OTTO. - DiVA portal1300978/FULLTEXT01.pdf · DE GEΝ10 DIVERSO PRINCIPUΜ GRACCliE LEGISLATORUM, LYCURGIET SOLONIS, OBSERVATIONES· Hilloriaeperfsepe lumine illuftrata magnoque applaufa

DE GENIO DIVE RS O

PRINCIPUM GR^CI^E LEGISLATORUM,

LYCUR&I ET SOLONIS,

OBSERVATIONES,

QUAS

VENIA AMPL. FAC. PHILOS. UPSAL.

PRJESIDE

UAC3» JOSEPH. OTTO. HÖHERLITT. GRJEC. professore reg·, et ord,

PRO GRADU PHILOSOPHICO

P. P.

AUCTOR

GUILIÉLMUS FAHLCRANTZVESTMANNO-DALECAR.LXJ3.

IN AUDIT. GUST. DIE XXVI MAJI MDCCCXXX.

Η. Α. M. S.

ü Ρ S A LI iE

EXCUDEBANT REGIAE ACADEMIAE T YTOGRAPHI.

DE GE Ν10 DI VERSO

PRINCIPUΜ GRACCliE LEGISLATORUM,

LYCURGI ET SOLONIS,

OBSERVATION ES·

Hilloriae perfsepe lumine illuftrata magnoque applaufarelata videmus fanguinolenta, quibus terra gemuit, ge-fta, quum aut aeterna caligine occulta jacent, aut negle-cta oblivioni fenfim traduntur multorum facta, qui degenere hurnano optime meriti, nomina ferro et fanguineannalibus infcribere recufarunt. Utcumqne vero pronividentur homines in oblivionem beneficiorutn et admira-tionem rerum interdum fumma afferentium damna, fueretarnen viri qui majorem, quamvis tranquillam, vim incommunem univerforum populorum vitam exferaerint,quam ut nomen et locum eximium in temporum hiftoriadefideraturi esfent. Quos inter iis principatum deferen-dum putamus, qui leges et jura populis condendo, ge¬nus humanuni ad humanitatem propius evexerunt, etbreve licet vitae fpatium emenii, infequentium omniumeducatores merito habeantur. Si magna omnino eorumfunt merita, quicumque culturae progresfibus faverunt,quantä demum eorum funt cenfenda, quorum opera isrerum ordo admotus eft, quem necesfarium praefumitquivis fummurn humanitatis finem asfequendi conatus.

ζ

In antiquitate, quae tanta civkatum, anguilis Iimitibuscircufcriptarum copia floruit, longe majorem, quam noftristemporibus, eorum η um er u-m necesfe eil reperiamus, quilegibus inflituendis patriae commodis infervire conati funt.Immo an nunc temporis exftare posfint legislatores, eo-dem, quo antiqui fenfu ita dicti, dubitari posfe videtur.Si illis arduum opus fuit fola legum potentia melioremrerum ftatum procreare, vix fieri posfe videtur ut inportentofam, qua plurimae nunc temporis civitates labo¬rant, molem fat efficacem vim exerceat legislator, nonnifi pacis et tranquillitatis via progresfus. Noftra patriaunicum forfan recentioris aevi praebet exemplum civita¬tis, unius opera quafi refictae et reftauratae; quantumautem et qua ratione ab antiquis idem differat facile cui-vis apparet.

Alio quoque refpectu plerique recentiores civitatumreftitutores ab antiquis discrepare videntur, quod illi pa-triam refarcientes fa i uno alterove modo amplificandi,fuoque commodo inferviendi occafionem raro omiferint.De his vero haud immerito praedicari poteft, quod totaingenii viriutnque copia in amorem patriae effufi fuerint utqui per iniignem proprii emoiumenti incuriam, five im¬perium fibi oblatum reeufarunt, five etiam voluntariumfubierunt exülium, quo firmiora manerent ea, quae infuorum effinxeratit felicitatem. Ita ferme diftinguendumesfe eenfemus, in utrisque autem exceptiones occurrerenon necesfarium ducimus monere.

