Orvosi Hetilap, 1922. november (66. évfolyam, 45-48. szám)

66. évfolyam. 45. szám . B udapest, !922 november 5.

ORVOSI H E T IL A PA lap íto tta: M arkusovszky Lajos 1857-ben. Fo ly ta tta : Antal Géza és Hő gyes Endre.

SZERKESZTI ÉS KIADJA:

LEMHOSSÉK MIHÁLY e g y e t . t a n A r f ő s z e r k e s z t ő é s SZÉKELY ÁGOSTOM e g y e t . t a n A r s z e r k e s z t ő.

T A R TE R E D E T I K Ö Z L É S E K .

B alogh E r n ő : Adatok az emberi paratyphus-fertő zések kórtanához és kórbonczolás- tanához. 429. oldal.

K eszly Is tv án : Közlemény a soproni „Erzsébet“-közkórház sebészeti osztályáról. (Igaz­gató-fő orvos: Király Jenő dr.) A hallux valgus operativ gyógyításának új módosítása. 432. oldal.

G uszm an J. és P o g án y M .: Közlés a székesfő városi régi Szent János-közkórház nemi-

A L O M.

beteg-osztályáról. (Fő orvos: Guszman József dr., egyetemi magántanár.) Kísérletek a syphilisnek bismuttal való kezelésével. 433. oldal.

I ro d a lo m -szem le . Könyvismertetés. Schinagl Géza: A terhességi elváltozások a placen- taris secretio szempontjából. — Lapszemle. Sebészet. Baensch: A Köhler-betegség aetiplogiájáról. — Gyermekorvostan. Cahen-Brach: A tejszívókérdésrő l. — Kisebb közlések az orvosgyakorlatra. 435-436. oldal.

V egyes h írek . 436 —437. oldal.

E R EDETI K Ö Z L E M É N Y E K

A datok az em beri p a ra ty p h u s-fe r tő zések k o r­tan áh o z és kórbonczo lástanához.*

Ir ta : Balogh Ernő dr.,a Pázm ány Péter-tudom ányegyetem I. sz. kórbonczolástani intézetének

tanársegéde, a Szent László-kórház bonczoló-fő orvosa.

Az emberi pathologjában a „paratyphus“ névvel illetett bacterium oknak három jól körülírt faját ism erjük : ezek a paratyphus-B , A és ß (Uhlenhut szerint paratyphus-C). M indahárom a typhusbacterium okkal szemben egyes táp­talajokon lényegesen eltérő en Viselkedik. így többek között a sző lő czukros táptalajokon gázt fejlesztenek stb. Sero- logiailag is élesen különböznek nemcsak a bacillus typhi- tő l, hanem külön-külön egymástól is. Érdekes, hogy a paratyphus-jS a sertésekben gyakran lelhető és azoknak gyakori m egbetegedéseit (de nem a sertés-pestist) elő idéző bacillus suipestifer Voldagsen (Dammati), illető leg az ezekkel azonos „bacillus typhi su is“ (Gläser) törzsekkel serologiailag azonosan viselkedik. A paratyphus-B - és j3-bacillusok beoltá­sára a kísérleti állatok septicaem iában pusztulnak el, és pedig a paratyphus-/Y-bacillusok élő , de sokszor már hő vel elölt tenyészetének igen kis mennyisége is igen ham ar megöli az állatot. A paratyphus-A- bacterium ok állati pathogenitására nézve megoszlók a vélemények. Ugyanis egyesek (Kolle és Hetsch) szerint ezek megközelítő leg úgy viselkednek, m int a typhusbacillusok, a melyekkel szemben kísérleti állataink pedig tudvalevő leg eléggé ellentállóak. Hennis szerint azonban fehér egerekben igen könnyen súlyos fertő zés idézhető elő, vala­mint fiatal, így például 180—200 gr.-os tengerimalaczokat oltva, azok is m egbetegednek (Kayser). Fraenkel E. egy ese­tében a paratyphus-A -val fertő zött beteg vérével (1 cm8) intraperitonealisan oltott tengerimalacz genyes cholangitisben pusztult el.

A hum anpathologiában felette változatosnak és sokfélé­nek ism erték meg a paratyphus-bacterium ok kórnemző hatá­sát. De ugyancsak itt azt is tapasztalhatjuk, hogy a míg egy­részrő l például az egyik adott constans bacterium -féleség különböző szervezetekben különböző elváltozásokat hozhat létre, addig m ásrészrő l ugyanazt a klinikailag elég jól körül­írható kórformát más és más em berekben hol az egyik, hol a másik paratyphus-bacterium is elő idézheti (Sternberg). Éppen ezért az egyetem leges bórbonczolástani elváltozásokat nem az egyes bacteriumfajok szemmel tartásával, hanem az általuk elő idézett megbetegedések idő tartam a szerint vélném a leg- áttekinthetöbben csoportosítani. És így:

I. foudroyans,II. acut,

* A Közkórházi O rvostársulat 1921 április 27.-i ülésén tartott elő ­adásnak II. része.

III. subacut, illető leg chronikus lefolyású eseteket vehe­tünk szemügyre.

Kelet-Galicziából származó anyagom kapcsán az ottani jobbára könnyebb lefolyású esetek m iatt más szerző kénél, így pl. Sternberg-énél jóval k isebb anyagról számolhatok be, de annyiban mégis tanulságosabb az anyagom, mert alkalmam van m indahárom elő bb megállapított csoporton belül az egyes bacterium-válfajok pathogenetikai hatásáról beszámolni.

Elő re bocsátanám , hogy az egyes csoportokba beiktatandó ese­teim mind klinikailag észlelt s jobbára m ár in vivo is bacteriologiailag, serologiailag, haematologiailag többszörösen átvizsgált esetek. A bacte- riologiai vizsgálatokat két eset kivételével a lembergi prosecturám m al collaboráló XII. sz. tábori laboratórium végezte, és pedig a vértenyé­szetek alkalm azásakor az epegazdagítási m ódszert követve (100 cm3 steril m arhaepére 10 cm8 venaepunctióval nyert vért véve). A kitenyész­tett bacterium identifikálása nemcsak serologiai, hanem biológiai tu laj­donságaira is átv izsgálva történt. A gondos klinikai észlelés szolgáltatta adatokat Wagner Richárd dr. (W ien) osztályos fő orvosnak köszönhetem.

Az I. csoportba, a foudroyans lefolyású esetek közé a klinikailag a cholera nostrasnak megfelelő eseteket sorozhat­juk. Konkrét példaként ideiktatom Lem bergben 1917 május 25.-én bonczolt esetemet.

M. Ch., orosz hadifogoly. Töm eges élelm iszerm érgezés kapcsán betegedett meg. Legsúlyosabb typusos cholera nostras képe. Subnor- malis tem peraturák. Vox cholerica. Facies hippocratica. Szívgyengeség súlyos cyanosissal. A beteg székletébő l paratyphus-B (8796 törzs) tenyészett ki, a mely tejezukros, sző lő czukros táptalajokon, erjesztő cső ben, lakm usos te jsavón mint paratyphus-B viselkedett, indolt nem termelt. Serologiailag a bécsi Paltauf-intézetben készült savóval (1 :20.000 titerű ) 1 :800 hígításig agglutinálódott.

A kórbonczolástani kép a gastroenteritis acutissim a súlyos képét nyújtotta. A bonczolás alkalmával a belek serosája belöveltnek, helyen- kint k issé tom pa, szürkés fényű nek látszott s azt a képet nyújtotta, a melyet Baday Kálmán4 is az úgynevezett diffusiós hashártyagyuladás kapcsán leír. A belekben igen bő ven nyálkás, híg béltartalom szapo­rodott fel. Különösen a vékonybél lumene tágult is volt. A bél nyálka­hártyája duzzadt, tapadós nyálkával fedett s apró kis pontszerű vérzé­sekkel több helyen átsző tt. A bél falát áteső világításban nézve, az erő sen tágult és telt erek rajzo lata m arkánsan kiemelkedett. A lép, a m esenterialis nyirokcsomók nem nagyobbodtak meg.

Ugyanezt a kórbonczolástani képet láthattam egy a 908-as tábori kórházban bonczolt eset kapcsán. Galicziai honos katona szabadságra hazajő ve, mértéktelen nagy mennyiségű élelm iszert fogyasztott el, h ir­telen rosszullét s azt követő pár napi betegség után kórházba került, a hol kevés idő re a fölvétele után meghalt. A bacteriologiai vizsgálatot a hulla epehólyag- és béltartalm ából vett anyagon végeztem, a melyek­ben paratyphus-B -bacterium okat tudtam kimutatni. A bonczoláslelet annyiban volt eltérő az elő bbitő l, hogy a vakbél és a felhágó colon nyálkahártyája is egészében belövelt volt.

A II. csoportba sorolt eseteket három alcsoportba osz­tályozhatnék; azaz a heveny lefolyású esetek között meg­különböztethetünk :

a) gastroenteritis paratyphosa,b) typhoid, illető leg paratyphus abdom inalis ésc) septicaemia képében lefolyó eseteket.A gastroenteritis paratyphosa esetei aránylag könnyebb

lefolyásukkal, így tehát jobbára fokozatilag különböznek az I. csoportbeliektő l. Ilyen esetet nem bonczolván, csupán mások

430 ORVOS I H E T I L A P 1922. 45. sz.

a d a t a i n y o m á n e m l í t h e t e m , h o g y e z e k k a p c s á n a g y o m or - é s

b é l t r a c t u s b a n a h u r u t o s j e l e n s é g e k m e l l e t t a f e d ő h ám o n f e l ­

s z í n e s e l h a l á s o k , p o n t s z e r ű v é r z é s e k é s z l e l h e t ő k .

A z a b o r t i v l e f o l y á s ú t y p h u s h o z h a s o n l ó ( t y p h o i d ) e se ­

t e k k l i n i c e h a t á r o z o t t a n k ö z e l e d n e k a k ö n n y e b b l e f ol y á s ú h a s -

t y p h u s - e s e t e k h e z . K ü l ö n b s é g e k e t m é g i s l á t h a t u n k , m er t p é l ­

d á u l a r o s e o l á k b i z o n y o s e s e t e k b e n a k a n y a r ó n a g y f ol t o s

k i ü t é s e i r e e m l é k e z t e t h e t n e k (Jochman). A s z é k l e t é t e k v i s z o n t

a t y p h u s o s b e t e g s z é k é t ő l e l t é r ő l e g Nowitzky g ó r c s ö v i v i z s ­

g á l a t a i s z e r i n t g e n y s e j t e k e t , v ö r ö s v é r t e s t e k e t , h á ms e j t e k e t t a r ­

t a l m a z n a k s m i n t m á s o k i s m e g e m l í t i k , i g e n b ű z ö s e k l e h e t ­

n e k . I l y e n t y p h o i d s z e r ű e n z a j l o t t l e a k ö v e t k e z ő e se t , a

m e l y b ő l s z á r m a z ó s z e r v e k á t v i z s g á l á s á t h o g y m e g e j t he t t e m ,

Scheff-Dabis László e g y e t e m i t a n á r s e g é d n e k k ö s z ö n h e t e m .

Az elhunyt katona (Sl. 75. gy. e.) töm eges élelm iszermérgezés folyamán (körülbelül 75 m egbetegedés) fertő ző dött volt. Az esetek egy- harm adában kitenyésztett törzsek (Scheff) úgy a lembergi XII. labora­tórium , mint a berlini Koch Róbert-intézet vizsgálatai szerint nehezebben agglutinálódó paratyphus-B -törzseknek feleltek meg. Ilyennek bizonyult az elhunytból k itenyésztett 861. törzs is. Az ileum nyálkahártyája a következő elváltozásokat m u ta tta : A duzzadt és vérbő mucosán a meg­nagyobbodott so litaer nyiroktüsző k jól kiemelkedtek ugyan, de nélkülöz­ték a velő s duzzadás külemét. E m egduzzadt solitaer tüsző k köze­pében fakósárga, tom pafényü pontocskák, illető leg köldökszerű kis behúzódások ültek vérbő udvartó l körülvéve. A csoportos tüsző k vér- bő vek ugyan s jól kirajzoltak, de nem emelkednek ki virágágyszerüen s a velő s duzzadásnak semmi jelét sem mutatják. Felszínükön felületes korpádzás s nyálkahártyalelökő dés észlelhető . A gyom ornyálkahártyája igen vérbő és szám os pontszerű vérzéssel átsző tt. A mesenterialis nyirokcsomók kisebb mogyorónyira megduzzadtak. A górcsövi vizsgá­lattal a vékonybél fedöhám ján felületes necrosist találtam. Az erő sen telt hajszálerek mellett apró vérzések nyomai is látszottak kisebb fokú vérfesték-lerakódásokkal. A subm uqosa legmélyebb rétegeiben, ső t a m uscularisban is kereksejtekbő l, p lasm asejtekböí álló infiltratiók jelent­keztek, helylyel-közzel m agtörm elékeket felfalt nagy, egymagvú sejtekkel.

H a s o n l ó e l v á l t o z á s o k a t l á t t a m ö t k l i n i k a i l a g u g y a n ­

i l y e n l e f o l y á s ú , b o n c z o l t e s e t e m b e n a z z a l a f o k o z a ti e l t é ­

r é s s e l , h o g y a z i l e u m a l s ó s z a k a s z á b a n m á r k á v é b a b ny i , a

b é l h a r á n t j á r a f u t ó f e l s z í n e s f e k é l y e k i s k e l e t k e z te k . T ö b b s z ö r

a v a s t a g b é l n y á l k a h á r t y á j a i s e g y b e f o l y ó a n h a r a g o s -v ö r ö s v o l t ,

a v a g y c s a k a n y i r o k t ü s z ő k f e l e t t , í g y k ü l ö n ö s e n a co e c u m -

b a n k e l e t k e z e t t t o m p a - s á r g a s z í n ű h á m n e c r o s i s o k a t öv e z t e

e g y - e g y l e n c s é n y i v ö r ö s e s u d v a r . E z ö t e s e t b e n u g y an c s a k

p a r a t y p h u s - B - b a c t e r i u m o k a t l e h e t e t t k i t e n y é s z t e n i . K i k e l l e n e

m é g e m e l n e m , h o g y f e n t i e s e t e i m b e n a l é p b á r m é r s é ke l t e n

m e g v o l t n a g y o b b o d v a , k o r á n t s e m é r t e e l a z t a n a g y sá g o t , a

m i l y e n n e k h a s t y p h u s - e s e t e k b e n t a l á l j u k . H a s o n l ó e s et e k b e n

e z e k e n k í v ü l m é g a h a s i z o m z a t b a n v i a s z o s e l f a j u l á s t i s t a l á l t a k .

A f e n t i ö s s z e s e l v á l t o z á s o k a t , a m i n t a z t m á s s z e r ző k

m e g e m l í t i k , p a r a t y p h u s - A - b a c i l l u s o k i s e l ő i d é z h e t i k.

S e p t i c a e m i á s j e l l e g ű e l v á l t o z á s o k a t i d é z e t t e l ő a kö v e t ­

k e z ő p a r a t y p h u s - ß - b a c i l l u s o k o k o z t a f e r t ő z é s .

T. ő rvezető , egyik vadászzászlóalj katonája, orosz hadifogságból hazatérve, pár nappal a kórházi felvétele elő tt lázasan megbetegedett. Felvételekor 1918 január 29.-én vérkészítm ényeiben O berm eyer-spiro- chaetákat lehetett kimutatni. 0 ‘6 neosalvarsan adagolása után láza 375 fokra csökkent. Ugyanaz nap este újabb hő em elkedés jelentkezett, a mely 7 napon keresztül mint febris continua állandósult. Klinikailag igen súlyos eset benyom ását keltette, soporosus volt, az utolsó két nap­ban mély com ába esett. Nyelve fuliginosus volt. Conjunctivitise, pharyn- gitise, laryngitise, genyes bronchitise volt és sub finem vitae bronchiolitis fejlő dött ki. Kezdettő l fogva gyenge szívmű ködése, fokozódó icterusa és hasm enése is volt. O rrából és torkából vérzett, bő rén is vérzések mutatkoztak, lépe megnagyobbodott. M eningismus. V izeletében fehérje kim utatható volt, az üledékben vörösvérsejtek és epefestékes cylinderek találtattak, a diazo-kém lés gyengén positiv eredm ényt adott. A haem ato- logiai vizsgálat szerint 12.000 leukocytája volt, neutrophiliávat és aneosino- philiával (Wagner).

Négy nappal a halála elő tt a vérébő l a 426. szám ú törzs tenyészett ki, a mely paratyphus-C (ß)-nek bizonyult. A székből és vizeletbő l paratyphus-csoportba tartozó bacteriumot nem lehetett kitenyészteni. A halála után következő nap végzett bonczoláskor a következő ket talál­tam : A p leura és pericardium alatt apró pontszerű vérzések, genyes- nyálkás bronchitis és bronchio litis. Lép 11X 13X 5'5 cm. A vesék pety­hüdt, puha consistentiájúak, a csillagos vénák tágultak. A vese kéreg­állománya 1 cm.-nél is szélesebb, zavaros, kisebb, ékalakú vérzéses udvarral körülvett genyedésektő l átsző tt. A máj m egnagyobbodott, met­széslapján szürkés-sárga foltozottsággal. A m esenterialis nyirokcsom ók jókora borsónyiak, barnás-vöröses színű ek. A vékonybél és colon nyálkahártyája halvány-szürkés színű , a végbélé kissé megvastagodott és palaszürke színű .

A hulla lépébő l tiszta tenyészetben ugyancsak paratyphus-ß tenyé­szett ki.

A szövettani leletbő l kiemelném, hogy a lépben kiterjedt szö­vetközti vérzéseket és lefokozódott festő désű szigeteket találtam, a melyeken belül im m ersiós nagyítással G ram -negativ pálczikák voltak lelhető k. A máj állom ányában több acinusra kiterjedő , kezdő dő nekrosis volt észlelhető s bacterium festéssel ugyancsak Gram -negativ pálczikák találtattak, a praecapillaris erek endothelsejtje i között, illető leg közvetlenül azok intim ájára elhelyező dő leg. A vesékben haem orrhagiás udvartól körülvett kicsinyke tályogokon kívül a húgycsatornácskák hám­jának zavaros duzzadását láthattam. A vékonybél és colon különösebb szövettani eltérést nem mutatott, a rectum nyálkahártyáján chronikus gyuladásnak a nyomai látszottak.

U g y a n e z e s e t k a p c s á n m e g g y ő z ő d h e t t e m k í s é r l e t i k ó r -

t a n i l a g a p a r a t y p h u s - ß - b a c i l l u s o k á l t a l t e n g e r i m a l ac z b a n e l ő ­

i d é z h e t ő e l v á l t o z á s o k r ó l . A i n a l a c z a b e t e g t ő l v e t t 5 c m 3 v é r r e l

i n r a p e r i t o n e a l i s a n o l t v a , 5 n a p m ú l v a e l h u l l o t t . B on c z o l á s a k o r

a b e l s ő s z e r v e k b e n k i f e j e z e t t v é r b ő s é g v o l t , a m á j áb a n v i s z o n t

k e z d ő d ő n e c r o s i s o k a t é s z l e l t e m , a m e l y e k e n b e l ü l a m e t s z e ­

t e k b e n , b á r m é r s é k e l t s z á m m a l , r ö v i d , Gram s z e r i n t n e m f e s -

t ő d ő p á l c z i k á k v o l t a k l e l h e t ő k .

H a s o n l ó b o n c z o l t e s e t e k r ő l s z á m o l t b e W o l h y n i á b ó l

Weil é s Saxl, k i s - á z s i a i T ö r ö k o r s z á g b ó l Lewy é s Schiff, t o v á b b á Neukirch. L e m b e r g b e n a z e l ő f o r d u l t t ö b b i t í z p a r a -

t y p h u s - / ? - f e r t ő z é s r é s z b e n t y p h o i d , r é s z b e n g a s t r o en t e r i t i s

a l a k j á b a n j e l e n t k e z e t t , d e m i n d m e g g y ó g y u l t .

A s u b a c u t , i l l e t ő l e g c h r o n i k u s l e f o l y á s b a á t m e n ő e se t e k

t u l a j d o n k é p p e n e g y e s a v a g y s z o m s z é d o s s z e r v e k r e l o ka l i ­

z á l ó d ó p a r a t y p u s - b a c i l l u s o k o k o z t a g e n y e d é s e k . E z e kn e k j ó ­

r é s z e á t á l l o t t k ö n n y ű l e f o l y á s ú p a r a t y p h u s - f e r t ő z é se k ( p a r a -

t y p h u s l e v i s s i m u s ) u t á n k ö v e t k e z i k b e . Ú g y l á t s z i k a z o n b a n ,

h o g y a p a r a t y p h u s - b a c i l l u s o k , m i n t a z t Schottmüller i s m e r t e t i ,

n e m c s a k a z e m é s z t ő t r a c t u s o n á t , h a n e m b i z o n y o s e s e te k b e n ,

í g y k ü l ö n ö s e n n ő k b e n , a h ú g y u t a k o n á t i s g e n y e s f e rt ő z é ­

s e k e t : c y s t i t i s e k e t , p y e l i t i s e k e t o k o z h a t n a k . A l eg k ü l ö n b ö z ő b b

s z e r v e k g e n y e d é s e i b e n t a l á l t a k m á r p a r a t y p h u s - B - b a ci l l u s o k a t ,

e l é g r i t k á k a z o n b a n a p a r a t y p h u s - A - b a c i l l u s o k á l t a l e l ő i d é z e t t

g e n y e d é s e k . E g y i l y e n l e m b e r g i e s e t e m r ö v i d l e í r á s át i k t a t ­

h a t o m i d e .

Sch. M. ő rm ester. A kórelő zményében lázas betegség avagy bél­hurut nem szerepel. M egbetegedése, melylyel a kórházba került, m agas lázzal kezdő dött, késő bb sepsises rem issió i jelentkeztek. A máj tájéka állandóan érzékeny volt, kisebb fokú ascitest is észleltek. M ajd erő s sárgasága keletkezett. Bélzavarai nem voltak. A betegség második heté­nek kezdetén, W eil-betegségre (icterus infectiosus) gondolva, két fiatal tengerim alaczot oltottak, melyek azonban teljesen láztalanok m aradtak és betegségnek semmi jelét sem mutatták. A betegsége m ásodik hónap­jának a végén, öt nappal a halál elő tt végzett vérkulturai vizsgálat negativ eredm ényt adott. A székletétbő l azonban ugyanekkor para- typhus-A-baci!lusokat lehetett kitenyészteni s a beteg vérsavója a labora­tórium i paratyphus-A -törzset 1 : 200-ig agglutinálta. A fehérvérsejtek szám a 12.000 volt. Az utolsó napokban m indkét lábszára erő sen meg­duzzadt és a bal lábfej hátán sötétlilás elszínező dés s a felhám le- em elő dése jelentkezett. A bonczolási leletet a következő kben összegez­hetem : Régi cholecystitis az epehólyag zsugorodásával s decubitusokkal annak nyálkahártyáján. A choledochus kisujjnyi tág, közel a papillához való beszájadzásnál kisujjpercznyi m észköpenyes Cholesterines kő zárja el a lumenét. Cholangitis suppurativa abscedens hepatis diffusa. A verő czeér és az egész vena lienalis rögösödésben, lép 31X15X6■ /* cm. nagy, állományában szám os el nem lágyuló nfarctus. A szívizom súlyos s a vesék kevésbbé kifejezett zavaros duzzadása. M indkét alsó végtag vénáinak rögösödése, a bal oldalon az összes szabad szemmel ki- praeparálható gyüjtő erek tiszta, el nem lágyuló vörös vérrög által van­nak elzárva. Az appendix nyálkahártyája teljesen ép.

Az epehólyag tartalm ából, a verő czeér rögébő l, a májtályogokból s a lépbő l malachitzöld- és Endo-táptalajokon színtenyészetben para- typhus-A-bacilIusokat tudtam kitenyészteni, a lábszárvenák throm busai- ból bacterium ok nem nő ttek ki. A máj szövettani vizsgálata azt mutatta, hogy a májtályogok a k isebb epeutakban felhalm ozódó leukocyták által jelzett genyedésböl keletkeztek. A hol a gyuladás elő bbrehaladt, ott az epeutakat környező szom szédos szövetek is genyesen beolvadtak s bennük durva, sárgás-barna epefestékrögök keletkeztek. A genyedés az epeutak közelében futó vena portae-ágakra is reáterjedt, azokon endo- phlebitis volt észlelhető , illető leg igen szám os helyen a vena portae kis ágai teljes egészükben genyes rögök által voltak elzárva.

Az elváltozások létrejöttét úgy magyaráznám, hogy a beteg való­színű leg egy átállott könnyű paratyphus-A -fertő zés után bacillus- hordozóvá vált, a mire epekő képző dései különösen hajlamosították. A ductus choledochusba beékelő dött s azt teljesen obturáló kő az epe pangását s az epehólyagból a paratyphus-A -bacil!usoknak az intra- hepatikus epeutakban való felszaporodását okozta.

A vena portae rögösödését m int a szám os m ájtályogképző dés foly­tán fejlő dött nagyszámú in trahepatikus kis ágnak eltöm eszelő désébő l és

1922. 45. sz. ORVOSI H E T I L A P 431

pusztulásából eredő folyamatot értelm ezem , a melyhez a vena lienalis rögösödése, mint tovavezetett th rom bosis társult. A lábszárvenák rögö- södését — tekintve, hogy sem bacteriologiai, sem szövettani vizsgálat alapján gyuladásos eredetű nek nem tarthattam — mint m arasinusos throm bosist magyarázom.

A p a r a t y p h u s - m e g b e t e g e d é s e k i g e n n a g y s z á m m a l a

s u b t r o p u s i t á j a k o n , í g y p é l d á u l É s z a k - A f r i k á b a n , K is - Á z s i á b a n

f o r d u l n a k e l ő . H a t i s z t á n a z i r o d a l m i k ö z l é s e k r e t ám a s z k o d ­

n á n k , a k k o r a z t m o n d h a t n é k , h o g y K ö z é p - E u r ó p á b a n , kü l ö ­

n ö s e n a h á b o r ú e l ő t t , e z e k a m e g b e t e g e d é s e k c s a k s zó r v á ­

n y o s a n m u t a t k o z t a k .

V a l ó a z o n b a n , h o g y a h á b o r ú b a n a f r a n c z i á k M a r o k k ó ­

b ó l , T u n i s z b ó l , a z o l a s z o k T r i p o l i s z b ó l s o k e s e t e t h u r c z o l t a k

b e . H a s z á m í t á s b a v e s s z ü k , • h o g y a z o l a s z f r o n t o n i s , a h o l

p e d i g t ö b b e k k ö z ö t t Sternberg v a l ó s á g o s p a r a t y p h u s - j á r v á n y -

r ó l s z á m o l v á n b e , m é g e b b ő l a z a l k a l o m b ó l k i f o l y ó l ag i s a

p a r a t y p h u s - B - f e r t ő z é s e k r e n é z v e c s u p á n 4 ‘2 % - o s , a pa r a -

t y p h u s - A - i n f e c t i ó k a t i l l e t ő l e g p e d i g 3 ' 5 % - o s m o r t a li t á s r ó l t e s z

e m l í t é s t , a k k o r é r t h e t ő , h o g y a h á b o r ú m e n t e s i d ő k re n d e z e t t

v i s z o n y a i k ö z e p e t t e s a j ó v a l k i s e b b m o r b i d i t á s m e ll e t t a

b o n c z o l t p a r a t y p h u s o s e s e t e k r i t k a s á g s z á m b a m e n t e k . M a g y a r

v i s z o n y l a t b a n k o n k r e t i z á l t e s e t e k k a p c s á n a z u t ó b b i i d ő k b ő l

klinikai v o n a t k o z á s b a n Bálint Rezső , bacteriologiai t é r e n p e d i g

Vas Bernát, Fenyvessy Béla é s z l e l e t e i t i s m e r j ü k . M i n t k ó r -

b o n c z o l á s t a n i l a g , k ó r s z ö v e t t a n i l a g f e l d o l g o z o t t h a za i e s e t

e g y e d ü l á l l ó Buday Kálmán b a c t e r i o l o g i a i l a g é s s e r o l o g i a i l a g

i s á t v i z s g á l t e s e t e . ( 5 0 é v e s f ö l d m í v e s - m u n k á s , 3 7 k i s e b b ,

6 — 7 m m . á t m é r ő j ű f e k é l y a v é k o n y b é l b e n . A b a l o l d a l i c z o m b -

v e n á b a n r ö g ö s ö d é s , a m e l y h a l á l o s t ü d ő e m b o l i á r a v e ze t e t t .

L . a 1 3 . i d é z e t e t . )

M á r Buday m u n k á j á n a k m e g j e l e n é s e e l ő t t v i t á r a s z o l ­

g á l t a t o t t o k o t a z a k ö r ü l m é n y , h o g y a p a r a t y p h u s - b ac i l l u s o k

v a l ó b a n i d é z h e t n e k - e e l ő o l y k ó r b o n c z o l á s t a n i e l v á lt o z á s o k a t

a z e m b e r i s z e r v e z e t b e n , m i n t a t y p h u s b a c i l l u s o k ? Buday f e l ­

d o l g o z o t t e s e t e k a p c s á n a k ö v e t k e z ő c o n c l u s i ó r a j u t: „ I n d e n

t y p h u s ä h n l i c h e n F ä l l e n v o n P a r a t y p h u s i n f e k t i o n e n k ön n e n

a u c h d i e l y m p h o i d e n A p p a r a t e d e s D a r m e s e r k r a n k e n . W ä h r e n d

a b e r d i e s e E r k r a n k u n g d e s l y m p h o i d e n G e w e b e s b e i T yp h u s

a b d o m i n a l i s m i t g r o s s e r B e s t ä n d i g k e i t a u f t r i t t , i s t s i e a u c h

b e i s o l c h e n P a r a t y p h u s - I n f e k t i o n e n , w e l c h e s i c h d u rc h t y p h u s ­

ä h n l i c h e n k l i n i s c h e n V e r l a u f a u s z e i c h n e n , n u r i n e in e m T e i l e

d e r F ä l l e z u f i n d e n . “

Buday n é z e t é t a z e l m ú l t é v e k s t a t i s z t i k á j a i s m e g e r ő s í t i.

M i v e l é r t e l m e z h e t n é n k a z o n b a n a z t , h o g y a p a r a t y p h us -

b a c i l l u s o k e g y s z e r i n k á b b c s ő k t o x i k u s , m á s k o r v i s zo n t m o r -

p h o l o g i a i l a g i s f e l e t t e s z e m b e s z ö k ő , é s p e d i g Sternberg é s

m á s o k s z e r i n t i s a t y p h u s a b d o m i n a l i s k ó r b o n c z o l á s ta n á b ó l

i s m e r t e k h e z h a s o n l ó e l v á l t o z á s o k a t i d é z n e k e l ő ? E r re n é z v e e l é g

s o k f e l t e v é s s e l t a l á l k o z u n k . Schottmüller a b a c t e r i u m o k b e ­

h a t o l á s i k a p u j á n a k v á l t a k o z á s á b a n ( e g y s z e r a b é l t r ac t u s n y á l k a ­

h á r t y á j a , m á s k o r a n y i r o k r e n d s z e r ú t j á n ) v é l t e a z ok o t f e l ­

l e l n i . Sternberg n é z e t e s z e r i n t b i z o n y o s e s e t e k b e n v a g y m á r

e l ő z ő l e g á t á l l o t t k ö n n y ű t e r m é s z e t ű p a r a t y p h u s - f e r tő z é s e k ,

a v a g y v é d ő o l t á s o k f o l y t á n a b é l t r a c t u s b a n s z ö v e t i im m u n i t á s

f e j l ő d i k k i , a m e l y a z o n b a n e g y u g y a n a z o n e s e t b e n i s k ü l ö n ­

b ö z ő , é s p e d i g a b é l e g y e s s z a k a s z a i s z e r i n t i s v á lt o z ó m é r ­

t é k ű l e h e t , m i n e k f o l y t á n a k ó r b o n c z o l á s t a n i e l v á l to z á s o k i s

v á l t a k o z á s o k n a k l e h e t n e k a l á v e t v e .

S e m Schottmüller, s e m Sternberg m a g y a r á z a t á t k i e l é g í t ő ­

n e k a v a g y e l f o g a d h a t ó n a k n e m t a r t o m . M i n d e n e k e l ő t t u g y a n i s

e l h i b á z o t t d o l o g ú g y a t y p h u s t , m i n t a p a r a t y p h u s t t i s z t á n a

b é l e l v á l t o z á s o k s z e m p o n t j á b ó l k ó r t a n i l a g e l b í r á l n i . A s t r a s s -

b u r g i i s k o l a m á r r é g e n r á m u t a t o t t a r r a , h o g y a t y p h u s á l t a ­

l á n o s m e g b e t e g e d é s l é v é n , a v e l e k a p c s o l a t o s b é l e l vá l t o z á s o k

c s u p á n e z e n á l t a l á n o s m e g b e t e g e d é s n e k c o o r d i n á l t m o­

m e n t u m a k é n t t e k i n t h e t ő k . É s e z á l l s z e r i n t ü n k a p a ra t y p h u s -

m e g b e t e g e d é s e k r e n é z v e i s . E l f o g a d h a t ó n a k t a r t j u k az o n b a n

Trautmann-nak a z t a n é z e t é t , h o g y g a s t r o e n t e r i t i s e s k ó r f o r m á t

a z é t e l e k k e l b e k e b e l e z e t t p r a e f o r m á l t m é r g e k é s b a ct e r i u m o k ,

a k l i n i c e t y p h u s n a k l á t s z ó e s e t e k e t t i s z t a b a c i l l a ri s i n f e c t i o

h o z z á k l é t r e . E z a n é z e t a z o n b a n k ó r b o n c z o l á s t a n i vo n a t k o ­

z á s a i b a n i s m é g b i z o n y í t á s r a v á r . E z t b i z o n y í t a n i me g k i s é r -

l e n d ő , a z o k r a a k o n k r é t e p i d e m i o l ó g i a i t é n y e k r e i r án y í t a n á m

a f i g y e l m e t , a m e l y e k e t a l e í r á s o k b ó l é s r é s z b e n t ap a s z t a l a ­

t a i m b ó l m a g a m i s m e g i s m e r h e t t e m .

A z e m b e r i p a r a t y p h u s - f e r t ő z é s e k e t e p i d e m i o l ó g i a i s ze m ­

p o n t b ó l k é t c s o p o r t b a e l k ü l ö n í t v e v e h e t n ő k i t t s z e mü g y r e .

A z e g y i k c s o p o r t b a a s z ó r v á n y o s s l e g f e l j e b b t ö r g e g-

m e g b e t e g e d é s e k r e v e z e t ő , a m á s i k c s o p o r t b a a z e m b e rr c l -

e m b e r r e c o n t a g i o s u s a n t e r j e d ő é s s o k s z o r j á r v á n y s z er ű e l ­

t e r j e d é s r e v e z e t ő f e r t ő z é s e k e t s o r o z h a t n á n k .

A z e l s ő c s o p o r t b a s o r o z h a t ó f e r t ő z é s e k t ö b b n y i r e p ar a -

t y p h u s - b a c t e r i u m o s é l e l m i s z e r m é r g e z é s e k é s ú g y j ö n ne k l é t r e ,

h o g y p é l d á u l a k é n y s z e r v á g á s r a k e r ü l t b e t e g á l l a t él e t é b e n

j u t o t t a k a p a r a t y p h u s b a c t e r i u m o k a n n a k e l f o g y a s z t a nd ó h ú s á b a ,

a v a g y p e d i g a l e g k ü l ö n f é l é b b é l e l m i s z e r e k k ü l s ő o k ok b ó l

s z e n n y e z ő d t e k a z e m l í t e t t b a c t e r i u m o k k a l s a z i l y e n t á p s z e r e k e t

a z i l l e t ő k e l f o g y a s z t o t t á k . A k á r a z e g y i k , a k á r a má s i k e s h e ­

t ő s é g f o r o g f e n n , h a n g s ú l y o z n i ó h a j t j u k , h o g y a p a ra t y p u s -

b a c t e r i u m o k m i n d k é t e s e t b e n h o s s z a b b i d e i g i d ő z t e k a f e r ­

t ő z ö t t t á p s z e r e k e n .

F e j t h e t n e k - e k i a p a r a t y p h u s - b a c i l l u s o k e z e k e n a h ol t

a n y a g o k o n ( t á p s z e r e k e n ) v a l a m i l y e n b i o l ó g i a i t e v é k en y s é g e t ?

Lehmann a d a t a i s z e r i n t a p a r a t y p h u s - b a c i H u s o k k e v é s b b é

s p e c i a l i z á l t b a c t e r i u m o k , m i n t a t y p h u s b a c i l l u s o k . í g y p é l d á u l

s z e r i n t e s z é n h y d r a t o k a t , d e k ü l ö n ö s e n f e h é r j e t a r t a lm ú a n y a ­

g o k a t s o k k a l m e s s z e m e n ő b b e n t u d n a k k i h a s z n á l n i , e l bo n t a n i ,

m i n t a b a c i l l u s t y p h i E b e r t h . F ö l ö t t e é r t é k e s e k é rd é s t o v á b b i

m e g v i l á g í t á s a s z e m p o n t j á b ó l Glaser é s z l e l é s e . Glaser m e g ­

á l l a p í t o t t a , h o g y a p a r a t y p h u s - B é s r o k o n b a c t e r i u mo k h ú s ­

f é l é k b e n r e d u k á l ó k é p e s s é g ü k n é l f o g v a b o n t á s i t e r m ék e k e t ,

é s p e d i g m é g n i t r i t e k e t i s t e r m e l h e t n e k , a m e l y e k vi s z o n t

t o x i k u s b é l g y u l a d á s t i d é z h e t n e k e l ő . E z a t é n y s z e ri n t ü n k

s o k m i n d e n t m e g m a g y a r á z . M e g m a g y a r á z z a m i n d e n e k e l ő tt a

p a r a t y p h u s o s é l e l m i s z e r m é r g e z é s e k e g y i k l e g á l l a n d ó bb é s

i g e n j e l e n t ő s k ó r b o n c z o l á s t a n i e l v á l t o z á s á n a k : a h ev e n y b é l ­

h u r u t n a k l é t r e j ö t t é t . A b é l n y á l k a h á r t y a p e d i g , m e l y k ü l ö n b e n

é p v i s z o n y o k m e l l e t t , m i n t Bürger k í s é r l e t e i i g a z o l j á k , n a g y

m e n n y i s é g ű t o x i n t s e m b o c s á j t á t , a m o s t i s m e r t e t e tt h e v e n y

h u r u t f o l y t á n s ú l y o s k á r o s o d á s t s z e n v e d v é n e l , e g y éb s í g y

a p a r a t y p h u s - b a c t e r i u m o k á l t a l i s t e r m e l t m á s t o x i ku s h a t á s ú

a n y a g o k a t i s á t e n g e d h e t i , a z a z a s ú l y o s t o x i k u s j e le n s é g e k

k i f e j l ő d é s é r e b ő s é g e s a l k a l o m n y í l i k .

K ó r b o n c z o l á s t a n i l a g i s m e r t e t e t t e s e t e i m , m i n t m á r em ­

l í t e t t e m , m i n d m e g a n n y i a n b a c t e r i u m o s é l e l m i s z e r m é r ge z é s e k b ő l

' a d ó d t a k . E z z e l a z a n y a g u n k k a l p á r h u z a m b a á l l í t v a a z o l a s z

f r o n t o n e l ő f o r d u l t e s e t e k e t , u t ó b b i a k a m i e i n k k e l sz e m b e n

e p i d e m i o l ó g i a i p r o v e n i e n t i á j u k b a n s z e m b e s z ö k ő e n e l té r n e k .

A z o l a s z f r o n t o n , a h o l t u d v a l e v ő l e g v a l ó s á g o s p a r a-

t y p h u s - j á r v á n y o k d ü h ö n g t e k (Sternberg, Galambos s t b . ) , a

f e r t ő z é s e k n e m m i n t b a c t e r i u m o s é l e l m i s z e r m é r g e z é s ek j ö t t e k

l é t r e . B i z o n y á r a n e m t é v e d ü n k , h a a z o t t a n i j á r v á n yo k

k ú t f o r r á s á u l s z o l g á l ó e s e t e k e t a T r i p o l i s z t e p i d e m io l o g i c e

m e g j á r t é s p a r a t y p h u s s a l m á r o t t b ő v e n f e r t ő z ö t t o la s z

k a t o n a s á g ( h a d i f o g l y o k s t b . ) k ö z v e t í t é s e ú t j á n s z á rm a z t a t j u k .

A z o l a s z f r o n t o n a d ó d o t t t ö r z s e k e z e k s z e r i n t t ö b b sz ö r ö s

e m b e r i p a s s a g e o n m e n t e k á t . E z t s z e r i n t ü n k a z a l á b bi a k m é g

i n k á b b m e g e r ő s í t i k . A z o t t a n i j á r v á n y o k k a l f o g l a l k oz ó b a c -

t e r i o l o g u s o k u g y a n i s e g y á l t a l á n n e m e m l í t i k , h o g y a k i t e ­

n y é s z t e t t t ö r z s e k s e r o l o g i a i l a g k ü l ö n b ö z ő e n v i s e l k ed t e k v o l n a ,

s ő t a k a t o n a i l a b o r a t ó r i u m o k á l t a l j o b b á r a h a s z n á l t b é c s i

( P a l t a u f - i n t é z e t i ) s a v ó k k a l k ö n n y e n a g g l u t i n á l ó d t a k. E l l e n b e n

a g a l i c z i a i e s e t e k b e n , a m e l y e k k é t s é g t e l e n ü l n e m em b e r i -

c o n t a g i u m o s f e r t ő z é s e k v o l t a k , a t ö r z s e k a l a b o r a t ór i u m i

( P a l t a u f - f é l e ) s a v ó k k a l n e h e z e n a g g l u t i n á l ó d t a k , a va g y a l i g

b e f o l y á s o l ó d t a k {Dienes, Steiner, Scheff). U g y a n e z t e m l í t i

Fenyvessy i s k é t i t t h o n i s p o r a d i k u s e s e t e k a p c s á n .

A m i k o r a z e p i d e m i o l ó g i a i t é n y e k b ő l , a s e r o l o g i a i vi z s ­

g á l a t i e r e d m é n y e k b ő l k ö v e t k e z t e t h e t j ü k , h o g y a z o l as z f r o n t o n

a s z ó b a n f o r g ó p a r a t y p h u s - b a c i l l u s o k s o k s z o r o s e m b e ri p a s -

s a g e - o k o n m e n t e k á t , e n n e k a l a p j á n a z t i s e l f o g a d h at j u k ,

h o g y a k ü l v i l á g b a n k é p z ő d h e t ő d u r v a e k t o t o x i n j a i k t ól i l y e n

m ó d o n m i n t e g y m e g t i s z t u l t a k .

A z t t a r t j u k t e h á t , h o g y a z o l a s z h a r c z t é r e n f ő k é n t a

I

432 ORVOSI H E T I L A P 1922. 45. sz.

t i s z t a p a r a t y p h u s - b a c i l l a r i s f e r t ő z é s j u t o t t é r v é n yr e . A z í g y

k e l e t k e z e t t k ó r b o n c z o l á s t a n i e l v á l t o z á s o k p e d i g a mi g a l i c z i a i

e s e t e i n k t ő l m e s s z e m e n ő k ü l ö n b s é g e t n y ú j t o t t a k , m e r t a m i n t

a z t Sternberg m e g e m l í t i , 7 5 b o n c z o l t p a r a t y p h u s - B e s e t e

k ö z ü l 5 5 í z b e n a t y p h u s a b d o m i n a l i s m a k r o - é s m i k r os k o p o s

e l v á l t o z á s a i v a l m e g e g y e z ő m o r p h o l o g i a i k é p e t t a l á l t.

Összefoglalásképpen a z t m o n d h a t j u k , h o g y a p a r a t y p h u s -

f e r t ő z é s e k k a p c s á n é s z l e l h e t ő ú g y k l i n i k a i l a g , m i n t k ó r b o n -

c z o l á s t a n i l a g t o x i k u s j e l l e g ű e l v á l t o z á s o k e l ő i d é z és é b e n n e m

a p a r a t y p h u s b a c i l l a r i s f e r t ő z é s n e k , h a n e m p r a e f o r má l t t o x i n o k

h a t á s á n a k (Trautmann) v a n n a g y s z e r e p e . E z e k a p r a e f o r m á l t

t o x i n o k s z e r i n t ü n k n e m v a l ó d i b a c t e r i u m - t o x i n o k , h an e m o l y a n

m é r g e k , a m i l y e n e k e t ú g y m i n t i n v i t r o (Glaser), b a c t e r i u m o s

é l e l m i s z e r m é r g e z é s e s e s e t e k b e n i s a p a r a t y p h u s - b a c il l u s o k

p é l d á u l f e h é r j e - t a r t a l m ú t á p s z e r e k b ő l r e d u k á l ó k é p es s é g ü k ­

n é l f o g v a m i n d e n b i z o n y n y a l t e r m e l h e t n e k . H o g y b o m lá s i

t e r m é k e k a b é l c s a t o r n a f e l ő l t ö r t é n ő f e l s z í v ó d á s ú tj á n p é l d á u l

a s ú l y o s c h o l e r a n o s t r a s n a k l e g t ö b b t ü n e t é t ( f a c i e s h i p p o c r a t i c a ,

v o x c h o l e r i c a , s ú l y o s c y a n o s i s , n a g y f o k ú e l e s e t t s é g, i k r a ­

g ö r c s ö k , s u b n o r m a l i s t e m p e r a t u r a ) v a l ó b a n e l ő i d é z h et i k ,

a z t s a j á t t a p a s z t a l a t a i m k a p c s á n s z á m o s , é s p e d i g he v e n y é s

t e l j e s b é l c s a v a r o d á s h o z t á r s u l ó s t e r c o r a e m i a e s e t b en s u b

f i n e m v i t a e m e g f i g y e l h e t t e m . E z e k n e k k ó r b o n c z o l á s t an i e l v á l ­

t o z á s a i k ö z ü l i s a t o r s i o f ö l ö t t i b é l s z a k a s z b a n a vi s c e r a l i s

s e r o s á n l á t h a t ó ú g y n e v e z e t t „ d i f f u s i ó s - p e i i t o n i t i s “ j e l e i ( l á s d

f e n t e b b ) , v a l a m i n t a p a r e n c h y m á s s z e r v e k s z ü r k é s h om á l y l y a l

f e d e t t v o l t a a c h o l e r a n o s t r a s a n a l o g e l v á l t o z á s a i ra u g y a n c s a k

e m l é k e z t e t t e k .

A t y p h o i d s z e r ű e n l e z a j l ó e s e t e k b e n m á r n e m c s a k a t is z t a

t o x i k u s h a t á s é r v é n y e s ü l , h a n e m m a g a a b a c i l l a r i s fe r t ő z é s

i s e l ő r e t ö r .

A h a j s z á l e r e s b a c t e r i u m o s e m b ó l i á k a l a p j á n k ó r b o n c zo -

l á s t a n i l a g i s s e p t i c a e m i á n a k m i n ő s í t h e t ő , d e e l é g g é r i t k a

e s e t e k b e n k ü l ö n f é l e k á r o s h a t á s o k ( p é l d á u l f e b r i s re c u r r e n s

s t b . ) t e r e m t h e t n e k a s z e r v e z e t b e n o l y a n d i s p o s i t i ó t, a m e l y

a z o r g a n i s m u s b a c t e r i u m o s e l á r a s z t á s á t e l ő s e g í t h e t i ( Wag­ner s t b . ) .

A t y p h u s a b d o m i n a l i s s a l ú g y k l i n i c e , m i n t p a t h o l o g -

a n a t o m i c e a n a l o g e s e t e k b e n k ü l s ő , p r a e f o r m á l t t o x i nh a t á s t ó l

ú g y s z ó l v á n m e n t e s b a c i l l a r i s f e r t ő z é s e k r e k e l l g o n do l n u n k , é s

p e d i g ú g y l á t s z i k , h o g y o l y a n p a r a t y p h u s - b a c t e r i u m ok f o l y t á n ,

a m e l y e k n e m c s a k e g y s z e r ű s a p r o p h y t á k m ó d j á r a , h a n em

l e g b e n s ő b b e l e g y e d é s ( i n f e c t i o ) ú t j á n a z e m b e r i s z er v e z e t e t

i s m é t e l t e n á t j á r t á k s í g y a k ü l ö n b e n i s k ö z e l i r o k on t y p h u s -

b a c i l l u s o k n a k , m i n t a z e m b e r i s z e r v e z e t s p e c i a l i s pa r a s i t á i -

n a k , h a _ n e m i s m i n d e n , d e e g y é b t u l a j d o n s á g a i t i s e l s a j á t í ­

t o t t á k . É s p e d i g e l s a j á t í t o t t á k k ü l ö n ö s e n a n n y i b a n , h o g y m á r

k e v é s b b é s ú l y o s d i s p o s i t i o n a l i s t é n y e z ő k á l t a l e l ő se g í t v e i s

b e n s ő c s e r e k a p c s o l ó d á s b a l é p h e t n e k a z e m b e r i s z e r v ez e t t e l ,

a m e l y b e n a z u t á n b i o l ó g i a i f u n c t i ó k , m i n t e g y r e i s mé t l ő d ő

i n g e r e k h a t á s á r a , a t y p h u s - b e t e g s é g a n a l o g k l i n i k a i é s k ó r ­

b o n c z o l á s t a n i c o m p l e x u m á t i d é z h e t i k e l ő .

I roda lom . 1Hennis: Zeitschr. f. Hygiene, 84. kötet, 81. old. — 2 Fraenkel E .: Münch, med. W., 1918, 20. sz., 523. old. — 8 Sternberg: Beiträge z. path. Anat., 64. köt., 278. old. — 4 Buday: Kórbonczolástan, Bp., 1915, II. rész. — 5 Nowitzky: Deutsche med. W., 1917, 51. sz., 1582. old. — 6 Wagner és Dienes: Zeitschr. f. Hyg., LXXXV1I. köt., 157. old. — 7 Weil és Saxl: W iener kl. W., 1917, 17. sz. — aNeukirch: Béri. kl. W., 1917, 15. sz. — 9 Lewy és Schiff: Béri. kl. W., 1919, 45. sz., 1059. old. — 10Bálint Rezső : O rvosi Hetilap, 1915, 52. sz., 697. old. — ]1 Vas Bernát: O rvosképzés, 1917, 350. old. — 12 Fenyvessy B.: B udapesti Kir. O rvosegyesület, 1915, okt. 23. — 13Buday Kálmán: Zentralbl. f . Bakt.,Ő rig., 1911, 4 4 9 —461. old. — 11 Lehmann: Zeitschr. f. Hyg., 81. köt., 275. old. — 15 Glaser: Ibidem, 67. köt., 459. old. — 16Galambos: A háború járványkórtani tapasztalatai, Mai H., 1917. — 17 Dienes és Steiner: M agyar Orv. Arch., 1918,3. füzet. — 18 Herxheimer: Béri. kl. W., 1916, 24. sz., 648. old. — 19 Kaliebe: Münch, med. W., 1916, 33. sz., 1202. old. — wJaffé: Med. Klinik, 38. sz., 1019. o ld .—. 21Lepehne: Med. Klinik, 1917, 50. sz., 1318. old. — 22 Trautmann: id. R. v. W iesner után. (Handb. d. ärztl. Erfahrungen im W eltkriege, VIII. köt., 99. old. J. A. Barth, Leipzig, 1921.)

K özlem ény a sop ron i *E rzsébet“-közkórház seb észe t i osztá lyá ró l, ( ig a z g a tó - fő o r v o s : K irály Jenő dr.)

A hallux v a lg u s o p era tiv g y ó g y ításán ak új m ód o sítása .

I r ta : Keszly István dr., alorvos.

A h a l l u x v a l g u s g y ö k e r e s é s e r e d m é n y e s g y ó g y í t á s a

n a g y o n h á i á s f e l a d a t a a s e b é s z n e k . N e m t e k i n t v e e fá j d a l m a s

b e t e g s é g n e k s z ö v ő d m é n y e s k ö v e t k e z m é n y e i t , m e l y e k c sa k

s ú l y o s b í t j á k a b e t e g á l l a p o t á t , n e m s z a b a d s z e m e l ől t é v e s z ­

t e n ü n k e k ó r o s á l l a p o t s i k e r e s g y ó g y í t á s á v a l e l é r t e r e d m é n y ­

n e k n a g y h o r d e r e j ű s o c i a l i s j e l e n t ő s é g é t . H i s z e n m i nd e n n a p o s

b e t e g s é g r ő l v a n s z ó , m e l y n e m c s a k s ú l y o s p a n a s z o k a t o k o z ,

h a n e m a b e t e g n e k m u n k a k é p e s s é g é t i s c s ö k k e n t i , s o k sz o r

i g e n n a g y m é r t é k b e n .

E k é t o k b a n l á t h a t j u k m a g y a r á z a t á t a n n a k , h o g y a s eb é ­

s z e k i g y e k e z e t e m á r r é g ó t a i r á n y u l t e z e n k í n o s , m o nd h a t n i

s o c i a l i s b e t e g s é g e r e d m é n y e s m e g g y ó g y í t á s á r a . S z á m os m ű t é t i

e l j á r á s t e s z e l t e k k i é s a l k a l m a z t a k t ö b b - k e v e s e b b si k e r r e l , d e

é p p e n a z o p e r a t i o - f é l e s é g e k n a g y s z á m a m u t a t j a , h o gy

m e g b í z h a t ó m ó d s z e r ü n k n e m v o l t .

A z a l á b b i a k b a n a h a l l u x v a l g u s n a k e g y ú j m ű t é t i

m ó d j á t f o g o m l e í r n i ; d e m i e l ő t t e z t t e n n é m , s z ü k s é ge s n e k

t a r t o m e g y r é s z t f e l s o r o l n i a k ó r o k o k a t , m e l y e k a h al l u x v a l ­

g u s l é t r e j ö t t é b e n s z e r e p e t j á t s z a n a k , m á s r é s z t v á z ol n i e b e t e g ­

s é g p a t h o l o g i á j á t , h o g y k ö n n y e b b e n é r t h e t ő v é t e g y e m a z

i n t e n t i ó k a t , a m e l y e k a z e d d i g i m ó d s z e r e k m ó d o s í t á sá r a

v e z e t t e k .

K é t s é g t e l e n , h o g y a h a l l u x v a l g u s l é t r e j ö t t é b e n ( f ig y e l ­

m e n k í v ü l h a g y v a a c o r i g e n i t a l i s h a l l u x v a l g u s t , m el y r e n d ­

s z e r i n t m á s d e f o r m i t á s o k k a l t á r s u l t ) f ő s z e r e p e v a n a h e l y t e l e n

s z a b á s ú c z i p ő n e k . M á s k ó r o k o k , m i k e t e g y e s s z e r z ő k e m l í ­

t e n e k , p é l d á u l a z e l s ő m e t a t a r s o p h a l a n g e a l i s Í z ü l e t b e l s ő

o l d a l s z a l a g j a i n a k v e l e s z ü l e t e t t g y e n g e v o l t a , a m . e x t e n s o r

h a l l u c i s r e t r a c t í ó j a s t b . s z i n t é n e l é g s ú l y l y a l e s ne k a l a t b a ,

v a g y l e g a l á b b i s m i n t d i s p o s i t i o s z e r e p e l n e k a k ó r os á l l a p o t

l é t r e j ö t t é b e n é s f ő l e g a n n a k f o k o z ó d á s á b a n . A n o r m ál i s l á b

ö r e g u j j a e g y v o n a l b a e s i k a M e y e r - v o n a l l a l , m e l y a s a r o k

k ö z e p é t a z I . m e t a t a r s u s f e j e c s é v e l k ö t i ö s s z e . A jó c z i p ő

c s ú c s a a z ö r e g u j j c s ú c s á v a l e g y e t e m b e n e b b e n a M e y er - v o n a l -

b a n v a n . H a a c z i p ő c s ú c s e v o n a l t ó l o l d a l t e s i k , a kk o r m á r i s

m e g v a n a z o k , m e l y a z ö r e g u j j a t á l l a n d ó a b d u k á l t h el y z e t b e

n y o m j a . M i n t h o g y d o r s a l f l e x i ó b a n a l á b u j j a k n o r m á l i s k ö r ü l ­

m é n y e k k ö z t i s k i s s é v a l g u s - h e l y z e t b e j ö n n e k , e n n é lf o g v a

j á r á s k o r a r o s s z s z a b á s ú c z i p ő t ő l a b d u k á l t h e l y z e t be n y o m o t t

ö r e g u j j v a l g u s - t a r t á s a f o k o z ó d i k . E h h e z j á r u l m é g az ö r e g u j j

m e t a t a r s o p h a l a n g e a l i s Í z ü l e t e b e l s ő o l d a l s z a l a g j a i na k g y e n g e

v o l t a é s f ő k é p p e n a m . e x t e n s o r h a l l u c i s l o n g u s i n a, m e l y

a z i z o m ö s s z e h ú z ó d á s a k o r a n a g y u j j a t j o b b a n o l d a l t t é r í t i .

I l y e n m ó d o n f o k o z ó d i k a z ö r e g u j j v a l g u s t a r t á s a .

A m i a h a l l u x v a l g u s m e t a t a r s o p h a l a n g e a l i s Í z ü l e t é ne k

k ó r b o n c z t a n i e l v á l t o z á s á t i l l e t i , e z f ő l e g a z I . m et a t a r s u s f e j e -

c s é r e v o n a t k o z i k . A z í z ü l e t b e n r é s z t v e v ő p h a l a n x c sa k a n n y i ­

b a n s z e n v e d e l v á l t o z á s t , h o g y a z i z ü l e t i f e l s z í n e ne m á l l

m e r ő l e g e s e n a z u j j p e r c z h o s s z t e n g e l y é r e , h a n e m k i s eb b -

n a g y o b b m é r t é k b e n f e r d é n . A m e t a t a r s u s f e j e c s é n e k er e d e t i

i z ü l e t i f e l s z í n e a t r o p h i á s l e s z , p o r c z o s f e l s z í n e el v é k o n y o d i k ,

v a g y c s a k f o s z l á n y o k b a n m a r a d m e g . A z a t r o p h i a m e g va n a

p o r c z a l a t t i c s o n t r é s z s t r u c t u r á j á b a n i s , m í g a f e j ec s l a t e r a l i s

r é s z é n ú j i z ü l e t i f e l s z í n t á m a d , a h o l a v a l g u s t a r tá s b a j u t o t t

ö r e g u j j m o z g á s á t v é g z i . F e l e t t e j e l l e g z e t e s , h o g y ez a z ú j i z ü l e t i

f e l s z í n e r ő s p o r c z r é t e g g e l s a l a t t a t ö m ö r s t r u c t u r áj ú c s o n t t a l

b í r , m i n t e g y e b u r n i z á l t , m i n t h a o t t e g y o s t i t i s e s fo l y a m a t

z a j l o t t v o l n a l e . E z a z ú j i z ü l e t i f e l s z í n , m e l y t er m é s z e t e s e n

n e m e g y e n e s e n e l ő r e , h a n e m a v a l g u s - h e l y z e t n e k m e g fe l e l ő e n

é s a n n a k f o k a s z e r i n t e l ő r e é s o l d a l t n é z , c s a k n e m m i n d i g

j ó l k i v e h e t ő b a r á z d á v a l v a n e l k ü l ö n í t v e a z e r e d e t i i z ü l e t i f e l ­

s z í n t ő l ( H e u b a c h - b a r á z d a ) . H a l l u x v a l g u s c s a k n e m m in d e n

e s e t é b e n t a l á l u n k a z I . m e t a t a r s u s f e j e c s é n e k b e l s ő o l d a l á n

e g y b ü t y k ö t , h e l y t e l e n ü l e x o s t o s i s t , a m e l y a z o n b a n n e m m a ­

g á t ó l a f e j e c s t ő l e r e d , m e r t a n n a k e z a r é s z e i n k á bb a t r o p h i á s

a z i n a c t i v i t á s f o l y t á n , h a n e m a f e j e c s m ö g ö t t l e v ő t u b e r c u l u m ,

*

1922. 45. sz. ORVOS I H E T I L A P 433

m e l y a z i z ü l e t i o l d a l s z a l a g t a p a d á s á r a s z o l g á l , a vo n g á l á s é s

n y o m á s f o l y t á n l e s z h y p e r t r o p h i á s .

F i g y e l e m b e v é v e e z e k e t a k ó r o s e l v á l t o z á s o k a t é s a

f e n n i s m e r t e t e t t k ó r o k o k a t , m e l y e k a h a l l u x v a l g u s l é t r e j ö t t é t

e l ő s e g í t i k é s a n n a k f o k o z ó d á s á t s i e t t e t i k , a k ö v e t ke z ő k b e n

i s m e r t e t e m a z é k - k i m e t s z é s m ó d o s í t o t t m ű t é t j é t , m e ly e t n a g y o b b -

f o k ú h a l l u x v a l g u s e s e t é n Király d r . s z e r i n t k ö v e t k e z ő k é p p e n

v é g e z ü n k o s z t á l y u n k o n :

A m ű t é t ö t m o z z a n a t b ó l á l l : I . s e b k é s z í t é s , I I . a z „ e x ­

o s t o s i s “ r e s e c t i ó j a , I I I . o s t e k t o m i a c u n e i f o r m i s a f e j e c s e n ,

IV . í n p l a s z t i k a , V . s e b z á r á s .

I . 4 — 5 c m . h o s s z ú m e t s z é s a l á b b e l s ő o l d a l á n , a z

ö r e g u j j m e t a t a r s o p h a l a n g e a l i s í z ü l e t e f e l e t t . A b ő r a l a t t i k ö t ő ­

s z ö v e t b e n , a m e t a t a r s u s f e j e c s e f e l e t t r e n d s z e r i n t e g y j ó l k i ­

f e j l e t t , g y a k r a n t ö b b r e k e s z ű b u r s a v a n , m e l y e t n a g yr é s z b e n

e l t á v o l í t u n k . A z Í z ü l e t e t o l y m é r t é k b e n t á r j u k f e l , h o g y a

m ű t é t k ö v e t k e z ő s z a k a s z a i t k é n y e l m e s e n e l v é g e z h e s s ük .

I I . A z „ e x o s t o s i s “ l e v é s é s e l e g e a r t i s , a m i k o r i s ü g y e l n i

k e l l , h o g y a c s o n t s e b s z é l e k ö r k ö r ö s e n e l é g g é Í e s í mí t t a s s é k .

I I I . E z u t á n e l v é g e z z ü k a f e j e c s n e k é k a l a k ú r e s e c t i ój á t .

K i v é s ü n k a f e j e c s b ő l e g y é k a l a k ú d a r a b o t , m e l y n e k al a p j a a

l á b m e d i a l i s , c s ú c s a a l a t e r a l i s o l d a l a f e l é t e k i n t é s a m e t a ­

t a r s u s n y a k á r a t e r j e d . F o n t o s a z é k - k i m e t s z é s i r á n ya : k e z d ­

j ü k a v é s é s t a f e j e c s m e d i a l i s o l d a l á n é s a z é k c s úc s a r á ­

t e r j e d a m e t a t a r s u s n y a k á r a . A k i v é s e t t é k a l a k j á n ak a

n a g y s á g a f ü g g a v a l g u s - t a r t á s f o k á t ó l . A c z é l a z , ho g y a z

i z ü l e t i f e l s z í n a m e t a t a r s u s h o s s z t e n g e l y é r e a m e r ől e g e s b e

h o z h a t ó l e g y e n , m á s r é s z t p e d i g c s a k e z e n é k a l a k ú d ar a b

e l t á v o l í t á s á v a l l e h e t a z ö r e g u j j a t a M e y e r - e g y e n e s be h o z n i ;

c s a k í g y l e h e t a z ö r e g u j j a l é s a z I . m e t a t a r s u s s a l b e z á r t

t o m p a s z ö g e t b e t ö r n i , a h a l l u x v a l g u s t r e p o n á l n i . E z é k a l a k ú

c s o n t k i v é s é s n é l k ü l a z e r ő l t e t e t t e n r e p o n á l t h a l l u x r u g a l m a s a n

i s m é t v i s s z a p a t t a n e l ő b b i k ó r o s v a l g u s h e l y z e t é b e .

H o g y a f e j e c s , m e l y a l ó l a r e s e c t i ó v a l e l v á g t u k a ta l a j t ,

z a v a r t a l a n u l r á g y ó g y u l j o n a m e t a t a r s u s c s o n k j á r a , te h á t h o g y

t á p l á l k o z á s i z a v a r o k n e t á m a d j a n a k , a r e s e c t i o e l v ég z é s e k o r

k é t m o m e n t u m r a k e l l ü g y e l n i . A z e g y i k a z , h o g y a r es e c t i ó t

a f e j e c s e n l e h e t ő l e g k ö z e l a z i z ü l e t i f e l s z í n h e z v ég e z z ü k ; a

m á s i k p e d i g , h o g y a f e j e c s e t n e e g é s z v a s t a g s á g á b a n v é s s ü k

á t , h a n e m a m e d i a l i s o l d a l o n k e z d v e , f o l y t a s s u k a la t e r a l i s

o l d a l c o r t i c a l i s r é t e g é i g , i t t v a n a z é k c s ú c s a a me t a t a r s u s

n y a k i r é s z é n . L é n y e g e s d o l o g t e h á t , h o g y a l a t e r a l is o l d a l o n

a c o r t i c a l i s r é t e g e t a c s o n t h á r t y á v a l e g y e t e m b e n é ri n t e t l e n ü l

h a g y j u k . M o s t a z i z ü l e t i f e l s z í n r e g y a k o r o l t n y o m á ss a l e t a r t ó

c o r t i c a l i s r é t e g e t b e t ö r j ü k é s i l y e n f o r m á n a z i z ü l et i v é g a

m e t a t a r s u s c s o n k j á r a k e r ü l é s o d a e r ő s í t j ü k . A m e t a ta r s u s

i z ü l e t i f e l s z í n e m o s t m á r t e r m é s z e t e s e n e g y e n e s e n el ő r e t e k i n t ,

m e r ő l e g e s e n a M e y e r - v o n a l r a .

A t o k s z a l a g z á r á s a u t á n a t u l a j d o n k é p p e n i m ű t é t e g y

r é s z é t e l v é g e z t ü k é s m o s t m é g a r r ó l v a n s z ó , h o g y az ö r e g ­

u j j a t e r e p o n á l t , n o r m á l i s h e l y z e t é b e n m e g i s t a r t su k , o t t

f u n c t i o n a l i s a n b i z t o s í t s u k é s e g y b e n a h a l l u x v a l g us l é t r e ­

j ö t t é n e k e g y i k j e l e n t ő s o k á t m e g s z ü n t e s s ü k . E r r e s zo l g á l

I V . a z í n p l a s z t i k a . L é n y e g e a z , h o g y a m . e x t e n s o r

h a l l u c i s l o n g u s i n á n a k e g y l e b e n y é t l e h o z z u k é s a z ö r e g u j j

p r o x i m a l i s p h a l a n x á n a k o l d a l á h o z , k ö z e l a h a s i s h o z , a p e r i -

o s t e u m h o z v a r r j u k .

E c z é l b ó l a b ő r s e b f e l s ő l e b e n y é t f e l p r a e p a r á l j u k , a m í g

e l j u t u n k a m . e x t e n s o r h a l l u c i s l o n g u s i n á h o z . E n n ek m e d i a l i s

o l d a l á n a z í n k ö z e p é i g t e r j e d ő b e m e t s z é s t v é g z ü n k , é s p e d i g

k ö r ü l b e l ü l a z ö r e g u j j p r o x i m a l i s p e r c z é n e k a k ö z e p e f e l e t t .

