уже своё бань по улице Октябрьской.

«Подкупающе красив его план, который служит как бы партитурой для развертывания интересных пространств», - говорит М. Бейсембай, архитектор, член Союза журналистов РК, почетный академик МААСВ, профессор МААМ (Москва).

Вспоминает Султан Джиенбаев, почетный президент Международного фонда им. Д. Кунаева:

Главным архитектором проекта "Арасан" выступил ныне покойный Вадим Терентьевич Хван. Те пять лет, что строился «Арасан», стали для него периодом настоящего творчества. Он (а ему тогда не было и тридцати) изучил практически всю мировую литературу, посвященную такого рода объектам, начиная с римских терм. Строительство объекта, которому предстояло стать одной из самых ярких достопримечательностей Алматы, первый секретарь ЦК Компартии Казахстана Д. Кунаев курировал лично.

В начале 80-х годов в Алматы был сооружен один из самых крупных лечебно-оздоровительных банных комплексов - «Арасан». Он стал одним из последних проектов блестящего «кунаевского» периода казахстанской архитектуры.

Vox Populi выяснил, как было построено это красивое самобытное здание.

Проектирование комплекса «Арасан» началось в 1979 году. В то время в миллионной Алма-Ате наблюдался дефицит общественных бань - по советским стандартам на 1000 жителей

должно было приходиться 3 банных места, в реальности же их было только 1,6. Первоначально рассматривался вариант строительства трех отдельных бань. После того, как был изучен опыт строительства и эксплуатации подобных сооружений как в СССР, так и за рубежом, проектировщики пришли к выводу, что строить три отдельные бани не очень эффективно. Был предложен более перспективный вариант - строительство целого комплекса сооружений с различными типами бань, лечебных учреждений и помещений бытового обслуживания. По плану комплекс должен был вмешать 350 человек единовременно и обладать пропускной способностью в 3200 человек в день. Общая стоимость такого амбициозного проекта составила 9 миллионов рублей.

Один из архитекторов проекта, директор проектного института «Алматыгипрогор-1» Тулебаев Копсекбай Раткулович в свое время рассказал историю строительства комплекса «Арасан»:

- В то время между Ташкентом и Алма-Атой была конкуренция во всем. Когда в 1974 году в Ташкенте построили масштабный комплекс восточных

бань, стало понятно, что скоро нечто подобное появится и у нас. Так и случилось. В 1979 году Министерство жилищно-коммунального хозяйства Казахской ССР и Горисполком Алма-Аты приняли решение построить баню. Нам выделили участок на пересечении улиц Тулебаева, Карла Маркса (Кунаева) и Октябрьской (Айтеке би), где стояли деревянные русские бани. Участок выбрали с учетом удобного расположения здания, его равноценной доступности для жителей различных районов города. Комплекс «Арасан» должен был завершить застройку центра города и органично вписаться в окружающее пространство. Форму сооружения определили с учетом рельефа местности, функциональных особенностей различных павильонов и наличия на этом участке районной подстанции, которую нельзя было сносить. В итоге сооружение состоит из трех павильонов, примыкающих друг к другу и образующих букву «П».

Над проектом работала группа архитекторов «Гипрогора». Главный архитектор - талантливый

Продолжение. Начало № 40.

зодчий Вадим Хван, главным инженером стал Виктор Чечелев, а Копсекбай Тулебаев выступил в качестве главного конструктора. Помимо них, над банями работали М. К. Оспанов и В. А. Ищенко.

- В те годы просто не существовало четких требований к подобным сооружениям. Строительные нормы были прописаны только для русских и финских бань, но не для восточных. Нам пришлось изучать опыт предыдущих поколений. Мы ходили в библиотеку Академии наук и читали все, что там есть по баням. Архитекторы ездили в командировки в Баку, Ереван, Ленинград. Посещали знаменитые Сандуновские бани в Москве и всемирно известные Бани Геллерт в Будапеште. Для планировки и отработки технологии пришлось углубиться в историю. Мы изучали макеты средневековых сооружений, обнаруженных при раскопках в Туркестане и Отраре, замеряли температуру воздуха в старинных банях, работающих в Узбекистане. В итоге баня «Арасан» объединила в себе опыт множества народов и поколений.

В облике «Арасана» удачно сочетаются национальный стиль и современные формы. В образе «Арасана» прослеживаются черты, характерные для традиционной восточной архитектуры. Основной признак - явный контраст между прямоугольными конструкциями и купольными помещениями. Идея единства противоположностей подчеркнута контрастом между аскетичным оформлением фасада и богато украшенным, хорошо освещенным внутренним пространством.

При строительстве и отделке не пожалели средств и материалов на внутренний декор. Некоторые материалы были заказаны за рубежом - кафель, знаменитую метлахскую плитку, доставили из Чехословакии и Болгарии. Стены моечных залов украшались изящными керамическими мозаиками. Полы и суфы в восточных банях были отделаны мрамором из-за его гигиенических свойств и способности аккумулировать тепло.

При строительстве комплекса применялись самые современные материалы. Сейсмоустойчивость обеспечивалась железобетонными ядрами жесткости. Морозостойкий кирпич наружных стен был изготовлен специально для «Арасана» на Бурундайском комбинате с использованием болгарского оборудования. При возведении конструкций в помещениях с высокой влажностью использовался бетон повышенной плотности. Активно применялись материалы, обеспечивающие паро- и влагоизоляцию.

Банный комплекс «Арасан» был введен в эксплуатацию в августе 1983 года. Практически сразу после этого, в 1984-м, он был внесен в реестр памятников республиканского значения. Авторам проекта Вадиму Хвану, Копсекбаю Тулебаеву, а также министру строительства К.Н. Мусину была присуждена Госпремия КазССР им. Ч. Валиханова.

За проектирование и строительство комплекса лечебно-оздоровитель-ных бань «Арасан» Вадим Терентьевич Хван был удостоен еще и звания заслуженного архитектора Казахстана. За большие достижения и развитие современной архитектуры он был избран действительным членом (академиком) Международной академии архитектуры стран Востока.

Наш земляк стал участником международного конкурса молодых архитекторов из 22 стран мира под девизом «Пространство для цивилизации ХХI века», организованного Международной академией архитектуры (МААМ) и Международным форумом молодых архитекторов мира на теплоходе «Лев Толстой» во время морского путешествия по маршруту Варна – Афины –Сиракузы – Сплит - Венеция и назад с заходом в порты греческих островов Крит и Родос.

Тогда на конкурсе делегат от Казахстана Вадим Хван вместе с болгарскими архитекторами Румяной Калучиной и Марио Митяевым говорили, что цивилизация ХХI века привлечет себе на службу не только богатства природы, но и интеллект: человек изобретет универсальную оболочку, которая обеспечит его кровом, пищей и одеждой.

После «Гипрогора» Вадим Хван работал главным архитектором проектного института «Росгипроводхоз».

В начале 90-х годах с семьёй он переехал на постоянное место жительства в город Калининград (РФ), но творческих связей с Казахстаном не терял.

Как архитектор В. Т. Хван участвовал в проектировании высотной гостиницы «Казахстан», одного из архитектурных шедевров южной столицы.

Удивительный человек, творческая личность, коим представлялся Вадим Хван в среде архитекторов и художников, пользовался заслуженным авторитетом не только в Казахстане, но и в ближнем и дальнем зарубежье.

Мир его личности: сила в любви, честности и оптимизме, бескомпромиссности и мужестве – всегда будет с теми, кто разделял его человеческие убеждения и творческие идеалы.

В 1996-97-х годах группа архитекторов из Казахстана под руководством Вадима Хван предложила оригинальный проект реконструкции линейного центра Калининграда и смены системы управления градостроительным процессом мэрии. Работы Вадима Терентьевича поражали вне зависимости от их масштабов и значимости. Он к этому стремился и этого достигал.

Вадим Хван часто наведывался в Алматы по делам фирмы. В последний его приезд в южную столицу, он решил заехать в Бишкек (Киргизия) и 24 октября 1998 года погиб в автомобильной катастрофе в районе Курдайского перевала. Трагически смерть специалиста высокого класса на 48-м году жизни вызвала у культурной общественности и архитекторов, знавших В. Т. Хвана со времен СССР, чувство невосполнимой утраты. В. Т. Хван был похоронен в Калининграде.

Однако, все его творческие достижения, здания, в проектировании которых он участвовал, продолжают до сих пор дарить людям радость, удобство и приносить практическую пользу.

Андрей БЕРЕЗИН, писатель-историк.

АТТЕСТАЦИЯ6 №41 (550) жұма, 20 қараша, 2020 жыл www.bsh.kzРУХAНИ ЖAҢҒЫРУ ИДEЯCЫ

ЖӘНE ҰЛТТЫҚ РУХ МӘCEЛECІ

ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНДА АКАДЕМИЯЛЫҚ ҰТҚЫРЛЫҚ БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ ЖҮЗЕГЕ АСЫРЫЛУЫ

Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев Қазақстан Республикасы халқының қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында елімізде төтенше жағдай енгізген болатын. Осыған байланысты еліміздегі барлық мектеп оқушылары қашықтықтан білім алуда.

Қашықтықтан оқыту ұғымын кең мағынада алсақ – бұл тыңдаушылар мен оқытушылардың бір-біріне кеңістікте алыстатылған оқу формасы.

Қашықтықтан оқытуды ұйымдастырудың мынандай формасы бар: онлайн (синхрондық), оффлайн (асинхрондық). Интерактивтілік, бейімділік, ізгіліктілік, модульдік қағидалары қашықтықтан оқыту жағдайында жүзеге асады.

Қашықтықтан оқыту оқу жүйесіндегі жаңа формат болғандықтан, «Білім негізі бастауышта – деп бекерге айтылмаған, себебі алғашында қобалжу болғанын мұғалімдер қауымы жасырмайды. Ұстаз бен ата-ана және шәкірт бірлесе жұмыс жасаса, бұл олқылықтың да орнын толтыруға болады. Жаңаша оқыту жүйесі заман талабына жатады. Оқыту үдерісінде өзгеріс енбейінше, нәтиже де болмайтыны белгілі. Сондықтан жаңа жүйені меңгеру біздер үшін де, оқушыларға да тиімді деп есептеймін. Бұл жүйе оқыту үрдісінің тұтас немесе белгілі бір бөлігі мұғалім мен оқушының жергілікті алшақтығына қарамастан жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялардың көмегімен жүзеге асырылады. Бастауыш сынып мұғалімдері оқушының белгілі дәрежеде білім алуы үшін барлық мүмкіндіктерді (ватсап, интернет желісін, білім платформаларын) пайдалануда. Жаңа білім беру ресурстары қазіргі таңдағы жаңашыл мұғалімнің күнделікті сабақтарды және сабақтан тыс жұмыстарын ұйымдастыруда таптырмас құрал екенін айта кеткім келеді.

Қашықтықтан оқыту- білім алушылармен бетпе – бет ақпарат алмасуға, көңіл – күйлерін білуге мүмкіндік бере алмайды. Дегенмен, осы жаңа әдістің пайдасы да бар. Әр педагог осы талапқа мойынсынып, компютермен жоғары дәрежеде сауатты жұмыс істеуге, ақпаратты құралдармен жұмыс істеуге дағдыланып, сабақ өткізу үрдісінде үйлестіруші де бола алады.

Әр зaмaнның ұрпaққa қoяр өз тaлaбы, өз міндeті бaр. Eл мәдeниeтінің, мeмлeкeттің жүйeлі түрдe дaмуы ұрпaқтың уaқыт тaлaбынa икeмдeлуінcіз жүзeгe acқaн eмec. Ұлттың тaрихи caнacының қaлыптacу нeгіздeрінің өзіндe уaқыт тaлaбынa бeйімдeлу, мәдeни oртaны қaлыптacтыруғa дeгeн ұмтылыcы жaтыр.

Рухaн жaңғыру идeяcы aтa мeкeнмeн ұлттың бір бoлуын, үнeмі ұрпaқ пeн туғaн жeрдің бaйлaныcуын, aдaм мeн тaбиғaттың тұтacтығын нeгіздeйді. Рухaни жaңғыру ұлттық бoлмыcтың нeгізіндe мeмлeкeт өміріндe қaлыптacaтын интeллeктуaдық өріc. Oл жeкe aдaмды, ұрпaқты, ұлтты, хaлықты тaбиғaттaн, өзінің төл бoлмыcынaн aжырaтып aлып кeтпeйді, кeріcіншe өз бoлмыcының әлeумeттік рухaни нeгіздeрін caқтaй oтырып oны нығaйтуғa, қoрғaуғa, caқтaп қaлуғa ықпaл eтeтін ұғым, ұлттық дeңгeй, бір ұрпaқтың мeмлeкeттің тaрхы мeн бoлaшaғы aлдындa жacaйтын, қoл жeткізeтін жeтіcтігі.

Бүгінгі ұрпaқ үшін рухaни жaңғыру ұлттық қacиeттeрінe иe бoлу жәнe мәдeниeттілікті, eңбeк пeн білімді иeлeніп, кeз-кeлгeн игілікті іcкe ынтa мeн жігeрді тaнытып, қaбілeттілікті көрceтe білу, өмір жoлындa өз іcінe aдaлдық тaнытып, өзінe бaғындырғaн құндылықтaрды хaлықтың игілігінe aйнaлдырa aлaтын дeңгeйгe қoл жeткізу, coл aрқылы мeмлeкeтінің мүддecінe, ұлтының бoлмыcынa күш бeру. Eлбacы aйтқaндaй, «Ұлт нeмece жeкe aдaм нaқты бір мeжeгe бeт түзeп, coғaн мaқcaтты түрдe ұмтылмaca, eртeң іcкe acпaқ түгілі, eлді құрдымғa бacтaйтын пoпулиcтік идeoлoгиялaр пaйдa бoлaды».

Рухaни жaңғыру ұлт пeн oның өкілі жeкe aдaмның кіcілік тaбиғaтынa тәуeлді. Ұлттық caнaдa шынaйылық, турaлық, ұқыптылық oрын aлмaca әлeумeттік oртaның дaму күші әлcірeйді. Ocы ceбeптeн тaрихтың тәжірибecінeн, уaқыттың eлeгінeн өткeн құндылықтaр caқтaлып, aдaмның қoғaмдық oртaдaғы іc-әрeкeті, қoғaмдық пcихoлoгия coнымeн рeттeліп, кeз-кeлгeн eл мүддecінe қaжeт нәрce прaгмaтикaлық жәнe рeaлиcтік принциптe зeрдeлeнуі тиіc. Қaзaқ ұлтының aтa мeкeн кeңіcтігін игeру, қoрғaудaғы ұcтaнымы дa ocы қaғидaмeн жүзeгe acып oтырғaн.

Ұлтынa, нәcілінe, ceнімімeн нaнымынa, caяcи көзқaрacымeн ұcтaнғaн бaғыт- бaғдaрынa, т.б. eрeкшeліктeрінe қaрaмacтaн рecпубликaмыздың әр бір aзaмaты өзі өмір cүріп, aуacын жұтып, игілігін пaйдaлaнып oтырғaн мeмлeкeтін “Туғaн eлім, Oтaным” дeп тaнуы қaжeт. Мeмлeкeткeecімін бeріп oтырғaн ұлттық caлт - дәcтүрлeрінe құрмeтпeн қaрaу, oның тілі мeн ділін, дінін cыйлaу, зaңдaрынa бaғыну, рәміздeрін aрдaқтaп, жeтіcтіктeрінe шaттaну- қoғaмның әрбір мүшecінің пaрызы. Әңгімe бoлп oтырғaн мәceлe төңірeгіндe үлкeн мәceлeлeр бaр. Өйткeні, рecпубликa хaлқының бүгінгі бacым көпшілігін құрып oтырғaн жұртшылық, aтaп aйтқaндa - жacтaр, өз eлінің тaрихы мeн гeoгрaфияcынaн, ұлттық бaтырлaры мeн біртуaрдaрынaн гөрі шeтeлдік эcтрaдa жұлдыздaрын жaқcы білeді. “Aмeрикaндықтaр өз eлдeрінe қaтыcты нәрceнің бәрін дүниe жүзінің eң үздігі дeп eceптeйді: мeмлeкeттік рәміздeрін - ту, eлтaңбa, әнұрaннaн бacтaп, шaйнaйтын caғызғa дeйін”. Coндықтaн дa Құрaмa Штaттaрдың хaлқы өз билeушілeр “ иcлaм әлeмінeн төніп тұрғaн қaтeргe” қaрcы жүргізіп жaтқaн импeриялық coғыcынa дa қoлдaу көрceтіп, әлeм aлдындaaқтaп шығуғa дaяр. Яғни, бұл шeтeлдік, нaқты ocы жaғдaйдa aлғaндa aмeрикaндық пaтриoтизмнің үлгіcі.

"Туғaн жeр" бaғдaрлaмacы бoйыншa білім бeру caлacындaaуқымды өлкeтaну жұмыcтaрын жүргізу aрқылы экoлoгияны жaқcaртуғa жәнe көптeгeн eлді мeкeндeрді aбaттaндыруғa бaca мән бeрeoтырып, жeргілікті жeрлeрдeгі мәдeни жәнe тaрихи ныcaндaрды мeн ecкeрткіштeрді қaлпынa кeлтіру жұмыcтaры жүргізілeтін бoлaды.

Жac жeткіншeктeрді Oтaнын cүюгe тәрбиeлeудeaқын, жырaулaрдың тaғылымдaрын oқытудың мәні зoр.Қoрқыт aтa жeткіншeк, жac өcпірімдeрдің жaнымeн қoca тәнінің шынығуынa, eлі мeн жeрін жaн- тәнімeн cүйіп, ocы қacық қaны қaлғaншa жaудaн қoрғaйтын жaужүрeк бaтыр бoлғaнын aңcaйды. ХІХ ғ 30-40 жылдaрындa Қaзaқcтaнның бaтыcaймaқтaрын мeкeндeгeн aқын жәнe бaтыр Мaхaмбeт Өтeміcұлы мeн

ҚАШЫҚТЫҚТАН ОҚЫТУ- УАҚЫТ ТАЛАБЫ

Кез-келген заманауи ұйымның стратегиялық мақсаттарына жету үшін қажетті негізгі ресурстарының бірі – оның қызметкерлерінің зияткерлік капиталы. Зияткерлік капитал жоғары оқу орны – университет сияқты күрделі ұйымның жұмыс істеуі мен дамуында ерекше мәнге ие болады. Университеттің зияткерлік капиталын қалыптастыру, сақтау және дамыту жоғары оқу орнының барынша әлеуметтік тиімділігіне қол жеткізуге мүмкіндік береді.Университет оқытушыларының академиялық ұтқырлығы жоғары оқу орындарының білім беру және зерттеу қызметінің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады, олардың жеке зияткерлік капиталы мен университеттің зияткерлік капиталын дамыту факторы болып табылады.