Eminentem, qui antiquis pluribus ex rationibus Grae·eis cpmpetiyit, locum in hoc quoque nuper laudato re¬fpectu i idem fervant, quin ideo forfitan in a Iiis etiampfinpipatum tenent. Arctior limitum circumfcriptiogrgecis ciyitatibus praefertim in caufa fuit cur celer adeoet effleax in iisdem haud raro obtinuerit rerum inftau-ratio. Inter omnes tarnen, legibus, quas eondiderunfc, ee-

3

Jebres, duo exftanf·, qui ceterorum laudi Ionge praecellue-lunt. Quae eorum, noftra fententia, in legibus ferendisindoles fuerit, obiter tantummodo, ut noftris viribus hu.jusque opellae limitibus convenit, adumbrare nobis pro-pofuiinus. Ab hiftorica iftius materias expoiitione et i-pfarum partium recenfione omnino fere abstinetidum no-bis esfe cenfentes, generalem tantum legum characte·rem, ut posfurnuS, exhibere volumus; fpecialis unius al-teriusve inftituti in eum tantummodo finém menfcionemfacturi, quatenus aut ad huncce characterem exprimen-dum prae ceteris cöntülerit, aut ab eo quodammödo dis.crepare videatur.

Obfervare juvat in Iis ci vitatibus, quae pofthac deprincipatn Graeciae pertinaciter certabant, eos viros ex-ftitisfe, qui legislatorum Graeciae coryphaei merito ha-bentur. Lycurgus et Solon pro diverfa ratione qua fuosquisque inilituerunt, diverfos exhibent modos, quibusutraque vires fuas explicuerit, ci vitas. Utriusque tarnenlegislatoris in suos vim et efficaciam non omnino, ex no-ftro judicio, parem fuisfe infra monftrare conabimur.

Quum Lycurgo deiatum fuisfet munus ut Spartanisleges ferret, eo turbarum res redactae erant, ut facileperfpiceret qui vis, Lycurgi etfi ingenio non inftructus,hoc vel alio modo mutatam regiminis formam morboreipublicae mederi non posfe. Mala , quae civitatem urge-bant, magna quidem ex parte perverfae inftitutioni civilitribuenda erant, multo tarnen magis corruptis inoribuset communi animorum fervori, quo omnes, oppresforeset oppresfi, ad perniciem ferebantur. Bonae leges con¬tra depravatam totius populi indolem arduam fane etimparem puguam Tibi obviatu habent, nec per fe fucces-/um fperare posfunt, idque eo minus fi, ut Spartanorumaute Lycurgum leges, ejusmodi funt, ut turbandisrebus faveant potius quam obftent. Quo igitur at-

tius fundatum malum efficacem medelam poilulabat, eodifficilior haec erat invectif; et qnod faciendum judicaretunusquisque, de his rebus nonnihil fapiens, fufcipere vixauderet, tiifi qui Lycurgi ingenii fimul animique magni-tudine praeditus esfet.

Lycurgus, antequam unanima populi voce ad opusfuum arcesfitus fuerat, mente jamjam concepisfe credi·tur qnod pofthac perfecit. Regni gubernaculum tenens,dum aetatis nonduin plenas erat fratris filius, non minuspravam inftitutionis indolem, quam fluxum atque ingra-tum fuorum animum abunde expertus fuerat. Immanifuipicioni obnoxius, quafi exftincto eo, qui tufcelas ejuspermisfus erat, regno ipfe potiturus, fponte patria ex·cesiit, ea animo volvens, quibus cives, pesfime de femeritos, optime remuneraturus esfet. Dum peregrina-batur magnam curam adhibuit legibus et inftitutis edi-fcendis, quibus hujus temporis florebant civitates; undeetiam multa eorum, quas fuis poitea tradidit, ab aliis po-pulis, Cretenfibus praefertim, mutuatus fuisfe diciturinftituta. Sunt prasterea qui plerasque Lycurgi legesnihil, nifi Doricas confuetudines, ab eo redintegratas,fuisfe contendant. Quas etfi vera esfent, immerito ineum finern afferri nobis videntur, ut glorias Lycurgialiquid detrahatur. Etfi enim apud alios fparfas invene-rit aedificii fui partes, ubinam demum aedificium exftitit,ejus inftar, quod ipfe poilea exftruxit ? Si vero non-nullae ex legibus ejus apud Spartanos ipfos jam anteaviguerant, corrupta populi indole antiquatas reftituerenon multo uvinoris momenti fuisfe, quam novas fingere,a quovis facile conceditur,