E b e m e t s z é s b ő l k i i n d u l v a , p r o x i m a l i s i r á n y b a n b e h a sí t j u k a z

i n a t h o s s z á b a n , ú g y h o g y i l y e n f o r m á n e g y m e g f e l e l ő h o s z -

s z ú s á g ú í n l e b e n y t n y e r ü n k . E l e b e n y v é g é t l e h o z v a , o d a v a r r -

j u k a z ö r e g u j j p r o x i m a l i s p e r c z é n e k m e d i a l i s o l d a l áh o z , k ö z e l

a h a s i s h o z a p e r i o s t e u m r a . Ü g y e l n i k e l l a r r a , h o g y a z í n ­

l e b e n y t v a r r á s k ö z b e n a n n y i r a h ú z z u k m e g , h o g y a z va l ó b a n

t a r t s a i s a z ö r e g u j j a t .

E m e í n p l a s z t i k á v a l r ö g z í t e t t ü k a z ö r e g u j j a t a n o r m al i s

h e l y z e t b e n é s e z a z í n l e b e n y e l l e n e d o l g o z i k a v a l gu s t a r t á s r a

d i s p o n á l ó k ó r o k o k n a k , s z i n t ú g y a z ö r e g u j j n a k d o r s a lf l e x i ó k o r

b e á l l ó a b d u k á l ó h a j l a m á n a k .

V . r é s z e a m ű t é t n e k a s e b z á r á s , a k ö t é s . H o g y a h a ll u x

á l l a n d ó a n a z I . m e t a t a r s u s c s o n k j á r a n y o m j a a z i z ü le t i f e l ­

s z í n t , a m í g o d a g y ó g y u l é s h o g y a z í n p l a s z t i k a v a r ra t a i f e s z -

t e l e n í t v e l e g y e n e k a g y ó g y u l á s i g , a z ö r e g u j j é s a má s o d i k u j j

k ö z é m e g f e l e l ő v a s t a g s á g ú p á r n á c s k á t é k e l ü n k . T í z na p m ú l v a

m e c h a n o t h e r a p i a .

E m ű t é t t e l n a g y f o k ú h a l l u x v a l g u s e s e t é n i s j ó k o z me ­

t i k a i é s f u n c t i o n a l i s e r e d m é n y t é r h e t ü n k e l . A z I. m e t a t a r s u s

f e j e c s é n e k i g e n f o n t o s s z e r e p e v a n j á r á s k o r é s é p p en e t e k i n ­

t e t b e n e z a m ó d o s í t o t t m ű t é t m e g f e l e l a k ö v e t e l m é n ye k n e k ,

m i v e l a f e j e c s f u n c t i ó j a j ó m a r a d .

K özlés a szék esfő vá rosi rég i Szen t Já ros-közkórház n em ib eteg ­osztá lyá ró l. (F ő orvos : Guszm an József dr., egyetemi m agántanár.)

K ísérle tek a syph ilisnek b ísm u tta l való kezeléséve l.

Irta : Guszman J. dr., közkórházi fő orvos és Pogány Af. dr., közkórházi segédorvos.

(Vége.)

A b i s m u t h a t á s á r a v o n a t k o z ó a n á l t a l á n o s m e g f i g y e l é ­

s ü n k a k ö v e t k e z ő : C s a k n e m k i v é t e l n é l k ü l r e n d k í v ü l h a t á s o s

s z e r n e k b i z o n y u l a s y p h i l i s b á r m e l y k ü l s ő n y i l v á n u lá s á r a . A

h a t á s e t e k i n t e t b e n l e g t ö b b s z ö r m e g l e p ő e n g y o r s . A n e d v e z ő ,

l e g n a g y o b b m é r t é k b e n t ú l t e n g e t t é s e l s z a p o r o d o t t g en i t a l i s

p a p u l á k m á r a 2 . — 3 . i n j e c t i o u t á n s z á r a d n a k s l é n y eg e ­

s e n l e l a p u l n a k . A g u m m á s f e k é l y e k u g y a n a z o n i d ő a l at t f á j d a l ­

m a t l a n n á v á l n a k , f ö l t i s z t u l n a k s f e k é l y j e l l e g ü k e t ke z d i k v e s z t e n i .

A c o n d y l o m a t a l a t a g y o r s g y ó g y u l á s á t t e k i n t v e , t a p as z t a l á s u n k

t e l j e s e n e g y e z i k H. Müller é s Naegeli é s z l e l é s é v e l .

E x a n t h e m á k , h a f o l t o s a k , r e n d s z e r i n t a 2 . — 4 . i n j e c ti o

u t á n e l m ú l n a k . P a p u l á s k i ü t é s e k t e r m é s z e t s z e r ű e n t öb b e t ,

6 — 8 — 1 0 i n j e c t i ó t i g é n y e l n e k , h o g y v é g l e g e l t ű n j e n ek . É s z l e l ­

t ü n k a z o n b a n a b i s m u t t a l s z e m b e n r e s i s t e n s e b b e x a n th e m á k a t

i s . A z e g y i k e s e t ü n k b e n ( S . B . - n é ) a f o l t o s s y p h i l id m é g a

1 0 . — 1 2 . i n j e c t i o i d e j é n i s é s z l e l h e t ő v o l t , e g y m á si k e s e t ü n k ­

b e n ( K . J . - n é ) a k i s p a p u l á s k i ü t é s n y o m o k b a n m é g a 1 2 .

i n j e c t i o i d e j é n i s f e n n á l l o t t . E z u t ó b b i e s e t a z o n ba n j e l l e g é n é l

f o g v a ( k i s p a p u l o s u s e x a n t h e m a ) v o l t m a k a c s , a m i m ás

k e z e l é s a l k a l m á v a l i s á l l a n d ó a n t a p a s z t a l h a t ó s í g y a k i ü t é s

h o s s z ú f e n n á l l á s a n e m í r h a t ó a b i s m u t r o v á s á r a .

K i k e l l m é g e m e l n ü n k , h o g y a b i s m u t - k e z e l é s n y o m á n

a p a p u l á k v i s s z a f e j l ő d é s e u t á n a r á n y l a g g y a k r a n k i fe j e z e t t

p i g m e n t a t i o m a r a d t v i s s z a , a m e l y a z u t á n h e t e k e n á t f e n n á l l o t t .

K ü l ö n ö s e n g e n i t a l i s p a p u l á s t ö m e g e k n y o m á n l á t t u k e p i g -

m e n t a t i ó t , m e l y i l y e n k o r m e g l e h e t ő s e n h a s o n l í t a l ic h e n n e k

a r s e n n e l v a l ó k e z e l é s e n y o m á n k e l e t k e z ő f e s t e n y z e t ts é g h e z .

A b i s m u t - i n j e c t i ó k n a k a s p i r o c h a e t á k r a v a l ó h a t á s á t

7 e s e t b e n v i z s g á l t u k r e n d s z e r e s e n . V i z s g á l a t a i n k g en i t a l i s

h y p e r t r o p h i z á l t p a p u l á k r a v o n a t k o z t a k . A s p i r o c h a e ta p a l l i d a

i d ő b e l i e l m ú l á s á t a l k a l m a z o t t i n j e c t i ó s a d a g j a i n k me l l e t t k ü ­

l ö n b ö z ő n e k t a l á l t u k s t á v o l r ó l s e m o l y e g y ö n t e t ű n e k, m i n t

p é l d á u l Naegeli é s Bloch, a m e n n y i b e n 1 e s e t b e n 7 k ö z ü l

c s a k a 4 . i n j e c t i o u t á n t ű n t e l a f e l s z í n r ő l a s p i ro c h a e t a .

E z z e l s z e m b e n v o l t e s e t ü n k , a m e l y b e n m á r a z e l s ő in j e c t i o t

u t á n n e m t a l á l t u n k t ö b b é a f e l s z í n e n s p i r o c h a e t á t . A t ö b b i

5 e s e t b e n a 2 . , i l l e t ő l e g a 3 . b i s m u t - i n j e c t i o u t á n t ű n t e k e l

a p a l l i d á k . N e m t u d t u k t e h á t a s y p h i l i s e s n y i l v á n u lá s o k f e l ­

s z í n é r ő l a s p i r o c h a e t á k o l y g y o r s e l t ű n é s é t m e g á l l ap í t a n i ,

m i n t a z t a s a l v a r s a n - k e z e l é s n y o m á n r e n d s z e r i n t a l ka l m u n k

v a n é s z l e l n i . E g y é b k é n t Müller i s e n é z e t e n v á m

A J a r i s c h - H e r x h e i m e r - r e a c t i ó t a r á n y l a g r i t k á n s a k k o r

i s c s a k g y e n g é n l á t t u k k i f e j l ő d n i . U g y a n e z t e m l í t i Four­nier é s Guénot, v a l a m i n t Bloch-h a l s z e m b e n H. Müller i s , a k i a r e a c t i o r i t k á b b k i f e j l ő d é s é t a s p i r o c h a et á k l a s s ú b b

p u s z t u l á s á v a l m a g y a r á z z a . N y i l v á n e z u t ó b b i m a g y a r áz a t t a l

é r t h e t ő a z a t a p a s z t a l á s u n k i s , h o g y a k e z e l é s m e g in d u l á s a k o r

l é n y e g e s e b b h ő e m e l k e d é s e k n e m é s z l e l h e t ő k . T ö b b e s et b e n

v é g z e t t p o n t o s m é r é s e i n k l e g f e l j e b b c s a k e g é s z e n j el e n t é k ­

t e l e n h ő i n g a d o z á s o k a t ( 3 7 0 — 2 — 3 ) á l l a p í t h a t t a k m e g .

K ü l ö n ö s e n j ó l b e f o l y á s o l j a a b i s m u t - k e z e l é s a s y p h il i s e s

m i r i g y d u z z a n a t o k a t . N é g y t e r t i a e r e s e t ü n k e t n e m t e ki n t v e , v é g i g

434 ORVOS I H E T I L A P 1922. 45. sz.

k o r a i , a d d i g k e z e l e t l e n b e t e g e k e n k í s é r l e t e z v e , a na g y p o l y -

a d e n i t i s e k v i s e l k e d é s é t a b i s m u t - t h e r a p i á v a l s z e m b en j ó l m e g ­

f i g y e l h e t t ü k . L e g a l k a l m a s a b b n a k m u t a t k o z o t t e c z é l ra a l á g y é k i

a d e n i t i s . E m i r i g y e k n a g y b a b n y i , m o g y o r ó n y i , s ő t ki s d i ó n y i

d u z z a n a t a a l e g t ö b b e s e t ü n k b e n o l y f e l t ű n ő e n k i s e b be d e t t a

k e z e l é s f o l y a m á n , h o g y t e l j e s m é r t é k b e n m e g e r ő s í t h et j ü k

H. Miiller-nek h a s o n l ó m e g f i g y e l é s é t .

A b i s m u t - b o r k ő s a v g y ó g y í t ó h a t á s á n a k d e m o n s t r á l á s á ra

á l l j o n i t t n é h á n y k i r a g a d o t t e s e t ü n k r ö v i d k ó r t ö r t é n e t e .

T. J. 17 éves, cseléd. (Felv. sz. 288 ) Nemi baj ellen m ég nem kezelték. Status p ra e se n s : A külső nemi szerveken diphtheroid lepe­dő kkel fedett, nagy tömegekké confluáló, hypertrophiás papulák. Sű rű n hypertrophiás papula-csoportok a genito-cruralis hajlatokban, az emlő k alatt és a két hónaljban, szétszórtan a törzsön is. Papulák a jobb száj- zúgban és bő ven a hajas fejbő rön. Diónyi, porczkemény mirigyek a lágyékhajlatokban. W asserm ann-reactio : + + + + • D iagnosis: Lues Ii. T herap ia: K étnaponként 2 cm 3-es bism oluol-in jectiók. Lefolyás: a 2. injectio után a d iphtheroid lepedék eltű nt a papulatöm egek fel­színérő l. Egyebütt a nedvedző papulák erő sen száradnak. A 4. injectio után a hónalj-, az em lő alatti és a hajlatokban levő papulák igen erő sen lelapultak. A lágyékmirigyek borsónyiak. A 6. in jectio után a papulák tökéletesen visszafejlő dtek s helyükön erő s barna pigm entatio látható. A W asserm ann-reactio a 12. injectio után is + + + +•

A k ö z ö l t e s e t b e n f e l t ű n ő v o l t a n a g y p a p u l á k é s m i ri g y e k

g y o r s v i s s z a f e j l ő d é s e .

K. R. 22 éves, gyári munkásnő . (Felv. sz. 247.) Nemi betegség ellen eddig még nem kezelték. Status p ra e se n s : Erő s általános adenitis. A külső nemi szerveken, a végbél körül és a genito-cruralis hajlatokban nagy túltengett papulatöm egek. A köztakarón sű rű , nagyelemű foltos kiütés. W asserm ann-reactio : -f- -f- -j- -j-. D iagnosis : Lues II. T h e ra p ia : Kétnaponként 2 cm 8-es bismoluol-in jectiók. A 2. injectio után a condy­loma latum ok erő sen lelapulnak, száradnak. Az 5. injectio után a geni­talis condylomák teljesen lesímultak, a roseolás kiütés pedig eltű nt. A 7. injectio után a condylomák teljesen visszafejlő dtek, helyükön a bő r erő sen pigmentált. A 12. injectio után a lágyékmirigyek alig tap in t­hatók, ugyanakkor a W asserm ann-reactio : + - { - + + •

P. / . -n é , 25 éves, iparos neje. (Felv. sz. 180.) A namnesis: Férje 6 év elő tt antilueses kúrában részesült, de ő t m agát sohasem kezelték. K iütésrő l, abortusról nem tud. 1922 eleje óta „csomókat“ kapott a jobb lábszárán, melyek maguktól feltörtek. Status p raesen s : A jobb lábszáron körkörösen több tenyérnyi terüléten a bő r barnásán pigmentált, ugyanott lencse—forintnagyságú hegek Ezenkívül nagy számmal koronányi—gyer­mektenyérnyi nagyságú, részben vesealakú mély, genyes lepedékű , erő sen beszű rő dött szélű , fájdalm as fekély. W asserm ann-reactio : + + + + • D iagnosis: Lues III. T herap ia : 2—3 naponként 2 cm 3-es bism oluol- injectiók. Lefolyás: A 2. injectio után a fekélyek alapja tisztul, fájdal­m asságuk elmúlt. A 4. injectio után a gummás ulceratiók elvesztik fekélyjellegüket, granuláló sebekké válnak és lényegesen m egkisebbed­nek. A 6. injectio után a granuláló sebek alig néhány mm.-nyi át- mérő jüek. A 9. injectio után teljes behám osodás és pigm entatio kísére­tében gyógyulás. A W asserm ann-reactio a 12. injectio után is H— 1— |— [-.

S. / .-n é , 36 éves, m indenes. (Felv. sz. 162.) A nam nesis.- Luesre nézve teljesen negativ. Két hónap óta fájdalom az orrában, egy hónap óta sebes és eldugult a jobb orrnyílása. Status p ra e se n s: A jobb o rr­járat elején koronányi lepedékes ulceratio, melynek szélei erő sen be­szű rő döttek. Az orrgyökér duzzadt, de nem fájdalm as. W asserm ann- reactio : — I— I— D iagnosis: Lues III. T herap ia : 3—4 naponként 2 cm*-es bismoluol-injectiók. Lefolyás: A 2. injectio után az ulceratio szélének beszű rő döttsége csökkent, a fekély alapja pedig feltisztult. A 4. injectio után az ulceratio fekélyjellegét teljesen elvesztette, az in- filtratió csaknem teljesen visszafejlő dött. A 6. injectio után a folyamat teljesen meggyógyult, helyén kissé besüppedt fillérnyi heg látható. A foghús szélén erő s pigm entatiós szegély. W asserm ann-reactio : + + + + •

B. B., 28 éves, cseléd. (Felv. sz. 296.) A nam nesis: Nemi baj m iatt még nem kezelték. Három hét ó ta erő s fájdalm at érez a to rká­ban, nyelési nehézségek. Egy hét óta kiütéseket vesz észre külső nemi szervein. Status p raesen s : A lágy szájpad hegesen zsugorodott, úgy hogy az uvula eltű nt. A garat hátulsó falán forintnyi, szürkés lepedékű fekély, melynek szélei sánczszerű en beszű rő döttek. A kis ajkakon szét­szórtan kender-dinnyemagnyi, nem infiltrált, genyes alapú erosiók, élénkpiros udvarral. A jobb kis ajak belső felszínén fillérnyi heg. W asserm ann-reactio : + 4 - - t - + - D iagnosis: Lues ill, herpes genitalis. T herap ia : Kétnaponként 2 cm 3-es bismoluol-in jectiók. Lefolyás: A 2. injectio után a garatfekély alapja kissé tisztult, de szélei még erő sen beszű rő döttek. A 4. injectio után a fekély alapját tiszta sarj- szövet borítja, a beszű rő dött szélek lelapultak. A 6. injectio után a folyamat m ár csak koronányi granuláló sebet mutat, a szélek beszű rö- döttsége csaknem teljesen eltű nt. A beteg szilárd ételt kíván, miután már napok óta nyelése fájdalm atlan. A 12. injectio után teljes klinikai gyógyulás. W asserm ann-reactio : -)- + + + •

L á t n i v a l ó , h o g y a W a s s e r m a n n - r e a c t i o a z e l s ő b i s m u t-

k ú r a v é g é n r e n d s z e r i n t m é g v á l t o z a t l a n u l p o s i t i v n a k m u t a t ­

k o z i k , t e h á t ú g y , m i n t a z t Fournier é s Guénot i s e m l í t e t t e .

E z z e l s z e m b e n e g y e s e t ü n k b e n a W a s s e r m a n n - r e a c t i o má r a

k ú r a k ö z e p e t á j á n n e g a t í v r a f o r d u l t .

E z e k u t á n n é z z ü k r ö v i d e n , h o g y a b i s m u t - k e z e l é s

( b i s m o l u o l ) f o l y a m á n m i l y e n e k v o l t a k a z ú g y n e v e z e t t m e l l é k ­

t ü n e t e k . I n t o x i c a t i ó s j e l e n s é g , m e l y a k e z e l é s n e k ak á r c s a k

e g y n a p r a v a l ó f ö l f ü g g e s z t é s é t k ö v e t e l t e v o l n a , e g y s e m f o r ­

d u l t e l ő . A b i s m u t h - b o r k ő s a v - s u s p e n s i ó n a k i n t r a m u s cu l a r i s

a l k a l m a z á s a — a z e g y e n e s e n a v é r p á l y á b a f e c s k e n d e z et t

b i s m u t t a l s z e m b e n — ú g y l á t s z i k s e m m i s z á m b a v e h e t ő m é r ­

g e z ő h a t á s s a l n e m j á r .

K ü l ö n ö s f i g y e l m e t f o r d í t o t t u n k a v i z e l e t r e , a m e n n yi b e n

a z t f e h é r j é r e m i n d e n e s e t ü n k b e n m i n d e n n a p k é m l e l t ü k. V i z s ­

g á l a t a i n k s z e r i n t v a l a m e n n y i k e z e l t b e t e g ü n k m i n d v ég i g f e ­

h é r j e m e n t e s v i z e l e t e t ü r í t e t t . E z t a z é r t i s k i k e l l e m e l n ü n k ,

m e r t a t r é p o l - k e z e l é s n y o m á n k ö n n y e n m ú l ó a l b u m i n u ri á r a

e g y e s s z e r z ő k (Naegeli, Bloch) f ö l h í v t á k a f i g y e l m e t .

A z e l ő f o r d u l ó s z á j b e l i m e l l é k t ü n e t e k c s e k é l y e k v o l ta k .

2 1 e s e t ü n k k ö z ü l 1 9 - b e n a z o n b a n h a m a r o s a n m u t a t k o z ot t a

f o g h ú s d e n t a l i s s z é l é n a j e l l e g z e t e s s z ü r k é s - f e k e t e b i s m u t -

s z e g é l y , m e l y m e g l e h e t ő s e n h a s o n l í t a z ó l o m s z e g é l y he z . E z

a s z e g é l y i g e n v á l t o z ó f o k o z a t ú s l e g i n k á b b a z a l s ó m e t s z ő ­

f o g a k g i n g i v á j á n m u t a t k o z i k . K i f e j e z e t t e n e r ő s s z e gé l y t e s e ­

t e i n k n e k k ö r ü l b e l ü l V 3- á b a n t a l á l t u n k . S u b j e c t i v t ü n e t e t a

n y á l k a h á r t y á n a k e z a z e l v á l t o z á s a , m e l y b i s m u t s u l f id l e r a k o ­

d á s á b ó l á l l , n e m o k o z . M i n d a z o n á l t a l m ó d o t k e l l e n e k e r e s n i ,

h o g y e z a s z e g é l y v a l a m i k é p p e n e l k e r ü l h e t ő l e g y e n , m e r t v é ­

l e m é n y ü n k s z e r i n t e z a f e k e t é s s z í n e z ő d é s a l k a l m a s in t m e g ­

l e h e t ő s e n s t a b i l j e l l e g ű , t e k i n t v e , h o g y Azoulay, Miliő n é s

Périn19 s z e r i n t a b i s m u t s u l f i d l e r a k o d á s á n a k h e l y e a k ö tő ­

s z ö v e t i s e j t e k b e n , v a l a m i n t a z e r e k e n d o t h e l - s e j t j ei b e n v a n .

V é l e m é n y ü n k s z e r i n t a b i s m u t s z e g é l y , m e l y e t á l l a t k ís é r l e t e k

k ö z b e n Villjean é s Balzer m á r r é g e n é s z l e l t , p a t h o l o g i a i l a g

k ö z e l á l l a z a r g y r o s i s h o z .

I g a z i s t o m a t i t i s s e l , m i n t a m i n ő a k é n e s ő s k e z e l é s f o ­

l y a m á n e l é g s ű r ű n k e r ü l é s z l e l é s a l á , e g y e t l e n e g y e s e t ü n k ­

b e n t a l á l k o z t u n k , é s p e d i g a b i s m u t k e z e l é s v é g e f e lé , d e

m e g f e l e l ő k e z e l é s r e e z i s n é h á n y n a p a l a t t m e g s z ű n t. A

s t o m a t i t i s , m e l y a j o b b o l d a l i u t o l s ó z á p f o g k ö r ü l i n y á l k a ­

h á r t y á n s a l á g y s z á j p a d o n f ö l ü l e t e s u l c e r a t i ó t o k o zo t t , a

1 0 . i n j e c t i o n y o m á n 1 — 2 n a p o n b e l ü l f e j l ő d ö t t k i s ar á n y l a g

k ö n n y ű l e f o l y á s á v a l l é n y e g e s e n e l ü t ö t t a h a s o n l ó f ok ú k é n -

e s ő - s t o m a t i t i s l e f o l y á s á t ó l . T ö b b i e s e t e i n k b e n m é g s z á m b a ­

v e h e t ő k i s g i n g i v i t i s s e m f o r d u l t e l ő . tB e f e c s k e n d e z e t t g y ó g y s z e r e k a l k a l m a z á s a k o r a k e l l e ­

m e t l e n m e l l é k h a t á s o k k ö z é k e l l s o r o l n u n k a h e l y i t ün e t e k e t .

E z e k f á j d a l m a s s á g b a n s b e s z ü r ő d é s b e n m u t a t k o z n a k s r e n d ­

s z e r i n t e g y ü t t j á r n a k . K ó r t ö r t é n e t e i n k e t á t t e k i n t v e a z t t a l á l j u k ,

h o g y h e l y i i r r i t a t i ó k a z i n j e c t i ó k h e l y é n e l ő f o r d u lt a k u g y a n ,

d e s z á m b a v e h e t ő n e k a l i g v o l t a k m i n ő s í t h e t ő k . A b i s mo l u o l -

l a l k e z e l t 2 0 b e t e g k ö z ü l 7 f á j d a l o m r ó l e g y á l t a l á n n e m

p a n a s z k o d o t t , n o h a b e t e g e i n k e t e r r e v o n a t k o z ó a n k é t n a p o n ­

k é n t t ü z e t e s e n k i k é r d e z t ü k . E z e s e t e k b e n i n f i l t r a t um i s a l i g

k e r ü l t é s z l e l é s ü n k a l á . A “t ö b b i 1 3 e s e t ü n k b e n a h el y i i r r i t a t i o

( f á j d a l o m , b e s z ü r ő d é s ) l e g f ö l j e b b a h y d r . s a l i c y l . -i n j e c t i ó k

á t l a g o s r e a c t i ó i t é r t e e l . E z m i n d e n e s e t r e e l é g k e dv e z ő t a p a s z ­

t a l á s , f ő k é n t h a t e k i n t e t b e v e s s z ü k , h o g y k e z e l t b et e g e i n k

v a l a m e n n y i e n n ő k v o l t a k , a k i k t a p a s z t a l á s s z e r i n t k e v é s b b é

á l l j á k a z i n j e c t i ó k a t .

A b i s m u t o l a j o s s u s p e n s i ó j á n a k i n j e c t i ó i u g y a n a z t a

t e c h n i k a i k i v i t e l t i g é n y l i k , m i n t a m i n ő t a z o l d h a ta t l a n k é n ­

e s ő s k é s z í t m é n y e k h a s z n á l a t a k o r k e l l k ö v e t n i .

A b i s m o l u o l a r á n y l a g c s e k é l y t ü n e t e k k e l j á r ó h e l y i

r e a c t i ó j á t é s f ö l s z í v ó d á s i v i s z o n y a i t k u t a t v a , n é h án y á l l a t ­

k í s é r l e t e t i s v é g e z t ü n k . A g y á r r é s z é r ő l n y e r t a z a f e l v i l á g o ­

s í t á s , h o g y a z á l t a l á b a n o l d h a t a t l a n k é s z í t m é n y - s z ám b a m e n ő

d i k a l i u m b i s m u t o t a r t r a t ( = b i s m o l u o l ) v i s z o n y l a g o s a n o l d h a ­

t ó b b , m i n t p é l d á u l a t r é p o l ( k a l i u m - n a t r i u m - b i s m u t t a r t r a t ) ,

á l l a t k í s é r l e t e i n k b e n i s n é m i k i f e j e z é s t t a l á l t . H á ro m í z b e n

u g y a n i s j ó l f e j l e t t t e n g e r i m a l a c z n a k ( 1 k g r . - r a 0 1 g r . - o t s z á ­

m í t v a ) b i s m o l u o l t i n t r a m u s c u l a r i s a n a d v a , 3 X 2 4 ó r a u t á n a z

á l l a t f ö l b o n t á s a a l k a l m á v a l ( 2 v i z s g á l a t ) a l i g g o m bo s t ü f e j n y i

f e h é r , t ö r m e l é k e s a n y a g o t t a l á l t u n k a z i z m o k k ö z ö t t, m e l y

u t ó b b i a k m a k r o s k o p i c e s e m m i f é l e g y u l a d á s o s j e l e n s é ge t v a g y

n e c r o s i s t n é n i . m u t a t t a k . U g y a n c s a k a g y u l a d á s v a g y n e c r o s i s

1922. 45. sz. ORVOS I H E T I L A P 435

m i n d e n j e l é t n é l k ü l ö z t ü k a 3 . v i z s g á l a t b a n i s , m e l yb e n a z

á l l a t o t a b i s m o l u o l - i n j e c t i o u t á n a 1 3 . n a p o n b o n c zo l t u k .

E v i z s g á l a t o k k a l k a p c s o l a t o s a n k é t , b i s m o l u o l - i n j e ct i ó k k a l

k e z e l t b e t e g ü n k e t R ö n t g e n - s u g a r a k k a l v i l á g í t o t t u k át . (Dax d r . ,

r . f ő o r v o s ) . A n é h á n y n a p e l ő t t a d o t t i n j e c t i ó k a z on b a n c s a k

i g e n g y e n g e á r n y é k k a l b i z o n y í t o t t á k , h o g y a z i z o m z at b a n

m é g n é m i b i s m u t - d e p ő t v a n . Ú g y a R ö n t g e n - á t v i l á g í t ás o k ,

m i n t f ő k é n t á l l a t k í s é r l e t e i n k m i n d e n e s e t r e n e m l á t sz a n a k

b i z o n y í t a n i a b e v i t t „ b i s m u t d e p ő t “ - n a k o l y f o n t o s , e s e t l e g

v e s z é l y e s s z e r e p é t , m i n t a m i n ő r e Wolfer h í v t a f ö l a f i g y e l m e t ,

a k i u g y a n i s a t h e r a p i á s c z é l b ó l b e v i t t „ b i s m u t d e p őt “ - n a k e s e t ­

l e g e s p r o t r a h á l t r e s o r p t i ó j á t ó l s í g y i d ő s ü l t i n t o xa t i ó t ó l t a r t , a

m e l y n e k a z o n b a n a z i r o d a l o m b a n s e m m i n y o m á t s e m t a lá l t u k .

A b i s m u t k e z e l é s s e l e l é r t e d d i g i t a p a s z t a l á s a i n k a t ös s z e ­

f o g l a l v a , k i j e l e n t h e t j ü k , h o g y a b i s m u t i g e n e r é l y es , g y o r s a n

h a t ó a n t i s y p h i l i t i c u m n a k b i z o n y u l t , m e l y a s y p h i l i sn e k m i n ­

d e n s z a k á b a n l e v ő b ő r - é s n y á l k a h á r t y a - n y i l v á n u l á s ok a t k l i -

n i k a i l a g e l t u d j a m u l a s z t a n i . L e g f ö l t ű n ő b b a b i s m u tk e z e l é s

h a t á s a a h y p e r t r o p h i á s g e n i t a l i s p a p u l á k r a ( c o n d y l om a l a t u m )

s a z e x u l c e r á l t g u m m á s f o l y a m a t o k r a . K ü l ö n ö s e n f i g ye l e m r e ­

m é l t ó e z e n k í v ü l e r é l y e s h a t á s a a s y p h i l i s e s n y i r o k mi r i g y - d u z -

z a n a t o k r a .

E d d i g i m e g f i g y e l é s e i n k a r r a l á t s z a n a k m u t a t n i , h o g y

a b i s m u t h e l y e t f o g l a l h a t a s y p h i l i s t h e r a p i á b a n a sa l v a r s a n

é s k é n e s ő m e l l e t t . S p i r o c h a e t a ö l ő k é p e s s é g e ú g y l á ts z i k n e m

o l y e r ő s , m i n t a s a l v a r s a n é s v é l e m é n y ü n k s z e r i n t eg y é b k é n t

i s e g é s z h a t á s á b a n k i s s é k ö z e l e b b á l l a k é n e s ő h ö z , m i n t a

s a l v a r s a n h o z . U g y a n e z á l l a p o s i t i v W a s s e r m a n n r e a ct i ó r a

v a l ó h a t á s k é r d é s é b e n , a m e n n y i b e n g y o r s s e r o n e g a t iv i t á s t

t i s z t á n b i s m u t k e z e l é s n y o m á n c s a k e l v é t v e é s z l e l t ü nk .

A b i s m o l u o l n e v ű b i s m u t - b o r k ő s a v - k é s z í t m é n y t e l j e s en

b e v á l t s n y í l v á n t ö k é l e t e s e n p ó t o l j a a t r é p o l n e v ű k é s z í t m é n y t .

K e l l e m e t l e n m e l l é k h a t á s o k j ó f o r m á n e g y á l t a l á b a n n e m f o r d u l ­

t a k e l ő , a m e n n y i b e n a z e s e t e k n a g y o b b s z á m á b a n a ne m

n a g y m é r t é k b e n j e l e n t k e z ő g i n g i v a l i s b i s m u t s z e g é l y t n e m

t e k i n t v e , c s a k e g y í z b e n l á t t u n k s t o m a t i t i s t k i f e j lő d n i . E g y é b ­

k é n t a l e g j o b b b i z o n y í t é k a b e t e g e k n e k a b i s m u t k é s zí t m é n y -

n y e l s z e m b e n n y i l v á n u l ó t o l e r a n t i á j á r a v o n a t k o z ó a n a z , h o g y

e g y e t l e n e s e t ü n k b e n s e m k e l l e t t a k á r c s a k e g y n a p r a i s a

b i s m u t k ú r á t f é l b e s z a k í t a n u n k . V a l ó s z í n ű v i s z o n t , h og y e z a

k e d v e z ő e r e d m é n y ó v a t o s a d a g o l á s i m ó d u n k n a k ( 2 — 3 n ap o n ­

k i n t 2 c m 3) s a b e t e g e k á l l a n d ó g o n d o s e l l e n ő r z é s é ne k

( v i z e l e t , s z á j s t b . ) k ö s z ö n h e t ő . A v e s e m ű k ö d é s e l l en ő r z é s é n e k

n é l k ü l ö z h e t l e n s é g é r e Levaditi20 k ü l ö n ö s e n f ö l h í v j a a f i g y e l m e t .

A b i s m u t k e z e l é s t a m b u l a n t e r e d d i g n e m a l k a l m a z t u k , b á r

a n n a k m o s t m á r s e m m i a k a d á l y á t s e m l á t j u k .

A b i s m u t k e z e l é s k é n e s ő v e l v a g y s a l v a r s a n n a l , s ő t m in d ­

k e t t ő v e l e g y ü t t e s e n z a v a r t a l a n u l k o m b i n á l h a t ó , e d d ig i k í s é r ­

l e t e i n k l e g a l á b b i s e z t l á t s z a n a k b i z o n y í t a n i . A k li n i k a i

t ü n e t e k e l m ú l á s a n e m m u t a t k o z o t t a z o n b a n e k o m b i n á lt k e ­

z e l é s s e l f ö l t ű n ő e n g y o r s a b b n a k , m i n t a z o k b a n a g y ó gy í t ó

k í s é r l e t e i n k b e n , a m e l y e k b e n a b i s m u t k e z e l é s e g y e d ül k e r ü l t

a l k a l m a z á s b a . A k é n e s ő s k o m b i n á l t k e z e l é s t e k i n t e t éb e n c s a k i s

a k e n ő k ú r a k e r ü l h e t s z ó b a s e z t a p a s z t a l á s u n k s z e r in t a k a ­

d á l y t a l a n u l V é g r e h a j t h a t ó . E k o m b i n á l t k e z e l é s m ó d n ak e g y é b ­

k é n t g y a k o r l a t i j e l e n t ő s é g e t n e m t u l a j d o n í t u n k .

V é l e m é n y ü n k s z e r i n t a b i s m u t b a n o l y ú j a n t i s y p h i l i ti -

c u m m a l g y a r a p o d o t t g y ó g y s z e r k i n c s ü n k , m e l y n e k e d d i g n a ­

g y o b b r é s z t c s a k j ó h a t á s á t ö s m e r j ü k , a m e n n y i b e n a l e g -

k i f e j e z e t t e b b é s s ú l y o s s y p h i l i s e s t ü n e t e k e g é s z s or a e g y e d ü l a

b i s m u t k e z e l é s t ő l ( 1 2 i n j e c t i o ) k l i n i k a i l a g t ö k é l e t es e n m e g g y ó ­

g y u l t . H o g y e z a j ó g y ó g y h a t á s m i l y e n t a r t ó s s h o g y a k l i n i k a i

g y ó g y u l á s o n t ú l i s t e r j e d - e , a z t m a j d c s a k a t o v á b bi s h o s z -

s z a b b é s z l e l é s e k d ö n t h e t i k e l . É p p e n e z é r t b á r m i l y j ó k é s

b i z t a t ó k i s a z e d d i g i g y ó g y e r e d m é n y e k s b á r m i l y d i cs é r ő

n y i l a t k o z a t o k a t o l v a s u n k i s a z ú j t h e r a p i á r ó l a k ü lf ö l d i i r o ­

d a l o m b a n , a b i s m u t a k é n e s ő t s a s a l v a r s a n t m é g n e m t e h e t i

f ö l ö s l e g e s s é ; d e m e l l e t t ü k , m i n t ú j , h a t h a t ó s a n t i sy p h i l i t i c u m ,

a l k a l m a s i n t h e l y e t f o g l a l h a t .

Irodalom . 1Sazerac et Levaditi: Action de bismuth sur la syphilis et su r la trypanosom iase du Nagana. Cpt. rend. hebdom. des séances de l’académ . des se. 1921, 172. k., 22. sz. — 2Sazerac et Levaditi:

Traitem ent de la syph. stb. Cpt. rend. hebdom. des séanc. de l’acad' d. scienc 1921, 173. k., 5. sz. — 3 Sazerac et Levaditi: Action de cert dérivés du bism. sur la Syph. Cpt. rend. hebdom . d. séanc. de l ’acad d. se. 1921, 173 k., 23. sz. (M indhárom ref. Zentrbl.f. Haut- u. Geschl.- Krankh. 2. k., 3 . - 4 . f., 3. k., 1.—2. f., 4. k., 3 .- 4 . f.) — 4 Z.. Fournier et L. Ouénot: T raitem ent de la syph. par le bism. Cpt. rend. hebd. des séanc. de l’acad. d. se. 1921, 173. k., 16. sz. (R. Zbl. f. H. u. G.,3. k., 8. f.) — 5 Lima C.: Brazil, med. 1921, 2. k., 21. sz. (R. Zbl. f. H. u. G., 5. k., 1.—2. f.) — 6 Bemard: B ruxelles médical. 1921. (Ref.) —- 7 Marie et Fourcade: T raitem ent des syph. nerveuses stb. (Ref.) — 8Sazerac et Levaditi: Emploi du bismuth dans la prophyl. d. 1. syph. Cpt. rend. hebd. d. séanc. d. l’acad. d. se. 1922, ,174. k., 2. sz. (Zbl. f. H. u. G. 4. k., 8. sz.) — 9Sazerac et Levaditi: Étude de faction thér. du bism uth stb. Annales de l’Inst. Pasteur. 1922, 36. évf., 1. sz. (R. KI. W ochenschr. 1922, 32. sz.) — 19 R. Azoulay: Un cas de syph. mai. stb. Bull. fje la soc. fr. de derm at. et de syph. 1922, 2. sz. — 11 Sicilia: Rev. méd. de Sevilla, 1922, 41. évf., 1. sz. ( “> és 11 ref. Zbl. f. H. u. G. 5. k., 1—2. f.) — 12 Fabrégue: Cpt. rend. d. séanc. de la soc. de bioi. 1922, 86. k., 3. sz. — 13 Greco és Muschietti: Sem ana méd. 1921, 28. évf., 51. sz. (12 és 13 ref. Zbl. f. H. u. G., 4. k., 7. f.) — U H. Müller: Die Behandl. d. Syph. mit W ismut., Münch, med. W ochenschr. 1922, 15. sz. — lbNaegeli: U ber die Verwendung v. W ism uthpräp. stb. Me- diz. Bezirksver. Bern, 1922, V. 18. — 16Bloch-. Die Behandl. d. Syph. mit B ismuthpräp. KI. W ochenschr., 1922, 38. sz. — 17 Felke: W ismut bei Syph. M ünchener med. W ochenschr., 1922,39. sz. — 18 Lehner és Radnai : A syph. gyógyít. „ trépo l“-lal, Gyógyászat, 1922, 38. sz. — 10 Milan et Pórin: La stom atite bism uthique. Bull. de la soc. méd. des hop. de Paris. 1922, 38. évf., 3. sz. (Zbl., V , 1 .-2 . f.) - 2» C. Levaditi: Le bism uth dans la syphilis. P resse m édic, 1922, 59. sz.

I R O D A L O M - S Z E M L E

K önyv ism erte tés.S ch in age l G é z a : A te r h e ssé g i e lv á lto zá so k a p lacen ta r is secre tio szem p on tjáb ó l. H ó d m e z ő v á s á r h e l y , 1 9 2 2 . W e i s z

L á s z l ó k ö n y v k e r e s k e d é s é n e k k i a d á s a .

A 4 2 o l d a l a s , t e t s z e t ő s k i á l l í t á s ú k ö n y v e c s k é b e n a t e r ­

h e s s é g i v á l t o z á s o k n a k g a z d a g s k á l á j á t v o n u l t a t j a f el a s z e r z ő .

Ö s s z e f o g l a l v a m e g t a l á l j u k m i n d a z t m a g y a r n y e l v e n , a m i t a

k í s é r l e t i b i o l ó g i a é s a t a p a s z t a l á s e t é r e n a z u t ó bb i é v e k b e n a

v i l á g i r o d a l o m b a n f e l h a l m o z o t t . A l e p é n y n e k n e m c s a k s z ű r ő é s

a n y a g f o r g a l m i t e r m é k e k e t á t v i v ő s z e r e p e v a n a t e r h es s é g

a l a t t , h a n e m ö n á l l ó a n y a g t e r m e l ő k é p e s s é g e . A t e r m el t a n y a ­

g o k a z a n y a i s z e r v e z e t r e h a t v a v á l t a n á k k i a t e r h e ss é g i v á l ­

t o z á s o k a t . V é g i g m e n v e a l e p é n y m ű k ö d é s é n r e n d e s v i sz o n y o k

k ö z ö t t , a s z e r z ő r á t é r a z o k r a a v á l t o z á s o k r a , m e l y ek e t a

t e r h e s s é g a v é r b e n i d é z e l ő . B ő v e n t á r g y a l j a Abderhalden d i a l y s a t i ó s é s o p t i k a i e l j á r á s á t . R é s z l e t e s e n e l s o ro l j a m i n d ­

a z o k a t a z e l m é l e t e k e t , a m e l y e k a b e l s ő s e c r e t i ó s mi r i g y e k

t e r h e s s é g i v á l t o z á s a i t , t e r h e s s é g i m ű k ö d é s i z a v a r a it t á r g y a l j á k .

A t e r h e s e k a n y a g c s e r e f o r g a l m á n a k m e g v á l t o z á s á t t a l ál j u k a

k ö n y v e c s k e v é g é n . H o g y a t e r h e s s é g a l a t t b e á l l ó e l vá l t o z á s o k

t i s z t á r a a z a n y a i s z e r v e z e t n e k r e a c t i ó i l e n n é n e k a l e p é n y i

h a t ó a n y a g o k r a , m á r a z é r t s e m l e h e t i g a z , m e r t a t e rh e s s é g i

z a v a r o k m á r o l y a n i d ő b e n j e l e n t k e z h e t n e k , a m i k o r le p é n y i

m ű k ö d é s r ő l m é g s z ó s e m l e h e t . A f ü z e t v é g é n b ő i r o da l m a t

s o r o l f e l a s z e r z ő .

A k i s m u n k á t , m e l y n e k c z é l j a r á m u t a t n i a t e r h e s s é g i

v á l t o z á s o k f o n t o s s á g á r a é s k í s é r l e t i t a n u l m á n y o z á s uk é r d e m e s

v o l t á r a , m e l e g e n a j á n l j u k n e m c s a k a s z a k o r v o s o k , d e a g y a ­

k o r l ó o r v o s o k f i g y e l m é b e i s . Komássy d r .

Lapszem le.S eb észe t .

A K ö h le r -b e teg ség aetio lo g iá já ró l í r Baensch. A z

1 9 2 0 . é v i s e b é s z e o n g r e s s u s o n m u t a t t a b e A. Köhler a z a z ó t a

r ó l a e l n e v e z e t t k ó r f o r m á t , m e l y t y p u s o s a n a II. m e t a t a r s o -

p h a l a n g e a l i s í z ü l e t b e n z a j l i k l e . A z ó t a m i n d t ö b b és t ö b b e s e t ­

b e n é s z l e l i k e z t a k ó r f o r m á t . Köhler s z e r i n t R ö n t g e n n e l a

k ö v e t k e z ő k l á t h a t ó k : 1 . a II. m e t a t a r s u s - c s o n t d i s t a l i s v é g é ­

n e k h a t á r o z o t t m e g v a s t a g o d á s a , e z z e l k a p c s o l a t o s a n a m á s ­

k ü l ö n b e n k a r c s ú n y a k e l t ű n é s e ; 2 . a m e t a t a r s u s - f e j ec s m e g ­

r ö v i d ü l é s e ; 3 . a d i s t a l i s i z ü l e t v é g e g y e n e t l e n s é g e n é h a l a p o s ,

i l l e t ő l e g b e n y o m o t t ; 4 . a z i z ü l e t i r é s k i s z é l e s e d é se , i l l e t ő l e g

s z a b á l y t a l a n s á g a ; 5 . e l m e s z e s e d é s a z í z ü l e t i t o k b a n; 6 . a

436 O R V O S I H E T I L A P 1922. 45. sz.

s z e m b e n f e k v ő p h a l a n x c e n t r a l i s í z v é g é n e k r e n d e l l e ne s s é g e .

A s z e r z ő e g y e s e t é t k ö z l i : 1 7 é v e s f ö l d m í v e s l e á n y . B e t e g

n e m v o l t , s z ü l e i e g é s z s é g e s e k . E g y é v ó t a a m á s o d i k l á b -

k ö z é p é s u j j k ö z t i Í z ü l e t n e k m e g f e l e l ő h e l y e n f á j d a lm a k a t é r e z ,

l á b a i d ő n k é n t m e g i s d u z z a d . T r a u m á t t a g a d . A t é l ki v é t e ­

l é v e l m i n d i g m e z í t l á b j á r . J ó l f e j l e t t , e r ő s l e á n y . B e l s ő s z e r v e i

é p e k , k i á l l o t t r a c h i t i s n y o m a i n e m é s z l e l h e t ő k . A II . m e t a -

t a r s o p h a l a n g e a l i s Í z ü l e t f e l e t t k i s d u z z a n a t , m e l y n y o m á s r a

a l i g é r z é k e n y . A R ö n t g e n a z e l ő b b e m l í t e t t , a K ö h l er - b e t e g -

s é g r e j e l l e m z ő e l v á l t o z á s o k a t m u t a t j a . A z a e t i o l o g ia s z e m ­

p o n t j á b ó l f e l m e r ü l a l u e s k é r d é s e , m i n t a h o g y a m et a t a r s u s -

n y é l m e g v a s t a g o d á s a e m l é k e z t e t i s a l u e s e s c s o n t e l vá l t o z á s o k r a .

A z e d d i g k ö z ö l t e s e t e k b e n a z o n b a n l u e s k i m u t a t h a t ó n e m

v o l t . A z a e t i o l o g i a s z e m p o n t j á b ó l s z ó b a j ö h e t ő i z ü le t i t u b e r -

c u l o s i s r a s e m j e l l e m z ő k a z e l v á l t o z á s o k . I t t n i n c s s e m a t r o p h i a ,

s e m a z i z ü l e t i s z é l e k e l m o s ó d á s a . Frommes k é s ő i r a c h i t i s n e k

t a r t j a , a m i s z i n t é n n e m á l l h e l y t . A k e v é s s é t á p l ál t s á g s e m

l e h e t a z o k . E z e k u t á n m é g f e l m e r ü l a t r a u m a k é r d é se .

Köhler i s e z t o k o l j a é s f e l t e v é s é t a z z a l i n d o k o l j a , h o g y a I I .

m e t a t a r s u s h o s s z ú s á g a m i a t t i n z u l t u s o k n a k i n k á b b k i v a n

t é v e . A s z e r z ő a z o n b a n e z t n e m t a r t j a e l f o g a d h a t ó ok n a k é s

c s a t l a k o z i k Engelmann v é l e m é n y é h e z , a k i s t a t i k a i m e g b e t e ­

g e d é s n e k t a r t j a . Seitz s z e r i n t a m e t a t a r s u s f e j e c s e k e g y h a r á n t u l

f u t ó b o l t o z a t o t a l k o t n a k , m e l y n e k p i l l é r e i a z I. é s V . m e t a -

t a r s u s c s o n t o k . H a a l á b s z a l l a g a p p a r a t u s á t j ó c z i p ő t á m o g a t j a ,

a m e l y a l á b a t t r a n s v e r s a l i s i r á n y b a n ö s s z e t a r t j a , a k k o r j á r á s k o r

a l á b h e l y e s a l a k j a a M e y e r - v o n a l b a n ( a t u b e r c a l c an e i t a

h a l l u x - s z a l ö s s z e k ö t ő v o n a l ) m e g m a r a d . H a a z o n b a n a s z a l l a g -

a p p a r a t u s g y e n g e s é g e á l l f e n n , v a g y a c z i p ő t á m a s z tó h a t á s a

k i e s i k , a k k o r a t r a n s v e r s a l i s b o l t o z a t e l s i m u l , a z o l d a l s ó p i l ­

l é r e k t á v o l o d n a k e g y m á s t ó l é s a m e t a t a r s u s f e j e c s e k a b o l t o ­

z a t m a g a s l a t á r ó l a t á m a s z t ó f e l ü l e t r e s ü l y e d v e , l é t re j ö n a p e s

t r a n s v e r s o p l a n u s . I l y e n k o r a z e l s ő m e t a t a r s u s m e d i an f e l é

k i t é r v e , a z e l ü l s ő m e g t á m a s z t á s i p o n t t e r h é n e k n a g y r é s z é t

á t a d j a a I I . m e t a t a r s u s n a k . E z a s z o k a t l a n n a g y m e gt e r h e l é s ­

t ő l f r a c t u r á l h a t , a m i t k a t o n á k o n m i n t m e n e t e l é s k öz b e n b e ­

á l l t t ö r é s t i s m e r n e k . H a a m e g t á m a s z t á s i p o n t e l t o ló d á s a

l a s s a n j ö n l é t r e , a k k o r a m e t a t a r s u s l e f e l é g ö r b ü l , a z a z a f e j

a d o r s a l i s o l d a l f e l é h a j l i k , a m i n t e z t Weil i s b i z o n y í t j a .

E n n e k f o l y t á n a v e l e í z e s ü l ő p h a l a n x l a s s a n k é n t a vo l a r i s

o l d a l f e l é c s ú s z i k , i g y k é p z ő d i k a z a r t h r i t i s d e f o rm a n s , a m i

e l ő r e h a l a d o t t a b b s t á d i u m b a n a K ö h l e r - b e t e g s é g r e v e ze t . T e h á t

e z a I I . m e t a t a r s u s o n l é t r e j ö v ő e l v á l t o z á s t u l a j d o nk é p p e n c s a k

f u n c t i o n a l i s á t a l a k u l á s , m á s o d i k ö r e g u j j k é p z ő d ö t t . E z t a f e l ­

t e v é s t t á m o g a t j a a z e l ő b b e m l í t e t t e s e t i s : a b e t e g m i n d i g

m e z í t l á b j á r v a , a c z i p ő t á m a s z t ó h a t á s a n e m é r v é n y es ü l t .

E r r ő l t r o c h o s k o p o n v i z s g á l v a i s m e g g y ő z ő d h e t ü n k . H a l e h e t ­

s é g e s , c z i p ő v e l k o r r i g á l u n k , h a e z m á r n e m s e g í t , ak k o r a z

í z ü l e t e t e x s t i r p á l j u k , a m i n t a z t Weil a j á n l j a . ( D e u t s c h e m e d i z .

W o c h e n s c h r i f t , 1 9 2 2 , 1 0 . s z á m . ) Farkas Mária d r .

G yerm ekorvostan .

A te jsz ív ó k érd ésrő l í r Cahen-Brach. A l k a l m a z á s á t f o n ­

t o s n a k t a r t j a a z o k b a n a z e s e t e k b e n , a m e l y e k b e n a z a s s z o n y

a k é z z e l v a l ó f e j é s t n e m t ű r i , a m i f ő l e g a g y e r m e ká g y e l s ő

n a p j a i b a n f o r d u l e l ő , d e n é h a m é g t o v á b b i s e l t a r t . A c s e

c s e m ő i n k á b b a b i m b ó r a é s u d v a r á r a g y a k o r o l t n y o m á ss a l ,

m i n t s z í v á s s a l ü r í t i a z e m l ő t ; a k e l e t k e z ő 5 — 9 H g mm .

s z í v ó n y o m á s f ő l e g a h e r m e t i k u s e l z á r á s r a s z o l g á l , mi á l t a l a

b i m b ó e r e c t i ó j a a l a t t a t e j s i n u s m e g t e l ő d i k . A t e j a z á l l k a p o c s

é s n y e l v c o m p r e s s i ó j á v a l j u t a c s e c s e m ő s z á j á b a . A t e j s z í v ó ­

n á l a s z o p á s i a k t u s t k e l l u t á n o z n i , d e e g y r é s z t a z a n y a g ,

m e l y b ő l k é s z ü l , o k o z n e h é z s é g e k e t , m á s r é s z t 5 — 9 H g m m .

n y o m á s n e m e l e g e n d ő a t e j k i s z í v á s á r a , e z é r t e r ő s e bb a s p i -

r a t i ó r a v a n s z ü k s é g . T e j s z í v ó j a 3 r é s z b ő l á l l : a) e g y a l u l

v a k o n v é g z ő d ő k ü r t s z e r ü ü v e g b ő l , m e l y e t e g y b) g u m m i c s ő

k ö t ö s s z e c ) e g y g u m m i l a b d á v a l . A l a b d a e r ő s e b b , i ll e t ő l e g

g y e n g é b b k i - é s b e n y o m á s á v a l f e j ő m ű k ö d é s t f e j t ü n k ki a

b i m b ó r a é s u d v a r á r a . H a a 1 0 c m 3 ü r t a r t a l m ú ü v e g m eg ­

t e l i k , a t e j e t g y ű j t ő e d é n y b e ö n t j ü k . A n y o m á s 1 5 0 Hg m m . ,

m e l y h a n e m e l e g e n d ő , a z e s z k ö z t d u g a t t y ú s f e c s k e n dő v e l

k ö t h e t j ü k ö s s z e . E l ő n y e a r é g i b b t e j s z í v ó k k a l s z e m be n , h o g y

k ö n n y e n t i s z t i t h a t ó é s i d e g e n s e g í t s é g n é l k ü l h a s z ná l h a t ó .

M ó d o s í t á s á t , a z ü v e g r é s z n e k c s a p p a l v a l ó e l l á t á s á t n e m t a r t j a

i n d o k o l t n a k , m e r t b á r k ö n n y e b b e n k e z e l h e t ő , d e a t is z t a s á g

r o v á s á r a . I n d i c a t i ó i : á l t a l á n o s e g y e n g e s é g ( k o r a s z ül é s ) , n y ú l a j k ,

f a r k a s t o r o k , n á t h a ( s y p h i l i s ) , g y a k o r i h á n y á s p y l o ro s p a s m u s -

n á l , a m i k o r a s z o p á s i n g e r a p y l o r u s r a . ( A z e s z k ö zt D r ö l l ,

F r a n k f u r t a / M . , K a i s e r s t r a s s e 4 2 á l l í t j a e l ő . ) ( M ü nc h e n e r m e d .

W o c h e n s c h r i f t , 1 9 2 2 , 2 9 . s z á m . ) Rémi d r .

K isebb k ö z lések az o rvosgyak or la tra .

S a rsca to n é v e n e g y ú j r ü h e l l e n e s k é s z í t m é n y t h o z o t t

f o r g a l o m b a a h a n n o v e r i „ N e o p h a r m - G e s e l l s c h a f t “ . Smechula, a k i a h a n n o v e r i v á r o s i b ő r b e t e g - k ó r h á z b a n k i p r ó b á lt a e z t a

s z e r t ( k é n - h y d r o g e n ö s s z e k ö t t e t é s ) , n a g y o n d i c s é r ő l eg n y i l a t ­

k o z i k r ó l a . K ö v e t k e z ő m ó d o n a l k a l m a z a n d ó : f o r r ó f ü rd ő u t á n

( n e m o k v e t l e n ü l s z ü k s é g e s ) a n y a k t ó l a l á b u j j a k i g al a p o s a n

b e d ö r z s ö l j ü k a t e s t e t a s z e r r e l ( f o l y é k o n y ) ; V2 — I ó r a m ú l v a ,

v a l a m i n t m á s n a p m e g i s m é t e l j ü k e z t ; a h a r m a d i k n a p o n s z a p ­

p a n o s v í z z e l a l a p o s a n m e g m o s s u k a t e s t e t s u t á n a t i s z t a

f e h é r - é s á g y n e m ű t a d u n k . E z z e l b e i s v a n f e j e z v e a k ú r a , a

m e l y h e z 1 0 0 , l e g f e l j e b b 1 5 0 g r a m m k e l l a s z e r b ő l . El ő n y e

a z e l j á r á s n a k , h o g y c s a k k é t n a p o t v e s z i g é n y b e , n em o k o z

n a g y k ö l t s é g e t ( a s z e r n e m d r á g á b b , m i n t a m i t i g a l é s o l c s ó b b

m i n t a r i s t i n ) , l e g a l á b b o l y a n h a t á s o s , m i n t a m i t ig a l - k ú r a ,

a r i s t i n t p e d i g h a t á s á b a n f e l ü l m ú l j a . A s z e r b ő r - és v e s e -

i g a l i n a t n e m o k o z , k e l l e m e s s z a g ú , a f e h é r n e m ű t n e m r o n t j a

é s n e m p i s z k í t j a . ( D e u t s c h e , m e d i z . W o c h e n s c h r i f t , 1 9 2 2 ,

2 4 . s z á m . )

O zaena e s e t e i b e n Rosenbaum n a g y o n j ó e r e d m é n y n y e l

h a s z n á l j a a l e v u r i n o s e ( B l a e s ) - b e h í v á s o k a t 2 — 3 n a p os i d ő ­

k ö z ö k b e n . A b e f ú v á s r a m e g l e h e t t a n í t a n i a b e t e g h oz z á ­

t a r t o z ó i t , v a g y p e d i g h e l y e t t e s í t h e t ő a b e f ú v á s a po r n a k f e l ­

s z i p p a n t á s á v a l i s . A p ö r k ö k e l ő z ő é n l e h e t ő l e g e l t á vo l í t a n d ó k .

H a a f o l y a m a t a z o r r g a r a t ü r e g b e t e r j e d t , a j á n l a t o s a z e p i -

p h a r y n x b e e c s e t e l é s e L u g o l - v a g y M a n d l - o l d a t t a l , a m e l y b e n

l e v u r i n o s é t o l d o t t u n k f e l . ( M ü n c h e n e r m e d i z . W o c h e ns c h r i f t ,

1 9 2 2 , 2 9 . s z á m . )

V egyes h írek .K inevezés. A kormányzó Doby Géza budapesti egyetemi m agán­

tanárt a debreczeni egyetem orvosi vegytani tanszékére nyilv. rendes tanárrá nevezte ki. — Máthé Dénes m agántanárt a budapesti egyetem stomatologiai klinikáján a fogtechnikai osztály vezető jévé nevezték ki.

A B u d a p e sti Királyi O rvosegyesü let a következő gyüjtöívet körözteti (Kohányi egyesületi szolgával) az Egyesület anyagilag tehető ­sebb tagjai között: „Igen tisztelt tagtárs ú r! igazgató-tanácsunk f. évi október hó 13.-án tarto tt ü lésén elhatározta, hogy a Budapesti Királyi Orvosegyesületet az egyre növekvő drágaság okozta igen nehéz pénz­ügyi helyzetébő l m ielő bb kiemeli. A könyvtári és nyomdai számlák, a villany- és szénárak állandó em elkedése tudvalevő leg teljesen felborí­tották Egyesületünk pénzügyi egyensúlyát. Csak példaképpen említjük meg, hogy téli tüzelő beszerzésére m ár semmiféle fedezetünk nincs. Ezen szom orú állapot átértésébő l fakadt azon egyhangú határozat, hogy Egyesületünk jobb anyagi viszonyok között élő tagjai pénzadakozásra szólittassanak fel. Hazafias érzésünk nem engedheti meg, hogy e leg­elő kelő bb és legrégibb, im máron 85 éves Egyesületünk elemi szükség­letekben hiányt szenvedjen. Könyveket nem vásárolhatnánk, meghívókat nem küldhetnénk tagtársainknak és hideg terem ben kellene üléseznünk, ha a tervezett pénzadakozás elm aradna. Az igazgató-tanács azonban, m idő n ezen lépésre szánta el magát, meg volt győ ző dve arról, hogy mindenki, a ki csak teheti, hazafias áldozatkészséggel fog sietn i a m a­gyar orvostudom ány tem plom át megmenteni. H iszen e templom papjai maguk az adakozók! E gyüjtő ív szolgáljon a fent említett czélra. Az igazgató-tanács úgy véli, hogy tagtárs úr legalább egy ezer koronát jegyezhet rá, melyet az Orvosi Hetilapban nyugtázni fogunk. Budapest, 1922 október 17.-én. Bókay János dr. s k., elnök, Henszelmann Aladár dr. s. k., helyettes fő titkár.“ Ezen adakozásra jelentkezni is lehet, a mit a helyettes fő titkár fogad el.

A b e teg ség i b iz tosítás tárgyában október 27.-én kiadott mi- nisterelnöki rendelet értelm ében biztosítási kötelezettség alá esnek azok, a kiknek m unkabérük évenkint 240,000 koronát, illető leg naponkint 800 koronát meg nem halad. Önkéntesen biztosított nem lehet, sem önként továbbfizető nem m aradhat, a kinek mint alkalm azottnak kere­sete évenként 360,000 koronát, illető leg naponkint 1200 koronát meghalad.

A „R ockefeller F oundation “ 1921. év i tev ék en y ség e a köz- v eszé ly es b e teg ség ek lekü zd ése terén. A sárgaláz elleni küzdelem igen eredm ényes volt Középamerikában, Mexicóban és P e ru b an ; a Noguchi-vaccinának és serum nak tulajdonítanak jelentő s védő hatást. Sok eszközzel közdöttek a malaria és az ankylostom iasis (hookworm)

1922. 45. sz. ORVOS I H E T I L A P 437

ellen. A tuberculosis elleni küzdelm et Francziaországban 1917 óta amerikai bizottság végezte, m ost ism ét franczia kezekbe került. A b i­zottság 85 kerületi állom ást és 300-on felüli gondozót m utat fel ered­ményként, mely czélra 1921 végéig több mint 2 millió dollárt adott ki. Eredm ényes tevékenységet fejt ki az alapítvány a kormányoknak adott szakszerű tanácsaival, anyagi támogatás nyújtásával hygienés berendez­kedések, orvostanfolyamok, ápolónő iskolák, kórházak stb. létesítésekor. Ez a segítség fő leg Kínának, Japánnak, a Philippi-szigeteknek és más távol keleti országoknak válik hasznára. Az alapítvány részt vesz to ­vábbá minden in ternationalis vállalkozásban a járványok leküzdésére, ilyen a népszövetség és a vöröskereszt. Bámul az ember, ha olvassa az értesítést a végzett munka nagyságáról és csodálkozik a szakértelm en és tervszerű ségen, a melylyel mérhetetlen anyagi javakat fordítanak az egész em beriség javára. A mit a Rockefeller-alap a gyakorlati hygiene terén az egész világon teljesít, méltó ahhoz a munkához, a mit a Rockefeller-intézet tudom ányos téren végez.

S zem ély i h í re k k ü lfö ld rő l. O. Binswanger, volt jénai tanár, ism ert idegorvos, a napokban ülte 70. születésnapját. — A m arburgi egyetem physiologiai tanszékére R. Dittler lipcsei rendkívüli tanárt hívták meg.

M eg h a lt. Arányi Gusztáv dr. 58 éves korában október 30.-án Budapesten. — Jékel László dr. nagykárolyi orvos 62 éves korában. — Halsted, a baltim orei Johns Hopkins Hospital ism ert nevű sebésze.

Lapunk mai szám ához a Chinoin gyógyszer- és vegyészeti gyár részvénytársaság Újpest prospectusa van mellékelve.

AZ 1923. ÉVI ORVOSI ÉVKÖNYV

KÉRDŐ ÍVEIm ár m ind szétküldettek. Felkérjük azon t. orvos urakat, kik a kérdő ívet m ind mai napig nem kapták kézhez, hogy azt adataik pontos beiktatása érdekében (esetleg telefon

útján) m ielő bb pótló lag bekérjék.

„Magyarország Orvosainak Évkönyve“ szerkesztő sége Budapest, VII., Kertész-utcza 16. Telefon: József 106—47.

I d ő s e b b n ő t le n m a g y a r o r v o sbelgyógyász-neurológus, ki vezető állásban volt és különleges gyakor­lattal rendelkezik a diaetetika és psychotherapiában, tökéletesen bírja a német és franczia nyelvet, keres b á r m i n ő mű ködési teret bárhol. Szíves ajánlatot kér „N. L.“ jeligére a „ P e tő f i“ I ro d a lm i V á lla la t B u d ap est, VII.,

K e rtész -u tcza 16.

T afc.n T l / \ o r v o s i la b o r a tó r iu m a B udapest, U A / U l / l i U l ív . , K ossuth Lajos-u. 3. T e le fo n : 697.

Dr. G R Ü N W R LD SRNRTORK iM RVII., V á r o s l i g e t i f a s o r 13—IS. T e le fo n : Jó zse f 52—29. — S eb észe ti- , n ő i- , b e lb e teg e k n ek , sz f ilő nő knek . R ád iu m -k eze lések . V egyi R Ö n tg en - lab o ra to r iu m .

H ü N T B E N - n D E L G Af | M i» L _ £ |« .W * d ia g n o s t ik a i laboratórium a, E rzsébet-köru t 22. WJtwTm T e l . : József 129-27. B ac te r io log ia , se ro lo g ia .

Szt. Gellért

Dr. S z i l i S á n d o r

g y ó g y f ü r d ő é s s z á l l ó B u d a p e s t

A rég i n a g y h írű S á ro s fü rd ő 47" C fo r rá s a i .

T e rm a lls é s f iz ik o te rá p iá s g y ó g y in téze t. Iszap -, szén sav as fü rd ő k , v izg y ó g y in téze t, p n e u m a tik u s k a m ra , In h a la to r iu m , g ép g y ó g y ásza t, v i llam - és fén y k eze lések stb - D iae tás konyha. B első b a jo k b a n szen v ed ő k sz á m á ra . Lab o ra to r iu m . R ön tgen .

Vezető fő orvos: Dr. Benczúr Gyula, egyet, magántanár.

o rv o s i labora tór ium a. B udapest V. Nagykorona-u. 32. Telefon 87—73.

D r. S Z O N T A G H M IK L Ó S GYÓGYINTÉZETEállandóan nyitva. Fekvő -, hízó-> nap- és légkúrák. Pneumothorax- T e ljes e llá tás orvosi gyógykeze­léssel és fű téssel együtt napi 85 cseh koronától kezdve. P rospektus­sal és bő vebb felv ilágosítással út­

levél-ügyben szo lg á l: M enetjegy irod a , fü rdő -osztá ly , V., V igadó-tér 1.

k ó rh á z i fő o rv o s b ö rg y ó - g y ítő é s k o z m e tik a i in té z e te

T e le fo n J ó z s e f S 6 -7 6 .

D * . J U S T U SIV ., F e ren o z J ó z s e f rakpart 26.

F ő v á r o s i F a s o r - S a n a t o r iu mm ag á n -g y ó g y in té ze t se b é sze ti, nő i és b e lg y ó g y ásza ti b e te g ek ré szé re . D iae te tik u s k o n y h a czuko r- és v e se b e teg e k sz á m á ra . V izgyógy in téze t. B e já ró k ré s z é re is. VI., V á ro s lig e t i fa so r 9 . T e le fo n : J ó z s e f 15-26 .

T | m ' E á T r t ' n l ' k c t ir b a k te r io ló g ia i , s e ro lo g ia i é s v e g y i o rv o s i la b o ra tó r iu m a, r U 1 * J * « a a .v i ., T eréz-körú t 22. / T e le fon 1 2 1 -0 2.

P Á L Y Á Z A T O K .

A Budapesti Kerületi M unkásbiztosító Pénztár ezennel a követ­kező kerü leti k eze lő o rvosi á llások ra hirdet pályázatot.

1. A III. kerületben a M argit-híd, Üstökös-utcza, Gülbaba-utcza, N iederm ayer-utcza, Szemlő hegy, Á ldás-utcza, Duna, Kavics-utcza, József- hegyi-út, Pusztaszeri-ú t és a Várhalom által határolt terü letre évi 21.600 korona díjazással.

2. Az V. kerületben a Süllő -utcza, Á rbócz-utcza, Zsilip-utcza és a Váczi-út által határolt területre évi 28.000 korona díjazással.

3. A VII. kerületben a Külső K erepesi-út, a Pongrácz-uti telep a Besnyő i-úttól az Egressy-út páratlan szám ú oldalán a Róna-utczáig terjedő területre évi 28.000 korona díjazással.