Жаратылыстану және техникалық факультеттерде халықаралықжәне ішкі академиялық ұтқырлық қызметін ұйымдастыру және іске асыру студенттер мен ПОҚ үшін білім беру сапасын жоғарылатуға, Қазақстандағы және шетелдегі университеттерінің рейтингтерінде оңтайлы көзқарасты қалыптастыруға бағытталған. Соңғы жылдарыкафедрада шетелдік және республикамыздың жетекші университеттерінің білікті оқытушыларын дәріс оқуға шақыру үрдісі жолға қойылған.

2015 жылдан бері 5В011300-Биология, 5 В 0 11 2 0 0 - Х и м и я , 5 В 0 6 0 8 0 0 - Э к о л о г и я мамандықтарының білім алушыларына Словакия, Польша, Эстония, Түркия мемлекеттерінің беделді университеттерінен профессорлар академиялық ұтқырлық бағдарламасы аясында дәріс оқыды.

2019-2020 оқу жылында Mevlana халықаралық академиялық алмасу аясында Түркия мемлекетінің Hacettepe университетінің (Анкара қаласы) профессоры Селим Санин және Улудаг университетінің профессоры Емин Атасой білім алушыларға дәріс оқыды. Сонымен қатар, жаратылыстану және техникалық факультеттерінің ПОҚ үшін ғылыми семинар өткізді.

2019-2020 оқу жылында ішкі академиялық ұтқырлықтыжүзеге асырумақсатында 5В060800 – «Экология» мамандығының білімгерлеріне дәріс оқу үшін Агрономия және техникалық пәндер кафедрасы Сарсен Аманжолов атындағы Шығыс-Қазақстан Мемлекеттік университетінен биология ғылымдарының кандидаты, доцент, биология кафедрасының меңгерушісі Алмаш Анашбаевна Китапбаеваны шақырды. Ал 2020-2021 оқу жылында ішкі академиялық ұтқырлық аясында 6В05201 – «Экология» білім беру бағдарламасының 2 курс

Педагог ретінде айтарым, әр өзгерістің өзіндік жақсы жақтары бар. Яғни, қашықтықтан оқыту жүйесінің рөлі білім сапасы үшін өте жоғары, себебі бұл жүйе арқылы мұғалімдеріміз бен оқушыларымыз ғылыми және шығармашылық жұмыстарын жетілдіруге, өздерінің білімдерін шыңдауға зор мүмкіндік алады. Осындай сан қырлы, әрі күрделі мәселелерді жүзеге асыруда бастауыш сынып мұғалімдерінің атқарар рөлі өте зор. Оларға әрі ауыр, әрі жауапты міндет жүгі жүктелген, ол: оқу бағдарламасының құрылымын дайындайды; оны қашықтықтан білім беру жүйесімен астастырып бейімдейді; оқу үрдісінің барысын қадағалап , тапсырмаларды орындау барысында оқушының өз бетімен бақылау - пысықтау жұмыстарын орындау жөнінде ұсыныстар береді. Бұл ретте қашықтықтан оқыту жүйесінің әдістерінде көрсетілгендей көңіл-күй, психологиялық қарым-қатынас та назардан тыс қалмауда.

Сөз соңында, өзінің ұлағатты сөздерінің бірінде орыстың педагогтарының бірі К.Д.Ушинский заман талабына сай, әрбір ұстаз өз білімі мен біліктілігін жетілдіріп, ескі бірсарынды сабақтардан жаңа талапқа сай инновациялық технологияларды күнделікті білім беру барысында қолданса, өткізілетін сабақтың тиімді, қонымды болатындығын айтқан болатын. Сондықтан жаңа форматтағы қашықтықтан оқыту жүйесі тек ұстаздар қауымы үшін ғана емес, ата-аналар мен оқушыларға да пайдасы бар. Еліміздің алдағы уақытта өркениетті мемлекеттер қатарынан көрінуі, білімді әрі білгір ұрпақты тәрбиелеу заман талабына сай білім алудан, жаңашылдықтан бастау алатынын айтқым келеді.

Міне, осындай күрделі де қызықты, жауапкершілігі мол мамандықты таңдап, әлемде болып жатқан уақытша қиын- қыстау кезде жалықпай, мойымай еңбектеніп жүрген әріптестеріме алғысым шексіз! Қашықтықтан оқыту барысында бірігіп, ұйымшылдықпен атқарылған жұмыстардың оң нәтиже беруі де білікті ұстаздарымыздың үлесі екені сөзсіз.

Бота РГЕБЕКОВА,бастауыш сынып мұғалімі, «Абай

атындағы №1орта мектеп – гимназиясы» КММ, Талдықорған қаласы.

oның жeрлecі Иcaтaй Тaймaнoвтың eрліктeрі eлі үшін күрecудe жәнe туғaн хaлқынa қызмeт eтудe интeрнaциoнaлдық жәнe пaтриoттық тәрбиeнің жaрқын үлecі бoлaды.

Білім нeгіздeрін мeңгeруші шәкірттeр үшін Әбу Нacыр Әл- Фaрaбидің өз бacы дa, eңбeктeрі дe тeңдecі жoқ өнeгe. Oл өзінің туғaн жұртын, кір жуып кіндік кecкeн кeң дaлacын жaнындaй жaқcы көріп, бaрыншa қacтeрлeп өткeн нaғыз пaтриoт ғaлым eді. Coнымeн қaтaр әлeмдік oзық мәдeниeттің шoқ жұлдыздaры: Ш.Уaлихaнoв, Ы. Aлтынcaрин, A.Құнaнбaeв eңбeктeрінің ұрпaқ тәрбиecінe қocaр үлecі мoл. Ocы ғacырдың бacындa тәлімдік oй пікірмeн бaршa қaзaқ дaлacын дүр cілкіндіргeн Ш.Құдaйбeрдиeв, A.Бaйтұрcынoв, Ж.Aймaуытoв, М.Дулaтoв, М.Жұмaбaeвтaрдың пeдaгoгикaлық тұжырымдaры өмір шeңдігімeн жұртты қaйрaн қaлдырaды.

Жeткіншeктeрді интeрнaциoнaлдық жәнe пaтриoттыққa, Oтaнын cүюгe, eлін қoрғaуғa бұрынғы Кeңec Oдaғы кeзeңіндe жүргізілгeн іc шaрaлaрды жoққa шығaруғa бoлмaйды. Мыcaлы, 1986 жылғы жeлтoқcaн oқиғacы турaлы aйтпaуғa мүмкін eмec, дeceк тe КeңecOдaғының ыдырaуы, aлғaшқы кeздeгі хaлықтың бeлceнділігі, aртыншa өмір cүру дeңгeйінің төмeндeп кeтуі, экoнoмикaдaғы дaғдaрыc құбылыcы aдaм көңіл-күйінe әceр eтті. Жaңa құрылып жaтқaн Қaзaқcтaн Рecпубликacынaoның нaрықтық экoнoмикaғa өтуінe қaлыпты жaғдaй жacaғaн жaлпы хaлықтың қoлдaуы ocы oтaншылдықтың aрқacындa бoлды. Aлaйдa Қaзaқcтaнның Тәуeлcіздік aлуымeн жac өcпірімдeрді тәрбиeлeудe жәнeoлaрды oтaншылдық көзқaрacын қaлыптacтырудa жaңa бaғыт пaйдa бoлды.

Жac ұрпaқты ұлттық бірліккe, Oтaнын, eлін, жeрін cүюгe, ұлттық тәуeлcіз мeмлeкeтті нығaйтуғa өз үлecін қocуғa тәрбиeлeудe көркeм шығaрмaның мaңызы зoр. Көркeм шығaрмaлaрдa пaтриoттық ceзімді aрдaқтaп, бaтырлық, eрліккe мaдaқтaлу, пaрacaттылық , дocтық тәрізді aдaмгeршілік игі қacиeттeр дәріптeлгeн. Бұл тaқырыптa әңгімe, eртeгі, өлeң, жырлaр туғaнын, oлaрдa хaлықтық бaтырлық, eрлік іcтeрді жәнeoны жacaушылaрды aрдaқтaғaнын білугe бoлaды. Eгeр, бaлa жac кeзінeн ұлттық жырлaрымыздың cұлулығын ceзініп, мaзмұнындaғы aдaми құндылықтaрды бaғaлaй білce, oның өз Oтaнынa, хaлқынa, төл өнeрінecүйіcпeншілігі aртaтыны cөзcіз. Aуыз әдeбиeтінің eртeдeн кeлe жaтқaн көлeмді caлacының бірі — eртeгілeр. Қaзaқ хaлқы, oның ішінeн шыққaн дaнaaдaмдaр өз зaмaнының aдaмдaрынa дa, кeйінгі ұрпaқтaрынa дa жaқcы тәрбиe бeруді көздeгeн.Көп eртeгілeрдecурeттeлeтін әділдік пeн жaуыздық aрacындaғы күрec бacтaуыш cынып oқушылaрының пaтриoттық ceзімдeрін oятуғaceптігін тигізeді. Eртeгілeр oқушылaрдың қиялын дaмытып, жaқcы мінeз-құлық қaлыптacтырaды, жaқcыдaн үйрeніп, жaмaннaн жирeнугe шaқырaды, өзінің eлін, жeрін қoрғaуғa, cүюгe тәрбиeлeйді.

Coндықтaн біз — eл қoрғaйтын eр aзaмaттaр тәрбиeлeудe хaлықтың дәcтүрлік тәжірибecін мeктeп тaбaлдырығындa қaзіргі әcкeри тәрбиecaлacынa тeрeң eнгізіп, жaуынгeрлeрдің қaзaқ бaтырлaрының eрлік іcтeрін oқып, үйрeнуінe бaca нaзaр aудaрcaқ, coндaй-aқ cөз құдірeтін түcіну- eр aзaмaт үшін кeрeк бoлca, мұның бәрі жaуынгeрлeрді caбырлылыққa, ұcтaмдылықкa үйрeтіп, oтaнды cүю тәрбиecінe өзіндік үлecін қocaры дaуcыз. Oқушылaрғa пaтриoттық тәрбиe бeру бaрлық пәндeрдің үлecінe жaтaды. Coндықтaн пәнгeoқушылaрдың ынтa-ықылacын, қызығушылығын aрттыру үшін әр түрлі жaңa әдіcтeмeлік тeхнoлoгиялaрды қoлдaнып caбaқ өткізу тиімді.

Туғaн жeрін ұмытпaйтын aдaм туғaн eлін қaдірлeйді. Eлді қaдірлeу туғaн жeрдің рухын бoйғa cіңіріп өcудeн бacтaлғaн. Coндықтaндa eлдe туып, eлдe тұрып eлгe жaны aшымaғaн aдaм зиялылaр қaтaрындa бoлғaн eмec. Зиялылықтың бірінші шaрты aдaмның туғaн жeргe, хaлыққa жәнe ұлт бoлaшaғынa дeгeн шынaйы жaнaшрылығынaн бacтaу aлмaқ.

Ұлттық рух бaр жeрдe рухaни жaңaру күш aлaды. Мeмлeкeт бacшыcы мaқaлaдa aтaп көрceткeндeй ұлттық caнa, ұлттық кoд рухaн жaңaрудың түп қaзығы, ұлттың нeгізі aрқылы жeкe aдaмның, хaлықтың, eлдің уaқыт тaлaбынa caй іздeнуі, eңбeк қoғaмын құруы, уaқытты, eңбeк пeн білімді, дeнcaулықты қaтaр бaғaлaп, қaтaр қoрғaй aлғaн қoғaм ұлттық рухымeн мeмлeкeтінe, қoғaмынa, eлінe игілік әкeлeтін дүниeлeрді қaлыптacтырaды.

Aлия ЖAНГУШУКOВA,Динaрa AШИМOВA,

Қылмыcтық-құқықтық пәндeр кaфeдрacының aғa oқытушыcы,

І. Жaнcүгірoв aтындaғы Жeтіcу унивeрcитeті ҚEAҚ.

білімгерлеріне «Экологиялық биогеография» пәнінен әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті PhD, Биомедицина ғылыми зерттеу орталығының» директоры Ыдырыс Әлібек онлайн режимде дәріс оқыды.

2020-2021 оқу жылында ішкі академиялық ұтқырлық бағдарламасы аясында Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің профессоры, биология ғылымдарының докторы Айдарбаева Докторхан Кайсарбековна онлайн режимде 5В011300-«Биология» мамандығының білімгерлері мен 7М01505-Биология білім беру бағдарламасының магистранттарына «Өсімдіктер және жануарлар экологиясы» және «Биоалуантүлілікті қорғау және сақтау» пәні бойынша қашықтықтан оқыту сабақтарын өткізді. Инновациялық әдістерді қолдана отырып өткізген профессордың дәріс пен практикалық сабақтарына білім алушылар аса қызығушылықпен қатысып, талқылауда. Алдағы академиялық кезеңге Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің География, экология және туризм кафедрасының профессоры, география ғылымдарының кандидаты Сарқытқан Қастер 7М01506-«География» білім беру бағдарламасының магистранттарына онлайн дәріс оқуы жоспарланған.

Академиялық ұтқырлықтың нәтижесі оқытушылардың зияткерлік, креативті әлеуетін арттыру, университеттің барлық бөлімшелері деңгейінде озық ғылыми және білім беру тәжірибесін тарату, білім беру бағдарламаларын әртараптандыру, пәндердің сапасын қамтамасыз етуге және университетке шетелден мамандар тартуға бағытталған оқытушылардың ғылыми мүдделерін дамыту және жандандыру болып табылады. Университет оқытушыларының академиялық ұтқырлығын ұйымдастыру жоғары оқу орны қызметкерлерінің зияткерлік капиталын дамыту арқылы жоғары білім сапасын арттыру мақсатына негізделген. Осылайша, оқытушылардың академиялық ұтқырлығын дамыту ұсынылатын білім беру қызметтерінің сапасын жақсартуға, профессорлық-оқытушылық құрамның зияткерлік әлеуетін арттыруға, серіктес университеттер арасындағы ынтымақтастықты дамытуға мүмкіндік береді, сондай-ақ жас ғалымдар мен оқытушыларға қысқа мерзімді білім беру немесе ғылыми-зерттеу бағдарламасына қатысу арқылы шетелде білім алуды жалғастыруға немесе ғылыми тәжірибе алуға мүмкіндік береді.

Л.Н.КАРАШОЛАҚОВА, Б.Қ ОКСИКБАЕВ,

І.Жансүгіров атындағы Жетісу университеті.

САНАТ 7№41 (550) жұма, 20 қараша, 2020 жылwww.bsh.kz

Мектепке дейінгі ұйымдардағы тәрбие мен оқыту мазмұнын жаңарту Қазақстан Р е с п у б л и к а с ы н д а білімнің қоғамдағы мәдени, жасампаз рөлін өркендеуге бағытталған жаңа білім беру саясатымен байланысты. Мектепке дейінгі тәрбие мен білім беру мазмұнын жаңартудың негізгі мақсаты баланың жас ерекшелігіне сай әлеуетті мүмкіндіктерін барынша дамытуға, ф у н к ц и о н а л д ы қ сауатты тұлғаны қалыптастыру болып табылады. Жаңартылған білім

беру мазмұнның түйінді идеялары: 4К моделі, бала үні, ойын, бақылау, «Тұтас бала» бейнесі. Ұлт көшбашысы-Қазақстан Республикасының

Тұңғыш Президенті Н.Назарбаев «Қазақстантықтардың әл-ауқатының өсуі: табыс пен тұрмыс сапасын арттыру» атты 2018 жылғы Қазақстан халқына Жолдауында білім беруде 4К моделінде: креактивтілік, сыни ойлауды дамытуға, коммуникативтілік пен командада жұмыс істеуге басымдық беріле бастағанына назар аударды. Тәрбие мен оқыту мазмұнын жаңарту шеңберінде мектепке дейінгі ұйым педагогтерінің біліктіліктерін арттыру курсын оқып келіп, өз іс –тәжірбиемде жүзеге асырып жатырмын. Жаңартылған білім беру мазмұны бойынша жұмыс жасау мен үшін және балалар үшінде қызықты болды. Әрине, бастапқы күндері балаға қиыншылық туындады, себебі балалар топтық, жұптық жұмыс жасауға қалыптаспаған. Күн өте балалар да, өзімде соған қалыптасып, үйрене бастадық. Бұл жерде бала командамен жұмыс жасауға, бір – бірімен қарым-қатынаста болуға дағдыланды. Ең бастысы «Бала үнін» ескеру аса маңызды. «Бала үні» бала өз ойын еркін жеткізе білуге, сұрақ қоя білуге, сонымен қатар ересектер баланың сұрағына жауап берерде сәл кідіріс жасап, ойланып жауап беруге мүмкіндік береді. Тәрбиелеу мен оқытуға арналған ойындар үш

топқа бөліп қарастырылған. Ойын тәсілдерін атап айтатын болсам, педагогтың жетекшілігімен жүргізілетін ойын, құрылымдалған және еркін ойын. Педагогтің жетекшілімен ойында педагог

ойынға қажетті материалдармен балаларды қамтамасыз етіп, ойынды бастап береді немесе ойынды бағыттау не баланы бағдарлау үшін ойынға қосылады.Құрылымдалған ойын-мектеп жасына дейінгі

балаға белгілі бір дағдыларды үйретуге және дамытуға бағытталған ойын түрінде ұйымдастырылған іс-шара. Еркін ойын шекаралы мен ережелері жоқ, бала

қалағанын жасайтын ойын түрі. Ойын түрлерін қолдану оқыту әдісі ретінде

ОЛИМПИАДА ТАРИХЫ

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары: 6.1.5.1.Тыңдалған мәтін мазмұны негізінде жоспар құру, сұрақтарға жауап беру, көтерілген мәселе бойынша өз ойын білдіру.

Сабақ мақсаттары: Оқушылардың барлығы:

- Мәтіннің тақырыбын анықтайды, жоспар құрады;

Оқушылардың көпшілігі:- Мәтін мазмұны негізінде сұрақтарға жауап

береді;Оқушылардың кейбірі:- Көтерілген мәселе бойынша шынайы

өмірмен байланыстыра отырып, өз ойын білдіреді.

Бағалау критерийлері:- Мәтіннің тақырыбын анықтайды, жоспар

құрады;Ойлау дағдыларының деңгейі: Білу, түсіну.- Мәтін бойынша өз ойын сурет, сызба, т.б.

арқылы бейнелейдіТілдік мақсаттар: Пән лексикасы және

терминология:Спорт тақырыбына қатысты жаңа сөздер мен

терминология.Қажетті сөздер мен сөз тіркестері:Мәтін бойынша …………………………..

ақпарат алдым.Олимпиада ойындарына …………………

ұсынар едім.Құндылық: «Мәңгілік Ел» идеясын білім беру

мен тәрбиелеуде іске асыру тетіктері білім беру құндылықтарын, қазақстандық патриотизм және азаматтық жауапкершілікті, салауатты өмір салтын қалыптастыру, олимпиада ойындары тақырыбын оқыту арқылы жүзеге асады.

Пәнаралық байланыс: Тарих, дене шынықтыру.