Etfi Lycurgo planum et perfpectum esfet a mutataregiminis forma non omnia pendere, ab ea tamen inci-piendum putavit. Inter duos fitnul principes Herculeaeilirpis regnum ante Lycurgum divifum fuerat, regio no-

mine, exigua auctoritate, iis certe temporibus, quae Ly-curgum proxime antecesferant. Omnia removens, qui-bus turbae et discordiae excitarentur, nifi quae univeriaeoperis ejus rationi prorfus necesfaria erant, utrumqueregem fervavit, auctoritatem vero eorum non amplifica-vit fed tamen firmavit. Quos antea infolentia populi etimpunitas potefiate privaverat, eos Lycurgus ipie legi¬bus fuis valde circumfcripfit, i ta tamen, ut quod iis re-linquendum judicabat, tutum redderetur. Quod eo fer-me limitatum eft, ut fupremi iacerdotes et bello duces«sfent. In fenatu autem princeps reipublicae robur fi-tum erat. Quod divifae iummae poteftati perniciofuminerat magna ex parte fustulit Lycurgus, quum inftitutisfuis aperte quafi enuntiaret eam, nifi quod regio fplen-deret nomine, fummam potefiatem non esfe. — Ut igi-tur reges, ideo quod reges appellabantur, et fenatus,penes quem revera fumma potentia erat, monarchiae etariftocrati3e elementa conftituebant, ita conciones populi,quibus de regum et fenatus propofitis fufFragia ferendijas fervatum eft, democratiam referebant. Quare Ly¬curgus, ex Polybii judicio, huic diverfarum formarum inunam conflationi egregie fatisfecit, quam is bonis infti¬tutis convenientisfimam judicavit. An eadem de neces-iitäte ejus Lycurgi fententia fuerit, discernere nequimus.Praeterea in his acquiefcendum non judicavit, quin po-tius fummam ingenii fui in majora refervavit, quae liprocederent, mendis, fi qua forte immanerent, regimi¬nis formae abunde fubventura esfe perfpexit.

Hase altera et quidem Ionge praeftantior operis ejuspars, qua fola, ni omnino fallimur, principein inter o-mnium temporum Iegislatores locum fibi vindicavrt, lu-culentisfimum exhibet exemplum quoad magni viri In¬genium coaevis et pofteris indi et inftillari posfit, fi quaeprseclara fint non uiodo verbis fed rebus fuadere fapiat.

Heic de fedandis turbis, fortuito ortnsf, quseilio non e*rat; animi. mores, affectus totius tifreni et corrupti po*puli refingendi erant. Quod nullae leges, itrictius fic dHctse, eificere potuerunt.

Non fperavit Lycurgus fore ut viam, quam fuis in-dicaverat, iua fponte ingresfuri es fen t, nifi remotis, qua*tenus fieri poterat, omnibus, quae in contrariam perlice-rent. Öm η es igitur improbae et luxuriofae vitae illece-bras auferre in primis necesfarium duxit. Iftorum jam-jam temporum peritia edoctus, divitias earumque abu-fum, praecipne autem nimis inasqualem inter cives bono¬rum distributiouem, exitiofo veneno civitates imbuereoptime novit. Quod malum evitaturus eam legem tulit,quae, ut pertinacem prae ceteris opulentorum invädiamexcitavit, ftabilifca demum difficilem lucri ftudio, omni·busque, quae cum eo cohaerent, vitiis, aditum reddituravidebatur, quum per aequalem inter omnes forfcunarumdistributionem ab egeftate quemque tuens, neminem di-vitiis praeftantem ceterorum cupiditati obnoxium esfe fi-nerent. Praeterea per σνβ-σίίιχ fua unum certe, eumquepraecipuum, bonorum abufum praeclufit, quo inftituto eiiimul favit communi omnium vitae, non fibi fed reipubli-cae dicatae, cujus in omnibus antiquorum legibus refpe-ctus habitus fuit. Venditionem deinde bonorum et roo-

netae aureae argenteaeqne ufum interdixit In eundem fi-nem nqn tantum omnem mercaturam eum vicinis omni-no prohibuit, fed etiam confuetudinem cujuscumque ge¬neris, quia non minus moribus quam divitiis exterorumfuos infectum iri metueret.

