OSNOVI KONZERVACIONE BIOLOGIJEnasport.pmf.ni.ac.rs/materijali/2306/OKB_1_17.pdfEKOSISTEMSKI DIVERZITET BIODIVERZITET BIODIVERZITET OSNOVNI CILJEVI 1. razmatranje ljudskog uticaja na

OSNOVI KONZERVACIONE

BIOLOGIJE

I. UVOD U KONZERVACIONU BIOLOGIJU

Prof dr Jelka Crnobrnja-Isailovi}

Multidisciplinarna nauka koja je razvijena radi

re{avanja krize biolo{ke raznovrsnosti.

2/24/2018

[TA JE BIOLO[KA RAZNOVRSNOST?

• Diversity –razli~itost, raznolikost, raznovrsnost.

BIODIVERZITET

DIVERZITET VRSTA

BIODIVERZITET

BIODIVERZITET

DIVERZITET VRSTA

GENETI^KI DIVERZITET

BIODIVERZITET

GENETI^KI DIVERZITET

DIVERZITET VRSTA

EKOSISTEMSKI DIVERZITET

�BIODIVERZITET

BIODIVERZITET

OSNOVNI CILJEVI

1. razmatranje ljudskog uticaja na biolo{ku

raznovrsnost;

2. razvijanje prakti~nih pristupa za spre~avanje

nestajanja vrsta.

Nastala krajem ‘70-tih godina XX veka;

prvobitno zasnovana na prou~avanju autekologije i o~uvanju stani{ta;

Promena pristupa krajem ‘80-

tih godina XX veka:

Teorija ostrvske biogeografije

-zajednice vrsta-

Minimalna vijabilna veli~inapopulacije i metapopulacija

-pojedina~ne populacije-

Osnovne teme:

1. Dizajn refugijuma

-optimalna veli~ina,

-oblik;

-povezanost sa drugim refugijumima

2. Odre|ivanje pogodnosti stani{ta

3. Definisanje minimalne efektivne veli~inepopulacije svake vrste koja ne dovodi doinbridne depresije

Strategija pravljenja pribe`i{ta

• SLOSS: Single Large Or Several Small:

• pojedina~na (SL) arhipelag (SS)

• bez koridora sa koridorima

Koridori

• Za: Protiv:

• -pospe{uju migraciju; -pospe{uju {irenje zaraza,

• -smanjuju efekat drifta; predatora,

• -predupre|uju inbridnu katastrofa;

• depresiju; - smanjuju geneti~ki

• diverzitet.

Oblik pribe`i{ta

Procena stanja biodiverziteta

1. Tehnike procene

kvantifikacija

analiza uzoraka ili transekata

usagla{ena metodologija da bi se mogle porediti razli~ite oblasti (teritorije)

- Lista ukupnog broja vrsta

- Lista ukupnog broja rodova ili familija

Procena stanja biodiverziteta

2. Utvr|ivanje retkih taksona

Procena stanja biodiverziteta

3. Prikupljanje materijala

-pravljenje zbirki samo ako je neophodno

(fotografisanje kao alternativa)

-izloviti minimalan potreban broj jedinki za zbirku

Procena stanja biodiverziteta

4. Etnobotanika

Etnobotani~ka istra`ivanja olak{avaju procenu ekonomskog zna~aja prirodnih stani{ta.

Prikupljanje podataka o lokalnoj primeni vrsta biljaka u narodnoj medicini

Zapisivati lokalna narodna imena vrsta biljaka, primenu, ime i adresu davaoca informacije, zapisati dijagnosti~ke karakteristike biljke, preparirati primerke za zbirku, odrediti taksonomski status.

Procena stanja biodiverziteta

5. Pravljenje atlasa rasprostranjenja

-Mapiranje unutar mre`e kvadrata odre|ene razmere (100x100km;50x50km;10x10km;2x2km)

-Validnost podataka:

Profesionalci ili dobrovoljci ?

Procena stanja biodiverziteta

6. Mapiranje stani{ta

- gustina i raspored razli~itih stani{ta

- pore|enje sa prethodnim popisima, mapama ili fotografijama

- tip stani{ta ({uma) ra{~laniti na zajednice

Procena stanja biodiverziteta

7. Satelitsko mapiranje stani{ta

- fotografije iz vazduha uz kori{}enje uV ili iC talasnih du`ina za sadr`aj vode i strukturu vegetacije;

- -satelitski snimci

Procena stanja biodiverziteta

8. Pravljenje baza podataka

Vrsta

Sinonim

Narodni naziv

Oznaka familije

Rasprostranjenje

Stani{te

Visinska rasprostranjenost

Ugro`enost

Odre|ivanje prioriteta za o~uvanje

-Za{to?