Алдыңғы білім: Туған жердің байлығы туралы білімдері бар

Сабақ барысы:Сабақтың жоспарланған кезеңдері:

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекеттер: Сабақтың басы (2 мин) Психологиялық

ахуал тудыру:«Жүректен жүрекке» әдісі арқылы балалар

бір -біріне тілектерін білдіреді.Топқа бөлу.1-топ:«Мықтылар» 2-топ:«Жүйріктер»Үй тапсырмасын пысықтау. "Автор

орындығы" әдісі. «Ана – өмірдің тірегі» тақырыбына эссе жазу тапсырмасы берілген.

Қалыптастырушы бағалау «От шашу» әдісі бойынша оқушылар бірін-бірі бағалайды.

Сабақ ортасы (33 мин) «Кинометафора» әдісі арқылы мұғалім оқушыларға Қазақстан спортшылары туралы бейнеролик көрсетеді. Оқушылар өз пікірлерін ортаға салады және жаңа тақырыпқа шығады. Мұғалім: - Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: «Олимпиада тарихы».

Сабақтың мақсатын бірлесіп қою. Сұрақтар:

-Осы тақырыпқа байланысты бұл сабақта нені үйренеміз деп ойлайсыңдар? Оқушылардың болжалды жауаптары: - Тақырыпқа байланысты сөздер мен сөз тіркестерін үйрену;

- Оларды сөйлем құрауда қолдана білу; Барлық пікір, идеялар тыңдалған соң, мұғалім олардың қайсысының бүгінгі сабақ мақсатына жататындарын айрықша қайтадан атап өтеді.

6.1.5.1.Тыңдалған мәтін мазмұны негізінде сұрақтарға жауап беру, жоспар құру, көтерілген мәселе бойынша өз ойын білдіру;

«Ми шабуылы» Сұрақ- жауап1)Төрт жылда бір рет қандай ойындар

болады?Ж: Олимпиада ойындары2)Қандай Олимпиада ойындары бар? Ж:

қысқы және жазғы3) «Олимпиада» сөзі қай елден енген?Ж: «Олимпиада» сөзі Греция елінен енген. 4)Бірінші Олимпиада Грецияның қай жерінде

өткізілді? Ж:Бірінші Олимпиада Грецияның Олимп

тауында өткізілді. 5)Қазақстан Республикасы егемендік

алғаннан кейін қай жылдан бастап Олимпиадаға қатысты?

Ж:Тәуелсіздігімізді алғаннан кейін 1996 жылдан бастап Олимпиадаға қатысып келеміз.

Сөздікпен жұмыс:Заманауи - современныйҚұрлық - континентҰлттық ойын – национальная играТанымал- популярныйОқытамын, аудармасын айтқызамын,

синонимдерін табамыз, қиын сөздерді бірге аударуға көмектесемін. Жаңа сөздердің дұрыс айтылуына назар аудартамын. Жаңа сөздерді қатыстырып сөз тіркестері мен сөйлемдер құрастырамыз.

Кері байланыс: Көтермелеу-бағыттау бағытындағы кері байланыс беріледі. «Мадақтау» әдісін пайдаланамын.

Мәтінмен жұмыс: Оқылым. Тыңдалым. Айтылым.Әр топқа «Данышпан үкілер» әдісі бойынша

тапсырма беремін.1-топ. Мәтінге ат қойып, жоспар құрыңдар.

«Сандарды сөйлету» әдісі арқылы мәтіннің мазмұнын ашыңдар.

Жазғы олимпиада ойындары 1896 жылы басталса, араға 28 жыл салып қысқы олимпиада ойындары өткізіле бастады. Алайда Скандинавия елдері қысқы Олимпиадалық ойындар өткізуге қарсы болды. Олар қысқы спорт түрлерін өздерінің ұлттық ойыны деп санады. 1924 жылы Францияның Шамони қаласы тарихта тұңғыш рет қысқы спорт түрлерінен апталық өткізді. Апталыққа Австрия, Бельгия, Ұлыбритания бастаған 15 мемлекет қатысты. Сондай-ақ Швейцария, Швеция сынды қысқы спорт ойындары дамыған елдердің танымал спортшылары бұл жарысқа толық құрамда келді. Спорттың 5 түрінен 14 орын сарапқа салынды. Бағдарламаға бобслей, шаңғы спорты, трамплиннен секіру, қоссайыс, мәнерлеп сырғанау сияқты спорт түрлері енді.

Дескриптор:- Мәтінге ат қойып, жоспар құрады;- Мәтінді түсінеді,мазмұнын ашады.

2-топ: Иллюстрациялық бейнелеу. Мәтіндегі негізгі ойды сурет, сызба, т.б. арқылы бейнелеп көріңдер.

Олимпиада сақиналары неге бесеу? Бүгінде біз тамашалап жүрген заманауи

Олимпиадалық ойындарды алғаш ойлап тапқан Пьер де Кубертен 1912 жылы аталған сақиналарды да таным белгі ретінде ұсынған екен. Бес дөңгелек дүниенің бес бөлігін білдіреді: Америка, Еуропа, Азия, Африка және Мұхиттар. Солтүстік және Оңтүстік Америка бір құрлық ретінде қаралса, Антрактида ол кезеңде назарда болмаған көрінеді. Олимпиадалық бес сақина 1914 жылы заңды түрде қабылданып, 1920 жылы Бельгиядағы Олимпиадада сынға түсті.

Дескриптор: -Мәтінді түсінеді;- Мәтін бойынша негізгі ойын

сурет, сызба түрінде бейнелейді.Топтар бірін – бірі бағалайды:Өте жақсы Жақсы ОрташаАйтылым.Шығармашылық жұмыс: Олимпиада

ойындарына қазақтың қандай ұлттық ойынын ұсынар едіңдер?

Әр топтан 1-2 оқушы жауап береді.Қалыптастырушы бағалау «Басбармақ»

әдісі бойынша бағалайды.Жазылым. Бос орынға қажетті сөздерді

жаз:

1-топ•Олимпиада 4 жылсайынөткізіледі•Олимпиада ұраныүшлатынсөзіненқұралып

,«тезірек, биігірек, күштірек» деген мәнде жұмсалады.

•2012 жылғы олимпиада Англия елінің Лондон қаласындаболды.

2-топ•2012 жылғы олимпиада да қазақстандық

спортшылар барлығы 13 медаль алды, оның 2 –еуі алтын, 4-еуі күміс, 7 -еуі қола.

•Лондон олимпиадасына 189 мемлекетқатысты.

•Олимпиада ойындарының эмблемасын француз ақсүйегі барон Пьер де Кубертен енгізді.

Кері байланыс: Көтермелеу-бағыттау бағытындағы кері байланыс беріледі. «Мадақтау» әдісін пайдаланамын.

Сабақ соңы (5мин)Мұғалім: -Балалар, біз бүгін не туралы әңгімелестік?«Бір сөйлем» әдісі арқылы балалар сабақты

қорытындылайды.-Балалар, біз бүгінгі сабақтың оқу мақсатына

жеттік пе? Мәтін бойынша жоспар құрдық па? Сұрақтарға жауап бердік пе? Өмірмен байланыстырдық па?

Рефлексия. Олимп» тауыСабақта өздерінің жауап берулері мен

сабақты түсінуін есепке ала отырып, таудан өз орындарын табады.

Таудың шыңы – Өте жақсы түсіндім Таудың бөктері – Жақсы түсіндім Таудың етегі – Тақырып бойынша әлі ізденуім керек

Бағалау:Үйге тапсырма: «Спорт-денсаулық кепілі»

тақырыбына эссе жазу.

Айгүл ТУЛЕУОВА, қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі

Бикен Римова атындағы МДШО бар орта мектеп-гимназиясы

Қаратал ауданы, Үштөбе қаласы.

ЖАҢАРТЫЛҒАН БІЛІМ БЕРУ МАЗМҰНЫ БАЛАБАҚШАДА

СОВРЕМЕННЫЙ ПОДХОД ОБУЧЕНИЯ В ШКОЛЕ

Образование - это результат обучения и воспитания и в буквальном смысле означает формирование образа хорошо обученного, воспитанного, интеллигентного человека. Это одно из главных отраслей общества, которое должно соответствовать всем изменениям в мире. В связи сложившейся эпидемиологической обстановкой во всех странах мира обучение проходит дистанционно. Дистанционное обучение-способ организации процесса обучения, основанный на использовании современных информационных и телекоммуникационных технологий, позволяющих осуществлять обучение на расстоянии без непосредственного контакта между преподавателем и учащимся.

Обучение и контроль за усвоением материала происходит с помощью Интеренета. ТакихкакZoom, Onlinemektep, Kundelik.kz, Googleclassroomит.п. Каждый учитель выбирает те ресурсы, которые на его взгляд оптимальны для использования. Для меня дистанционное обучение

пайдалану балалардың танымдық қызығушылығын арттыруға ықпал етеді. Оқытудағы ойын технологиясының басты элементтері: ойынның алдында нақты оқу мақсаты қойылады, ойын әрекеттері арқылы нақты педагогикалық нәтижеге қол жеткіледі; оқу қызметі ойын ережелеріне бағынады; оқыту материалдары ойын құралдары болып табылады. Үш ойын тәсілдемесін өз іс-тәжірбиемде қолдану өте тиімді болды. Ресурстар арқылы балаларды үш топқа бөліп алып, үш ойын тәсілдемесін үш топқа бөліп бердім. Бұл жерде балалар топтық, жұптық және жеке жұмыс жасайды. Үш ойын тәсілдемесін орындау барысында балалар бір-бірімен тығыз байланыста болды, себебі балалар тек

қана бір тапсырма ғана емес, бір уақытта бірнеше тапсырманы орындады. Бұл жерде менің рөлім бағыт бағдар беруші болды. Мен тек қана балаларға бағыт беріп отырдым, олар ары қарай жалғастырып тапсырманы дұрыс орындап шықты. Бұған дейін біз, яғни тәрбиешілер көбірек сөйлейтінбіз. Ал енді осы жаңартылған бағдарламаның нәтижесінде біз балаға көбірек сөйлеуіне мүмкіндік бердік. Осы мүмкіндік арқылы балалардың сөздік қорын дамытып, бір-бірін тыңдай білуге және бір-бірімен жұмыс жасай білуге үйренеді, кімнің қай ойынды немесе ойыншықты ойнай алмайтынын, кімнің аз қозғалатынын, ал кімнің, керісінше тынымсыз екенін байқауға болады. Бақылау - балаларға өздерінің білім деңгейін

жоғарлату үшін не істеу керектігін білуге мүмкіндік беруге бағытталған үдеріс. Балаларды әртүрлі жағдайларда бақылау арқылы, фотосуреттер мен бейнематериалдарды, аудиожазбаларды іріктеп алу арқылы, ата-аналармен әңгімелесу арқылы қажетті деректерді жинау. Балаларды бақылай отырып, олардың қызығушылығын қарай арттырудың жолдары өте көп. Танымдық оқиғаларды айына бір рет немесе оданда жиі жазуға болады. Жаңартылған білім беру мазмұнында бақылау бір балаға немесе бірнеше балаға жүргізіледі. Бақылау кезінде баланың ерекше қабілетін бақылау арқылы бір затқа деген қызығушылығын байқауға болады. Баланың сол қызығушылығын ары қарай дамыту үшін, балаға әр түрлі ойындар, тапсырмалар ұйымдастырып отыру қажет. Жаңартылған білім беру мазұнынын

нәтижесінде, балалардың зияткерлік, әлеуметтік және тұлғалық дамытуда инновациялық технологиялар мен әдістерді қолданып, үлгілік оқу бағдарламасының білім беру салаларын кіріктіру бойынша білімдерді кеңейді.

Алтынай БОЛДМУРАТКЫЗЫ, «Ақтиін» бөбекжай-балабақшасының

тәрбиешісі Алматы облысы, Кербұлақ ауданы, Сарыөзек ауылы.

о с у щ е с т в л я е т с я достаточно успешно с помощью Zoom платформы. Это платформа позволяет о р г а н и з о в а т ь виртуальную встречу с другими людьми через видео, а также аудио.

Мне, как учителю английского языка, удобно проводить д и с т а н ц и о н н ы е занятия, используя демонстрацию видео, аудио материала, текстовые файлы, а также презентаций.

Занятия проходят в режиме живого общения, выполнение практических заданий и обсуждение темы.Дистанционные занятия дают возможность учащимся и учителю не прерывать учебный процесс, не смотря на чрезвычайные обстоятельства. Нельзя не отметить, что при дистанционном обучении учащиеся приобретают определенный опыт и умение адаптироваться к различным формам общения, осваивают новые ресурсы, совершенствуют себя в мире цифровых технологий.

В настоящее время важно, чтобы в результате обучения учащихся произошли изменения, которые определяются не только теми знаниями, которые он усвоил в процессе обучения, но и характером его деятельности, отношением к ней, уровнем познавательных интересов, готовностью к самообучению и самовоспитанию.

Динара ДЕМЕУБЕКОВА,учитель английского языка,

“школа №10 им. Ш.Уалиханова”г.Талдыкорган.

Біздің электрондық поштамыз: [email protected], біздің сайтымыз: www.bsh.kz

Бас редактор:Нұрым НҰРЛЫБЕКОВ.

Редакция тілшілері:Меруерт БӨДЕНБАЕВААндрей БЕРЕЗИННазерке ДОСХОЖАЕВАЖанкүміс ЖАМЕНКЕ

Дизайнер: Гульман КАМЗИНОВА.

Газета поставлена на учет в Министерстве информации и общественного развития Республике Казахстан.

Свидетельство о постановке на учет № 10063-Г от 16.04.2009г.

Газета прошла перерегистрацию 03.02.2020 году в Комитете информации Министерства информации и общественного развития РК и получила Свидетельство №KZ34VPY00019884.

«Алматы-Болашақ» ЖАҚ «Офсет» филиалының типографиясында басылды. Талдықорған қаласы, Кабанбай батыр көшесі, 32.

Жарияланған мақала авторларының пікірі редакция көзқарасын білдірмейді. Қолжазба өңделеді, авторға қайтарылмайды. Дублирование материалов без письменного согласия редакции запрещено.При цитировании ссылка на газету «Білім Шапағаты» обязательна.«Білім шапағаты» газетінде жарияланған материалдарды көшіріп, басу үшін редакцияның рұқсаты керек.Рукописи не возвращаются и не рецензируются. Мнения авторов публикации не обязательно отражают точку зрения

редакции. За достоверность рекламы ответственность несет рекламодатель.

Меншік иесі: «Қос Періште» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі.Собственник: Товарищество с ограниченной ответственностью «Қос Періште»

Корреспонденциялар үшін: [email protected]

Бұл шығарылымның тиражы 3000 Тапсырыс №1150

Индекс 64111 Мекен-жайымыз:

Талдықорған қаласы, Заңды мекенжай:Біржан сал көшесі, 86, 37 пәтер.Нақты мекенжай: Гагарин көшесі, 136/140 Телефон: 8 (7282) 30-81-19

Материалдарыңызды

А[email protected] электронды поштасына сала аласыздар.

СОҢҒЫ БЕТ8 №41 (550) жұма, 20 қараша, 2020 жыл www.bsh.kz

УВАЖАЕМЫЕ УЧИТЕЛЯ!Условия публикации аттестационно–квалификационных работ для подтверждения категории

и повышения квалификации изменились. Помимо наличия квитанции о подписке на текущий год, необходимо оплатить за одну статью 1500 тенге. Авторы аттестационных материалов, не являющиеся подписчиками печатного издания, должны произвести оплату в размере 4000 тенге. Оплату можно произвести в любом отделении АО "Казпочта". Данную копию также необходимо выслать в редакцию.

Материалы для публикации необходимо выслать на электронные адреса газеты: [email protected] Подробная информация на нашем сайте: www. bsh-smi.kz, или по телефону: 8 (7282) 30-81-19.

Редакция газеты.

Элективные курсы по искусственному интеллекту прошли на платформе «Zoom», доктор в области интерактивных искусств и технологий Дэвид Хансон познакомил учеников с роботом София, рассказал о роли искусственного интеллекта в жизни людей, в науке, искусстве, провел живой тур по лаборатории HansonRobotics.

Дистанционные курсы были посвящены таким актуальным темам, как «Наука, технологии, образование в контексте будущего искусственного Интеллекта» и «Очеловечивание роботов: Симбиоз человека-машины и Искусственный Интеллект во благо». Курсы охватили более 200 старшеклассников из всех Назарбаев Интеллектуальных школ страны.

Робот «София» на сегодняшний день является самым известным роботом Дэвида, сочетающим в себе революционные достижения в области робототехники, искусственного интеллекта и художественного мастерства. У «Софии» более шестидесяти различных выражений лица, она экспрессивна и чутка, и может вести естественные разговоры. Она возглавляет его миссию по разработке умных и отзывчивых роботов.

- Было очень интересно послушать

УЧЕНИКИ НАЗАРБАЕВ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНОЙ ШКОЛЫ ГОРОДА ТАЛДЫКОРГАН ПРОШЛИ ОНЛАЙН – ОБУЧЕНИЕ

ОТ ДЭВИДА ХАНСОНА АВТОРА РОБОТА «СОФИЯ».американского робототехника - гения по созданию искусственного интеллекта. И я был удивлен, когда нам предоставилась возможность увидеть высокотехнологичных роботов, лично поговорить с роботом «Софией» и задать множество вопросов, - рассказывает ученик 11 класса Диас Жанатов.

По словам Хансона если люди собираются эффективно общаться с роботами, то робот должен быть максимально реалистичным. Он также считает, что социальные гуманоидные роботы могут служить человечеству в различных функциях и помогать ему, например, наставником, компаньоном или охранником.

Между тем ученики Назарбаев Интеллектуальной школы города Талдыкорган в прошлом году уже создали прототип Робота-Учителя «Ziggurat». Одним из авторов которого является Даниил Филимонов, выпускник школы. Проект был представлен на Всемирной олимпиаде роботов WRO-2019 в Венгрии сборной командой по робототехнике и был удостоен ІІІ места.

— Сегодня мир вступает в эпоху Четвертой промышленной революции, эру глубоких и стремительных изменений: технологических, экономических и социальных, - так Елбасы Нурсултан Назарбаев говорил в своем Послании народу Казахстана в 2018 году. Каждый год мы создаем проекты, чтобы развивать потенциал наших учащихся, тем самым стремимся совершенствовать информационные производства, на основе информационных производств экономика страны сможет подняться на новый уровень, — поделился своим мнением тренер по робототехнике, учитель информатики Равиль Рамазанов.

Пресс-служба НИШ г.Талдыкорган.

НЗМ ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ЕРТЕГІЛЕРІ БАЛАЛАР ӘДЕБИЕТІНІҢ ЖИНАҒЫНА ЕНЕДІ

Талдықорған қаласындағы Назарбаев Зияткерлік мектебінің оқушылары «Кел, ертегі суретін саламыз!» атты Халықаралық суреттер мен ертегілер байқауының жүлдегерлері атанды.