Utut egregia erant baecce Lycurgi inftituta, conftatea fola hunc fpiritum non excitavisfe, quo factum eftut Spartani virtute, mortis et periculorum contemtu fla-grantique in patriam amore per tot faecula infignes fuerint.idque inter Graecos, quibus haec quam nobis familiora

7

er«nt No η e re ducimus heie ea fpeciatim recenfere ,

quibus hunc an i ur» um fuis ingenujt» otnnibus fatis inpo*tuere, quibus ifta curae funt. Ne multa: prae omnibus,quos novimas, civitatum reftitutores, Lycurgo contigitut luos eo reduceret, ubi, quoad mortalibus licet, for-tunae minas fpernere posfent,. utpote qui non in ejusdonis, Ted in fe ipfis ea quaerere discebant, unde emolu-me-ntum et gioriam haurirent, fummumque, qna anin icorporisque vires, faftigium attingerent. Quin du-bitamus an ulius legisiator in legibus ferendis, aequeae Lycurgus, vere Ethico fundamento omnia luper-ftruxisfe videatur*). Non viris tantum hunc fpirifcumindere fapuit , feminas aeque invictus patriae et liber-tatis amor infignes reddidit, eadem publici emoluraenticura, magnorum effectrixj et quamvis multa, quae in il-Iis egregia h bebantur, nos offendant, de muliebris fexusofficiis alifcer fentientes,, negare nequimus quin inter pul-cherrima Lycurgi monumenta exftet matris iaconicae, fi«lio in proelium exituro fcutum ofFerentis^ vale: rj ταυ-την, η bii ταυ τ#.

Oraculo editum esfe fertur Spartanos, donecLycurgi leges fervaturi esfent, in omnibus terrarumpopulis infignes manfuros. Undevis hocce indicium e-manasfe credas, veritatem ejus hiftoria probavit. Quod11 egregise earutn indofrs praeclarius nullum documentumexftare poteft, ne tarnen infitias eamus iis quoqtie, quaedivina quam humana origine, ex Polybii fententiadigniores videntur, nonnulla inesfe, quae humanamoriginem abunde teftentur. Quae nobis igitttr prae cete-ris reprehendenda occurrant paucis exhibere lubet-* *) In legibus Lycurgi» boc refpectu judicatis, multa occurrant,' ne·

cesfe eft quae nobis minus probanda ^ideantur; nec infitias imns quinlegum fanctitatem vindicans, rei public« integritatem ultimum ßbiptopofuerit finem.

s

Immerito forfitan eum virum, cujus ingeuium jamcollaudavimus, egregio fuos fpiritu imbuentis, in illo re-prehendere videmur, quod fingularem eum genium ex-citaturus, ipfi formas legum nitniam dederit curam. Oe-dimus tarnen hunc illam formam ita necesfariam reddi-disfe, ut ea vel minimum labante, ipfi genio legum fub·ita ruina minitaretur. Nimis rigida, ut nobis videtur,minutisfimi cujusque inftituti obiervantia fuos obftrinxit.Unde Spartani eorutn non disfimiles fuisfe videntur, quiaccuratisfima certas diaetae obfervatione gravi inorbo li-berati, remisfiores facti in infanabile malum relabuntur.Huc ante omnia id percinet inftitutum, quo ooine cumexteris commercium, qua fieri poterat feveritate, inter-dixit. Privatus qnisque ita inftituendus eft, ut et fibi, ilnecesfe fuerit, fufficiat, et cum aliis convivere.fapiat;nonne idem de reipublicae inftitutione valet? Bona, qui-bus per hane fegregationem privabantur, redimi nequi-bant; mala autem, quae a fuis arcere Lycurgus ftude-bat, eo majori aliquando vi, quo minus paratis, irrupturaerant. Eum vero diem tam fero irrepfisfe eft quodjure miremur, quum in asfiduo cum vicinis bello degerent.

Has tarnen mendae, intimo cum virtutibus inftitutio-nüm ejus vinculo cohaerentes, an ab iis divelli posiintnefcimus. Aliae vero occurrunt, quae et per fe pravaeet toti legum genio ρ orfus alienae nobis videntur. Qui-bus eam legem adnumerandam cenfemus, qua patribuspoteftas competivit infantes recens natos ejiciendi, il quocorporis vitio laborarent. Praeter crudelitatem, iitorumtemporum indoli aliquatenus convenientem, nec Lycurgifapientiae confentaneum videtur vitas tot futurorum ci-vium ita prodegisfe, nec cum eo inftituto convenit, quoliberos, parentum arbitrio ereptos, patriae totos dicavit.Quantopere praeterea erret quisquis de imbecilla corpo¬ris ftruetura ad inutilem reipublicae vitam concludere ve-

9

lit, in ipiis Spartanis Agefilaus abunde probavit; quinmulti förlitan Agefilai per hane legem praematura morteoppresfi funt. Εκ fe ipfo Lycurgus peripicere potuisfet,ingenii acumen animique vires ad omnes res plurimumvalere.