4. Csillaghegy, Békásmegyer, Budakalász, K issingtelep és a Római- fürdő terü letére évi 14.000 korona díjazással.

5. Pilis és Nyáregyháza községek terü le tére évi 12.000 korona díjazással.

6. Soroksáron évi 15.000 korona díjazással.7. Etyek községben évi 8000 korona díjazással.8. Solymáron évi 24.000 korona díjazással.9. Nagykovácsin évi 12.000 korona díjazással.

10. Pom áz és Csobánka községek terü letére évi 30.000 korona díjazással.

11. Szigetszentm árton és Újfalu községek területére évi 16.000 korona díjazással.

A felsorolt illetményekhez 125% -os pótdíj jár.A pályázati kérvények, a melyek curriculum vitaevei, oklevélm áso­

lattal, az eddigi orvosi szolgálatot bizonyító iratokkal és a személyazo­nosságot bizonyító okmányokkal felszerelendő k, ezen pénztár fő orvosi hivatalában Vili., Köztemető -út 19/B, 1. emelet 41. szám alatt nyújtandók be, 1922 novem ber hó 21 .-é ig bezárólag.

A megválasztott orvosnak a kijelölt körzetben állandó lakással kell birnía.

Az állásokra vonatkozó bő vebb felv ilágosítás a fő orvosi hivatalban beszerezhető .

B u d a p e s t , 1922 október hó 19.-én.Angyal Kálmán dr., s. k.,

a népjóléti és munkaügyi m inister által a pénz­tár vezetésével megbízott m inisteri tanácsos.

5730/1922. szám.A tapolczai nyilvános jellegű kórháznál az igazg a ló i- fő o rv o si

é s m ásodorvosi á llásra pályázatot hirdetek.A fő orvos évi fizetése 1000 korona törzsfizetés és 34.000 korona

pótlék, a m ásodorvos évi fizetése 600 korona törzsfizetés és 19.400 korona pótlék.

Az orvosok jogait és kötelességeit az alapszabály és a 35.000/1902. B M. számú rendelet 26. § -a állapítja meg, fegyelmi tekintetben pedig az 1876: XIV. t,-cz. 69. § -a alapján az 1886: XXII. t.-cz. vonatkozó §-ai irányadók.

Felhívom a pályázni szándékozókat, hogy orvosi képesítésüket és eddig i gyakorlatukat, valamint erkölcsi és politikai m agatartásukat igazoló okmányaikkal felszerelt kérvényüket Zalavármegye alispánjához czímezve hozzám fo lyó évi novem ber hó 24.-én déli 12 ó rá ig adják be, a késő bb érkező k figyelembe nem vétetnek.

T a p o l c z a , 1922. évi október hó 24.-én. A fő szolgabíró.

4065/1922. sz.Kurd, C sibrák és Mucsi községekbő l álló és Kurd székhelylyel

létesített kurdi k öroryosi á llásra ezennel pályázatot hirdetek s felhívom m indazokat, a kik ezen állást elnyerni óhajtják, hogy az 1908. évi XXXVIII. t.-cz. 7. § -ában elő írt képesítésüket és eddigi alkalm aztatá­sukat, családi állapotukat, valam int ,a forradalm ak alatti m agatartásukat igazoló okmányokkal felszerelt pályázati kérvényüket hozzám fo lyó évi novem ber hó 16.-á ig bezárólag annyival is inkább nyújtsák be, mert az ezen határidő letelte után esetleg t beérkező pályázati kérvényeket figyelembe venni nem fogom.

A körorvosi állás javada lm azása:1. Az 1908. évi XXXVIII. t.-cz. 10. §. alapján m egállapított 1600

korona kezdő fizetés és megfelelő korpótlékok, háborús, drágasági és rendkívüli segélyek, családosoknak a megillető családi pótlékok, úgy­szintén a term észetbeni kedvezmény.

2. A kör községeitő l a 304. rkg. 3941/1909. alisp. sz. véghatáro­zattal m egállapított 700 korona évi lakbér addig, míg az orvosi lak felépül.

3. Végül a körorvosok részére ú jabban m egállapított látoga­tási stb. díjak.

D o m b ó v á r , 1922 október 15. Kenézy, fő szolgabíró.

IV ORVOS I H E T I L A P 1922. 45. sz.

K ö n n y e n o ld h a tó L a c to -K r e o s o t - k é s z i tm é n y .

B E V Á L T S Z E R K Ö H Ö G É S , I N F L U E N Z A , B R O N C H I T I S , T U B E R C U L O S I S

É S A L É G Z Ő S Z E R V E K H U R U T O S M E G B E T E G E D É S E I E L L E N .

U tán za tok tó l é s s i lá n y p ó tk é sz ítm é n y e k tő l óvakod junk .

A z o r v o s o k a z e g é s z v i l á g o ' n e l ő s z e r e t e t t e l r e n d e li k .

Az ig a z i fran cz ia k é sz ítm é n y az ö s s z e s g y ó g y szer tá ra k b a n ism é t kapható .

K ó r h á z a k n a k , in t é z e t e k n e k é s o r v o s o k n a k ir o d a lm a t és m in tá k a t kívánatra d í jm e n te s e n k ü ld

s az e la d á s t i l le tő le g m in d en n em ű fe lv i lá g o s ítá s t ad

A F A M E L -C Z É G K É P V IS E L Ő J E : K R E N N T IV A D A R B U D A P E S T V I ., A N D R Á S S Y -Ú T 2 6 .

L aborator ium P . F am el. 2 0 —22 R ue d es O rteaux, P ar is.

BT ! ■ ■ ■ ■ » 10!

In d ik á l t: Trichophytiasis, sykosis parasita­ria, ekzema, herpes stb. eseteiben.

LINGNER-WERKE A .-G ., DRESDEN.F ő rak tár:

B a l l a S á n d o r é s T á r s agyógyszerészeti laboratórium

B u d ap est, VII., W esse lén y i-u tcza 69.

Ér A nusol1!m S u p p o síto r ia -G o ed eck eM

S p e c i f ic u m

H a em o r rh o id á k'Ü L e l l e n .

M agyarorsiáqi-fó'raktaV:

B A L L A S A N DOReVTARSAG y ó g y sz e ré sz e t i laboratórium

B u d ap est ,v ii .W e» e lén y i-u .69.

CO. CHBMHtaBRBÍ. LElPIItBERlltlM A G V A R O a S Z Á G l F Ő R A K T Á R : a

BíklbíK .SANDO&ásTVB&SA mGVÓ6Y5ZEQÉÓZ.ETI LABORATÜRlCJFlA, BUDAPEST VILWESSELEMYI U lW .

Nyomatott Pápai Ernő mű intézetében, Budapest, V I., Szerecsen-utcza 65 (Liszt Ferencz-tér sarok).

66. évfolyam. 46. szám . Budapest, 1922 november 12.

ORVOSI H E T IL A PA lapította: M arkusovszky Lajos 1857-ben . Foly tatta: Antal Géza és H ő gyes Endre.

SZERKESZTI ÉS KIADJA :

L E N H O S S É K MIHÁLY e g y e t . t a n A r f ő s z e r k e s z t ő é s SZÉKELY Á G O ST O M e g y e t . t a n A r s z e r k e s z t ő.

T A R T A L O M .

E R E D E T I K Ö Z L É S E K .

Török Béla: Közlemény az Új Szent János-kórház fülosztályáról. A csecsnyúlvány tre- panatiós üregének ballonnal való utókezelése. 439. oldal.

B enczú r G y u la : Az ásványvizek radioactiv itásának mai ismerete. 442. oldal.K eszly Is tv á n : Közlemény a soproni „Erzsébet“-közkórház sebészeti osztályáról. (Igaz­

gató-fő orvos : Király Jenő d r ) Az agyvelő nek szórási sérülése. 444. oldal.K luge E n d re : A német idegorvos-társaság gyű lése. 444. oldal.

I ro d a lo m -szem le . Könyvismertetés. Zappert: Krankheiten des Nervensystems im Kin- desalter. — Új könyvek. — Lapszemle. Sebészet. E. Schilling; Mandulagyuladás után fejlő dött genyes peritonitis esete. — Ideg- és elmekórtan. Weichbrodt: Endogen psy- chosisban szenvedő k seruma. — Szülészet és nöorvostan. Traugott: A szülés alatti fájdalom csillapításáról. — Kisebb közlések az orvosgyakorlatra. 445 — 447. oldal.

V egyes h írek . 447. oldal.

EREDETI K Ö Z L E M É N Y E K

K özlem ény az Új S zen t Já n o s -k ó rh á z fü lo sz tá ly á ró l.

A csecsnyú lvány trep a n a tió s ü reg én ek ba llonnal való u tókezelése.*K özli: Török Béla dr., egyet, m agántanár.

1 9 1 4 - b e n v o l t a l k a l m a m a t i s z t e l t s z a k o s z t á l y e l ő t t a

r a d i c a l i s m ű t é t e k n e k b a l l o n n a l v a l ó u t ó k e z e l é s é t c zé l z ó k í s é r ­

l e t e i m r ő l n é h á n y e s e t k a p c s á n e l ő z e t e s e n b e s z á m o l n i. A z a k ­

k o r t a p a s z t a l t e r e d m é n y e k b i z t a t ó n a k Í g é r k e z t e k , d e a r ö v i d d e l

u t á n a k i t ö r t v i l á g h á b o r ú o k o z t a f e l f o r d u l á s , s a g um m i a n y a g

b e s z e r z é s é n e k l e h e t e t l e n v o l t a a z u t á n h o s s z ú i d ő r e m e g a k a s z ­

t o t t a e k í s é r l e t e i n k f o l y t a t á s á t .

A z ú j a b b a n N é m e t o r s z á g b ó l m e g r e n d e l t b a l l o n o k i s m é ­

t e l t n e h é z k e s u t á n j á r á s s a l v o l t a k c s a k b e s z e r e z h e t ők , s c z é -

l u n k n a k m e g n e m f e l e l ő v a s t a g , m e r e v g u m m i a n y a g b ó l k é ­

s z ü l t e k . L e g ú j a b b a n v é g ü l a h a z a i D o r o g i - f é l e a l b e rt f a l v a i

g u m m i g y á r n a g y e l ő z é k e n y s é g g e l á l l o t t r e n d e l k e z é s ü nk r e , s

s i k e r ü l t á l t a l u k m e g f e l e l ő , v é k o n y f a l ú , p u h a , ú g y n ev e z e t t

m á r t o t t g u m m i b a l l o n o k h o z j u t n u n k , m e l y e k f e l f ú v á s k o r n e m

m e r e v f a l ú h ó l y a g g á v á l n a k , h a n e m a z ü r e g a l a k j á h o z m o d e l -

l á l ó d n a k . K i s ü v e g p a l a c z k b a n f e l f ú j v a p é l d á u l a z ü re g s z ö g ­

l e t e i b e i s b e n y o m u l n a k , a z o k a t i s k i t ö l t i k . í g y m o st r e n d s z e ­

r e s e n v é g e z t ü k a b a l l o n n a l v a l ó u t ó k e z e l é s t , s k ö r ül b e l ü l

8 0 e s e t b e n k i z á r ó l a g e z t a z e l j á r á s t k ö v e t t ü k , a s zo k á s o s

g a z e - z e l t a m p o n á i á s t e l j e s m e l l ő z é s é v e l . H o g y é r d e me s m u n k á t

v é g e z ü n k , m i d ő n e z z e l a k é r d é s s e l f o g l a l k o z u n k , s ho g y

m e n n y i r e f o n t o s f e j e z e t é t a l k o t j a a r a d i c a l i s m ű t é te k u t ó k e ­

z e l é s e a f ü l s e b é s z e t é n e k , a r r a é l é n k v i l á g o t v e t eg y b e p i l ­

l a n t á s v a l a m e l y f ü l o s z t á l y n a k m u n k a k ö r é b e , h o l a z t l á t j u k ,

h o g y e h o s s z a s é s f á r a d s á g o s u t ó k e z e l é s n e k g o n d o s el v é g z é s e

n e m k i s r é s z é t f o g l a l j a l e a z o r v o s i t é n y k e d é s n e k . É l é n k v i l á g o t

v e t e r r e a z a k ö r ü l m é n y , h o g y a s z a k i r o d a l o m b a n l a po z g a t v a ;

á l l a n d ó a n t a l á l k o z u n k e k é r d é s n e k e g y i k v a g y m á s i k i r á n y ­

b a n v a l ó t á r g y a l á s á v a l , a z z a l a c z é l z a t t a l , h o g y e zt a b e t e g r e

k í n o s , a z o r v o s r a f á r a d s á g o s , h o s s z a d a l m a s k e z e l é s t t ö k é l e ­

t e s í t s ü k , s a v é g s ő c z é l , a t a r t ó s é s v é g l e g e s g y ó gy u l á s s z e m

e l ő t t t a r t á s a m e l l e t t , m e g r ö v i d í t s ü k .

S ő t s o c i a l i s é s n é p e g é s z s é g ü g y i s z e m p o n t b ó l i s f o n to s ­

s á g g a l b í r e h o s s z a d a l m a s e l j á r á s e g y s z e r ű s í t é s e e gy i l y e n

g y a k o r i , m i n d e n n a p o s m ű t é t i b e a v a t k o z á s n á l , m i n t a r a d i c a l i s

m ű t é t . A m ű t é t m i n t p r a e v e n t i v o r v o s i e l j á r á s i s n ag y h o r d -

e r ő v e l b í r v é g z e t e s c o m p l i c a t i ó k m e g e l ő z é s e é s e l h ár í t á s a

c z é l j á b ó l . H á n y s z o r t a l á l k o z u n k a b e t e g e k r é s z é r ő l a z z a l a z

e l l e n v e t é s s e l , a m i k o r a m ű t é t e t j a v a s o l j u k , h o g y ne m á l l m ó d ­

j u k b a n a n n y i i d ő t á l d o z n i r á , s k i t o l j á k , e l o d á z z á k a m ű t é t e t ,

m í g e g y s z e r c s a k s ú l y o s á l l a p o t b a n , n e m r i t k á n v é g ze t e s

c o m p l i c a t i ó v a l l á t j u k v i s z o n t a b e t e g e t .

* E lő adás a Budapesti Kir. Orvosegyesület fülészeti, szakosztá­lyának 1922 május 18.-án tarto tt ülésén.

E m b e r i l e g é r t h e t ő , h o g y e g y c s a l á d f e n t a r t ó m u n k á s em ­

b e r , i p a r o s , f ö l d m í v e s n e h e z e n s z á n j a r á m a g á t , h o gy h o s s z ú ,

h e t e k e n á t t a r t ó k e z e l é s n e k v e s s e a l á m a g á t , m i d ő n e s e t l e g

r é g e b b e n f e n n á l l ó b a j a n e k i k ü l ö n ö s n e h é z s é g e t p i l la n a t n y i l a g

n e m o k o z .

E z e k l e b e g t e k s z e m ü n k e l ő t t , m i d ő n a b a l l o n k e z e l é s se l

t e t t ü n k k í s é r l e t e t . V é g i g t e k i n t v e a r a d i c a l i s m ű t ét u t á n a l k o ­

t o t t o p e r a t i ó s ü r e g s z o k á s o s k e z e l é s e é s g y ó g y u l á s a s o r á n

v é g b e m e n ő f o l y a m a t o k r a , t a l á l t u n k e g y e s t á m p o n t o k a t, m e l y e k

e z t i n d o k o l t t á t e t t é k .

M ű t é t u t á n a z ü r e g f a l a i n m i n d e n ü t t , h o l h á m t ó l f o sz ­

t o t t t e r ü l e t v a n , s a r j k é p z ő d é s f o l y a m a t a i n d u l m e g , m e l y

p á r n a s z e r ű l e g b e v o n j a a z e g é s z f e l s z í n t . E z a z e l s ő p h a s i s a

a g y ó g y u l á s i f o l y a m a t n a k ; e z t k ö v e t i a m á s o d i k s z a k, a

v i s s z a f e j l ő d é s s t á d i u m a , m i d ő n a s a r j s z ö v e t k ö t ő s z öv e t t é

a l a k u l é s z s u g o r o d i k .

E g y i d e j ű l e g a h á m m a l f e d e t t s z é l e k r ő l k e d v e z ő f e l t ét e l e k

m e l l e t t m i n d e n i r á n y b ó l m e g i n d u l a h á m t o v a k ú s z á s á ra v a l ó

t ö r e k v é s . E z a h á m o s o d á s i f o l y a m a t n i n c s e n e g y i k v ag y

m á s i k s z a k h o z k ö t v e , m e r t ú g y a r e a c t i o , a b u r j á n z ás s z a k á ­

b a n , m i n t a m á s o d i k , a v i s s z a f e j l ő d é s s z a k á b a n , b e kö v e t k e z -

h e t i k , h a a k ö r ü l m é n y e k a z t e l ő s e g í t i k .

E f o l y a m a t o k e g y e s s z a k a i k o r á n t s e m m u t a t n a k e g y f o rm a

l e f o l y á s t , t a r t a m u k n a g y o n k ü l ö n b ö z ő , b e f o l y á s o l j á k e z t k ü ­

l ö n f é l e t é n y e z ő k é s k ö r ü l m é n y e k .

A r e a c t i o f ü g g a b e t e g á l t a l á n o s á l l a p o t á t ó l , a b e te g

k o r á t ó l ; g y e r m e k e k e n á l t a l á b a n é l é n k e b b a s a r j k é p z őd é s .

S z e r e p e t j á t s z i k b i z o n y o s e g y é n i h a j l a n d ó s á g , f ü g g a f ü l b a j ­

b a n s z e r e p l ő k ó r o k o z ó c s í r á k m i n é m ü s é g é t ő l , s ú l y o s i n f e c t i ó k

h o s s z a s r e a c t i ó s i d ő t t a r t a n a k f e n n , b u j a s a r j a d z á ss a l .

A r e a c t i ó s s z a k o t m e g h o s s z a b b í t j a a m ű t é t h i á n y o s

k i v i t e l e , h a n e m t á v o l í t u n k e l m i n d e n k ó r o s r é s z t . H a a

m ű t é t u t á n a z ü r e g e t n e m t a k a r í t j u k k i g o n d o s a n , v és é s i s z i ­

l á n k o k , c s o n t f o r g á c s o k m a r a d n a k v i s s z a , e z e k i d e g e n t e s t k é n t

s z e r e p e l n e k é s k ö r ü l ö t t ü k f e l t ű n ő e n f e l s z ö k ő s a r j a ka t t a l á l u n k

b ő s e c r e t i ó v a l .

U g y a n e z t t a p a s z t a l j u k , h a a z u t ó k e z e l é s a l k a l m á v a l

h a s z n á l t g a z e c s í k s z á l a i b e á g y a z ó d n a k a l á g y s a r j a kb a .

T a p a s z t a l a t s z e r i n t f e l t ű n ő e n m e g h o s s z a b b í t j a a r e ac t i ó s

s z a k o t a f e s z e s , s z o r o s t a m p o n a d e . E z a k é t u t o l s ó t a p a s z ­

t a l a t i t é n y s z o l g á l t a t t a a z e l s ő t á m p o n t o t a l á g y gu m m i b a l -

l o n n a l v a l ó k í s é r l e t e z é s r e . A t ö m é s r e h a s z n á l t g a z en e k , l e g y e n

a z b á r s z e g e t t s z é l ű g a z e i s , k i s e b b f o s z l á n y a i a se c e r n á l ó

v é r z é k e n y ü r e g f a l a i n k ö n n y e n e l k e r ü l h e t i k f i g y e l m ün k e t , h a

m é g o l y g o n d o s a n ü g y e l ü n k i s r á j u k ; s a t a m p o n á i á s , h a

n e m i s v é g e z z ü k t ú l s z o r o s a n , m e c h a n i c e i z g a t j a , f e ls z á n t j a ,

m e g v é r z i a l a z a s a r j f e l ü l e t e t .

A t a m p o n á i á s t e l j e s e l h a g y á s á v a l v é g z e t t k í s é r l e t e k e g y ­

á l t a l á b a n n e m v e z e t t e k k i e l é g í t ő e r e d m é n y r e ; h a b á r e g y e s

k i v é t e l e s e s e t e k b e n l á t t u n k i s e l é g j ó l m e g t a r t o t t ü r e g e k e t ,

d e a m ű t é t é s u t ó k e z e l é s v é g c z é l j á t , h o g y n a g y j á b a n s i m a ­

440 O R V OS I H E T I L A P 1922. 46. sz.

f a l ú , t a s a k n é l k ü l i , a z o p e r a t i o á l t a l f o r m á l t a l a k o t m e g t a r t ó

ü r e g e t k a p j u n k , i l y m ó d o n b i z t o s í t v a n e m l á t t u k .

A b b ó l a f e l t e v é s b ő l i n d u l t u n k k i , h o g y a p u h a g u m m i-

b a l l o n e g y e n l e t e s s i m a n y o m á s a i z g a l o m n é l k ü l t a r t ja f é k e n

a s a r j a k n a k z a b o l á t l a n f e l b u r j á n z á s á t .

A m á s i k s z e m p o n t , m e l y a b a l l o n a l k a l m a z á s a m e l l e t t

s z ó l t , a b e h á m o s o d á s k ö r ü l i t a p a s z t a l a t o k r a v o n a t k oz i k . A

h á m t o v a k ú s z á s á n a k m e g i n d u l á s a k o r a z t t a p a s z t a l j u k , h o g y a

h á m , m i n t e g y s i m a l a p r a ö n t ö t t f o l y a d é k , l a s s a n n yo m u l

e l ő r e m i n d a d d i g , m í g v a l a m e l y e g y e n e t l e n s é g b e , s á n cz b a n e m

ü t k ö z i k , a h o l m e g a k a d s v e s z t e g m a r a d m i n d a d d i g , mí g a z

a k a d á l y e l n e m t á v o l í t t a t i k . A b a l l o n e g y e n l e t e s n yo m á s a

á l t a l a l k o t o t t s i m a , b á r s o n y o s f e l ü l e t , f e l t é t l e n ke d v e z ő b b a l a ­

p o t f o g n y ú j t a n i a h á m t o v a t e r j e d é s é r e , m i n t a t a m po n n y o ­

m á s á t ó l f e l b a r á z d á l t h e p e h u p á s f e l s z í n . A k e z d e t b e n l e h e l e t ­

s z e r ű h á m b e v o n a t o t a b a l l o n n a l m e g ó v j u k , m í g a t a m po n

é r i n t é s é v e l k ö n n y e n l e h o r z s o l j u k . D e n e m c s a k a s i m a f e l ü l e t

n y ú j t k e d v e z ő f e l t é t e l t a b e h á m o s o d á s r a , h a n e m e l ő se g í t ő

h a t á s s a l l e s z a z a k ö r ü l m é n y i s , h o g y a s a r j p á r n a fe l s z í n e a

h á m o s k ö r n y e z e t t e l e g y s z i n t r e e m e l k e d i k , s e m s á n c zk é p z ő d é s

n e m á l l j a a z ú t j á t a h á m t o v a t e r j e d é s é n e k , s e m z ö k ke n é s

n e m h á t r á l t a t j a t o v a k ú s z á s á t . T e h á t k é t f ő c z é l t s z ol g á l a b a l ­

l o n n a l v a l ó u t ó k e z e l é s . E l s ő s o r b a n a g a z e - z e l t a m p on á l á s

o k o z t a f o l y t o n o s m e c h a n i k a i i z g a l o m n a k k i r e k e s z t é s e á l t a l a

r e a c t i ó s s z a k n a k e z ú t o n v a l ó m e g h o s s z a b b í t á s á t k i kü s z ö ­

b ö l j ü k , a n é l k ü l a z o n b a n , m i n t a z t a t a m p o n n é l k ü l i u t ó k e ­

z e l é s k o r l á t j u k , h o g y a s a r j a k k o r l á t n é l k ü l i b u r j á n z á s á n a k

s z a b a d t e r e t e n g e d n é n k .

A b a l l o n e g y e n l e t e s , s i m a n y o m á s a a s a r j a k a t e g y s zí n ­

v o n a l b a n t a r t j a ú g y , h o g y e z e k c s a k a d d i g e m e l k e d n ek a

b a l l o n o z á s t a r t a m a a l a t t , m í g a p l a s t i k a i l e b e n y e k h á m m a l

b o r í t o t t f e l s z í n é t e l n e m é r i k . V a g y i s e l é r j ü k m á s od i k c z é -

1 u n k á t , h o g y a l e h e t ő g y o r s b e h á m o s o d á s r a a k e d v e ző e l ő ­

f e l t é t e l e k e t m e g a d j u k .

R e n d k í v ü l f o n t o s e l ő n y t l á t o k a b b a n i s , h o g y , h a

T h i e r s c h - f é l e t r a n s p l a n t a t i ó s l e b e n y e k e t h e l y e z ü n k b e , e z e k e t

a b a l l o n s e g í t s é g é v e l a s i m a a l a p r a j ó l o d a f e k t e t h et j ü k , m í g a z

e l t á v o l í t á s k o r n e m t é p j ü k l e a l e b e n y e k e t a z a l a p r ól , m i n t e z

a g a z e - t a m p o n e l t á v o l í t á s a a l k a l m á v a l t ú l k ö n n y e n me g t ö r ­

t é n h e t i k .

M é g e g y n e m k i c s i n y e l h e t ő h a r m a d i k c z é l t i s s z o l g á l,

é s e z a k e z e l é s f á j d a l m a s v o l t á n a k e n y h í t é s e . A b a ll o n b e ­

v e z e t é s e s e m m i n é v e n n e v e z e n d ő f á j d a l m a t a b e t e g n e k n e m

o k o z , H a a b e t e g f á j d a l m a t j e l e z , a k k o r e z a f e l f ú vá s t ú l e r ő s

v o l t á r a m u t a t , s k e v é s l e v e g ő k i b o c s á t á s á v a l r ö g t ö n m e g ­

s z ű n i k . H o g y m i t j e l e n t e z , a z t a b e t e g é v e l e g y ü t t ér z ő o r v o s ,

d e e l s ő s o r b a n a b e t e g t u d j a k e l l ő e n m é l t á n y o l n i .

A k i i d e g e s , t ú l é r z é k e n y b e t e g e k s o r o z a t á t t a m p o n á lá s -

s a l v é g i g k e z e l t e , a k i r a k o n c z á t l a n g y e r m e k e k k e z e lé s é t v é g i g ­

s z e n v e d t e , a z e l ő t t e z a z e l ő n y n a g y o n s ú l y o s a n f o g a l a t b a n

n y o m n i .

É l é n k e m l é k e m b e n v a n e g y k i s l e á n y p a t i e n s e m , k i n e gy

é v l e f o r g á s a a l a t t m i n d k é t o l d a l t r a d i c a l i s m ű t é t e t k e l l e t t v é ­

g e z n i . A z e l s ő m ű t é t u t ó k e z e l é s e t a m p o n á l á s s a l t ö r té n t , s k é t

é s f é l h ó n a p o n á t m i n d e n k ö t é s v á l t á s k o r v a l ó s á g o s cs a t á k a t

k e l l e t t v í v n i , m í g a m á s o d i k m ű t é t u t á n a b a l l o n n a l v a l ó

k e z e l é s m i n d e n i n c i d e n s n é l k ü l j á t s z v a s i k e r ü l t .

A z e l j á r á s a k ö v e t k e z ő : A l e g e a r t i s v é g z e t t r a d i c al i s

m ű t é t u t á n a d o b ü r e g e t g o n d o s a n k i t a k a r í t j u k m i n d e n k ó r o s ­

n a k l á t s z ó r é s z l e t t ő l , k ü l ö n ö s f i g y e l e m m e l a h y p o t ym p a n o n b a n

e l ő s z e r e t e t t e l m e g l a p u l ó c s o n t s z i l á n k o k r a i s . A s a rj a k a t l e h e ­

t ő l e g e l t á v o l í t j u k , k i v é v e a p e l v i s f e n e s t r a e o v á l is b a n e l ­

h e l y e z k e d ő k e t , m e r t e z t a t e r ü l e t e t n o l i m e t a n g e r én e k t a r t ­

j u k , a n n a k d a c z á r a , h o g y e z á l t a l a s í r n a é s g y o r s gy ó g y u l á s

t a l á n k é s e d e l m e t s z e n v e d i s .

E l e i n t e a K ö r n e r - h a l l ó j á r a t - p l a s t i k á t a l k a l m a z t u k , m í g k é t

e s e t b e n p e r i c h o n d r i t i s n e m á l l o t t b e . I g a z , h o g y e ze k b e n a z

e s e t e k b e n k i f e j e z e t t p y o c y a n e u s - i n f e c t i o á l l o t t f e nn , m é g i s n e m

s z a b a d u l h a t t u n k a z o n a g g o d a l o m t ó l , v á j j o n n e m a l e be n y n e k

a b a l l o n n y o m á s a f o l y t á n t ú l s á g o s é l e s s z ö g b e n m e g ha j l á s a

o k o z o t t - e t á p l á l k o z á s i z a v a r t , m e l y a z i n f e c t i o l e he t ő s é g é t e l ő ­

s e g í t e t t e .

Ú g y . h o g y e z e n t ú l a S t a c k e - f é l e a l s ó l e b e n y - p l a s t i k át

a l k a l m a z t u k , h o l e f a j t a h a t á s a a b a l l o n n a k n e m á l lh a t e l ő .

A z a l s ó l e b e n y t , a m e n n y i b e n s z ü k s é g e s , k i s s é m e g v é ko ­

n y í t j u k , ú g y s z i n t é n a f e l s ő l á g y h a l l ó j á r a t f a l e s e tl e g v a s k o s n a k

l á t s z ó k ö t ő s z ö v e t é b ő l e g y é k a l a k ú k i m e t s z é s t v é g z ü nk , h o g y

a s z é l e k l e h e t ő l e g n a g y o b b z ö k k e n é s n é l k ü l s i m u l j a na k a

c s o n t ü r e g f a l á h o z . A c s ú c s t á j o n a s t e r n o c l e i d o m a s t oi d e u s i n á ­

n a k c z a f a t a i t o l l ó v a l e l t á v o l í t j u k , v a r r a t u t á n a z ü r e g e t v i o f o r m -

g a z e - z e l t a m p o n á l j u k .

N e g y e d n a p o n e l t á v o l í t j u k a f o n a l a k a t a r e t r o a u r i c u la r i s

v a r r a t b ó l , ö t ö d i k n a p o n e l t á v o l í t j u k a t a m p o n t s a lk a l m a z z u k

a z e l s ő b a l l o n t .

A d o b ü r e g b e k i s l a z a g a z e d a r a b k á t h e l y e z ü n k , m o s t az

e l ő z e t e s e n k i f ő z ö t t b a l l o n t g l y c e r i n n e l b e v o n j u k — a z e l ő b b

h a s z n á l t v a s e l i n k é s z í t m é n y e k u g y a n i s a g u m m i a n y a g o t m á l -

l é k o n y r r y á t e t t é k — é s k é t r é t h a j t v a c s i p e s z s e g é l yé v e l b e ­

v e z e t j ü k a z ü r e g b e . E g y s e g é d a b a l l o n g u m m i c s ö v é t R e c o r d -

f e c s k e n d ő r e h ú z z a , e n n e k s e g é l y é v e l a z t ó v a t o s a n f el f ú j j a ,

m i g a k ö r t e a l a k ú b a l l o n n y a k i r é s z e a h a l l ó j á r a t n yí l á s á t

k ö n n y e d é n , l a z á n k i t ö l t i . E k k o r r ö v i d p i n c e - s z e l a g u m m i -

c s ö v e t l e f o g j u k . A p i n c e - t a l á p á r n á z v a , k ö t é s t a l k al m a z u n k .

M á s n a p a b a l l o n t ' e l t á v o l í t j u k s a z ü r e g e t , a m e n n y ib e n

t ö b b s e c r e t i o m u t a t k o z i k , g y e n g e s ó o l d a t t a l , v a g y hy d r o g e n -

h y p e r o x y d - o l d a t t a l k i f e c s k e n d e z z ü k .

L e g t ö b b s z ö r m i n d j á r t u t á n a a l k a l m a z z u k a m á s o d i k

b a l l o n t ; a h o l b ő s e c r e t i o j e l e n t k e z e t t , e g y n a p i sz ü n e t e t t a r ­

t u n k s c s a k a h a l l ó j á r a t n y í l á s á b a v e z e t ü n k g a z e - d ra i n t .

H a n g s ú l y o z n o m k e l l , h o g y i l y m ó d o n e l j á r v a , m é g

b ő v e b b s e c r e t i o m e l l e t t s e m t a p a s z t a l t u n k s o h a a b al l o n o k o z t a

r e t e n t i o f o l y t á n v a l a m e l y e s k e l l e m e t l e n s é g e t , j e l e nt é k t e l e n ,

n é h á n y t i z e d i g m e n ő h ő e m e l k e d é s t n e m s z á m í t v a .

A b a l l o n n a k 6 — 8 í z b e n n a p o n k é n t , s z ü k s é g s z e r i n t m ás o d ­

n a p o n k é n t v a l ó a l k a l m a z á s a u t á n j ó l k i f o r m á l t , s í m af a l ú ü r e ­

g e t k a p u n k , h o l i t t - o t t a s z é l e k r ő l m á r a h á m o s o d á s m e g ­

i n d u l á s á t s e j t h e t j ü k . E z e n t ú l a z ü r e g e t t e l j e s e n s za b a d o n

h a g y j u k s t é n y k e d é s ü n k a b b ó l á l l , h o g y a z ü r e g e t — h a

v á l a d é k m u t a t k o z i k — e n y h é n k i ö b l í t j ü k ; a z s e n g e h ám ­

b e v o n á s r a t e k i n t e t t e l , s o h a s e m t ö r ü l j ü k k i s u t á n a b ó r - v a g y

v i o f o r m p o r r a l v é k o n y a n b e h i n t j ü k .

S i m a l e f o l y á s ú e s e t e k b e n — a m e l y e k b e n z a v a r ó m e l l ék -

k ö r ü l m é n y e k f ő l e g a d o b ü r e g r é s z é r ő l n e m j á t s z o t t a k k ö z r e ,

n e m o d á z t á k e l a g y ó g y u l á s t — b e h á m o s o d o t t s z á r a z ür e g e t

k a p t u n k 3 — 4 h é t e l t e l t e u t á n , ú g y h o g y a t u l a j d o n k ép p e n i

k e z e l é s 2 — 3 h é t a l a t t b e f e j e z é s t n y e r t .

A p e r s i s t á l ó d o b ü r e g i f o l y a m a t o k k ö z ü l l e g t ö b b s z ö r a

h y p o t y m p a n o n s e j t j e i b e b e f é s z k e l ő d ö t t , l o b o s g ó c z o k-

k a l v o l t b a j u n k ; t ö b b s z ö r a t u b a f e l ő l i s e c r e t i o , a p e l v i s

f o r a m i n i s o v a l i s k ö r ü l s z é k e l ő l o b o s s a r j a d z á s , h á ro m - n é g y

^ e s e t b e n a h o r i z o n t a l i s í v j á r a t c s o n t o s t o k j á n a k m eg b e t e g e d e t t

v o l t a o d á z t a e l a g y ó g y u l á s t . I l y e n e s e t e k b e n a z i tt - o t t , a

d o b ü r e g t á j á n f e l s z ö k ő s a r j a k a t c s í p ő v e l t á v o l í t o t tu k e l .

T ö b b s z ö r l á t t u k i l y e n k o r , h o g y a m á r a l i g v á l a d é k o s,

v a g y s z á r a z , b e h á m o s o d o t t n a k l á t s z ó , j ó l k i f o r m á l ó do t t h á t u l s ó

o p e r a t i ó s ü r e g f a l a i , a r e a c t i ó s s z a k m e g n y ú l á s a f ol y t á n u t ó ­

l a g m e g p ü f f e d v e , a z ü r e g e t c o n c e n t r i k u s a n m e g s z ű k í te t t é k .

A m e n n y i b e n a z á t m e n e t m e g t a r t ó d o t t , m i n d e n k o r a z t

l á t t u k , h o g y a z s u g o r o d á s b e f e j e z t e k o r a z ü r e g e k e re d e t i s z é p

a l a k j u k a t v i s s z a n y e r t é k .

H a a z á t m e n e t v e s z é l y e z t e t v e l á t s z o t t , a z á t m e n e t e t v e s z é ­

l y e z t e t ő s a r j a k a t c s í p ő v e l e l t á v o l í t v a , j ó v é g e r e d mé n y t k a p t u n k .

E g y s o r á b a n a z e s e t e k n e k T h i e r s c h - t r a n s p l a n t a t i ó t

a l k a l m a z t u n k a t i z e d i k n a p k ö r ü l , m i d ő n m á r v é k o n y s a r j ­

p á r n a f e d t e a c s o n t f e l s z í n t ; a l e b e n y e k k e v é s k i v é te l l e l m e g ­

t a p a d t a k s a b e h á m o s o d á s i f o l y a m a t f e l t ű n ő e n m e g r ö vi d ü l t .

A b a i l o n k e z e l é s s e l t e t t k í s é r l e t e i n k s o r á n k é t r e c id i v á l ó

m a s t o i d i t i s e s e t é v e l t a l á l k o z t u n k , m e l y e k s i p o l y j á ra t v i s s z a ­

m a r a d á s á v a l z a j l o t t a k l e .

U t ó m ü t é t a l k a l m á v a l ú g y j á r t u n k e l , h o g y a z é p d o b ­

ü r e g k o n z e r v á l á s a m e l l e t t a h á t u l s ó c s o n t o s h a l l ó j ár a t f a l a t

e l t á v o l í t o t t u k s a l á g y h a l l ó j á r a t b ó l f o r m á l t p l a s t i k á v a l é p p

o l y m ó d o n v é g e z t ü k a z u t ó k e z e l é s t , m i n t v a l a m e l y r ad i c a l i s

ü r e g n é l b a l l o n s e g é l y é v e l .

1922. 46. sz. ORVOS I H E T I L A P 441

A f e l t ű n ő g y o r s é s j ó e r e d m é n y e k a t ö k é l e t e s e n b e h ám o -

s o d o t t ü r e g g e l a r r a v e z e t t e k , «h o g y a c u t f e l v é s é s k o r e l e v e í g y

j á r j u n k e l .

A z ü r e g e t n e s a r j a k k a l k i t e l ő d é s ú t j á n g y ó g y í t s u k , h a n e m

é p p ú g y , m i n t a r a d i c a l i s m ű t é t a l k a l m á v a l , b e h á m o so d á s s a l .

Ú j a b b a n e g é s z s o r á b a n a z e s e t e k n e k e z e l v s z e r i n t

v é g e z t ü k a m ű t é t e k e t h e v e n y c s e c s n y ú l v á n y - g y u l a d á s ok a l k a l ­

m á v a l .

A b ő r m e t s z é s t n e m a Schwartze á l t a l a n n a k i d e j é n e l ő í r t

e g y c m . - n y i t á v o l s á g b a n a k a g y l ó i n s e r t i ó j á t ó l , h a ne m m i n t e z t

r a d i c a l i s m ű t é t k o r s z o k t u k , a z i n s e r t i ó b a n v é g e z t ü k. í g y k a p ­

j u k a l e g j o b b á t t e k i n t é s t , í g y f é r ü n k h o z z á l e g j o b ba n a h a l l ó ­

j á r a t h á t u l s ó , s z ü k s é g e s e t é n a f e l s ő f a l á h o z .

E l s ő f e l t é t e l e t e r m é s z e t e s e n a m ű t é t i l y m ó d o n v é g ez ­

t e t é s é n e k a z , h o g y a c s e c s n y ú l v á n y ü r e g r e n d s z e r é t te l j e s e n

k i t a k a r í t s u k , a m i k ü l ö n b e n n é z e t e m s z e r i n t a m ú g y is e l e n ­

g e d h e t e t l e n k e l l é k e a z o p e r a t i o r a t i o n a l i s k i v i t e l én e k .

E g y e n e s e n v e s z e d e l m e s n e k t a l á l o m a n n a k a t é t e l n e k fe l ­

á l l í t á s á t , m i n t e z t Lange t e s z i , m i d ő n a z a n t r o t o m i a u t ó k e z e ­

l é s é t t á r g y a l v a a z t m o n d j a , h o g y a s a r j a d z á s r a é s a c s o n t ­

k é p z ő d é s r e f o n t o s a l o b o s o d á s t o v á b b f e n n á l l á s a . A zo n

e l j á r á s o k , m e l y e k a l o b o s o d á s g y o r s l e z a j l á s á t e r e dm é n y e z i k

— m ű t é t t ú l g o n d o s k i v i t e l e , n a g y ü r e g a l k o t á s a , a fa l a k

s z o r g o s l e t a k a r í t á s a é s s i m í t á s a — , g á t l ó l a g b e f o l yá s o l j á k a

g y ó g y u l á s t . H i v a t k o z i k a r r a a t a p a s z t a l a t r a , a m i t m á s o k i s

i g a z o l n á n a k , h o g y s z á n d é k o s a n , a v a g y v é l e t l e n ü l b e nt h a g y o t t

m e g b e t e g e d e t t c s o n t r é s z e k m e l l e t t a s a r j a d z á s é l é n k s a g y ó ­

g y u l á s j ó l e f o l y á s ú .

N e m t e k i n t v e , h o g y a z e s e t b e n , h a n e m s a r j a d z á s s a l i p a r ­

k o d u n k a z ü r e g e t k i t ö l t e n i — m i n t a h o g y e m ű t é t i mó d n á l

e l j á r u n k — , n i n c s i s s z ü k s é g , h o g y i l y e n v e s z e d e l m es ú t o n

a k a r j u k p r o p a g á l n i a s a r j k é p z ő d é s t : h á n y s z o r t a p a sz t a l j u k ,

h o g y a z a n t r o t o m i á n a k n a g y j á b a n e l v é g z é s e u t á n l á t sz ó l a g o ­

s a n é p n e k , a v a g y c s a k v é r b ő n e k t e t s z ő e l h a t á r o l ó d á st t a l á ­

l u n k , m í g s z o r g o s k u t a t á s s a l e g y i k v a g y m á s i k i r á n yb a n a l i g

f e l l e l h e t ő j á r a t m e n t é n r e j t e t t , n e m r i t k á n a d u r a , a s i n u s

k ö z v e t l e n k ö z e l é b e f é r k ő z ö t t g ó c z o k r a a k a d u n k .

N e m c s a k a t e g m e n é s a s i n u s i r á n y á b a n v a l ó s z o r g o s

k i t a k a r í t á s f o n t o s , h a n e m á l l e z — a m i t r e n d e s e n ke v é s s é

s z o k t a k f i g y e l e m b e v e n n i — a z a n t r u m e l ő t t i , a z a d it u s

k ö r ü l i s s z ü k s é g e s e t é n a z y g o m a t i c u s - g y ö k i p n e u m a ti k u s ü r e ­

g e k r e i s .

A z t t a p a s z t a l t u k u g y a n i s , h o g y v a l a h á n y s z o r a z a n t ru m

t á j á r a v e z e t ő s i p o l y v i s s z a m a r a d á s á v a l t e l ő d ö t t k i a z o p e r a t i ó s

ü r e g , r e n d s z e r i n t a z a d i t u s k ö r ü l i t á j é k o n b u k k a n t u n k a z u t ó -

m ű t é t a l k a l m á v a l é r d e s , k ó r o s c s o n t r a .

I l y m ó d o n s z o r g o s a n k i t a k a r í t v a a z ü r e g e t , e l t á v o l ít j u k

a h á t u l s ó h a l l ó j á r a t f a l á t , é p p ú g y , m i n t á z r a d i c a li s m ű t é t k o r

s z o k á s , l e j t ő s l e v é s é s s e l , c s a k h o g y n e m a h o r i z o n t al i s í v j á r a t

s z i n t j é t v e s s z ü k i r á n y a d ó u l , h a n e m a h á t u l s ó é s f e ls ő f a l

t a l á l k o z á s á n á l m e g h a g y o t t v é k o n y h i d a c s k á t .

A t t ó l , h o g y a z a d i t u s k ö r ü l i k i s c e l l u l á k e l t á v o l í tá s á v a l

a d o b ü r e g h á t u l s ó f e l s ő s z ö g l e t é t f e l t á r j u k , a h a l lá s r a s e m m i ­

n e m ű h á t r á n y t n e m t a p a s z t a l t u n k .

F o n t o s , h o g y a h á t u l s ó h a l l ó j á r a t f a l l e v é s é s e k o r a rr a

ü g y e l j ü n k , h o g y a z t k e l l ő m é r t é k b e n v é g e z z ü k , n e h o gy a d o b ­

h á r t y a s z i n t j e t ú l m é l y e n á l l j o n a l a t t a .

í g y e l k é s z í t v e a z ü r e g e t , é p p e n ú g y j á r u n k e l , m i n th a

r a d i c a l i s m ű t é t i ü r e g g e l á l l a n á n k s z e m b e n . H a l l ó j á ra t - p l a s t i k á t

v é g z ü n k s b a l l o n n a l u t ó k e z e l j ü k . C s a k h o g y a b e v a r r ás s a l r e n d ­

s z e r i n t n é h á n y n a p o t v á r u n k , m í g a l o b o s t ü n e t e k m eg c s i l l a ­

p o d t a k a d o b ü r e g b e n é s a l á g y r é s z e k b e n . A l á g y r é s z ek e r ő ­

s e b b g y u l a d á s a e s e t é n , v a g y m é l y g ö d r ö s j á r a t o k j e le n l é t é b e n

— e z e k k i t e l ő d é s é t b e v á r v á n — a p l a s t i k á t i s u t ó b b v é g e z z ü k ,

é p p ú g y , m i n t e z t a r a d i c a l i s m ű t é t e k a l k a l m á v a l h as o n l ó

k ö r ü l m é n y e k k ö z ö t t s z o k t u k .

S z ö v ő d m é n y e s e s e t e k b e n i s é p p ú g y j á r h a t u n k e l , m i nt

e z r a d i c a l i s m ű t é t e t k ö v e t ő l e g s z o k á s .

T e l j e s e n h a s o n l ó e l j á r á s t a j á n l o t t m á r — m i n t e z t ut ó b b

a z i r o d a l o m b a n l a p o z g a t v a l á t t a m — Winkler a n é m e t o t o -

l o g i a i t á r s a s á g 1 9 0 4 . é v i b e r l i n i n a g y g y ű l é s é n . E l tá v o l í t j a a

h á t u l s ó h a l l ó j á r a t f a l a t s c s a k a z a d i t u s n á l t a r t m eg a d o b ­

h á r t y a k ö z e l é b e n e g y v é k o n y l é c z e t . S t a c k e - f é l e h a ll ó j á r a t -

p l a s t i k á t v é g e z é s v a r r a t o t a l k a l m a z . A z e l é r t j ó ko z m e t i k a i

e r e d m é n y t h a n g o z t a t j a . E l j á r á s a , ú g y l á t s z i k , v i s s zh a n g r a n e m

t a l á l t , l e g a l á b b n y o m á t a z i r o d a l o m b a n n e m l e l j ü k , c s a k

Lange e m l í t i m e g m e l l é k e s e n , m i n t o l y a n m ó d o t , m e l y f ö l ö­

s e n k o m p l i k á l j a a m ű t é t e t é s u t ó k e z e l é s t .

E s e t e i n k b e n a k o z n i e t i k a i e r e d m é n y e k k i f o g á s t a l a n o k;

u g y a n o l y a n v o n a l a s h e g é t k a p t u n k , m i n t a z t r a d i c a l is m ű ­

t é t e k u t á n l á t j u k , m i n d e n t o r z í t ó b e s ü p p e d é s n é l k ü l.

F o n t o s n a k t a r t o m e z t a z e l j á r á s i m ó d o t a z e s e t e k b iz o ­

n y o s h á n y a d á b a n t a p a s z t a l h a t ó ú g y n e v e z e t t r o s s z s e bg y ó g y u ­

l á s i r á n y á b a n i s .

N e m r i t k á n t a p a s z t a l h a t j u k g y e r m e k e k e n , e x s u d a t i v di a ­

t h e s i s m e l l e t t , l y m p h á s , v é r s z e g é n y e g y é n e k e n , d e so k s z o r

l á t s z ó l a g j ó c o n s t i t u t i o m e l l e t t i s , h o g y a s a r j k é pz ő d é s

s e h o g y s e m a k a r m e g i n d u l n i , b i z o n y o s f o k o n m e g á l l a p od i k s

h e t e k e n á t e g y s z í n b e n m a r a d ; m i n d e n s e r k e n t ő i g y e ke z e t ü n k

k á r b a v é s z , v é g ü l m é l y g ö d r ö k k é p z ő d n e k , f i s t u l á k , p e r s i s ­

t e n s r e t r o a u r i c u l a r i s n y í l á s m a r a d n a k v i s s z a .

E z e l j á r á s s a l a h i á n y o s s a r j k é p z ő d é s o k o z t a h á t r á n yo k

n e m j u t n a k s z e r e p h e z , s ő t a r e n y h e , d e e g é s z s é g e s sa r j a d z á s

m é g e l ő n y t i s l á t s z i k b i z t o s í t a n i , a h á m o s o d á s r a s t r a n s p l a n -

t a t i ó r a a l k a l m a s v i s z o n y o k a t t e r e m t .

F o n t o s n a k t a r t o m e z t a z e l j á r á s t a z ú g y n e v e z e t t r e ci -

d i v á l ó m a s t o i d i t i s s z e m p o n t j á b ó l i s . N e m r i t k á n t a pa s z t a l h a t ó ,

h o g y e s e t l e g é v e k s o r á n á t g y ó g y u l t a n t r o t o m i á s ü r eg e k

h e l y é n ú j a b b k ö z é p f ü l g e n y e d é s k a p c s á n ú j b ó l l o b o s o dá s é s

t á l y o g k é p z ő d é s á l l b e .

T ö b b e n , i g y Wolf, Frey, Bondi, Lange f o g l a l k o z t a k

ú j a b b a n e k é r d é s s e l s v i z s g á l a t a i k s o r á n a r r a a m e gi s m e r é s r e

j u t o t t a k , h o g y a s a r j a d z á s s a l k i t e l ő d ö t t o p e r a t i ó s c s o n t h i á n y

p ó t l á s a k o r á n t s e m o l y t ö k é l e t e s , m i n t a z t e l e i n t e Schwartze, Politzer h i t t e . A z ü r e g e t n e m ú j o n n a n k é p z ő d ö t t c s o n t á l l o ­

m á n y v a g y t ö m ö t t k ö t ő s z ö v e t t ö l t i k i , h a n e m r e n d s z er i n t a

t ö b b - k e v e s e b b c s o n t k é p z ő d é s c s a k a c o r t i c a l i s r é s z en k ö v e t ­

k e z i k b e , m í g a m é l y b e n a f a l a k a t b e v o n ó k ö t ő s z ö v e t r é t e g é n

b e l ü l c y s t á k , t ö b b s z ö r a d o b ü r e g g e l k ö z l e k e d ő ü r e g ek f o g ­

l a l n a k h e l y e t .

A z o p e r a t i ó s ü r e g e k i l y e n t ö k é l e t l e n k i t e l ő d é s m e l le t t a

d o b ü r e g b e n b e á l l o t t ú j a b b g y u l a d á s e s e t é n k e v é s e l le n á l l á s t

t a n ú s í t a n a k s ú j a b b i n f e c t i ó r a h a j l a m o s a k .

H a í g y a z o p e r a t i ó s c s o n t d e f e c t u s n a k s a r j a d z á s ú t j án

v a l ó J d t e l ő d é s é t m e l l ő z z ü k , a r e c i d i v á l ó m a s t o i d i t is k é r d é s é t

t á r g y t a l a n n á t e s s z ü k .

K é t e s e t b e n v o l t a l k a l m u n k a z e z e n a m ó d o n o p e r á l t

b e t e g e n a t e l j e s g y ó g y u l á s u t á n h o s s z a b b i d ő m ú l v a h e v e n y

k ö z é p f ü l g y u l a d á s t é s z l e l h e t n i . M i n d k é t e s e t b e n a d ob h á r t y a

m ö g ö t t é s f ö l ö t t , a z a d i t u s é s a n t r u m t á j á n a k m e g f ei e l ő l e g

k i s o e d e m á s d u z z a n a t t á m a d t , m e l y e t p a r a c e n t e s i s - t üv e l f e l ­

h a s í t o t t u n k s a z n é h á n y n a p a l a t t t e l j e s e n l e l o h a d t. A z ü r e g

f a l a i n e g y e b ü t t l o b o s e l v á l t o z á s t n e m t a p a s z t a l t u n k.

E g é s z s o r o z a t á v a l t a l á l k o z u n k a d o l g o z a t o k n a k , m e l ye k

a Schwartze á l t a l e r e d e t i l e g e l ő í r t m ű t é t e l n e k é s u t ó k e z e l é s n ek

t o b b é - k e v é s b b é é s z s z e r ű m ó d o s í t á s á v a l f o g l a l k o z n a k .

E z e k a z e l j á r á s o k m i n d a r r a t ö r e k e d n e k , h o g y a g y ó gy u l á s

t a r t a m á t m e g r ö v i d í t s é k , a r o s s z s e b g y ó g y u l á s t e l h á rí t s á k é s

l e h e t ő l e g s i m a , k e v é s s é b e s ü p p e d t h e g e t l é t e s í t s e n ek .

T a p a s z t a l a t a i n k a l a p j á n a z a m e g g y ő z ő d é s e m , h o g y e z

a z e l j á r á s a m e g o l d á s a e h i á n y o s s á g o k k i k ü s z ö b ö l é s én e k .

E z e k a m ű t é t i ü r e g e k a b a l l o n n a l v a l ó u t ó k e z e l é s r e s

T h i e r s c h - f é l e t r a n s p l a n t a t i ó r a k ü l ö n ö s e n a l k a l m a s a k, m e r t i t t

a d o b ü r e g r é s z é r ő l z a v a r ó m o m e n t u m o k r e n d e s e n n e m ál l a ­

n a k f e n n .

A k o z m e t i k a i e r e d m é n y k i f o g á s t a l a n . A r o s s z s e b g y ó ­

g y u l á s h á t r á n y a , a m e n n y i b e n e z f ő l e g a r e n y h e s a r jk é p z ő -

d é s r e v o n a t k o z i k , e l i m i n á l ó d i k , a g y ó g y t a r t a m a e q u iv a l e n s a

b e s a r j a s z t á s s a l e l é r h e t ő j ó e r e d m é n y e k k e l .

A r e c i d i v á l ó m a s t o i d i t i s p e d i g i t t s z e r e p e t n e m j á ts z i k .

A z a k ö r ü l m é n y , h o g y r e n d s z e r i n t u t ó l a g o s b e v a r r á s t

v é g e z ü n k , e z e l ő n y ö k m e l l e t t e g y á l t a l á n n e m é r d e m e l s z ó t .

A z a l k a l m a z o t t g u m m i b a l l o n j a i n k , m e l y e k e t h á r o m n a gy ­

s á g b a n h a s z n á l t u n k , o l y m ó d o n k é s z ü l t e k , h o g y e g y 10 c m .

442 ORVOSI H E T I L A P 1922. 46. sz

h o s s z ú , 5 m m . á t m é r ő j ű k ö z ö n s é g e s g u m m i c s ő v é g é r e eg y

k ö r t e a l a k ú , a k ö z é p n a g y s á g n á l 2 * / 2 c m . h o s s z ú , - ö b lö s r é s z é n

I V a c m . s z é l e s , p u h a , m á r t o t t g u m m i b a l l o n v a n e r ő s ít v e .

Az ásványv izek rad io ac tiv itásán ak m ai ism erete.*

I r ta : Benczúr Gyula dr., egyetemi magántanár, a Szent Gellért-gyógy- fürdő vezető fő orvosa.

A b e l g y ó g y á s z o k a z u t o l s ó é v e k b e n k e v e s e b b e t g y ó g y í­

t a n a k r a d i o a c t i v a n y a g o k k a l é s a r a d i o a c t i v a n y a g o kn a k é l e t ­

t a n i h a t á s á r a é s b e l g y ó g y á s z a t i a l k a l m a z á s á r a i r á n yu l ó t u d o ­

m á n y o s v i z s g á l a t o k s z á m a i s c s ö k k e n t . O k á t k ö n n y ű me g ­

é r t e n i . A k u t a t ó k e g y r é s z t g y a k o r l a t i l a g f o n t o s a b b k é r d é s e k k e l

v a n n a k e l f o g l a l v a , a m u n k a k e d v c s ö k k e n t , a r a d i o a c ti v a n y a ­

g o k n a g y v a l u t a r i s é r t é k e m e g n e h e z í t i a l a b o r a t ó r i um i m u n k á t

é s c s a k n e m l e h e t e t l e n n é t e s z i a b e t e g s z á m á r a , h o g y e s z e ­

r e k e t g y ó g y k e z e l é s é r e h a s z n á l h a s s a . A r a d i o a c t i v a ny a g o k k a l

v a l ó s u g á r k e z e l é s , f ő l e g a c a r c i n o m a k e z e l é s o l y k é zz e l f o g h a t ó

j ó e r e d m é n y e k r e v e z e t e t t , h o g y e k e z e l é s r ő l m é g a ma i v i s z o ­

n y o k k ö z ö t t s e m m o n d l e a z e m b e r i s é g , d e h á n y b e t e g t e h e t i ,

h o g y a k e v é s b b é k é z z e l f o g h a t ó b e l g y ó g y á s z a t i h a t á s k e d v é é r t

n a p o n t a t ö b b s z á z k o r o n á t k ö l t s ö n e g y g y ó g y s z e r r e .

A r a d i o a c t i v a n y a g o k k a l v a l ó b e l g y ó g y á s z a t i k e z e l é s a

b a l n e o l ó g i á b ó l i n d u l t k i . I s m e r e t e s , h o g y k e v é s s e l r e á , h o g y

a r á d i u m o t é s a r a d i u m e m a n a t i ó t f e l f e d e z t é k , k i m u t at t á k , h o g y

n a g y o n s o k f o r r á s , m e l y n e k r é s z b e n i v á s r a , r é s z b e n f ü r d é s r e

h a s z n á l t , é v s z á z a d o k o n á t j ó n a k b i z o n y u l t g y ó g y v i z e v a n ,

e r ő s e b b e n r a d i o a c t i v . I s m e r e t e s , h o g y a r é g i e k „ B r un n e n -

g e i s t “ - j á t s o k a n a r a d i ó a c t i v i t á s b a n v é l t é k m e g v a l ós í t v a , d e

i s m e r e t e s a z i s , h o g y e h i t ü k m a m á r m e g d ő j t , h o g y m a m á r

t u d j u k , h o g y a g y ó g y f o r r á s o k h a t á s á n a k l é n y e g e s e m mi

e s e t r e s e m e g y m a g a a r a d i o a c t i v i t a s , h a n e m h o g y u t ób b i a f o r r á s

h a t á s á n a k l e g f e l j e b b e g y i k t é n y e z ő j e . S z é p , d e r ö v id á l o m

v o l t , m i d ő n a z t h i t t ü k , h o g y a b a l n e o t h e r a p i á s g y ó gy h a t á s o k

l é n y e g é t f e l i s m e r t ü k . A r a d i o a c t i v a n y a g o k k a l v a l ó b a l n e o -

l o g i a i é s á l t a l á b a n b e l g y ó g y á s z a t i k e z e l é s b e f u t o t ta a z t a z

u t a t , m e l y e t m á r s o k m á s k e z e l é s i s b e f u t o t t , p é l d áu l a z

e l e k t r o t h e r a p i a , v a g y b i z o n y o s m é r t é k b e n a s a l v a r s an - k e z e l é s

i s , h o g y e l e i n t e a l e g v é r m e s e b b r e m é n y e k e t f ű z t é k ho z z á ,

m a j d m i d ő n e z e k b e n e m v á l t a k , s o k k u t a t ó é s o r v o s t ú l z o t t

m é r t é k b e n l e b e c s ü l t e , m í g v i s z o n t a b e t e g n a g y k ö z ö ns é g ,

m e l y a z o r v o s i k r i t i k á v a l l é p é s t t a r t a n i t e r m é s z e t es e n n e m t u d ,

m a i s e s k ü s z i k a n a g y f o n t o s s á g á r a .

T a l á n a r á n y l a g k e v e s e n v a n n a k , k i k a h e l y e s m é r t é k et

a l k a l m a z z á k , s e m t ú l s ó k r a , s e m t ú l k e v é s r e n e m b e c s ül i k

a z o k a t a g y ó g y h a t á s o k a t , m e l y e k e t r a d i o a c t i v a n y a g ok k a l

b e l s ő b á n t a l m a k e l l e n e l t u d u n k é r n i . A z u t o l s ó t í z e s z t e n d ő

m é g i s h a l a d á s t j e l e n t e t é r e n , m e r t t i s z t á z ó d t a k a z a z e l ő t t

a n n y i r a v i t á s k é r d é s e k , m i l y é l e t t a n i é s m i l y g y ó g yí t ó h a t á s s a l

b í r n a k a r a d i o a c t i v á s v á n y v i z e k é s g y ó g y s z e r e k , v a la m i n t

m e l y i k a z o n m ó d , m e l y l y e l c z é l s z e r ü e n j u t t a t h a t j u k e s z e r e k e t

a s z e r v e z e t b e l s e j é b e . H o g y a z o k , , k i k a r a d i o a c t i v a n y a g o k

f ö l ö t t m o s o l y o g v a n a p i r e n d r e t é r n e k , m e n n y i r e t é v e dn e k , m e g ­

m u t a t t a e z i d ő a l a t t p é l d á u l a z i s , h o g y h á n y e m b e r g y ó ­

g y u l t m e g Joachimsthalban é s Gasteinban, v a l a m i n t h o g y e

r a d i o a c t i v a n y a g o k k a l l a b o r a t ó r i u m o k b a n v é g z e t t k í sé r l e t e k

h á n y k í s é r l e t i á l l a t n a k m é g é l e t é b e i s k e r ü l t e k .

A z á s v á n y v i z e k r a d i o a c t i v i t á s á r ó l l é v é n s z ó , t á v o l v e z e t n e

á l t a l á b a n a r a d i o a c t i v a n y a g o k é l e t t a n i h a t á s á v a l fo g l a l k o z n i ,

h a n e m a r r a a z e l e m r e k e l l s z o r í t k o z n o m , m e l y a z á s vá n y ­

v i z e k b e n e g y e d ü l l é n y e g e s e s z e m p o n t b ó l : a r a d i u m e ma n a -

t i ó r a . S z á m o s , n a g y r é s z t e l l e n t m o n d ó k í s é r l e t e k b ő l m a a

k ö v e t k e z ő i g a z s á g o k s z ű r ő d t e k l e e g y r é s z t n ö v é n y e k en

(Becquerel, Körű iké, Stocklasa é s m á s o k ) , m é g n a g y o b b s z á m ­

m a l á l l a t o k o n é s e m b e r e k e n v é g z e t t k í s é r l e t e k b ő l .

A r a d i u m e m a n a t i o k i s a d a g b a n " u t t a t v a a s z e r v e z e t b e , a

s e j t e k m ű k ö d é s é t , é s p e d i g a s p e c i f i k u s m ű k ö d é s é t fo k o z z a ,

t e h á t i n g e r l ő h a t á s ú . E h a t á s a z e m a n a t i ó b ó l k i i n d ul ó s u g a r a k

h a t á s a . L e g k i f e j e z e t t e b b e n k i m u t a t h a t ó a n ö v é n y e k fe j l ő d é s é n ,

* E lő adatott a 27. magyar balneologiai congressuson.

á l l a t o k n á l p e d i g a z o n , h o g y a z a n y a g c s e r é t , h a b á r cs a k k i s

m é r t é k b e n , f o k o z z a . K i m u t a t t á k ^ h o g y h a t á s a a l a t t a r e s p i -

r a t i ó s a n y a g c s e r e i s f o k o z ó d i k é s h o g y b i z o n y o s m é rt é k b e n

a k t i v á l j a a z e m é s z t é s i f e r m e n t e k e t : a p a n k r e a s f e r me n t j é t , a

p e p s i n t , a m á j , n y á l , v é r d i a s t a s é s g l y c o l y s i s e s f er m e n t j e i t

(Bickel, Löwenthal, Wohlgemuth, Engelmann, Danys, Benczúr s t b . ) . Embden é s Micheaud g y ö n y ö r ű k í s é r l e t e i k i m u t a t t á k ,

h o g y a r a d i u m e m a n a t i o i v á s a f o l y t á n a k í s é r l e t i á l la t m á j a s e j t ­

j e i b e n f o k o z o t t o x y d a t i ó s f o l y a m a t o k j á t s z ó d n a k l e . H o g y a

r a d i o a c t i v a n y a g o k é l e t t a n i l a g m i l y f o n t o s s á g g a l b ír n a k , a r r a

t ö b b e k k ö z ö t t n a g y p e r s p e c t i v á t v é l e k l á t n i Zwaardemaker n e m r é g k ö z ö l t é r d e k e s k í s é r l e t e i b e n , m e l y e k s z e r i n t a z a n n y i

é l e t m ű k ö d é s r e n é l k ü l ö z h e t e t l e n k a l i u m a f o n t o s s á g á t t a l á n n a g y ­

r é s z t a z 1 9 0 6 - b a n f e l f e d e z e t t i g e n k i s f o k ú r a d i o a c ti v i t á s á n a k

k ö s z ö n i , a m e n n y i b e n n a g y s z á m ú k í s é r l e t b ő l k i t ű n t , h o g y a z

a h a t á s , m e l y e t a k a l i u m b i z o n y o s s z e r v e k m ű k ö d é s é re k i ­

f e j t , p ó t o l h a t ó u g y a n a n n y i r a d i u m e m a n a t i ó v a l , a m e nn y i a

k á l i u m b a n f o g l a l t a t i k . M i n t i s m e r e t e s , a r a d i u m e m a n a t i o , d e

m é g i n k á b b a g y ó g y k e z e l é s r e h a s z n á l a t o s m á s i k a n y a g, a

t h o r i u m X , a v é r k é p e t l é n y e g e s e n b e f o l y á s o l h a t j a . Ra d i u m ­

e m a n a t i o h a t á s a a l a t t m ú l ó l e u k o c y t o s i s , n é h a f o k o zo t t e o s i n o ­

p h i l i a é s z l e l h e t ő . A v ö r ö s v é r s e j t e k s z á m a a r a d i u m em a n a t i o

h a t á s a a l a t t f o k o z ó d i k . A t h o r i u m X e h a t á s a k i f e j ez e t t e b b

u g y a n , d e h o g y e t e k i n t e t b e n e g y é n i k ü l ö b s é g e k v a n na k ,

m u t a t j a Engelmann-n a k e g y a n a e m i a p e r n i c i o s a - e s e t e , m e l y ­

b e n a t h o r i u m X h a t á s t a l a n n a k b i z o n y u l t , a r a d i u m e m a n a t i o

p e d i g — b á r m ú l ó a n — l é n y e g e s e n f o k o z t a a v ö r ö s v é r se j t e k

s z á m á t , A r a d i u m e m a n a t i o m ú l ó a n k i s m é r t é k b e n f o k o zh a t j a

a v é r a l v a d é k o n y s á g á t , c s ö k k e n t ő l e g h a t h a t a v é r n y om á s r a , ,

a p u l s u s s z á m a l e s z á l l h a t , ú g y h o g y v é g e r e d m é n y b e n a v é r ­

k e r i n g é s i s z e r v e k r e k í m é l ő h a t á s s a l b í r .

His é s i s k o l á j a k é t s é g t e l e n ü l b e b i z o n y í t o t t a , h o g y r a di u m ­

e m a n a t i o h a t á s a a l a t t a h ú g y s a v k i v á l a s z t á s f o k o z ó d ik é s e z z e l

p á r h u z a m o s a n a v é r h ú g y s a v t a r t a l m a e l e i n t e f o k o z ó d ik , m a j d

c s ö k k e n . I s m é t e l t e n é s z l e l t é k r a d i u m e m a n a t i o h a t á s a a l a t t

a l b u m i n u r i a j e l e n t k e z é s é t . N a g y a d a g r a d i u m e m a n a t i ón a k a

s z e r v e z e t b e j u l á s a e g é s z e n m á s k é p p h a t , m i n t a z i n ge r d o s i s .