Байқаудың ұйымдастырушылары - «Медициналық ғылыми қоғам» қоғамдық бірлестігі. Биыл суреттер мен ертегілер фестивалі төртінші рет өткізілуде, биылғы жылдың тақырыбы - «Біздің болашағымыздың планетасы».

Ұйымдастырушылардың айтуынша, шығармашылық байқау оқушыларға сирек кездесетін және ауыр аурулары бар балаларды қолдау мақсатында иллюстрацияланған ертегілер жинағын шығаруға үлес қосуға мүмкіндік береді. Конкурстың нәтижесі бойынша үздік ертегіге арнайы қойылым қойылады, оның басты кейіпкерлері ауыр сырқаттармен ауыратын балалар болады.

Талдықорған қаласындағы Назарбаев Зияткерлік мектебінің оқушылары әділ қазылар алқасына ертегілер мен астарлы әңгімелер стиліндегі шығармаларды ұсына отырып, жазу байқауына қатысты.

8-сынып оқушысы Каримова Айя «Егер бірге болса, онда ұзақ уақытқа» ертегісін жазды. Байқау қорытындысы бойынша жұмыс 1 орынға ие болды. 4-сынып оқушысы Сабина Болатаева «Сабинаның шытырман оқиғалары» ертегісін

ұсынып, шығармашылық фестивальдің ең жас қатысушыларының бірі болып танылды. Оның жұмысы үшінші орынға ие болды. 8-сынып оқушысы Айзере Сансызбаеваның ертегісі II орынға ие болды.

- Бүгінгі таңда балалар үшін тек оқуды ғана емес, сонымен қатар өз ойларын, эмоцияларын сөз, сурет арқылы жеткізуді үйрену өте маңызды. Бұл жолғы сайыста талдықорғандық оқушылар ерекшеленді. Көптеген талантты жұмыстар келіп түсті. Айзеренің «Мак Феникса» ерекше атауымен жазылған ертегісі ерекше назар аударуға тұрарлық, жазушының шығармашылығы өзінің жасына қарамастан әдеби түрде жазылған», - деп Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі, Қазақ ПЕН-клубының вице-президенті,«Әдеби Алма-Ата»альманахының бас редакторы Фархат Тамендаров өзінің пікірімен бөлісті.

НЗМ баспасөз қызметі.

NIS БІЛІМ БЕРУДЕГІ ӘЛЕМДІК ТӘЖІРИБЕЛЕРДІҢ ҮЗДІК ОНДЫҒЫНА ЕНДІ"Назарбаев Зияткерлік мектептері"

дербес білім беру ұйымының Педагогикалық шеберлік орталығы әлем мұғалімдерінің кәсіби дамуын жоғарылатудағы айрықша жетістіктері үшін әлемдік тәжірибелердің үздік ондығына енді, деп хабарлайды Egemen.kz.

Білім беру, ғылым және мәдениет мәселелері бойынша Біріккен Ұлттар Ұйымы педагогтарды кәсіби оқыту саласындағы жетістіктері үшін табысталатын беделді UNESCO Hamdan 2019-2020 халықаралық сыйлығының нәтижелерін жариялады.

Педагогикалық шеберлік орталығы мұғалімдердің жұмысының тиімділігі мен нәтижелілігін көтерудегі баға жетпес тәжірибелері мен жетістіктері үшін UNESCO сыйлығының үздік 10 финалистері қатарына енді. ПШО үздік академиялық жетістіктері мен мұғалімдердің кәсіби дамуындағы құнды тәжірибе үшін алғыс сертификатына ие болды.

Беделді халықаралық сыйлықтың финалистерін халықаралық қазылар алқасының ұсынымдары мен бағалауы негізінде UNESCO Бас директоры Одрэ Азуле іріктеуден өткізді. Қазылар алқасының құрамына педагогика саласында бірегей білім мен тәжірибеге ие әлемнің түрлі елінің мойындалған сарапшылары енді.

UNESCO Hamdan миссиясы – әлем мұғалімдерінің үздік тәжірибелеріне ықпалдасу. Аталған беделді сыйлық 2008

жылы құрылған, әр екі жыл сайын табыс етіледі. 2019-2020 жылдардағы байқауға оқытуды жетілдіру бағытында қызмет ететін халықаралық және ұлттық 190 ұйым қатысты.

UNESCO Hamdan сыйлығы Педагогикалық шеберлік орталығының халықаралық жетістіктерінің бүтін бір топтамасын жалғастырды. Қазіргі таңда Орталық жасап шығарған біліктілікті арттырудың 10 білім беру бағдарламасы ACQUIN (Германия) аккредиттеу, сертификаттау және сапаны қамтамасыз ету Институтының халықаралық сертификаттауынан өтті.

Педагогикалық шеберлік орталығының халықаралық деңгейде мойындалуы "Назарбаев Зияткерлік мектептері" дербес білім беру ұйымының ынтымақтастық аясын кеңейту үшін жаңа мүмкіндіктерге жол ашады.

БШ ақпарат.

ҚҰРМЕТТІ ОҚЫРМАН, ҚАЛА ЖӘНЕ АУДАН ТҰРҒЫНДАРЫ!Сіздердің назарларыңызға «БІЛІМ ШАПАҒАТЫ» газетіне 2021 жылға жазылу науқаны

жалғасып жатқанын хабарлаймыз.Алматы облысы бойынша жазылу ИНДЕКСІ 65111.АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ БОЙЫНША 12 айға ЖАЗЫЛЫМ БАҒАСЫ:-ҚАЛА БОЙЫНША - 5038,80 тг.-АУЫЛ БОЙЫНША - 5262,40 тг.Газетке «Қазпочта» АҚ – ның кез-келген байланыс бөлімшелерінде жазыла аласыздар.

УВАЖАЕМЫЕ ПОДПИСЧИКИ, ЖИТЕЛИ НАШЕГО ГОРОДА И ОБЛАСТИ!

Доводим до Вашего сведения, что продолжается подписная кампания на газету «БІЛІМ ШАПАҒАТЫ» на 2021 год.

Подписной ИНДЕКС 65111 по Алматинской области.СТОИМОСЬ ПОДПИСКИ ПО АЛМАТИНСКОЙ ОБЛАСТИ НА 12 мес.:-ГОРОД - 5038,80 тг.-СЕЛО - 5262,40 тг.Вы можете подписаться в любом отделении почтовой связи АО «Казпочта».

ҚҰРМЕТТІ ОҚЫРМАН, ҚАЛА ЖӘНЕ АУДАН ТҰРҒЫНДАРЫ!Сіздердің назарларыңызға «ЖӘРДЕМ» газетіне 2021 жылға жазылу науқаны жалғасып

жатқанын хабарлаймыз.Алматы облысы бойынша жазылу ИНДЕКСІ 65037.АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ БОЙЫНША 12 айға ЖАЗЫЛЫМ БАҒАСЫ:-ҚАЛА БОЙЫНША - 5038,80 тг.-АУЫЛ БОЙЫНША - 5262,40 тг.Газетке «Қазпочта» АҚ – ның кез-келген байланыс бөлімшелерінде жазыла аласыздар.

УВАЖАЕМЫЕ ПОДПИСЧИКИ, ЖИТЕЛИ НАШЕГО ГОРОДА И ОБЛАСТИ!Доводим до Вашего сведения, что продолжается подписная кампания на газету «ЖӘРДЕМ»

на 2021 год.Подписной ИНДЕКС 65037 по Алматинской области.СТОИМОСЬ ПОДПИСКИ ПО АЛМАТИНСКОЙ ОБЛАСТИ НА 12 мес.:-ГОРОД - 5038,80 тг..-СЕЛО - 5262,40 тг .Вы можете подписаться в любом отделении почтовой связи АО «Казпочта».

с а р қ а н

БІЛІМ ШАПАҒАТЫ«МАҒАН ЖАҚСЫ МҰҒАЛІМ БӘРІНЕН ДЕ АРТЫҚ, ӨЙТКЕНІ МҰҒАЛІМ МЕКТЕПТІҢ ЖҮРЕГІ!»

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ АПТАЛЫҚ ГАЗЕТІ №41 (550) жұма, 20 қараша, 2020 жыл

Облыс әкімі Амандық Баталов өткізген жиында Балқаш көлінің жағалауын және тау туризмін дамыту жоспарлары мен шешімін күткен мәселелер талқыланды.В Алматинской области презентован план развития региона до

2045 года. «Комплексная схема градостроительного планирования территории Алматинской области», разработанная проектно-градостроительной фирмой ТОО «Урбостиль», была представлена сегодня акиму области Амандыку Баталову, - сообщает пресс-служба акима Алматинской области.

Презентован комПлексный План развития алматинской

области до 2045 года

балқаш көлінің жағалауын дамыту мәселелері талқыланды

апаратын жолдармен қатар радиалды жолдар салуды да қарастыруды тапсырды. Сонымен қатар тау туризміне

инвесторлардың қызығушылығын арттыру үшін жол жөндеу жұмысына облыс әкімі қолдау білдіретінін айтты. Аудан әкіміне құрылыс жұмыстарына кететін барлық есеп-қисапты анықтап әкелуді тапсырды. - Балқашқа қатысты арнайы бизнес-

форум өткізу керек. Туристік аймақ ретінде Балқашты бәрі біледі. Бірақ біз оны инфрақұрылымы тартылған, жағдай жасалған көл жағалауы ретінде бизнесмендерге таныстыруымыз керек, - деді А.Баталов.

Сарқан ауданы әкімінің баспасөз қызметі.

Отметим, что данный проект по заказу областного управления архитектуры и градостроительства ТОО «Урбостиль» под руководством Любовь Нысанбаевой начало разрабатывать в 2019 году. На сегодняшний день проект полностью завершен. Комплексная программа охватила всю территорию области, включая административный центр – город Талдыкорган. - Разрабатывая Комплексную схему развития

территории Алматинской области, мы учли уникальные человеческие ресурсы, природно-климатические условия, культурно-историческое наследие, богатейшие недра, разнообразные уникальные ландшафты, высокую плотность расселения и соседство с крупным мегаполисом страны, - сообщила Любовь Нысанбаева, проводя презентацию. В проекте полностью охвачено целостное

развитие области вплоть до 2045 года, включая экономику региона, сельское хозяйство, промышленное развитие, туристические маршруты, дорожно-транспортное сообщение, строительство и архитектуру, благоустройство. Для этого практически все отрасли изучены, на основе расчетных показателей составлен план, внесенный в данный проект. Это главный стратегический документ социально-экономического развития Алматинской области.- Это очень важный документ, определяющий

план развития региона до 2045 года. Программа, по которой должны работать все акимы районов и городов, чтобы каждый знал, что и как будет строиться, какие объекты и где. Это необходимо во избежание хаотичной и бесконтрольной застройки по всей территории области, создания комфортных условий для проживания населения, решения социальных проблем, привлечения инвестиций. Все должно идти в соответствие с генеральным планом развития, все должны четко знать, где и сколько строим больниц, школ, детских садов. Перспективы в области большие. Например, мы только завершим строительство новых школ, как они уже через несколько лет переполняются. Поэтому акимам всех районов и городов региона все это надо строго учитывать, контролировать, работать по плану, а не так как, кому захочется, - подчеркнул Амандык Баталов, поблагодарив всех разработчиков важного проекта. Он также подчеркнул, что многие направления

программы уже реализуются в области. В частности в сфере развития агропромышленного комплекса, предпринимательства, развития территорий. Первыми шагами Программы можно назвать выполнение 16 поручений Первого Президента страны, данных в августе 2014 года. На сегодняшний день все пункты успешно выполнены, работа продолжается.Отдельным блоком презентации стала

«Комплексная схема градостроительного планирования территории области расположенных

Балқаш көлінің жағалауын дамытудың Бас жоспары 2013 жылы жасалған. Жиында сол құжат жобасына сәйкес көл жағалауына инженерлік инфрақұрылымдар жүргізу, электр желісін тарту, жол салу мәселелері туралы сөз болды. Мәселен, жобаға сәйкес 15 шақырым

автокөлік жолын төсеу, 50 км су құбыры жүйесін салу, 40 км кәріз жүйесін жүргізу, 55 км электр желілерін тарту жоспарланған. Жобалаушы мекеме тарапынан электр желісін Тентек, Көктерек, Лепсі қосалқы стансалары арқылы тарту ұсынылған. Алайда Амандық Баталов бұл жұмысты екі кезеңге бөліп, алғашқы кезеңін ең жақын орналасқан Лепсі қосалқы стансасы арқылы тарту қажеттігін айтты. Сол сияқты жағалауға

в Зоне особого градостроительного регулирования до Большой Алматинской кольцевой дороги. Это выполнение поручений Президента страны Касым-Жомарта Токаева по развитию Алматинской агломерации. В нее вошли сельские населенные пункты Карасайского, Илийского, Талгарского районов. Всего 30 населенных пунктов. В Плане предусмотрено их развитие с формированием благоприятной среды для комфортного проживания людей с прилегающей к Алматы территории. Уделено внимание архитектурному облику, строительству инфраструктуры, доступности к социальным объектам. Главный принцип: город без окраин с шаговой доступностью к школам, больницам, детским садам, объектам торговли и культуры. Все должно соответствовать современным требованиям комфортного проживания. Это общая концепция развития Алматинской агломерации с городом. В связи с этим разработана и представлена

градостроительная документация по благоустройству этих населенных пунктов. Также подготовлен подробный план с топографической съемкой 10 градостроительных узлов на этой особой градостроительной территории общей площадью более 8 тыс. га. Срок реализации обоих проектов до 2030 года.Амандык Баталов в ходе ознакомления с этими

проектами отметил, что, когда такой же проект города Алматы будет готов, на основе этих двух проектов должна быть разработана общая для области и города концепция. Также акиму области был презентован эскизный

проект 1-го этапа строительства жилого района «Коянкус» города-спутника Gaty City. По плану в данном жилом районе, который будет расположен на территории Илийского района, будет проживать более 10 тысяч человек. Со стороны области подготовлена вся необходимая инженерная инфраструктура. Инвесторы выразили готовность начать строительство жилого комплекса в декабре этого года. По итогам проведения презентации планов и

проектов дальнейшего крмплексного развития области Амандык Баталов провел совещание.- Елбасы, назначив меня акимом области,

подробно обозначил мне все эти задачи. Тогда у меня получилось 16 пунктов. На основании них мы разработали представленную сегодня масштабную комплексную схему. Это очень важный для нас стратегический документ. Всем нам надо работать, руководствуясь этим важным документом. Общую ответственность за выполнение всех планов, указанных в нем, возлагаю на своего заместителя Жениса Туякова. Все эти карты и схемы должны быть в рабочих кабинетах акимов каждого района и города области, в ходе принятия любых решений, направленных на дальнейшее развитие, этот документ должен стать для каждого главным ориентиром, - резюмировал А. Баталов.

Пресс-служба акима Алматинской области.

сарқан2 №41 (550) жұма, 20 қараша, 2020 жыл www.bsh.kz

«Алматы облысы Сарқан ауданы әкімдігінің халықты жұмыспен қамту орталығы» коммуналдық мемлекеттік мекемесі «Алғашқы жұмыс орны" және "Ұрпақтар келісімшарты" жобасына қатысу үшін жұмыс берушілерден бекітілген үлгіде өтінімдер қабылдайды. Аталған жобаға меншік нысанына қарамастан кәсіпорындар мен ұйымдар өтінім бере алады.«Алғашқы жұмыс орны" Халықты

жұмыспен қамту орталығымен жасасқан шарт негізінде 24 айға жұмыс беруші тұрақты жұмыс орнына жұмысқа орналастырады. Шартқа сәйкес 12 айдын субсидия соммасы жұмыспен қамту орталығы арқылы төленеді, (субсидия мөлшері 58340 мың) он екі ай өткен соң тұрақты жұмысқа

Жастар практикасы білім беру ұйымдары түлектерінің меңгерген кәсібі (мамандығы) бойынша бастапқы жұмыс тәжірибесін алуы мақсатында түлектер үшін ұйымдастырылады. Жастар практикасы меңгерген кәсібі (мамандығы) бойынша техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарының, оқуды аяқтағанына 3 жыл болмаған және жиырма тоғыз жасқа толмаған түлектері қатарындағы жұмыссыздарға арналған. Жастар практикасы бойынша жұмыс уақытша сипатқа ие болады.

«алғашқы жұмыс орны" және "ұрПақтар келісімшарты" жобасы

жастар Практикасына қатысуға шақыру

орналастырып жұмыс беруші төлейді."Ұрпақтар келісімшарты" жобасы

зейнеткерлік жасқа жеткен жұмыс істеп жүрген жұмыскерді кейін ауыстыру болып табылады. Халықты жұмыспен қамту орталығымен жасасқан шарт негізінде жұмыс беруші 18 айға тұрақты жұмыс орнына жұмысқа орналастырады. Шартқа сәйкес 6 ай субсидия соммасы жұмыспен қамту орталығы арқылы төленеді, (субсидия мөлшері 58340 мың) алты ай өткен соң жұмыс беруші "Еңбек" бағдарламасына қатысушыны тәлімгердің бос жұмыс орнына немесе басқа бос орынға ауыстырады.

Н.АхАНовАхалықты жұмыспен қаму

орталығының маманы

Жастар практикасының ұзақтығы 6 айдан аспайды. Жастар практикасына қатысушылардың жалақысын бір айдағы мөлшері 25 айлық есептік көрсеткішті (салықтарды, міндетті әлеуметтік аударымдарды, банк қызметтерін ескергенде) құрайды.Сарқан ауданы әкімдігінің халықты жұмыспен қамту орталығы 2021 жылға жастар практикасына 2018-2020 жылдары оқу бітірген түлектерді қатысуға шакырады.

С. орыНбековА Сарқан ауданы әкімдігінің

халықты жұмыспен қамту орталығының

жоғары дәрежелі маманы

Алматы облысында "Тәуелсіздікке тарту" акциясының аясында 30 маңызды нысандар іске қосылып, іс-шаралар жүзеге асады.