In bonorum distributione Lycurgus, ut diximus, o-mnibus parem fefe praeilitit; non ita iri largitione civilisauetoritatis, ut qui antiquum morem fervavit, quoSpartani Lacedaemoniis (ro!s 'πεςιοίκοις') longe praeftabant.Quod utruna laudi tribuendum fit an non, discernere nonaudemus; ii vero indigna, quam Helotes perpesii funt,oppresiio Lycurgo ullo modo imputari poteft, gloriae e-jus liaud exiguam partem detraxir. — Quod ad ephora-tum attinet, quem a Lycurgo. inftitutum plures perhi-bent, alii negant, absque dubio inter interna mala idemnumerandus eft, quae ad reipublicae detrimentum fortitercontulernnt. Multum tamen temporis eft praeterlapfum,ajitequam Ephori, quantum nobis innotuit, poteftate ab-ufi fuerintj unde injuftum cenfemus legislatori eulpaedare, quod poft longum faeculorum fpatium, limites fen-iim transgresfi, in eum denique impudentiae gradum ad-feenderint, quem eos poftremis reipublicae temporibustenuisfe reperimus,

Perfecto opere Lycurgus novum magni animi docu-mentum edidit. Suos enim juramento obftringens, uttamdiu leges ejus fervarent, donec ipfe reverteretur, pa-tria denuo excesfit, numquam rediturus. Pofteriorestamen hoc juramento vix obligaturus fuisfet, nifi ipfislegibus genium indidisfet, qui ruinam averteret. — Fru-ftraneus eorum labor, qui pofthac Lycurgi leges reftituereconati funt, Agidis III et Cleomenis, tempus earum iinereditu praeteriisfe indicare videtur. Utrique enim infignivigore et prudentia fimul rem aggresfo male fuccesfit;

2

tö

et quamvis hic praefertim ab opere perficiendo non pro-cul abfuisfe videatur, valde dubitamus an, etil perfectum,diuturnum manfisfet. Multis enim vitiis jam familiaris-fimi, quorum Lycurgi tempore ignari fuerant, ea moxvincula excusfuri fuisfent Spartani, quibus intra mode-ftiöe et temperantiae limites continerentur. Cultura, quaead hoc tempus irrepferat, non ejusmodi erat, ut moreseorum emendare, fed feverae Iegum caftigationi prorfusalienos reddere potuerit.

Etii eos refellere nequeamus, qui a Lycurgo rece-pta ajunt multa, quae jam antea vel in Spartanis ipfis,vel in aliis inftitota fuerant; jure tarnen contendi credi-mus eum nihil antiqui admifisfe, niii quod ipfe bonumvel certe innoxium judicaret, Quod de Solone, alteroGraeciae legislatore, non valet. Eandem ipfius fententiamfuisfe indicare vifus eft, quum interroganti, an opti¬mas Ieges tulisfet, refponderet: optimas quas Athenien-fes admisfuri erant. Quo refponfo fasfus eft, fibi perfpe-ctum esfe, quibus mendis ex necesfitate quadam labo-rarent. Utcumque ea fe res habeat, id certe conftat,quod in Solone eam vim fruftra quaerimns, qua Lycur-gus omnia vetera amolitus eft, quae inftituto ejus ac-commodari nequirent; quin in illo magnum elucet ftudiutnomnium commodis, ut fieri poterat, fatisfaciendi. In eoautem praefertim differunt, quod Solon id prorfus oml·fit, quo prae ceteris innixum, Lycurgi opus ingruentitot faeculorum vi reftitit. Nefcimus, annon initio funda¬mentalem rerum inftaurationem, ejus inftar, quam Ly-curgus eßfecerat, animo volveritj ab ea falteui ftatimaverfus fuisfe, dum regiminis formae refingendae fe toturadedidife, videtur.