B i z o n y o s r o n c s o l ó h a t á s s a l b í r ; n ö v é n y e k n a g y o b b r ad i u m ­

e m a n a t i o h a t á s a a l a t t n e m j o b b a n f e j l ő d n e k , m i n t a z i n g e r ­

d o s i s h a t á s a a l a t t , h a n e m a n o r m á l i s n á l r o s s z a b b u l . Á l l a t b a n

é s e m b e r b e n a n a g y a d a g k ö t ő s z ö v e t o l d ó h a t á s s a l b í r, t a l á n

a z a u t o l y s i s e s f e r m e n t e k a k t i v á l ó d á s a f o l y t á n . H i s ze n m i n d e n

s u g á r , ú g y a l á t h a t ó , m i n t a l á t h a t a t l a n , a z e x o - és e n d o -

e n e r g e t i k u s p r o c e s s u s o k a t e l ő s e g í t i , d e a l á t h a t a t la n s u g a r a k

( í g y a r a d i u m e m a n a t i ó b ó l k i i n d u l ó k i s ) o l d ó , p u s z t ít ó h a t á s a

k i f e j e z e t t e b b , m i n t a l á t h a t ó k é (Falta). T a l á n e h a t á s o n é s

a z e m b e r e n i s é s z l e l h e t ő v é r é r - t á g í t ó h a t á s o n a l a p ul a

r a d i u m e m a n a t i o a z a h a t á s a , m e l y e t m a g a m i s g y a k r a n é s z ­

l e l t e m , h o g y e m b e r b e n t ü d ő v é r z é s t o k o z h a t é s h o g y ki s e b b

k í s é r l e t i á l l a t o k e r ő s e b b r a d i u m e m a n a t i o a d a g o l á s a u t á n r e n ­

d e s e n t ü d ő v é r z é s b e n p u s z t u l n a k e l .

A r a d i u m e m a n a t i o b i o l ó g i a i h a t á s á n a k l é n y e g é t a f e nt -

e m l í t e t t t é n y e k a l a p j á n Falta a z o n m o n d á s á b a n f o g l a l h a t j u k

ö s s z e , h o g y enyhe radiumemanatiós adag rövid ideig alkal­mazva ingerlöleg-serkentöleg hat az élösejtre, nagy adag hosszabb ideig alkalmazva gátlólag, igen erő s pusztitólag. K é t s é g t e l e n t e h á t , h o g y a r a d i u m e m a n a t i o h a t á s a n a gy r é s z t

a z a d a g o l á s t ó l f ü g g é s g y a k o r l a t i l a g b i z o n y o s f o n t os s á g g a l

b í r , h o g y k i s e b b c o n c e n t r a t i o h o s s z a b b i d e i g a l k a l ma z v a

e n y h é b b e n h a t , m i n t r ö v i d i d e i g a l k a l m a z o t t e r ő s c on c e n t r a t i o .

E n n y i k é t s é g t e l e n ü l b e b i z o n y í t o t t é l e t t a n i t é h y n y e l n e m

l á t s z i k a r á n y o s n a k a z a g y ó g y s z e r e s h a t á s , m e l y e t a f o r g a ­

l o m b a n l e v ő r a d i o a c t i v g y ó g y s z e r e k k e l ( i v ó v í z , f ü r dő v í z , i n ­

j e c t i o , i n h a l a t i o ) , d e k ü l ö n ö s e n a r a d i o a c t i v á s v á ny v i z e k k e l

e l t u d u n k é r n i . K ó z e l f e k v ő e n n e k f o l y t á n a g o n d o l a t, n e m

a z a d a g o l á s h e l y t e l e n - e , t o v á b b á h e l y e s m ó d o n j u t t at j u k - e a

r a d i u m e m a n a t i ó t a s z e r v e z e t b e l s e j é b e ?

O r v o s i k ö r ö k b e n i s m e r e t e s v o l t a z a h e v e s v i t a , m e ly

1 2 é v v e l e z e l ő t t Berlinben f o l y t a z o k k ö z ö t t , k i k a

r a d i u m e m a n a t i ó n a k i v ó k ú r a a l a k j á b a n v a l ó b e v é t e l é t t a r t o t t á k

a l e g h e l y e s e b b n e k é s a z o k k ö z ö t t , k i k a z i n h a l a t o r iu m h a s z ­

n á l a t á n a k a d t a k e l ő n y t , a z z a l é r v e l v e , h o g y a m e g i vo t t r a d i u m -

1922. 46. sz. ORVOS I H E T I L A P 443

e m a n a t i o a p o r t a r e n d s z e r e n a t a s z í v b e , i n n e n a t ü dő b e j u t ,

h o n n é t c s a k e g y r é s z e k e r ü l v i s s z a a s z e r v e z e t b e , eg y m á s i k

r é s z e p e d i g a l é g z é s ú t j á n e l v é s z . M a e t h e o r i á s t én y e k k e l

s z e m b e n a t a p a s z t a l a t m e g t a n í t o t t é s á l t a l á b a n e l va n f o g a d v a ,

h o g y a k á r i v ó k ú r a , a k á r i n h a l á l á s a l a k j á b a n v e s s z ü k m a ­

g u n k h o z a r a d i u m e m a n a t i ó t , m i n d a k é t m ó d o n b e t u d j u k v i n n i

a k í v á n t m e n n y i s é g e t . V a n n a k , k i k a k é t e l j á r á s t e gy ü t t e s e n

a l k a l m a z z á k . S o k á i g i z g a t t a a v i z s g á l ó k a t a z a k ö r ül m é n y ,

h o g y é p p a r a d i o a c t i v v i z e k b e n v a l ó f ü r d é s v e z e t e t t a r a d i u m -

e m a n a t i o g y ó g y í t á s c z é l j a i r a v a l ó h a s z n á l a t á r a , p e di g n e m

i g e n k é p z e l h e t ő , h o g y a b ő r ö n k e r e s z t ü l j u t h a t n a e z a n y a g

a t e s t b e l s e j é b e . Engelmann v i z s g á l a t a i b e b i z o n y í t o t t á k , h o g y

a r a d i u m e m a n a t i o b e h a t o l a b ő r ö n á t , a m i t e g y é b k é nt a

r a d i o a c t i v i s z a p é s c o m p r e s s e k h a t á s a i s b i z o n y í t , m á s r é s z t

— b á r k i s e b b m e n n y i s é g b e n — a r a d i o a c t i v f ü r d ő v í z le v e g ő ­

j é v e l i s l é l e k z i k b e a b e t e g n é m i r a d i u m e m a n a t i ó t .

N a g y o n f e l t ű n ő , h o g y m í g a b i o l ó g i a i k í s é r l e t e k ­

b e n a r a d i u m e m a n a t i o h a t á s a i g e n k ü l ö n b ö z ő , a s z e r in t , m i l y

t ö m é n y s é g b e n é s m e n n y i i d e i g a l k a l m a z v a h a s z n á l j u k a s z e r t ,

a d d i g a t h e r a p i á s a l k a l m a z á s k o r a h a t á s o k n e m k ü l ö nb ö z n e k

o l y é l e s e n . I v ó k ú r á r a á l t a l á b a n n a p o n t a h á r o m s z o r 10 0 0 — 3 0 0 0

M a c h e - t s z o k á s a l k a l m a z n i . ( A z o r v o s o k a p h y s i k u s o kk a l s z e m ­

b e n m a i s n e m a C u r r i e - e g y s é g e t , h a n e m a M a c h e - t h as z n á l ­

j á k . ) D e Falta é s ú j a b b a n Strassburger n a p o n t a 1 0 0 . 0 0 0

M a c h e - t i s i t a t a b e t e g g e l . I n h a l a t i ó s k ú r á r a e g y e se k o l y

l e v e g ő t h a s z n á l n a k , m e l y l i t e r e n k é n t 4 — 5 M a c h e - t t ar t a l m a z ,

m á s o k o l y a t , m e l y 1 0 - e t , d e Falta o l y a t i s i n h a l á l t a t , m e l y

l i t e r e n k é n t 4 0 0 M a c h e - e g y s é g e t t a r t a l m a z . F ü r d ő k ú r án a k ú g y

t a r t j á k , c s a k a z a v í z s z á m í t r a d i u m e m a n a t i ó s n a k , me l y l i t e ­

r e n k é n t 3 0 M a c h e - e g y s é g e t t a r t a l m a z , d e v a n n a k t e r mé s z e t e s

g y ó g y f o r r á s o k , m e l y e k l i t e r e n k é n t 6 0 0 M a c h e - t é s e nn é l t ö b b e t

f o g l a l n a k m a g u k b a n , a l e g t ö b b , a t a p a s z t a l a t s z e r i nt m é g i s

k i t ű n ő h a t á s ú g y ó g y f o r r á s p e d i g 3 0 M a c h e - n á l j ó v a l k e v e ­

s e b b e t t a r t a l m a z l i t e r e n k é n t .

F e l ü l e t e s e n g o n d o l k o d v a , e z e k a z ó r i á s i k ü l ö n b s é g e k

a l k a l m a s a k v o l n á n a k a r r a , h o g y h i t ü n k e t a r a d i u m e m an a t i o

h a t á s á t i l l e t ő l e g t e l j e s e n m e g i n g a s s á k . M á s r é s z t a zo n b a n a n n y i

k é t s é g t e l e n t a p a s z t a l a t t a l b í r u n k a r r a v o n a t k o z ó l a g, h o g y a

r a d i u m e m a n a t i o g y ó g y h a t á s s a l b í r , h o g y e z t f i g y e l m en k í v ü l

h a g y n i s z i n t é n n e m v o l n a t e r m é s z e t t u d o m á n y o s e l j á r ás . M i n t

a n n y i s o k o r v o s , m a g a m i s s o k s z o r é s z l e l t e m a r a d i um e m a ­

n a t i o f á j d a l o m c s i l l a p í t ó h a t á s á t n e u r a l g i á k , n e u r i ti s e k , i z o m -

r h e u m a , t a b e s e s f á j d a l m a k e s e t é n . Falta, His, Gudzent é s

m á s s z a k é r t ő k , n a g y r é s z t a n g o l o k , k ö s z v é n y e s e t e i b en é s z ­

l e l t é k a r a d i o a c t i v a n y a g o k k i t ű n ő h a t á s á t , m á s o k pe d i g i z ü l e t i

b á n t a l m a k b a n , f ő l e g e l s ő d l e g e s i d ü l t a r t h r i t i s e s e te i b e n .

L á t h a t j u k a r a d i u m e m a n a t i o h a t á s á t e g y e s b ő r b á n t a l ma k b a n ,

n e v e z e t e s e n s k l e r o d e r m i a e g y - e g y e s e t é b e n , a h o l a k ö t ő ­

s z ö v e t o l d ó h a t á s a a l e g k í f e j e z e t t e b b e n j u t é r v é n y r e. F e l f o g á ­

s u n k a s z e r g y ó g y h a t á s á r ó l m a a z , h o g y k i s e b b a d a g ba n

m e g f e l e l ő e n a z é l e t t a n i t a p a s z t a l a t o k n a k é l é n k í t ő e n i n g e r d o s i s

g y a n á n t s z e r e p e l . E g y - k é t e z e r M a c h e - n á l n a g y o b b a da g o l á s ­

b a n a k ö t ő s z ö v e t o l d ó é s v é r é r t á g í t ó h a t á s l é p é r v é ny b e . H o g y

e z r o n c s o l ó i s l e h e t , m u t a t j á k a z o k a z e s e t e k , a m el y e k b e n

a r a d i u m e m a n a t i o h a s z n á l a t a a l a t t v é r z é s e k á l l n a k be . A f e n t -

e m l i t e t t n a g y a d a g k ü l ö n b s é g e k a z o n b a n a m e l l e t t l á ts z a n a k

s z ó l n i , h o g y b i z o n y o s a d a g o l á s o n t ú l t a l á n m i n d e g y , h o g y

e z t v a g y a n n a k s o k s z o r o s á t v i s s z ü k b e a s z e r v e z e t b e; í g y

p é l d á u l a z , h o g y 1 0 . 0 0 0 v a g y p e d i g t ö b b 1 0 0 . 0 0 0 M a ch e - t

v é t e t ü n k f e l . Ú g y l á t s z i k , b i z o n y o s m e n n y i s é g e n f e lü l e z

a s z e r v e z e t r e k ö z ö m b ö s é s e z z e l m a g y a r á z h a t ó , h o g y Falta i g e n n a g y a d a g e m a n a t i ó t b e v e v ő b e t e g e i c s a k ú g y j av u l n a k ,

m i n t a z o k , a k i k n a p o n t a c s a k n é h á n y e z e r M a c h e - t sz e d n e k

b e . S a j á t v é l e m é n y e m a z , h o g y a r a d i u m e m a n a t i o g y ó gy -

h a t á s á n a k l é n y e g e i g e n n a g y r é s z t a z á l t a l a m s o k s z o r m e g ­

f i g y e l t h y p e r a e m i a é s a l o c u s m i n o r i s r e s i s t e n t i a e n k i s e b b ­

f o k ú r e a c t i ó s l o b e l ő i d é z é s e . E v é r é r t á g í t ó é s h y p er a e m i z á l ó

h a t á s k ö v e t k e z m é n y e , h o g y a r a d i u m e m a n a t i o s o k s z o r o l y

e s e t e k b e n j ó h a t á s ú , a m e l y e k h e l y b e l i v é r s z e g é n y s ég v a n ,

p é l d á u l f a g y o s v é g t a g o k e s e t é n . A s z e r h a t á s a s o k s zo r

n a g y o n h a s o n l ó a p h y s i c a l i s h ő h a t á s h o z , m á s r é s z t a s a l i c y l a t o k ,

p é l d á u l a z aspirin h a t á s á h o z é s v a l ó b a n l á t j u k , h o g y c s a k n e m

m i n d a z o n b e t e g s é g e k b e n , a m e l y e k b e n s a l i c y l a t o k a t sz o k t u n k

a l k a l m a z n i , a r a d i u m e m a n a t i o i s j ó h a t á s ú .

M a n a p s o k g y ó g y t é n y e z ő h a t á s á t e g y s é g e s e l v e k r e

t u d j u k v i s s z a v e z e t n i . I l y e l v a r e a c t i v l o b e l ő i d é zé s e . E l ő ­

i d é z h e t j ü k e z t m e l e g f ü r d ő k k e l , e l ő i d é z h e t j ü k p r o t ei n - t h e r a -

p i á v a l , i d e g e n f e h é r j é k n e k a v é r b e j u t t a t á s á v a l , e l ői d é z h e t j ü k

a c t i n o t h e r a p i á v a l . A z a c t i n o t h e r a p i a e g y i k f a j a p e di g a r a d i u m ­

e m a n a t i o b e v i t e l e . A r a d i u m e m a n a t i o h a s z n á l a t a e l e jé n a k á r ­

h á n y s z o r l á t u n k r e a c t i ó t , a k á r c s a k f ü r d ő k h a s z n á l a ta v a g y m á s

s u g á r k e z e l é s u t á n .

F e l f o g á s u n k a r a d i u m e m a n a t i o g y ó g y h a t á s á t i l l e t ő l e g

t e h á t á l t a l á b a n b e l e i l l i k a z á l t a l á n o s g y ó g y e l v e i n kb e . K i s

a d a g b a n i n g e r l ő h a t á s ú , n a g y o b b a d a g b a n r e a c t i ó s l ob o t ,

v é r b ő s é g e t o k o z , m é g e r ő s e b b a d a g b a n r o n c s o l ó i s l eh e t .

A m i n é z e t ü n k s z e r i n t m é g a j ö v ő f e l a d a t a , a z a d a g ol á s n a k

p o n t o s a b b m e g á l l a p í t á s a , m e r t e t é r e n a z e g y e s v i z sg á l ó k

f e l f o g á s a m é g n a g y o n n e m e g y s é g e s .

T é r j ü n k m o s t m á r v i s s z a a z á s v á n y v i z e k r a d i o a c t i v i tá -

s á h o z . R a d i o a c t i v á s v á n y v i z e k i v á s á v a l v a g y a z o k b a n v a l ó f ü r ­

d é s s e l m i n d i g c s a k k i s m e n n y i s é g ű r a d i u m e m a n a t i o v ih e t ő b e

a s z e r v e z e t b e , t e h á t l e g f e l j e b b a z i n g e r d o s i s . H i s ze n a z e d d i g

l e g e r ő s e b b e n r a d i o a c t i v n a k i s m e r t j o a c h i m s t h a l i v í zb e n i s

l i t e r e n k é n t c s a k 6 0 0 M a c h e t a r t a l m a z t a t i k , e l k é p z e lh e t ő t e h á t ,

h o g y e v í z n e k m é g i v á s á v a l s e m t u d j u k a z t a m e n n y i sé g e t a

s z e r v e z e t b e j u t t a t n i , a m e l y e t e g y e n y h e r a d i o a c t i v g y ó g y s z e r r e l .

H o g y e z a k i s a d a g i s s o k b e t e g n e k e l ő n y é r e v á l i k , m u t a t j á k

a J o a c h i m s t h a l b a n é s G a s t e i n b a n e l é r t e r e d m é n y e k , ha u g y a n

e h e l y e k f ü r d ő i b e n a r a d i o a c t i v t é n y e z ő a l é n y e g e s . M e r t b i z ­

t o s , h o g y v i s z o n t n a g y o n s o k b e t e g m e g g y ó g y u l t o l y f ü r d ő v i z e k

h a s z n á l a t á r a , a m e l y e k n e k r a d i u m e m a n a t i o - t a r t a l m a el e n y é s z ő .

Á l t a l á b a n a g y ó g y f ü r d ő k 4 4 ° / 0 - a l i t e r e n k é n t 1 0 M a c he - n á l k e ­

v e s e b b e m a n a t i ó t t a r t a l m a z , 1 6 % - a 1 0 — 5 0 M a c h e - t , 1 9% - a

5 0 — 1 0 0 M a c h e t , 2 1 ° / 0 - a 1 0 0 - n á l t ö b b M a c h e - t .

J o a c h i m s t h a l ( W e r n e r l a u f q u e l l e ) 6 0 0 M a c h e - t t a r t a l ma z ,

G a s t e i n ( S o p h i e n q u e l l e ) 2 0 0 M a c h e - t , G r a b e n b e c k e r q ue l l e

15 5 - ö t , B a d e n - B a d e n ( B ü t t q u e l l e ) 1 2 6 M a c h e - t , K a r l sb a d

( M ü h l b r u n n ) 3 2 M a c h e - t , K r e u z n a c h 5 7 M a c h e - t , P ö s t yé n

9 M a c h e - t , a C s á s z á r f ü r d ö 2 8 M a c h e t, a R u d a s f ü r d ő 2 5 6

M a c h e - t , a G e l l é r t f ü r d ő 1 0 2 6 M a c h e - t , F r a n z e n s b a d 8 M a c h e - t ,

M a r i e n b a d 1 6 M a c h e - t , t e h á t j ó v a l k e v e s e b b e t , m i n t a m i t

á l t a l á b a n r a d i o a c t i v v í z n e k s z o k t a k n e v e z n i . E z z e l s z e m b e n

ú j a b b a n f e l f e d e z t é k , h o g y a s z á s z é r c z h e g y s é g b e n l ev ő Bram­bach ( W e t t i n q u e l l e ) v i z e l i t e r e n k é n t 2 2 7 0 M a c h e - t , O b e r-

s c h l e m m a v i z e p e d i g 5 8 0 0 M a c h e - t t a r t a l m a z , t e h á t a t í z ­

s z e r e s é t , m i n t a h í r e s J o a c h i m s t h a l é , p e d i g e f ü r d őh e l y e k

a l i g i s m e r t e k , k ü l ö n ö s e b b h a t á s s a l n e m b í r n a k .

A m o n d o t t a k b ó l k i v i l á g l i k , h o g y b á r m e n n y i r e é r t é k e l j ü k

a r a d i u m e m a n a t i ó t m i n t g y ó g y s z e r t , k é t s é g t e l e n , h o gy a z

á s v á n y v i z e k ( a k á r i v á s r a , a k á r f ü r d é s r e h a s z n á l j u k ő k e t )

h a t á s á n a k l é n y e g e n e m a b e n n e f o g l a l t r a d i u m e m a n a t io , b á r

l e h e t s é g e s , h o g y o t t , a h o l e z m e g f e l e l ő m e n n n y i s é gb e n j e l e n

v a n , h o z z á j á r u l a g y ó g y v í z h a t á s á h o z . Az ásványvizek gyógy- hatása ma sincs tisztázva, l e h e t , h o g y a v e g y i , t h e r m i k u s é s

r a d i o a c t i v h a t á s e g y ü t t v é v e a z , a m i s o k b e t e g n e k ha s z n á l .

N a g y o n v a l ó s z í n ű a z o n b a n , h o g y még mindig ismeretlen az a tényező , a m e l y a g y ó g y v i z e k o l y ó r i á s i n a g y s z á m b a n

t a p a s z t a l t g y ó g y h a t á s á n a k a l é n y e g e . A n a g y k ö z ö n s é g s z e m é ­

b e n a f ü r d ő v í z r a d i o a c t i v i t á s a m a i s i g e n f o n t o s t én y e z ő .

R a d i o a c t i v f ü r d ő v í z b e n j o b b a n b í z i k , m i n t r a d i u m e m an a t i ó t

n e m t a r t a l m a z ó b a n . N e m h i s z e m , h o g y h e l y e s e n j á r u n k e l ,

h a a b e t e g e k e h i t é t e l v e s s z ü k . N e v e g y ü k e l s e n k i h i t é t ,

m í g h e l y é b e j o b b a t n e m t u d u n k a d n i ! N e k ü n k o r v o s o k na k

k ö t e l e s s é g ü n k , h o g y a l e g n a g y o b b k r i t i k á v a l v i z s g á lj u k , m i

a z e g y e s g y ó g y t é n y e z ő k h a t á s á n a k a l é n y e g e . A z t h i sz e m ,

h o g y h e l y t e l e n , i r á n y z a t a z , m i d ő n a k ö z ö n s é g e t t ú ls á g o s a n

f e l v i l á g o s í t j u k . A m e l y o r v o s a s u g g e s t i ó t a r i d e g m a t e r i a l i s -

t i k u s f e l f o g á s k e d v é é r t t ú l s á g o s a n f e l á l d o z z a , m e g fo s z t j a ö n ö n ­

m a g á t a z o r v o s e g y i k l e g h a t é k o n y a b b g y ó g y e s z k ö z é t ő l.

Összefoglalás.

1 . C s a l ó d t u n k a b b a n , h o g y a r a d i u m e m a n a t i o v o l n a a z

á s v á n y v i z e k h a t á s á n a k l é n y e g e . S z á m o s g y ó g y v í z l é t ez i k ,

444 1922. 46. szORVOS I

m e l y k i t ű n ő h a t á s ú é s e m a n a t i ó t a l i g t a r t a l m a z , v i sz o n t v a n ­

n a k i g e n e r ő s r a d i o a c t i v v i z e k , m e l y e k m i n t g y ó g y v iz e k a l i g

i s m e r e t e s e k . M i n d a m e l l e t t v a l ó s z í n ű , h o g y a z o n g y ó gy f o r r á ­

s o k b a n , m e l y e k b e n a r a d i u m e m a n a t i o e l e g e n d ő m e n n y i sé g b e n

t a r t a l m a z t a t i k , e z h o z z á j á r u l a h h o z , h o g y a v í z k í vá n t g y ó g y -

h a t á s á t k i f e j t s e .

2 . A z á s v á n y v i z e k r a d i o a c t i v i t á s a v i z s g á l a t á n a k k ö ­

s z ö n j ü k , h o g y m e g i s m e r t ü k a z t , h o g y a r a d i u m e m a n a t io

g y ó g y c z é l o k r a h a s z n á l h a t ó . A s z e r h a t á s a n e m o l y n ag y , m i n t

a h o g y e z t 1 0 — 1 5 é v v e l e z e l ő t t h i t t ü k . M i n d a m e l l e t t é r t é ­

k e s , s o k b e t e g s é g k e z e l é s e k o r i g é n y b e v e h e t ő .

3 . A r a d i u m e m a n a t i o k i s a d a g b a n i n g e r h a t á s ú , a s e j te ­

k e t s p e c i f i k u s m ű k ö d é s ü k r e i z g a t j a . N a g y o b b a d a g h yp e r -

a e m i á t é s r e a c t i ó s l o b o t i d é z e l ő , m é g e r ő s e b b k ö t ős z ö v e t ­

o l d ó . A r a d i u m e m a n a t i o g y ó g y h a t á s a t e h á t á l t a l á b a n b e l e i l l i k

a z á l t a l á n o s e l v e k b e , m e l y e k k e l m a a g y ó g y h a t á s o k r ól b í r u n k .

L é n y e g e s u g á r h a t á s . A r a d i u m e m a n a t i o h e l y e s a d a g o l ás a m é g

t o v á b b i m e g f i g y e l é s e k e t é s v i z s g á l a t o k a t i g é n y e l .

K í v á n a t o s , h o g y a v a l u t a r i s v i s z o n y o k m e g e n g e d j é k ,

h o g y a r a d i u m e m a n a t i ó t m i n t g y ó g y s z e r t ú j b ó l h a s z n ál h a s s u k

b e t e g e i n k k e z e l é s é r e .

K özlem ény a sop ron i „E rzsébet“-közkórház seb észe t i osztá lyá ró l.( Ig a zga tó -fő o rvos: K irály Jenő dr.)

Az agyve lő nek szú rás t sérü lése.I r ta : Keszly István dr., alorvos.

R i t k á b b a g y s é r ü l é s t ó h a j t o k a z a l á b b i a k b a n i s m e r t e tn i :

a k o p o n y a c s o n t o t p e r f o r á l ó s z ú r á s t , m e l y a d u r á n k er e s z t ü l

a z a g y á l l o m á n y b a h a t o l t .

A 2 1 é v e s f é r f i t f o l y ó é v i j ú l i u s 2 3 . - á n v e r e k e d é s k ö z ­

b e n k é s s e l f e j e n s z ú r t á k . J e l e n t é k t e l e n n e k l á t s z ó , a l i g l ' 5 c m .

h o s s z ú s e b é t k e z e l ő o r v o s a b e v a r r t a é s á g y n y u g a l m a t r e n d e l t .

A k ö v e t k e z ő n a p o n , a k e z e l ő o r v o s e l b e s z é l é s e s z e r i nt , h i r t e l e n

r o s s z u l l é t , m ú l ó ö n t u d a t z a v a r á l l o t t b e , n é h á n y s z o r h á n y t . D e

m i n d e z n é h á n y ó r a m ú l v a m e g s z ű n t , s a s é r ü l t j ó l é re z t e

m a g á t ö t n a p i g .

A s é r ü l é s u t á n i h e t e d i k n a p o n , v a r r a t e l t á v o l í t á s u tá n , a z

o r v o s e n g e d é l y é v e l a b e t e g e l h a g y t a a z á g y a t , a m i ko r i s

m e g i n t h i r t e l e n r o s s z u l l e t t , e s z m é l e t é t v e s z í t e t t e, g y a k r a n

h á n y t é s i d ő n k é n t e p i l e p t i f o r m i s g ö r c s ö k á l l o t t a k be . A z á l l a p o t

e z e n h i r t e l e n r o s s z r a f o r d u l t á v a l a b e t e g e t k ó r h á z u nk s e b é s z e t i

o s z t á l y á r a h o z t á k .

A f ö l v é t e l k o r t e l j e s ö n t u d a t l a n s á g , a p u p i l l á k e g y en l ő t ­

l e n e k , f e l t ű n ő é l é n k e n r e a g á l n a k , a s z e m g o l y ó k j o b b o l d a l r a

d e v i á l t a k . A p u l s u s r e n d e t l e n , b r a d y c a r d i á s . E n u r e si s , n é h á n y ­

s z o r e x p l o s i v h á n y á s . I d ő n k é n t c l o n u s o s r á n g á s o k a j o b b

f e l s ő v é g t a g b a n , a v á l l b á n , k i s m é r t é k b e n a j o b b a ls ó v é g ­

t a g b a n . A b a l o l d a l i t u b e r p a r i e t a l e f e l e t t 1 5 c m . ho s s z ú , p e r

p r i m a m g y ó g y u l t s e b h e l y .

A s z ú r á s h e l y é t í v a l a k ú m e t s z é s s e l f e l t á r v a , l á t h a tó v á

v á l t a c s o n t o n e g y k ö r ü l b e l ü l 1 c m . h o s s z ú é s m i n t eg y

3 m m . s z é l e s s z ú r á s i s é r ü l é s ; e z t v é s ő v e l t á g í t v a a d u r á i g ,

e z e n s z i n t é n a z e l ő b b i h e z h a s o n l ó n a g y s á g ú f o l y t o n os s á g ­

m e g s z a k í t á s v o l t é s z l e l h e t ő . A z a g y b u r o k s e b é n e k m eg h o s z -

s z a b b í t á s á r a n a g y n y o m á s s a l , b ő v e n ü r ü l a l v a d t é s so k f o l y é ­

k o n y , s z é t e s é s b e n l e v ő v é r , m e l y h a e m a t o m a m a j d n e m a z .

e g é s z a g y l e b e n y f e l ü l e t é t e l b o r í t o t t a . A v é r ö m l e n y k i t a k a r í t á s a

u t á n g a z e - c s í k o t f e k t e t v e a s e b b e , a z t l e g n a g y o b b r és z t z á r j u k .

A m ű t é t u t á n i n a p o n a b e t e g ö n t u d a t a c s a k n e m t e l j e se n

f e l t i s z t u l t , k é r d é s r e v o n t a t o t t a n f e l e l , s p o n t a n v iz e l . E g y é b k é n t

b é n u l á s i v a g y i z g a l m i t ü n e t e k s e m a m o t o r o s , s e m a z é r z é s i

k ö r b e n n i n c s e n e k .

A m ű t é t i s e b g y ó g y u l á s a r e n d e s l e f o l y á s ú v o l t , a b et e g

a k ó r h á z i k e z e l é s 1 3 . n a p j á n g y ó g y u l t a n t á v o z o t t . A m ű t é t

h e l y é n k ö r ü l b e l ü l k o r o n á n y i t e r ü l e t e n a f e j b ő r ö n á t k i t a p i n t h a t ó

v o l t a c s o n t h i á n y é s a z a g y v e l ő p u l z á l á s a .

A z e s e t e t a z é r t t a r t o m f i g y e l e m r e m é l t ó n a k é s f e l j e gy ­

z é s r e é r d e m e s n e k , m e r t a s z ú r á s a k o p o n y a c s o n t n a k ép p e n

a z o n a h e l y é n h a t o l t k e r e s z t ü l , a h o l p h y s i o l o g i á s an m e g v a n

v a s t a g o d v a .

H E T I L A P

A ném et id e g o rv o s- tá rsa sá g gyű lése.

O k t ó b e r 1 3 . - á n é s 1 4 . - é n f o l y t l e a g y ű l é s a h a l l e i

M e l a n c h t o n i a n u m b a n . E r e d e t i l e g D a n z i g v o l t t e r v b e vé v e , d e

a l e n g y e l e k ú t l e v e l e t k ö v e t e l t e k . Nonne, a z e l n ö k m e l e g e n

e l p a r e n t á l t a a z é v n a g y h a l o t t j a i t , a l u m b a l p u n c t i o f e l t a l á l ó j á t ,

Quincke-1, a n a g y Erb-et é s j ó l e s ő m e l e g s é g g e l Jendrassik-o t .

Ü d v ö z ö l t e k ü l ö n ö s e n a r ó m a i p r o f e s s o r i , a j e l e n l e v ő Minga- zinni-1, a k i a h á b o r ú a l a t t c o l l e g i a l i t á s á n a k n e m e s j e l ét a d t a .

T h e m a e z é v b e n a k ö v e t k e z ő v o l t : „ A z a g y v e l ő k é r e g

e l r e n d e z ő d é s é n e k k l i n i k a i j e l e n t ő s é g e “ . A k l i n i k a i r é s z t Kű ri Goldstein ( F r a n k f u r t ) r e f e r á l t a . F u n c t i ó s s z e m p o n t b ó l v i z s ­

g á l j a a k é r g e t , d e e l ő r e b o c s á t j a , h o g y a z a n a t ó m i a i k i e s é s n e k

c s a k a l e g d u r v á b b e s e t e k b e n f e l e l m e g b i z o n y o s m e g ha t á r o z ­

h a t ó p s y c h o l o g i a i k i e s é s , i l y e s m i t c s a k a z a s s o c i a ti ó s p s y c h o -

l o g i a k o r s z a k á b a n v á r h a t t a k , m e l y e t „ L a n d k a r t e n p s y ch o l o g i e “ -

n e k n e v e z . A k i e s é s l o k a l i z á l á s á n á l n e m a p s y c h é s tü n e t ,

h a n e m a t ü n e t e k v á l t o z á s a , l e f o l y á s i r e n d j e l e h e t cs a k i r á n y ­

a d ó . O l y a n t ü n e t e k , a m i n ő k a z e x p e r i m e n t á l i s k é r e gi z g a t á s r a

j e l e n t k e z n e k , n i n c s e n e k a z é l e t b e n , a l e g c s e k é l y e b b t á v o l h a t á s

m á r v a l a m e l y f u n c t i o m e g b o m l á s á t ( A b b a u ) e r e d m é n y e zh e t i

é s e z t l e h e t e t l e n l o k a l i z á l n i , h i s z e n m é g a z t s e m tu d j u k ,

a z o k - e a f u n c t i ó s e l e m e k , m e l y e k e t a n a t ó m i a i l a g l á tu n k . A

k e z d e t i t ü n e t e k n e m c s a k q u a n t i t a t i v e , h a n e m l é n y e g il e g k ü l ö n ­

b ö z n e k a t a r t ó s t ü n e t e k t ő l . K é t t y p u s á t k ü l ö n b ö z t e ti m e g a

f u n c t i ó k n a k . A z e g y i k e t a l a p f u n c t i ó n a k n e v e z i , e n n ek p u s z ­

t u l á s a i z o l á l t f u n c t i ó s k i e s é s s e l j á r , i l y e n p é l d á ul a l e l k i

v a k s á g , a l e l k i s ü k e t s é g , d e i l y e n p ó t o l h a t a t l a n i zo l á l t k i e s é s t

o k o z a z i s , m i n é l p e r i p h e r i á s a b b v a l a m e l y s é r ü l é s . E z e n f e l ü l

v a n n a k ú g y n e v e z e t t „ G a n z h e i t s l e i s t u n g “ - o k ; e g y e s k ér g i t e r ü ­

l e t e k p u s z t u l á s a u t á n a v e l ü k e g y s é g e t a l k o t ó s z o m sz é d o s

t e r ü l e t n e m m a r a d t é t l e n , h a n e m a f u n c t i ó s t e r ü l e t o d a á t ­

t o l ó d i k . N e m a n a t ó m i a i l a g s z e r v ü l á t , h a n e m f u n c t i ós a n

t o l ó d i k e l , h o g y l é n y e g b e n m e g t a r t h a s s a r é g i f u n c t ió j á t . P é l ­

d á u l a h e m i a n o p i á s t c s a k p e r i m e t e r r e l l e h e t f e l i s m er n i , d e

a z i l l e t ő t o v á b b r a i s e g é s z e n j ó l l á t , m e r t f e j é t ol y a n t a r t á s b a

h o z z a , h o g y t o v á b b r a i s a m ű k ö d ő t e r ü l e t k ö z é p p o n t já r a

e s s é k a l e g é l e s e b b l á t á s , i g y p é l d á u l v i z s g á l a t a i sz e r i n t n e m

a m a c u l a t á j é k á r a , h a n e m a t t ó l o l d a l t . E z a p s y c h é s k é n y ­

s z e r ű s é g b ő l s z á r m a z ó á t t o l ó d á s a m b l y o p i á n á l , s c o t o má n á l

n i n c s m e g . A z a g y k é r e g b e n i s a s t r u c t u r a l i s a n m e g f el e l ő

t e r ü l e t e k i g y e k e z n e k m e g t a r t a n i f u n c t i ó j u k a t . E z é r t a k i e s é s e k

n a g y r é s z é n é l , p é l d á u l a z a p r a x i á k n á l f o n t o s a z o k n ak p s y c h o ­

l o g i a i a n a l y s i s e . Ő m a g a t e h á t s z i n t é n a z a g y v e l ő b en m ű ­

k ö d ő e n e r g i a á l l a n d ó s á g á n a k e l m é l e t i á l l á s p o n t j á n va n , a

m e l y n e k s z é p p é l d á j a v o l t Pötzl b e t e g e , a k i n m i k o r a

s e n s o r i u s a p h a s i a v i s s z a f e j l ő d ö t t , a k k o r j e l e n t m e g a m o t o r o s

a p h a s i a é s f o r d í t v a .

A n a t ó m i a i o l d a l r ó l Foerster Ottfried f o g l a l k o z o t t a k é r e g ­

g e l . S a j á t é s f ő k é p p e n Vogt-ék p o m p á s k é s z í t m é n y e i n e k é s

s é m á i n a k v e t í t é s e k ö z b e n d e m o n s t r á l j a a z e d d i g i k ö zt u d a t s z e ­

r i n t l é n y e g e s e n k i s e b b h e l y e t e l f o g l a l ó n a g y p y r a m is s e j t e k t e r ü ­

l e t é t , m e l y n e k s é r ü l é s é r e i z o l á l t m o t o r o s k i e s é s e k k ö v e t k e z n e k ,

a z a r e a g i g a n t o p y r a m i d a l i s t , a z u t á n a z e t t ő l f r o n t ál i s á n f e k v ő

é s f ő k é n t e p i l e p t o g e n é s t ö m e g m o z g á s o k s u b s t r a t u m á t r e j t ő

a r e a a g r a n u l a r i s f r o n t á l i s t . E z e n k í v ü l i s m e r t e t i a z a r e a g r a n u ­

l a r i s f r o n t á l i s t . E z e k m e l l e t t ú g y a f r o n t a l i s , m i n t f ő k é p p e n

a r e t r o c e n t r a l i s t e r ü l e t e k e n a p o n s s a l , a t h a l a m u s sa l é s a

n u c l e u s r u b e r r e l ö s s z e k ö t ö t t t e r ü l e t e k e t v e s z f e l a B r o d m a n n -

é s V o g t - v i z s g á l a t o k a l a p j á n . A d é v i a t i o n c o n j u g é e t a k é r e g ­

b ő l i n k á b b m é l y e b b e n a k é r e g a l a t t e l h a l a d ó p á l y á k ra l o k a l i ­

z á l j a , b e s z é l a f r o n t a l i s a t a x i á r ó l é s a g y r u s s u p ra m a r g i -

n a l i s b a l o k a l i z á l t r e t r o c e n t r a l i s a t a x i á r ó l . A z u t á n e g y e s b é n u -

l á s o s p r a e d i l e c t i ó s t y p u s o k k l i n i k a i k é p é t m u t a t t a b e , í g y a z t ,

m i k o r p t o s i s é s a s z á j i n n e r v a t i o z a v a r a e g y s z e r r e mu t a t k o z i k .

R e n d k í v ü l t a n u l s á g o s e l ő a d á s a t e h á t k r i t i k u s k i v á l og a t á s a v o l t

a n n a k , a m i a k l i n i k a s z á m á r a m á r e d d i g h a s z n á l h a t ón a k

í g é r k e z i k a z a g y k é r e g c y t o l o g i a i a n a t ó m i á j á b ó l . H i bá j a , h o g y

n e m t e l j e s , a z a g y k é r e g s z á m o s r é s z é t n e m é r i n t e t t e é s e z t

a z o n n a l é s z r e i s v e t t e a z ő s z Mingazinni, a k i m e g k é r d e z t e

a d i s c u s s i ó b a n , m i t t u d n a k a r e f e r e n s e k a g y r u s l i ng u a l i s r ó l

é s a g y r u s f u s i f o r m i s r ó l , d e s e m m i t s e m t u d t a k v á l as z o l n i .

1922. 46. sz. O R V OS I H E T I L A P 445

A m á s i k h i á n y t , h o g y t . i . a r é t e g a r c h i t e k t o n i k á r ó l n e m

s z ó l t a k , Jakob v e t t e é s z r e , a k i h o z z á s z ó l á s á b a n k i e m e l t e ,

h o g y a s p a s m u s o s p s e u d o s c l e r o s i s n a k á l t a l a i s m e r t e te t t k ó r ­

f o r m á j á b a n e l e c t i v m ó d o n c s a k i s a z a l s ó r é t e g e k b e te g e d n e k

m e g . Economo h a n g s ú l y o z t a , h o g y a l á b é s a n u s z o n a

g i g a n t o p y r a m i d a l i s á b a n t ö b b a p y r a m i s s e j t , m i n t a sz á j n a k

é s a r c z n a k m e g f e l e l ő t e r ü l e t e n é s h o g y a I I . f r o n t al i s l e b e n y

e g y i k t e r ü l e t e a s u b s t a n t i a n i g r á v a l v a n k a p c s o l a t ba n , a m i

a z e n c e p h a l i t i s e k n é l f o n t o s .

C s a t o l t a n Pfeifer t a r t o t t e l ő a d á s t , a k i h á b o r ú s s é r ü l t e k

v i z s g á l a t á b ó l a z t k ö v e t k e z t e t i , h o g y a f i n o m a b b s z el l e m i m ű v e ­

l e t e k a f r o n t a l i s l e b e n y h e z v a n n a k k ö t v e , a z o c c i p it a l i s r é s z e k

s é r ü l é s é v e l i n k á b b t o m p a s á g j á r é s h o g y a b a l f é l t ek é n e k

n e m c s a k a p h a s i á s é s p r a x i á s , h a n e m m á s f u n c t i ó k r a i s v a n

h a t á s a . Balassa e g y p s y c h o l o g i a i l a g p o n t o s a n é s z l e l t l e l k i

s ü k e t b e t e g é t i s m e r t e t t e , Weigeldt p e d i g e g y s e n s o r i u s a m u s i a -

e s e t e t . A v i t á b a n Bumke h a n g s ú l y o z t a , h o g y a l o c a l i s a t i o t a n á t

a z é r t m é g s e m v e t h e t j ü k e l e g é s z e n , h i s z e n p s y c h é s fu n c t i ó k a t

i d á i g s e m l o k a l i z á l t u n k , Auerbach p e d i g a l ö v é s i s é r ü l é s e k

é r t é k e l é s é n é l i n t t a r t ó z k o d á s r a .

A z e n c e p h a l o g r a p h i á r ó l h a l l o t t u n k m á s n a p n é h á n y e l ő­

a d á s t . Weigeldt 7 5 e s e t b e n v a g y Dandy m ó d s z e r e s z e r i n t a z

a g y v e l ő b e , v a g y Bingel m ó d s z e r e s z e r i n t l u m b a l i s a n f u v o t t

b e s z é n s a v a t v a g y l e v e g ő t é s b e m u t a t o t t k é s z í t m é n y ei n t u m o ­

r o k h e l y z e t é t v a g y p a r a l y s i s n é l a v e n t r i c u l u s o k k i tá g u l á s á t é s

a k é r e g f ö l ö t t i ű r ö k e t t i s z t á n l á t h a t t a . Nonne 6 0 e s e t b e n

v é g e z t e t t e l u m b a l i s a n , s z i n t é n é l e t v e s z e d e l e m n é l k ül , d e m i n d ­

k e t t e n h a n g s ú l y o z t á k a k i s é r ő t ü n e t e k ( f e j - é s n y a kf á j á s , i z z a -

d á s , h á n y á s ) s ú l y o s s á g á t . Bingel 3 0 0 e x i t u s n é l k ü l i e s e t r ő l

s z á m o l t b e , e l m o n d t a , h o g y a s z é n s a v a t t i s z t a l e v e gő v e l c s e ­

r é l t e f e l , m e r t e l ő b b i u t á n a p o p l e x i a f e n y e g e t . E g y s ú l y o s

e k l a m p s i a i s a z o n n a l m e g s z ű n t l e v e g ő - b e f ú v á s r a . Curschmann i s m e l l e t t e n y i l a t k o z o t t , Marburg t a n á r e l l e n b e n a b é c s i t a ­

p a s z t a l a t o k a l a p j á n e l l e n e , f ő k é n t a l u m b a l i s e l j á rá s e l l e n ,

Schüller t a n á r a R ö n t g e n - k é p e k o l v a s á s á b a n m u t a t k o z ó h i b á ­

k a t k r i t i z á l t a .

Anton e l ő a d á s á b a n e s e t e t m u t a t b e , a h o l a k i s a g y

h i á n y á t a p y r a m i s p á l y a h y p e r t r o p h i á j a k i s é r t e ; f e l h o z t a , h o g y

e p i l e p s i á n á l g y a k o r i a k i s a g y m e g n a g y o b b o d á s a é s í gy t é r ­

s z ű k ü l e t a s u b t e n t o r i a l i s ű r b e n . Foerster a c o m p e n s a t o r i u s

h y p e r t r o p h i á k r ó l b e s z é l t , Pick p e d i g k i e m e l t e , h o g y c o m p e n ­

s a t i o n e m c s a k p á l y á k , h a n e m p á l y a é s s z ü r k e á l l o m á n y k ö z ö t t

i s ö s m e r e t e s . Schlesinger e l ő a d á s á b a n f ö l h í v t a a f i g y e l m e t a r r a ,

h o g y c l a u d i c a t i o i n t e r m i t t e n s t r a u m á s a r t e r i a s é r ü l és u t á n i s l á t ­

h a t ó , t o v á b b á a v é n á k s z e r e p é r e é s a z e g y s z e r ű a e t he r j ó g y ó g y -

h a t á s á r a . Cassierer a h y p o p l a s t i k u s v e n a r e n d s z e r r e , Economo p e d i g a z i n t r a v é n á s c h i n i n i n j e c t i ó r a f i g y e l m e z t e t e tt , a m i t

Schlesinger n e m j ó n a k t a l á l t . Trömner e g y i g e n n a g y é s e g y i k

f e l é b e n t i s z t á n g u m m i b ó l k é s z ü l t r e f l e x k a l a p á c s o t és a z i z o m ­

r e f l e x e k k i m u t a t á s á r a s z e r k e s z t e t t i z o m p l e s s i m e t e r t m u t a t o t t

b e . Stein a m i g r a i n t a s t h e n i á s c o n s t i t u t i ó r a v e z e t i v i s s z a , a

m i t Curschmann e r é l y e s e n t a g a d o t t é s e n d o k r i n m ó d o n m a ­

g y a r á z ; a t h e r a p i á r a Mingazinni a l u m b a l p u n c t i ó t , Grünbaum a z e p i g l a n d o l t , Kurt Mendel a l u m i n a l t , Trömner a s u g g e s t i ó t ,

Simons a k o n y h a s ó t a j á n l o t t a .

A b e r l i n i Schuster m o z g ó k é p b e n m u t a t t a b e a p o s t -

h e m i p l e g i á s á l l a p o t k é t ú j t ü n e t é t . A z e u p r a x i á s k ez e t , h a s e m m i

s i n c s b e n n e , a k a d á l y t a l a n u l k i n y i t j a a b e t e g , h a e ll e n b e n v a n

b e n n e v a l a m i , a z t n e m t u d j a e l e r e s z t e n i . H a l a s s a n h ú z z u k ,

k i t u d j u k l o p n i a b e z á r t u j j a k k ö z ü l , h a e l l e n b e n h i r t e l e n k i ­

r á n t j u k , e r ő v e l v i s s z a r á n t j a a m e g f o g o t t t á r g y a t . „Z w a n g s g r e i ­

f e n “ é s „ N a c h g r e i f e n “ n e k n e v e z i a t ü n e t e t . A b u d a pe s t i

Schuster s c l e r o s i s m u l t i p l e x n é l t a l á l t s p i r o c h a e t á k a t d e m o n s tr á l t ,

m e l y e k e t a z o n b a n a h a m b u r g i p r o f e s s o r , Jakob n e m t a r t

s p i r o c h a e t á k n a k . T ö b b k i s e b b e l ő a d á s u t á n l á t t u k Kirschbaum k é s z í t m é n y e i t m á j b e t e g e k a g y k é r g é r ő l , m a j d k i e m e l k ed e t t

Auerbach-n a k s a j n o s i g e n r ö v i d r e f o g o t t e l ő a d á s a a n e u r o -

c h i r u r g i á r ó l . H a n g s ú l y o z z a , h o g y t i l o s a l u m b a l p u n ct i o , h a a

t u m o r a h á t u l s ó s c a l á b a n v a n . M e g e n g e d h e t e t l e n n e k ta r t j a a

N e i s s e r - P o l l a k - p u n c t i ó t , m e r t n e m a s z e m c o n t r o l l j a m e l l e t t

d o l g o z i k , e r e k e t é r é s v e s z e d e l m e s . N e m s z a b a d a k op o n y á n

k a l a p á c s o l n i é s v é s n i , h a n e m t e s s é k o l l ó v a l d o l g o z ni . K i s a g y -

m ű t é t e k n é l s z é l e s e n k e l l s z a b a d d á t e n n i a z a g y v e l ő t. A g y -

v e l ő m ü t é t e k n é l n e m s z a b a d t ö r l ő v e l d o l g o z n i , h a n e m k o n y h a s ó ­

m o s á s s a l .

N a g y j á b ó l a z t k e l l m o n d a n i , h o g y a z e l ő a d á s o k s o k

b e c s e s a n y a g g a l g y a r a p í t o t t á k t u d á s u n k a t , m í g a v i ta n e m

á l l o t t m i n d i g a h e l y z e t m a g a s l a t á n .

A h a l l e i p r o f e s s o r , Anton n e j e t e á r a l á t t a v e n d é g ü l a

h ö l g y e k e t , e s t e b a n k e t t v o l t , a k é t n a p l e t e l t e u t án p e d i g

e g y c s o p o r t k i r á n d u l t W e i m a r b a , a h o l p o m p á s o p e r a el ő a d á s

u t á n b ú c s ú z t a k e l e g y m á s t ó l a r é s z t v e v ő k .

A j ö v ő é v i g y ű l é s t á r g y a a k i s á g y v e l ő ; r e f e r e n s e k :

Marburg ( B é c s ) é s Mingazinni ( R ó m a ) . Kluge d r .

I R O D A L O M - S Z E M L E .

K önyv ism erte tés.Z a p p e r t : K rankheiten d es N erven system s im K indes­a lter . ( Schwalbe: D i a g n o s t i s c h e u n d t h e r a p e u t i s c h e I r r t ü m e r

u n d d e r e n V e r h ü t u n g . ) G . T h i e m e , L e i p z i g , 1 9 2 2 . Á r a 3 6 M .

A g y e r m e k g y ó g y á s z a t o t t á r g y a l ó s o r o z a t e l s ő f ü z e t e m é l ­

t á n s o r a k o z i k a z e d d i g m e g j e l e n t e k h e z . Zappert a g y e r m e k ­

k o r b a n e l ő f o r d u l ó i d e g r e n d s z e r - m e g b e t e g e d é s e k e t ö t n a g y

c s o p o r t r a o s z t v a , e l ő a d á s o k f o r m á j á b a n t á r g y a l j a a f ő b b f e j e ­

z e t e k e t o l y a n k ö n n y e d , é l v e z e t e s m ó d o n , h o g y a z o l va s ó n e h e ­

z e n v á l i k m e g t ő l e , v é g é r e é r v é n a k ö n y v n e k .

A z a g y h á r t y a - m e g b e t e g e d é s e k s o k f é l e v á l t o z a t a i t l e g­

i n k á b b s a j á t e s e t e i n m u t a t j a b e s r á m u t a t a z o k r a a n e h é z s é ­

g e k r e , a m e l y e k m é g a l e g g y a k o r l o t t a b b , m á r n a g y o n s o k

e s e t e t l á t o t t s z a k o r v o s t i s t é v e d é s b e e j t h e t i k .

A H e i n e - M e d i n - b e t e g s é g g e l s a t ö b b i a g y - g e r i n c z v e l ő-

m e g b e t e g e d é s s e l ( e n c e p h a l i t i s l e t h a r g i c a , a g y t á l y o g s t b . ) f o g ­

l a l k o z i k a I I . r é s z .

A h y d r o c e p h a l u s k ü l ö n f é l e a l a k j a i r ó l , a z a g y d a g a n a tr ó l ,

a c e r e b r a l i s h ü d é s r ő l s a g y e n g e e l m é j ű s é g r ő l s z ó l a I I I .

R ö v i d e n ö s s z e f o g l a l j a a d i f f e r e n t i a l - d i a g n o s t i k a i ne h é z s é g e k e t ,

a z e g y e s a g y r é s z e k f u n c t i ó j á t a z o n b a n c s a k p á r s z ó va l e m l í t i .

A t h e r a p i á t é s a p r o g n o s i s t i s e l m o n d j a m i n d e n e g y es b e t e g ­

s é g n é l . A c e r e b r a l i s h ű d é s n é l s z e r i n t e s o k s z o r t ö r té n i k h i á b a ­

v a l ó o r t h o p a e d - s e b é s z i b e a v a t k o z á s .

A I V . r é s z b e n a z e p i l e p s i á v a l , s p a s m o p h i l i á v a l k a p cs o ­

l a t o s g y a k o r i t é v e d é s e k e t s o r o l j a f e l ; a l i g h a a k a d o r v o s , a k i

n e e m l é k e z n é k h a s o n l ó h i b á s d i a g n o s i s r a s a j á t g y a k or l a t á b a n .

P s y c h o g e n m e g b e t e g e d é s e k c z í m a l a t t a n e u r a s t h e n i á t,

h y s t e r i á t , p s y c h a s t h e n i á t s m é g e g y e g é s z h o s s z ú s or á t a

b e t e g s é g e k n e k t a l á l j u k , a m e l y e k e l s ő h a l l á s r a n e m i s a z

i d e g r e n d s z e r k ö r é b e t a r t o z n á n a k .

S z á m o s p é l d a é s 1 5 j ó l s i k e r ü l t f é n y k é p n a g y b a n e m el i

a k ö n y v é r t é k é t .

A k ö n y v k i á l l í t á s a e l s ő r a n g ú .

Új k ö n y v e k :A. Ascoli: Die Therm opräzipitinreaktion. W ien, J. Sáfár. 144 m.

— M. Einhorn: Die M ethoden der künstlichen Ernährung, insbesondere die Indikationen und Technik der D uodenal- und Rektalernährung. Halle, C. M arhold. 13 m. — A. Gigon: Einige neuere Betrachtungs­weisen in der Ernährungstherapie. Halle, C. M arhold. 14.40 m. — H. Sahli: Über Tuberkulinbehandlung mit besonderer Berücksichtigung der Intrakutanbehandlung. Basel, Schwabe und Comp. 20 m. — K. Stejskal: Grundlagen der O sm otherapie. W ien, J. Safar. 450 m. — C. Funk: Die Vitamine, ihre Bedeutung für die Physiologie und Patho­logie. W iesbaden, J. F. Bergmann. 285 m. — K. Biihter: D ie geistige Entw icklung des Kindes. 3. Auflage. Jena, G. Fischer. 160 m. — J. Boas: Das Haem orrhoidalleiden. Halle, C. M arhold. 30 m. — H. Hoffmann: Vererbung und Seelenleben. E inführung in die psychiatrische Konstitu­tions- und Vererbungslehre. Berlin, J. Springer. 195 m. — E. Meu- lengracht: D er chronische hereditäre Ikterus. Leipzig, W . Klinkhardt. — A. Sopp: Die Gicht. Leipzig, C. Kabitzsch. 21 m. — V. Schilling: Das B lutbild und seine klinische Verwertung. 2. verm ehrte Auflage. Jena, G. Fischer. 110 m. — O. Wuth: Untersuchungen über die körperlichen Störungen bei G eisteskranken. Berlin, J. Springer. 199 m. — Mikulicz und Kümmel: Die Krankheiten des Mundes. 4. Auflage. Jena, G. Fischer. 120 m. — L. Hauck: Die Behandlung der G eschlechtskrankheiten. Leipzig, F. C. W. Vogel. 80 m. — Oppenheim, Rille und Ullmann: Die Schädigungen der Haut durch Beruf und gewerbliche Arbeit. Band 1. Leipzig, L. Voss. 400 m. — K. Sudhoff: Rudolf Virchow und die

446 O R V O S I H E T I L A P 1922. 46. sz.

deutschen Naturforscherversam m lungen. Leipzig, Akadem. Verlagsgesell­schaft. 360 ni. — Fr. Stocker: Über Augenerkrankungen als Folge pathologischer Zustände der Nase und deren Nebenhöhlen. Bern, E. Bircher. 600 m. — P. Schmidt: Theorie und Praxis der Steinach’schen Operation. Wien, Rikola Verlag. 110 m. — Levy-Suhl: Die hypnotische Heil weise und ihre Technik. Stuttgart, F. Enke. 96 m. — D’Herelle: Der Bakteriophage und seine Bedeutung in der Immunität. Braunschweig, F. Vieweg und Sohn. 385 m.

L apszem le.

S eb észe t .

M an d u lagyu lad ás u tán fe j lő d ö tt g en y es per iton it isé r d e k e s e s e t é t í r j a l e E. Schilling. A p e r i t o n e u m d i r e c t f e r ­

t ő z é s m ó d j a i a k ö v e t k e z ő k : 1 . l e g g y a k o r i b b a g y o m o r -b é l -

c s a t o r n a p e r f o r a t i ó j a ; 2 . r i t k á b b a z e l v é k o n y o d o t t b é l f a l o n

k e r e s z t ü l h a t o l ó f e r t ő z ő a n y a g ; 3 . n ő k ö n a n e m i s z e rv e k f e r ­

t ő z ő f o l y a m a t a i ; 4 . a p e r i t o n e u m k ö z e l é b e n l e v ő a b sc e s s u s o k

á t t ö r é s e ; 5 . g e n y e s p l e u r i t i s a n y i r o k u t a k o n k e r e s zt ü l ; 6 .

h a s f a l - s é r ü l é s e k . R i t k á b b e s e t e k b e n j ö n l é t r e a f e rt ő z é s a v é r ­

r e n d s z e r ú t j á n . A z i r o d a l o m b a n k ö z ö l t e k i l y e n k r y p to g e n e t i k u s

é s m á s o d l a g o s p e r i t o n i t i s t a l e g k ü l ö n b ö z ő b b f e r t ő z ő b e t e g s é ­

g e k k e l k a p c s o l a t o s a n , d e e z e k e t n e m i s m e r i k e l á l t al á n o s a n .

Nothnagel é s Sttiimpell c s a k a p o l y a r t h r i t i s é s s e p t i c a e m i a

k a p c s á n f e j l ő d ő m á s o d l a g o s p e r i t o n i t i s t i s m e r i e l . Matthes a

p n e u m o c o c c u s t t a l á l t a g y a k r a n m i n t k ó r o k o z ó t , Brttnzel a

p n e u m o c o c c u s l a n c e o l a t u s t . D e a p n e u m o c o c c u s o k r e n ds z e r i n t

c s a k p e r i t o n e a l i s i z g a l m a t o k o z n a k . A p n e u m o n i á k k ez d e t i

s z a k á b a n m u t a t k o z ó h a s f á j d a l m a k a t i s g y a k r a n e z z e l " m a g y a ­

r á z h a t j u k .

A f e r t ő z é s é r d e k e s m ó d j á t l á t j u k a s z e r z ő k ö z ö l t e es e t b e n :

2 3 é v e s n ő b e t e g t o r k á b a n f á j d a l m a k a t é r e z . L á z a s . Ké t n a p

m ú l v a h a s f á j d a l m a k j e l e n t k e z n e k d i a r r h o e a k í s é r e t é be n . A

b e t e g s é g h e t e d i k n a p j á n , m i n t t y p h u s g y a n u s a t , z a v a rt s e n s o -

r i u m m a l k ó r h á z b a s z á l l í t j á k . S t a t u s : F a c i e s a b d o m i na l i s .

S i n g u l t u s . N e m h á n y . A n y e l v s z á r a z , b a r n a . A n y e l vs z é l e k

s z a b a d o k . A g a r a t g y e n g é n v ö r ö s , a m a n d u l á k d u z z a d ta k ,

f e l r a k o d á s n i n c s . A s z í v , t ü d ő é p . A h a s e r ő s e n p u ff a d t , a

h a s f a l a k f e s z e s e k ; m e l l k a s i l é g z é s . E r ő s d é f e n s e . A l é p k o p o g

t a t á s s a l m e g n a g y o b b o d o t t n a k l á t s z i k , a h a s e r ő s f e sz ü l é s e

m i a t t n e m t a p i n t h a t ó . A v i z e l e t b e n f e h é r j e , c z u k o r n i n c s . A

d i a z o - r e a c t i o g y e n g é n p o s i t i v . A z ü l e d é k r e n d e s . A s z é k

b a r n a , n e m v é r e s , f o l y é k o n y , a b e t e g m a g a a l á e r e s zt i . H ő :

3 7 -9 ° . P u l s u s : 1 3 2 , g y e n g e . F e h é r v é r s e j t s z á m : 3 2 . 0 00 . D i a ­

g n o s i s : P e r i t o n i t i s » T y p h u s v i z s g á l a t n e g a t i v . M á s na p a b e t e g

m e g h a l t . B o n c z o l á s l e l e t : A m e l l k a s i s z e r v e d s z á m o t n e m t e v ő

e l v á l t o z á s a i t n e m t e k i n t v e , a h a s b ó l 1 l i t e r g e n y ür ü l , m e l y

s o k p n e u m o c o c c u s t t a r t a l m a z . I n f e c t i ó s l é p . A g y o m or n y á l k a ­

h á r t y á j á n a p r ó v é r z é s e k . A b é l b e n f e k é l y e k n i n c s e n ek , a

P e y e r - p l a q u e o k n e m d u z z a d l a k . A m á j , p a n k r e a s é s u ro g e n i ­

t a l i s a p p a r a t u s é p . T e r h e s s é g n e m á l l o t t f e n n . P e r it o n i t i s

v i s c e r a l i s é s p a r i e t a l i s . E z e n k í v ü l e n y h e t r a c h e i t is , k i f e j e z e t t

d u z z a n a t é s p í r a s z á j p a d l á s é s g a r a t n y á l k a h á r t y á já n . A m a n ­

d u l á k d u z z a d t a k , l á g y a k , v ö r ö s e k , a m e t s z é s f e l ü l e t rő l e n y h e

n y o m á s r a z a v a r o s , p n e u m o c ö c c u s t t a r t a l m a z ó v á l a d é k ü r ü l .

E b b e n a z e s e t b e n a g e n y e s p e r i t o n i t i s a t o n s i l l i t i s m e t a s t a s i -

s a k é n t f o g h a t ó f e l . A b a c t e r i u m o k c s a k a v é r u t j á n k e r ü l h e t ­

t e k a h a s ü r b e . A z e s e t k ü l ö n ö s é r d e k e s s é g e , h o g y m ás u t t

m e t a ’s t a s i s n e m v o l t k i m u t a t h a t ó . A p r o g n o s i s i l y e n e s e t b e n

m i n d i g k é t s é g e s , m e r t a v é r á l l a n d ó a n ú j a b b f e r t ő z ő a n y a g o t

s z á l l í t a g e n y e s p e r i t o n i t i s f o l y t á n m á r ú g y i s l o c us m i n o r i s

r e s i s t e n t i a e v é v á l t p e r i t o n e u m h o z . E b b e n a z e s e t b e n t e h á t m á r

a l a p a r o t o m i a e r e d m é n y e s e m l e t t v o l n a b i z t a t ó . ( D eu t s c h e

m e d i z . W o c h e n s c h r i f t , 1 9 2 2 , 9 . s z . ) Farkas Mária d r .

Ideg- é s e lm ekór ían .

E n d ogen p sy ch o sisb a n szen ved ő k seru m át e g é r

p e r i t o n e u m á b a o l t v a , a n n a k 2 — 3 h é t i g t a r t ó t o x i k u s v o l t á t

m u t a t t a k i Weichbrodt, m í g e l l e n b e n a n o r m á l i s e m b e r s e r u m

1 c m 3- é t j ó l t ű r t e a z e g é r , h a i n t r a p e r i t o n e a l i s a n o l t o t t á k

v e l e . A s e r u m t o x i k u s v o l t a e l t ű n i k , h a 5 6 ° - r a f ö l me l e g í t j ü k .

H a s o n l ó a n t o x i k u s h a t á s ú v o l t a g e n u i n e p i l e p s i á s o k s e r u m a

r o h a m e l ő t t é s r o h a m a l a t t , a z é p e l m é j ü e k s o r á b a n pe d i g

t o x i k u s n a k b i z o n y u l t a n ő k s e r u m a e g y n a p p a l a m e n st r u a t i o

e l ő t t é s a n n a k e l s ő n a p j á n , i l y e n v o l t a z o k n a k a s er u m a , a

k i k k é n e s ő i n j e c t i ó k b a n v a g y k e n ő k ú r á b a n r é s z e s ü l t e k, i l y e n n é

l e t t a n y ú l s e r u m a , h a s a n k e r j e g y ó g y í t á s a c z é l j á b ól k ö r ü l ­

b e l ü l 4 2 ° - o s t e s t h ő m é r s é k l e t e t i d é z t e k e l ő n á l a , t ox i k u s v o l t

n é m e l y i k i n f e c t i o s u s b e t e g s e r u m a , d e á l t a l á b a n f a ja z o n o s

v a g y f a j i d e g e n s e r u m i n j e c t i ó j a , v a g y t e j i n j e c t i o ut á n i s

t o x i k u s s á v á l t a z e l ő b b n e m o l y a n v é r . ( Z e n t r a l b l a tt f . d . g e s .

N e u r . u . P s y c h . , 1 9 2 2 , a u g . 1 5 , 4 1 1 . o . ) Kluge d r .

S zü lésze t é s n ő o rvostan .

A sz ü lé s a la tt i fá jd a lom csil la p ítá sá ró l í r t h o s s z a b b

k ö z l e m é n y é b e n Traugott ö s s z e f o g l a l j a Krönig é s Gauss i n d i ­

v i d u a l i z á l ó „ k l a s s z i k u s k á b á l o m “ - j á t ó l ( e l s ő a d a g 00 0 0 4 5

s c o p o l a m i n T 0 0 1 m o r p h i n s u b c u t a n ; u t á n a e g y e d ü l s c o -

p o l a m i n a h a t á s b e á l l t á i g — a z a p p e r c i p i á l á s f e l f ü gg e s z t é s e

é s r e t r o g r a d a m n e s i a — , m o r p h i n c s a k i z g a l m i j e l e n sé g e k k o r ) ,

Böhringer s c o p o l a m i n + n a r k o p h i n j á n ( m o r p h i n - n a r c o t i n -

m e c o n a t ) , Straub t a r t ó s s c o p o l a m i n - v e g y ü l e t é n , a m a n n i t -

s c o p o l a m i n o n , Siegt „ a m n e s i n “ - j é n ( 0 ' 0 1 5 n a r k o p h i n + 0 2

c h i n i n ) k e r e s z t ü l Siegt s é m á s m ó d s z e r é i g ( 1 . i n j e c t i o , 5 — 6

p e r c z e n k é n t j e l e n t k e z ő s z a b á l y o s f á j á s o k e s e t é n , t ek i n t e t n é l k ü l

a m é h s z á j t á g a s s á g á r a : P/ 2 c m 3 s c o p o l a m i n = 0 0 0 0 4 5 +

1 ' / 2 c m 3 a m n e s i n = 0 0 2 2 5 n a r k o p h i n ; 2 . i n j e c t i o s / 4 ó ra

m ú l v a : V/t c m 3 s c o p o l a m i n = 0 0 0 0 4 5 + 1/2 c m 3 a m n e s i n

= 0 0 0 7 5 n a r k o p h i n ; 3 . i n j e c t i o - D / 2 ó r a m ú l v a : V 2 c i n 3

s c o p o l a m i n 0 0 0 0 2 2 5 ; 4 . i n j e c t i o 2 ' / a ó r a m ú l v a : V 2 c m 3

s c o p o l a m i n ; 5 . i n j e c t i o 3 V 2 ó r a m ú l v a : V2 c m 3 s c o p o l a m i n

+ V 2 c m 3 a m n e s i n ) a h a s z n á l a t o s e l j á r á s o k a t , m e l y e k k ö z ü l a z

u t o l s ó t ő i s t ö b b í z b e n e r e d m é n y n y e l h a s z n á l t a , d e ú g y , h o g y

a s é m á t a m u t a t k o z ó r e a c t i o f o k á h o z s z a b t a . A n n a k az o k á t ,

h o g y a z i s m e r t e t e t t e l j á r á s o k m é g s e m m e n t e k á t a k öz h a s z ­

n á l a t b a , a s c o p o l a m i n n a k é s m o r p h i n n a k á r n y o l d a l a i ba n lá t j a

A s c o p o l a m i n c s a k h e v e s i z g a l m i j e l e n s é g e k u t á n f e jt i k i

a l t a t ó h a t á s á t — Meyer v a l ó s á g o s d ü h ö n g é s e k e t í r l e — ,

m í g a m o r p h i n b é n í t v a a m é h s i m a i z o m z a t á t , g á t o l j a a

s z ü l é s e l ő h a l a d á s á t . E z e k h e z j á r u l a s z e r e k d i a p l a ce n t a r i s

á t h a t o l á s a , a m i Günsbauer é s Meyer s z e r i n t 5 % ' ° s m a g z a t i

m o r t a l i t á s t j e l e n t . M e g e m l í t i e z e k e n k í v ü l Hüssy „ v e s z é l y t e l e n

s z e r é t “ , a „ t a c h i n “ - t ( 6 P 4 % d i o n i n + 3 8 ' 6 % d i a l l y l b a r b i t u r -

s a v ) , m e l y b ő l 4 t a b l e t t á t a d n a k 1 — 2 ó r á s i d ő k ö z ö n k én t , a

m i a z o n b a n i n k á b b c s a k a b e t e g m e g n y u g t a t á s á r a a l k al m a s ,

t o v á b b á a hypnotikus k á b á l m o t , m e l y s z é p k i l á t á s o k r a j o g o s í t .