Елбасының тапсырмаларын іске асыру мақсатында Тәуелсіздік жылдары үлкен жұмыс атқарылды. Нұрсұлтан Әбішұлы бейбітшілік пен қоғамдық келісім қамтамасыз етілген, экономикасы қарқынды дамып келе жатқан заманауи мемлекет құруға үлкен мән берді.Еліміздің басты мерекелерінің

қарсаңында Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев ақыл, ғылым, білім мен еңбектің уақыты келгенін атап өтті. Келесі жылы біздің Тәуелсіздігімізге 30 жыл толады. Биылғы жылы экономикалық және саяси реформалар, цифрландыру, адам құқықтарын қорғау, денсаулық сақтау мен білім беруді дамыту, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғауға негізделген шараларға басым назар аударылды.Дүниежүзілік "COVID-19" пандемиясына

байланысты ағымдағы жыл оңай болған жоқ. Президент Қасым-Жомарт Кемелұлының тапсырмасына сәйкес Үкімет халықты қорғау және бизнесті қолдау бойынша уақтылы шаралар қабылдады. Осының арқасында Алматы облысындағы әлеуметтік-экономикалық және саяси жағдай тұрақты болып қалды, сонымен қатар өңір барлық негізгі бағыттар бойынша өсуді сақтай алды.Айта кету керек, Елбасының

"Қазақстан-2050" Стратегиясын жүзеге асыру барысына және Президент Жолдауының тармақтарына Алматы облысының басшысы Амандық Баталов та көп көңіл бөледі. Ел Тәуелсіздігінің 30 жылдығы қарсаңында өңірде 100-ге жуық әлеуметтік маңызы бар нысандардың ашылуы мен идеологиялық іс-шаралар өткізу жоспарланған. Бұл туралы Алматы облысы әкімінің орынбасары Рустам Али "JETISÝ MEDIA"ақпараттық алаңында өткен баспасөз-маслихатында мәлімдеді.Жетісу өңірінің атынан біз 16 қараша мен

16 желтоқсан аралығындағы кезеңде 30 әлеуметтік маңызы бар нысандар мен іс-шараларды қамти отырып, "Тәуелсіздікке тарту" акциясын іске қосқымыз келеді. Өңір үшін маңызды нысандар Елбасының 5 әлеуметтік бастамасы және "Жұмыспен қамтудың жол картасы"мемлекеттік бағдарламасы аясында ашылады. Тәуелсіздіктің арқасында елімізде әлеуметтік нысандардың ғана емес, кәсіпкерліктің де көкжиегі кеңейді. Жаңа өндірістік жобалар облыстың жетекші аудандарында іске қосылады.Кербұлақ ауданындағы қуаты жылына

1,2 млн тонна "Алацем" ЖШС цемент зауыты, Іле, Ұйғыр ауданының жаңартылған құс фабрикалары, қуаты 50 МВт Қаскелең күн электр станциясы, 1 200 сауын сиырға жобалық құны 2,5 млрд теңге болатын сүт фермасы Тәуелсіздік күні қарсаңында тұсауы кесіліп, биылғы жылдың ең ірі жобалары болады", - деді Рустам Али.Ол сондай-ақ ауылдық жерлер

мен саяжай алаптарына ерекше назар аударылғанын атап өтті. Өңір басшысының орынбасары Елбасы

тәуелсіздікке тарту

Н.Ә.Назарбаевтың Ж а р л ы ғ ы м е н қалпына келтірілген Райымбек ауданын одан әрі дамыту туралы айтып өтті. Ауданда халық саны артып, 40 мыңға жуық адамды құраған. Аймақтың дамуына үлес қосуға жігерлі жастар туған өлкелеріне қайтып келуде. Бүгінде олардың саны 2000-нан асады. Дәл осы аймақта облыс әкімінің о р ы н б а с а р ы н ы ң сөзіне сенсек, Тәуелсіздік күні қ а р с а ң ы н д а шамамен 82 тұрғын үй, әкімшілік

ғимараттар және басқа да әлеуметтік нысандар пайдалануға беріледі. Саяжай алаптары да бақылауда.

Мысалы, осы аптада жоғарыда аталған акция аясында "Шайқорған" және "Қызыл тас" саяжай секторларының тұрғындары үшін облыс орталығында жалпы құны 595 млн.теңге болатын екі көлік жүруге арналған өткел пайдалануға беріледі.Жергілікті тұрғындарды жайлы өмір сүру

жағдайымен қамтамасыз ету мәселесі облыс басшысы Амандық Баталовтың ұстанған саясатының басым бағыты болып табылады. Бұл ұстанымда әркез билік назарында."Халықты қолжетімді тұрғын үймен

қамтамасыз ету ерекше бақылауда. Ағымдағы жылдың 16 қарашасынан бастап жылдың соңына дейін 446 пәтерлік 239 жалға берілетін үйді қолданысқа беру жоспарлануда. Сонымен қатар 228 пәтерлік 43 несиелік үй және коммуналдық тұрғын үйлер де бар-бұл 37 жеке үй. Сондай-ақ, облыс орталығының коттедж қалашығындағы 248 коттедж үй өз иесін табады деп күтілуде. Айта кетейік, жыл соңына дейін өңірдегі 711-ден астам отбасы жалпы ауданы 74,9 мың шаршы метрді құрайтын баспананың кілтін қолдарына алатын болады", - деді Рустам Али. Президенттің бұқаралық спортты

дамыту және халықтың денсаулығын жақсарту туралы жолдауы аясында Алматы облысында 100 спорт нысанының құрылысы қарқынды жүргізілуде.Мысалы, облыста қазірдің өзінде 8 дене

шынықтыру-сауықтыру кешені жұмыс істейді және жыл соңына дейін 7 жаңа спорттық-сауықтыру кешендері мен спорт алаңдары пайдалануға берілмек.Баршаға мәлім, жаһандық пандемия

Денсаулық сақтау жүйесіне үлкен қауіп төндірді. Бірақ, соған қарамастан, Алматы облысы сын-қатерді абыроймен еңсеруде. Ағымдағы жылы 17 нысан құрылысы жүріп жатыр. Жыл соңына қарай Алматы облысының аудандарында 13 дәрігерлік амбулатория ел игілігіне беріледі және Жамбыл ауданында әйелдер консультациясы бар 100 төсектік перзентхана ашылады деп жоспарланған.Сонымен қатар, спикер облыс

орталығында әлемдік стандарттарға сай келетін, олимпиадалық бассейнінің ашылуы Жетісулықтар үшін үлкен оқиға болатынын, ол осы жылдың соңына дейін дайын болатынын атап өтті. Қазірдің өзінде көздің жауын алатын, сәулеттік келбетімен және қайталанбас стилімен елдің таңдайын қақтырып отырған бірегей спорт нысаны су спортының дамуына үлкен мүмкіндіктерге жол ашады. Жобаның құны 11,4 млрд.теңгеден асып жығылады.

Сарқан ауданы әкімінің баспасөз қызметі.

Ауылшаруашылығы экономиканың негізгі тірегі. Бұл сала мемлекет қолдауынан кенже қалып жатқан жоқ. Қазір шаруашылығын дөңгелетемін деген жан мемлекеттік бағдарламалар арқылы кәсібін дөңгелете алады. Жуырда «Nur Otan» партиясы Алакөл аудандық филиалы төрағасының бірінші орынбасары Қайрат Көкебаев аудандағы шаруасы шалқыған шаруа қожалықтарын аралап, олардың тындырымды жұмысымен қожалық өкілі Назымбек Мырзалиев таныстырды.

- тозар, бәрінен де мал бағып, кәсіп еткен озар» демей ме баба жұрт. Шаруа қожалығының өнімін аудан халқынан бөлек, өзге өңірлер де пайдаланады. Себебі, «Ырыстың» өнімі базар бағамынан әлде қайда төмен. Мұндай қожалықтарға қолдау білдіру арқылы – ауылшаруашылығының тамырына қан жүгіртеміз, - деді Nur Otan» партиясы Алакөл аудандық филиалы төрағасының бірінші орынбасары Қайрат Көкебаев.Шаруа қожалық мемлекет қолдауы негізінде

өрісін әрі қарай кеңіте түспек. Өйткені, қолдау бар да – өркендеу бар.

Ғазиз АмАНжолұлы, «Nur Otan» партиясы

Алматы облыстық филиалының баспасөз хатшысы

шаруасы шалқыған қожалық

Өңірдегі ірі шаруашылықтың бірі – «Ырыс». Бұл шаруашылықтың негізгі кәсібі – Зеңгі баба төлін өсіру. Бүгінде «Ырыс» шаруашылығында 1000 бас мүйізді қара бар. Оның 200 басы бордақыға орналастырылған. Шаруашылық жұмысын дөңгелету үшін 6 пайыздық мөлшермен 100 млн. теңге несие алған. Шаруашылық жем-шөпті өздері даярлайды, сол үшін де 15 адамды жұмыспен қамтып отыр. Мұнан бөлек, мемлекеттен 3 млн. субсидия алып отыр. Бір қызығы шаруашылық бүгінде ет өнімін базар бағамынан төмен бағамен өз сауда нүктелерінде сатады. Жылына 130-150 тонна ет өндіретін қожалық дайын өнім өндіруді де қолға алмақ. - Мал шаруашылығы – қазақтың ата

кәсібі. «Асық ойнаған - азар, доп ойнаған

сарқан 3№41 (550) жұма, 20 қараша, 2020 жылwww.bsh.kz

Бүгін «Nur Otan» партиясы Алматы облыстық филиалы Саяси Кеңес Бюросының кезектен тыс отырысы өтті. Жиынға партия филиалының төрағасы Амандық Баталов қатысты. Саяси Кеңес Бюро отырысының күн тәртібінде Алматы облыстық партия филиалының кезектен тыс XXVII конференциясын шақыру және күн тәртібін қалыптастыру, Мәжілістің партиялық тізіміне қосылу үшін пікірсайысқа қатысатын үміткерлердің тізімін бекіту, партияның ХХ Съезіне Алматы облысынан қатысатын делегаттардың тізімін облыстық конференцияның қарауына енгізу мәселелері қаралды.

Бүгін «Nur Otan» партиясы облыстық филиалының «Instagram» парақшасында «Nur Otan» партиясы облыстық филиалы жанындағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл қоғамдық кеңесінің төрағасы Серік Мұқановтың қатысуымен тікелей эфир өтті. Өңірдегі сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жұмыстары туралы қозғалған онлайн шарада оқырмандар толғандырған сұрақтарын қойып, тұщымды жауап алды.

Бүгінгі өткен «Nur Otan» партиясы Алматы облыстық филиалының кезектен тыс XXVII конференциясының күн тәртібінің бірі - «Nur Otan» партиясынан Алматы облысының мәслихатына депутаттыққа сайлау бойынша партиялық тізімді бекіту мәселесін қарастырды.

және Қапшағай, Текелі қалаларынан 1 кандидаттан, облыс орталығы Талдықорған қаласынан 8 кандидат бар. Үміткерлердің 30 пайызы, яғни 8-і әйелдер, 26 пайызы, яғни 7-еуі жастардан құралған, - деді Алматы облыстық партия филиалы төрағасының орынбасары Ж.Жөргенбаев.Шара барысында партия Төрағасы

Н.Назарбаевтың қаулысына сәйкес үстіміздегі жылдың 25 қарашасында Нұр-Сұлтан қаласында бейне байланыс режимінде өтетін «Nur Otan» партиясының кезектен тыс ХХ Съезіне қатысатын делегаттар тізімі жасақталып, облыстық конференцияның қарауына ұсынылды. Саяси Кеңес Бюро отырысында мәселелер толығымен қаралып, тиісті қаулылар қабылданды.

Ғазиз АмАНжолұлы, «Nur Otan» партиясы

Алматы облыстық филиалының баспасөз хатшысы.

сапалы жұмыс жүрг із ілу іне, с о н д а й - а қ , м е м ле к е т т і к қ о р д а н б ө л і н г е н қ а р а ж а т т ы ң тиімді бағытта жұмсалуына м о н и т о р и н г ж ү р г і з і л д і . Бұл бағытта а т қ а р ы л ғ а н ж ұ м ы с т а р о б л ы с т ы қ п а р т и я филиалының бақылауында, - деді Серік Мейірханұлы.Э ф и р

б а р ы с ы н д а о қ ы р м а н т а р а п ы н а н

«Қоғамдық кеңестің мақсаты қандай?», «Nur Otan» партиясының мүшелігіне кіру туралы ұсынысты сайт арқылы жіберуге бола ма?» сынды сұрақтар қойылып, сыбайлас жемқорлықтың алдын алу туралы ұсыныстар айтылды. «Nur Otan» партиясы облыстық филиалы жанындағы сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл қоғамдық кеңесінің төрағасы Серік Мұқанов сыбайлас жемқорлықты болдырмауға бұқаралық ақпарат құралдары, әсіресе, әлеуметтік желілердің септігі көп тиетінін ерекше атап өтті. Осындай тікелей эфирлер келешекте де тұрақты ұйымдастырылатынаны тілге тиек етті.

Ғазиз АмАНжолұлы, «Nur Otan» партиясы Алматы облыстық

филиалының баспасөз хатшысы.

партияластарға облыстық сайлауалды штабының басшылығы таныстырылып, партия филиалының төрағасы А.Баталов бірқатар тапсырмаларды жүктеді. Штаб құрылып, 39 адаммен бекітілді.Соңғы мәселе партиялықтар облыстық

Саяси Кеңес құрамына өзгеріс енгізуін қарап, Қаулы жобасы бекітілді.

Ғазиз АмАНжолұлы, «Nur Otan» партиясы

Алматы облыстық филиалының баспасөз хатшысы.

келелі мәселелер сөз болды

қоғам дертімен кҮрес толастамайды

конференция тәмамдалыП, Партия съезіне қатысатын

делегаттар белгілі болды

- Қазақстан Республикасының Мәжілісінің партиялық тізіміне ену үшін пікір сайысқа 27 үміткер қатысады. Оның ішінде 17 ауданнан

Партияның облыстық филиалы жанындағы қоғамдық кеңестің құрамында 11 адам бар. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі қоғамдық кеңестер партияның аудан, қалалық филиалдары жанында жұмыс істейді. Қоғамдық кеңес мүшелерінің 80 пайызы барлық деңгейдегі мәслихат депутаттары. 2020 жылдың қаңтар айынан облыс бойынша қоғамдық кеңестің 163 отырысы өткізіліп, 223 ұсыным жолданып, оның 187-сі орындалған.:- Еліміздегі пандемиялық ахуал кезінде

азық-түлік, дәрі-дәрмек бағаларының тұрақтылығына мониторинг жүргізілді. Партиялық бақылау комиссиясының мүшелерімен бірлесіп облыс көлемінде «Жұмыспен қамту 2020 жол картасы» мемлекеттік бағдарламасы аясында тұрғызылып жатқан құрылыс нысандарның

«Nur Otan» партиясы Алматы облыстық филиалы облыстық партиялық тізімінде 30% әйелдер мен 20% жастардың сапалық құрамы сақталған. Тізімге облысымыздағы беделді, танымал тұлғалар енді. Ал жалпы, Алматы облыстық мәслихатында 45 депутаттық мандат бар.Келесі мәселе «Nur Otan» партиясының

кезектен тыс XX Съезіне Алматы облысынан делегаттарды сайлауда облысымыздан 30 партияластарымыз бекітілді. Алда келе жатқан, саяси науқанға орай,

Талдықорған қаласында өтіп жатқан «Nur Otan» партиясы Алматы облыстық филиалының кезектен тыс XXVII конференциясында Мәжіліс депутаттығына үміткерлерге дауыс беру рәсімі өтіп, конференцияға қатысушы делегаттар «Праймериз» ақпараттық жүйесі арқылы 26 үміткерге дауыстарын берді.

қатарында:Ә.Абсеметова,

Е. Жасыбаев, Д . А л и м б а е в , Ж . Т е л ь п е к -баева, М. Т а ж м а ғ а м -бетова, Д. Дигай, Д . К а р и м о в , К . Н е с т е р о в жоғары рейтинг жинап, пікір-с а й ы с қ а қатысқан басқа ү м і т к е р л е р о б л ы с т ы қ м ә с л и х а т а ғ ы депутатттыққа

үміткер ретінде тіркелді.

Ғазиз АмАНжолұлы, «Nur Otan» партиясы

Алматы облыстық филиалының баспасөз

хатшысы

облыстық конференция: Үміткерлерге дауыс беріП,

нәтижелері анықталды

Үміткерлер ішінен 140 делегат лайықтыларды анықтап, әрбір делегат бірнеше дауыс бере алды. Яғни, әрбір делегат бір үміткерге немесе тізімдегі барлық үміткерге дауыс беруге мүмкіндігі болды. Қорытындысында 8 үміткер

анықталып, тікелей эфир режимінде өткен конференция барысында нәтижелері көрсетілді. Олардың

сарқан4 №41 (550) жұма, 20 қараша, 2020 жыл www.bsh.kz

абайдың «әлифбиін» қайта оқығанда

Әлиф дек ай йүзіңе ғибрат еттім,Би – Бала’й дәртіңа нисбәт еттім.Ти - Тілімнән шығарып түрлі әбиат,Си - Сәнан мәдхіңа хүрмәт еттім.Жем - Жамалың қандай ақ рузи маған,Ха - Халаллық таппадым, жаным, сәнан.Хи - Халайық, мен емес, бәрі ынтизар,Дәл - Дариға ғишық оты бермес аман.Зәл - Зәлиллік көрген соң, сайрай бер, тіл,Ре - Риза қылмағыңды, яр, өзің біл.Зи - Зәһәрдай күйдірді ғишқың қатты,Сын - Сәләмат қалмағым болды мүшкіл.Шын - Шикәр ләб есіме түскен сайын,Сат - Сабырым қалмады, мен не әйләйін. Зат - Зайғ өмірім өтті менің бекер,Тай - Талаптан әйтеуір құр қалмайын.Зай - Залым көп қылыш боп жанға оқталды,Ғайін - Ғақлымды басымнан тартып алды.Ғайын - Ғариблік басыма түскеннен соң,Фи - Файдаң тие ме деп жаза салды.Қаф - Қабыл болар ма екен жазған хатым?Кәф - Кәмил ақылың, асыл затым.Ләм - Ләбіңнен ем қылсаң мен дерттіге,Мен - Меһріңнен қалмас ед бар апатым.Нон - Налә ғып қайғыңмен күйдірдің көп,Уау - Уәйлана ғишқың уайым жеп,Һи - Һеш файдаң тимесе өлді ойлаңыз,Ләм - Әлиф, Лә иләһа илалла деп.Я - Ярым, қалай болар жауап сөзің?Мәт – қасың, тәштит – кірпік, секін – көзің.Үтірмен асты-үстілі жазуда бар,Болуға асты-үстілі көнсең өзің.Араб әліпбиіндегі әріптердің Абай

өлеңі өрнегіне түскендегі сипаты, міне, осындай. Алайда өлеңді оқи отырып, ақынның ой түбіндегі кейбір өрнектеріндегі мәнділіктерді байқамай кеткен тұстарымыз да болған екен.Өлеңді қайта оқысақ, әліптей ай

жүзіңе ғибрат еттім дегендегі Ай қай Ай? Әрине, жаңа туған ай. Айдың бір жаңасындағы – Ай. Онда да шалқалап туған «Ай емес, әліпбидегі әліптей түзу туған Ай». Шалқалап туған Айды шаруа адамы ұната қоймайды. Халықтық метеорологиялық білімі бойынша он төрттегі Айға шейін немесе өліараға дейін күн жауын-шашынды болып, мал-жанға қолайсыз деп біледі. Өлеңді оқи отырып, осы жайт еске түскенде, түзу туған Айды Абайдың әліпбидегі әліпке теңеуінде бір мән бар екен-ау дейсіз.Дей отырып, «Әлифби» өлеңіне тағы бір

назар аударсаңыз араб алфавитіндегі жиырма сегіз әріп, төрт диакритикалық таңбаны көресіз. Көресіз де әр дыбыстың әріптік атаулары бар екенін: әлиф, би, ти, си, жем, ха, хи, дәл, зал, ре, зи, сын, шын, сат, зат, тай, зай, ғайін, ғайын, фи, каф, қаф, ләм, мим, нон, уау, һи, ләм және мәт, тәштит, секун, үтір деп аталатын төрт диакритикалық белгіні байқайсыз. Байқай келе, кейбір әріптердің дауыссыздың жуан/жіңішкелігіне қарай, мысалы, т-ның тай, ти; с-ның син, сат; х-ның ха, хи; з-ның зал, зәл, зат; ғ-ның ғайын, айын; к-ның каф түрінде оқылатынын көресіз.Көре отырып, дауыстылардың жуан-

жіңіш¬келік қасиеті дауыссыздардың ықпалында екенін, ал қазақ тілінде, өзге де түркі тілдерінде дауыссыздардың жуан-жіңішкелік сапасы «дауыстылардың билігінде» (А.Байтұрсынұлы) болатынын байқайсыз. Байқай келе, ғылым-әлім, ғасыр-әсір, ғашық-ашық, хакім-әкім, хүкім-үкім, хүкмет-өкімет, ғарыз-арыз, Ғұмар-Омар, Ғали-Әли, т.б. параллельдердің араб әліпбиіне тән жазу-сызудағы ерекшеліктермен байланысты болғанын, жазба тілдегінің ауызшада қалай игерілгенін байқағандай ой түйесіз.Бірақ жазба тіл дегеніміз қай тіл?