-Prioritetne vrste:

-IUCN crvena lista

-Taksonomska izolovanost (intraspecijska strukturiranost: endemi~ne podvste)

-Definicija vrste

-Sposobnost oporavka vrste

-Konflikt nacionalnog i me|unarodnog zna~aja vrste

Odre|ivanje prioriteta za o~uvanje

-Prioritetna stani{ta:

- naseljena prioritetnim vrstama

- lokalna rasprostranjenost stani{ta

-globalna rasprostranjenost stani{ta

-lokalna ugro`enost stani{ta

-globalna ugro`enost stani{ta

Odre|ivanje prioriteta za o~uvanje

-Vru}e ta~ke globalnog biodiverziteta:

-endemi~ne oblasti diverziteta ptica

-centri diverziteta biljaka

-oblasti va`ne za takson (odrediti najva`nije oblasti za o~uvanje taksona)

Nadgledanje (Monitoring)

-Osnovna pitanja:

-Kakva je dinamika populacija odre|ene vrste na nacionalnom nivou;

-Kakva je dinamika populacija odre|ene vrste na odre|enom lokalitetu;

-Kakva je dinamika populacija vrsta predatora, parazita itd..;

-Gde se nalaze najva`nije oblasti za opstanak date vrste;

-Kakva stani{ta su potrebna za opstanak date vrste;

-Kako populacije reaguju na promene u monitoringu?

Nadgledanje (Monitoring)

Monitoring vrsta

-uzorkovanje pogodnim metodama

Monitoring sredinskih faktora

-Temperatura -Providnost vode

-Vlaga -Salinitet

-Padavine -Hemizam vode

-Dubina vode -Karakteristike tla

-Brzina toka vode

-Evapotranspiracija

-Brzina vetra

-pH

Nadgledanje (Monitoring)

Monitoring uticaja ~oveka

Monitoring putem fotografisanja

Tehnike ekolo{kih istra`ivanja

Dizajniranje projekta istra`ivanja

Eksperimenti

Higijenski terenski rad

Odre|ivanje kori{}enja stani{ta

Kori{}enje radio-transmitera

Analiza ishrane

Odre|ivanje polne i uzrasne strukture populacije

Tehnike ekolo{kih istra`ivanja

Biologija opra{ivanja

Markiranje jedinki

Utvr|ivanje sudbine jedinke (uspe{nost gne`|enja, mortalitet)

Utvr|ivanje uzroka bolesti ili smrti

Modeliranje promena u populaciji

Rizik od nestajanja

Molekularne tehnike

Dijagnoza i pretpostavke

Proveriti dokaze o opadanju broja populacija vrste;

Prikupiti podatke o stani{tima, predatorima, parazitima, kompetitorima

Glavni uzroci smrti

Glavni uzroci reproduktivnog neuspeha

Kako se realizuje vegetativni rast (za biljke)

Ko su opra{iva~i i raznosioci semena

Neophodni uslovi za uspe{nu germinaciju

Dijagnoza i pretpostavke

Kakva je ishrana i da li varira tokom godine (za `ivotinjske vrste) i uzrasta;

Da li se preferencija stani{ta menja tokom godine;

Gde se razmno`ava ?

Planiranje o~uvanja

Zadatak

Sada{nja situacija

Ciljevi

Akcija

Monitoring

Razmatranje

Upravljanje vrstama

Populacije u divljini:

-kreiranje mesta za razmno`avanje

-dodavanje hrane

-opra{ivanje

-kontrola parazita

Procena stanja biodiverziteta

Odrediti prioritete za o~uvanje

Nadgledati populacije

Identifikovati i dijagnostikovati probleme Tehnike istra`ivanja

Planirati re{enja

Upravljanje Upravljanje Regulisanjepopulacijama stani{tima eksploatisanja

Koristiti edukaciju i pa`nju javnosti, politi~ke promene, promene zakona, razvoj dru{tva, privrede i istra`ivanja za re{avanje problema

Nadgledati i, ako je neophodno, nastaviti sa dijagnostikovanjem

PROSLAVITI