Simpson „ c h l o r o f o r m - f é l á l m a “ f á j á s g y e n g ü l é s s e l é s a m a g z a t

v e s z é l y e z t e t é s é v e l j á r . Wederhake c h l o r o f o r m - a e t h e r - k á b í t á s a

a z a n y a f e l s ő l é g u t a i r a h a t k á r o s a n a p r o t r a h á l t a et h e r -

n a r c o s i s f o l y t á n . M é g l e g e l f o g a d h a t ó b b n a k t a r t j a , de c s a k i s

a s z ü l é s l e g f á j d a l m a s a b b s z a k á b a n , a f e j n e k a v u l v án v a l ó

k i l é p é s e k o r , a Krönig á l t a l a s z ü l é s z e t b e b e v e z e t e t t c h l o r a e t h y l -

k á b í t á s t .

A s z e r z ő e g y é b k é n t n o r m a l i s s z ü l é s k o r m é g a s z ü l ő n ő

k i f e j e z e t t k í v á n s á g á r a s e m t a r t j a i n d o k o l t n a k a k á bá l o m m e g ­

i n d í t á s á t ; c s a k i s a k k o r l á t j a j o g o s u l t n a k , h a a z as s z o n y e r ő s e n

p s y c h a s t h e n i á s , n e u r o p a t h i á s a n t e r h e l t v a g y h a m e g el ő z ő l e g

v a l a m i l y e n e l m e b a j o n m e n t m á r k e r e s z t ü l . ( K i i n . W o ch e n ­

s c h r i f t , 1 9 2 2 , 2 7 . s z á m . ) Temesváry Ernő d r .

K isebb k ö z lések az o rvosgyak o r la tra .

Az id ü lt izü le t i b e te g sé g e k e l l e n Peemöller, a h a m -

b u r g - e p p e n d o r f i p h y s i k a i - t h e r a p i á s i n t é z e t v e z e t ő j e s z i n t é n

n a g y o n j ó e r e d m é n y n y e l h a s z n á l j a a z y a t r e n - c a s e i n - be f e c s k e n -

d e z é s e k e t , a m e l y e k e t Bier t a n á r k l i n i k á j á r ó l a j á n l o t t a k n e m ­

r é g i b e n . A z y a t r e n - c a s e i n - o l d a t o k a m p u l l á k b a n k é s z en k a p ­

h a t ó k ( a m a r b u r g i „ B e h r i n g w e r k e “ k é s z í t i ) . E l s ő b e fe c s k e n -

d é s n e k a g y e n g é b b o l d a t b ó l 1 — 2 c m 3- t a d u n k . H a e r r e

g ó c z r e a c t i o ( a b e t e g í z ü l e t e k f o k o z o t t f á j d a l m a s s á ga é s m e g -

d u z z a d á s a ) á l l b e , a r e a c t i o t e l j e s l e z a j l á s a u t á n ( 4 — 5 n a p )

a d a n d ó m á s o d i k b e f e c s k e n d e z é s t k i s e b b a d a g g a l v é g e zz ü k .

H a a z o n b a n n e m á l l o t t b e r e a c t i o , f o k o z z u k a z a d a g ot , h o g y

a z u t á n e s e t l e g b e á l l ó r e a c t i o u t á n i s m é t c s ö k k e n t s ük . N a g y o n

é r z é k e n y , k ö n n y e n r e a g á l ó b e t e g e k n e k c s a k y a t r e n - o ld a t o t

1922. 46. sz. O R V O S I H E T I L A P 447

f e c s k e n d e z h e t ü n k b e é s a t o v á b b i k e z e l é s t e s e t l e g 02 5 g r a m m o s

y a t r e n - p i l u l á k k a l p e r o s f o l y t a t j u k . A s z e r z ő v é l e mé n y e s z e r i n t

a z i d ü l t i z ü l e t b a j o k e l l e n a j á n l o t t e l j á r á s o k k ö z ö tt a h e l y e s e n

a d a g o l t y a t r e n - c a s e i n - k e z e l é s t i l l e t i m e g a z e l s ő s ég . ( D e u t s c h e

m e d i z . W o c h e n s c h r i f t , 1 9 2 2 , 3 6 . s z á m . )

V egyes h írek .A B udapesti Kir. O rvosegyesü le t 1922 november 18.-án tar­

tandó ülésének nap irend je: Révész Vidor: a) M iliaris tüdő güm ő kór és typhus abdom inalis egyidejű leg ugyanazon betegnél, b) Átvilágítással észrevett m iliaris güm ő k a tüdőben. Lobmayer Géza: Subm ucosus multiplex vastagbéllipom a operált esete. Torday Ferencz: A gyerm ek­kori heveny fertő ző kórok elleni védekezés.

A M agyar O rvosok N em zeti E gyesü le te (MONE) átköltözött Vili., B aross-utcza 44, I. em. 3 alatti helyiségeibe.

A B udapesti O rvosok S zö v e tség e 1922 november 13.-án, hét­fő n délután 6 órakor a Budapesti Kir. Orvosegyesület (Vili., Szentkirály i- utcza 21) Sem m elw eis-term ében rendkívüli közgyű lést ta r t a következő tárgysorozatta l: 1. Javaslat az orvosi d íjszabás em elése tárgyában. E lő ­adó : Hültl Hiimér dr. 2. Az orvosi nyugdíjintézmény. E lő ad ó : Halka Lajos dr. 3. Lichtmann Samu dr. indítványa a kedvezményes orvosi telefon ügyében. 4. Walko Rezső dr. indítványa a forgalm i adó tárgyá­ban. 5. Tagfelvétel.

L egfe lső bb szü lésze t i tan ácso t állítottak fel Francziaországban. Tagjait a népjóléti és egészségügyi m inister által k iszem elt 30 személy­bő l nevezték ki. A legfelső bb szülészeti tanácsnak kötelessége megtenni m inden intézkedést, melylyel csökkentik az elnéptelenesedést, szaporítják a szüléseket, elő segítik a gyerm eknevelést és védik a sok gyermekkel biró családokat. Ez a tanács elő terjeszt és felülvizsgál olyan törvény- javaslatokat, melyeknek czélja a népesedés elő mozdítása. Specialis ese­tekben a m inister korm ánybiztost vagy olyan szakképzettséggel biró egyéneket nevezhet ki, a kiktő l szakképzettségüknél fogva hasznos vé­lemény várható és ezek a legfelső bb szülészeti tanács ülésein szava­zati joggal bírnak. Minden departem entben a praefectus elnöksége alatt szülészeti b izottság mű ködik, melynek tagjaiból három m indig sok- gyermekes családapa. Az ilyen szülészeti bizottságnak m ű ködése hasonló a legfelső bb szülészeti tanács mű ködéséhez.

M eghalt. O. Hertwig tanár, a világszerte híres biológus, 73 éves korában Berlinben. — Tomaszewsky berlin i rendkívüli tanár, a berlini bő rbeteg-polik lin ika fő orvosa.

AZ 1923. ÉVI ORVOSI ÉVKÖNYV

KÉRDŐ ÍVEIm ár m ind szétküldettek. Felkérjük azon t. orvos urakat, kik a kérdő ívet m ind mai napig nem kapták kézhez, hogy azt adataik pontos beiktatása érdekében (esetleg telefon

útján) m ielő bb pótló lag bekérni szíveskedjenek.

„Magyarország Orvosainak Évkönyve“ szerkesztő ségeBudapest, VII., Kertész-utcza 16. Telefon: József 106—47.

Physicalis, Röntgen- se- n • • | v-v r 1 B u d a p e s t , V I I .,

Dr. Kainik ra l ™ma i‘V‘lyné*toltások, quarz- és mű vi .. . , . . ... . . , , **• sz< ( F a s o r ) ,pneumothorax - kezelés, tü d ő b e te g s é g e k t í ia g n o s t ik a i i n t é z e te T e le fo n Jó zse f 14—51 ̂

n r k A f m t o r v o s i l a b o r a t ó r i u m a B udapest, ^ W ^ iV., K ossuth Lajos-u. 3. T e le fo n : 697.

Dr. GRÜN WA LD SANATORIUM/^V I I . , V á r o s l i g e t i f a s o r 13—16. T e le fo n : Jó zse f 52—29. — S e b é sz e ti- , n ő i- , b e lh e teg e k n ek , sz filő nöknek . R ad lu m -k eze lesek . Vegyi R ő n tg en - la b o ra to r iu m .

r ü n t g e n - d d e l b ao r v o s i f e l ü g y e l e t m e l l e t t

D r . P a j o r - S a n a t o r iu m b a nB u d a p e s t , V III., V a s-u teza 17.

Ugyanitt Z ander-m assage é s vízkúrák._______________

D r. S Z O N T A G H M IK L Ó S GYÓGYINTÉZETE

Isza p k ú rá k

levél-ügyben szolgál

állandóan nyitva. Fekvő -, hízó-, nap- és légkúrák. Pneumothorax. T e ljes e llá tás orvosi gyógykeze­léssel és fű téssel együtt napi 85 cseh koronától kezdve. Prospektus­sal és bő vebb felv ilágosítással út-

M enetjegy iroda, fü rdő -osztá ly , V., V igadó-tér 1.

T T T C ' l ' T T C k ó rh á z i fő o rv o s b ö rg y ö - J U F . U U O X U O g y ító é s k o z m e tik a i In té z e teIV ., F e ren c* J ó z s e f rakpart 26. T e le fo n J ó z s e f 6 6 -76 .

DAJKAI N T É Z E T B E N W a s s e r m a n n r a v izsgá lt dadák i állandóan találhatók. Sürgönyileg, telefonon (93-22) rendel­

kezésre á llanak: S z i v - u t e z a 6 9 .

T e le fo n : Jó zse f 4—12.Igazg.-tulaid.: Dr. Melha Armand, Dr. M.-né Hilf Paula, Dr. Mandler Ottó.

ZANDER. a Dr. R efch-fé le ZANDER-gyógy in ­téz e tb e n , IV., Sem - m elw els-u . 2, I. e.

P Á L Y Á Z A T O K .

A Magyar Általános Kő szénbánya Részvénytársulat esztergom- megyei bányamüveinél fennálló társpénztár pályázatot hirdet az ürese­désben levő bányatárspénztári orvosi állásra.

Pályázhatnak olyan orvosok, a kik M agyarországon nyerték ok­levelüket, vagy a kiknek oklevele M agyarországon nostrifikáltatott, to ­vábbá az összes gyógytudományok orvosai (gyógyász és szülő orvos).Á társpénztári orvos székhelye: Tokod-A ltáró bányatelep. M ű ködési köre k iterjed a környékbeli községekre is, a hol a társpénztár kötelé­kébe tartozó bányamunkások laknak. A társpénztári orvos term észet­beni lakást, fű tést és világítást kap, a bányatelepi élelem tárban pedig a m indenkori bevásárlási kedvezményekben részesül. Pénzjavadalm azá­sát kora és képzettsége alapján a társpénztár elnöksége egyezkedéssel fogja megállapítani. M agángyakorlatot a bányatárspénztári orvos foly­tathat, ha ezáltal társpénztári orvosi m ű ködése nem szenved. A pályá­zati kérvények f. é. novem ber 30.-á ig fentnevezett társpénztár elnök­ségének czímére (Tokod, Esztergom megye) küldendő k. A kérvényben jelezni kell a személyi adatokat s melléklendő k a kérvényhez az eddigi mű ködési bizonyítványok. Oklevél bem utatása csak felhívásunk esetén szükséges.

T o k o d , 1922 október 27.

A Magyar Általános Kő szénbánya Részvénytársulat esztergommegyei bányamű veinél fennálló társpénztár

Tokod.Ad 1617 1922. sz.

B ihar várm egye sárréti járásához tartozó Szerep n a g y k ö zség i orvosi á llásra pályázatot hirdetek s felhívom mindazokat, a kik ezen 1400 korona törzsfizetéssel, 600 korona személyi pótlékkal, term észet­beni lakással, háborús és drágasági segélylyel, a vármegyei, szabályren- deletileg megállapított rendelési, beteglátogatási, mű téti és távolsági díjakkal javadalm azott orvosi állást elnyerni óhajtják, hogy az 1908. évi XXXVIII. t.-cz. 7. § -ában elő írt m inő sítést, eddigi m ű ködést, a kommun és az ellenséges megszállás alatti m agatartást igazoló okmányokkal felsze­relt kérvényüket hozzám f. é. novem ber hó 20. ának déli 12 ó rá já ig nyújtsák be.

Késő bben beérkező vagy kellő leg fel nem szerelt pályázati kér­vényeket figyelembe nem veszek.

A választást Szerep községháza tanácsterm ében f. é. november hó 21.-én, kedden délután 2 órakor fogom megejteni.

B i h a r n a g y b a j o m , 1922 novem ber hó 1 .; A fő szolgabíró.

6214/1922. szám.Jászszentandrás községben lem ondás folytán m egüresedett köz­

sé g i o rvosi á llásra pályázatot h irdetek s felhívom az állást elnyerni óhajtókat, hogy kellő en felszerelt kérvényeiket hozzám 1922. év i novem ­ber 22 ,-é ig adják be.

Az állás javadalm azása 1600 korona évi fizetés, 1250 korona évi lakbér és az államtól járó háborús és rendkívüli segélyek.

J á s z a p á t i , 1922. évi november 2.-án. Fő szolgabíró.

5185/1922. szám.Baranyavármegye pécsi járásához tartozó nagykozári körorvosi

á llásra — melynek jelenleg ideig lenesen Hird a székhelye — pályázatot hirdetek.

Az állás javadalm a az 1908. évi XXXVIII. t.-cz. értelm ében évi 1600 korona törzsfizetés, 600 korona lakbér, az államtól járó háborús, drágasági és rendkívüli segély czímén folyósítandó pótjárandóságok, valam int a szabályrendeletileg megállapított rendelési és látogatási dijak.

Felhívom mindazon orvos urakat, a kik ezen állást elnyerni óhajtják, hogy az 1908: XXXVIII. t.-cz. 7. § -ában körülírt képesítésüket, eddigi alkalm aztatásukat, m egbízhatóságukat igazoló okmányaikkal fel­szerelt kérvényüket hozzám fo lyó év i novem ber hó 30.-á ig adják be.

Az orvosi körhöz tartoznak : Nagykozár, Hárságy, M agyarsarlós, Nagyárpád, Püspökbogárd, Romonya, Hírd, Martonfa, Somogy, Vasas, M ecsekszabolcs, Kiskozár, Misleny, Pécsudvard, Hosszúhetény, Püspök- szentlászló és Kisújbánya községek.

A választás határidejét késő bb fogom megállapítani.P é c s , 1922 november 8. A fő szolgabíró.

K ö r o r v o s i á l l á s r aP est közelében sürgő sen legk éső b b deczem ber l .-é r e helye ttest keresek . A kör áll 2 községbő l, összesen 8500 lakossal. Termé­

szetbeni lakás (4 szoba), nagy veteményes kerttel, istállóval. Bő vebbet: Dr. S to ll, Kóka, vasútállom ás: Tápiósüly.

IV ORVOS I H E T I L A P 1922. 46. sz.

Coagulen-CibaSzabadalmazva. Név törv. védve. 1

Physiologikus, vérbő l,

ill. vérképző szervekbő l nyert

v é r z é s c s i l l a p í t ó s z e r .N em izga tja a se b fe lü le te t , m ére g te len .

A lk a lm a z á s : h e lybe l i , i n t r a v e n o s u s , s ub c u ta n , pe r o r a l is .

Porok. Tabletták. Ampullák.

D íjm en tes iroda lom .

G E S E L L S C H A F T für CHEMISCHE INDUSTRIE in B A S E L . Pharm. Mbtlg.

Magyarországi képviselő

JflKITSCH JA NOS, B u dapest, V. ker., W ahrm ann-u tcza 13. szám .

0

In d ik á l t : Trichophytiasis, sykosis parasita­ria, ekzema, herpes stb. eseteiben.

LINGNER-WERKE A .-G ., DRESDEN.F ö ra k t ir :

B á l l á S á n d o r é s T á r s agyógyszerészeti laboratórium

B u d ap es t, VII., W esse lén y i-u tcza 69.

M agyarorszaqi-fó 'raklar:

B A L L A S A N DOReSTARSAG y ó g y s z e re jz e t i laboratórium

B u d ap est ,vn .W esselény i-u .69.

I .P o st fa c h Nr. 593 .

P r e u s s e n .

Ú j o n n a n m e g j e l e n t iA R o b e r t K o c h - f é l e , sT u b e r c u l o s i s “ - d i j j a l

k i t ü n t e t e t t m o n o g r a p h i a .

„D ie B edeu tung der versch iedenar tigen Strah len für d ie D ia g n o se und B ehand lung der T ubercu lose.“ VonDr. R. G assul vom Berliner Universitäts-Institut für K rebs­

forschung. 66 oldal, nagy oktávalak. Fű zve 27.— márka, portó nélkül.

Ezen díjazott m unka magában foglalja a szám ps tüdő ­beteg-gyógyintézetnél m egejtett kérdező sködések eredm ényét, saját észlelések értékesítését, híres fénygyógyászok és rönt- genologusok tapasztalatait. Különös értékkel b ír azon kérdés végleges tisztázása, hogy mily eredm ények várhatók a tüdő - betegségek kezelésében a term észetes napfény és a „m ester­séges magaslati napfény“ általi besugárzástól. A szerző k i­mutatja, hogy „m indkettő a regeneratiós és az im m unisatorius erő ket a testsejtekben erő sen serkenti“ ; pontos és elő vigyá­zatos adagolásnál, valam int a betegek helyes kiválasztása és ellenő rzése mellett m e s é s g y ó g y s z e r é s i n c i t a ­

m e n t u m .

U j! 3 .

„D ie L ich tbehand lung d es H aarausfa lles“ von Dr.Franz N agelschm idt Berlin. 70 oldal nagy oktávalak, kart.

45.— márka, portó nélkül.A szerző í r ja : Az eddigi m ódszerek a hajk ihullás keze­

lésére épp oly szám osak, mint hatásta lanok ; Prof. Lesser a következő ket mondja a bő rbetegségek czímű legújabb kiadású tankönyvében: „Tapasztalataink mutatják, hogy nincs szer, a mely a hajkihullást meggátolná, tnég kevésbbé olyan, mely az

új hajképző dést m eggyorsítaná.“ Én azon új gyógykezelési eljárás felé hajlom, melylyel a hajbetegségek kezelésében álta­lában és az alopeciánál (hajk ihullás) d irek te sok esetb en ek la tán s eredm ényt tudunk elérni. M indazonáltal ezen eg y e ­dü li h a tásos k eze lést igen gyakran nem alkalmazzák, minthogy a gyakorló orvosok körében még ismeretlen. E monographia ezen ism eretek terjesztésére szolgáljon.

U j! 4 . k ia d á s .

„Das Q uarzlicht und se in e A nw endung in der M e­d iz in “ von Dr. med. F. Thedering. 4. javított kiadás. 160 oldal, nagy oktávalak. Ára kart. 82,— m árka, portó nélkül.

Bevezet a fénygyógyászat theoretikus és praktikus alap­elveibe, melyeket m inden m odern orvosnak ismernie kell.

Rövidre szabott, érthető en megírt tankönyv, de azért oly mú, melyet az e szakm át jól ism erő orvos is el fog olvasni és tudásának gyarapodása, nélkül aligha fogja félretenni. „Ki­válósága az anyag teljes u ralása és áthatolása, saját, többnyire eredeti felfogással. Senkinek sem szabad, a ki fénygyógyászat­tal foglalkozik, ezen könyvet mellő zni.“ (Prof. Kromayer.)

Utánvétes küldemények felvételének beszüntetése m iatt kérjük az összeg beküldését bankjegyekben vagy bélyegekben. Fenti árakhoz bérm entesítésre mint „nyomtatvány, ajánlott“

küldemény még 5% felár szám ítandó.

Nyomatott Pápai Ernő múintézetében, Budapest, VI., Szerecsen-utcza 65 (Liszt Ferencz-tér sarok).

66. évfolyam. 47. szám . Budapest, 1922 november 19.

ORVOSI H E T IL A P .A lapította: M arkusovszky Lajos 1857-ben . Folytatta: Antal G éza, és H ő gyes Endre.

SZERKESZTI ÉS K IA D JA :

L E N H O S S É K MIHÁLY e g y e t , t s n a r f ő s z e r k e s z t ő é s SZÉKELY Á G O S T O N e g y e t . t a n A r s z e r k e s z t ő.

T A R T A L O M .

E R E D E T I K Ö Z L É S E K .

B uday K álm án : A kórbonczolástan jelentő sége az utolsó évtizedben. 449. oldal. B a logh M ih á ly : Közlemény az Új Szent János-kórház I. belgyógyászati osztályáról.

(Fő orvos: Gyurmán Emil d r, egészségügyi fő tanácsos) A jobb sinus Valsalvae aottae aneurysmája. 452. oldal.

I ro d a lo m -szem le . Könyvismertetés. Koblanck: Taschenbuch der Frauenheilkunde. — Lapszemle. Belorvosion. Mayer és Freund: Gyuladástkeltö gyógyszereknek a bő r alá

fecskendezhetésére vonatkozó vizsgálódásokról. — Sebészet. Allen és Graham: Az intracardialis sebészet lehető ségeirő l. — Ideg- és elmekórtan. Spatz: A paralysis ana­tómiai gyorsdiagnosisára alkalmas eljárásról. — Szemészet. Elschnig: A ganglion sphenopalatinum nak cocain-alkohol-injectióval bénításáról m int a glaukoma-gyógyitás új módjáról. — Gyerm'ekorvostan. Degwitz: A kanyaró kórokozóinak tenyésztése és a kanyaróellenes gyógyoltás élő kórokozókkal. — Kisebb közlések az orvosgyakorlatra. 455 -456. oldal. '

V egyes h írek . 456. oldal.

EREDETI K Ö Z L E M É N Y E K

A k ó rbonczo lástan je len tő ség e az u to lsó évtizedekben.*

Ir ta : Buday Kálmán dr..

I g e n t i s z t e l t N a g y g y ű l é s !

A z o n n a g y k i t ü n t e t é s a l k a l m á b ó l , a m e l y b e n e n g e m é r­

d e m e n f e l ü l r é s z e s í t e t t e k a z á l t a l , h o g y a n a g y Balassa e m l é ­

k é n e k s z e n t e l t m a i ü n n e p n a p o n k a r t á r s a i m h o z s z ó l h a to k ,

m i n d e n e k e l ő t t a s a j á t l e g s z e m é l y e s e b b é r z é s e i m n e k sz e r e t n é k

k i f e j e z é s t a d n i . A k i a k o r t á r s a k e l i s m e r é s é b e n a le g m a g a s a b b

f o k r a f e l j u t o t t , a z ö n k é n t e l e n ü l i s v i s s z a t e k i n t a z e d d i g m e g ­

t e t t ú t r a . E s z é b e j u t n a k k e z d ő é v e i , a m i k o r e g y - e gy e r ő s

s z e l l e m ű , k i a l a k u l t e g y é n i s é g b e f o l y á s a a l a t t á l l o tt ; a f i a t a l

k o r r a a z i l y e n e r ő s e g y é n i s é g d o m i n á n s t u l a j d o n s á g ai m é l y

b e n y o m á s t t e s z n e k . N e k e m , a k i a k ó r b o n c z o l á s t a n o n Scheut- hauer m e l l e t t ö t é v e t , m a j d a s e b é s z e t e n Balassa u t ó d a , Kovács József o l d a l á n n é g y é v e t t ö l t ö t t e m e l , n e m v o l t n a g y o b b vá ­

g y a m , m i n t h o g y b e n n e m i s é l j e n , ú g y m i n t Scheuthauer-b e n ,

a f o l y t o n o s h a l a d á s , i s m e r e t s z e r z é s i r á n t i l e l k e s e dé s , s h o g y

v i s z o n t a z ú j t a n o k n a k é n i s , m i n t Kovács József, k r i t i k a i

s z e m m e l , a k á r o s s u g g e s t i ó t ó l m e n t e l f o g u l a t l a n s á g ga l t u d j a k

a s z e m ü k b e n é z n i .

É r z e m , h o g y a v a l ó s á g b a n n a g y o n k e v e s e t t u d t a m m e g ­

v a l ó s í t a n i e z e k b ő l a t ö r e k v é s e k b ő l ; k ü l ö n ö s e n b u d a pe s t i t a ­

n á r s á g o m a l a t t e l ő b b a h á b o r ú , m a j d b e t e g s é g e m h a t ot t

n y o m a s z t ó l a g . M o s t p e d i g m i n d e n ö s z s z e e s k ü d n i l á t s zi k e l l e ­

n ü n k , m a g y a r o k e l l e n , h o g y é r t é k e s m u n k á t f o l y t a t h as s u n k .

V a n u g y a n n é g y m a g y a r e g y e t e m ü n k , d e e z z e l s z e m b e n s i r a t ­

n u n k k e l l s o k s z é p m a g y a r v á r o s u n k k a l e g y ü t t a m a g ya r

k u l t ú r a e g y i k l e g ő s i b b f é s z k é t , a s z í n m a g y a r K o l o z sv á r t , a h o l

m a j d n e m f é l s z á z a d o n á t v i r á g z ó m a g y a r e g y e t e m i é l e te t f o j ­

t o t t a k m e g . G a z d a s á g i h e l y z e t ü n k m i a t t t u d o m á n y o s té r e n

m o z d u l n i i s a l i g t u d u n k s h i á b a v á r j u k a j a v u l á s t . V a l ó b a n ,

a m i h e l y z e t ü n k s o k b a n h a s o n l í t a z 1 8 4 9 - e s s z a b a d s ág h a r c z

u t á n i i d ő k h ö z , a m i k o r a m a g y a r o r v o s i v i l á g e m b e r ei ö s s z e ­

j ö v e t e l e i k e n l e h a n g o l t a n á l l a p í t o t t á k m e g i r o d a l m i , t u d o m á n y o s

t é r e n v a l ó e l m a r a d á s u k a t s n e m l á t t á k a k i b o n t a k o z ás t a

n e h é z v i s z o n y o k b ó l . S i t t , h a a z - e g y k o r ú a k e m l é k e zé s e i t

o l v a s s u k , Balassa n e m e s a l a k j a , m a g a s l i k e l é n k , k i n e m t ö r ő d v e

a z z a l , h o g y h a z a f i s á g á é r t a z Ú j - é p ü l e t b e n b ö r t ö n b ü nt e t é s t i s

s z e n v e d e t t , f á r a d h a t a t l a n u l d o l g o z o t t a j o b b j ö v ő é rt . M a g a

k ö r é g y ű j t ö t t e a l e g t e h e t s é g e s e b b é s l e g j e l l e m e s e b b f é r f i a k a t ,

m e g a l a p í t o t t a a z O r v o s i H e t i l a p o t , l é t e s í t e t t e a M ag y a r O r v o s i

K ö n y v k i a d ó T á r s u l a t o t , s c s a k h a m a r e l ő i s t ű n t e k a z i r o d a l m i

f e l l e n d ü l é s c s i r á i . R e m é l n ü n k k e l l m a i s , h o g y a S or s m é g

j o b b n a p o k a t t a r t o t t f e n n n e m z e t ü n k n e k s h o g y a m a gy a r

* Balassa-elő adás, tartato tt a Budapesti Kir. Orvosegyesületben 1922 október 14.-én.

o r v o s i t u d o m á n y o s s á g i s , ú g y m i n t Balassa k o r á b a n , m e g f o g j a

t a l á l n i a z e n e r g i k u s v e z e t ő k e t , a k i k a m o s t a n i v á ls á g o n á t ­

s e g í t i k .

V i s s z a t é r v e a z e n g e m é r t n a g y o n m e g t i s z t e l ő m e g b í z a­

t á s r a , ú g y g o n d o l o m , h o g y a z O r v o s e g y e s ü l e t , a m e l y a z

o r v o s g y a k o r l a t h a l a d á s a m e l l e t t a z e l m é l e t i o r v o s t ud o m á n y o k

i r á n t i s m i n d e n k o r é r d e k l ő d ö t t , h a l l a n i k í v á n t a b e nn e m e g y i k

m ű v e l ő j é t a n n a k a z e l m é l e t i s z a k m á n a k , a m e l y a l e gt ö b b

s z á l l a l v a n a z o r v o s g y a k o r l a t h o z f ű z v e . Ú g y h i s z e m e z é r t ,

h o g y h e l y e s e n f o g o m f e l f e l a d a t o m a t , h a e n n e k a s z ak m á n a k

a j e l e n t ő s é g é v e l f o g l a l k o z o m s k e r e s e m , h o g y a n a l a ku l t a n n a k

v i s z o n y a a t ö b b i o r v o s t u d o m á n y h o z , k ü l ö n ö s e n a k l i ni k a i

s z a k m á k h o z a z u t ó b b i 3 — 4 é v t i z e d a l a t t , a m e l y e k r e s z e m é ­

l y e s t a p a s z t a l a t b ó l v i s z a t e k i n t h e t e k .

A k ó r b o n c z o l á s t a n a z u t ó b b i i d ő k b e n k é t s é g k í v ü l e l ve ­

s z í t e t t e a z t a t ú l s ú l y t , m e l y l y e l m é g a m ú l t s z á z a d 7 0 - e s é v e i ­

b e n b i r t . N e m c s a k a s e b é s z e t é s a n ő g y ó g y á s z a t f ü g ge t l e n í ­

t e t t e m a g á t t ő l e j ó r é s z b e n , k ü l ö n ö s e n a z á l t a l , h o g y a b i o p s i á t

m ű t é t é i v e l a z e l ő t t n e m s e j t e t t m é r t é k b e n g y a k o r o l t a, h a n e m

e m a n c i p á l t a m a g á t n a g y m é r t é k b e n a b e l g y ó g y á s z a t i s a z ő

v i z s g á l a t i m ó d s z e r e i n e k h a t a l m a s f e l l e n d ü l é s e á l t a l.

N e m a k a r o k k ö z i s m e r t d o l g o k a t t á r g y a l n i , h i s z e n m i n­

d e n k i t u d j a , h o g y a m a i k o r b e l g y ó g y á s z a a s z a b a t o s m ó d ­

s z e r e k e g é s z s o r á v a l e l l e n ő r z i a z a n y a g c s e r e v á l t o z ás o k a t , n a g y

t ö k é l e t e s s é g r e f e j l e s z t e t t v e g y i v i z s g á l a t o k k a l m u ta t j a k i a v é r ,

v i z e l e t , e p e , g y o m o r - é s b é l t a r t a l o m k ó r o s a l k a t r é s ze i t ; h o z z á ­

f é r a g e r i n c z a g y i l i q u o r h o z ; a v é r s e j t e s e l e m e i n e k s z ö v e t i

e l t é r é s e i r ő l s o k k a l j o b b k é p e t t u d a l k o t n i , m i n t a h u l l a i v é r -

v i z s g á l a t . A f e r t ő z ő b e t e g s é g e t , a f a j l a g o s i m m u n i tá s t k ü l ö n ­

f é l e p a r a s i t o l o g i a i é s s e r o l o g i a i m ó d s z e r e k k e l a z él ő e g y é n e n

m e g t u d j a á l l a p í t a n i . M i n d e z e k k o r o n á j a a r ö n t g e n e zé s , a

m e l y f ő l e g a m e l l k a s i é s h a s i s z e r v e k n e k n e m c s a k a z a l a k ­

j á r ó l é s e l h e l y e z é s é r ő l , h a n e m a m ű k ö d é s é r ő l i s t á jé k o z á s t

a d . A m a i k o r b e l g y ó g y á s z a m á r n e m a b o n c z o l á s t ó l vá r

m a j d n e m m i n d e n t , h a n e m a k ó r e s e t e k j ó r é s z é t l é n y e g il e g f e l

t u d j a d e r i t e n i . A k ó r b o n c z o l á s t a n , m e l y n e k ú j a b b h al a d á s a

k e v é s b b é v o l t r o h a m o s , a k l i n i k a i s z a k m á k h o z k é p e s t a h á t r a -

m a r a d o t t s á g b e n y o m á s á t t e t t e , k o p o t t r u h á j ú h a m u p i pő k é n e k

t ű n t f e l ú j r u h á t ö l t ö t t t e s t v é r e i m e l l e i t .

A k ó r b o n c z o l á s t a n r é g e b b i u r a l k o d ó p o s i t i ó j á t n e m c sa k

a z a e t i o l o g i a i k u t a t á s o k n a k e l ő t é r b e n y o m u l á s a i n g a tt a m e g ,

h a n e m a z i s , h o g y a z i m m u n i t á s t a n é s a b e l s ő s e c r e ti ó s m i r i ­

g y e k t a n a ú j é l e t r e k e l t e t t e a h u m o r a l i s p a t h o l o g i át s n e h é z

h e l y z e t b e h o z t a a z o k a t , a k i k a c e l l u l a r i s p a t h o l o gi a e g y e d ü l -

v a l ó s á g á t h i r d e t t é k . M i v e l n e k e m t ö b b m i n t 3 0 é v e n á t v o l t

a l k a l m a m a k ó r b o n c z o l á s t a n n a l f o g l a l k o z n i , a z t t a n ít a n i , b o n c z o -

l á s o k o n a k l i n i k u s o k k a l e s z m é t c s e r é l n i , s m i n d e n ha l a d á s t ,

m e l y a z o r v o s t u d o m á n y o k t e r é n f e l m e r ü l t , a s a j á t s za k t á r g y a m ­

m a l v i s z o n y b a h o z n i , t a l á n n e m i e s z t ú l s á g o s m e r é s zs é g , h a

m o s t m e g k í s é r l e m a m é r l e g e t f e l á l l í t a n i é s l e h e t ő ob j e k t i v i t á s ­

s a l k e r e s e m , m e n n y i b e n v á l t o z o t t a k ó r b o n c z o l á s t a n j e l e n t ő ­

450 O R V O S I H E T I L A P 1922. 47. sz.

s é g e a z u t ó b b i é v t i z e d e k a l a t t . T e r m é s z e t e s e n i t t a k ó r -

b o n c z o l á s t a n n a k n e m a z o r v o s k é p z é s s z e m p o n t j á b ó l v al ó

é r t é k é t k i h a t o m , m e r t i l y e n t e k i n t e t b e n a n n a k a l a p ve t ő f o n -

t o á | | g á r ^ p n é z v e ú g y s e m k e l l s z ó t p a z a r o l n i , h a n e m a z t

n é z e m , m i l y e n f o n t o s s á g a v a n a k ó r b o n c z o l á s t a n n a k mi n t

b ú v á r k o d á s i s z a k m á n a k a k ó r e s e t e k l é n y e g é n e k t i s z t áz á s á b a n

s a z o r v o s t u d o m á n y o k e l ő b b r e v i t e l é b e n .

J ó l t u d o m , h o g y a f e l v e t e t t t h e m a k i m e r í t h e t e t l e n ü l n a g y

s a z é r t m e g k e l l e l é g e d n e m a z z a l , h o g y a z e g é s z c o mp l e x u m -

b ó l n é h á n y r é s z l e t e t k i r a g a d j a k s c s a k e z e k e t t e g y em v i z s g á ­

l ó d á s o m t á r g y á v á . ** £

A z o n o r v o s i f e l f e d e z é s e k é s e s z m e á r a m l a t o k k ö z ö t t , a

m e l y e k a z u t o l s ó 3 — 4 é v t i z é d a l a t t a k ó r b o n c z o l á s t an r a i s

n a g y o b b h a t á s s a l v o l t a k , l e g e l s ő h e l y r e k é t s é g k í v ü l a f e r t ő z ő

b e t e g s é g e k t a n á n a k k i a l a k u l á s á t k e l l t e n n ü n k . A m ú lt s z á z a d

n y o l c z v a n a s é v e i t ő l f o g v a s i k e r ü l t a f e r t ő z ő b e t e g sé g e k n a g y

r é s z é n e k o k o z ó i t m i k r o o r g a n i s m u s o k a l a k j á b a n m e g t a lá l n i é s

e m i k r o b á k a t a l a k j u k , b i o l ó g i a i v i s e l k e d é s ü k s z e r i nt é l e s e n

e l k ü l ö n í t e n i . M é l t á n a l a k u l t k i e n n é l f o g v a a z a m e gg y ő z ő d é s ,

h o g y a f e r t ő z ő b e t e g s é g e k n e k , p é l d á u l a l é p f e n é n e k , c h o l e r á -

n a k , d i p h t h e r i á n a k , t e t a n u s n a k e g y m á s t ó l e l f é r ő k ó rk é p e a

f a j l a g o s v í r u s t ó l f ü g g , s h o g y a k ó r o k o z ó t é n y e z ő k q u a l i t á s a

d ö n t i e l a b e t e g s é g i t ü n e t e k e t é s e z z e l e g y ü t t a k ór b o n c z o -

l á s t a n i v á l t o z á s o k a t i s . A k ü l ö n l e g e s k ó r o k o z ó t e h át a v i z s g á ­

l ó d á s o k e l ő t e r é b e k e r ü l t , a k ó r b o n c z o l á s t a n i k é p p ed i g a n n á l

i s i n k á b b e l h a l v á n y u l t , m e r t a k ó r o k o z ó m i k r o b a a l ak i t u l a j ­

d o n s á g a i , k u l t ú r á i v i s e l k e d é s e , á l l a t p a t h o g e n i t á s a ú g y s z ó l v á n

k i m e r í t h e t e t l e n n e k l á t s z ó t e r ü l e t e k e t t á r t a k f e l a k u t a t á s n a k .

A f e r t ő z ő b e t e g s é g e k r e n é z v e a z o s z t á l y o z á s a l a p j á ul n e m a

k l i n i k a i t ü n e t e k v a g y a k ó r b o n c z o l á s t a n i v á l t o z á s o k s z o l g á l t a k ,

h a n e m a f a j l a g o s k ó r o k o z ó k , s e z z e l e g y ü t t á l t a l á b an i s a z

o r v o s i g o n d o l k o d á s b a n o l y a n t ö r e k v é s e k j u t o t t a k f e ls z í n r e ,

h o g y a b e t e g s é g e k e l k ü l ö n í t é s é b e n a k ó r o k i b e h a t á s t é t e s s é k

a l e g e l s ő h e l y r e .

A n a g y h e v e s s é g g e l f e l k a r o l t b a c t e r i o l o g i a i i r á n y az o n ­

b a n t ú l z á s o k b a c s a p o t t á t . V o l t a k t ú l z ó b a c t e r i o l o gu s o k , a

k i k a f e r t ő z ő b e t e g s é g b e n c s a k a m i k r o b á t l á t t á k m eg s t a l á n

v a l a m e n n y i r e a b e t e g s é g i t ü n e t e k e t i s , d e m á r a k ó rb o n c z o ­

l á s t a n i e l v á l t o z á s o k a t j ó f o r m á n i g n o r á l t á k . E z e k n e k s z i n t e

i d e á l j u k v o l t a z o l y a n á l t a l á n o s f e r t ő z é s , a m e l y ne m l o k a l i ­

z á l t , s e z é r t b o n c z o l á s k o r n e m i s m e r h e t ő f e l , d e a v é r b ő l

v a g y v á l a d é k o k b ó l v a l a m e l y b a c t e r i u m o t k i l e h e t t e ny é s z t e n i ,

a m e l y á l l a t k í s é r l e t b e n i s p a t h o g e n n e k b i z o n y u l . E zt a g o n d o l ­

k o d á s i m ó d o t é l e s z t e t t é k , f o k o z t á k a s e r o l o g i a c s o dá l a t o s f e l ­

f e d e z é s e i i s , a m e l y e k m e g i n t a k ó r b o n c z o l á s i k é p is m e r e t e

n é l k ü l l e h e t ő v é t e t t é k a f a j l a g o s f e r t ő z é s k i d e r í t és é t . E z i r á n y

e g y i k i g a z o l á s á n a k l á t s z o t t a p a r a t y p h u s n a k m i n t b et e g s é g i

f a j t á n a k a f e l f e d e z é s e i s . A p a r a t y p h u s c s a k u g y a n úg y t ű n t

f e l , m i n t o l y a n b e t e g s é g , a m e l y k l i n i k a i é s b o n c z o lá s i

j e l e i b e n a h a s t y p h u s t u t á n o z z a s a t t ó l f ő k é p p e n c s ak a z e l ő ­

i d é z ő b a c t e r i u m b i o l ó g i a i v i s e l k e d é s e é s a s e r o l o g ia i k é m l é s

á l t a l t é r e l .

S z i n t e d i v a t s z e r ű l e t t a f e r t ő z ő b e t e g s é g e k t á r g y a lá s á b a n

é s v i z s g á l a t á b a n a k ó r b o n c z o l á s t a n i s z e m p o n t o k a t e lh a n y a g o l n i .

N a g y g y ű j t ő m u n k á k j e l e n t e k m e g a p a t h o g e n b a c t e r i u mo k r ó l ,

a m e l y e k i g e n r é s z l e t e s e n f o g l a l k o z t a k a z e g y e s b a ct e r i u m o k

v i s e l k e d é s é v e l a z e m b e r i t e s t e n - k i v ü l a l e g k ü l ö n b öz ő b b

v i s z o n y o k k ö z t , h a s á b o k a t í r t a k a r r ó l , h o g y e z e n b ac t e r i u m r a

k ü l ö n b ö z ő d e s i n f i c i e n s s z e r e k h o g y a n h a t n a k , d e a be t e g s é g ­

n e k , a m e l y e t e z a b a c t e r i u m e l ő i d é z , a k ó r b o n c z o l ás t a n á t é s

p a t h o g e n e s i s é t n é h á n y r ö v i d s o r r a l , p á r f o g y a t é k o s m e g j e g y ­

z é s s e l e l i n t é z e t t n e k v é l t é k , h o l o t t a b a c t e r i u m m a l s z e m b e n a z

é l ő e m b e r i t e s t r e a c t i o j á n a k m o r p h o l o g i a i k é p e m é g se m l e h e ­

t e t t # o l y a n m á s o d r e n d ű . A t ú l z ó b a c t e r i o l o g i a k o r á ba n a z

á l l a f p a t h o g e n i t á s t i s s o k a n ú g y t a n u l m á n y o z t á k , h o gy c s a k

a z t n é z t é k , h o g y a z á l l a t , h a v a l a m e l y b a c t e r i u m m a l b e o l t o t ­

t á k , e l p u s z t u l t - e v a g y n e m ; a k i m ú l t á l l a t o t f e l s em b o n c z o l -

t á k , v a g y l e g f e l j e b b a z é r t , h o g y a b a c t e r i u m o t m e g in t t o v á b b

t e n y é s z t h e s s é k .

E b b e a g o n d o l a t m e n e t b e , a m e l y c s a k a b a c t e r i u m f e lé

f o r d í t o t t a t e k i n t e t é t , j ó l b e l e i l l e t t e k a z o k a t ö r ek v é s e k i s , a m e ­

l y e k a t y p h u s a b d o m i n a l i s t b a c t e r i a e m i á n a k i p a r k o d ta k m i n ő s í ­

t e n i , a m e l y u g y a n t ö b b n y i r e a b e l e k b e n i s o k o z l o ca l i s v á l t o ­

z á s o k a t , d e é p p ú g y l o k a l i z á l ó d h a t i k e g y e b ü t t i s , p él d á u l a

m a n d u l á k o n , v a g y l e f o l y h a t m i n d e n h e l y i v á l t o z á s n él k ü l

t i s z t a s e p t i c a e m i a k é p é b e n . E z e k n e k a t y p h u s s e p t i c ae m i á k n a k

a l e g f a n t a s z t i k u s a b b e s e t e i p e r s z e a b b ó l a z i d ő b ő l v a l ó k , a

m i k o r a s e r o l o g i a m é g n e m m é r s é k e l t e a z i l y e n c s a p on g á s o -

k a t . É l é n k e n á l l e l ő t t e m e g y k ö z l e m é n y , a m e l y n e k sz e r z ő j e

s ú l y o s m á j r á k n a k i c t e r u s s a l s z ö v ő d ö t t e s e t é b e n á l l ít ó l a g t y p h u s -

b a c i l l u s o k a t t e n y é s z t e t t k i a v é r b ő l s a z t a v é l e m én y t k o c z k á z -

t a t j a m e g , h o g y a l á z a t , a m e l y a z u t o l s ó n a p o k b a n j e l e n t k e ­

z e t t , e g y t y p h u s - s e p t i c a e m i a h o z t a l é t r e .

A z z a l a g o n d o l a t m e n e t t e l , a m e l y a z t h i r d e t t e , h o g y a z

a z e g y é n , a k i n e k b e l e i b e t y p h u s b a c i l l u s k e r ü l t , a t y p h u s t

m i n d e n e s e t r e m e g i s k a p j a , a m e l y g o n d o l k o d á s t e h át a

b a c t e r i u m a c t i v i t á s á t o l y a n e g y o l d a l ú l a g á l l í t o t t a e l ő t é r b e , j ó l

ö s s z e f é r t a z i s , h o g y a z o l y a n e s e t e k b e n , a m i k o r he l y i v a g y

á l t a l á n o s s z ö v e t i v i s s z a f e j l ő d é s e k m o z d í t o t t á k e l ő v a l a m e l y

b a c t e r i u m n a k a f e l s z a p o r o d á s á t , e t t ő l a b a c t e r i u m t ól m i n d e n

p a t h o g e n h a t á s t m e g t a g a d t a k s a z t a z á r t a t l a n s a p r op h y t á k

k ö z é i p a r k o d t a k l e s ü l y e s z t e n i . K ü l ö n ö s e n a z a n a e r o b b a c t e r i u -

m o k a t é r t e e z a l e k i c s i n y l é s , a n n á l i s i n k á b b , m i v el n e m c s a k

á l l a t k í s é r l e t e k b e n , h a n e m m é g a k i t e n y é s z t é s e k b e n is n e h é z

a z ő s z a p o r o d á s u k h o z m e g t e r e m t e n i a z o k a t a k e d v e z ő f e l ­

t é t e l e k e t , a m e l y e k e t a z o k a z é l ő e m b e r b e n k ü l ö n l e ge s v i s z o n y o k

k ö z t t a l á l n a k . I n n e n v a n p é l d á u l , h o g y a g á z v i z e n y ő b a c i l l u -

s á r ó l m é g a v i l á g h á b o r ú a l a t t i s a z t á l l í t o t t á k , h og y a z n e m

i g a z i p a r a s i t a - b a c t e r i u m , m e r t c s a k z ú z o t t i z o m s e b ek b e n ,

t e h á t g y e n g ü l t é l e t k é p e s s é g ű s z ö v e t e k b e n t u d f e l s z ap o r o d n i .

K i s s é k ü l ö n ö s e n h a n g z i k e z a z á l l á s p o n t , h a m e g g o n do l j u k ,

h o g y k é t e g y f o r m á n z ú z o t t s e b k ö z ü l a z , a m e l y i k e n f e r t ő z é s

n e m á l l b e , m i n d e n k ü l ö n ö s e b b r e a c t i o n é l k ü l m e g g y óg y u l h a t ,

m í g a f e r t ő z ö t t e s e t b e n j e l l e g z e t e s t ü n e t e k k ö z ö t t f é l n a p a l a t t

a h a l á l b e k ö v e t k e z h e t i k . É p p o l y n e h e z e n t u d u t a t t ör n i m a g á ­

n a k k ü l ö n ö s e n a z á l l a t o l t á s o k e r e d m é n y t e l e n s é g e m i at t a

b a c i l l u s f u s i f o r m i s é s a g a n g r a e n a - s p i r o c h a e t á k p a th o g e n

j e l e n t ő s é g e i s a s z á j - , g a r a t - é s t ü d ő ü s z k ö s ö d é s e k be n , á m b á r

ú j a b b a n a s a l v a r s a n - b e f e c s k e n d é s e k k e d v e z ő h a t á s a is a m e l ­

l e t t s z ó l , h o g y a z ü s z k ö s g y u l a d á s o k b a n a s p i r o c h a et á k n e m

p u s z t á n s a p r o p h y t á k , a m e l y e k a z e l h a l t s z ö v e t b e n zs á k m á n y r a

t a l á l t a k .

E g y s z ó v a l a z e g y o l d a l ú b a c t e r i o l o g u s m e g l e h e t ő s t a­

n á c s t a l a n u l á l l m i n d e n o l y a n e s e t t e l s z e m b e n , a h o l a b a c t e -

r i u m o s f e r t ő z é s b o n y o l u l t a b b , a h o l k ü l ö n ö s l o c a l i s v i s z o n y o k

s z ü k s é g e s e k a r r a , h o g y a f e r t ő z é s b e k ö v e t k e z z é k . M in t m i n d e n

t é r e n , ú g y i t t i s a t ú l z á s o k r a e l k ö v e t k e z e t t a r e a ct i o , a t ú l ­

h a j t o t t b a c t e r i o l o g i a i i r á n y z a t k e z d i l e é l n i m a g á t s m e g i n t

i g y e k e z n e k a p a t h o g e n m i k r o b a m e l l e t t a z e m b e r i s z er v e z e t

v i s s z a h a t á s á t i s m e g l á t n i , e v i s s z a h a t á s s o k o l d a l ú sá g á t m é l t á ­

n y o l n i s e z z e l e g y ü t t a k ó r b o n c z o l á s t a n i k é p e t i s fi g y e l e m b e

v e n n i . H i s z e n h a a l e g e x q u i s i t e b b p a t h o g e n b a c t e r i um o k a t

v e s s z ü k i s s z e m ü g y r e , a z t l á t j u k , h o g y a l é p f e n é n e k i s v a n ­

n a k t i s z t á n a b ő r r e s z o r í t k o z ó e l é g j ó t e r m é s z e t ü e se t e i , m í g

m á s l é p f e n e f e r t ő z é s e k b a c t e r i a e m i a v a g y a g y h á r t y a g yu l a d á s

á l t a l g y o r s a n ö l n e k ; a d i p h t h e r i a - b a c i l l u s n é m e l y k or c s a k

c s e k é l y t o r o k l e p e d é k e t o k o z , m á s k o r a l é g u t a k b a i s m e s s z e

l e t e r j e d ő c r o u p h á r t y á t , v a g y s ú l y o s t ü d ő g y u l a d á s t . T e h á t a

k é t s é g t e l e n ü l p a t h o g e n n e k e l i s m e r t b a c t e r i u m o k á l t al o k o z o t t

f e r t ő z é s e k t ú l n y o m ó r é s z e s e m h a l a d m i n d i g e g y f o r m án ,

m i n t e g y s z i g o r ú a n e l ő í r t ú t o n , h a n e m a z o k n a k s ú l y o ss á g é s

k i t e r j e d é s s z e m p o n t j á b ó l v á l t o z a t a i k v a n n a k , a m e l ye k ú g y a

k l i n i k a i t ü n e t e k b e n , m i n t l e g t ö b b s z ö r a b o n c z o l á s al k a l m á v a l

i s k i f e j e z é s r e j u t n a k . A m i é p p e n a m á r e m l í t e t t p ar a t y p h u s t

i l l e t i , e n n e k b a c i l l u s a á l t a l e l ő i d é z e t t f e r t ő z é s e k h e l y ü k é s k i ­

t e r j e d é s ü k s z e r i n t a n n y i r a s o k f é l é k n e k b i z o n y u l t a k , h o g y a

„ p a r a t y p h u s “ n é v m a g á b a n a z o k j e l ö l é s é r e e l é g t e l e n ne k l á t ­

s z o t t s s z ü k s é g e s n e k m u t a t k o z o t t m é g a b é l r e l o k a l iz á l t e s e ­

t e k k ö z t i s a z „ e n t e r i t i s p a r a t y p h o s a “ é s „ p a r a t y p hu s a b d o m i ­

n a l i s “ e l n e v e z é s s e l k ü l ö n b s é g e t t e n n i a s z e r i n t , h o gy a b é l t ü n e t e k

i n k á b b a d y s e n t e r i á n a k , v a g y a t y p h u s a b d o m i n a l i s n ak m e g ­

f e l e l ő k . A z e n t e r i t i s p a r a t y p h o s a - e s e t e k b o n c z o l á s ak o r d i f f u s

b é l g y u l a d á s t t a l á l u n k , m í g a p a r a t y p h u s a b d o m i n a l i s e s e t e i -

1 9 2 2 . 4 7 . s z . ORVOS I H E T I L A P 451

b e n a t y p h u s h o z h a s o n l ó b é l e l v á l t o z á s o k a t . T e h á t a kl i n i k a i

k é p b e l i e l t é r é s e k k ó r b o n c z o l á s i l a g i s k i f e j e z é s r e ju t n a k , h o l o t t

a k é t f é l e t y p u s b ó l k i t e n y é s z t e t t p a r a t y p h u s - b a c i l l us o k k ö z t

s e m b i o l ó g i a i , s e m s e r o l o g i a i , s e m á l l a t p a t h o g e n i t ás b e l i l é n y e ­

g e s k ü l ö n b s é g e t n e m t a l á l u n k .

E g y á l t a l á b a n f e l k e l l t e n n ü n k , h o g y a p a t h o g e n b a c te -

r i u m o k j ó r é s z é n e k v i r u l e n t i a b e l i i n g a d o z á s a i i g e n je l e n t é k e ­

n y e k s é p p e n e z e k e t a k ü l ö n b s é g e k e t t ü k r ö z i k v i s s z a a k ó r ­

t ü n e t e k é s a b o n c z o l á s i e l t é r é s e k , m í g k e v e s e t t u d na k r ó l u k

m o n d a n i a z o k a v i z s g á l a t o k , a m e l y e k c s u p á n a z e m b er i

t e s t b ő l k i e m e l t b a c t e r i u m m a l f o g l a l k o z n a k . G o n d o l j un k c s a k

a s t r e p t o c o c c u s - í e r t ő z é s e k g a z d a g s k á l á j á r a s v e s s ük s z e m b e

v e l e , h o g y m i l y k e v é s s i k e r r e v e z e t t e k a z o k a f á r a do z á s o k ,

a m e l y e k a s t r e p t o c o c c u s - f e r t ö z é s e k e l t é r ő k é p e i t pu s z t á n a

b a c t e r i u m a l a k i , b i o l ó g i a i t u l a j d o n s á g a i b ó l v a g y á ll a t p a t h o -

g e n i t á s á b ó l a k a r t á k l e v e z e t n i . A s t r e p t o m y c o s i s é s s t a p h y l o ­

m y c o s i s n e v e k e t m e g a l k o t t á k u g y a n , d e e z e k n é l a p u sz t a

n e v e k n é l a f e r t ő z é s h o r d e r e j é t i l l e t ő l e g s z i n t e t ö bb e t m o n d , '

h a m e g j e l ö l j ü k a k ó r o s e l v á l t o z á s h e l y é t , s z ö v e t i te r m é s z e t é t ,

v a g y i s h a m e g m o n d j u k , h o g y e n d o c a r d i t i s u l c e r o s á r ó l, o s t e o ­

m y e l i t i s p u r u l e n t á r ó l , p y a e m i á r ó l , c a r b u n c u l u s r ó l , e r y s i p e l a s -

r ó l v a g y p h l e g m o n e r ó l v a n - e s z ó .

H o g y v a l a m e l y p a t h o g e n b a c t e r i u m n a k a z e m b e r i t e s t ­

b ő l v a l ó k i t e n y é s z t h e t ő s é g e , v a g y a n n a k s e r o l o g i a i k i m u t a t -

h a t ó s á g a a v é r b e n m é g n e m j e l e n t i a z t , h o g y a z i l l et ő a b b a n

a b e t e g s é g b e n , m e l y e t a b a c t e r i u m e l ő s z o k o t t i d é z ni , c s a k ­

u g y a n s z e n v e d v a g y s z e n v e d e t t , e z t m a m á r n e m k e l l b i z o ­

n y í t a n u n k , a m i ó t a k i v a n m u t a t v a , h o g y a z i n f l u e n za , t y p h u s ,

p a r a t y p h u s , d i p h t h e r i a é s c h o l e r a m i k r o b á i e g é s z s é ge s e m b e ­

r e k b e n a l k a l m i l a g v a g y t a r t ó s a n i s e l ő f o r d u l h a t n a k , s a m i ó t a

b e b i z o n y u l t , h o g y a v é d ő o l t á s o k b a n r é s z e s ü l t e g y é n ek v é r e

a z i l l e t ő b a c t e r i u m o t f a j l a g o s a n a g g l u t i n á l j a .

V a n - e j o g u n k t e h á t a p a r a s i t o l o g i a n a g y v í v m á n y a i ut á n

i s f o n t o s n a k t a r t a n i v a l a m e l y f e r t ő z ő b e t e g s é g k ó r bo n c z o l á s i

k é p é t ? A z t h i s z e m , m i n d e n ú j a b b n y u g o d t m e g f i g y e l é s a z t

d o m b o r í t j a k i , a m i s o k a k e l ő t t e g y i d ő b e n k i s s é e lh o m á l y o ­

s o d o t t , h o g y t u d n i i l l i k a f e r t ő z ő b e t e g s é g b e n a k ó ro k o z ó

m i k r o b a c s a k a z e g y i k t é n y e z ő s n e m a m i k r o p a r a s i t a f e l -

s z a p o r o d á s a a b e t e g s é g , m e r t h i s z e n a b a c i l l u s g a z d ák e p e ­

h ó l y a g j á b a n f e l s z a p o r o d n a k a t y p h u s b a c i l l u s o k , h a n em a f e r ­

t ő z ő b e t e g s é g a z a z á r t a l m a s h a t á s , a m e l y e t k ü l ö n le g e s

v i s z o n y o k k ö z t a p a t h o g e n n e k i s m e r t b a c t e r i u m o k a z e m b e r i

t e s t b e n k e l t e n e k . E n n e k a r e a c t i ó n a k a n a g y v á l t o z at o s s á g a

j ó r é s z b e n a t t ó l f ü g g , h o g y a z e m b e r i e l l e n á l l á s , i ll e t ő l e g h a j ­

l a m o s s á g u g y a n a z z a l a b a c t e r i u m f a j j a l s z e m b e n n a g y on k ü l ö n ­

b ö z ő l e h e t n e m c s a k k ü l ö n b ö z ő e m b e r e k b e n , h a n e m u g y an ­

a b b a n a z e m b e r b e n i s a z ő é l e t e k ü l ö n b ö z ő i d ő s z a k a ib a n .

A r e a c t i o f o k a , a s ú l y o s a b b é s k ö n n y e b b f e r t ő z é s e k

s o k f é l e á r n y a l a t a a k ó r t ü n e t e k m e l l e t t a b o n c z o l á s i k é p b e n

f e j e z ő d i k k i l e g i n k á b b s a f e r t ő z é s ú t j á t i s a k ó r bo n c z o l á s h o z

f ű z ö t t b a c t e r i o l o g i a i é s s z ö v e t i v i z s g á l a t o k k a l l e he t l e g j o b b a n

e l l e n ő r i z n i .

H o g y a f e r t ő z ő b e t e g s é g e k t a n u l m á n y o z á s á b a n a z o k

e g y e s j e l l e m z ő v o n á s a i n a k m e g á l l a p í t á s a á l t a l a k ó rb o n c z o l á s -

t a n k i v á l ó s z o l g á l a t o k a t t e h e t m é g a k k o r i s , h a k ö zv e t l e n ü l

n e m j á r u l h o z z á a k ó r o k i v i s z o n y o k t i s z t á z á s á h o z , ar r a n é z v e

b i z o n y í t é k u l h i v a t k o z o m a k i ü t é s e s t y p h u s r a , a m e l yn e k e s e ­

t e i b e n a z a p r ó b b e r e k s z ö v e t i v á l t o z á s a i n a k d i a g n o st i k a i f o n ­

t o s s á g á t n e m o l y a n r é g d e r í t e t t é k k i . H i v a t k o z h a t o m t o v á b b á

a s p a n y o l i n f l u e n z á r a , a m e l y n e k m e g v o l t a m a g a s a já t l a g o s

k ó r b o n c z o l á s t a n i k é p e ; h a a b o n c z o l á s k o r a l é g c s ő b en s z é t ­

s z ó r t a p r ó p ö r k ö k e t , a t ü d ő b e n d i f f u s v é r z é s e s , v i ze n y ő s

g y u l a d á s o k a t , g e n y e s l y m p h a n g i o i t i s e k e t l á t t u n k , e bb ő l a z

e g y ü t t e s k é p b ő l a , k l i n i k a i t ü n e t e k i s m e r e t e n é l k ü l i s h a t á r o ­

z o t t a n f e l t u d t u k i s m e r n i a s p a n y o l i n f l u e n z á t , m i g a t é t o v a

é s b a n á l i s b a c t e r i o l o g i a i l e l e t b e n k e v é s v o l t a z i ga z á n j e l -

l e m z e t e s .

A s o k f é l e f e r t ő z ő b e t e g s é g k ö z ü l i t t c s a k a l e g f o n to ­

s a b b r a s z e r e t n é k n é h á n y s z ó v a l k i t é r n i : t u d n i i l l i k a t u b e r c u -

l o s i s r a , a m e l y e g y i k l e g n e v e z e t e s e b b ü t k ö z ő t e r ü l et l e t t a

k ó r b o n c z o l á s t a n é s a s z o r o s a n v e t t b a c t e r i o l o g i a i vi z s g á l ó d á s i

i r á n y k ö z ö t t . E z e k n e k a z ö s s z e ü t k ö z é s e k n e k e g y i k t ör t é n e l m i

n e v e z e t e s s é g ű , m o n d h a t n i s z i n t e t r a g i k a i m é l y s é g ű mo z z a n a t a

v o l t a z , m i k o r a h a l h a t a t l a n é r d e m ű Koch Róbert a z ő t u b e r -

c u l i n j á t n y i l v á n o s s á g r a h o z t a é s s i k e r e s n e k l á t s z ó á l l a t o l t á ­

s o k b ó l a z t k ö v e t k e z t e t t e , h o g y a t u b e r c u l i n o l t á s o k a g ü m ő k ó r t

t o v á b b h a l a d á s á b a n m e g á l l í t j á k é s a g y ó g y u l á s f e l é te r e l i k . A

v e l e m e g y k o r ú k a r t á r s a k m é g e m l é k e z n i f o g n a k a r r a az ö r ö m ­

m á m o r r a , a m e l y a z o r v o s i é s l a i k u s v i l á g o n e g y a r á nt e r ő t

v e t t , a m i k o r a l e g i l l e t é k e s e b b a j k a k r ó l h a l l o t t a , h o g y a z

e m b e r i s é g r é g i m a k a c s e l l e n s é g é t s i k e r ü l t m e g f é k e z ni . U g y a n ­

e z e k a k a r t á r s a k e m l é k e z n i f o g n a k a r r a i s , h o g y a z i l l ú z i ó k ­

b ó l a r i d e g v a l ó s á g r a v a l ó k e s e r ű f e l é b r e d é s t Virchow b e m u ­

t a t á s a i h o z t á k m e g , a k i a t u b e r c u l i n n a l h o s s z a s a n k e z e l t e k

b o n c z o l á s a k o r f r i s s g ü m ő s e r u p t i ó k a t t a l á l t a t ü d ő be n s k é s z í t ­

m é n y e k k e l b i z o n y í t o t t a , h o g y a t u b e r c u l i n o l t á s o k m ég s i e t t e t ­

h e t i k a g ü m ő s g ó c z o k s z é t m á l l á s á t s e z á l t a l a g ü m ő kó r e l ő -

h a l a d á s á t . Virchow e z á l l í t á s a i v a l ó n a k b i z o n y u l t a k s b e l e

k e l l e t t n y u g o d n u n k a b b a a z é r t e l m e z é s b e , h o g y a t u be r c u l i n -

o l t á s c s a k a k í s é r l e t i á l l a t o k g ü m ő k ó r j á t g y ó g y í t j a m e g , m í g

a z e m b e r i g ü m ő k ó r r a c s a k k ü l ö n ö s e s e t e k b e n h a t k e d ve z ő l e g .

A m i e z e k e t a z á l l a t k í s é r l e t e k e t i l l e t i , e z e k r ő l Uhlenhuth a

n é m e t b e l g y ó g y á s z o k t a v a l y i c o n g r e s s u s á n t a r t o t t e lő a d á s á b a n

a k k é n t n y i l a t k o z i k , h o g y a t u b e r c u l i n k e z e l é s k í s é r le t i a l a p j a i

e l é g g y e n g é k ; s a j n á l k o z v a e m l í t i , h o g y Koch s e m 1 8 9 0 - b e n ,

s e m 1 8 9 7 - b e n , a m i k o r a z ő k é t t u b e r c u l i n k é s z i t m é n yé t

i s m e r t e t t e , n e m a d o t t b ő v e b b k ö z l é s t a z o k r ó l a z á l la t k í s é r l e ­

t e k r ő l , a m e l y e k n y o m á n a t u b e r c u l i n g y ó g y í t ó h a t á sá t f e l ­

v e t t e . Kitasato-n a k v a n m é g i d e v á g ó k ö z l e m é n y e , a m e l y r ő l

Uhlenhuth m e g á l l a p í t j a , h o g y a t u b e r c u l i n g y ó g y í t ó h a t á s a

e b b ő l s e m n e m t e k i n t h e t ő b e b i z o n y í t o t t n a k , m e r t c s od á l a t o s ­

k é p p e n s e m a z á l l í t ó l a g g y ó g y u l t , s e m p e d i g a k e z e lé s d a c z á r a

g ü m ő k ó r b a n e l p u s z t u l t t e n g e r i m a l a c z o k a t n e m b o n c z o lt á k f e l .