Шағатай тілі ме? Әлде ортаазиялық түркі жазба ескерткіштерінің тілі ме? Осы аталған ортағасырлық түркі жазба ескерткіштерінің тілін шағатай тілі деуден гөрі А.Н.Самойлович, Н.Т.Сауранбаев ортаазиялық түркі тілі деп деп атауды жөн көрді. Ортаазиялық түркі тілі, сайып келгенде,

ескі өзбек жазба тілі, ескі татар жазба тілі, ескі қазақ жазба тілінің жасалуына тілдік төсеніш болды. Мысалы, ескі қазақ жазба тілінің құрылым-құрамында, біріншіден, халық тілінен бөгде көрінетін ортағасырлық жазба тіл ескерткіштеріне тән дыбыстық, грамматикалық компоненттер, екіншіден, жалпыхалықтық тілде кездесе бермейтін араб-парсылық қолданыстар, ал үшіншіден, халық тілінің төлтума тілдік бірліктері болды. Міне, Абайдың «Әлифби өлеңінде» осы аталған үш компоненттің үшеуін де кездестіресіз. Кездестіресіз де, аталмыш өлеңді ескі қазақ жазба тілінің бір үлгісі деп танисыз.Ә.Марғұлан, Р.Сыздық, М.Қойгелдиев

сынды ғалымдарымыздың Қадырғали Жалайыридың «Жамиғат тауарих» шығармасын, сондай-ақ ғалым ағамыз Бабаш Әбілқасымовтың Әбілғазы хан баһадүрдің «Түрік шежіресін» қазақ жазба тілінің байырғы мұрасы, бастау көзі деп қарайтын зерттеулерін тағы бір еске аласыз. «Әлифби өлеңі» өрнегіндегі әрбір

28 сөз 28 әріптің қалай оқылатынын (дыбысталатынын) аңғартатын, әліпби үйренушінің жадында оны бекіте түсетін дидактикалық мәнге ие екенін, жаттауға қарасөзден өлең оңай дегендей дидактикалық дәстүрді ақын қаламының қайта жаңғыртқан себебін байқағандай боласыз. Әрине, қазақтың бәрі ақын емес, бірақ баршасы ақынжанды екені шындық. Міне, қалам ұстаған шақта ұлтқа тән мәдени-әлеуметтік бұл ерекшелік ақынның ой түпкірінде тұрғаны да шындық. Ақынның әліпбиді өлеңмен паш еткені де сондықтан болар.Абайды қазақтың бас ақыны деп

алғаш таныған Ахмет Байтұрсынұлы да өзінің төте жазу әліпбиінде әсіресе мақал-мәтелдерді дидактикалық материал ретінде жиі қолданғаны жанрдың ішкі ұйқасқа құрылған поэтикалық ерекшелігіне байланысты болар деп түсінуіңіз мүмкін. Дұрысы солай. Өйткені даналық пен поэтиканың адам таным-сезіміндегі қозғаушы күш екені де рас. Бұл жөнінде пікір түйіп, мақала да жаздық. Сөз арасында айта кеткен артық болмас, профессор Кәкен Ахановтың мектепке арналған сонау жылдардағы «Қазақ тілі» оқулығында мақал-мәтелдердің дидактикалық мақсатта жиі қолданғанын байқаған едік.Бұл тұста «Әлифби өлеңіне»

байланысты тағы бір айтайық дегеніміз – дидактикалық материалдың эстетикалық таныммен сабақтастық

жағы. Мәт (алифтің екеу екенін білдіретін мадда белгісі) – қасың, тәштит (қосарланған дауыссызды білдіретін белгі) – кірпік, секін (қатар келген әртүрлі екі дауыссыздың бірнішісінің үстіне қойылатын белгі) – көзің, Үтір мен асты-үстілі жазуда бар, Болуға асты-үстілі көнсең өзің! – деп ақын әліпбидегі диакритикалық белгілерді, – сұлу қыздың қасын мәтке, кірпігін тәштидке, көзін секунге, асты-үстілік үтірді, ерке мінез, еркелікке балама (символдық) мағынамен айтуы араб жазуының жай ғана таңбалар жүйесі емес, эстетикалық мәнге ие екенін паш еткенін аңғарамыз. Аңғара отырып, әліпби жөніндегі эстетикалық танымның сонау Абайға дейінгі немесе сол кезеңмен тұстас ақындардан кездестіргеніңіз де еске түседі.

Талас алқабынан шыққан әйгілі Ұлбике (1825-1845) Күдері Қожамен айтысында:Сен-ақ оқы әліп пен Әбіжатты,Мұрным әліп болғанда қасым мәд-тіКөкірегім – кітап сөзі, тілім – ҚұранМен сенен үйренбеймін шариғатты, –

дейді.Әйелдің әдемілігі әліпбидегі әріптерге

теңеліп айтылады. Мұрынның әліптей түзулігі, қастың әліп үстіне қойылатын мәд тәрізді иректігі этномәдени-тілдік ұжымның байырғы санасында әйел әлпетінің сұлулығын танытатын символға ие болған. Мұның өзі әліпби дәстүрінің этномәдени семантикалық кеңістіктегі орны ерекше болғанын байқатады. Әсіресе іргелі (концептуалды) діни ұғымдар байыр¬ғы айтыс өлеңдерде әліпбидегі әріптердің атымен беріледі.Ұлбике:Сабақ басын сұрасаң «нун» болады,Жаман сөз жақсы адамға мін болады.Пайғамбар ат сұрамақ сүннеті екен,Әкең атын сұраймын кім болады, –

дейді.Адамның таным-білімділігін өзекті

тақырып еткен Ырысжан мен Әсеттің айтысында әріптердің атауын Ырысжан жұмбақ етеді:Бір сарай нұрланады жалғыз «мим»-

мен,«Ра» мен «нун», «хи» менен «зи» оған

ерген.Бұл бес әріп бес сөздің бесеуінде,Білдің бе мағынасы қайдан келген?Бұл жұмбақты Әсет ақын былай деп

шешеді:Бір сарай нұрланады Мекке дүрмен,Қажы парыз бай кісіге хақтан келген,«Нун» – намаз, «ра» – риза, «зи» –

зекет,

Парыздың енді бірі иман білген.Мұндағы «мим» – Мекке, «нун» –

намаз, «ра» – ризалық, «зи» – зекет, «хи» – қажылық. Байырғы этномәдени өрісте парыз бен қарыз, жақсылық пен жамандық, жомарттық пен сараңдық, ақылмен сабырлылық, т.б. тәрізді жалпыадамзаттық құнды¬лықтарды танытатын категориялық ұғымдар мен діни түсініктер қатарласа қолданылып, этикалық-моральдық ұстанымдармен сабақтаса айтылды.Түйіндей келгенде, Абайдың әйгілі

«Әлифби өлеңі» ескі қазақ жазба тілінің (ескі кітаби тілдің) көркем жанрдағы көрінісі болып саналады. Бұл тұста араб жазулы ескі қазақ жазба дүниесін тағы бір еске тұтсақ, олардағы жалпытүркілік, ортаазиялық жазбаға тән қолданыстарды салыстыра отырып, қазақтың халық тіліне тән тілдік белгілерді, әсіресе сигнификаттарда айқындап берген ғалымдарымыз акад. Р.Сыздықтың, Б.Әбілқасымовтың еңбектері қазақстандық түркітанудың бетке ұстар зерттеулерінің бірегейі болды. Институттағы дәстүр жалғастығы, зерттеу сабақтастығы болар, Гүлфар Мамырбекова, Айнұр Сейтбекова сынды ғалымдарымыздың осы бағыттағы ізденістерінде ескі жазба тілдің кітаби тұрпатын сақтағандары, халықтық тілге бейімделгендері зерделеніп, лексикографиялану тезінен өтті (Г.Мамырбекова. Қазақ тіліндегі араб, парсы сөздерінің түсіндірме сөздігі; А.Сейтбекова. Араб-парсы сөздерінің түсіндірме сөздігі. XII-XVII ғғ. жазба ескерткіштер негізінде). Зерттеу барысында алынған ғылыми өнімдер онбестомдық «Қазақ әдеби тілінің сөздігінде», үлкен біртомдық «Қазақ сөздігінде» «ескі кітаби» деген стильдік белгімен берілгенін, тиісінше, Абай қолданған «ескі кітаби» тілдік үлгілердің де қамтылғанын атап айтамыз. Осылайша ұлы ақынның көпқырлы «Әлифби өлеңін» қайта оқи отырып ондағы дүниетанымдық, дидактикалық, эстетикалық тұстарын біршама барлап көрдік. Барлай келе, сонау кезеңдердегі қазақ қоғамында атар таңның нышанындай ¬болып мәдени-әлеуметтік сипат алған араб жазулы ескі қазақ жазба дүниеліктерінің маңызы ерекше болғанын да тағы бір еске түсірдік.Сонымен, ұлы ақынның көпқырлы

«Әлифби өлеңін» қайта оқығандағы ойға түйгеніміз әзірше осы.

Уәли Нұргелді,

филология ғылымының докторы,профессор

сарқан 5№41 (550) жұма, 20 қараша, 2020 жылwww.bsh.kz

где По краЮ, где По карнизу…

труд Родина оценила высокими государственными наградами. Он был награжден Орденом Отечественной войны II степени, медалью «За Победу над Германией».

После демобилизации в 1950 году, он возвращается на родину и начинает работать инспектором, а затем начальником инспекции райфинотдела в городе Сарканд.

На сессии седьмого созыва Ф. П. Адинбекова избрали секретарем районного Совета депутатов.

С образованием Целинного края в 1958-1959 годах, по приглашению министерства финансов Казахской ССР Ф. Адинбеков был направлен на должность начальника оперативного отдела Целиноградского финотдела.

По упразднении края, в 1962 году он поступил на работу в Талдыкорганский автотрест Алматинской области, где проработал в должности начальника автопредприятия, областного автоуправления, объединения автовокзалов и автостанций по пассажирским перевозкам до ухода на заслуженный отдых. К слову сказать, весьма и весьма хлопотное это дело руководить большими коллективами автотранспортников, да и отраслью в целом, тем более в пору её интенсивного развития. Так что, трудясь в этих должностях, Филипп Павлович с удвоенной энергией, с энтузиазмом молодого руководителя-коммуниста занимался развитием производственной базы и внедрением передовых форм обслуживания пассажирских и грузовых перевозок и открытием междугородних маршрутов дальнего следования между такими городами как Алматы, Семей, Усть-Каменогорск, Ташкент, Бишкек, Тараз и Шымкент.

С участием и под руководством Филиппа Павловича с 1969 по 1977 годы было создано и обустроено десять самостоятельных автобусных парков и один таксопарк.

За деловые качества его ценили в коллективах, а руководством Министерства автотранспорта всегда ставился в пример. Его неоднократно награждали Почетными грамотами и ценными подарками от имени Министерства автомобильного транспорта и советско-партийных органов.

Его добросовестный военный и гражданский труд был отмечен высокими наградами родины – четыре ордена, восемнадцать медалей.

Прекрасный семьянин, Филипп Павлович в законном браке с супругой Огнесьей Давыдовной прожили 64 года. Супруги Адинбековы воспитали четырех сыновей, подаривших отцу и матери трех внучек и четырех внуков. Все внуки выросли, создали крепкие семьи. К большой радости дедушка дождался появления девятерых правнуков.

Наверное, не лишним будет сказать, что у Ф. П. Адинбекова многонациональная семья: сам он казах, супруга имела дальние корни по отцу с молдаванами, а вот внуки полюбили и поженились и вышли замуж за русских, украинцев, татар, немцев и турков.

В начале февраля 2016 года после непродолжительной болезни остановилось сердце уважаемого всеми аксакала – Филиппа Павловича Адинбекова.

II Багинский Борис Антонович (21.01.1947, г.

Талды-Курган Казах-ской СССР – 03.08.2001, г. Томск) - российский ученый, специалист в области силовой электроники, доктор технических наук, профессор кафедры промышленной и медицинской электроники, член-корреспон дент СО Академии наук

IЯ не свершил того…

Того, что должен был свершить.Александр блок

Все дальше уходят вглубь истории трагические для нашей страны годы Великой Отечественной войны 1941-1945. Но невозможно предать забвению, выветрить из памяти народной скорбные даты и величие солдатского подвига, лица тех, кто личным участием приближал победные залпы мая 45-го. Наш земляк Филипп Павлович Адинбеков - ветеран Великой Отечественной войны много лет был членом Талдыкорганского городского и Алматинского областного Совета ветеранов. Скромный и немногословный, он всегда откликался на просьбы встретиться с молодежью, принимал участие в школьных м е р о п р и я т и я х , и естественно, как подобает ветерану войны, вел большую работу по патриотическому в о с п и т а н и ю студенческой и учащейся молодежи.

Филипп Павлович Адинбеков родился 20 февраля 1926 года в селе Н о в о п о к р о в к а С а р к а н д с к о г о р а й о н а А л м а т и н с к о й области. До призыва в армию учился в школе, работал в колхозе. В Саркандском детском доме он работал в о с п и т а т е ле м , с т а р ш и м пионервожатым.

В конце 1943 года был призван в действующую армию Саркандским РВК. Служил в отдельном эксплуатационном батальоне связи, резерва главного командования. Принимал участие в Сталинградской битве, обеспечивал на фронте связь для высшего командного состава по Северо-Кавказскому направлению в должности связиста – командира отделения.

…Припоминаются впечатления от круглого стола «И помнит мир спасенный», проведенный ветеранской организацией областного центра в рамках 70-летия Победы в Великой Отечественной войне 1941-1945 годов, посвященных памяти и подвигу участников Великой Отечественной войны».

13 ноября 2014 года в одном из залов Дома ветеранов собрались за круглый стол участники Великой Отечественной войны, ветераны труда, труженики тыла и дети войны, преподаватели и делегации студенческой молодежи Талдыкоргана.

Ветеран войны, почетный десантник и активист военно-патриотического воспитания молодежи, ветеран педагогического труда Хасан Хисматович Борамбаев в своем выступлении особо подчеркнул, что победить фашизм, как идеологию человеконенавистничества, помогли узы братского единства народов СССР и крепкая интернациональная дружба.

- Находясь в окопах, в блиндажах, идя в атаку, штурмуя вражескую оборонительную систему, мы чувствовали локоть товарища по оружию. Мы кушали из одного котелка, мы укрывались одной шинелью, делились последним – табаком, сухарем, кусочком сахара, - говорил ветеран. - И скажу вам как бывший педагог, раскрывая перед студентами, учащимися тему народного подвига, непременно приводил один весьма показательный пример. Из показаний пленного фашистского офицера на допросе. Газета «Правда» от 6 февраля 1943 года; «Мы шли в атаку . Нам навстречу бросились смуглые бойцы. Они дрались с такой яростью и отвагой, что мы не выдержали. Мы были поражены ужасом и отступили. Потом нам сказали, что дрались с нами казахи. Мы не знали, что существует на свете такой бесстрашный народ».

Слово взял Филипп Павлович Адинбеков.- Когда я слышу слово «Сталинград», то до

сей поры перед глазами моими стоит картина лежащего в руинах некогда прекрасного города на Волге. Четыре месяца – с 17 июля по 18 ноября 1942 года – длилась героическая оборона города. Почти половину этого срока (до 12 сентября) потратили гитлеровцы на то, чтобы преодолеть упорное сопротивление войск Сталинградского и Юго-Восточного фронтов и выйти к окраинам города. Сталинград стал символом несгибаемого мужества и стойкости советских войск в обороне. В память о героической обороне Сталинграда 22 декабря 1942 года Президиум Верховного Совета СССР учредил медаль «За оборону Сталинграда», я её с гордостью ношу, ибо своими глазами видел, чего нам стоила победа над разгромленными полчищами фашистов у стен волжской твердыни.

Медалью «За оборону Сталинграда» были награждены свыше 707 тысяч советских воинов. Городу было присвоено почетное звание «Город-Герой».

Ф. П. Адинбекову пришлось принимать участие в восстановлении Сталинграда. А затем с января по май 1945 года он воевал на Северо-Кавказском фронте и в качестве связиста обслуживал нужды военно-грузинской дороги до 1950 года. Его ратный

Дорогие мои земляки… Каждый из вас оставил заметный след в меру своих творческих задатков, таланта, совести и чести. Один – участник Великой Отечественной войны и труженик сферы автотранспорта, второй-ученый, специалист медицинской электроники, третий – зодчий. Жизнь и труд каждого из трех героев моего рассказа прошла перед моими глазами, с ними я был знаком не весть с каких времен. И с горечью на сердце приходится говорить о них в прошедшем времени, потому как у каждого своя судьба, свой срок пребывания в этой жизни на этой земле.

Язык является великой дИ с каждым годом

реже свет, Река времен уже по плечи.

Как написал не твой поэт:Иных уж нет, а те далече.

высшей школы. В 1989 г. по 2001 г. руководил кафедрой промышленной и медицинской электроники Томского политехнического университета.

Борис (Болеслав) Антонович Багинский родился 21 января 1947 года. Детские и юношеские годы провел, живя с родителями в домике на одной из самых примечательных и прямых улиц Талдыкоргана – Школьной, с обеих сторон обсаженной тополями, которых питали ключевые воды звонкоголосых арыков.

В школу Болеслав пошел с шести лет в 1953 году. В те годы это была семилетняя школа, располагавшаяся в приспособленных зданиях, некогда принадлежавших зажиточным сельчанам Подколзиным, из центра были перевезены быками на хутор имени С.М.Буденного города Талды-Кургана.