Soloni, ita Ut Lycurgo, contigit, ut in accerrimoeivium disfenfu ab omnibus is habitus fit, qui potisfimusmeliorem rerum ftatum reftituere posfet. Poft Codri mor-

ff

tern respublica Athenienfium e monarchia in ariftocratiamfenfim abierat. Populi autem turbulent! et libertatis cu-pidisfimi, in democratiam tendentis, ftudio fubveneruntoptimates, plebem opprimentes et in fe invicem acriterfaevientes. Unde perpetui inteftini tumultus his tempo-ribus civitatem quasfabant. Quae mala Draconis Iegesavertere nequaquam poteranty ut qui inepta ieveritatein crimina vel minutisfima animadvertens, praecipuamquaeftionem, regiminis formam nimirum et indefinita ci-vium jura ftabilienda penitus oiriitteret. Quurn deniqueturbae, in immenfum modum auctae, totum populum per-moverent, ut Soloni, et animo et fapientia jamjam infi-gni, fefe traderet, in tres partes divifus erat, quarumuna oligarchiam, altera (eaque longe frequentisfima) de¬mocratiam optabat, tertia vero inter illas mediam tene-bat viam.

His diverfarum partium ftudiis fatisfaciendo Solonoperam dedit, et quidem omni, quo umquam fieri pote-rat, fuccesfu. Prima ejus cura circa pauperes verfataeft, magno, quo premebantur» sere alieno levandos. No-Vimus eum per σεισοίχΒεια,ν Ulis bene confuluisfé, quam-vis ipfum aes alienum, utcreditur, non aboleret, nedum,tat Lycurgus, parem bonorum distribntionem inferre äu-deret. — Quod ipfam civitatis formam attinet, Solon po¬pulum in quatuor clasfes partitus eft, quarum ultimae etfrequentisfimae accesfum in fummos magiftratus praeclu·dens. jus tarnen fervavit Senatus propoilta confirmandiaut rejiciendi. Nimiae, quae exinde infimae plebi affluerevidebatur, poteftati fatis valide, ex Solonis fententia, Se¬natus auctoritas fefe oppofitura erat; in quo eum errasfereipublicae hiftoria abunde teftata eft. Novimus enimquantum fequentibus temporibus praeponderaverit plebisauctoritas. — Diverfls praeterea inftitutis huic in demo¬cratiam propenfo ftudio favit. Quorum unius meminisfe

12

Iubet, egregiam arfcem indicantis, qua Solon vitiai quaeabolere non poterat, mitigare et in virtutes quodammo-do vertere fapuit. Eam legem Ioquimur qua infamiae,gravis his temporibus poenae, eum condemnavit, quis-quis in disfenfione civili neutris accederet. Necesfe eratederentur inde, dum valebat ille in magna et excelfa ni¬tens ardor, pulcherrimi liberse inftitutionis fructus, quumreipublicse incuriofum esfe ne lic er et quidem. In tali po-pulo facile fieri poterat, quod et factum eft, ut inconii-derata plebis confilia et perverfse actiones reipublicaeruinam accelerarent, nequaquam vero ea indolentia etfocordia, qua tot civitates languent,

Senatus in eum fmem inftitutus erat, ut gravibuset maturis confiliis fluctuanti multitudinis vi refifteret;fed hos juxta et quodammodo fupra utrosque alia confti-tit auctoritas, quae totius inftitutionis quafi munimentumesfet. Areopago jam antehac inftituto Solon poteftatismultum addidit. Quin initio nihil fere majoris momentifine eo agi poterat, quum non folum fummum tribunalesfet fummamque morum cenfuram fibi commisfam ha-beret, fed et directius rerum civilium particeps esfpt,quum, quod maximi erat momenti, placita plebis concio-num revellendi jus haberet. Qua poteftate inftructus,majori, quam qua factum eft, vi, democratise incom-inodis refiftere potuisfe videtur; quin ea tunc praefertimeruperunt, quum a Pericle Areopagi auctoritas jamjamcircumfcripta fuisfet.