A g ü m ő k ó r r a n é z v e a Virchow é s Koch k ö z t i e m l é k e z e t e s

j e l e n e t ó t a a m a i n a p i g s o k s z o r v o l t k é n y t e l e n a k ór b o n c z o ­

l á s t a n a k í s é r l e t i b a c t e r i o l o g i a i i r á n y t a n a i v a l s ze m b e á l l í t a n i

a m a g a l e l e t e i t . A g ü m ő k ó r n a k , m i n t k i f e j e z e t t e n c hr o n i k u s

b e t e g s é g n e k a k i f e j l ö d é s m ó d j a e g y i k e a l e g n e h e z e b b p r o b l é ­

m á k n a k é s k ü l ö n ö s e n a l e g e l s ő f e r t ő z é s k a p u j á t , a ba c i l l u s

b e h a t o l á s i h e l y é t n e m k ö n n y ű m e g j e l ö l n i . A k é t s é g t el e n ü l

m e g á l l a p í t h a t ó t é n y e k O ly f o g y a t é k o s a k , h o g y m e l l e tt ü k t á g

t e r e n y í l i k a h y p o t h e s i s e k n e k . K ü l ö n ö s e n Behring i p a r k o d o t t

a z t b i z o n y í t a n i , h o g y a l e g t ö b b t ü d ő g ü m ő k ó r o s f e r t őz é s a t á p ­

c s a t o r n á n á t t ö r t é n i k , t e h á t a g ü m ő k ó r - e s e t e k n a g y r é s z e

i n t e s t i n a l i s e r e d e t ű . A k ó r b o n c z o l á s o k a t v é g z ő k e z ze l s z e m b e n

h i v a t k o z t a k a r r a , h o g y a t ü d ő n e k é s a t ü d ő k a p u n y i ro k c s o m ó i ­

n a k a z i z o l á l t g ü m ő k ó r j a a r á n y t a l a n u l t ú l n y o m ó a b él - é s

b é l f o d r i m i r i g y e k g ü m ő k ó r j á h o z k é p e s t s e z e n a z a l ap o n

i n k á b b a b r o n c h o g e n g ü m ő s f e r t ő z é s t t a r t o t t á k g y a k or i b b n a k .

Ú j a b b a n m i n d t ö b b h í v ő r e t a l á l a z a f e l f o g á s , a m e ly e t a

k ó r b o n c z o l ó k k e z d e t t ő l f o g v a k é p v i s e l t e k , h o g y t u d ni i l l i k a

b é l f e l ő l v a l ó g ü m ő s f e r t ő z é s r i t k á b b s h o g y a g y e rm e k k o r ­

b a n i s l e g t ö b b s z ö r a l é g u t a k o n á t h a t o l b e a g ü m ő b ac i l l u s a

s z e r v e z e t b e . K í s é r l e t e k b i z o n y í t o t t á k , h o g y a t á p c sa t o r n a f e l ő l

v a l ó f e r t ő z é s h e z s o k k a l t ö b b g ü m ő b a c i l l u s r a v a n s z ük s é g ,

m í g a l é g z ő u t a k f e l ő l k e v é s s z á m ú b a c i l l u s s a l i s s i ke r ü l a z

i n f e c t i o .

E z z e l a z o n b a n m é g n e m v o l t v é g e a g ü m ő k ó r k ö r ü l i

c o n t r o v e r s i á k n a k . J ö t t a z a l l e r g i a f o g a l m á n a k m e g a lk o t á s a , a

g ü m ő k ó r o s j e l e n s é g e k n e k a z a l l e r g i a a l a p j á n v a l ó é rt e l m e z é s e .

A g ü m ő k ó r h o s s z a s l a p p a n g á s á t a n n a k a k ü l s ő m e g n y i lv á ­

n u l á s a e l ő t t , a b e t e g s é g l e f o l y á s á b a n v a l ó n a g y v á lt o z a t o s s á ­

g o t , a p e r i o d i c i t á s t e l e g ú j a b b i r á n y k é p v i s e l ő i , a k i k m a g u ­

k a t i m m u n o b i o l o g u s o k n a k n e v e z i k , m é l t á n f o g j á k f e l ú g y , m i n t

a s z e r v e z e t n e k a g ü m ő b a c i l l u s s a l v a l ó á l l a n d ó h a r c zá t s e n n e k

f o l y a m á n a z e l l e n á l l ó k é p e s s é g é n e k e g é s z b e n v a l ó e rő s b ö d é -

s é t v a g y g y e n g ü l é s é t . A z i l y e n e g y e t e m l e g e s f e l f o g ás a z ő

á l t a l á n o s í t á s r a v a l ó h a j l a n d ó s á g á b a n a r é s z l e t e k e t t e r m é s z e t e s e n

e l h a n y a g o l j a s n e m s o k a t t ö r ő d i k a z z a l , h o g y a s z e rv e z e t n e k

m e l y r é s z e i , m i l y e n f o k b a n é s k i t e r j e d é s b e n g ü m ő k ó ro s a k ,

i n k á b b c s a k a f e r t ő z ö t t s é g g e l s z e m b e n k i f e j t e t t e l le n á l l á s m é r ­

t é k e é r d e k l i .

K ü l ö n ö s n y o m a t é k k a i h i v a t k o z n a k a z i m m u n o b i o l o g u s o k

a r r a , h o g y a p e r i b r o n c h i a l i s m i r i g y e k b e n n e m e g y s z er s i k e r ü l

452 ORVOSI H E T I L A P 1922. 47. sz.

g ü m ő b a ci l l u s o k a t k i m u t a t n i o l y a n o k b a n , a k i k a z a l l e r g i á s

v i z s g á l a t o k s z e r i n t g ü m ő k ó r r a l f e r t ő z ö t t e k v o l t a k , d e e n y i r o k ­

c s o m ó k b a n g ü m ő k e t s z ö v e t i v i z s g á l a t t a l n e m l e h e t e t t k i m u ­

t a t n i , l e g f e l j e b b l y m p h o i d h y p e r p l a s i á t , t e h á t n e m f a j l a g o s

r e a c t i ó t . V a g y i s a g i t m ő k ó r m i n t f e r t ő z ő b e t e g s é g fe n n á l l h a t ,

m é g m i e l ő t t m o r p h o l o g i a i l a g k i m u t a t h a t ó v o l n a . M i se m t e r ­

m é s z e t e s e b b , h o g y e n n e k a m o d e r n á l l á s p o n t n a k ú t j á ba n á l l

a z a k ó r b o n c z o l ó , a k i a g ü m ő k ó r f o g a l m á t b i z o n y o s h a t á ­

r o z o t t j e l l e g ű s e g y e s h e l y e k r e l o k a l i z á l t s z ö v e t i v á l t o z á s o k h o z

f ű z i . M e n n y i r e ú t j á b a n á l l e z a c o n s e r v a t i v i s m u s a z i m m u n o -

b i o l o g u s o k s z á r n y a l ó e s z m é i n e k , a r r a n é z v e l e g y e n sz a b a d

h i v a t k o z n o m Hayek-r e , a k i a z t m o n d j a , h o g y a g ü m ő k ó r

k é r d é s é b e n a k ó r b o n c z o l á s t a n i g o n d o l k o d á s v a l ó s á g o s k e r é k ­

k ö t ő j e a b i o l ó g i a i v i z s g á l ó d á s o k n a k . E z z e l s z e m b e n u t a l o k

a r r a , h o g y a t ü d ő g ü m ő k ó r n a k Aschoff s z e r i n t v a l ó t y p u s o k b a

o s z t á s á t a k l i n i k u s o k i s á l t a l á b a n m é l t á n y o l j á k , m er t a z a b b a n

a j á n l o t t k ó r b o n c z o l á s t a n i m e g k ü l ö n b ö z t e t é s e x s u d a t iv - s a j t o s

é s g r a n u l a t i ó s - r o s t o s a l a k o k r a e g y ú t t a l k i f e j e z é s r e j u t t a t j a a

g ü m ö b a c i l l u s s a l s z e m b e n v a l ó v é d e k e z ő k é p e s s é g n e k k ül ö n ­

b ö z ő f o k á t i s . U t a l h a t o k a r r a i s , h o g y a g ü m ő k ó r n a k m i n t

e g y s é g e s b e t e g s é g n e k ú j a b b f e l o s z t á s a h á t o m i d ő s z ak r a , n e v e ­

z e t e s e n e l s ő d l e g e s a f f e c t i o r a , m á s o d l a g o s t e r j e d é s re a n e d v ­

p á l y á k o n é s h a r m a d l a g o s h e l y i p h t h i s i s r e , e z a f e l os z t á s ,

m o n d o m , a m i n t m a g a Ranke, a k i a j á n l o t t a , h a n g s ú l y o z z a ,

a b o n c z o l á s i l e l e t e k s z á m b a v é t e l é v e l k é s z ü l t , á m b á r Ranke a z

a l l e r g i a s z e m p o n t j a i t i s e r ő s e n e l ő t é r b e á l l í t j a .

M i a l e g n a g y o b b r o k o n s z e n v v e l n é z z ü k a z i m m u n o b i o -

l o g u s o k n e h é z m u n k á j á t , a m e l y l y e l ő k a g ü m ő k ó r o s fe r t ő z é s

l e g e l s ő s t á d i u m a i t i g y e k e z n e k k i d e r í t e n i s . k é s z s é gg e l m e g

f o g u n k h a j o l n i m i n d e n i d e v o n a t k o z ó p o s i t i v m e g á l l a pí t á s a i k

e l ő t t s ő k e t t ö r e k v é s e i k b e n a n n á l k e v é s b b é f o g j u k vé t ó i n k k a l

g á t o l n i , m e r t é p p e n Weichselbaum, t e h á t k ó r b o n c z o l ó v o l t a z ,

a k i t a n í t v á n y a i v a l e g y ü t t a g ü m ő k ó r o s f e r t ő z é s n e k e m l í t e t t

l y m p h o i d s t á d i u m a i r a n é z v e , a m i k o r j e l l e g z e t e s g ü mő k m é g

n i n c s e n e k , b e h a t ó t a n u l m á n y o k a t f o l y t a t o t t . V i s z o n t a z o n b a n

m e g m e r e m k o c z k á z t a t n i a z t a v é l e m é n y e m e t , h o g y a ph t h i s i o -

l o g u s n a k , a k á r a g ü m ő k ó r g y ó g y í t á s á t , a k á r a n n a k m eg e l ő z é ­

s é t t a r t j a k u t a t á s a i c z é l j á n a k , é p p e n e r r e a b e t e g sé g r e n é z v e ,

a m e l y l o c a l i s a t i ó j á b a n , k i t e r j e d é s é b e n , s ú l y o s s á g áb a n a n n y i r a

v á l t o z a t o s , n e m s z a b a d f i g y e l m e n k í v ü l h a g y n i a a z ér i n t k e ­

z é s t a b o n c z o l á s o k k a l , a m e l y e k a g ü m ő k ó r h e l y é t , ki t e r j e ­

d é s é t , a g ü m ő s r e a c t i ó k q u a l i t á s á t , a g y ó g y u l á s , k iú j u l á s

j e l e n s é g e i t , s ő t n e m r i t k á n a z e l s ő d l e g e s g ü m ő s g ó cz o t i s e l é n k

t á r j á k , e g y s z ó v a l e n n e k a b e t e g s é g n e k a s o k f é l e a rc z u l a t á r ó l

h ű k é p e t n y ú j t a n a k .

A m á s i k l e g f o n t o s a b b f e r t ő z ő b e t e g s é g r ő l , a l u e s r ő l

n i n c s e n s o k m o n d a n i v a l ó m , m e r t s z i n t e n y i t o t t a j t ó ka t t ö r ö k

b e , h a a z t h a n g s ú l y o z o m , h o g y a W a s s e r m a n n - r e a c t i o u g y a n

n a g y o n b e c s e s d i a g n o s t i k a i e s z k ö z , h a a r r ó l v a n c s ak s z ó ,

h o g y f e r t ő z v e v a n - e v a l a m e l y s z e r v e z e t s y p h i l i s s e l , d e v i s z o n t

s o k s z o r c s e r b e n h a g y , h a a z t k e r e s s ü k , h o g y v a l a m e ly h e l y i

m e g b e t e g e d é s l u e s e s t e r m é s z e t ü - e v a g y n e m . H a p é l d áu l

v a l a k i n a k l i n i k a i v i z s g á l a t k o r a o r t a b i l l e n t y ű - e l é gt e l e n s é g e t

é s p o s i t i v W a s s e r m a n n - r e a c t i ó t á l l a p í t o t t a k m e g , a zé r t m é g

n i n c s j o g u n k e z t a b i l l e n t y ű e l é g t e l e n s é g e t f e l t é t l en ü l s y p h i l i s e s -

n e k t a r t a n u n k , m e r t m e g t ö r t é n h e t i k , h o g y a b o n c z o l ás e g y

e l h ú z ó d ó f e k e l y e s e d é s t d e r í t k i a z a o r t a b i l l e n t y ű k ön é s a z

a o r t a b e l h á r t y á j a é p s a k k o r a p o s i t j v W a s s e r m a n n - re a c t i o

d a c z á r a m é g i s c s a k a b o n c z o l á s i é s s z ö v e t i k é p n e k k e l l h i n ­

n ü n k , a m e l y a s y p h i l i s e s e r e d e t e l l e n s z ó l . V i s z o nt e g y p e t e ­

f é s z e k - d a g a n a t o t , h a a z a g u m m a s z ö v e t i s z e r k e z e t é ve l b í r é s

s p i r o c h a e t á k a t i s t a r t a l m a z , é p p e n e s z ö v e t i l e l e t a l a p j á n

m i n ő s í t h e t ü n k g u m m á n a k , h o l o t t p u s z t á n a p o s i t i v W as s e r ­

m a n n - r e a c t i o m e g f e l e l ő a n a t ó m i a i é s s z ö v e t i j e l l e g ek n é l k ü l

n e m j o g o s í t a n a f e l e r r e .

A l u e s m e g i s m e r é s é r e v o n a t k o z ó l a g k ü l ö n b e n a s z ö v e t-

t a n i - p a r a s i t o l o g i a i v i z s g á l a t o k ú j a b b a n i s h o z t a k ha l a d á s t , a

m e n n y i b e n a p a r a l y s i s p r o g r e s s i v á r a n é z v e t i s z t á z t ák a

s p i r o c h a e t á k e l ő f o r d u l á s á t a k ö z p o n t i i d e g r e n d s z e r be n , a z o k

v i s z o n y á t a z i d e g d ú c z s e j t e k h e z , t e h á t a m i k r o p a r a s it á k l o c a l i s

v i s e l k e d é s é r e n é z v e i t t i s é r t é k e s a d a t o k b i r t o k á b a j u t o t t u n k

a m o r p h o l o g i a i v i z s g á l ó m ó d s z e r e k r é v é n .

K é t m á s f o n t o s f e r t ő z ő b e t e g s é g n e k , a z a k t i n o m y k o s is -

n a k é s l y m p h o g r a n u l o m a t o s i s n a k a b i z t o s m e g á l l a p í t ás a m a

i s m a j d n e m k i z á r ó l a g m i k r o s k o p i u m i , i l l e t ő l e g s z ö v et i v i z s g á ­

l a t o k a l a p j á n t ö r t é n i k .

(Folytatása következik.)

K özlem ény az Új Szen t János-kórház I. b e lg y ó g y á sza ti osztá lyáró l.(F ő o r v o s : Gyurm án Emil dr., e g é sz sé g ü g y i fő tanácsos.)

A jo b b s inus V alsalvae a o r ta e aneu rysm ája .*I r t a : Balogh Mihály d r .

A s i n u s V a l s a l v a e a o r t a e a n e u r y s m á j a a r i t k á b b l e l et e k

k ö z é t a r t o z i k . A z a l á b b i e s e t e t , a z a n e u r y s m a e r i tk a a l a k j á t ,

ú g y k l i n i k a i , m i n t p a t h o l o g i a i - a n a t o m i a i s z e m p o n t b ól é r d e ­

m e s n e k t a r t o t t a m a k ö z l é s r e . A z e s e t a k ö v e t k e z ő :

K. M., 40 éves vasúti szivattyúkezelő , 1921 június 13.-án jelent­kezett osztályunkon felvételre. A nam nesisében elő adja, hogy 13 és 28 éves korában typhusa volt, 35 éves korában pedig gonorrhoeája és lágyfekélye, melyet localisan kezeltek. Naponta átlag egy liter bort iszik. M indig nehéz testi munkát végzett. 1920 augusztus óta beteg ; akkor gyors futás után fulladt, erő s szívdobogást kapott. Azóta nehéz lélek- zés és szívdobogás m iatt dolgozni nem tud. Az utóbbi hetekben állapota rosszabbod ik: nyugalomban is nehéz a lélekzése, szívdobogása van, köhög, lába megdagadt. Status p ra e se n s : A jól fejlett és táplált férfi­beteg bő re és látható nyálkahártyái halaványak. Közepes lábszár-oedem a. Ascitese, m eteorism usa nincsen. M ája k issé duzzadt, érzékeny. A lép rendes. A tüdő k felett kissé hangzatos a kopogtatási hang, a tüdöhatá- rok a rendesnél mélyebben állanak ; hallgatódzási eltérés nincsen. A szivcsúcslökés az V.—VI. borda között, a bimbóvonalban van, három ujj széles, em elő ; a szívtom pulat a III. bordán kezdő dik, jobbra a jobb szegycsontszélig ér. A mellkason, a sternum felett rendellenes tom pulat nincsen. A szívcsúcson és hasison erő s systolés és diastolés zörej hall­ható, mely a nagyerek felé erő sbbödik s punctum maximuma kifejezetten a pulm onalis felett van. A peripheriás ereken élénk pulzálás látható. Peczkelő radialis p u lsu s ; az érverés perczenként 104. Capillaris pul­satio a körmökön. Pulsus sonans a peripheriás erek felett. Vérnyomás 120—145 mm. (Riva-Rocci). W asserm ann-reactio ; + + + + • D iagno- sisnak aortabill entyű -elégtelenséget, és gyanút aortaaneurysm ára vettünk fel. A Röntgen-átvilágítás azonban ezt a gyanút nem erő sítette meg, a mennyiben aortaaneurysm át nem tudott kimutatni, csak harántirányban, fő leg jobbra szélesebb szívárnyékot talált. A beteg állapota, daczára a digitális-kezelésnek, egyre romlott és szívgyengeség tünetei mellett június 27.-én meghalt.

A bonczolati jegyző könyvnek (Minich Károly dr., egyet, m .-tanár) a szívre vonatkozó adatai a következő k: „A szív m indkét felében meg­nagyobbodott és tágu lt; 11'5 cm.-nyi hosszú, a pitvarkamarai határ­szélen 12 cm.-nyi széles és 8 5 cm.-nyi vastag. A két kam ara közül a baloldali tágultabb és ennek megfelelő en a szívcsúcs túlnyomó részben a bal kam ara által alkotottnak bizonyul. A kam arákkal szemben a pitvarok csak közepes tágnak m utatkoznak. A szívburok zsigeri lemeze általában fénylő , a hátulsó felületen elm osódott határokkal tejszerüen zavaros. A koszorús barázda haránt ága mentén kölesnyi-mákszemnyi vérzések vannak, a melyek helyenként szigetesen összefolynak és len- csényi és nagyobb foltok alakjában ujjnyi szélességű sávot alkotnak, a mi különösen a hátulsó felületen feltű nő . Egyébként a szívkamarák felületén elszórtan mákszemnyi hasonló vérzések találhatók. A pitvaro­kon a szívburok lencsényi-babnyi vérzésektő l foltos. A szív izomzata baloldalt 12—13 mm.-nyi, jobboldalt 6—7 mm.-nyi. A bal szívkamara belső felületén, a belső szivhártya alatti rétegben úgy a gerendázatok területében, mint a szem ölcsös izmokban a szívizomzat halvány zsemlye­sárga pettyektő l foltos és ez a foltozottság 3—4 mm.-nyi mélységig a kam ara izomzatára is átterjed. Az izom zat többi része egyenletesen halvány vöröses-barna szinü és közepesen tömött. Úgy a gerendázatos izomzat, m int a szem ölcsös izmok kifejezetten lelapítottak. A jobb és bal vivőeres szájadék közepesen tág, bil lentyű ik vékonyak, ínhúrjaik 2—3 cm.-nyiek, czérnavastagok. A jobb és bal pitvar belső felületén egyenetlenség nincsen. Az aorta a bil lentyű k szabad széle m agasságá­ban 7 cm.-nyi kerü letű ; kezdeti részén a falzat, különösen elő re kérgesen megvastagodott és az arteria pulm onalissal hegesen összenő tt. A hátulsó felületen ellenben a falzat aránylag vékony és rugalm as. Elül és oldalt falzata 4—7 mm.-nyi és a m etszéslapon különösen a belső és középső hártya az, a mely a m egvastagodást okozza. A hátulsó falon a falzat csak 2 mm.-nyi. Belső felülete hátul egészben véve sima és csak egyes mákszemnyi halvány szürkés-sárga elő em elkedések látszanak ra j ta ; az elülső és o ldalsó falon ellenben szürkés-fehér sclerosisos elő ­em elkedések kíséretében kötegesen elöem elkedő és csillagos, felüle­tesen behúzódott hegesedések látszanak, a melyek a felületet hullámossá teszik. A felhágó részletben az intima általában sím a és csak egyes mákszemnyi-kölesnyi sárgás pettyek vannak rajta. Az isthm usban ezzel ellentétben, hozzávető legesen két harántujjnyi széles, körkörös sáv terü ­letében az intim a sclerosisos elő em elkedésektő l és heges behúzódások- tól teljesen egyenetlen és itt a kerü let 5'7 cm.-nyi. A lehágó részletben

* A Közkórházi O rvostársu lat 1922 május 17.-i gyű lésén tartott elő adás.

1922. 47. sz. O R V OS I H E T I L A P 453

a falzat rugalm as s az intimán kölesnyi sárgás foltok csak elszórtan találhatók. A kerület a 2. bordaütő ér eredése m agasságában 4-7 cm.-nyi. Az aorta félholdalakú billentyű i közül a hátulsó egészben vékonyfalú, a faltól jól elemelhető , áttetsző és csak annyiban m utat eltérést, hogy iobbszéli részleténél részben az aorta falára, részben a mögötte fekvő Valsalva-öbölre kiterjedő szürkésfehér lapos elő emelkedés van és hogy a jobboldali billentyű szélével néhány mm.-nyi hosszban eresztéke hege- sen összekapaszkodott. E billentyű a szokásosnak megfelelő en harántul, az aorta harántátm érő je irányában vízszintesen fekszik. A bal félhold­alakú billentyű elhelyező dése annyiban mutat eltérést, hogy annak jobb­oldali vége 5 mm.-rel mélyebb elhelyező désű , mint a balszéli részlet és ezáltal a billentyű jobb felé kissé le jt; egyébként a billentyű szövete áttű nő . A jobb félholdalakú billentyű ferdén fekszik, és pedig oly módon, hogy jobbról bal felé lejtő körülbelül 60°-os szögletben helyező dött el és ezáltal a billentyű balszéli részlete a baloldali billentyű jobbszéli részletétő l 11 mm.-nyíre a kam ara üre felé dislokálódott és e széttérés területében a szájadékon billentyű tulajdonképpen nincsen. A billentyű aránylag keskenyebb és alacsonyabb a másik kettő nél, azonban eléggé áttű nő és csak kissé vastagabb szövetű . Az elülső félholdalakú billen­tyű k e rendellenes elhelyező dése azáltal feltételezett, hogy a szájadék területében úgy a billentyű k feletti, mint alatti részleten az aorta és a kam arasövény elülső fala laposan elő dom borodott, egy, a jobb Valsalva- öbö! elülső felébő l kiinduló zsákszerű tágulat miatt. A jobb Valsalva- öbölben, a mely a billentyű lefelé történt dislocatiója következtében az aorta üre felé nyitottabb, mint a hátulsó, annak elülső felébő l 2 X 1 cm.-nyi szabálytalan három szögű nyílással egy zsákszerű tágulat indul ki, a mely első sorban elő re és rézsutosan a szívcsúcs felé terjed. Az üreg az arteria pulm onalis conusa és a kam arasövény között terül e l ; rézsut hosszirányú elhelyező désáné! fogva hossztengelye a jobb

koszorús ütő ér szájadékától kezdve rézsutosan a szívcsúcs felé irányul. 5 ‘5 cm.-nyi hosszúság mellett 3 és 2 cm.-nyi szélességi átmérő vel bír. Az aorta íve felé az üreg határa a félholdalakú billentyű k szabad szé­lét hozzávető legesen 1 cm.-nyivel haladja meg. Jobb felé a jobb koszo­rús ütő érig, a szívcsúcs felé pedig hozzávető legesen a conus pulm ona­lis kezdeti részéig követhető . Az üreg az arteria pulm onalis kezdeti részének hátulsó falát elm osódott határokkal elő boltosítja, és pedig oly módon, hogy a leginkább elő emelkedő részlet a bal pulmonalis billentyű területébe esik. Ez elő emelkedés következtében a pulm onalis baloldali félholdalakú billentyű je lefelé dislokálódott, és pedig oly mértékben, hogy a billentyű jobboldali széli részlete a jobb billentyű baloldali széli részletétő l 20 mm.-nyire eltávolodott; vagyis a két billentyű között 20 mm.-nyi szakaszon a szájadék nyitott. Az üreg m indenütt intimával bélelt s felülete hullám osán egyenetlen és háromnegyed részével a kam arasövény izomzatában, helyesebben a kam arasövény és a conus pulm onalis kérgesen m egvastagodott kibélelése között helyező dött el. A bal szívkamara felé is elő boltosítja a falat és ennek következtében az aortaszájadék felé vezető út épp úgy, mint a pulm onalis szájadék, félholdalakot nyert.“ (Lásd a rajzot.)

A l e í r t e s e t t e h á t a j o b b V a l s a l v a - ö b ö l e l ü l s ő ( b a l )

f e l é b ő l k i i n d u l ó é s m i n d k é t s z í v k a m a r a c o n u s - r é s z l et é b e e l ő -

b o l t o s u l ó o l y a n v a l ó d i a n e u r y s m a , a m e l y e z e l ő b o l to s u l á s

k ö v e t k e z t é b e n ú g y a p u l m o n a l i s , m i n t a z a o r t a - s z á j ad é k o t

m e g s z ű k í t e t t e s a z a o r t a j o b b , v a l a m i n t a p u l m o n a l is b a l ­

o l d a l i f é l h o l d a l a k ú b i l l e n t y ű j é t o l y m é r t é k b e n d i s lo k á l t a , h o g y

a b i l l e n t y ű k e d i s l o c a t i o k ö v e t k e z t é b e n a s z á j a d é k ok t ö k é l e t e s

z á r á s á r a e l é g t e l e n n é v á l t a k .

Rokitansky a s i n u s V a l s a l v a e a o r t á é b ó l k i i n d u l ó a n e u -

r y s m á t i n t r a v a l v u l a r i s a n e u r y s m á n a k n e v e z t e e l , m e gk ü l ö n ­

b ö z t e t é s ü l a z i n t e r v a l v u l a r i s a n e u r y s m á t ó l , m e l y l y el k é t b i l -

l e n t y ü - t a s a k k ö z ö t t k e l e t k e z e t t a n e u r y s m á t j e l ö l m eg , a m e l y

s z é j j e l v á l a s z t k é t s i n u s t é s k é t b i l l e n t y ű t (Blume).A z i n t r a v a l v u l a r i s a n e u r y s m a r i t k a s á g á n a k t a l á n a z a z

o k a , h o g y a s ú l y o s é s k i t e r j e d t e n d a r t e r i t i s e s é s lu e s e s é r f a l -

m e g b e t e g e d é s t , m e l y a m e l l k a s i a o r t a t ö b b i r é s z é n ol y g y a k r a n

f o r d u l e l ő , a V a l s a l v a - ö b ö l f a l á n a r á n y l a g r i t k á n lá t j u k .

L e g g y a k o r i b b a j o b b V a l s a l v a - ö b ö l f a l a n e u r y s m á j a , ri t ­

k á b b a b a l é s m é g r i t k á b b a h á t u l s ó ö b ö l f a l a n e u r y sm á j a .

E n n e k o k á t a h á r o m V a l s a l v a - ö b ö l f a l a n a t ó m i a i é s t op o g r a -

p h i a i v i s z o n y a i n a k e l t é r é s e i b e n k e r e s h e t j ü k . S z ü k s ég e s t e h á t ,

h o g y a h á r o m V a l s a l v a - ö b ö l f a l á n a k s z e r k e z e t é v e l é s h e l y z e ­

t é v e l r é s z l e t e s e n f o g l a l k o z z u n k .

A j o b b V a l s a l v a - ö b ö l a k a m a r a - v á l a s z t ó f a l h á r t y á s ré s z e

f e l e t t é s k i s s é e l ő t t e f e k s z i k . F a l a f e j l ő d é s t a n i sz e m p o n t b ó l

a s e p t u m a o r t i c u m i n f e r i u s (His) a l s ó r é s z é n e k f e l e l m e g , a

m e l y v á l a s z t ó f a l a z a o r t a é s a j o b b k a m a r a k ö z ö t t és a m e l y ­

b ő l a h á r t y á s s e p t u m é s a z i z m o s s e p t u m n a k s z o r o s a n a

h á r t y á s s e p t u m e l ő t t f e k v ő r é s z e f e j l ő d i k . A j o b b Va l s a l v a -

ö b ö l f a l á n a k e l ü l s ő r é s z e a j o b b k a m a r á h o z t a r t o z ó i z o m ­

n y a l á b h o z f e k s z i k , a m e l y n y a l á b f e l ü l r ő l é s h á t u l ró l , e l ő r e

é s l e f e l é a z i z m o s , k a m a r a - v á l a s z t ó f a l b a m e g y á t a h á r t y á s

s e p t u m é s o s t i u m p u l m o n a l e k ö z ö t t ; a z ö b ö l f a l h á t u ls ó r é s z e

p e d i g k ö z v e t l e n ü l a h á r t y á s s e p t u / n b a f o l y t a t ó d i k . A j o b b

V a l s a l v a - ö b ö l f a l a a z a o r t a f a l r u g a l m a s r é t e g é b ő l , i n t e r m e d i a e r

k ö t ő s z ö v e t b ő l é s e l ü l s ő , r é s z é b e n - a j o b b k a m a r á h o z t a r t o z ó

i z o m z a t b ó l i s á l l . A m á s i k k é t ö b ö l f a l h o z v i s z o n y í tv a v é k o

n y a b b ; v é k o n y f a l ú s á g á n a k é s h e l y z e t é n e k t u l a j d o n í t ha t ó ,

h o g y a z a n e u r y s m a i t t g y a k r a b b a n f e j l ő d i k , é s é p p e n e z é r t

Kraus „ l o c u s m i n o r i s r e s i s t e n t i a e “ - n a k n e v e z i . A z i t t f ej l ő d ő

a n e u r y s m a l e g t ö b b s z ö r l e f e l é a s e p t u m v e n t r í c u l o r u mb a t e r j e d

s r i t k á b b a n a b a l , g y a k r a b b a n a j o b b k a m a r a ü r e g é b e d o m ­

b o r o d i k ; d e i r á n y u l h a t a z a n e u r y s m a j o b b r a é s f e l fe l é a p u l ­

m o n a l i s f e l é i s , r i t k á b b a j o b b p i t v a r f e l é v a g y k if e l é é s f e l ­

f e l é a z a o r t a f e l é v a l ó t e r j e d é s e . A l e f e l é i r á n y u ló a n e u r y s m a ,

h a a z ö b ö l f a l e l ü l s ő r é s z é b ő l i n d u l k i , a h á r t y á s se p t u m ,

i l l e t ő l e g a m e d i a l i s h á r o m h e g y ű b i l l e n t y ü v i t o r l a é s a z o s t i u m

p u l m o n a l e k ö z ö t t f e k s z i k s f a l á b a n a z e m l í t e t t a n a tó m i a i

v i s z o n y o k k ö v e t k e z t é b e n i z o m r o s t o k i s v a n n a k . A z ö bö l f a l

h á t u l s ó r é s z é b ő l k i i n d u l ó é s l e f e l é i r á n y u l ó a n e u r ys m a p e d i g

a m e d i a l i s é s e l ü l s ő h á r o m h e g y ű b i l l e n t y ű v i t o r l a k öz ö t t

f e k s z i k s a f a l a c s a k h á r t y á s . A z e g é s z ö b ö l f a l b ó l k i i n d u l ó

a n e u r y s m a f a l á t p e d i g r é s z b e n i z o m r o s t o k f o g j á k a l ko t n i ,

r é s z b e n p e d i g h á r t y á s l e s z (Kraus, Hart).A b a l V a l s a l v a - ö b ö l a z e l ü l s ő k é t h e g y ű b i l l e n t y ü v i to r l á -

h o z f e k s z i k h o z z á s f a l á t v é k o n y i z o m l e m e z é s a z e lü l s ő

k é t h e g y ű b i l l e n t y ü v i t o r l a a l k o t j a . A b a l V a l s a l v a - öb ö l b ő l k i ­

i n d u l ó a n e u r y s m a v a g y l e f e l é a b a l k a m a r á b a d o m b o r od i k ,

e l t o l v a a z e l ü l s ő k é t h e g y ű b i l l e n t y ü v i t o r l á t , v a g y p e d i g a b a l

k a m a r a i z o m f a l á b a t e r j e d é s e z e s e t b e n i n t r a m u r a l i s a n e u ­

r y s m á n a k h í v j á k . I l y e n k o r a b a l k a m a r a i z o m z a t á n a k c s ö k k e n t

e l l e n á l l ó k é p e s s é g é t v a l a m e l y e l ő z ő g y u l a d á s o s f o l y am a t n a k

t u l a j d o n í t j á k (Glass, Sommer).A h á t u l s ó V a l s a l v a - ö b ö l a p i t v a r o k f a l á h o z f e k s z i k s a

p i t v a r i z o m z a t a z ö b ö l f a l a t k ö r ü l f o g j a . K a m a r a - d i a s t o l e i d e j é n ,

m i k o r a z ö b ö l f a l a k r a a v é r n y o m á s a t e l j e s s ú l y l y a l h a t , e z

a z i z o m z a t ö s s z e h ú z ó d i k é s e z z e l v é d i a z ö b ö l f a l á t s f o k o z z a

e n n e k e l l e n á l l ó k é p e s s é g é t a m á s i k k é t ö b ö l f a l h o z v is z o n y í t v a .

A h á t u l s ó V a l s a l v a - ö b ö l a n e u r y s m á j a a b a l p i t v a r f el é t e r j e d

(Sommer). T i s z t á n a h á t u l s ó V a l s a l v a - ö b ö l b ő l k i i n d u l ó é s e g ye ­

d ü l f e n n á l l ó a n e u r y s m a n e m i s m e r e t e s ; l e g t ö b b s z ö r a j o b b

V a l s a l v a - ö b ö l a n e u r y s m á j á v a l e g y ü t t s z o k o t t e l ő f o r du l n i (Blume é s Hart e s e t e ) . E n n e k a z a z o k a , h o g y a h á t u l s ó ö b ö l f a l j ob b

f e l é n e k é p p ú g y t o p o g r a p h i a i v o n a t k o z á s a v a n a h á r ty á s

s e p t u m h o z , m i n t a j o b b V a l s a l v a - ö b ö l f a l h á t u l s ó f e lé n e k .

A h á t u l s ó ö b ö l f a l j o b b f e l é t u g y a n i s r é s z b e n a h á r ty á s s e p t u m

a l k o t j a é s í g y e f a l r é s z l e t a z ö b ö l f a l t ö b b i r é s z é he z v i s z o -

454 ORVOS I H E T I L A P 1922. 47. sz.

n y i t v a v é k o n y a b b é s k e v é s b b é e l l e n á l l ó , m i n t h o g y a z a o r t a f a l

r u g a l m a s r é t e g é t n e m t a r t a l m a z z a . H o g y e z e k e l l e n é re a

h á t u l s ó V a l s a l v a - ö b ö l a n e u r y s m á j a , m é g a j o b b V a l s al v a -

ö b ö l a n e u r y s m á j á v a l s z ö v ő d v e i s o l y r i t k á n f o r d u l el ő , a n n a k

o k a a b b a n k e r e s h e t ő , h o g y a h á r t y á s s e p t u m n a g y s á g a i g e n

v á l t o z ó é s í g y a h á t u l s ó V a l s a l v a - ö b ö l f a l á h o z v a l ó s f e n t -

e m l í t e t t t o p o g r a p h i a i v o n a t k o z á s a n e m á l l a n d ó (Noack).A h á r t y á s s e p t u m t i s z t á n k ö t ő s z ö v e t b ő l á l l ó k i c s i n y

l e m e z , m e l y e t a j o b b é s b a l k a m a r a f e l ő l a z e n d o c a rd i u m

b o r í t b e . A b a l k a m a r a f e l ő l n é z v e k i s h á r o m s z ö g ű le m e z n e k

l á t j u k , m e l y a z a o r t a j o b b é s h á t u l s ó b i l l e n t y ű j e kö z ö t t é s

a t t ó l k i s s é e l ő r e f e k s z i k . A j o b b k a m a r a f e l ő l n é z ve l e g ­

t ö b b s z ö r n e m l á t j u k , a m e n n y i b e n l e g n a g y o b b r é s z é t e l f e d i

a r ó l a e r e d ő m e d i a l i s h á r o m h e g y ü b i l l e n t y ű v i t o r l a . N a g y s á g a

v á l t o z ó ; e g y e s e s e t e k b e n o l y n a g y , h o g y a k a m a r a - v ál a s z t ó -

f a l n a k a f e l é t t e s z i k i é s f e l f e l é a j o b b p i t v a r b a t e r j e d , m á s

e s e t e k b e n p e d i g o l y k i c s i n y , h o g y c s a k n e h e z e n i s m er h e t ő

f e l c s ö k e v é n y e s k i s l e m e z a l a k j á b a n . V a s t a g s á g a f ü gg a z ő t

a l k o t ó k ö t ő s z ö v e t e r ő s e b b v a g y g y e n g é b b f e j l e t t s é g ét ő l é s a

k é t o l d a l r ó l b e b o r í t ó e n d o c a r d i u m n a k v é k o n y v a g y v as t a g

v o l t á t ó l ( Krzywicki) . A h á r t y á s s e p t u m a n e u r y s m á j á n a k f a l á t

c s a k k ö t ő s z ö v e t i l e m e z a l k o t j a s h e l y z e t e a z o n o s a j o b b

V a l s a l v a - ö b ö l f a l á n a k h á t u l s ó f e l é b ő l k i i n d u l ó a n e ur y s m á é v a l ,

m e l y n e k f a l a s z i n t é n c s a k h á r t y á s . A h á r t y á s s e p t u m n a g y ­

s á g á n a k v á l t o z ó v o l t á b ó l é r t h e t ő t e h á t a h á t u l s ó V al s a l v a -

ö b ö l f a l á n a k a h á r t y á s s e p t u m m a l v a l ó v o n a t k o z á s á n ak v á l -

t o z ó s á g a . O l y e s e t e k b e n t e h á t , m i d ő n a h á r t y á s s e p tu m i g e n

k i c s i n y , a h á t u l s ó V a l s a l v a - ö b ö l f a l á n a k j o b b f e l é t n e m a

h á r t y á s s e p t u m f o g j a a l k o t n i , h a n e m a z e g é s z ö b ö l f al a t a z

a o r t a e l a s t i c a f a l i l e m e z e ; é s a z i l y e n ö b ö l f a l t e rm é s z e t e s e n

e l l e n á l l ó b b (Noack).A s i n u s V a l s a l v a e a o r t a e a n e u r y s m a k e l e t k e z é s é h e z a

s i n u s f a l e l l e n á l l ó k é p e s s é g é n e k c s ö k k e n é s e é s f o k o z ot t i g é n y b e ­

v é t e l e s z ü k s é g e s (Blume). A z ö b ö l f a l e l l e n á l l ó k é p e s s é g é t

c s ö k k e n t i a f a l n a k s y p h i l i s , e n d a r t e r i t i s é s a b i l le n t y ű k r ő l

á t t e r j e d ő e n d o c a r d i t i s v e r r u c o s a é s u l c e r o s a k ö v e t ke z t é b e n

b e á l l o t t e l v á l t o z á s a ; a f a l a t f o k o z o t t a b b a n i g é n y b e v e s z i a

f o k o z o t t v é r n y o m á s , m e l y a k k o r á l l e l ő , h a a p e r i p he r i á s

e l l e n á l l á s e n d a r t e r i t i s v a g y a z a o r t á n a k k ó r o s a n s zű k v o l t a

k ö v e t k e z t é b e n m e g n ö v e k s z i k (Hart).E z e m l í t e t t o k o k o n k í v ü l a j o b b V a l s a l v a - ö b ö l a n e u ry s ­

m á j á n a k k e l e t k e z é s é b e n m é g e g y é b s e g í t ő k ö r ü l m é n y e k i s s z e ­

r e p e t j á t s z a n a k , ú g y h o g y e z e k b ő l é r t h e t ő v é v á l i k az , h o g y

m i é r t f o r d u l e l ő g y a k r a b b a n a j o b b V a l s a l v a - ö b ö l a ne u r y s m á j a .

E s e g í t ő k ö r ü l m é n y e k a k ö v e t k e z ő k : 1 . a j o b b V a l s a l va - ö b ö l

f a l á n a k m á r e m l í t e t t v é k o n y a b b v o l t a é s t o p o g r a p h i ai h e l y z e t e ;

2 . a j o b b V a l s a l v a - ö b ö l f a l a n i n c s e n v o n a t k o z á s b a n a t r i g o n u m

f i b r o s u m o k k a l , m e l y e k a b a l o l d a l i a n u l u s f i b r o s u s n ak , a b a l o l d a l i

o s t i u m v e n o s u m o t p a t k ó s z e r ű e n k ö r ü l ö l e l ő c s í k n a k c so m ó -

s z e r ű m e g v a s t a g o d á s a i s m e l y e k a h á t u l s ó é s b a l V a ls a l v a -

ö b ö l f a l a l s ó r é s z l e t é r e s a p k a s z e r ű e n i l l e s z k e d n e k és e z á l t a l

a z o k n a k t á m a s z t é k u l s z o l g á l n a k . E t á m a s z t é k o t , e r ő sí t é s t a

j o b b V a l s a l v a - ö b ö l f a l a h e l y z e t e k ö v e t k e z t é b e n n é l kü l ö z i

(Noack). A h a r m a d i k s e g í t ő k ö r ü l m é n y a z , h o g y a j o b b V a l s a l va -

ö b ö l a Rindfleisch á l t a l l e í r t h u l l á m t o r l ó d á s o s v o n a l ( B r a n s

d u n g s l i n i e ) k e z d e t i r é s z é b e e s i k . Rindfleisch s z e r i n t u g y a n - i

a z a o r t a - a n e u r y s m á k f ő k é p p a z o k o n a h e l y e k e n k e l e t ke z n e k ,

a m e l y e k n e k a s y s t o l é s v é r h u l l á m n e k i ü t ő d i k . E h e l ye k o l y a n

s p i r a l i s v o n a l b a n f e k ü s z n e k , a m e l y v o n a l e l ü l a b ul b u s

a o r t a e n k e z d ő d i k , a f e l s z á l l ó r é s z e n j o b b f e l é , m a j d h á t r a

i r á n y u l , é s í g y h ú z ó d i k a l e s z á l l ó a o r t a h á t u l s ó f al á n . A

j o b b V a l s a l v a - ö b ö l t e h á t , m i n t h o g y k i s s é e l ő l f e k s zi k , b e l e ­

e s i k e v o n a l k e z d e t i r é s z é b e , é s í g y k i v a n t é v e a s y s t o l é s

v é r h u l l á m e r ő s e b b n e k i ü t ő d é s é n e k . H a a b i l l e n t y ű é p, ú g y

e z m e g v é d i a z ö b ö l f a l á t ; h a a z o n b a n a b i l l e n t y ű k ór o s a n

e l v á l t o z o t t — m e g r ö v i d ü l t , z s u g o r o d o t t — , ú g y a b i ll e n t y ű

m á r n e m v é d i a z ö b ö l f a l á t , é s í g y a s y s t o l é s v é r h ul l á m

k ö z v e t l e n ü l v e r i a z ö b ö l f a l á t ; s h a a z ö b ö l f a l o n is k ó r o s

e l v á l t o z á s o k v a n n a k , ú g y a z e n g e d v e e n y o m á s n a k , a ne u r y s m a -

s z e r ű e n k i t á g u l h a t (Noack). A b a l é s h á t u l s ó V a l s a l v a - ö b ö l

n e m e s i k b e l e e h u l l á m t o r l ó d á s o s v o n a l b a é s í g y h e ly z e t ü k

e l ő n y ö s e b b a j o b b V a l s a l v a - ö b ö l é n é l .

N e g y e d i k s e g í t ő k ö r ü l m é n y l e h e t a h á r t y á s s e p t u m o n

e s e t l e g j e l e n l é v ő h i á n y , m e l y v a g y c o n g e n i t a l i s , v ag y p e d i g

e n d o c a r d i t i s e s f o l y a m a t k ö v e t k e z t é b e n k e l e t k e z e t t , é s a m e l y

é p p e n a j o b b V a l s a l v a - ö b ö l f a l á n a k t á m a s z k o d ó a l a p ja h e l y é n

v a n . Kraus é s Hart k ö z ö l t e s e t e i b e n e h i á n y m e g v o l t , é s e

k é t s z e r z ő s z e r i n t e h i á n y k ö v e t k e z t é b e n a j o b b V a ls a l v a -

ö b ö l f a l a e l v e s z t e t t e a l a p j á t , é s í g y e z a h i á n y ú gy a z

a n e u r y s m a k e l e t k e z é s é b e n , m i n t p e d i g a n n a k t e r j e d é si i r á ­

n y á b a n s z e r e p e t j á t s z o t t . Hart a z o n b a n k i e m e l i a z t , h o g y a z

a n e u r y s m a k e l e t k e z é s é h e z n e m e l é g s é g e s a s e p t u m d e f ec t u s

j e l e n l é t e , h a n e m s z ü k s é g e s m é g h o z z á a z , h o g y a d e fe c t u s

e l é g n a g y l e g y e n , é s h o s s z ú é l e t t a r t a m ( i d ő ) , h o g y a v i s s z a ­

c s a p ó d ó v é r h u l l á m a z a l a p j á t v e s z t e t t e j o b b V a l s a l va - ö b ö l -

f a l a t a n e u r y s m a s z e r ü e n k i t á g í t h a s s a .

A V a l s a l v a - ö b ö l a n e u r y s m á j a , n a g y s á g á t ó l é s t e r j e d és i

i r á n y á t ó l f ü g g ő e n , k ü l ö n b ö z ő m é r t é k b e n é s h e l y e n v ál t o z t a t j a

m e g a t é r v i s z o n y o k a t a s z í v b e n v a g y a n a g y e r e k e n . Ma j d ­

n e m m i n d e n h o s s z a b b i d e i g f e n n á l l ó e s e t b e n a o r t a b i ll e n t y ü -

e l é g t e l e n s é g á l l e l ő — é p a o r t a b i l l e n t y ű k m e l l e t t is — , m e r t

a l e f e l é i r á n y u l ó a n e u r y s m a , f ő k é p p a v é r h u l l á m v i ss z a c s a -

p ó d á s a , a z a z d i a s t o l e a l a t t , a z e g y i k a o r t a b i l l e n t yű t l e f e l é

h ú z z a , é s e z á l t a l a z a o r t a b i l l e n t y ű k z á r ó d á s a t ö k é le t l e n l e s z

(Blume). A b i l l e n t y ű k e s e t l e g e s d i s l o c a t i ó j a s z i n t é n b i l l e nt y ű -

e l é g t e l e n s é g r e v e z e t . A j o b b v a g y b a l k a m a r á b a d o m bo r o d v a

a k é t - , i l l e t ő l e g h á r o m h e g y ü b i l l e n t y ű z á r á s i e l é g te l e n s é g é t ,

v a g y a s z á j a d é k s z ű k ü l e t é t o k o z h a t j a . A f e l f e l é é s k i f e l é a

p u l m o n a l i s b a d o m b o r o d ó j o b b V a l s a l v a - ö b ö l - a n e u r y s m a a

p u l m o n a l i s s z á j a d é k o t s z ű k í t i , é s h a a p u l m o n a l i s bi l l e n t y ű k

d i s l o c a t i ó j á t , e s e t l e g r é s z l e g e s v a g y t e l j e s l e n ö v és é t o k o z z a ,

a s z ű k ü l e t e n k í v ü l b i l l e n t y ű e l é g t e l e n s é g r e v e z e t .

A V a l s a l v a - ö b ö l - a n e u r y s m a s o r s a l e g t ö b b e s e t b e n a

p e r f o r a t i o , m e l y a z a n e u r y s m a e l ő d o m b o r o d á s i h e l y é ne k k ü ­

l ö n b ö z ő s é g e m i a t t k ü l ö n b ö z ő i r á n y ú l e h e t . í g y p e r f or á l h a t a

j o b b v a g y b a l k a m a r á b a , a s z í v b u r o k b a , a p u l m o n a l i sb a , a

v e n a c a v a b a é s a t ü d ő b e . A m i e s e t ü n k b e n p e r f o r a t i o n e m

k ö v e t k e z e t t b e é s a b e t e g s z í v g y e n g e s é g t ü n e t e i k ö zö t t

h a l t m e g .

E s e t ü n k b e n a z a n e u r y s m a k e l e t k e z é s é n e k o k a a l u e s ,

m e l y a z a o r t a f a l á n — é s a j o b b V a l s a l v a - ö b ö l f a l á n i s —

l á t h a t ó é r f a l - e l v á l t o z á s o k a t o k o z o t t . E m e l l e t t a z on b a n s z e r e ­

p e t j á t s z o t t m é g a z a o r t á n a k a n o r m á l i s n á l s z ű k e b b v o l t a . E z

e s e t b e n i s m e g v o l t t e h á t a z ö b ö l f a l e l l e n á l l ó k é p e s sé g é n e k a

c s ö k k e n é s e a l u e s e s é r f a l e l v á l t o z á s k ö v e t k e z t é b e n , é s a z ö b ö l ­

f a l f o k o z o t t i g é n y b e v é t e l e a f o k o z o t t v é r n y o m á s m i at t , m e l y ­

n e k o k a a z a o r t a s z ű k e b b v o l t a .

A V a l s a l v a - ö b ö l a n e u r y s m á j á n a k a d i a g n o s i s a a b e t e g

é l e t é b e n i g e n n e h é z . L e g t ö b b s z ö r c s a k a o r t a b i l l e n t yű - e l é g -

t e l e n s é g v é t e t i k f e l d i a g n o s i s n a k , e s e t l e g a o r t a - a ne u r y s m a

g y a n ú j á v a l . E s e t ü n k b e n i s í g y v o l t . I t t a z a o r t a b i ll e n t y ü -

e l é g t e l e n s é g a z a o r t a b i l l e n t y ű k ( j o b b é s b a l ) d i s l oc a t i ó j a é s

e z á l t a l a b i l l e n t y ű k t ö k é l e t l e n z á r ó d á s a f o l y t á n j öt t l é t r e ;

m i n t h o g y a z o n b a n a z a n e u r y s m a a s e p t u m v e n t r i c u l o r um

f e l s ő r é s z l e t é t , v a l a m i n t a j o b b V a l s a l v a - ö b ö l f e l et t i a o r t a f a l -

r é s z t e l ő d o m b o r í t o t t a , a z a o r t a s z á j a d é k s z ű k ü l e t e is f e n n á l l o t t .

A z a n e u r y s m á n a k a p u l m o n a l i s f e l é v a l ó d o m b o r o d á s a a

p u l m o n a l i s s z á j a d é k s z ű k ü l e t é t é s a b a l p u l m o n a l i s b i l l e n t y ű

n a g y f o k ú d i s l o c a t i ó j a k ö v e t k e z t é b e n a p u l m o n a l i s b il l e n t y ű k

t ö k é l e t l e n z á r ó d á s á t , a z a z b i l l e n t y ű e l é g t e l e n s é g e t i s o k o z o t t .

M i n t h o g y a p u l m o n a l i s s z á j a d é k s z ű k ü l e t é n e k é s e l é gt e l e n ­

s é g é n e k m é r t é k e — a z a n e u r y s m a e l ő d o m b o r o d á s a é s a b a l

b i l l e n t y ű n a g y f o k ú d i s l o c a t i ó j a k ö v e t k e z t é b e n — n a gy o b b

v o l t , m i n t a z a o r t á é , t o v á b b á , m i n t h o g y a p u l m o n a l is n o r m a l i s

h e l y z e t e i s o l y a n , h o g y k ö z e l e b b f e k s z i k a z e l ü l s ő m e l l k a s ­

f a l h o z , é r t h e t ő v é v á l i k a z , h o g y m i é r t v o l t a s y s t ol é s é s

d i a s t o l é $ z ö r e j l e g e r ő s e b b e n a p u l m o n a l i s h a l l g a t ó dz á s i h e l y e

f e l e t t h a l l h a t ó .

Blume a z t m o n d j a , h o g y o l y a n e s e t b e n , m i d ő n e g y

a o r t a b i l l e n t y ű - e l é g t e l e n s é g b e n s z e n v e d ő b e t e g h i r t el e n , c o l ­

l a p s u s t ü n e t e i v e l m e g h a l , a k k o r , h a a R ö n t g e n - á t v i lá g í t á s

e l ő z ő l e g a o r t a - a n e u r y s m á t n e m t a l á l t , a V a l s a l v a - ö bö l -

a n e u r y s m a p e r f o r a t i ó j á r a l e h e t g o n d o l n i . H a p e d i g a b e t e g a

p e r f o r a t i ó t t ú l é l i , a k k o r a s z í v e n t a l á l t e l v á l t o z ás o k m e l l e t t ,

1 9 2 2 . 4 7 . s z . 4 5 5O RV O S I

fé p p e n e p e r f o r a t i ó n a k a z a n a m n e s i s b e n v a l ó s z e r e p l és e ( h i r ­

t e l e n r o s s z u l l é t , c o l l a p s u s s z e r ű á l l a p o t ) k e l t h e t gy a n ú t V a l s a l v a

ö b ö l - a n e u r y s m a j e l e n l é t é r e . E h h e z m e g f i g y e l é s ü n k a la p j á n

h o z z á t e h e t j ü k a z t , h o g y m i n d e n o l y a n e s e t b e n , m i d ő n a

s z í v e n t a l á l t e l v á l t o z á s o k b ó l a o r t a b i l l e n t y ű - e l é g t el e n s é g e n k í v ü l ,

é p p e n a p u l m o n a l i s f e l e t t l e g e r ő s e b b e n h a l l h a t ó z ö re j e k m i a t t ,

m é g a z a o r t a k e z d e t i r é s z é b ő l k i i n d u l ó é s a p u l m o n al i s f e l é

d o m b o r o d ó a o r t a - a n e u r y s m á r a g y a n a k s z u n k , é s h a e z t a

g y a n ú t a R ö n t g e n - á t v i l á g í t á s n e m e r ő s í t i m e g , a k k o r g o n d o l ­

j u n k a j o b b s i n u s V a l s a l v a e a o r t a e a n e u r y s m á j á r a i s.

I ro d a lo m . Krzywicki: Z ieglers Beitrag, 1889, 6. köt. — Kraus: Béri. kiin. W ochenschr., 1902, 50. sz. — Hart: Virchows Archiv, 1905, 182. köt. — Blume: Béri. kiin. W ochenschr., 1909, 28. sz. — Sommer: Frankfurter Zeitschrift f. Path., 1910, 5. sz. — Glass: Frankfurter Zeit- schr. f. Path., 1912, 11. köt. — Noack: Zentralblatt f. Herz. u. Gefäss- krankheiten, 1919, 20,—21. sz. — Gertrud Mayer: Zentralblatt f. Herz, u. Gefässkrankheiten, 1920, 13. sz.

I R O D A L O M - S Z E M L E .

K önyv ism erte tés.

K ob lan ck : T asch en b u ch der F rau en h eilk u nd e. I I I . A u f ­

l a g e . U r b a n u n d S c h w a r z e n b e r g , B e r l i n - W i e n .

A s z e r z ő k i s k ö n y v é b e n a z e g é s z n ő g y ó g y á s z a t i d i a -

g n o s t i k á t é s t h e r a p i á t s z é p e n c s o p o r t o s í t v a f o g l a l ja ö s s z e . A

n a g y g y n a e k o l o g i á v a l é s a g y n a e k o l o g i á t k i e g é s z í t ő b a c t e r i o -

l o g i á v a l n e m f o g l a l k o z i k . R é s z l e t e s e n t á r g y a l j a a ne m i é l e t b ő l

s z á r m a z ó z a v a r o k a t é s k ü l ö n f e j e z e t e t s z e n t e l a n a sa l i s r e f l e x

n e u r o s i s o k n a k . E b b e n a f e j e z e t b e n á l l a t k í s é r l e t e i v el t á m o g a t j a

a z ö s s z e f ü g g é s t a z o r r n y á l k a h á r t y a é s a g e n i t a l é k kö z ö t t ,

m e l y ö s s z e k ö t t e t é s a s y m p a t h i c u s p á l y á k o n t ö r t é n i k . K i t é r a

v é g b é l m e g b e t e g e d é s e i r e i s , v a l a m i n t r ö v i d e n f o g l a lk o z i k a z

e m l ő n é h á n y f o n t o s a b b m e g b e t e g e d é s é v e l . A s z é p e n m eg í r t

é s r e n d s z e r b e f o g l a l t k ö n y v a k i s g y n a e k o l o g i a ö s s ze s g y a ­

k o r l a t i l a g f o n t o s f e j e z e t e i t t á r g y a l j a , s m i n t i l y en a g y a k o r l ó

o r v o s s z á m á r a n a g y é r t é k ű . „ D e n e m c s a k a g y a k o r l ó or v o s ,

h a n e m a s z a k o r v o s i s s o k , g y a k o r l a t i l a g f o n t o s i s m er e t e t

m e r í t h e t b e l ő l e . Sztehlo István d r .

L apszem le.B elo rvostan .

G yu lad ást k e ltő g y ó g y szere k n ek a bő r a lá fecs- k en d ezh e tésére v o n a t k o z ó v i z s g á l ó d á s o k a t v é g z e t t a b é c s i

e g y e t e m g y ó g y s z e r t a n i i n t é z e t é b e n Meyer t a n á r é s Freund. I s m e r e t e s , h o g y s o k g y ó g y s z e r b ő r a l á f e c s k e n d e z é s re n e m

h a s z n á l h a t ó , m e r t g y u l a d á s t o k o z . A s z e r z ő k t e h á t me g k í s é ­

r e l t é k , n e m l e h e t n e - e h e l y b e l i é r z é s t e l e n í t ő s z e r e kn e k e g y i d e j ű

a l k a l m a z á s á v a l e z t a g y u l a d á s t k e l t ő h a t á s t m e g e l ő z ni , k i i n d u l v a

Spiess a m a t a p a s z t a l a t á b ó l , h o g y a h e l y b e l i g y u l a d á s o k h el y b e l i

é r z é s t e l e n í t é s s e l m e g s z ü n t e t h e t ő k , v a g y l e g a l á b b i s m é r s é k e l h e ­

t ő k . Á l l a t o k o n , m a j d e m b e r e k e n v é g z e t t k í s é r l e t e k cs a k u g y a n

b e b i z o n y í t o t t á k e n n e k a l e h e t ő s é g é t . A l e g t ö b b k í s ér l e t e t s c i l l a -

r e n n e l é s s t r o p h a n t i n n a l v é g e z t é k . M i n d k e t t ő a b ő r a l u l n e m

a l k a l m a z h a t ó , m e r t t e t e m e s h e l y b e l i r e a c t i ó t o k o z ; h a a z o n b a n

1 c m 3 5 ° / 0- o s n o v o c a i n - o l d a t t a l e l e g y í t j ü k , a h e l y be l i r e a c t i o a

l e g t ö b b e s e t b e n ( a s c i l l a r e n n á l 4 4 e s e t k ö z ü l 3 8 - b an , a s t r o -

p h a n t i n n á l 6 3 e s e t k ö z ü l 5 5 - b e n ) e l m a r a d . A k ö v e t k ez ő k r e a z o n ­

b a n i l y e n k o r i s k e l l ü g y e l n i : 1 . O e d e m á s t e r ü l e t e n n e f e c s k e n ­

d e z z ü n k b e , m e r t i t t a f e l s z í v ó d á s n a g y o n m e g l a s s ú bb o d o t t ,

ú g y h o g y a z a n a e s t h e s i a m e g s z ű n t e u t á n m é g m i n d i g le h e t

a n n y i b e f e c s k e n d e z e t t g y ó g y s z e r , h o g y g y u l a d á s t o k oz .

2 . A d r e n a l i n s z i n t é n k é s l e l t e t i a f e l s z í v ó d á s t ; a ké s z e n k a p ­

h a t ó a d r e n a l i n - n o v o c a i n - a m p u l l á k t e h á t n e m h a s z n á l ha t ó k .

3 . A b e f e c s k e n d e z é s i d e g t ö r z s e k k ö z e l é b e n k e r ü l e n d ő. 4 . S c l e ­

r o s i s m u l t i p l e x b e n , n e u r i t i s b e n s z e n v e d ő k a z a n a e s th e t i c u m

h a s z n á l a t a d a c z á r a i s g y u l a d á s s a l r e a g á l n a k , ú g y s z in t é n

h e m i p l e g i á b a n s z e n v e d ő k a h ü d ö t t o l d a l o n . 5 . S t e r i le z é s c z é l -

j á b ó ! a n o v o c a i n - o l d a t o t c s a k n a g y o n r ö v i d i d e i g s za b a d

f ő z n i , m e r t k ü l ö n b e n b o m l i k é s s o k a t v e s z í t a h a t á sá b ó l .

( D e u t s c h e m e d i z . W o c h e n s c h r i f t , 1 9 2 2 , 3 7 . s z á m . )

H E T I L A P

S eb észe t.Az in traca rd ia lis s e b é sz e t le h e tő ség e irő l í r Allen

é s Graham á l l a t k í s é r l e t e k a l a p j á n . K e z d e t b e n f ő l e g a m i t r a l -

s t e n o s i s s e b é s z i t h e r a p i á j á r a i r á n y u l t a k v i z s g á l a t ai k ; s i k e r ü l t

i s e g y á l t a l u k e l ő s z ö r a l k a l m a z o t t e l j á r á s s a l b e h a to l n i o k a

s z í v ü r e g e k b e , a z t m i n d e n s i e t s é g n é l k ü l s z e m ü g y r e ve n n i ,

a n é l k ü l , h o g y a k e r i n g é s t v e s z é l y e s m é r t é k b e n m e g za v a r t á k

v o l n a . C a r d i o s k o p o t s z e r k e s z t e t t e k ; c y s t o s k o p h o z h as o n l ó

f é m c s ő e z , e g y i k v é g é n p l a n c o n v e x - l e n c s é v e l , b e l s e jé b e n k i s

i z z ó t e s t t e l , k í v ü l r ő l e g y k é s v a n r á e r ő s í t v e , h o s s zú , m o b i l i s

n y é l e n d e r é k s z ö g b e n á l l ó p e n g é v e l . H o s s z a s k í s é r l e te z é s e k

u t á n ú g y t a l á l t á k , h o g y a c a r d i o s k o p b e v e z e t é s é r e a b a l f ü l e s e

a l e g a l k a l m a s a b b r é s z e a s z í v n e k . L i n e á r i s s e b e t e jt e n e k r a j t a

s a c a r d i o s k o p o t e g y s z e r ű l i g a t u r á v a l a s e b b e e r ő s ít i k . ( K e z ­

d e t b e n a c a r d i o s k o p m e g e r ő s í t é s é r e z a c s k ó v a r r a t o t al k a l m a z ­

t a k , a z o n b a n a z ö l t é s e k k o r a z e s e t e k 5 0 % - á b a n a s z ív d i a -

s t o l é b a n m e g á l l ó i t . ) A c a r d i o s k o p o t o l y m é l y r e s ü l ye s z t i k ,

h o g y a l e n c s é j e s y s t o l e k o r a b i l l e n t y ű k e t é r i n t i . Ez e k i l y e n k o r

t i s z t á n l á t h a t ó k , s ő t a k é s t s ü l y e s z t v e s v i s s z a h ú zv a , e g y e s

b i l l e n t y ű v i t o r l á k f e l k a m p ó z h a t ó k é s h o s s z a s a b b a n t ek i n t h e t ő k

m e g . E r ő t e l j e s e b b h ú z á s r a a k é s á t v á g j a a b i l l e n t y űt . I n c i s i o

u t á n a c a r d i o s k o p a l a t t l e k ö t i k a f ü l e s e f a l á t s a c s o n k o t

a m p u t á l j á k . A z z a l , h o g y v a r r ó a n y a g o t n e m s ü l y e s z t e ne k a

s z í v ü r e g b e , e l k e r ü l i k a p o s t o p e r a t i v i n t r a c a r d i a l i s t h r o m b o s i s t .

A p e r i c a r d i u m v a r r a t a m e n t é n r e n d s z e r i n t v o n a l a s a dh a e s i o

f e j l ő d i k , a z o n b a n e z n a g y o b b z a v a r o k a t n e m o k o z , í pe r t a

f ü l e s e t e r ü l e t é r e s z o r í t k o z i k . A l e í r t e l j á r á s s a l si k e r ü l t 2 2 e g é s z ­

s é g e s k u t y a s z í v ü r e g é n e k 2 0 — 2 0 p e r c z i g t a r t ó v i z s g ál a t a . A

k ö z l é s k o r 1 k u t y a 8 é s f é l h ó n a p p a l , 2 k u t y a 2 é s fé l h ó n a p ­

p a l a z o p e r a t i o u t á n m é g é l t . I n c i n d á l t m i t r a l i s b il l e n t y ű i k n e k

j e l e k é n t m i n d e g y i k e n a s z í v f e l e t t e r ő s s y s t o l é s z ör e j h a l l h a t ó .

A t ö b b i k u t y a b o n c z o l á s a k o r e g y e t l e n e g y e s e t b e n s em t a l á l ­

t a k v é r t a p e r i c a r d i a l i s z s á k b a n ; v a l a m e n n y i e s e t be n e m p y e m a

f e j l ő d ö t t , t e h á t a c c i d e n t a l i s f e r t ő z é s v o l t a k ö z v et l e n h a l á l o k .

A z e l j á r á s j e l e n t ő s é g é t é s j ö v ő j é t a b b a n l á t j á k , h og y s i k e r ü l

i n t r a c a r d i a l i s b e a v a t k o z á s t v é g e z n i v é r z é s , a k e r i ng é s m e g ­

z a v a r á s a é s s ü r g e t ő g y o r s a s á g n é l k ü l , a s z e m e l l e n őr z é s e

m e l l e t t . ( T h e J o u r n a l o f t h e A m e r . m e d . A s s o c . , 1 9 22 , 7 9 .

k ö t e t , 1 3 . s z á m . ) Mészáros Károly d r .

Id eg - és e lm ekór tan .A p a ra lys is an a tóm ia i g y o rsd ia g n o s isá ra a lk a lm as

e ljá rást a j á n l Spatz. M e g á l l a p í t o t t a , h o g y a z á l o m k ó r t l e s z á ­

m í t v a , s e m m i f é l e b e t e g s é g b e n s e m t a l á l n i v a s t a r t a l mú p i g m e n t e t

a z a g y k é r e g b e n p e r i v a s c u l a r i s a n , c s a k i s p a r a l y s i s b en ( l á s d

l a p u n k 1 9 2 2 . é v i 2 . s z á m á t ) . T e h á t a f r o n t a l i s k é r eg b ő l v a g y

a z A m m o n - s z a r v b ó l s z á r m a z ó v é k o n y s z e l e t e k e t c o n c e nt r á l t

a m m o n i u m s u l f a t t a l t e l t c s é s z é b e d o b j a , 1li ó r a m ú l v a e z t a

r e a g e n s t l e ö n t i é s v í z z e l m o s s a a s z e l e t k é k e t , m e l ye k k i s s é

s z ü r k é s - z ö l d s z í n a l a k j á b a n m á r e g é s z s é g e s a n y a g o n i s a d n a k

c s e k é l y v a s r e a c t i ó t , P a r a l y s i s b e n m á r s z a b a d s z e m m el , d e

m é g i n k á b b l u p e a l a t t f e k e t e p o n t o k e m e l k e d n e k k i . H a m o s t

ü v e g d a r a b b a l e g y i l y e n k i s r é s z l e t e t k i e m e l ü n k é s eg y c s e p p

g l y c e r i n b e n t á r g y l e m e z e n s z é t t e r í t v e , m i k r o s k o p a l á t e s s z ü k ,

s ö t é t - z ö l d - f e k e t e s z í n b e n t ű n n e k f e l a r ö g ö k k e l e l ha l m o z o t t

e r e c s k é k . V é r z é s m a r a d v á n y a k é n t o t t h e v e r ő v a s p i g m en t m á s

r e a c t i ó t a d é s e z f e l i s m e r h e t ő . C s a k a p o s i t i v r e a ct i o é r t é k e ­

s í t h e t ő , a n e g a t i v n e m , m e r t n é h a p é l d á u l s t a t i o n a er e s e t e k ­

b e n e l ő f o r d u l h a t , h o g y k e v é s a p i g m e n t . ( M ü n c h e n e r m e d i z .