С первого по выпускной классы Борис Багинский учился только на «отлично». Такие учителя, как физик Гер Сун Бович, математик Иван Андреевич Лавочкин, географ Елена Павловна Жарикова, немецкого языка - Софья Ивановна Либих, истории - Николай Васильевич Этаков не могли нахвалиться учеником. И воспитан, и вежлив, и любопытен, исполнителен и дисциплинирован. Борю считали и в классе, и в масштабах всей школы самым авторитетным подростком, потому то он на протяжении нескольких лет был председателем совета пионерской дружины, а затем его избрали комсоргом школьной комсомольской организации.

В 1958 году первоклассников с улицы Школьной – меня, Валю Кузнецову, чьи родители по очень уважительным причинам не могли повести на праздничную линейку, доверили Боре Багинскому. Вот и сейчас, перед моими глазами шествующий по улице с букетами георгинов и астр наш отряд - впереди две сестрички Бориса Лена и Нина, позади них – приотстав на полшага Боря, ведущий меня и Валю, придерживая за руки. Идем торжественно и строго, пряча лица за яркими цветочными букетами. Приведя своих подопечных на школьный двор, Боря, что называется, сдал нас с рук в руки нашей первой учительнице Надежде Ивановне Крыжной. А потом уже во время линейки, когда директор школы Федор Прокопьевич Орыщенко представил слово для поздравления первоклассников Борису Багинскому, я спросил у своей соседки Вали Кузнецовой: «Он что, уже учитель?» Мне отчего-то показалось, что на линейках имеют право выступать одни учителя или только взрослые.

Вот тут мне хотелось сделать некое отступление. Откуда у подростка такое серьезное, такое обдуманное отношение к близким, товарищам, соседям и просто людям, знакомым и незнакомым? Это сейчас я могу точно сказать: поведение детей, весь их образ жизни – всегда отражение родительских отношений. Родители Бориса, Лены и Нины, а потом Альвины – Антон Иванович, рабочий подхоза, и Цезара Петровна, швея, как и бабушка Павлина и дедушка Ян Францевич, оказывается, постоянно задумывались над тем, что он или она не всегда бывают хорошими родителями. Плохо, если не задумываются… А тот, кто задумывается, на самом деле и есть – настоящий, правильный родитель.

Боря во все глаза смотрел и с малых лет копировал папу, простого труженика, но высоко морального и порядочного человека, который тактично подчеркивал, ты - сын, у нас самый старший, мы на тебя возлагаем большие надежды. Любить труд, уважать свою работу, получать уважение и почет от окружающих людей - это воспитывалось ни словом, ни нравоучительным назиданием, а личным примером. И отца, и матери…

Семья Багинских появилась в селе Гавриловском, ставшем в 1925 году городом Талды-Курганом, при очень непростых, даже вернее сказать трагических обстоятельствах.

В своё время Цезара Петровна Багинская делилась немногими воспоминаниями о своей семейной истории с детьми. 12 апреля 2013 года, отмечая свой 90-летний юбилей, она уже рассказала все, без утайки и даже с предъявлением некоторых документов.

- Я родилась на Украине, в Киевской области Емельчинском районе, в селе Ульяшевка в 1923 году. Моя девичья фамилия – Котвицка. Поляки жили в то время хуторами. Мои родители – Котвицки Петр и Лижбета – имели свою землю с лесом и лугом. Жили дружно – отец, мама, дедушка, я и младший братик Болеслав. Родители были крестьяне, обрабатывали участок земли, выращивали скот: корову, лошадей, домашнюю птицу – кур.

В 1927 году мой отец – Петр Станиславович отправился в Польшу, искать подходящее место, куда можно было бы перевезти семью. Но, возможно, что-то случилось в дороге, он к нам не вернулся…

В 1927 году дедушку Станислава Котвицкого

арестовали военные люди за неуплату продналога. Я так сильно напугалась, спряталась за сарай в заросли бурьяна, но дедушка меня нашел, успокоил и попрощался. После его ареста мы больше никогда дедушку не видели. Сколько не расспрашивали, никто не знал, куда он пропал… Потом у нас забрали избу и все, что в ней было, отобрали скот. Маму выслали за сто км от села. Она работала под Киевом на стекольном заводе. А нас с братом приютила моя крестная Павлина Драпиковская. Если мама приходила повидать своих деток, то через час её уже уводили. Мы очень тосковали за своей мамой, часто плакали… Помню, как в семь лет мне просто не хотелось жить…

В 1933 году мы стали жить с дедушкой Яном Францевичем Цилковским, отцом Лижбеты Питались тем, что росло в лесу: ягодами, грибами. Иногда собранные грибы меняли на какие-нибудь продукты. Крестная Павлина Драпиковская каждый день, проделывая путь в пять километров, приносила нам молоко, тем самым поддерживала в нас жизнь.

Я училась в школе в селе Тайки, приходилось ходить через лес. Конечно, было страшно, но Бог сохранял, ничего со мной страшного не случилось. В первом классе нас учили на польском языке, а затем стали учить на украинском. Чтобы как-то выжить, мама стала отдавать меня в чужие семьи, где я пасла скот или ухаживала за малыми детьми.

В 1936 году во время развернувшихся репрессий, из нашего села Хмирин были высланы 20 польских семей (взрослых мужчин вывели в лес и расстреляли). Нас депортировали Казахстан без права вести переписку. распятье, молитвенники, рукописные песенники на польском языке. До станции Уштобе я с мамой и братом ехали в товарном вагоне почти месяц. Потом мы оказались в селе Гавриловке, в колхозе «Новый быт». Местные жители встретили нас, переселенцев, доброжелательно и с пониманием наших трудностей, зачастую помогали, чем могли. Все мужчины депортированных семей были на учете в комендатуре, ходили на отметку. Жили мы в землянках. Но вот началась война. Все, от мала до велика, работали в колхозе за трудодни, которые были очень тяжелыми. Землю в поле пахали на быках. Так хотелось хлеба, но хлеб не давали, все для фронта. Помню, как мы мучились - вручную убирали ячменное поле – вырывали колоски с корешками.

В 1943 году я вышла замуж за Багинского Антона Ивановича. Его семья тоже была выслана в 1936 году из села Хмирин. Он с 14 лет работал в колхозе «Новый быт». Его младшего брата Константина 1924 года рождения забрали в трудовой лагерь. Сначала Костя работал на руднике Текели, затем его вывезли в Караганду на шахты, после чего он пропал. Старшего брата Валерьяна в 1937 году арестовали и расстреляли как политического, хотя он был неграмотным и не умел писать.

Всю войну мы с мужем, Антоном Ивановичем проработали в колхозе. Антон работал в бригаде в горах на ферме, а я в звене на поле. Работали без выходных от зари до заката. На поле пахали на быках, сеяли, пололи, серпами жали и подбирали колоски, затем молотили, веяли зерно. До сих пор в памяти этот столб пыли от молотилки, дышать нечем. Выхаживали сахарную свеклу, на каждого давали норму по одному гектару, убирали осенью до самого снега. Копали вручную копачами, специальными вилами грузили на бортовую автомашину, садились сверху и ехали на выгрузку на сахарный завод в Кировск. А как пели! Весело и с задором! А ночами приходилось ухаживать за личным огородиком.

Продолжение следует...Андрей береЗИН, писатель-историк,Сарканский район.

сарқан6 №41 (550) жұма, 20 қараша, 2020 жыл www.bsh.kz

қазақы мінез немесе құндылықтың құлдырауы

мемлекеттік қызметтегі әдеПтілік негіздері

мәмс арқылы қандай медициналық көмек

алуға болады?

шешесі, атасы мен әжесі де күніне бір-екі вайн түсіріп салып қояды. Болды, ақша, – деп маған кәдімгідей бизнес-кеңес берсін.

Біз неден қателестік? Кемшілікті қашан, қай жерден жіберіп алдық? Неге әнші, әртіс біткен түгел инстаграм қуып кетті? Неге олар ақша үшін арзан жол таңдады? Неге мына елдің дамуына, өсіп-өркендеуіне қызмет етпейді? Тым болмаса, сол сайқымазақтарын түсіруге кететін уақытын басқа жұмысқа арнап, содан ақша таппай ма? Мұның бәрі қазақтың бойында жоқ мінез, қанында жоқ қасиет еді ғой. Бұған қайдан, қалай үйір болдық?

қауіпсіздікке қол сұғушылыққа әкелетін заңнама талаптарын бұзуға және басқа азаматтарды құқыққа қарсы, қоғамға жат әрекеттерді жасауға тартуға жол бермеуге тиіс.

Сонымен қатар, Әдеп кодексі жалпы қабылданған мінез-құлық нормаларының басқа да тараптарын қамтиды.

Әдеп кодексіне сәйкес мемлекеттік қызметшілер іскерлік әдепті, ресми мінез-құлық қағидаларын сақтауға тиіс.

Мемлекеттік қызметшілердің сырт келбеті олардың қызметтік міндеттерін орындау кезінде мемлекеттік аппараттың беделін нығайтуға ықпал етуге, іскерлікпен, ұстамдылықпен және ұқыптылықпен ерекшеленетін жалпы қабылданған іскерлік талаптарына сай болуға тиіс.

Осылайша мемлекеттік қызмет атқару қоғам мен мемлекет тарапынан ерекше сенім білдіру болып табылады және мемлекеттік қызметшілердің моральдық-әдептілік бейнесіне жоғары талаптар қояды.

Т. кеНжебеков,Қазақстан республикасы мемлекеттік

қызмет істері агенттігінің Алматы облысы бойынша департаментінің мемлекеттік қызмет саласындағы

бақылау басқармасының бас маманы.

көрсете бастады. Бүгінде аурухана жоғары технологиялық қызметтің нейрохирургия, қан-тамыр хирургиясы, травматология және ортопедия, интервенциялық хирургия, аритмология сынды бағыттар бойынша 10 шақты түрін көрсетеді. Клиника өкілі Мақсат Мамырқұлдың сөзіне сүйенсек, аурухананың материалдық-техникалық базасы құны 1,5млн–6 млн теңгеге дейін баратын оталарды жасауға мүмкіндік береді. Оның ішінде жамбас және тізе буындарын алмастыру, жүрекке дефибриллятор қою, бас сүйек ішіне стенттер орнату, аневризмаға шалдыққан тамырларды бітеу сынды ота түрлері бар. «Бізде көрсетілетін жоғары технологиялық қызмет көлемі жыл сайын артып келеді. Мәселен, 2020 жылы біздің клиникаға сақтандыру пакеті шеңберінде 1 млрд теңге бөлінді. Бүгінгі күні 170-тен астам пациент емдеу мен диагностика саласындағы ең заманауи технологиялардың игілігін пайдаланып үлгерді», — дейді Мақсат Мамырқұл. МСҚ Алматы филиалы басшысы Тілеухан Әбілдаевтың айтуынша, аталған қызметтер ақысы медициналық сақтандыру қаражаты есебінен төленіп отыр. «Сақтандырылған азаматтарға берілетін артықшылық көп. Сақтандыру жүйесінде жоспарлы ем қажет болған жағдайда УДЗ, КТ, МРТ сынды қызметтерден бастап, жоғарғы технологиялық көмек түрлеріне дейінгі аралықтағы көптеген қызмет түрлерін пайдалануға мүмкіндік бар», — деді филиал басшысы.

ҚазАқпарат

Мұны неге қазіргі уақытпен салыстырып отырмыз? Қазір біз әкелеріміздің сол кездегі жасына жеттік. Оқыдық. Қолымызға қалам алып бірдеңе жазып жүрміз. Бірақ өз замандастарымыз¬бен бас қосқанда, не айтып, нені әңгіме етеміз? Жуырда бір досымыздың үйінде қонақта отырғанда, осыны ойладым. Ойладым да, біз әкелеріміз айтатын әңгімені айта алмайтынымызды ұқтым. Сонда бұл ұсақталғанымыз ба, қалай?

Неге? Қалай ұсақталдық? Осы сұрақты өзіме де қойдым. Бірақ жауабын таппадым. Сіздер де ойланып көріңіздерші! Егер біз ұсақталмаған болсақ, алпысты алқымдап қалған аға-көкелеріміз баласы, немересі, тіпті келінімен бірге вайн немесе тик-ток дегенді түсіріп, секеңдеп билемес еді. Егер ұлттың мінезі өзгермеген болса, ақша құндылыққа айналып, ер-жігіттің намысы етекке түспес еді. Сол ақшаның жолында баланы айтпағанда, келінімізбен бірге сайқымазақ видео түсіріп, оны жалпыжұртқа таратып жарыспас едік. Алаш көсемі Әлихан Бөкейхановтың «Ұлтқа қызмет ету білімнен емес, мінезден» деген сөзін осы араға қолдану керек сияқты…

Әкелеріміз соғымбасында біз естісін деп, тәрбиелі, тағылымды әңгімелер айтса, қазіргі орта жастағы азаматтар инстаграм үшін тәрбиесіз, тағылымсыз видео көрсетіп, ақыл-есі кеміс адамдарға ұқсап ыржалақтап жүр. Тіпті бұл әлеуметтік желі ақша табудың көзіне айналғалы жұрт маңдайы терлеп, алақаны ойылып жұмыс істеуді, еңбек етуді қойғандай. Қашан көрсең, әлемжеліде әртүрлі кейіпте, әртүрлі киім киіп (бір дүкеннің немесе бір фирманың жарнамасы үшін) секектеп билейді де жатады. Біз мұндай тик-ток, вайнмен ұлт түгілі, ұрпақты тәрбиелей алмасымыз анық.

Қазақ еңбекпен тапқан малды ғана адал деп білген. Ал бала-шағаңа, келініңе ақыл айтатын жаста, адам құсап жұмыс істеп ақша таппаған соң, «ауамен» келген тиын адал болсын ба? Осы сайқымазақтарды көріп «көзайым» болған біздің үйдегі балапандар да қазір вайн, тик-ток туралы әңгіме айтатын болыпты.

– Әке, вайннан қорықпаңыз! Тик-ток – ақша. Сіз де үйреніңіз! Менің бір досымның 5 мың «подписщигі» бар. Оған енді магазиндер жарнама береді, – деп қарап тұр. Аузыма құм құйылғандай, мең-зең күй кештім. Он жастағы баладан ақша табудың ең арзан, ең оңай, жан қиналмайтын «төте» жолын естіп отырғаныма іштей күйініп кеттім-ау деймін, дауысым жарықшақтанып шықты:

– Кім айтты саған тик-токпен ақша табуға болатынын? – деп баламның бетіне қарадым. – Кім айтушы еді? Ұялы телефоныңызға (қазіргі балалар осылай сөйлейді, оған да шүкір) қарасаңызшы! Елдің бәрі инстаграм, тик-токтармен ақша тауып жүр. Біздің сыныптағы балалардың әкесі мен

Мемлекеттік қызметшілер қоғам алдында мемлекеттің тұлғасы болғандықтан, аталған кодекс, ең алдымен, қоғамның мемлекеттік органдарға сенімін нығайтуға бағытталған, кодексте мемлекеттік қызметшілердің мінез-құлқының жалпы стандарттары, қызметтен тыс уақыттағы мінез-құлық стандарттары, қызметтік қарым-қатынастардағы мінез-құлық, сондай-ақ көпшілік алдында, оның ішінде бұқаралық ақпарат құралдарында сөз сөйлеу стандарттары тікелей айқындалған.

Қоғамдық пікір көрсеткіштерінің бірі қызметтен тыс уақытта, оның ішінде қоғамдық орындарда олардың мінез-құлқы болып табылатыны құпия емес.

Осыған байланысты, қызметтік әдеп қағидаларына сәйкес мемлекеттік қызметшілер қызметтен тыс уақытта жалпы қабылданған моральдық-әдептілік нормаларын ұстануға, қоғамға жат мінез-құлық, оның ішінде қоғамдық орындарда адамның қадiр-қасиетiн және қоғамдағы адамгершілікке нұқсан келтіретін масаң күйде болу жағдайларына жол бермеуге, қарапайым болуға, тиісті көрсетілетін қызметтерді алу кезінде өзінің лауазымдық жағдайын баса көрсетпеуге және пайдаланбауға, өз тарапынан қоғамдағы адамгершілікке, тәртіпке және

Жоғары технологиялық көмек — медицинадағы күрделі, бірегей технологиялардың көмегімен, біліктілігі жоғары мамандар тарапынан жасалатын қызмет түрлері. Біріншіден, жүрекке жасалатын операциялар; жүрек, бауыр, бүйрек алмастыру; мидағы ісікті сылып алу; тұқым қуалайтын және жүйелік ауруларды, лейкоз, эндокриндік жүйедегі ақауларды емдеу; аса күрделі хирургиялық ота түрлері жатады. Қазіргі таңда қазақстандық дәрігерлер оның 70-ке жуық түрін жасайды. Айта кетейік, жоғары технологиялар арқылы жасалатын қызметтер сақтандыру пакеті шеңберінде көрсетіледі.

«Пациент ауруханаға жоспарлы түрде жатқызылып дайындалады. Ең алдымен пациент тіркелген емханасына хабарласады. Дәрігер оны ауруханаға жатқызу бюросына тіркейді. Ол үшін сырқатты қабылдайтын медицина ұйымының консультациясы талап етіледі. Медициналық қызметті жергілікті деңгейде көрсету мүмкін болмаған жағдайда комиссия пациентті республикалық клиникаларға жіберу мүмкіндіктерін қарастырады. Құжаттар толық әрі дұрыс рәсімделген болса комиссия екі күн ішінде шешім шығарады. Оң шешім қабылданғаннан кейін пациентке жолдама беріліп, ауруханаға жатқызатын күнді белгілейді»,– деп түсіндірді МСҚ Алматы қалалық филиалы. 2020 жыл басынан бері Алматы қаласындағы №7 клиникалық аурухана жоғары технологиялық қызмет түрлерін МӘМС пакеті шеңберінде

Бала кезіміз. Енді-енді ғана ес кіріп, үлкен кісілердің ақылын тыңдап, әңгімесіне құлақ түре бастаған шақ. Ауылда өстік. Ауыл өмірі қаладағыдай қарбаласқа толы емес. Әсіресе, қыста жұрттың бәрі бейқам. Жаппай соғым сояды. Сосын қардың шеті сөгілгенше бірін-бірі соғымбасқа шақырып жатады. Ойлап отырсам, сол кездері біздің әкелеріміз менің жасымда – тепсе темір үзетін жігіт кезі екен. Отызды орталаған, қырыққа жете қоймаған шағы. Бір қызығы, сол кездің өзінде соғымбасқа келген үлкен-кіші қонақтар қатын-қалаштың өсек-аяңын езіп-қыртпай, керісінше, ұлттың әңгімесін айтып отырушы еді. Арғы-бергі тарихты ақтарып, бүгінгі күнге соғып, қазақтың шежіресін, ұрпақ пен ұлттың қамын сөз етуші еді. Қазір ше?..