Si Solon fundamentale reipublicas malum, nimiamplebis potentiam, his omnibus arcere nequiret, iique igi-tur opus ejus jum ab initio multo minus, quam Lycur-gi, firmum fefe praeftaret; alio tarnen refpectu illi exi-mias gråtes referendas habemus, quod non, huic iimi-lis, reftringentibus inftitutis infignem fui populi geniumfufFocavit, in alia quoque tendentem, praeter civiles et

ι3

bellicas virtutes. Hoc tarnen Soionis mer itum fere ne¬

gative fumendutn esfe fatemur. Intime fcilicet cum ea

indulgentia cohaeret, qua omnia tractavit, nifi quae civi¬tatis förmana directe attinebant. Abfurda, quae Draco-nis legibus inerat, feveritas ab omni feveritate Solonemnimis forfitan absterruisfe videtur. Unde etiam, quam-vis ipfe, ii quis, morum fanctitatem agnofcens, nihil ferefecit, quod radicalem eorum emendationem fpectaret;nam infpectio Areopago permisfa non ea erat, quae, utLycurgi inftituta, mores tamquam a priori fingere pos-fet. Solonem autem in fpecialibus nonnullis inftitutis,quae mores quodammodo fpectabant, humaniorem quamLycurgum fefe praeilitisfe lubentes concedimus.

Quamvis igitur Soionis leges nec omnia, quibns la-borabat civitas, mala arcere posient, nec, ut Lycurgileges, fatis firmum in fe fui ipfarum praefidium contine-rent, melius tarnen fine dubio de vi earum iperavit,quam ut fufpicari posfet fore, ut ipie formam earum taravalide concusfam animadverteret, quain per Pififirati u·furpationem factum eit. Nihil tarnen, nifi forma, vio-latum. Infigni enim dementia et liberalltate Pififlratusomnium jura fervavit illaefa; nec dubiurn eft quin talisufurpator reipublicae magis profuerit, quam omnes, quiimpudenti ore in patriae fervatores clamitantes, populi cu-piditatibus blandiebantur. Malum tarnen, bac ufurpa-tione, exemplum Iis ftatutum eil, qui Pififtratum gloriascupidine, non vero virtutibus aequantes, ejus veftigiafequi vellent. Ideo vero praefertim perniciofa facta eit,quod diuturnum civile bellum fecum traxit, quodque inomne tempus infänam populi fufpicionem accendit, quafiomnes, ingenio ac virtute multitudini praeftantes, liber-tati ejus minitarentur. Unde plerique, quibus fcatueruntAthenae, v-i'ri, bello et pace illuitres emolumento et glo-ri® primum* dein odio fuerunt, et qui in patria äugen-

14

da deiudaverant, exfilio magna pars infignium in ingratoscives meritorum poenas luerunt.

Satis crebras praeterea rerum mutationes factas esfenovimus, quibus ulterius indicatum eft, Solonis legesnon eas fuisfe, quae fua ipfarum auctoritate nixae, tenta-torum aggresfus averterent. Sed ut jam monuimus,nullae leges, quas nihil niii formam civitatum fpectant,per fe tuta conftare posfunt; id munimentum necesfariodefiderant, quod in affectibus et moribus populi fitumeft. Nemo igitur opus, Lycurgi operis inftar, efficere,nec ut ille animos fuorum quafi praeoccupare poteft, nifiqui, ilii fimilis, in ipfam radicem vitae, mores a primajam infantia quafi ad unum exemplar formandos, regre-ditur. Quod in Athenienfibus fieri non posfe Solon me-rito, fine dubio, judicavit; quo refpectu valde proni fu-inus, ut ipfius de legibus fuis indicio asfentiamur.

Nifi in his expotiendis omnino erravimus, exinde,noftra fententia, fequitur ut magna, quibus glorianturAthenae, gefta, non eadem ratione Soloni tribuenda fint,qua Lycurgo infignia Spartanorum facta. Ille quidemlibere evolvi fivit, quidquid in fuis magni effloruit; hicvero iftum genium excitavit, magna fpirantem. Pluradeinde Athenis quam Spartae peculiari magnorum viro-rum ingenio tribuenda videntur, quos vero faepe impe-divit ipfarum inftitutionum infirmitas. Si quando in Spar¬tanis unius magnitudo elucet, ut in Leonida, eam quo-que ejusmodi videmus esfe, ut genium Lycurgi legumoptime exprimat, infractum animi tenorem mortisquecontemtum ante omnia docentium. Quod fi occurrantnonnulli, de quibus haec praedicari non posfint, in tem-pus plerique cadunt, quo Lycurgi leges, quamvis non·dum abolitae, genuinae puritatis multum perdiderant.