W o c h e n s c h r i f t , 1 9 2 2 , 3 8 . s z á m . ) Kluge d r .

S zem észet.A gan g lion sp h en op a la tin u m n ak co ca in -a lk o h o l-

in jec tióva l b én ításá ró l m in t a g la u k o m a -g y ó g y ítá s új m ódjáró l í r Elschnig, a k i a z e l j á r á s t 9 e s e t b e n v i z s g á l a t

t á r g y á v á t e t t e . K i i n d u l v a a b b ó l , h o g y a g a n g l i o n s ph e n o ­

p a l a t i n u m b é n í t á s a h a s o n l ó h a t á s s a l j á r , m i n t a l e gf e l s ő n y a k i

s y m p a t h i c u s - g a n g l i o n k i i r t á s a é s m e r t a s ú l y o s g l a uk o m a -

e s e t e k b e n r e n d e l k e z é s ü n k r e á l l ó g y ó g y e l j á r á s o k k i e gé s z í t é s e

k í v á n a t o s , Post a z o r r f e l ő l i n j i c i á l t a g a n g l i o n b a c o c a i n -

o j d a t o t , m a j d 9 5 ° / 0 - o s a l k o h o l t 5 % - o s p h e n o l l a l s 8 í g y

k e z e l t e s e t b e n r e n d s z e r i n t e l é r t e a t e n s i o c s ö k k e n és é t ; g l a u -

456 O R V O S I H E T I L A P 1922. 47. sz.

k o m a - o p e r a t i o e l ő t t m i n t s ü r g ő s , k i s e g í t ő e l j á r á s t a j á nl j a .

Elsdinig a z o r r a i k a t n a g y v á l t o z a t o s s á g a m i a t t n e m h e l y e s l i

a g a n g l i o n n a k a z o r r f e l ő l m e g k ö z e l í t é s é t , h a n e m a z a r c z

f e l ő l i n j i c i á l . Payr m ó d j á r a a j á r o m c s o n t p r o c e s s u s f r o n t á l i s a

é s t e m p o r a l i s a k ö z t i s z ö g l e t b e n m e r ő l e g e s e n s z ú r b e, m a j d

a t ű h e g y é n e k c s e k é l y e m e l é s é v e l e l k e r ü l i a k ö r ü l b el ü l 3 c m .

m é l y e n f e k v ő t u b e r m a x i l l a e t s k ö r ü l b e l ü l 1 c m . - r e l m é l y e b ­

b e n d i r e c t e a t r i g e m i n u s I I . á g á r a s z ú r . A z i d e g á ts z ú r á s á r a

j e l e n t k e z ő f á j d a l o m ú t m u t a t á s a r r a , h o g y a t ű j ó h el y e n v a n

s e l é r t e a g a n g l i o n t . K e l l ő e l ő v i g y á z a t t a l a j á r o m ív a l a t t i b e ­

s z ú r á s s a l i s s i k e r e s e n a l k a l m a z t a a z i n j e c t i ó t . K ö zl i 9 e s e t é t ,

m e l y e k k ö z ü l 5 e s e t b e n b e k ö v e t k e z e t t a t e n s i o r ö v i d i d e i g

t a r t ó c s ö k k e n é s e , d e a t ö b b i e s e t b e n v a g y n e m v o l t m e g a

k í v á n t h a t á s , v a g y é p p e n t e n s i o - e m e l k e d é s j e l e n t k e ze t t . E z é r t

a z e l j á r á s g y ó g y í t ó h a t á s á r ó l m é g n e m a d h a t á r o z o t t í t é l e t e t .

A g a n g l i o n r e n d k í v ü l i k i c s i n y s é g e m i a t t n e h e z e n é r he t ő e l é s

c s a k a k k o r m o n d h a t ó s i k e r e s n e k a z i n j e c t i o , h a a z or r -

g a r a t ü r b i z o n y o s r é s z e é r z é s t e l e n n é v á l t . A t o v á b b i k í s é r l e ­

t e k h e z k é t s é g t e l e n ü l c s a k a z a r c z f e l ö l i i n j e c t i ó t h e l y e s l i . H o g y

m á r e l e v e n e m s o k a t v á r t a z e l j á r á s t ó l , e n n e k a z o ka a

g a n g l i o n s p h e n o p a l a t i n u m n a k a s z e m s y m p a t h i c u s - e l l át á s á b a n

v a l ó h y p o t h e s i s e s s z e r e p e . F e l t ű n ő , h o g y e g y e s e s e te k b e n a

n e m i n j i c i á l t o l d a l o n i s m e g v á l t o z o t t a t e n s i o , a né l k ü l , h o g y

a z á l t a l á n o s v é r n y o m á s v á l t o z o t t v o l n a . S z e r i n t e e z t a l á n c s a k

ú j a b b b i z o n y í t é k a a n n a k , h o g y a z e g y n a p a l a t t e g y má s t

g y a k r a n k ö v e t ő t e n s i o - m é r é s e k ( m a s s a g e i s ) a g l a u k om á s é s

n o r m a l i s s z e m t e n s i ó j á t l e s z á l l í t h a t j á k . ( K l i n i s c h e M o n a t s ­

b l ä t t e r f ü r A u g e n h e i l k u n d e , 1 9 2 2 . ) Pelláthy Béla d r .

G yerm ekorvostan .A kanyaró k órokozó inak te n y é sz té se és a kanyaró­

e l len es g y ó g y o ltá s é lő kórokozókka l c z í m m e l í r Degwitz a m ü n c h e n i g y e r m e k k l i n i k á r ó l . A m ü n c h e n i g y e r m e k k l in i k a

r é s z é r ő l a z u t ó b b i i d ő b e n k é t i n d í t v á n y t é t e t e t t a k a n y a r ó

m o r t a l i t á s á n a k l e k ü z d é s é r e . A z e l s ő Pfaundler-t ő i e r e d é s a z

i s k o l a o r g a n i z á l á s á r a v o n a t k o z i k . Pfaundler s z e r i n t a c s e ­

c s e m ő - é s a g y e r m e k k o r b a n s z e d i a k a n y a r ó l e g i n k á b b a z

l d o z a t a i t ; a k a n y a r ó k i i n d u l á s á t a n é p i s k o l á b a n l á tj a , a

h o n n a n a g y e r m e k e k h a z a v i s z i k a c s a l á d b a . T e h á t Pfaundler a z t i n d í t v á n y o z t a , h o g y a z e l e m i b e n p a r a l l e l o s z t á ly o k l e g y e ­

n e k , m e l y e k e g y i k é b e n a z o n g y e r m e k e k l e g y e n e k , k i k ne k k i s

t e s t v é r e i k v a n n a k o t t h o n , m í g a m á s i k b a n o l y a n o k , ki k n e k

i d ő s e b b t e s t v é r e i k v a n n a k ; j á r v á n y e s e t é n s z i g o r ú is k o l a ­

z á r á s é s i z o l á l á s f o g a n a t o s í t a n d ó . A m á s o d i k i n d í t vá n y Deg- H > //z - tő l e r e d é s a r e c o n v a l e s c e n s k a n y a r ó s e r u m h a sz n á l a t á r ó l

s z ó l . Degwitz s z e r i n t a k a n y a r ó e l l e n i k ü z d e l e m a k k o r v o l n a

e r e d m é n y e s , h a ú g y m i n t h i m l ő n é l , k a n y a r ó v a c c i n á t le h e t n e

e l ő á l l í t a n i é s h a f ő l e g á l l a t i i m m u n s a v ó t l e h e t n e te r m e l n i .

M i n d k é t c z é l h o z a k a n y a r ó k ó r o k o z ó i n a k a t e n y é s z t é se ú t j á n

j u t u n k . A z e d d i g i k í s é r l e t e k a l a p j á n a z o r r g a r a t v á l a d é k á b ó l

s i k e r ü l t a k a n y a r ó k ó r o k o z ó j á t t i s z t á n k i t e n y é s z t e ni é s ú g y g y e n ­

g í t e n i , h o g y v a c c i n a g y a n á n t a l k a l m a z h a t ó . H a D e g w it z - f é l e t i s z t a

t e n y é s z e t t e l i n f i c i á l u n k k a n y a r ó t ó l m e n t e s g y e r m e k ek e t , e z e k

n e m k a p n a k k l a s s z i k u s k a n y a r ó t , h a n e m a k r i t i k u s i dő b e n ,

1 2 — 1 5 n a p p a l a v a c c i n a t i o u t á n k ö n n y ű r h i n i t i s é s hő m é r ­

s é k l e t e m e l k e d é s é s z l e l h e t ő , m e l y e g y e s e t b e n s e m v ol t m a g a ­

s a b b 3 7 ’8 ° C - n á l é s c s a k 7 2 ó r á i g t a r t o t t . H o g y e z ek e n y h e

l e f o l y á s ú s p e c i f i k u s m e g b e t e g e d é s e k v o l t a k , m u t a t j a a z , h o g y

a g y e r m e k e k h e t e k k e l , h ó n a p o k k a l u t ó b b a l e g e r ő s e b b k a n y a r ó s

f e r t ő z é s d a c z á r a s e m b e t e g e d t e k m e g , h a n e m k a n y a r ó e l l e n

i m m u n i s n a k b i z o n y u l t a k . M i n d e n e s e t b e n 1 c m 3- n e k t ör t ­

r é s z é t k e n t é k 1 — 2 í z b e n v a g y a z o r r n y á l k a h á r t y á j á ra , v a g y

f o l y a d é k b a n b ő r a l á f e c s k e n d e z t é k . ( M o n a t s s c h r i f t fü r K i n d e r ­

h e i l k u n d e , X X I I . k ö t e t , 2 . f ü z e t . ) Csánky Tibor d r .

K isebb k öz lések az o rvosgyak o r la tra .

C ystit is é s cy s to p y e li t is g y ó g y í t á s á r a Schottmüller t a n á r ( H a m b u r g ) n a g y o n a j á n l j a a z a r g e n t u m n i t r i c u m - b e -

f e c s k e n d e z é s t a h ú g y h ó l y a g b a . 2 ° / 0- o s o l d a t b ó l 1 0 0 c m 3- t

f e c s k e n d e z b e v a s t a g g u m m i k a t h e t e r e n á t é s l e h e t ő l eg 5 p e r c z i g

b e n n t a r t a t j a ; h a n a g y o n e r ő s t e n e s m u s á l l b e , r ö v i de b b i d ő ­

v e l i s m e g e l é g s z i k , n e h o g y a z e r ő s g ö r c s a k a t h e t e r m e l l e t t

a h ú g y c s ő b e j u t t a s s a e g y r é s z é t a z o l d a t n a k . A z o l da t n a k a

k a t h e t e r e n á t k i b o c s á t á s a u t á n p h y s i o l o g i a i k o n y h a só - o l d a t t a l

v é g e z t e t ö b l í t é s t , m í g a f o l y a d é k e g é s z e n t i s z t a l es z . A z e l j á r á s

c s a k m é r s é k e l t f á j d a l m a t o k o z , ú g y h o g y n a r c o t i c u m ra c s a k

n a g y o n é r z é k e n y e g y é n e k n é l v a n s z ü k s é g . N é h a a z ö b lí t é s k o r

k e l e t k e z ő c h l o r e z ü s t v á l t k i n a g y o b b f á j d a l m a t ; i l ye n e s e t b e n

p h y s i o l o g i a i k o n y h a s ó h e l y e t t s t e r i l v i z e t h a s z n á l . R i t k a e s e ­

t e k b e n g y o r s a n m ú l ó h a e m a t u r i a á l l b e , m á s m e l l é k h at á s t

n e m l á t o t t a s z e r z ő ; a r g y r i a s e m f e j l ő d ö t t . A k á r h á ny s z o r m á r

e g y b e f e c s k e n d e z é s r e g y ó g y u l á s á l l b e , t ö b b n y i r e a zo n b a n

4 — 5 n a p m ú l v a m e g k e l l i s m é t e l n i a z e l j á r á s t , e s e t le g 3 - 4 -

s z e r i s . ( M ü n c h e n e r m e d i z . W o c h e n s c h r i f t , 1 9 2 2 , 2 3 . s z á m . )

V u lnoderm ol n é v e n ú j j ó d t a r t a l m ú s e b h i n t ő p o r j ö t t

f o r g a l o m b a , m e l y a b é c s i „ A l l g e m e i n e s K r a n k e n h a u s “ I I . s e b é ­

s z e t i o s z t á l y á n t e t t é s Fronz á l t a l k ö z ö l t t a p a s z t a l a t o k s z e r i n t

e g y e s í t i a j o d o f o r m é s x e r o f o r m ö s s z e s j ó t u l a j d o n sá g a i t ,

a n é l k ü l , h o g y e z e k n e k n e m k í v á n a t o s s a j á t s á g a i v a l bí r n a .

( W i e n e r k i i n . W o c h e n s c h r i f t , 1 9 2 2 , 4 0 . s z á m . )

V egyes h írek .A B udapesti O rv o sszö v etség e ln ö k ség e az Adóügyi Útmutató

és Ellenő rző Hivatallal tö rtént m egbeszélés alapján értesíti a szövetség tagjait, illető leg a Budapesten gyakorlatot folytató orvosokat, hogy a forgalm i adónak átalányozása egyénenként az Adóügyi Ú tm utató és Ellenő rző Hivatallal való megegyezés értelm ében a közeli napokban veszi kezdetét. A forgalm i adónak átalányozására, lerovására irányuló bárhonnan jövő utasítás vagy intézkedés az Adóügyi Ú tmutató és E l­lenő rző Hivatal rendelete szerint semmis. Az eddigi ilyirányú kísérletek tévedésen alapultak.

Az isk o lao rvosi é s k özép isk o la i eg észség ta n ta n á r i kép esítő v izsgák 1922 november 27.-én kezdő dnek. Jelentkezés Budapesten Eszterházy-utcza 9. szám alatt, az egyetemi közegészségtani intézetben.

Az o rvosok h e lyze te N ém etországban nagyon siralm as. Van­nak orvosok, a kik gyárakban napszám osm unkát végeznek. Több ezerre tehető az olyan orvosok száma, a kiknek orvosi foglalkozás egyáltalá­ban nem jut. Sok orvos kénytelen m ár nem csupán a m ű tárgyait eladni, hanem az ágynemű jét is. Az orvosi segélyintézmények némelyike most m ár használt orvosi m ű szerek és könyvek eladásának és nemorvosi mellékfoglalkozásoknak közvetítésével kénytelen nagy arányokban fog­lalkozni. A kórházak kedvező tlen helyzetérő l nem régiben már adtunk hírt. Egyetemi intézetek a fizetések csekély volta m iatt m ár nem kap­nak assistenseket. Az orvosi továbbképzés intézménye az összeom lás elő tt áll (2 millió m árka a deficitje). Az orvosi folyóiratok közül a háború óta 79 szű nt meg s a még megjelenő ket is csak a m unkatársaik és kiadóik nagy áldozatkészsége tudja ideig-óráig fenntartani.

A M asson e t C om p.-czég, az Académie de M edecine Francaise hivatalos kiadója, Francziaország legnagyobb orvosi könyvkiadója, 30°/o árengedm ényt ad a magyar orvosoknak a k iadásában megjelent összes könyvek és folyóiratok után. M inthogy pedig a m egrendelteket bér­mentve küldi, a tényleges árengedm ény m egközelíti a 40°/o-ot. A czég cz ím e: Paris, 120, Boulevard St. Germain. A m egrendeltek ára elő re küldendő meg franc-ban.

D ia therm ia G y ó g y in t é z e t v i l l a m o sB u d a p es t, V., V llm o s-császá r-ú t 18, I. em . — Telefon: 13—98 — k e z e , é s e k r e .Diathermia. Quarz Spectrosol. ívlámpa. Négyrekeszes fürdő . Fényszekrény. Hüvelyfény- és hő lámpa. Elektroiherapia. Franklinisatio. Fő n. Vibratiós massage. Zander- stb. kezelések.

Vezető orvosok: Dr. Kiss Jenő , Dr. Kovács József.

T * —, "Tk A-é-v-fc-M o r v o s i la b o r a tó r iu m a B udapest, MJMr» ív., Kossuth Lajos-u. 3. T e le fo n : 697.

T \ _ . T T T C T P T T C k ó r h á z i f ő o r v o s b ö r g y ó - M J Í z • U U A U O g y i t ó é s k o z m e t i k a i I n t é z e t eIV.« F e ren o z J ó z s e f rakpart 26 . T e le fo n J ó z s e f 0 6 -76 .

#% ■ ■ ■ C o rv o s i labora tór ium a. BudapestU I ■ 9 Z I I 1 9 9 l l Q O r V. Nagykorona-u. 32. Telefon 87—73.

R ü N T B E N - D D E L G A

D r .S z i l a s diagnostikai laboratórium a, E rzsébet-köru t 22. T e l.: József 129-27. B acter io log ia , se ro lo g ia .

Szt. Gellértg y ó g y f ü r d ő é s s z á l l ó B u d a p e s t

A rég i n ag y h írű S áro s fü rd ő 47° C fo r rá s a i .

T e rm a lls és f iz ik o te rá p iá s g y ó g y in téze t. Iszap -, szé n sav a s fü rdő k , v izg y ó g y ln téze t,

Bn eu m a tik u s k a m ra , In h a la to r iu m , g ép g y ó g y ásza t, v illám - és fén y k eze lések s tb ' la e tá s konyha. B első b a jo k b a n szen v ed ő k sz á m á ra . L ab o ra to r iu m . R öntgen.

Vezető fő orvos: Dr. Benczúr Gyula, egyet, magántanár.

D r . F o r b á t b a k t e r i o l ó g i a i , s e r o l o g i a i é s v e g y i o r v o s i l a b o r a tór i u m aVI., T eréz-körú t 22. / T e le fon 121—02.

66. évfolyam. 48. szám . Budapest, 1922 november 26.

ORVOSI H E T IL A PA lap íto tta : M arkusovszky Lajos 1857-ben . F oly tatta: Antal G éza”és H ő gyes Endre.

, SZERKESZTI ÉS K IAD JA :

L E N H O S S É K MIHÁLY e g y e t . t a n A r f ő s z e r k e s z t ő é s SZÉKELY Á G O ST O M e g y e t . t a n A r s z e r k e s z t ő.

T A R T A L O M .

E R E D E T I K Ö Z L É S E K .

T ó th Is tv á n : 1000 hasm etszés eredményei. 457. oldal.B uday K á lm á n : A kórbonczolástan jelentő sége az utolsó évtizedekben. 459. oldal. B u d ap esti K ir. O rv o seg y esü le t. (I. rendes tudományos ülés 1922 október 31.-én.)

462. oldal.

I ro d a lo m -szem le . Könyvismertetés. Férd. Zinsser: Syphilis und syphilisähnliche Er- , krankungen des Mundes. — Lapszemle. Belorvosion. Offenbacher és Eliassohn: Az

inulin használata diabetesben. — Sato: A diphtheria serum therapiája — .Cursch- mann: Tüdögangraena. — Sebészet. Rehn • Angina Ludovici. — Naegeli: Idillt haemo- rrhagiás diathesis esete. — Szemészet. Stoewer: A keratoconus mű téti kezelése. Szülészet és nő orvostan. Siegel: A gyermekágy modern kezelésérő l. — Gyermekorvos­tan. Feer: Új gyermekkori kórkép. — Vene reás betegségek. F. Mandelshagen és R. Strempel: A syphilisnek intravénás kombinált (salvarsan + kéneső ) kezelése. — Kisebb közlések az orvosgyakorlatra. 463 —465. oldal.

V egyes h írek . 465. oldal.

i

EREDETI K Ö Z L E M É N Y E K

1000 h asm etszés eredm ényei.*K özli: Tóth István dr., egyetemi tanár.

1 9 1 7 s z e p t e m b e r 1 3 , : á n v e t t e m á t Tauffer t a n á r t ó l a

2 . s z . n ő i k l i n i k a v e z e t é s é t , e l ő b b m i n t h e l y e t t e s e, m a j d

m i n t u t ó d a , s e z e n i d ő t ő l 1 9 2 2 . é v m á j u s 3 . - á i g e z er h a s ­

m e t s z é s t v é g e z t ü n k , b e l e s z á m í t v a a z i n t é z e t e n k í v ü l v é g z e t t

m a g á n m ü t é t e i m e t i s m i n d e n v á l o g a t á s é s k i h a g y á s n é lk ü l . E z

a n y a g á t t e k i n t é s e a r r ó l g y ő z ö t t m e g , h o g y h a s m e t s z és e i n k

e r e d m é n y e m e g á l l j a a h e l y é t m i n d e n n y u g a t e u r ó p a i v is z o n y ­

l a t b a n i s , é r d e m e s t e h á t i n t e r n a t i o n a l i s n y e l v e n k öz ö l n ö m ,

h o g y e z z e l i s d e m o n s t r á l j a m k u l t u r á l i s f ö l é n y ü n k e t a z u t ó d ­

á l l a m o k , a B a l k á n - o r s z á g o k f e l e t t . M i e l ő t t n é m e t n ye l v e n

k ö z ö l n é m , k ö t e l e s s é g e m n e k t a r t o m h a z á m o r v o s a i e l ő tt e r e d ­

m é n y e i m e t b e m u t a t n i .

I n t e r a r m a k e z d t e m m e g m ű k ö d é s e m e t a k l i n i k á n

e g y e t l e n f i a t a l a s s i s t e n s s e l s n é h á n y k i s e g í t ő o r v os s a l ; h o s s z ú

i d ő n á t c s a k e l v é t v e j u t o t t u n k g u m m i k e z t y ű h ö z , a m i k i s e b b

s z e m é l y z e t m e l l e t t a n o n i n f e c t i o s z e m p o n t j á b ó l n a gy o n h á t ­

r á n y o s v o l t ; j ö t t e k a f o r r a d a l m a k , a s p a n y o l l á z , m a j d a

p r o l e t á r d i k t a t ú r a , m i n d a n n y i ú j a b b s ú j a b b n e h é z s é ge t t á ­

m a s z t v a a k l i n i k a e l l á t á s á b a n , v e z e t é s é b e n ; a z ó t a is k ü l ö n ö s e n

a f e h é r n e m ű h i á n y a g y a k o r t a m e g a k a s z t m ű k ö d é s ü n k b e n.

E z 1 0 0 0 l a p a r o t o m i a a n y a g a , e r e d m é n y e t a n u l s á g o s

a z é r t i s , m e r t m i n d ö s s z e 4 V s é v a n y a g á t f o g l a l j a m ag á b a n ,

a m e l y i d ő a l a t t j e l e n t é k e n y v á l t o z á s v a g y u g r á s a s e b k e z e ­

l é s b e n s t b . n e m t ö r t é n t . É s m i n t h o g y e z i d ő a l a t t cs a k i t t - o t t

r ö v i d 1 — 2 n a p r a h a g y t a m e l B u d a p e s t e t , c s a k n e m v a l a­

m e n n y i e s e t b e n é n m a g a m á l l í t o t t a m f ö l a m ű t é t i n d ic a t i ó j á t .

A z e g é s z a s e p s i s e s a p p a r á t u s t n a g y n e v ű e l ő d ö m t ő l ú gy

v e t t e m á t , h o g y a l i g k e l l e t t v a l a m i t i s v á l t o z t a t n om r a j t a s

m i n d j á r t k e z d e t b e n e g y s o r o z a t b a n 1 7 5 l a p a r o t o m i á t v é g e z t e m

v e s z t e s é g n é l k ü l .

T á b l á z a t o k b a n m u t a t o m b e , m i l y e n n ő i b e t e g s é g e k h í v­

t a k f e l m ű t é t i b e a v a t k o z á s r a , m i l y e n m ű t é t e k e t v é g ez t ü n k s

v é g ü l a z ö s s z e s 1 0 0 0 m ű t é t m o r b i d i t á s i s m o r t a l i t á si e r e d ­

m é n y e i r ő l s z á m o l o k b e .

A z A) t á b l á z a t a z e g y e s s z e r v e k k ü l ö n f é l e m e g b e t e g e ­

d é s e i s z e r i n t c s o p o r t o s í t j a o p e r á l t j a i n k a t . M i n t h o gy e g y u g y a n ­

a z o n b e t e g b e n t ö b b f é l e m e g b e t e g e d é s t i s t a l á l t u n k és g y ó ­

g y í t o t t u n k m ű t é t t e l , a z e g y e s c s o p o r t o k ö s s z e g e j ó va l m e g ­

h a l a d j a a z 1 0 0 0 - e s s z á m o t , m e r t p é l d á u l n e m e g y s z e r f o r d u l t

e l ő , h o g y a f i b r o m á s m é h m e l l e t t p e t e f é s z e k - d a g a n a to t i r t o t ­

t u n k k i s k ö l d ö k s é r v e t i s o p e r á l t u n k . ( A z e g y e s c s op o r t o k

v e s z t e s é g é t + j e l z i . )

H o g y a z e g y e s f ő c s o p o r t o k o n v é g i g f u s s u n k : 3 6 e s e t b en

t a l á l t u n k s o p e r á l t u n k k ü l ö n b ö z ő sérvet. A méhet 2 1 0 e s e t -

* Bem utatás a Budapesti K ir. O rvosegyesület 1922 október 21.-én tartott ülésén.

co

44O)Neo

co

c m

m

A) Megbetegedések.

Hernia inguinalis — ..........................................„ u m b il ica l is .......................... ....................„ parietum abdom inis ...............................

Res ,io J - - - -| et tumor adnex. ......... .. ...........t et descensus uteri cum desc. vag.

Perforatio uteri, sublim at-intoxicatio ...............a) fibroma multiplex

Fibrom auteri

259

r

b)c)d)e)f)S)h)i)Í)k)1. cc.2. cc.

partim subm ucosum„ cysticum _ ._______„ necrobioticum ... __„ purulentum _ ... _„ cum deg. sarcom at....„ cum carc. corporis . . .„ „ „ c o l l i -------„ et tum or adnex___ ...„ et tum or ovarialis ...„ et g rav id itas_____...corporis uteri ...................colli uteri - ................. ...-f- graviditas ....................

Carcinoma i7 1 Q . .3. cc.

a) cysta parovarialis ... .......................b) „ retentionalis . . . .....................—c) „ tuboovarialis ........................ ...d) abcessus o v a r i i.............. ......................e) kystoma derm oid, et teratom a ovarii/ ) adenokystoma pseudom uc. _ .........g) „ serosum seu p a p i l l . .../;) fibroma o v a r i i__________________i) sarcom a o v a r i i....................................j) cc. ovarii so l id u m.............. _ .........k) cystocarcinom a o v a r i i........................../) kevert d a g a n a t__________________

m) torsio pedunculi cystae ....................n) tum or ovarii -J- gravid itas _ .........1. sactosalpinx se ro s a.................... ...........2. „ haem orrhagica . . . ... ...3. „ p u ru len ta ...........................4. tuberculosis tubae .......................... ...5. carcinoma tu b a e____... ......................

43 2! Í a) tuberculosis p e r i to n e i____...b) pseudom yxom a peritonei ... —Cfl ctf -c) cc. peritonei .

( 1. ileus . . ._______u I 2. tum or intestin i ...— 3. bé lsérü lés..............^ j 4. fistula intestini —

l 5. appendicitis .........V esedaganat.........................Lépdaganat _ .................Echinococcus . . ._______O steom alacia___________

— r -:3 f~

.£ M 44 -D C '<U X

4=

s S

a) ruptura tubae ........................b) abortus tubaris .................._ .c) haem atom a tubae .......... ...d) élő pete a terhesség I. felébend) n n n n II ’ »/ ) obsolet folyamatok a terhesség

t ff) » V » »I. felében

II.

... 2

... 19

... 15

... 77

... 30

... 30

... 73 - 1 + 1 - 5 1 + 1 ... 49 ... 24 ... 22 ... 2 ... 4 ... 1 ... 2

} 95

- 9 ... 1 ... 1... 5 + 1 ... 15 ... 50 ... 21 + 1 ... 1 5 + 1 _ 40 ... 46 ... 56 ... 5 _ 4 ... 10 ... 26 ... 7 ... 17 ... 18 ... 11 ... 11 ... 14 .. 5- 1 ... 10 ... 3. 1

... 1

... 5

... 2

... 1

... 4

... 4.

... 1

... 1

... 5

... 32 + 1 _ 33 ... 2 _ 1 ... 2 ... 4

3

i

458 O R V O S I H E T I L A P 1922. 48. sz.

b e n t a l á l t u k hátraesetten, d e n e m m i n d o p e r á l t u k v e n t r o -

f i x a t i ó v a l , n e m e g y s z e r m á s m e l l é k m e g b e t e g e d é s , f i br o m a ,

a d n e x t u m o r a m é h c s o n k í t á s á r a i s k é n y s z e r í t e t t ; m á sr é s z t

e l ő f o r d u l t , h o g y a p e t e f é s z e k d a g a n a t m e l l e t t h á t r a es e t t m é h e t

o v a r i o t o m i a u t á n a h a s f a l h o z r ö g z í t e t t ü k . A 2 1 0 r e tr o f l e x i o

u t e r i k ö z ö t t c s a k 7 7 v o l t m o b i l i s , e g y s z e r ű , 3 0 r ö gz í t e t t v o l t ;

3 0 a d n e x t u m o r r a l , 7 3 p e d i g k i s e b b - n a g y o b b f o k ú s ü l ye d é s s e l

s z ö v ő d ö t t . V e s z t e s é g ü n k n e m v o l t .

1 e s e t b e n o p e r á l t u n k b ű n ö s m a n i p u l a t i o k ö z b e n v é g z et t

méhátfúródást, a m e l y e n á t a h a s ü r b e s u b l i m a t o l d a t o t f e c s ­

k e n d e z t e k , h a l á l o s k é n e s ő m é r g e z é s t i d é z v e e l ő .

2 5 9 m ű t é t ü n k n é l t a l á l t u n k fibromas méhet, a l e g k ü l ö n ­

b ö z ő b b s z ö v ő d m é n y n y e l : 9 e s e t b e n t e r h e s s é g g e l , 3 - s zo r

c a r c i n ö m á v a l s 9 1 - s z e r m a g á n a k a f i b r o m á n a k l e g k ü l ön f é l é b b

d e g e n e r a t i ó j á v a l , 9 5 e s e t b e n a d n e x u m - é s o v a r i a l i s da g a n a t t a l

p á r o s u l t a n . E z e k k ö z ü l e g y e t l e n b e t e g e t v e s z t e t t ü n k e l .

A rákos méhet c s a k 7 e s e t b e n o p e r á l t u k h a s m e t s z é s

ú t j á n , i l l e t ő l e g a f i b r o m á s m é h r á k j á t i s h o z z á s z á mí t v a ,

1 0 e s e t b e n . K i s s z á m 1 0 0 0 h a s m e t s z é s k ö z ö t t , a m i , t u d o m

j ó l , m i n d e n e s e t r e h o z z á j á r u l k e d v e z ő m o r t a l i t á s i s ta t i s z t i k á n k ­

h o z . M i n t f ő o r v o s a f ő v á r o s i S z e n t R ó k u s - k ö z k ó r h á z g y n a e -

k o l o g i a i o s z t á l y á n s o k a t o p e r á l t a m Wertheim m ó d j a s z e r i n t ,

i p a r k o d v a a l e h e t ő s é g s z e r i n t k i t e r j e s z t e n i a z o p e ra b i l i t a s

h a t á r a i t , d e e z z e l o l y a n h o r r i b i l i s v e s z t e s é g e m v o lt , h o g y

e h a r c z o t f e l a d t a m , a n n y i v a l i s i n k á b b , m i v e l a Schauta-ié\e, h ü v e l y e n á t v a l ó k i t e r j e s z t e t t k i i r t á s t b e g y a k o r o l va , e z z e l

b r i l l i á n s e r e d m é n y e k e t é r t e m e l ; m á s r é s z t a k l i n i k ár a v i s s z a ­

k e r ü l v e , r e n d e l k e z é s e m r e á l l o t t n a g y o b b m e n n y i s é g ű r a d i u m ,

m a j d R ö n t g e n - g é p , ú g y h o g y a z i n o p e r a b i l i s e s e t e k e n k í v ü l

m i n d e n h a t á r e s e t e t i s , m i n t e r r ő l e h e l y e n b e s z á m o lt u n k v o l t ,

s u g a r a s a n g y ó g y í t o t t a m , s ő t a h ü v e l y e n á t o p e r á l t a ka t i s u t ó ­

l a g o s a n p r a e v e n t i v e a s u g a r a s k e z e l é s n e k v e t e t t e m al á . M a

m á r c s a k s p e c i a l i s i n d i c a t i o a l a p j á n , t e r h e s s é g , f ib r o m a , p e t e ­

f é s z e k - d a g a n a t m e l l e t t , r i g i d , s z ű k h ü v e l y e s e t é n op e r á l o k

m é h r á k o t p e r l a p a r o t o m i a m .

3 3 0 e s e t b e n o p e r á l t u n k petefészek-daganatot, i s m é t

s z á m o s s z ö v ő d m é n y n y e l : 1 8 t e r h e s s é g g e l p á r o s u l t , 1 7k o c s á n y -

t o r s i ó v a l ; 1 5 o v a r i a l i s a b s c e s s u s , s z á m o s m a l i g n u s , t e r m é ­

s z e t e s e n n e m m i n d o p e r a b i l i s . E c s o p o r t b a n v e s z t e s ég ü n k

2 b e t e g .

A m á r j e l z e t t a d n e x u m - t u m o r o k o n k í v ü l 4 2 - s z e r f o g l al ­

k o z t a t o t t a kürt megbetegedése, 1 4 - s z e r g e n y e s t a r t a l o m m a l .

M o r t a l i t a s 0 .

1 4 - s z e r a hashártya m e g b e t e g e d é s e : t u b e r c u l o s i s , p s e u d o ­

m y x o m a p e r i t o n e i , c a r c i n o s i s m i a t t n y i t o t t u k m e g a h a s a t .

M o r t a l i t a s 0 .

1 3 e s e t b e n a bél megbetegedése, é s p e d i g 2 h ü v e l y i

m ű t é t a l k a l m á v a l t ö r t é n t v é g b é l s é r ü l é s , 4 e s e t b e n ön á l l ó a p ­

p e n d i c i t i s , 5 b é l t u m o r , 1 b é l c s a v a r o d á s f o r d u l t e l ő. Veseda­ganatot o p e r á l t u n k 4 - e t , lépdaganatot 1 - e t , echinococcust 1 - e t .

M o r t a l i t a s 0 .

N a g y s z á m a méhenkivüli terhesség c s o p o r t j a : 7 7 , e z e k

k ö z ö t t 3 3 t u b a r i s a b o r t u s , 3 2 t u b a r u p t u r a , m i n d b e ls ő v é r z é s

k ö z e p e t t e o p e r á l v a ; a z ö s s z e s k ö z ü l 1 - e t v e s z t e t t ü nk e l a n a e m i a

o k o z t a s z i v h a l á l f o l y t á n . E m i n d e n e s e t r e k e d v e z ő e re d m é n y

e l é r é s é h e z n a g y b a n h o z z á j á r u l t a z , h o g y m e g t a n u l t u k a h a s ­

ü r b e k i ö m l ö t t v é r t v i s s z a ö n t e n i a s z e r v e z e t b e , í g y n e m e g y s z e r

5 0 0 — 6 0 0 , 1 - s z e r 9 0 0 , 2 í z b e n 1 2 0 0 g r a m m a h a s ü r b ő l ki m e r t

s a j á t v é r t s i k e r ü l t a k i k é s z í t e t t g y ü j t ő é r b e v i s s z av i n n ü n k .

B á m u l a t o s a n j ó h a t á s á t é s z l e l t ü k ! 5 e s e t e t a t e r h e ss é g I I . f e ­

l é b e n o p e r á l t u n k , 2 í z b e n é l ő , d e n e m é l e t k é p e s m a gz a t t a l . ,

A 4 5 c s á s z á r m e t s z é s i n d i c a t i ó j á t l e g t ö b b s z ö r a s z ü k-

m e d e n c z e a d t a , d e o p e r á l t u n k p l a c e n t a p r a e v i a ( 2 e se t ) ,

k ö l d ö k z s i n ó r e l ő e s é s , f i b r o m a , c a r c i n o m a m i a t t i s , ez e k r ő l m á s

h e l y e n s z á m o l u n k b e . E l v e s z t e t t ü n k 3 - a t .

M i e l ő t t a B) t á b l á z a t r a t é r n é n k á t , a h o l m ű t é t e k s z e r i n t

v a n c s o p o r t o s í t v a a z e z e r e s e t , m i n d e n ü t t a l e g j e l en t ő s e b b

m ű t é t c s o p o r t j á b a o s z t v a a z e g y e s e s e t e t , r ö v i d e n a k ö v e t ­

k e z ő k e t j e g y z e m m e g :

A h a s m e t s z é s e k s z á m á r a k ü l ö n , ú g y n e v e z e t t t i s z t a m űt ő ­

s z o b á n k v a n i g a z á n m o d e r n f e l s z e r e l é s s e l . T e r m é s z e te s e n

s t e r i l i s k a b á t b a n , s a p k á b a n , b e k ö t ö t t s z á j j a l , s h a v o l t ,

g u m m i k e z t y ű b e n o p e r á l t u n k . A h a s f a l a t e l ő z e t e s a l a po s m e g -

m o s á s u t á n k ö z v e t l e n ü l a m ű t é t e l ő t t a c e t o n a l k o h o l la l m o s t u k

m e g , s k é t s z e r j o d t i n c t u r á v a l k e n t ü k b e . V a r r ó a n y a gu l c s a k ­

n e m k i z á r ó l a g B i l l m a n n - o l d a t b a n p r a e p a r a l t c a t g u t - öt h a s z ­

n á l t u n k , k i v é t e l e s e n , b é l - h ó l y a g v a r r a t r a , v é k o n y s el y m e t . A

h a s f a l a t 4 r é t e g b e n e g y e s í t e t t ü k , a b ő r t e l ő b b M i c he l - , ú j a b ­

b a n H e r f f - f é l e k a p c s o k k a l ; r i t k á n , n a g y f e s z ü l é s e se t é n h e ­

l y e z ü n k f ö l 3 — 4 á t j á r ó h a s f a l v a r r a t o t .

Á l t a l á b a n t i s z t a a e t h e r n a r c o s i s b a n o p e r á l t u n k ; k i v ét e l e s e n

— é r z é k e n y l é g u t a k m e l l e t t — c h l o r o f o r m m a l a l t a t t u n k ; ö s z -

s z e s e n c s a k 1 4 e s e t b e n a l k a l m a z t u n k h e l y i é r z é s t e l en í t é s t .

A z e g y e s m ű t é t i c s o p o r t o k a t a B) t á b l á z a t m u t a t j a :

B) Mű tétek.a) Incisio explorativa........................ ... _ .........b) Herniotom ia . . ._______________________c) Cystectom ia ...............................................d) Salp ingo-oophorectom ia ... ...............................e) Myomotomia ........ __ ...................................../ ) Amputatio supravag. ..........................................g) „ -j- hüvelyi d ra in age ......... _ —h) Exstirpatio uteri totalis ... ... ... _ ..............

( 1. eg y sze rű_______________i) Ventrofixatio < 2. adnex-m ű téttel ..............

I 3. hüvelyi p lasticáva l..............j) Appendectom ia ........................- . . . ..............

Appendectomia mint mellékmütét 72k) Sectio caesarea c la ss ic a____l)

m)n)

o) Egyéb m ű ­tétek

transperit. c e r v .____... _+ amp. ut. supravag.............cum exstirp. u't. tot. ... ...

( Nephrectom ia . . .______ ...1 Splenectom ia ......... ..............< Echinococcus-töm lő kiirtás _I Mikulicz-féle tam pondrainage t Lenő tt bélkacs feiszabadítása

2617

1671 7 2 + 1 1 6 + 1

295 + 1 1 2 + 1 30 + 2 77 39 92 4

____ 1 8 + 1...... 21 + 1____ 4 + 1____ 2......... 4........... 1........... 1........... 1_____ 1

K i e m e l e m a t e l j e s m é h k i i r t á s s a m é h c s o n k í t á s n a g y s z á m á t .

( M i n d e n c s o p o r t b a n i t t i s k e r e s z t t e l j e l e z t ü k a v e sz t e s é g e k e t )

M e g k e l l e m l í t e n e m , h o g y m i n d e n e s e t b e n m e g n é z t ü k az

a p p e n d i x e t s a b e t e g e t , a g y a n ú s a t e l t á v o l í t o t t u k . í g y 7 2 e s e t ­

b e n m e l l é k m ű t é t v o l t a z a p p e n d e c t o m i a .

Ö s s z e s e n 9 b e t e g e t v e s z t e t t ü n k e l = 0 9 % mortalitas, d e e b b ő l i s n y u g o d t a n l e s z á m í t h a t n ó k a p e r f o r á l t m éh v e l é s

h a l á l o s s u b l i m a t m é r g e z é s s e l b e s z á l l í t o t t e s e t ü n k e t . 9 9 1 o p e ­

r á l t u n k é l v e h a g y t a e l a z i n t é z e t e t , t e r m é s z e t e s e n n e m m i n d

g y ó g y u l t a n , a m e n n y i b e n t ö b b i n o p e r a b i l i s m a l i g n u s t u m o r r a l

t á v o z o t t , e g y i k r é g i t u b e r c u l o s i s á n a k f e l ú j u l t m i l ia r i s f o l y a m a ­

t á v a l , e g y m á s i k m á r f e l k e l é s u t á n r é g i v e s e b a j a o ko z t a f e n y e ­

g e t ő u r a e m i á v a l .

L e í r o m e l v e s z t e t t b e t e g e i n k e g é s z e n r ö v i d k o r t ö r t é ne t é t .

1. N. / .-n é , 1918 augusztus 2. 20 éves, 0-P. Jobboldali l 1/2 ökölnyi abscessus ovarii, balo ldali genyes tuba. Amputatio supravaginalis, drai­nage a hüvely felé. Appendectomia. Láztalan. 4. napon peritonealis tünetek, szívgyengeség, 5. napon exitus. S ec tio : peritonitis fibrinosa, rossz szív.

2. S. E., 1919 márczius 28. 42 éves, 0-P. M ű tét elő tt két ízben lázas. Cysta parovarialis intraligamentosa, u terus m yom atosus, sacto- salp inx serosa. Amputatio supravaginalis. Mű tét után m érsékelt lázak, ileus tünetei, a 13. napon exitus. Sectio : cseplesz-lenövés okozta bél- strangulatio, bélnecrosis, consecutiv genyes peritonitis.

3. R. / . , 1919 augusztus 18. 33 éves, VI.-P. Carcinom a cervicis + graviditas V., határeset. Nehéz W ertheim , k iterjedt infiltratio a jobb param etrium ban, nagy vérvesztés. Lázas. 6. napon a hasfal szétválik, bél esik elő . Repositio, hasfalvarrat. Lázas. Bronchopneumonia. 42. na­pon exitus. S ec tio : carcinom a-m etastasis a vesében, throm bosis az iliacában, bronchopneum onia.

4. G. K., 1919 deczem ber 5. 31 éves, III.-P. 1 abortus. Pulsus nélkül hozzák be. A hasürben folyadék. D iagnosis: gravid itas extrauterina, belső vérzés. A hasban véres folyadék, spasm usos belek, perforált méh. Exstirpatio uteri totalis, drainage a hüvely felé. L ázta lan ; 5 napon át anuria, a 9. napon exitus. S ectio : peritonitis bélnecrosis folytán, sublim at- m érgezés minden tünete. Törvényszéki eset.

5. H. L., 1920 'jnárczius 6. 25 éves, I.-P. Belső vérzéssel, nagy anaemiával szállítják be. A hasür tele vérrel. III. hónapos tubaris abortus, 6 cm. hosszú em bryo. Szívgyengeség. M ásodik napon idegen vér trans- fusiója. 45 óra múlva exitus. S ec tio : általános anaem ia, szívhalál.

6. N. E.,' 1921 m ájus 4. 0 -P. 25 évesnek mondta magát (késő bb kiderült, hogy 41 éves volt), éppen ezért gyermekfejnyi fibroma enucleá- lása a b. in tralig.-ból. Haematoma. A 2. napon 38° C, a 12. napon felkel, a 13.—16. napon m érsékelt lázak, a 18. napon szívgyengeség tünetei között exitus. S ec tio : szabad, ép hasür, a haem atom a helyén körülírt abscessus. Degenerált szív.

á « l

• o gí•Q cß \

1922. 48. sz. ORVOS I H E T I L A P 459

7. A. A., 1919, augusztus 27. 45 éves, M.-P. IX. grav. Placenta praevia centralis. 2 héten át klinikai megfigyelés, ism ételt vérzés, nagy anaem ia; ú jabb vérzés beavatkozásra kényszerít. Aethernarcosis, a terhes méh am putatió ja az erek praeventiv lefogása után. Élő magzat. Hasvarrás közben kim arad a pulsus, légzés, 2>/a órán át mesterséges légzés eredm énytelenül. S ec tio : általános anaem ia, degenerált szívizom.

8. P. Z., 1920 deczem ber 27. 42 éves, prim ipara, sző kébb me- dencze, rigid szülő csatorna, 40 órás vajúdás után 49 órával a burok­repedés után 4 ujjnyi méhszáj, fej kis segmentummal a bemenetben, élő magzat, renyhe fájások, sectio caesarea transperitonalis cervicalis. Subfebrilis tem peratura, rossz szívmű ködés, peritonealis tünetek. A 4. napon exitus. S ec tio : kezdő dő peritonitis fibrinosa, rossz szív.

9. L. K., 1921 augusztus 24. 25 éves, Ill.-P. 1. perforatio, II. mes­terséges koraszülés, III. sectio caesarea cervicalis a klinikán 2 évvel ezelő tt. M ásodfokban szű k rachitises lapos medencze. Mint házi­terhes van a klinikán. Elfolyt magzatvizzel, két ujjnyi méhszájjal kerül a szülő szobára. Sectio caesarea classica, tuba-sterilisatio. 14 óra múlva m ár 38'3° C, pulsus 140, excitantia; 29 óra m úlva, exitus. Sectio : peritonitis purulenta, parenchym ás degeneratio a májban. A méhür, a hasür tele streptococcussal. Ez a fulm inans peritonitis akkor áll be, a m ikor elő tte, utána hasm etszéseink a legsim ábban folynak le. Keressük az o k á t; kiderül, hogy ez idő ben több háziterhes egymást kitanítva, saját maga megrepesztette burkát, hogy mielő bb haza jusson ; tanuk igazolták, hogy e nő is vágyódva családjához, órákra bezárkózott a klozetbe s ott manipulálva, repesztette meg a burkot.

T u l a j d o n k é p p e n a m ű t é t i a s e p s i s r o v á s á r a c s a k a 6 .

s z á m ú e s e t e s i k , a t ö b b i v a g y m a g á b a n h o r d t a a h a l ál c s í r á ­

j á t ( l á s d 3 . s z á m ú e s e t e t ) , a v a g y s z í v e m o n d t a f e l a s z o l g á ­

l a t o t ( 5 . é s 7 . s z á m ú e s e t ) , a 2 . s z á m ú e s e t b e n a vé l e t l e n ,

a c s e p l e s z o k o z t a s t r a n g u l a t i o p u s z t í t o t t a e l a b e te g e t . K ü l ö n

e l b í r á l á s a l á e s i k a m á s i k 2 s e c t i o c a e s a r e a e l v e s zt é s e , m i n d ­

k é t e s e t b e n a m é h ü r s z e n y e z e t t v o l t a o k o z t a a g y o r sa n ö l ő

p e r i t o n i t i s t . ,

C) Morbiditási statisztika.

Láztalanul gyógyult ____ ... 668 = 67-4»/oEgy napig volt lázas ... ...... 164 = 16-5°/„

Összesen ... 832 = 83-9%

Lázas volt — 159 = l& lA lázas

esetek % -a esetek % -a2 - 5 napig ... 118 120 7425 napon t ú l ... 41 4T 25-8

A lá z o k a Esetben Az összes esetek 0,„-a

H asfa lgenyedés.................... 22 2 2Csonk-exsudatum ... _ ... 20 2Bronchitis ........ — — — 20 2Bronchopneumonia ... _ ... 1 0T'tu b e rcu lo s is.......................... 2 0-2Pleuritis __________ ___ 1 01Paratyphus —.................... 1 o-iM astitis _ _ ................... 2 0-2Throm bosis _____ _ _ 2 0-2Eg y éb ... ------ ----------- ... 88 9

Összesen ... 159 16T

A C) t á b l á z a t m u t a t j a a morbiditást, a m e l y a z a s e p -

s i s n e k i g a z i f o k m é r ő j e , b á r e n n e k m e g í t é l é s é b e n a má r i n -

f i c i á l t , r á k o s , t u b e r c u l o s u s , m a l i g n u s e s e t e k e t l e k e l l e n e

v o n n u n k ; d e í g y i s k i e l é g í t ő a z e r e d m é n y . M i n t l á t ha t ó ,

e g y e t l e n e g y s z e r s e m é r t e e l a t e m p e r a t u r a a 3 8 ° C -t

6 6 8 e s e t b e n , s e g y n a p o n v o l t l á z a s 1 6 4 , e z e k b á t r an b e ­

s o r o z h a t o k a z a v a r t a l a n g y ó g y u l á s o k k ö z é , a k e t t ő ös s z e g e

8 3 2 = 8 3 - 9 % ( a z e l h a l t 9 e s e t a m o r b i d i t á s b a n n e m sz e ­

r e p e l ) ; 2 — 5 n a p i g v o l t l á z a s 1 1 8 = 1 2 ' 0 % , 5 n a p o n tú l

4 1 = 4 1 % . e z a k é t c s o p o r t 1 5 9 e s e t e = 1 6 1 % m a g á b a n

f o g l a l j a a z e g é s z m o r b i d i t á s t , r é s z l e t e z é s e a t á b l áz a t b a n m e g ­

t a l á l h a t ó ; a z ú g y n e v e z e t t „ e g y é b “ r o v a t b a n s z e r e p e l: g a s t r i -

c i s m u s , o b s t i p a t i o , i n f l u e n z a s n e m e g y i s m e r e t l e n o k .

M e l l é k s é r ü l é s ü n k v o l t : 6 b é l - , 1 h ó l y a g s é r ü l é s , m i nd g y ó ­

g y u l t . U r é t e r t n e m v á g t u n k á t e g y e t l e n e s e t b e n s e m , t ö r l ő t

n e m h a g y t u n k b e n n , s n e m v o l t h a s m e t s z é s u t á n u t ó v ér z é ­

s ü n k , a m i m i n d b i z o n y í t é k a a j ó t e c h n i k á n a k .

A l é g u t a k m e g b e t e g e d é s e i n e k k i s s z á m a , d e a h a l á l o zá s

i s m u t a t j a , h o g y a z i n h a l a t i ó s n a r c o s i s é s é p p e n a z a e t h e r ­

n a r c o s i s , a m e l y e t m i á l t a l á n h a s z n á l u n k , n e m o l y a n v e ­

s z e d e l m e s , a m i é r t á t k e l l e n e t é r n ü n k h a s m e t s z é s e se t e i b e n a

l o c a l i s a n a e s t h e s i á r a , a m e l y f ö l t é t l e n ü l k á r á r a v an a z a s e p s i s -

n e k s a n y u g o d t , b i z t o s o p e r á l á s n a k .

N i n c s i t t m á r a r é g i h a s m e t s z é s e k r é m e , a z i l e u s s a

t h r o m b o s i s s e m , 1 0 0 0 h a s m e t s z é s k ö z ü l ö s s z e s e n c s a k

2 t h r o m b o s i s u n k v o l t !

A z 1 0 0 0 l a p a r o t o m i a k ö z ü l 4 - e t n a g y m e s t e r e m , Tauffer t a n á r v é g z e t t , 1 - e t Frigy esi t a n á r v o l t s z i v e s l o c a l i s a n a e s t h e -

s i á b a n m e g o p e r á l n i ; , m a g a m 5 2 9 - e t o p e r á l t a m , a d j u n ct u s o m

1 7 2 - t , a t ö b b i t , k ö z e l 3 0 0 - a t , f i a t a l a b b s e g é d e i m op e r á l t á k , s

h o g y a t a n í t á s t , a t a n u l á s t j ó l ö s s z e l e h e t e g y e z t et n i a b e t e g

é r d e k é v e l , m i s e m b i z o n y í t h a t j a j o b b a n , m i n t h o g y az u t ó b b i a k

e g y e t l e n e s e t e t s e m v e s z í t e t t e k e l .

4 5 s e c t i o c a e s a r e á s b e t e g e i n k k ö z ü l 3 h a l t e l ; a z eg y i k

k i v é r z e t t p l a c e n t a p r a e v i á s r ö v i d d e l a m ű t é t b e f e j ez é s e u t á n ,

e r r ő l n e m t e h e t ü n k ; k e t t ő m é h ű r i i n f e c t i ó b ó l e r e d ő g y o r s

l e f o l y á s ú p e r i t o n i t i s á l d o z a t a l e t t . A z e s e t e k f e n ti r ö v i d l e ­

í r á s a m e g v i l á g í t j a a t ö r t é n t e k e t .

H a e s z ü l é s z e t i m ű t é t e k e t l e s z á m í t j u k , m o r t a l i t á s u nk =

0 ' 6 % , i l l e t ő l e g 0 5 % .

A z 1 0 0 0 m ű t é t k ö z ü l 1 4 - e t l o c a l i s a n a e s t h e s i á b a n v é­

g e z t ü n k , a t ö b b i t l e g n a g y o b b r é s z b e n a e t h e r n a r c o s i sb a n s a z

e m l í t e t t p l a c e n t a p r a e v i á s t l e s z á m í t v a , s z í v - n a r c o si s - h a l á l u n k

n e m v o l t .

F e l e m l í t e m , h o g y m i l y e n v e s z t e s é g n é l k ü l i s o r o z a t a i nk

v o l t a k : a z e l s ő k e z d e t i 1 7 5 - ö s s o r o z a t u t á n v o l t 3 12 - e s s o ­

r o z a t u n k , é s s a j n o s é p p e n a m a i n a p f o l y a m á n s z a k a dt m e g

ú j a b b 3 3 3 - a s s o r o z a t u n k .

í g y á l t a l á n o s s á g b a n b e s z á m o l t u n k a z 1 0 0 0 h a s m e t s z é s

p r i m a e r e r e d m é n y e i r ő l ; a n a g y o b b , é r d e k e s e b b c s o p o rt o k r ó l

r é s z l e t e s e n s z á m o l u n k b e , k ü l ö n ö s e n p á r h u z a m b a á l l ít v a a z

i n d i c a t i ó t a v é g s ő e r e d m é n y n y e l . L e g k ö z e l e b b s z e r e nc s é m

l e s z a f i b r o m a g y ó g y í t á s á n a k k é r d é s é v e l e h e l y e n f og l a l k o z n i

é p p e n e m ű t é t i a n y a g k a p c s á n , é p p ú g y f e l d o l g o z á s al a t t

v a n a m é h h á t r a h a j l á s o p e r a t i v g y ó g y í t á s á n a k k é r d é s e i s .

M e n n y i b e n f o g s i k e r ü l n i a j ö v ő b e n e g y i l y e n v á l o g a tá s

n é l k ü l i a n y a g b a n j o b b e r e d m é n y t e l é r n i a m o r t a l i t á st i l l e t ő l e g ,

a j ö v ő m u t a t j a m e g ; m a i n a g y a n y a g u n k m e l l e t t m é g rö v i d e b b

i d ő m e g h o z z a a m á s o d i k e z e r h a s m e t s z é s t i s . F ö l t é t le n ü l

j a v u l á s t r e m é n y i e k a m o r b i d i t á s b a n , m e r t s o k s z o r n em t u d o m

k e l l ő k é p p e n m e g f e j t e n i a m ű t é t u t á n j ö v ő e l s ő n a p o k a p r ó

h ő e m e l k e d é s e i t .

É n , a k i m á r 1 8 8 9 j a n u á r 1 . - é n Tauffer t a n á r o l d a l á n

m ű k ö d t e m , a k i l á t t a m S t e r i l i s a t o r n é l k ü l o p e r á l n i a m a g y a r

g y n a e k o l o g i a ú t t ö r ő j á t , m e g a l a p í t ó j á t , a k i n e k e l s ő 1 0 0 0 l a p a -

r o t o m i á j a é p p e n e z é r t m é g 1 5 % m o r t a l i t á s s a l j á r t , a k i m e g ­

é r t e m , h o g y m a 1 % v e s z t e s é g ü n k s i n c s , a m i a r é g m ú lt t a l

s z e m b e á l l í t v a 1 0 0 0 h a s m e t s z é s n é l 1 4 0 b e t e g é l e t b e n ma r a d á -

s á n a k f e l e l m e g , r e m é n y k e d e m m é g j o b b j ö v ő b e n . Bumm, a

n é m e t e k i l l u s t r i s g y n a e k o l o g u s a a z t m o n d o t t a v o l t : „ D i e

T e c h n i k h a t d i e A s e p s i s b e s i e g t 1“ É n a z t m o n d o m : az

a s e p s i s s i n e q u a n o n , e n é l k ü l o p e r á l n i n e m s z a b a d , d e j ó

e r e d m é n y e k e t c s a k j ó m ű t é t i d e x t e r i t á s s a l , c s a k j ó t e c h n i k á v a l

é s v a s i d e g r e n d s z e r r e l l e h e t e l é r n i .

A k ó rbonczo lástan je len tő sége az u to lsó év tized ek b en *

Ir ta : Buday Kálmán dr.

(Folytatás.)

A f e r t ő z ő b e t e g s é g e k u t á n f o r d í t s u k f i g y e l m ü n k e t a z

e l l e n k e z ő p o l u s f e l é s n é z z ü k , h o g y a l e g ú j a b b t u d om á n y á g ,

a z , a m e l y a b e l s ő b e t e g s é g i t é n y e z ő k e t t e s z i k ü l ö nö s v i z s ­

g á l ó d á s a t á r g y á v á , m e n n y i b e n é r i n t i a m i s z a k t u d o m án y u n k a t .

A z é r d e k l ő d é s a b e l s ő b e t e g s é g i t é n y e z ő k i r á n t n e m é p p e n

ú j , h i s z e n m á r 1 9 é v e l ő t t Liebermann t a n á r a z ő B a l a s s a -

e l ő a d á s á b a n a d i s p o s i t i ó v a l f o g l a l k o z o t t . M é g i s a z t l e h e t

m o n d a n i , h o g y e z a v i z s g á l ó d á s i i r á n y c s a k ú j a b b a n k e z d a

s z e r é n y , b á t o r t a l a n k e z d e t b ő l k i b o n t a k o z n i s l e r á z va a g ú n y o ­

l ó d o k e l l e n v e t é s e i t , h o z z á f o g o t t a z ő t u d o m á n y o s r en d s z e r é ­

n e k k i é p í t é s é h e z é s f o k o z a t o s a n k i k é n y s z e r í t i a z t , h o g y a z ő

b i z o n y í t é k a i t i s t e k i n t e t b e v e g y é k , a m i k o r a b e t e gs é g e k k e ­

l e t k e z é s i f e l t é t e l e i r ő l v a n s z ó .

Ú g y l á t s z i k e l s ő t e k i n t e t r e , h o g y e z a m o z g a l o m a kó r ­

b o n c z o l á s t a n m ű k ö d é s i k ö r é n k í v ü l e s i k ; a z ö r ö k l é s , f a m i l i a r i s

b e t e g s é g , n e u r o p a t h i á s t e r h e l t s é g n e m o l y a n f o g a l m ak , a

m e l y e k h e z a b o n c z o l ó k h o z z á s z ó l h a t n á n a k . P e d i g a k ül ö n ­

l e g e s b e t e g s é g i h a j l a m o s s á g n e m o l y a n i d e g e n a k ó r bo n -

460 ORVOSI H E T I L A P 1922. 48. sz.

c z o lá s o k k a l f o g l a l k o z ó k e l ő t t . M é l t á n m o n d t a Aschoff a k ó r -

b o n c z o l á s t a n d i c s ő s é g é n e k , h o g y a b a c t e r i o l o g i a i r oh a m

i d e j é n e g y m a g a v é d e l m e z t e a d i s p o s i t i o g o n d o l a t á t . C s a k u g y a n

m á r Rokitansky-t t ü z e t e s e n f o g l a l k o z t a t j á k a k ü l ö n b ö z ő

c o n s t i t u t i ó k , Virchow m e g a l k o t j a a c h l o r o s i s o s éfe l o b o s c o n ­

s t i t u t i o f o g a l m á t , Arnold Paltauf p e d i g a l y m p h á s a l k a t é t .

A z e l ő z ő k b ő l , a m i k e t a f e r t ő z ő b e t e g s é g e k r ő l m o n d ot ­

t a m , é r t h e t ő , h o g y a k ó r b o n c z o l á s t a n c s a k r o k o n s z e nv v e l

n é z i a z t a m o z g a l m a t , a m e l y a p a r a s i t á k k i z á r ó l a g os h a ­

t a l m á b a v e t e t t h i t e t m e g i n g a t n i t ö r e k s z i k , s m i n e m h u l l a t u n k

k ö n n y e t a f e l e t t s e m , h o g y e z a m o z g a l o m , a m i k ö z b en

é p í t e n i a k a r , e g y ú t t a l l e i s r o m b o l b i z o n y o s e l k o r ha d t t a n o k a t .

M i s o k b a n e g y ü t t é r z ü n k a z o l y a n t a n n a l , a m e l y l e he t ő

e l f o g u l a t l a n u l i g y e k s z i k t i s z t á z n i a m e g b e t e g e d é s ös s z e s f e l ­

t é t e l e i t é s r u g ó i t . A k ó r o k t a n i f a c t o r o k n a k a m u l t i p l i c i t á s a ,

a m i r e m a o l y a n n a g y s ú l y t f e k t e t n e k , h o g y t u d n i i l li k n e m

c s u p á n a s z e r v e z e t b e b e t o l a k o d o t t m i k r o b a s á l t a l á n a k ü l s ő

á r t a l o m f o n t o s , h a n e m a z e g y é n i s z e r v e z e t a d o t t k ö rü l m é n y e i

i s , e z o l y a n i g a z s á g , a m e l y k ü l ö n r e n d s z e r b e v a l ó f o g l a l á s

n é l k ü l i s g y ö k e r e t v e r t m i n d e n k ó r b o n c z o l ó b a n , h a go n d o l k o ­

z o t t a z o k f e l e t t , a m i k e t n a p r ó l - n a p r a é s z l e l .

H o g y m i l y e n s z o r o s k a p c s o l a t b a n v a n n a k e z e k a t a n o k

a k ó r b o n c z o l á s t a n n a l , a z k i d e r ü l m i n d e n e k e l ő t t a b b ól , h e g y

a b e t e g s é g r e v a l ó k ü l ö n ö s h a j l a m o s s á g a z e s e t e k j ó r é s z é b e n

a m é h e n k í v ü l i é l e t b e n s z e r z e t t , t e h á t e r e d m é n y e k iá l l o t t b e ­

t e g s é g e k n e k , v a g y e z e k n y o m á n b e k ö v e t k e z e t t k ó r o s ál l a p o ­

t o k n a k . E s z e r z e t t h a j l a m o s s á g n a k , v a g y , a m i n t m a n e v e z i k ,

c o n d i t i ó n a k a t a n u l m á n y o z á s á r a n a g y o n i s h i v a t o t t a k ó r -

b o n c z o l á s , a m e l y k i k u t a t j a r é g e n k i á l l o t t b e t e g s é ge k n y o m a i t

s g y a k r a n á l l a p í t j a m e g a z t , h o g y a l e g u t o l s ó , a h al á l r a v e z e ­

t e t t b e t e g s é g c s a k k ö v e t k e z m é n y e e g y r é g e b b i n e k , a m e l y a

k l i n i k a i v i z s g á l a t e l ő t t r e j t v e m a r a d h a t o t t . í g y l át u n k p y e l o -

n e p h r i t i s t , m e l y n e k o k a e g y d e s c e n s u s v a g i n a e , l á t un k a g y ­

v é r z é s t r e j t e t t v e s e b a j k ö v e t k e z t é b e n , t o r o k ü s z k ö s öd é s t h e v e n y

f e h é r v é r ű s é g m i a t t , s t b . , e g y s z ó v a l s z á m t a l a n s z o r j u t u n k

a b b a a h e l y z e t b e , h o g y a b e t e g s é g e l ő s e g í t ő m o m e n t um á t a

c o n d i t i ó b a n t a l á l j u k m e g . V i s z o n t h o g y b i z o n y o s b e te g s é g e k

e g y m á s s a l s z e m b e n e l l e n t é t e s e k , t e h á t . h o g y a z e g y ik j e l e n ­

l é t e a m á s i k k a l s z e m b e n a z e l l e n á l l á s t f o k o z z a , a r ra n é z v e

i s t a l á l u n k p é l d á k a t ; i t t c s a k a Rokitansky- f é l e r é g i t a p a s z ­

t a l a t r a u t a l o k , a m e l y s z e r i n t a s z e r v i s z í v b a j é s t ü d ő g ü m ő -

k ó r k ö z t b i z o n y o s e l l e n t é t e s s é g á l l f e n n .

A m e n n y i r e v i l á g o s é s k ö n n y e n é r t h e t ő a b o n c z o l á s o k

f o n t o s s á g a a c o n d i t i o n a l i s m o m e n t u m o k m e g á l l a p í t á s a s z e m ­

p o n t j á b ó l , é p p o l y n e h é z n e k l á t s z i k e l s ő p i l l a n a t r a e l k é p z e l n i ,

h o g y a k ó r b o n c z o l á s t a n h o z z á t u d j o n s z ó l n i a k ü l ö n ös b e ­

t e g s é g i h a j l a m a z o n r é s z é h e z , a m e l y a v e l e s z ü l e t e tt t u l a j ­

d o n s á g o k o n a l a p s z i k . E v e l e s z ü l e t e t t t u l a j d o n s á g o k ö s s z e s é g é t

a m a i n o m e n c l a t u r a s z e r i n t c o n s t i t u t i ó n a k n e v e z z ü k s f e l ­

t e s s z ü k , h o g y e z e k m á r a c s í r a p l a s m á b a n , a m e g t e r m ék e ­

n y í t e t t p e t e s e j t b ^ n b e n t f o g l a l t a t n a k . H a a z e g y é n i c o n s t i t u t i ó t

ú g y f o g j u k f e l , m i n t a l e l k i é s t e s t i s a j á t s á g o k n a k o l y a n

ö s s z e s s é g é t , a m e l y n e m c s u p á n a z e g y e s s z e r v e k t ő l m a g u k ­

t ó l , h a n e m a z o k m ű k ö d é s é n e k a z i d e g r e n d s z e r é s a b el s ő

e l v á l a s z t á s á l t a l v a l ó s z a b á l y o z á s á t ó l i s f ü g g , a k ko r é r t h e t ő ,

h o g y e z t a r e n d k í v ü l é r z é k e n y , b o n y o l u l t s z e r k e z e t et a z ő

t e m é r d e k v á l t o z a t a i b a n c s a k t ö k é l e t l e n ü l t u d j á k t a nu l m á n y o z n i

a z o k , a k i k a h o l t a n y a g r a v a n n a k u t a l v a . A n n á l i n ká b b á l l

e z , m e r t a b e l s ő e l v á l a s z t á s ú t j á n h u m o r a l i s c o m p o ne n s i s

é r v é n y e s ü l , a t e s t n e d v e k k ü l ö n l e g e s a l k o t á s a p e d i g r e j t v e

m a r a d a m o r p h o l o g u s e l ő t t . É s m é g i s a z t t a p a s z t a l j uk , h o g y

a z e g y e s s z e r v e k a u t o c h t h o n c o n s t i t u t i ó j a é s a z e g és z s z e r ­

v e z e t ö s s z e o n s t i t u t i ó j a a n n y i m o r p h o l o g i a i m e g k ü l ö nb ö z t e t ő

j e l l e l j á r , h o g y a k ó r b o n c z o l á s o k a c o n s t i t u t i o t e ré n s i n c s e ­

n e k m e d d ő s é g r e k á r h o z t a t v a .