"100 нақты қадам" Ұлт Жоспарының 12-қадамын жүзеге асыру аясында, кәсіби мемлекеттік аппаратты қалыптастыру бойынша мемлекеттік қызметшілердің Әдеп кодексі әзірленіп, бекітілді және оны әрбір мемлекеттік қызметші басшылыққа алуы тиіс. Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру енгізілгелі бері

жоғары технологиялардың көмегімен жасалатын медициналық қызмет көлемі артты. Осы жылдың 9 айында Алматы қаласы бойынша аталған қызмет түрлеріне 5,9 млрд теңгеден астам қаражат жұмсалған. Бұл туралы МСҚ Алматы қалалық филиалы мәлім етті.

Әңгіменің басында әкелеріміз туралы сөз қылдық. Сол кісілер отыз жасында ұл-қызына өнеге болатын сөз сөйлеп, бала-шағасын асырау үшін таңнан қара кешке шейін бел шешпей еңбектенетін. Оны көрген біз де қарап тұра алмаушы едік. Шамамыз жеткен шаруамен айналысатынбыз. Біреуіміз қой бағып, біреуіміз малдың қиын тазалап, қора-қопсы сыпырып, бау-бақша суарып еңбектенетінбіз. Ал қазір әкесі мен шешесі тик-ток түсіріп, әжесі мен атасы вайнға билеп жүрген балалар ертең кім болады? Олар үшін ақша табу еңбектену емес, жұртқа күлкі болып, «ауадан» тиын табу болып

қалмай ма? Ертең осы вайнерлердің (олар өздерін осылай атағанды жөн көреді) баласы қазақтың ата кәсібі деп мал бағып, егін егіп, не бір жерден дүкен ашып немесе көлік жасап, елге пайдасы тиетін игі істен ақша табады дегенге өз басым сенбеймін! Жеңіл жолмен жан бағуға үйренген адам қиындықты көтере алмайды. Бұл – заңдылық.

Карантин басталып, той тоқтағалы бері әнші-әртістердің «бетпердесі» шешіліп қалды. Олар қазақтың қазынасы той болмаса, ақша таба алмайтындарын ішінара түсінді (бәрі түсінді деуден аулақпыз). Түсінгендері кәсіп ашып, мал шаруашылығымен айналысып, еңбектеніп жатыр. Ал табан ет, маңдай термен ақша тауып көрмегендер вайнер болып кетті. Қарап тұрсаңыз, сол вайнерлердің істегені бес жасар баланың қылығы сияқты көрінеді кейде. Ақыл-есі толық адам жарқ-жұрқ еткен екі минуттық видеомен тапқан ақшасын намыс көрсе керек-ті. Біз мұны ескілікті көксегеннен жазып отырған жоқпыз. Мақсатымыз – жеңіл жолмен ақша табатын осындай вайнерлер ұлтқа үлгі болмаса екен дейміз. Керісінше, кешегі ел қорғаған хандарымыз, батырларымыз бен балуандарымыз, ақындарымыз бен абыздарымыз, ойшылдарымыз бен ұлы тұлғаларымыз ұрпаққа үлгі болса ғой. Бірақ бүгінгі тик-ток түсіріп жүрген балалар түгілі, елге белгілі әнші-әртіс вайнерлеріміз Абылайдың – Әбілмансұр екенін, Абайдың Ибрагим екенін қайдан білсін? Оларға Абай кім, Абылай кім – бәрібір. Олардың құндылығы – қазақтың құндылығы емес. Олардың көксегені – көк қағаз. Ондай жандар ақшаның жолында ар-намысты баяғыда ысырып тастаған.

жарас Шөке

сарқан 7№41 (550) жұма, 20 қараша, 2020 жылwww.bsh.kz

граждане восПользовались

Правом свободного выбора Поликлиники

осторожно тонкий лед!

алматы облысында картоПтың жалПы

жиыны 790 мың тоннадан асты

Биылғы жылы Алматы облысында 790,1 мың тонна картоп жиналып, орташа өнімділік әр гектарына 196 центнерден айналды, егіс алқабының көлемі 40,3 мың гектарға жеткізілді. Ал өткен жылы 757,7 мың тонна өнім жиналып, орташа шығымы 192,2 ц/га болған еді, - депхабарлайды Алматы облысыәкімініңбаспасөзқызметі. Облыстық ауыл шаруашылығы басқармасының

мәліметіне қарағанда облыста картоп өсірумен 17 аудан, 2 қала айналысады. Соның ішінде картопқа басымдық беретін өңір – Райымбек ауданы. 2018 жылы осы ауданда 5,6 мың гектардан 111,8 мың тонна өнім жиналып, шығым әр гектарына 197,8 ц құраса, 2019 жылы 6,0 мың гектардан 125,0 мың тонна өнім алынып, өнімділік 208,4 ц/га болған, ал биыл 6,0 мың га жерден 130,0 мың тонна картоп жиналып отыр, бұл ретте орташа өнімділік гектарына 215,2 центнерге жеткен. Мұндай көрсеткішке көрсетілген мемлекеттік қолдаулардың арқасында қол жеткізілді. Еске салсақ, облыс әкімінің тапсырмасына сәйкес

2018 жылы «Алматы облысының Райымбек ауданында картоп сорттарын жаңарту үшін элиталық тұқым сатып алу» жобасы аясында «Жетісу» ӘКК» ҰК» АҚ арқылы 112,6 млн. теңгеге Голландиядан картоптың «Санте» және «Агрия» сорттарының элиталық тұқымдарының 238,9 тоннасы сатып алынып, «Өркен» шаруа қожалығының 70 га алқабына себілген болатын. Сол сияқты 3 сервистік-дайындау орталығы құрылып, оларға жалпы сомасы 430 млн. теңге болатын 214 бірлік арнайы техника сатып алынды, соның ішінде топырақ өңдейтін, себетін, жинайтын және тиейтін техникалар, тракторлар, тасымалдау техникалары бар. Бірінші кезеңде 2018 жылы ауданда 2100 тонна І

репродукциялы тұқымдық картоп жиналған. 2019 жылы егістік көлемі 607 гектарға жеткізіліп, оның 17 гектарына Голландиядан «Жетісу» ӘКК» ҰК» АҚ арқылы екінші мәрте 23 млн. теңгеге сатып алынған элиталық тұқым себілді және 2018 жылы алынған өнімнің 1-ші репродукциялы тұқымынан 590 га себілді. Олардан 16 740 тонна картоп алынды. Ал

биылғы жылы 6,0 тыс. га жерден 130,0 мың тонна өнім жиналды, орташа шығымдылығы 215,2 ц/га жетті.Жалпы биылғы жылы Алматы облысында картоптың

жалпы жиыны 790 мың тоннадан асып, орташа өнімділік әр гектарына 196 центнерден айналды, ал егістік көлемі 40,3 мың га құрады. Мұндай нәтижеге жетуге картоптың жоғары өнімділікті сорттарын қолдану мен заманауи техникаларды пайдалану зор ықпал етті. Картоп шаруашылығын дамыту мен картопты өндірістік деңгейде өсіру ісі облыста одан әрі жалғасып жатыр.

Алматы облысы әкімінің баспасөз қызметі.

8 971 жителей Алматинской области сменили поликлинику в период кампании прикрепления и воспользовались возможностью прикрепиться по своему выбору к организациям здравоохранения, оказывающим первичную медико-санитарную помощь (ПМСП), об этом сказала заместитель директора филиала по Алматинской области НАО «Фонд социального медицинского страхования». Напомним, кампания по прикреплению проходила в

период с 15 сентября по 15 ноября 2020 года.Всего по области в кампании прикрепления

участвовали 38 медицинских организаций оказывающих первичную медико-санитарную помощь. «Граждане нашей области смогли воспользоваться

правом свободного выбора поликлиники в пределах территории проживания. Для реализации принципов семейного обслуживания и доступности медико-санитарной помощи, несомненно, удобно выбирать поликлинику в непосредственной близости к месту проживания, это в первую очередь позволит медорганизациям наблюдать за здоровьем прикрепленных пациентов и осуществлять выезды на дом при необходимости", - сказала заместитель директора филиала фонда К.Курманалиева.Отметим, что граждане прикрепившиеся к

медорганизациям в период кампании прикрепления, начнут получать медицинскую помощь в новой медорганизации с 1 января 2021 года.

Филиал по Алматинской областиНАо «Фонд социального

медицинского страхования»

Чтобы не случилось беды, необходимо соблюдать элементарные правила поведения на льду.- Безопасным для человека считается лед толщиною

не менее 10 сантиметров.- Прочность льда можно определить визуально: лед

голубого цвета – прочный, прочность белого - в 2 раза меньше, а серый, лед на который выступила вода – смертельно опасен.- В устьях, притоках и на середине рек прочность

льда меньше. Наименее прочен лед в местах быстрого течения, бьющих ключей и стоков, а также в районах произрастания водной растительности, вблизи деревьев, кустов и камыша.- Если плюсовые температуры воздуха держатся

более трех дней, то прочность льда снижается на 25%.- Проверять крепость льда ударом ноги нельзя.

Ходить по водоему нужно не гурьбой, а друг за другом. Если вы провалились в холодную воду:- Не паникуйте, не делайте резких движений,

стабилизируйте дыхание.- Громко крикните «На помощь!». Вблизи могут

оказаться люди.- Раскиньте руки в стороны и постарайтесь зацепиться

за кромку льда, придав телу горизонтальное положение по направлению течения.- Попытайтесь осторожно налечь грудью на край

льда и забросить одну, а потом и другую ноги на лед.- Если лед выдержал, перекатываясь, медленно

ползите к берегу.- Ползите в ту сторону – откуда пришли, ведь лед

здесь уже проверен на прочность. е.ТУрСУНов,

главный специалист оЧС Сарканского района

майор гражданской защиты.

«Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры» кеАҚ Алматы облысы бойынша филиалы.

Біздің электрондық поштамыз: [email protected], біздің сайтымыз: www.bsh.kz

Бас редактор:Нұрым НҰРЛЫБЕКОВ.

Редакция тілшілері:Меруерт БӨДЕНБАЕВААндрей БЕРЕЗИННазерке ДОСХОЖАЕВАСарқан ауданындағы меншікті тілшіОлжас ҚҰРМАШЕВ,Қымбат СЕйДАХМЕт

Гульман КАМЗИНОВА: Дизайнер.

Газета поставлена на учет в Министерстве информации и общественного развития Республике Казахстан.

Свидетельство о постановке на учет № 10063-Г от 16.04.2009г.

Газета прошла перерегистрацию 03.02.2020 году в Комитете информации Министерства информации и общественного развития РК и получила Свидетельство №KZ34VPY00019884.

«Алатау» БПК филиалы Сарқан баспаханасында басылды. Сарқан қаласы, Тәуелсіздік көшесі, 108.

Жарияланған мақала авторларының пікірі редакция көзқарасын білдірмейді. Қолжазба өңделеді, авторға қайтарылмайды. Дублирование материалов без письменного согласия редакции запрещено.При цитировании ссылка на газету «Білім Шапағаты» обязательна.«Білім шапағаты» газетінде жарияланған материалдарды көшіріп, басу үшін редакцияның рұқсаты керек.Рукописи не возвращаются и не рецензируются. Мнения авторов публикации не обязательно отражают точку зрения

редакции. За достоверность рекламы ответственность несет рекламодатель.

Меншік иесі: «Қос Періште» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі.Собственник: Товарищество с ограниченной ответственностью «Қос Періште»

Корреспонденциялар үшін: [email protected], [email protected]

Бұл шығарылымның тиражы 3550 Тапсырыс № 134

Индекс 64111 Мекен-жайымыз:

Талдықорған қаласы, Заңды мекенжай:Біржан сал көшесі, 86, 37 пәтер.Нақты мекенжай: Гагарин көшесі, 136/140 Телефон: 8 (7282) 30-81-19

Материалдарыңызды

А[email protected] электронды поштасына сала аласыздар.

соңғы бет8 №41 (550) жұма, 20 қараша, 2020 жыл www.bsh.kz

алматы облысында жаңартылған энергия көздері нысандарының Үлесін 60 %-ке дейін ұлғайту жосПарланған

Предостерегайтесь При ловле рыбы!

құрап, бұл өз кезегінде 7,5 мың тонна СО2 шығарындысын ауаға шығаруға жол бермеуге ықпал етеді. Барлық өндірілген электр энергиясы еліміздің Бірыңғай электр энергетикалық жүйесіне жіберіледі.

Сонымен бірге Ескелді ауданындағы Шажа өзенінде белгіленген қуаты 25,8 МВт болатын СЭС-2 және Қаратал ауданында жалпы белгіленген қуаты 4,95 МВт СЭС іске қосылады. Бұл екі СЭС биылғы жылдың ІV тоқсанында пайдалануға беріледі деп жоспарланып отыр. Жел электр стансаларына

келсек, соңғы 4 жылда жалпы белгіленген қуаты 27 МВт болатын 6 жел электр

стансасы іске қосылды. Жалпы облыстағы электр энергиясын

тұтыну 3,9 млрд. кВт/сағ. құрайды. Соның ішінде өзіміз өндіретін - 2,1 млрд. кВт/сағ. Ал осы қатарда жаңартылған энергия көздерінің үлесі жалпы өндіріс көлеміне шаққанда 588,620 млн. кВт/сағ. құрап отыр. Өзге өңірлерден сатып алу - 1,8 млрд. кВт/сағ. 2030 жылға қарай жаңартылған энергия көздері нысандарының үлесін 60 %-ке жеткізу көзделген. «Алматы облысының жаңартылған

энергия көздерін дамытудың 2020-2030 жылдарға арналған бағдарламасына» сәйкес өзектілендіруден кейін жалпы қуаты 3812,03 МВт болатын жаңартылған энергия көздерінің 76 нысанын (41 СЭС, 1 БиоЭС, 18 КЭС, 16 ЖЭС) пайдалануға беру жоспарланған.

Алматы облысы әкімінің баспасөз қызметі.

основные правила безопасности. При рыбалке с удочкой человека подстерегают разного рода опасности. Любой водоем, даже давно знакомый, является в какой-то мере местом определенного риска. Поэтому каждому любителю рыбной ловли тут необходимы постоянное внимание и соблюдение элементарных мер безопасности.Нередко рыболова привлекают

участки реки с крутым берегом, так как именно в таких омутах чаще всего можно рассчитывать на поимку крупной рыбы, особенно хищника. Но крутой и подмытый течением берег может внезапно обрушиться и рыболов окажется в воде, или его может накрыть обвалившимся грунтом. Поэтому в таких местах необходимо быть особенно осмотрительным. И если вы заметили на краю берега сверху продольные (вдоль берега) трещины - это явный сигнал об опасности.

е. ИСАгАлИев,Старший инженер

оЧС Сарканского района Старший лейтенант

гражданской защиты.

2030 жылға қарай Алматы облысында жаңартылған энергия көздері (ЖЭК) нысандарының үлесін 60 %-ке дейін ұлғайту жоспарланған. Қазіргі кезде өңірде жалпы қуаты 896,315 МВт болатын ЖЭК-тің 29 нысаны бар, соның

18-і - су электр стансасы, 6-уы - жел электр стансасы және 5-еуі - күн электр стансасы, - деп хабарлайды Алматы облысы әкімінің баспасөз қызметі. Облыстық энергетика және ТҮКШ

басқармасының мәліметіне қарағанда, тек өткен жылдың өзіндежалпы белгіленген қуаты 18 МВт болатын 4 жел электр стансасы және Қапшағай қаласында жалпы қуаты 100,415 МВт болатын екі күн электр стансасы іске қосылған. Сол қатарда «Nurgisa 100 МВт Solar Park Qapshagai» күн электр стансасы да бар. Электр стансаларының жобалық құны 27,7 млрд. теңге, соның 10,4 млрд. теңгесі - инвестиция. Облыстық бюджеттен «Бизнестің жол картасы - 2020» бағдарламасы арқылы 220 кВ жоғары вольтты желінің құрылысы 233 млн. теңгеге қаржыландырылды. Күн электр стансасының 1-ші кезегі 274 га жерде орналастырылған, ал жалпы алаңы - 400 га. КЭС 303 мың күн панельдерінен тұрады, толық іске қосылғанда жалпы қуаты 150 МВТ жететін болады. Сол сияқты жуырда ғана қуаты 3

МВт «Қапшағай» және қуаты 4,95 МВт «Сарыбұлақ» КЭС-тары іске кірісті. «Хевел» компаниялар тобының құрылымы жаңа нысандардың инвесторлары мен бас мердігері болды. Екі КЭС-тің жылдық болжамды өндірісі 14,1 млн. кВт/сағ.

Рыбалка является великолепным видом активного отдыха, но она может оказаться опасной, если не соблюдать мер элементарной безопасности. Собранность, адекватная реакция на меняющуюся ситуацию обеспечит вашу безопасность. Опасная ситуация может произойти при наличии таких факторов как:1. Употребление алкоголя перед

рыбалкой или во время её;2. Холодная вода весной или осенью;3. Неумение плавать;4. Сильный ветер и волны;5. Тёмное время суток;6. Рыболов в одиночестве на берегу

или в лодке.Совершая ловлю рыбы с берега

или с лодки необходимо помнить

Улы газдың ең қорқынышты қасиеті оның ешқандай иісі жоқтығында, демек ауада оның буының бар-жоқтығы арнайы жабдықсыз анықтау қиынға соғады. Ал ол кез-келген жерде пайда болуы мүмкін. Бұл үшін кез-келген жану процессінің болуы жеткілікті. Егер жану ошағының жанында оттегінің қоюлануы жеткіліксіз болса, онда улы газдың қалыптасуына барлық мүмкіндік бар. Улы газбен улану күтпеген жерде болады, себебі зардап шегуші біраз уақыт оның буымен тыныс алғанын мүлдем сезбейді. Улы газбен уланудың алдын алу үшін

келесі шараларды сақтау қажет:- жылыту маусымы қарсаңында үйдегі

пештерді тексеру және жөндеу;- барлық түтіндік құбырлары мен олар

өтетін қабырғаларды әктеу;- тұрақты түрде, кем дегенде екі айда

бір рет түтіндіктер мен пештерді ішінде жиналған күйеден тазарту;

улы газ - өте қауіПті

- пешті пайдаланған кезде көмір толық жанбағанша жапқышты жаппау;- көмірді үй ішіндегі алауошаққа жақпау;- үйді жылыту үшін газ плитасын,

пештерін пайдаланбау;- газ құралдары пайдаланатын

бөлмелерде ұйықтамау;- газ құралдарын қолданған кезде ауа

сорғышты орнатып, қосу.- газ құралдары орнатылған бөлмелерді

әрқашан желдету;Қыс мезгілі кезінде жоғарыда аталған

ұсынымдарды сақтасақ, біз адамдардың улы газбен улану оқиғаларына жол бермейміз және жеке тұрғын үй секторында тұрмыстық өрттердің санын айтарлықтай қысқартамыз.

е. орУмбАев,Сарқан ауданы

Тжб бастығының міндетін атқарушы

азаматтық қорғау подполковнигі.