I t t v a n a f e j l ő d é s i h i b á k n a g y s o r o z a t a , a l e g s ú l y os a b ­

b a k t ó l a l e g e n y h é b b e k i g , a m e l y e k e n a z ö r ö k l é s , c s ök k e n t

é r t é k ű s é g m o r p h o l o g i a i l a g i s k i f e j e z é s r e j u t n a k , í gy p é l d á u l

a n y ú l a j k , a h a s í t o t t k é z g y a k r a n ö r ö k l ő d i k ; é p p í gy f e l ­

i s m e r h e t ő k a z é r r e n d s z e r h y p o p l a s i á i é s a d e g e n e r a ti ó s s t i g m á k .

U g y a n e z á l l a b é l f o d o r t ú l z o t t h o s s z ú s á g á r a , a m e s en t e r i u m

h i á n y a i r a , a m e l y e k b é l c s a v a r o d á s r a v a g y s t r a n g u l a ti ó r a s z o l ­

g á l t a t n a k a l k a l m a t , v a g y a j á r u l é k o s v e s e a r t e r i á r a , a m e l y b e n

s o k s z o r m e g t a l á l j u k a h y d r o n e p h r o s i s r a v a l ó h a j l a m o k á t .

S ő t t o v á b b m e n v e a z t k e l l m o n d a n o m , h o g y a n o r m a l i s

c o n s t i t u t i ó s t y p u s o k m e g a l k o t á s a i s f ő k é p p e n a m o r ph o l o g i a i

j e l e k a l a p j á n t ö r t é n t . A t y p u s c e r e b r a l i s , d i g e s t o ri u s , m u s c u ­

l a r i s , r e s p i r a t o r i u s o l y a n k ü l s ő t u l a j d o n s á g o k b ó l ál l í t t a t t a k

f e l , a m e l y e k e t a b o n e z o l ó i s v i z s g á l a t a k ö r é b e v o nh a t s

e g y ú t t a l a z t i s n é z h e t i , h o g y e k ü l ö n b ö z ő t y p u s o k je l e n t e n e k - e

o l y a n k ü l ö n b ö z ő b e t e g s é g i h a j l a m o s s á g o t , a m i l y e n t n e k i k

t u l a j d o n í t a n a k .

A m i á l l a n o r m a l i s a l k a t i t y p u s o k r a , a z m é g i n k á b b

v o n a t k o z i k a c o n s t i t u t i ó s a n o m á l i á k r a . E z e k n e k m a j dn e m

m i n d e g y i k é b e n j e l e n t é k e n y r é s z ü k v a n a m o r p h o l o g i a i j e l ­

l e g e k n e k , h i s z e n a h a b i t u s k i f e j e z é s e l é g g é e l á r u l ja , h o g y

o l y a n t u l a j d o n s á g o k r ó l v a n s z ó , a m e l y e k j ó r é s z t a k ü l s ő m e g ­

j e l e n é s b e n i s f e l ö t l e n e k , t e h á t n e m t i s z t á n m ű k ö d é sk o r i s m e r h e ­

t ő k f e l . A s t a t u s l y m p h a t i c u s j e l e i n a g y r é s z t m o r p ho l o g i a i a k , s ő t

l e h e t m o n d a n i , h o g y a s t a t u s l y m p h a t i c u s j o b b a n d i ag n o s -

k á l h a t ó a b o n c z o l á s k o r , m i n t é l ő e g y é n b e n . I n k á b b há t t é r b e

s z o r u l n a k a m o r p h o l o g i a i j e l e k a s t a t u s h y p o p l a s t i cu s n á l , d e

é p p e n e r r e n é z v e m é l t á n h a n g z i k f e l a p a n a s z , h o g y e n n e k

a c o n s t i t u t i ó n a k e l h a t á r o l á s a t ú l s á g o s a n k ö d ö s é s bi z o n y t a l a n .

A d i a t h e s i s e x s u d a t i v a t u l a j d o n k é p p Virchow g y u l a d á s o s c o n -

s t i t u t i ó j á b ó l s a r j a d z o t t k i s m e g a l k o t á s á b a n a k ó r bo n c z o l á s t a n i

s z e m p o n t o k n a k i s s z e r e p j u t o t t . A z a r t h r i t i s m u s l é ny e g e u g y a n

i n k á b b a z a n y a g f o r g a l o m s a j á t o s m e g l a s s ú b b o d á s á b a n r e j l i k ,

e b b ő l f o l y ó h a j l a m o s s á g g a l b i z o n y o s b e t e g s é g e k r e , de a z é r t

a z a r t h r i t i s m u s n a k i s m e g v a n n a k a k ü l s ő j e l e i , a m el y e k a l a p ­

j á n a z l e g a l á b b i s g y a n í t h a t ó . A z a s t h e n i á s h a b i t u st p e d i g

f ő k é p p e n a l a k i t u l a j d o n s á g o k j e l l e m z i k é s s o k a n e g ye n e s e n a

m o r p h o l o g i a i j e l e k r e h e l y e z i k a f ő s ú l y t a z a s t h e n i ás c o n s t i t u t i o

e l h a t á r o l á s á b a n .

M i n d e z e k a k ü l ö n b ö z ő c o n s t i t u t i ó s a n o m á l i á k f a j t á i k

s z e r i n t m á s é s m á s b e t e g s é g e k r e a d h a t n a k h a j l a m o s s ág o t ; a

b o n e z o l ó k n a k m ó d j u k b a n á l l a z e z e k r e v o n a t k o z ó m e g ál l a p í t á ­

s o k a t e l l e n ő r i z n i , k i e g é s z í t e n i , h e l y e s b í t e n i . í g y n é z h e t i k , h o g y

a z a r t h r i t i s m u s o k c s a k u g y a n k ü l ö n ö s h a j l a m o t a d n a k -e a

s y p h i l i s e s a o r t i t i s r e , a z a s t h e n i á k a t ü d ő g ü m ő k ó r r a, k e r e s h e t i k

v i s z o n t , h o g y a l y m p h á s o k v a l ó b a n i m m u n i s o k - e a g ü mő -

k ó r r a l s z e m b e n .

A k ó r o s c o n s t i t u t i o a z o n j e l e n s é g e i , a m e l y e k a z e vo l u t i o

é s i n v o l u t i o r e n d e l l e n e s s é g e i b e n n y i l v á n u l n a k m e g , s z i n t é n

h á l á s t e r r é n u m a i a m o r p h o l o g i a i v i z s g á l ó d á s n a k . í g y a k o r a i

v a g y k é s ő i p u b e r t a s , a z á l t a l á n o s i n f a n t i l i s m u s , a m e l y n e k

j e l l e g e i h a t á r o z o t t a n m o r p h o l o g i a i a k , a z u t á n a k o r ai v a g y a b ­

n o r m i s ö r e g e d é s , a m e l y r e n é z v e n e m c s a k a z t n é z h e t jü k ,

h o g y e z a s z o k a t l a n i n v o l u t i o m e l y s z e r v e k e t é s m i ly e n m é r ­

t é k b e n i l l e i , h a n e m k e r e s h e t j ü k a z t i s , h o g y e g y e s e n d o k r i n

m i r i g y e k i d ő e l ő t t i s o r v a d á s á v a l e z e k e t m e n n y i b e n le h e t

ö s s z e f ü g g é s b e h o z n i .

L e g n e h e z e b b a b o n e z o l ó h e l y z e t e o t t , a h o l a z a b n o rm i s

c o n s t i t u t i o c s u p á n e g y e s s z e r v e k c s ö k k e n t m u n k a k é p es s é g é ­

b e n j e l e n t k e z i k , l á t s z ó l a g é p a l a k i é s s z e r k e z e t i ki f e j l ő d ö t t -

s é g g e l . N e m l e h e t t a g a d n i , h o g y i l y e s e t e k e l ő f o r d ul n a k , a z

a z o n b a n m é g b i z o n y t a l a n , h o g y i l y e n k o r m e n n y i e s i k a

l á t s z ó l a g é p s z e r v s e j t j e i n e k a c s ö k k e n t t e l j e s í t ő ké p e s s é g é r e

é s m e n n y i a z i d e g b e f o l y á s v a g y h o r m o n h a t á s h i á n y o s sá g á r a .

M é g k é t s é g e s , h o g y z a v a r t a l a n b e i d e g z é s é s j ó h o r m on h a t á s

m e l l e t t m o r p h o l o g i a i l a g t e l j e s e n é p n e k l á t s z ó s j ó l t á p l á l t

s z e r v m ű k ö d é s i é r t é k e n a g y o n c s ö k k e n t l e h e t - e ; e t ek i n t e t ­

b e n m é g s o k s z a b a t o s v i z s g á l a t r a l e s z s z ü k s é g s e z ek b e n a

m o r p h o l o g i a i s m i n t e l l e n ő r z ő r é s z t ó h a j t v e n n i . H is z e n é p p e n

a m o r p h o l o g i a i k u t a t á s o k t e t t é k v a l ó s z í n ű v é , h o g y bi z o n y o s

s z ö v e t e k a z e g é s z t e s t r e k i t e r j e d ő l e g • k ü l ö n b ö z ő eg y é n e k b e n

k ü l ö n b ö z ő m ű k ö d é s i e n e r g i á v a l b í r n a k ; t u d j u k , h o g y a k ö t ő ­

s z ö v e t i s e j t e k n e k , f ő l e g a r e t i c u l o - e n d o t h e l s e j t e k ne k b i z o n y o s

e g y é n e k b e n s z o k a t l a n u l e r ő s , m á s o k b a n s z o k a t l a n u l re n y h e

t e v é k e n y s é g e l t u l a j d o n í t a n a k ; a s z ö v e t i c o n s t i t u t i o e z e n e g y é n i

k ü l ö n b ö z ő s é g e i t m e g á l l a p í t a n i e g y i k e a j ö v ő n e h é z , d e h á l á s

f e l a d a t a i n a k .

T e k i n t v e a z t a k i v á l ó s z e r e p e t , a m e l y e t a c o n s t i t ut i o

k i a l a k u l á s á b a n a b e l s ő e l v á l a s z t á s n a k t u l a j d o n í t u n k, s z ó l j u n k

1922. 48. sz. ORVOS I

i t t e g y n é h á n y s z ó t a z e n d o k r i n o l ó g i á n a k a k ó r b o n c z ol á s t a n -

h o z v a l ó v i s z o n y á r ó l i s . A b e l s ő e l v á l a s z t á s , m a j d ne m ú g y ,

m i n t a p a t h o g e n m i k r o o r g a n i s m u s o k , v é g t e l e n n a g y ú j t e r e t

n y i t o t t m e g a k u t a t á s n a k s e z a z ú j t e r ü l e t n e m l á ts z o t t

n a g y o n k e d v e z ő n e k a k ó r b o n c z o l á s t a n r a n é z v e . A z e n do k r i n

m i r i g y e k e l v á l a s z t o t t n e d v e i k k e l , t e h á t h u m o r a i i s a n h a t n a k ,

m á s s z ó v a l a z i d e g m ű k ö d é s e k m e l l e t t m e g i n t e g y s z a bá l y o z ó

k é s z ü l é k e t i s m e r t ü n k m e g , a m e l y n e k f i n o m a b b m ü k ö d és b e l i

e l t é r é s e i t é p p o l y k e v é s s é l e h e t e t t m o r p h o l o g i a i l a g e l l e n ­

ő r i z n i , m i n t a f u n c t i ó s i d e g b a j o k a t . C s a k u g y a n a z t l á t j u k ,

h o g y a p a j z s m i r i g y k i s e b b f o k ú m ű k ö d é s i z a v a r a i n a k , h y p e r -

é s h y p o f u n c t i ó j á n a k m e g i s m e r é s é r e n i n c s e n e z i d ő s z e ri n t e l é g

é r z é k e n y m o r p h o l o g i a i m é r t é k ü n k . E z e k a k i s e b b m ű k öd é s i

i n g a d o z á s o k i s n y i l v á n a s e j t e k m ű k ö d é s é n a l a p u l n a k, t e h á t

c e l l u l a r i s e r e d e t ű e k , d e v i z s g á l a t i m ó d s z e r e i n k n e m e l é g

t ö k é l e t e s e k a z o k f e l i s m e r é s é r e . A s ú l y o s a b b t a r t ó s m ű k ö d é s i

e l t é r é s e k a z o n b a n , a m i k o r m á r n e m p u s z t á n m ű k ö d é s i a n o ­

m á l i á r ó l , h a n e m v a l ó d i b e t e g s é g r ő l v a n s z ó , t ö b b n y ir e m o r ­

p h o l o g i a i l a g i s k i m u t a t h a t ó k . G o n d o l j u n k c s a k a b a se d o w o s o k

p a j z s m i r i g y n a g y o b b o d á s a i r a , a m y x o e d e m á s o k p a j z s m i ri g y -

s o r v a d á s á r a , a z a k r o m e g a l i á b a n é s d y s t r o p h i a a d i p o so g e n i -

t a l i s b a n s z e n v e d ő k h y p o p h y s i s - v á l t o z á s a i r a , a z A d d is o n - k ó r o ­

s a k m e l l é k v e s e p u s z t u l á s a i r a , a h y p e r - é s h y p o g e n i t al i s m u s

s z ö v e t i e l t é r é s e i r e , a ' p l u r i g l a n d u l a r i s e l é g t e l e n s ég e t j e l l e m z ő

e n d o k r i n - m i r i g y h e g e d é s e k r e s m i n d j á r t l á t n i f o g j u k , h o g y a

s ú l y o s a b b m ű k ö d é s - z a v a r o k i t t i s a n a t ó m i a i v á l t o z á so k h o z

v a n n a k k ö t v e .

P e r s z e t á v o l á l l u n k a t t ó l , h o g y a b e l s ő s e c r e t i ó s mi r i ­

g y e k k ó r b o n c z o l á s t a n a k i v o l n a é p í t v e , d e a m e n n y i t e d d i g

t a p a s z t a l u n k , a z n e m b i z o n y í t j a a z t , h o g y e z e n m i r ig y e k n e k

a l a k i v á l t o z á s a i t ó l f ü g g e t l e n ü l l é t r e j ö h e t n é n e k n a gy o b b é s

t a r t ó s a b b m ű k ö d é s i e l t é r é s e k . A t o v á b b i k i l á t á s o k is b i z t a t ó k ,

c s a k n é m i l e g á t k e l l a l a k u l n i e z e n a t é r e n g o n d o l k oz á s u n k ­

n a k , h o z z á k e l l t ö r ő d n ü n k , h o g y i t t i g e n f i n o m q u a li t a t i v

s z ö v e t i v á l t o z á s o k r ó l l e h e t s z ó s b e l e k e l l s z o k n u nk a b b a a

g o n d o l a t b a , h o g y e z e k a m i r i g y e k a s z o k o t t e x o g e n ár t a l ­

m a k k a l s z e m b e n k e v é s b b é h o z z á f é r h e t ő k , h o g y f e r t ő z és e k ,

m é r g e z é s e k k e v é s b b é h a t n a k r á j u k , h o g y a m e g s z o k o t t k ó r ­

f o r m á k a t , g y u l a d á s t , h y p e r t r o p h i á t , d a g a n a t o k a t i t t n e m t a l á l ­

j u k m e g a b b a n a t i s z t a s á g b a n , m i n t e g y é b s z e r v e k b e n.

V i s s z a t é r v e m á r m o s t a c o n s t i t u t i o t a n á r a , á l t a l á b an

v é v e a z t h i s z e m , h o g y a k ó r b o n c z o l á s t a n a n n a k d a c z ár a ,

h o g y v i z s g á l ó d á s a i n a k t á r g y a i t u l a j d o n k é p p a b e t e g sé g e k á l t a l

o k o z o t t a l a k i v á l t o z á s o k , n e m h e l y e z k e d h e t i k a r r a az á l l á s ­

p o n t r a , h o g y a c o n s t i t u t i ó s r e n d e l l e n e s s é g e k k e l , m iv e l a z o k

m é g n e m k é s z b e t e g s é g e k , n e m t ö r ő d i k , a z o k a t i g n o r ál j a .

M i v e l a c o n s t i t u t i o t a n á n a k m ű v e l ő j e k e r e s i a b e t e gs é g e k

k e l e t k e z é s é n e k k ü l ö n ö s e g y é n i o k a i t , e b b e n a m u n k á ba n ő t

a k ó r b o n c z o l á s o k v é g z ő j e i s t á m o g a t h a t j a , f e l i s m e r he t i a c o n -

d i t i ó s é s c o n s t i t u t i ó s m o z z a n a t o k a t , a m e l y e k a z a do t t e s e t ­

b e n a k ü l s ő b e t e g s é g i f a c t o r o k a t t á m o g a t t á k , v a g y az o k k a l

s z e m b e n é r v é n y e s ü l t e k ; a b o n c z o l á s t v é g z ő k t a n u l m á ny o z ­

h a t j á k a z e l h a l t t e s t a l k a t á t , e g y e s s z e r v e i n e k a l k ot á s á t s a z o k ­

n a k e g y m á s h o z v a l ó a r á n y á t . M a g a Bauer, a k i n e k a c o n ­

s t i t u t i o n v o n a t k o z ó i s m e r e t e k r e n d s z e r b e f o g l a l á s a te r é n s o k a t

k ö s z ö n h e t ü n k , h a n g s ú l y o z z a , h o g y a z a n a t ó m u s o k t ó l ne m l e h e t

e l v i t a t n i a z t , h o g y a c o n s t i t u t i o - t a n k é r d é s e i n e k me g o l d á s á n

m u n k á l k o d j a n a k . A p a t h o l o g - a n a t o m u s o k f e l a d a t a i k n a k e z t a

k i b ő v ü l é s é t é p p ú g y v á l l a l j á k , m i n t v á l l a l t á k a z t , h o g y a

b o n c z o l á s o k b ó l e r e d ő l e g a k ü l s ő b e t e g s é g i t é n y e z ő k ne k , n e v e ­

z e t e s e n a m i k r o o r g a n i s m u s o k n a k a s z e r e p é t i s l e h e t ől e g t i s z -

t á z n i o k k e l l . ** *

E m l é k e z z ü n k m e g i t t n é h á n y s z ó v a l a d a g a n a t o k r ó l i s,

a m e l y e k n a g y t e r ü l e t é n t a l á n a l e g k e v é s b b é i n g o t t m é g m e g

a k ó r b o n c z o l á s t a n p r e s t i g e - e . D a g a n a t f e l o s z t á s u n k ma i s t e l ­

j e s e n s z ö v e t t a n i , t e h á t m o r p h o l o g i a i a l a p o n á l l . A d a g a n a t ­

k é p z ő d é s o k a i r a n é z v e f ő l e g a m ú l t s z á z a d u t o l s ó é vt i z e d é n e k

i r o d a l m a b u j a h a j t á s o k a t h o z o t t u g y a n , d e e z e k m e d dő k m a ­

r a d t a k , ú g y h o g y e g y - k é t p o s i t i v e r e d m é n y t l e s z á m í tv a , a

d a g a n a t o k o k i t é n y e z ő i m é g n a g y o n k e v é s s é t i s z t á z ó dt a k ,

t e h á t i t t e g y e l ő r e m é g n a g y o n m e s s z e á l l u n k a t t ó l , h o g y a z

H E T I L A P 461

o k i b e f o l y á s o k , ú g y m i n t a f e r t ő z ő b e t e g s é g e k b e n , az ő t ú l ­

n y o m ó e r e j ü k k e l a m o r p h o l o g i a i é r t é k e k e t v i t á s s á t eg y é k .

M i n é l i n k á b b s e j t p r o b l e m a a d a g a n a t k e l e t k e z é s e , m in é l

i n k á b b v a l ó s z í n ű , h o g y a l é n y e g n e m k í v ü l r ő l b e t o l ak o d o t t

p a r a s i t á k e l l e n i v i s s z a h a t á s b a n , h a n e m a z e m b e r i s ej t b i o ­

l ó g i a i t u l a j d o n s á g a i n a k g y ö k e r e s m e g v á l t o z á s á b a n á ll , a n n á l

i n k á b b e l k é p z e l h e t ő a z i s , h o g y a s e j t b i o l ó g i a i t ul a j d o n ­

s á g a i n a k e m é l y r e h a t ó t a r t ó s á t a l a k u l á s a a s e j t m o rp h o l o g i a i

s a j á t s á g a i b a n i s k i f e j e z é s r e j u t . I g a z , h o g y a t u m or s e j t é s

n e m - t u m o r s e j t , t o v á b b á a k l i n i k a i l a g j ó - é s r o s s z t er m é s z e t ü

d a g a n a t s e j t j e i k ö z ö t t n e m t u d u n k m i n d e n e s e t b e n a s z e r ­

k e z e t i t u l a j d o n s á g o k a l a p j á n é l e s k ü l ö n b s é g e t v o n n i, m é g i s

ö s s z e v e t v e a s z a b a d s z e m m e l é s m i k r o s k o p p a l l á t h a t ó e l ­

v á l t o z á s o k a t , a l e g t ö b b s z ö r m e g t u d j u k á l l a p í t a n i a d a g a n a t

f e n n f o r g á s á t , a n n a k m i n ő s é g é t , s ő t b i z o n y o s h a t á r i g a n n a k

a v á r h a t ó k l i n i k a i l e f o l y á s á t ; k ü l ö n ö s e n a k l i n i k a i r o s s z t e r m é -

s z e t ü s é g f e l i s m e r é s é r e a n y u g t a l a n é s r o h a m o s s e j t sz a p o r o d á s

s z ö v e t i j e l e i n e k e g é s z s o r a á l l r e n d e l k e z é s ü n k r e . Ha p é l d á u l

e g y k i s h a s h á r t y a g ö b r ő l k e l l m e g m o n d a n u n k , h o g y a z g y u l a -

d á s o s t e r m é s z e t ű - e v a g y r á k o s d a g a n a t , e n n e k a z e l dö n t é s é ­

b e n a s z ö v e t i v i z s g á l a t m a i s m i n d e n m á s m ó d s z e r f el e t t á l l .

A p r ó b a k i m e t s z é s , a z a p r ó s z ö v e t d a r a b k á k , k a p a r é k o k d i a g n o -

s i s a n e m c s a k a n ő g y ó g y á s z a t b a n , h a n e m e g y e b ü t t i s , í g y a

l é g z ő - , h ú g y s z e r v i é s t á p c s a t o r n a - b á n t a l m a k t e r é n , s ő t l e h e t

m o n d a n i m i n d e n t é r e n b e v á l t , s e n n y i b ő l a k ó r s z ö v e tt a n m o s t

i s l é n y e g e s s z o l g á l a t o k a t t e s z a d a g a n a t o k k o r a i d ia g n o s i s á -

b a n é s í g y l s ö z v e t v e a z o k g y ó g y í t á s á b a n .

H a e z z e l ö s s z e h a s o n l í t u n k m á s v i z s g á l a t i m ó d s z e r e k et ,

a m e l y e k a k e z d ő d ő d a g a n a t f e l i s m e r é s é r e n é z v e s z ó ba j ö h e t -

n é n e k , ú g y a z o k n a g y r é s z é n e k a h i s t o l o g i a i v i z s g á la t o k h o z

k é p e s t c s a k k o r l á t o l t a b b é r t é k e t t u l a j d o n í t h a t u n k . A R ö n t g e n -

v i z s g á l a t a z ő á r n y é k k é p e i á l t a l , h o z z á v e t v e a m ű k öd é s b e n

i s k i m u t a t h a t ó v á l t o z á s o k a t , n a g y o n b e c s e s ú t m u t a t ás o k a t

a d h a t u g y a n , d e e z e k , é p p e n m e r t a s z ö v e t i s z e r k e z et r ő l n e m

n y ú j t h a t n a k f e l v i l á g o s í t á s t , c s a k k ö z v e t v e b i z o n y í tj á k a t u m o r

f e n n f o r g á s á t s n e m d e r í t i k k i a n n a k k ö z e l e b b i t e r m és z e t é t .

O l v a s t a m u g y a n e g y a m e r i k a i s e b é s z n e k o l y a n n y i l a t ko z a t á t ,

h o g y ő , h a c s o n t g y u l a d á s v a g y c s o n t d a g a n a t k ö z t k e ll d ö n ­

t e n i e , s o k k a l s z í v e s e b b e n h a l l g a t a r ö n t g e n o l o g u s r a, m i n t a

p a t h o h i s t o l o g u s r a , d e n e m g o n d o l o m , h o g y a s e b é s z e k n a g y

r é s z e e b b e n a z á l l á s p o n t b a n o s z t o z n é k . E g y e n g e m n ag y o n

k ö z e l r ő l é r d e k l ő e s e t b e n , a m i k o r á l l k a p o c s e l h a l á s é s á l l ­

k a p o c s d a g a n a t k ö z ö t t k e l l e t t k ü l ö n b s é g e t t e n n i , a Rö n t g e n -

l e l e t a l a p j á n n e m l e h e t e t t b i z t o s v é l e m é n y t n y i l v á ní t a n i , m í g

p á r n a p r a r á e g y f e l p u h u l t r é s z k i m e t s z é s e u t á n a sz ö v e t i m e t ­

s z e t b e n a l a p h á m r á k o t k é t s é g t e l e n ü l k i l e h e t e t t m u ta t n i .

E g y e l ő r e n e m h o z t a k k i e l é g í t ő e r e d m é n y t a d a g a n a t o kr a

v o n a t k o z ó v e g y i v i z s g á l a t o k s e m . V a n n a k u g y a n j e l e k a r r a

n é z v e , h o g y a d a g a n a t s e j t e k b i o c h e m i a i v i s e l k e d é s e m á s , m i n t

a k ö z ö n s é g e s n o r m a l i s s e j t e k é , d e e z e k a k ü l ö n b s é g ek n e m

o l y a n m é l y r e h a t ó k é s n e m o l y a n k i f e j e z e t t e k , h o g y az o k b ó l

a d a g a n a t s e j t e k e l t é r ő v i s e l k e d é s é t m e g l e h e t n e é r te n i , s e m

n e m e l é g g é h a t á r o z o t t a k a r r a , h o g y a z o k b ó l k é t e s e se t e k b e n

a d a g a n a t d i a g n o s i s a b i z t o s s á g g a l f e l á l l í t h a t ó v o l na .

V a n n a k a z o n b a n a d a g a n a t o k r a n é z v e i s o l y a n ú j a b b

b u v á r l a t i e r e d m é n y e k , a m e l y e k a h u m o r a l i s p a t h o l o gi a h í v e i ­

b e n b i z a l m a t k e l t h e t n e k . N é m e l y t y ú k s a r k o m a t o v á b b ol t á s a

a d a g a n a t f i l t r á l t n e d v é v e l , s ő t e z á l l a t o k v é r é v e l i s s i k e r ü l t

á l l í t ó l a g . E v i z s g á l a t o k m é g ú j a b b k e l e t ű e k é s í g y k é r d é s e s ,

h o g y s z a b a d - e b e l ő l ü k n a g y o n m e s s z e m e n ő k ö v e t k e z t e té s t

l e v o n n i , s z a b a d - e a z t f e l v e n n i , h o g y a d a g a n a t o k t ov á b b -

o l t á s á h o z n e m s z ü k é g e s a d a g a n a t s e j t e k e t a z ú j i n d iv i d u u m b a

b e j u t t a t n i . H a s o n l ó k é t s é g e k k ü l ö n b e n n e m c s a k a d a ga n a t o k

t e r é n m e r ü l t e k f e l . E l ő á l l t a k o l y v i z s g á l a t o k k a l , a m e l y e k

s z e r i n t é l ő s e j t e k f i l t r á l t n e d v é b e n i s l e h e t n e e x ob i o s i s t , t e h á t

m e s t e r s é g e s t e n y é s z t é s ú t j á n ú j s e j t e k e t l é t r e h o z n i. N e m l e h e ­

t e t l e n , h o g y a f i l t r á l ó k é s z ü l é k e n n a g y o n e l v é k o n y od o t t á l l a ­

p o t b a n s e j t e k m é g i s c s a k á t j u t h a t n a k , t e h á t m é g k é rd é s e s ,

h o g y a g e n e r a t i o e q u i v o c a ú j a l a k b a n m é l t á n k i s é r t -e b e n ­

n ü n k e t .

N e m h a g y h a t o m e l a d a g a n a t o k f e j e z e t é t a n é l k ü l , h og y

r e á n e m u t a s s a k a r r a , h o g y a d a g a n a t o k s z ö v e t t a n a te r é n a z

4 6 2 ORVOS I H E T I L A P 1 9 2 2 . 4 8 . s z .

u t o l s ó é v t i z e d e k i s s z á m o s b e c s e s f e l f e d e z é s t h o z t a k . Ál t a l á ­

b a n j o b b b e t e k i n t é s t k a p t u n k a z o k h i s t o g e n e s i s é b e ; m e g ­

i s m e r t ü n k ú i t y p u s o k a t , í g y Grawi/z-nak k ö s z ö n h e t j ü k a h y p e r -

n e p h r o m á t m i n t ú j d a g a n a t f a j t á t , Marchand- n a k a c h o r i o n -

e p i t h e l i o m á t , Oberndorfer- n e k a c a r c i n o i d o t , Krompedier k u t a ­

t á s a i r é v é n g a z d a g o d t u n k a b a s a l s e j t ű r á k i s m e r e t é ve l . A

d a g a n a t o k m o r p h o l o g i á j a t e h á t n e m t e k i n t h e t ő m a s e m l e ­

z á r t n a k , a n n á l k e v é s b b é , m e r t a d a g a n a t o k s z ö v e t i me g j e l e ­

n é s e a l e g n e h e z e b b e n s z o r í t h a t ó s z i g o r ú r e n d s z e r e k b é k ó i b a ;

a d a g a n a t o k s z i n t e t e t s z e l e g n e k a b b a n , h o g y a l e g c so d á l a t o ­

s a b b , l e g s z e s z é l y e s e b b v a r i a t i ó j u k k a l m e g l e p j é k a z ok a t i s , a

k i k a v e l ü k v a l ó á l l a n d ó f o g l a l k o z á s m i a t t i l y e n m eg l e p e t é s e k

e l l e n e l é g g é m e g l e h e t n é n e k e d z ő d v e .

(Vége következik.)

B udapesti Kir. O rvosegyesü le t.(I. rendes tudományos ülés^l922 október 31.-én.)

E lnök: Hutyra Ferencz. Jegyző: F ekete Sándor.

A kereszttá ji teratom ákról.

V erebély T ib o r : A n é h á n y é v e l ő t t b e m u t a t o t t i n t r a -

v e r t e b r a l i s d e r m o i d é s p r a e s a c r a l i s t e r a t o m a k i e g é sz í t é s e k é p ­

p e n e g y 1 7 é v e s a s s z o n y t m u t a t b e , k i n e k f a r k c s í k c so n t j a

a l ó l e m b e r f e j n y i , l i p o m á s s z ö v e t b e á g y a z o t t t ö m l ő s d a g a n a t o t

t á v o l í t o t t e l , m e l y b e n b o r d á h o z , l a p o c z k á h o z h a s o n ló c s o n ­

t o k o n é s p o r c z o s r é s z l e t e k e n k í v ü l k a r v a s t a g s á g ú , ki f e j e z e t t

b é l s á r t t a r t a l m a z ó v a k v a s t a g b é l t ö m l ő v o l t . A d a g a na t s z ö v e t ­

t a n i k é p e b é l h á m o t , c s i l l ó s z ő r ö s h á m m a l b o r i t o t t p or c z o s

s z i g e t e k e t , d ú s é r - é s i d e g h á l ó z a t o t m u t a t o t t . A d ag a n a t o t a z

o n k o l ó g i a i r e n d s z e r b e n a z i k r e k é s a v e g y e s d a g a n a to k k ö ­

z ö t t i á t m e n e t i s o r o z a t b a h e l y e z i , ú g y g o n d o l v a e r en d e l l e n e s ­

s é g e k f e j l ő d é s é t , h o g y a z e m b r y o n a l i s f e j l ő d é s b e n me n n é l

k o r á b b i á l l a p o t b a n t ö r t é n i k a h e l y e z é k l e f ű z ő d é s e , a n n á l

k ö z e l e b b á l l a f e j l ő d ö t t k é p l e t a z i k e r h e z . E z e n f el f o g á s s a l

f ö l ö s l e g e s n e k l á t j a a m o n o - é s b i g e r m i n a l i s e r e d e t f ö l ö t t i v i t á t .

Bókay J á n o s : Egy gipszlenyomatot mutat be, a mely óriási sacratumot érzékit, typusos elhelyező déssel, egy éves gyermeken.

1000 h a sm etszés eredm ényei.

T óth István : E r e d e t i k ö z l é s e i n k s o r á n e g é s z t e r j e d e l m é ­

b e n h o z z u k .

Frigyesi J ó z se f : Szükségesnek tartja, hogy a Bakáts-téri kórházi osztályán 9 év alatt végzett közel 2200 laparotomiáról hasonlóképpen beszámoljon, nemcsak azért, hogy T ó th adatait kiegészítse, hanem hogy szerzett tapasztalatait közölhesse. Azt tartja, hogy jó vezetés mellett, jó apparátussal és kitű nő technikával dolgozva lehet 0'8% mortalitást elérni, melyhez hasonló a külföldi irodalomban is csak a legkiválóbbak­nál található (Z w e i fe l, J a s c h k e stb.). Kisebb beavatkozásoknál, például sérvmű téteknél egyes külföldi sebészek 0'5% mortalitást is elértek, ső t nálunk W in te r n i tz 0-2°/0-kal dolgozik. A hozzászóló 324 myomás betege közül csak egyet veszített el. Az elő adó azt hiszi, hogy anyaga nincs megválogatva, pedig T ó th jól tudja, milyen nagy különbség van a köz­kórházi és a klinikai anyag között. Az élet a közkórházi anyagon látszik meg. T ó th is közkórházban még 4% mortalitással dolgozott. Az említett számból 1730-at a hozzászóló végzett, a többit munkatársai (magánmű tétjeit a sanatoriumokban nem számítja). Ezek között szerepel 10 genyes peritonitissel beszállított eset, 8 inoperabilis carcinoma 5 mortalitással (2 a mű tő asztalon halt meg)-. Ezeket is számítva, a mortalitás 5%, de ha ezeket levonja, akkor a mortalitás 1’4% -ot tesz ki. Ha az egyes rovatokat tekinti, azt találja, hogy az elő adó 7 carcinoma- esetével szemben a hozzászóló statisztikájában 162 eset szerepel. Nem osztja azt a véleményt, hogy a carcinoma ne operáltassék laparotomia útján, mert a sugaras therapia csaknem teljesen csődöt mondott. Tanú­ság erre a legutóbbi innsbrucki gynaekologus-congressus. Véleménye szerint 100 carcinoma közül 15—20-at lehet vaginalisan, 20—25-öt pedig abdominalisan operálni. A carcinoma-mű tétek mortalitása 10—15°/o. A hozzászóló statisztikájában szerepel azonkívül 90 genyes adnextumor is. Szerinte az egyik rovatban az egyik, a másikban a másik statisztika a jo b b ; például a sectio caesareánál az elő adó statisztikájában 3 halál­eset szerepel, a hozzászólóéban csak egy. A budapesti klinikák és kór­házak az átélt sok nyomorúság után meg lehetnek elégedve az ered­ménynyel, mert a világirodalomban is legelső helyen állanak. De ez még nem jogosít fel arra, hogy megálljunk. Azt hiszi, hogy az aseptikus mű tétek terén nem fogunk sokat javítani, mert csak a véletlen dolga, mikor rontja meg a statisztikát egy súlyos eset. Ellenben nehéz fela­datok várnak még megoldásra más téren, így például a genyes adnex­tumorok gyógyítása terén, a mikor a fertő ző csíra benne van a szer­vezetben. A hozzászóló foglalkozott a súlyosan elvérzettek vérének reinfusiójával s nagy küzdelmet vár a carcinoma-gyógyítás terén is.

Szerinte sehol sem olyan fontos a localis anaesthesia, mint éppen a gynaekologiában. Hivatkozik egy betegére, a ki 16 hónapig feküdt lázasan osztályán s a kin a mű tétet a parenchymás szervek degeneratiójára való tekintettel localis anaesthesisben végezte. Az anaesisthesist aethylchlorid- bódulattal szokta teljessé tenni, a mivel ki van küszöbölve a narkosis káros hatása. Azon reményének ad kifejezést, hogy ha a jövő ben újabb ezer esetben talán javulást fogunk elérni, akkor is T ó th tanár fog vezetni.

Lovrich J ó z se f : Anyaga kissé eltér az elő adóétól. Míg például az elő adó statisztikájában 77 extrauterin terhesség szerepel, addig a hozzá­szólónak 8 év alatt 112 esetet volt alkalma operálni. Annál is inkább jutnak eléje ilyen esetek, mert éppen azok közül lesznek kiválogatva, melyeket máshonnan elküldenek. A hozzászóló a diagnosisban látja az okot, hogy nála a méhenkívüli terhességek nagyobb számmal szerepel­nek, mint másoknál. A diagnosist ugyanis próbapunctio segélyével dönti el. Princípiuma az, hogyha vért kap, operál. 112 betege közül meghalt 7, és pedig 5 sepsisben, 2 elvérzésben. Tekintetbe véve a beszállítás körül sokszor felmerült nehéz viszonyokat és hogy gyakran csaknem teljesen kivérezve kerültek a betegek, a-mű tétre, bátran állíthatja, hogy ez a mortalitás nem nagy. 117 lobos daganat közül 80-ról már beszámolt 2% mortalitással. A jó eredményt a drainagenek tulajdonítja, melyet úgy végez, hogy felülrő l drainezve, a mű téti területet bevarrja és alulról hüvelymetszéssel keresi meg a draint. Parenchymás vérzéseket, esetleg visszamaradó necrotizáló területeket egyszerű en tamponál. Míg F r ig y e s i azt mondotta, hogy a sugaras therapia cső döt mondott, addig a hozzá­szóló szerint a myomák kezelésében legfeljebb arról lehet ma vitat­kozni, hogy egyszeri vagy többszörös besugárzást alkalmazzunk-e. Nagy örömmel konstatálja, hogy az elő adó statisztikájában nem szere­pelnek túlzott számmal a ventrofixatiók. Tudomása van olyan osztály­ról, a hol naponta végzik e mű tétet. Azt tartja, hogy ezen a téren túl­zások történnek. Carcinoma miatt 19 esetben végzett Wertheim-mű tétet, azonban, mivel 5 halálesetet kapott, mű tétjei sorából törölte. A carcinoma sugaras kezelésére vonatkozólag a lipcsei congressuson az a vélemény jegeczesedett ki, hogy a könnyen operálható eseteket hüvelyi úton kell eltávolítani, a kétes esetek pedig palliativ módon kezelendő k Röntgen- és radiumsugarakkal kombinálva. Ma már nincs klinika, a hol ne fog­lalkoznának a sugaras kezeléssel, a melynek fő terrénuma a myoma, az osteomalacia és a malignus daganatok. 42 sectio caesarea esete közül 4 halt meg, melyek már fertő zve kerültek mű tétre. Összesen 675 laparotomia közül a mortalitás 50, azaz 7-4°/0, a mi jórészben a Wert- heim-mű tét és a rúpturált adnextumorok rovására írandó. Hogy ez utóbbiaknál milyen nagy eltérések lehetnek, kitű nik abból, hogy egy nap hármat operálva, 2 megmaradt és 1 meghalt. Míg az elő adó statisz­tikájában a myomák és ventrofixatiók jutnak nagy szerephez, addig a hozzászólóéban az adnextumorok és a méhenkívüli terhességek.

T auffer V ilmos : Abban a ritka szerencsés helyzetben van, a mely öreg professoroknak is ritkán jut osztályrészül, hogy több mint 4 év­tized fejlő dését tekintheti át. Abban a korban kezdte mű ködését, a mikor még nem állott rendelkezésünkre a tudománynak az a nagy vív­mánya, a melyet ma asepsis néven foglalunk össze. Akkor 1000 laparo- íomián, 20 évi anyagán végigtekintve, 15 mortalitást mutatott ki. Azóta a tudomány keresztülment azokon a phasisokon, melyek kellettek ahhoz, Jiogy a mai eredményekhez juthattunk. Dicsekedhetik azzal, hogy a II. sz. nő i klinika szellemkörében élhet és nincs elszákítva attól a fejlő ­déstő l, mely gyönyörködtet. E rövid hozzászólásban nem tudja össze­foglalni sok megjegyezni valóját. Az elő ttünk fekvő beosztás nem tesz különbséget aseptikus és septikus esetek között és ennélfogva az össze­hasonlítás minden alapja hiányzik. Mert ha az egyik eredményeit szeny- nyezett anyagból kénytelen venni, addig a másik, ha egy bizonyos elvet követ a kiválogatásban, anyagát megtisztíthatja. Az összehasonlítás tehát ezen egyszerű számokból nem ítélhető meg. Nagyon helyesen mondja T ó th tanár, hogy az eljárás tökélyét a morbiditási táblázat mutatja meg, mert hogy hány hal meg, azt, mint L o v r ic h és F r ig y e s i is mondta, a véletlen határozza meg, azonban az, hogy a betegek közül hány lesz lázas, az jórészben az asepsis lelkiismeretes betartásától függ. Ehhez fű zi megjegyzéseit. Szakkollegák egyet fognak érteni vele abban, hogy ha ő szintén vallják meg a dolgot, mint ez a táblázat, akkor eljutottunk a mai emberi lehető ség maximumához. Ő nem mer már nagy javulást remélni, mert például a szúrcsatorna-genyedés, a hasfali abscessus a kezünkön kívül áll. Ha streptococcusokkal telt yáladék jut a hasüregbe, az ő aseptikus apparátusa felmondja a szolgálatot. Ezért nem hiszi, hogy lényegesen lehessen javítani a morbiditáson. Ha végigcsináljuk a hassebészet fejlő dését és látjuk, mire vagyunk képesek, akkor ez min­denkiben megelégedést vált ki. A technikában is óriási fejlő dést lát. A régebbi statisztikákban oly gyakran szereplő ileusok, melyeket elő sze­retettel írtak mechanikai körülmények rovására, eltű ntek. Ezres csoport­ban ez tisztán az asepsis igazolása, mert ezek az ileusok septikus ileusok voltak. A másik haladás az, hogy eltű ntek a thrombosisok. Hogyan keresték a pathologiában annak az igazolását, hogy thrombo- sisban haltak el betegeink. Ezek sepsisek voltak. Ma nincsenek. A drainezés kérdésében ellentétbe jut L o v r ic h -csal. Nincs drain a has­sebészetben. A medenczetályog provokálja a draint. A legkomplikáltabb daganattal is elkészül a technika. 999 mű tét hasfali drain nélkül ment végbe. A mi a méhenkívüli terhességet illeti, ebben az egyesületben hangzott el egyszer a kijelentés, hogy az extrauterin gyógyítása a szakácsnék gyógyítása. Ma W e r th szerint úgy tekintjük az extrauterin terhességet, mint malignus tumort. 77 esetbő l csak egy halt meg, tehát az extrauterin terhesség gyógyítása óriásit haladt elő re. A sectio caesarea mortalitása a legnagyobb, ez rontja a statisztikát, a mi nem az asepsis, hanem a már jelenlevő fertő zés rovására Írandó. Azonban a mai ered­

1 9 2 2 . 4 8 . s z . ORVOS I H E T I L A P 4 6 3

ményt összehasonlítva a múlttal, ez ismét a technika fejlő dését tünteti fel. A placenta praevia kezelése a szülészetnek miritíig Superlativ fel­adata volt. Ma úgy tudunk operálni, hogy még egy evő kanálnyi vért sem veszít el a beteg, kivéve azt, a mi "a méh falában van, ugyanis praeventiv érlefogásokkal vesszük ki a méhet, a mikor is a magzat apnoeban születik, de hamar magához tér. Hozzászóló a következő szavakkal fejezi be kritikáját: „A velünk ellenséges világ, mely minket körülvesz, ostromolja a mi kulturális fölényünket. Hihetetlen energiával dolgozik azon, hogy a világnak demonstrálja, hogy felettünk áll kultú­rában. Ezért kötelességnek tartom, hogy a mi közöttünk elismerésre méltó, demonstráljuk. Ezért egyike volt azoknak, a kik biztatták T ó th tanárt, hogy mutassa ineg a világnak, hogy a tudomány nálunk olyan fokon áll, a melylyel az utódállamok nem mérkő zhetnek.“

Tóth István : Figyelmezteti F r ig y e s i -1, hogy ha részletesen meg­nézi táblázatait, látni fogja, hogy ott igenis elég sok nem tiszta mű tét van, másrészt megemlíti azt is, hogy az eléje került genyes adnexum- daganatok jórészét per vaginam operálja, a mely úton ki tud venni olyan genyes daganatokat is, a melyek hasmetszés útján megközelithe- tetlenek; ezek teszik a gynaekologus operativ mű ködésének csúcs­pontját. Elismeri, hiszen maga is közkórházi fő orvos volt közel 7 éven át, hogy a közkórházi anyag rosszabb a klinikainál, de nyilvánvaló az is, hogy begyakorlottabb és nagyobb személyzet és más melléktényező k is közrejátszanak abban, hogy klinikán jobb eredményeket tudnak el­érni. A méhrák operálását W e r th e im módja szerint csak kivételesen végzi, éppen azért, mert nagy a primaer halálozása; megtanulta, be­gyakorolta a rákos méhnek kivételét nagy terjedelemben hüvelyi ú ton ; a hol ennek kivitele lehetetlen, rendelkezésére áll a sugaras gyógyítás. Eseteit nem válogatta meg, a mi eléje került s a kin operatióval segí­teni lehetett, azt meg is operálta; sem klinikai, sem magánbetegeit nem küldte máshoz operáltatni azért, mert tatán veszedelmesnek tartotta. A ki az ő operativ mű ködésébe betekintett, láthatta, hogy vállalkozott mindarra, a mire lelkiismeretes mű tő ma vállalkozhatik. L o v r ic h -csal szemben megjegyzi, hogy az ő sorozatában lévő 77 méhenkívüli ter­hesség, a mely közül csak egyetlen esetet veszített el acut anaemia folytán, 4 és félév alatt fordult elő , míg a L o v r ic h 102 esete 8 évi anyag, tehát itt is nem kisebb, hanem nagyobb a klinikájának az anyaga. Feltű nő en kedvező eredményeit az utóbbi 3 év alatt gyakorolt vérát­ömlesztés igen jó hatásának tulajdonítja; nem egy esetben 500—900, ső t két esetben 1200 gr., a hasürbő l kimert vért öntöttek vissza a ki­vérzett asszony vénájába. A hozzászólók nagy anyagának eredményei még csak inkább fogják demonstrálni a mű velt külföld elő tt, hogy mily magas fokon áll Magyarországon a gynaekologia, a mi legfő bb czélja volt anyaga összeállításának és úgy itthon, mint külföldön való demon­strálásának. ' ..

(Vege következik.)

R O D A L O M - S Z E M L E ,

K önyv ism ertetés.Férd. Z insser : Syph ilis und syph ilisähn liche Erkran­kungen d es M undes. F ü r Ä r z t e , Z a h n ä r z t e u n d S t u d i e r e n d e .

D r i t t e e r w e i t e r t e A u f l a g e m i t 5 4 m e h r f a r b i g e n u n d 17 s c h w a r z e n

A b b i l d u n g e n . U r b a n u n d S c h w a r z e n b e r g . B e r l i n - W i e n , 1 9 2 2 .

A s z e r z ő é r t é k e s m u n k á j á t e l s ő m e g j e l e n é s e a l k a l m á va l

— 1 0 é v e l ő t t — m á r v o l t a l k a l m a m i s m e r t e t n i . A m o st m e g ­

j e l e n t 3 . k i a d á s á t i s c s a k a l e g n a g y o b b d i c s é r e t t e l m é l t a t h a ­

t o m , e l s ő s o r b a n a z é r t , m e r t v a l ó b a n h é z a g p ó t l ó . A sz á j

k ü l ö n b ö z ő s y p h i l i s e s é s a s y p h i l i s h e z h a s o n l ó b á n t al m a i a

g y a k o r l a t b a n u g y a n i s a n n y i r a s z é t o s z l a n a k a k ü l ö n b öz ő o r v o s i

s z a k m á k ( d e r m a t o l o g i a , s t o m a t o l o g i a , l a r y n g o l o g i a st b . ) k ö z ö t t ,

h o g y a z e g é s z a n y a g f ö l ö t t v a l ó t e l j e s é s e g y s é g e s á t t e k i n ­

t é s r e v a l ó b a n m é g n a g y t a p a s z t a l á s ú o r v o s i s b a j o s an t e h e t

s z e r t . S é p p e n e z t t a l á l j u k m e g Zinsser e z e n a t l a s s z e r ü m ü ­

v é b e n , m e l y b e n a s z e r z ő a z e g é s z a n y a g o t n a g y d i d a kt i k a i

é r z é k k e l , n a g y r é s z t k i t ű n ő m o u l a g e - o k n y o m á n k é s z ü lt s z í n e s

á b r á k o n t á r j a s z e m ü n k e l é . A z a t l a s t m i n t e g y 4 í v r e t e r j e d ő

s z ö v e g e l ő z i m e g , m e l y a s y p h i l i s n e k i d e v á g ó k l i n i ka i f e j e ­

z e t e i t t á r g y a l j a m a g a s s z í n v o n a l o n , k i e m e l v e e g y b e n a s y p h i ­

l i s h e z h a s o n l ó k ü l ö n b ö z ő s z á j b e t e g s é g e k e t . A z ú j k ia d á s

e g y é b k é n t 3 ú j s z í n e s t á b l á v a l i s b ő v ü l t ( l u p u s e r yt h e m . ,

H u n t e r - f é l e g l o s s i t i s , s z á j - é s k ö r ö m f á j á s e g y - e g y e s e t e ) . A

k ö n y v k i v á l ó k i á l l í t á s a a r é g i m a r a d t . Guszman.

Lapszem le.Belorvostan.

Az inulin használatára d iabetesben h í v j a f e l a

f i g y e l m e t Offenbacher é s Eliassohn. K í s é r l e t e i k s z e r i n t u g y a n i s

a z i n u l i n s o k k a l j o b b a n h a s z n á l ó d i k k i a d i a b e t e s e s a n y a g ­

c s e r é j é b e n , m é g a l a e v u l o s é n é l i s j o b b a n , a m e l y r ő l p e d i g

i s m e r e t e s , h o g y s o k d i a b e t e s e s m á j á b a n g l y k o g e n n é al a k í t t a -

t i k á t a k k o r i s , a m i k o r a g l y k o g e n k é p z ő d é s d e x t r o sé b ó l m á r

n e m l e h e t s é g e s ; i s m e r e t e s a z i s , h o g y a s z e r v e z e t to l e r a n t i á j a

l e g k i s e b b a g a l a k t o s é v e l s z e m b e n , u t á n a k ö v e t k e z i k a g l y k o s e ,

a s a c c h a r o s e , a l a c t o s e é s a l a e v u l o s e . M a n a p s á g a z i n u l i n

t ű r h e t ő á r o n n a g y o b b m e n n y i s é g b e n a l i g s z e r e z h e t ő be ;

h e l y e t t e k i t e r j e d t e b b e n k e l l e n e h a s z n á l n i a z i n u l i nt n a g y o b b

m e n n y i s é g b e n t a r t a l m a z ó f ő z e l é k e k e t ( t o p i n a m b u r , h el i a n t h i ,

s t a c h y s ) , a m e l y e k e t n e m r é g i b e n Strauss a j á n l o t t . ( M ü n c h e n e r

m e d i z . W o c h e n s c h r . , 1 9 2 2 , 4 3 . s z . )

A d iphtheria serum therap iá jára v o n a t k o z ó k í s é r l e t e ­

k e t v é g z e t t Sato. H á z i n y u l a k l é g c s ő n y á l k a h á r t y á j á n m e s t e r s é ­

g e s e n l é t e s í t e t t d i p h t h e r i a a k í s é r l e t e k e r e d m é n y e i s z e r i n t m e g ­

g y ó g y í t h a t ó s e r u m m a l , d e c s a k a z e s e t b e n , h a l e g k é ső b b e n

8 — 1 0 ó r á v a l a f e r t ő z é s u t á n a d j u k a s e r u m o t i n t r a v én á s á n

v a g y i n t r a m u s c u l a r i s a n , m é g p e d i g 1 2 0 0 — 3 0 0 0 i m m u n i tá s -

e g y s é g n y i m e n n y i s é g b e n . ( Z e i t s c h r . f . I m m u n i t ä t s f o rs c h , u .

e x p e r . T h e r a p . , O r i g i n a l e , 3 4 . k ö t . , 4 . é s 5 . f ű z . )

T üdő gangraena e s e t e i b e n Curschmann s z e r i n t l e h e t ő ­

l e g k o r á n k e l l m e g k e z d e n i a s a l v a r s a n - k e z e l é s t . A se b é s z e t i

b e a v a t k o z á s c s a k a k k o r j ö n s z ó b a , h a a t ö b b h é t i g fo l y t a t o t t

s a l v a r s a n - k e z e l é s e r e d m é n y t e l e n m a r a d t . ( M e d i z . K l in i k , 1 9 2 2 ,

3 8 . s z . )

Sebészet.

Angina Ludovici ( s u b m a x i l l a r i s p h l e g m o n e ) e s e t e i b e n

a z á l t a l á b a n h a s z n á l a t o s s z é l e s b e m e t s z é s Rehn t a n á r s z e r i n t

n e m e l e g e n d ő , a m i n t a z t h á r o m e g y m á s u t á n é s z l e l t , h a l á l o s

l e f o l y á s ú e s e t é n e k i s m e r t e t é s é v e l b i z o n y í t j a . A z t aj á n l j a t e h á t ,

h o g y n e e l é g e d j ü n k m e g a s z é l e s b e m e t s z é s s e l , h a n e m i r t s u k

k i a g l a n d u l a s u b m a x i l l a r i s t t e l j e s e n a z o t t a n i n y ir o k m i r i g y e k ­

k e l e g y ü t t . ( K l i n i s c h e W o c h e n s c h r i f t , 1 9 2 2 , 4 3 . s z ám . )

Idült haem orrhagiás d ia th esis e s e t é t i s m e r t e t t e Naegeli a z ü r i c h i o r v o s e g y e s ü l e t j ú n i u s 1 5 . - é n t a r t o t t ü l é sé n . F ő l e g

n y á l k a h á r t y a - é s b ő r v é r z é s e k v o l t a k j e l e n , e g y a l k al o m m a l a z

e g y i k c z o m b a r t e r i a i s s p o n t a n m e g r e p e d t é s a n e u r y s ma s p u ­

r i u m k é p z ő d ö t t ; n a g y f o k ú m á s o d l a g o s a n a e m i a f e j l ő d öt t , a

v é r l e m e z k é k s z á m a r e n d k í v ü l m e g k e v e s b b e d e t t ( 5 — 1 00 0 0 ) ;

a h ő m é r s é k r e n d e s v o l t . M i n t h o g y m i n d e n g y ó g y í t ó k ís é r l e t

e r e d m é n y t e l e n m a r a d t , a l é p k i i r t á s t v é g e z t é k , m i r e g y ó g y u l á s

k ö v e t k e z e t t b e . S z ö v e t t a n i l a g a l é p n o r m á l i s n a k b i zo n y u l t ,

t h r o m b o c y t o l y s i s n e m v o l t k i m u t a t h a t ó . A l é p k i i r t á s k e d v e z ő

h a t á s a a r r a v e z e t h e t ő v i s s z a , h o g y a l é p h i á n y a s t im u l á l ó a n

h a t o t t a c s o n t v e l ő r e , a z o n b a n c s a k a t h r o m b o c y t a k é pz ő d é s r e ,

m e r t a l e u k o c y t á k b a n e g y é b k é n t n e m m u t a t k o z o t t v á l to z á s .

Szem észet.

A keratoconus m ű téti k eze léséh ez s z ó l Stoewer. B á r

a k e r a t o c o n u s k e z e l é s é b e n a j ó k o n t a k t - ü v e g a l k a l m az á s a n a g y

h a l a d á s t j e l e n t , m é g i s v a n n a k n e h é z ' e s e t e k , m e l y e kb e n c s a k

a z o p e r a t i v k e z e l é s h a s z n á l . L e g s z í v e s e b b e n a t h e r mo c a u t e r t

a l k a l m a z z á k , d e e z a z e l j á r á s n e m i d e á l i s , m e r t u t án a a h o m á l y

m e g f e s t é s e é s o p t i k a i i r i d e k t o m i a s z ü k s é g e s . A s z e rz ő e l j á r á ­

s á v a l , m e l y e t n é g y e s e t b e n h a s z n á l t ( e l ő s z ö r 1 9 0 4 - be n ) , t i n c t i o

é s i r i d e k t o m i a n é l k ü l l é n y e g e s l á t á s - j a v u l á s t é r t el . L e g u t ó b b i

e s e t é r ő l r é s z l e t e s l e í r á s t k ö z ö l . A c o n u s t G r a e f e ké s s e l

l e p r a e p a r á l j a , ú g y , h o g y a c o r n e á t e g é s z v a s t a g s á g áb a n c s a k

k i s t e r ü l e t e n , a c o n u s c s ú c s á n m e t s z i á t , a z u t á n a h i á n y t

k é t n y e l ü k ö t ő h á r t y a - l e b e n y n y e l f e d i . A l e b e n y e g y i k n y e l é t 3 ,

a m á s i k a t 4 h é t m ú l v a á t m e t s z i . A k ö t ő h á r t y a m e g v é ko n y o d i k

é s k é s ő b b c s a k l a p o s m a c u l a m a r a d a h e l y é n . Grunert é s

Kuhnt i s v é g e z t e a k e r a t o c o n u s n a k c o n j u n c t i v á v a l f e d é s é t, d e

ő k e l ő b b é g e t t é k a c o n u s t . T e l j e s e n h a s o n l ó a n j á r t e l Maddox,

v i s z o n t ő c o r n e a l i s v a r r a t o t a l k a l m a z o t t . E l j á r á s á ná l a f ő d o l o g

a c o n u s o s r é s z n e k f e l ü l e t e s e n l e f e j t é s e , m e l y c s a k a c o n u s

h e g y é n t e r j e d a c o r n e a e g é s z v a s t a g s á g á r a , a z u t á n a j ó f e d é s

e l é g s z é l e s , d e n e m n a g y o n v é k o n y c o n j u n c t i v a - l e b e ny n y e l .

E d d i g i t a p a s z t a l a t a i s z e r i n t i l y m ó d o n a z o p t i k a i ir i d e k t o m i á t

é s a c o r n e a f e s t é s é t m e g t a k a r í t h a t j u k . ( K l i n i s c h e Mo n a t s b l ä t t e r

f . A u g e n h e i l k u n d e , 1 9 2 2 j ú l i u s . ) Pelláthy Béla d r .

O R V OS I H E T I L A P 1 9 2 2 . 4 8 . s z .4 6 4

Szü lészet és nő orvostan,A gyerm ekágy modern kezelésérő l í r Siegel p r o f e s s o r ,

a g i e s s e n i n ő i k l i n i k a f ő o r v o s a . A g y e r m e k á g y m o d e rn k e z e l é s e

n é g y d o l o g b a n t é r e l a z e d d i g s z o k á s o s k e z e l é s t ő l : k o r a i f e l ­

k e l t é s , t o r n á z t a t á s - m a s s a g e , t á p l á l k o z á s , e m l ő á p o l ás . S o k

s z e r z ő t e m l í t , k i k m á r r é g ó t a h í v e i a k o r a i f e l k e l té s n e k é s a

g y a k o r l a t i é l e t b e n l e g m e s s z e b b m e n ő l e g a l k a l m a z z á k (Krönig,

Blum s f b . ) . S z e m b e á l l í t j a a k o r a i f e l k e l t é s e l ő n y e i t a nn a k

h á t r á n y a i v a l . S a j á t t a p a s z t a l a t a i r é v é n s z á m o l b e a k o r a i f e l ­

k e l t é s e l ő n y e i r ő l . A g y e r m e k á g y I ,— II I . n a p j á n e n g ed i f e l k e l n i

a g y e r m e k á g y a s o k a t , a I I . n a p o n 1 5 p e r e z r e , a I I I . n a p o n

3 0 p e r e z r e , a I V . n a p o n 4 5 p e r e z r e s t b . A k o r a i f e lk e l é s

e l ő n y e i t a k ö v e t k e z ő k b e n f o g l a l j a ö s s z e : A z á l t a l á no s k ö z ­

é r z e t h a m a r a b b j a v u l , a v é r k e r i n g é s é l é n k ü l é s e z z el m i n t e g y

e l é b e v á g a t h r o m b o s i s n a k é s e m b ó l i á n a k . 2 5 2 4 g y e r me k á g y a s

k ö z ü l , a k i k e t a z I . — I I I . n a p o n e n g e d t e k f e l k e l n i , t h r o m b o s i s -

b a n é s e m b ó l i á b a n e g y s e m p u s z t u l t e l , e z z e l s z e m b en 2 5 0 0

g y e r m e k á g y a s k ö z ü l , a k i k k i f e k ü d t é k a g y e r m e k á g y a t, 4

t h r o m b o s i s b a n é s 1 e m b ó l i á b a n h a l t m e g . K ü l ö n ö s e n va r i c o s u s

a s s z o n y o k a t e l ő n y ö s k o r á n f e l k e l n i e n g e d n i . A z é t v ág y j a v u l

é s í g y a j o b b t á p l á l k o z á s f o l y t á n a t e j e l v á l a s z t á s f o k o z ó d i k .

A h ó l y a g k i ü r í t é s e i s k ö n n y e b b , s í g y m e g a k a d á l y o z ta t i k a

g y e r m e k á g y b a n g y a k r a n é s z l e l t c y s t i t i s . A m é h v i s s za f e j l ő d é s é t

k e d v e z ő e n b e f o l y á s o l j a . K e v e s e b b r e t r o f l e x i o j ö n l ét r e a k o r a i

f e l k e l é s m e l l e t t . A l o c h i a - p a n g á s r i t k á b b s í g y a z i n f e c t i o

l e h e t ő s é g e c s ö k k e n . H á t r á n y a , h o g y m e g t e r h e l i a m e de n c z e -

f e n é k é s a h a s i z o m z a t á t , s a f e l n e m i s m e r t f e r t ő zé s e m e

k e z e l é s m ó d m e l l e t t f o k o z ó d h a t i k . E l l e n j a v a l t n a k t a rt j a a k o r a i

f e l k e l é s t m i n d a z o k n á l , a k i k l á z a s a k v a g y f e r t ő z é s re g y a n ú s a k ,

a k i k e n g á t v a r r á s t ö r t é n t , a k i k t h r o m b o s i s r a g y a n ús a k , v a g y

a k i k e n k a n k ó s f e r t ő z é s m u t a t h a t ó k i . N e m k e l t i f e l a z o k a t ,

a k i k ö n k é n t f e l k e l n i n e m a k a r n a k . M o z g á s i g y a k o r l at o k a t

v é g e z t e t a g y e r m e k á g y a s s a l , a m e l y e k e t n a p - n a p m e l le t t i s m é

t e l t e t m i n d h o s s z a b b i d e i g . A g y a k o r l a t o k n a k a z a cz é l j a ,

h o g y a c t i v m o z g á s t v é g e z z e n e k a k i t á g u l t h a s i z m o k s í g y

k ö n n y e b b e n n y e r j é k v i s s z a e r e d e t i r u g a l m a s s á g u k a t . F r e i -

b u r g b a n Krönig k l i n i k á j á n v é g e z t e k í s é r l e t e i t a g y e r m e k á g y a ­

s o k t o r n á z t a t á s á v a l é s i g e n j ó e r e d m é n y e k e t l á t o t t t ő l e . A j á n l j a

a h i d e g - m e l e g z u h a n y o k a t a k i t á g u l t r e c t u s o k é s a gá t i z m o k

e r ő s í t é s é r e . A m i a g y e r m e k á g y a s o k t á p l á l k o z á s á t i ll e t i , l e g ­

m e g f e l e l ő b b n e k t a r t j a a v e g y e s t á p l á l é k o t . N é h á n y zö l d s é g f é l e

k i v é t e l é v e l , a m e l y p u f f a d á s t o k o z , m i n d e n t e h e t i k a g y e r m e k ­

á g y a s . A s z e s z e s i t a l o k t ó l l e h e t ő l e g t a r t ó z k o d j é k . M i n d e n

a n y a s z o p t a s s a s a j á t g y e r m e k é t . A z ú j s z ü l ö t t s z á m á ra a l e g ­

j o b b t á p l á l é k a z a n y a t e j . A m é h v i s s z a f e j l ő d é s é r e el s ő r e n d ű

f e l t é t e l a s z o p t a t á s . A z a s s z o n y o k 9 0 % - á n a k l e g a l á bb 2 h ó n a p i g

e l e g e n d ő t e j e v a n a c s e c s e m ő s z á m á r a . A c t i v t u b e r c ul o s i s ,

d e k o m p e n z á l t v i t i u m , s ú l y o s a n a e m i a e l l e n j a v a l j a a s z o p t a t á s t .

A s z ü l é s u t á n a z e l s ő 2 4 ó r á n b e l ü l e m l ő r e k e l l t e nn i a z

ú j s z ü l ö t t e t . A t e r h e s s é g a l a t t k é s z í t s e e l ő m i n d e n a n y a a z

e m l ő j é t a s z o p t a t á s r a . N a p o n t a t ö b b s z ö r m o s o g a s s a ti s z t a

r u h á c s k á v a l s z a p p a n o s v í z z e l a b i m b ó t . H a a b i m b ó n r h a g a s o k

é s r e p e d é s e k j ö n n e k l é t r e , e z n e m e l l e n j a v a l j a a s zo p t a t á s t ,

s z o p t a s s o n t o v á b b a z a s s z o n y é s t e g y e n a b i m b ó r a a lk o h o l o s

b o r o g a t á s t . M é l y e b b b e r e p e d é s r e 1 0 % - o s a r g . n i t r i c um o t

a j á n l . ( K l i n i s c h e W o c h e n s c h r i f t , 1 9 2 2 o k t ó b e r 7 . ) Sztehló d r .

G yerm ekorvostan.Új gyerm ekkori kórképet é s z l e l t Feet t a n á r ( Z ü r i c h )

5 l e á n y o n é s 1 f i u n . A g y e r m e k e k k o r a 2 é v k ö r ü l i vo l t . A

t ü n e t e k a k ö v e t k e z ő k : L a s s ú k e z d e t l á z n é l k ü l é s m ér s é k e l t

n y u g t a l a n s á g g a l ; k e d é l y - d e p r e s s i o , a z á l o m m é l y s é g én e k c s ö k ­

k e n é s e . E r ő s i z z a d á s h ű v ö s i d ő b e n i s , e n n e k k ö v e t k ez t é b e n

m i l i a r i a r u b r a é s a z e p i d e r m i s m a c e r a t i ó j a f ő l e g a k e z e k e n é s

l á b a k o n . N e m r i t k a a z u r t i c a r i a é s d e r m o g r a p h i a . A p e r i p h e r i á s

r é s z e k k i f e j e z e t t e n c y a n o s i s o s a k . A p u l s u s s z a p o r a , a v é r n y o m á s

l é n y e g e s e n f o k o z o t t . K e d v e t l e n s é g i z o m t e v é k e n y s é g r e, h y p o -

t o n i á s i z o m z a t ; a j á r á s s a j á t s z e r ű e n k a c s á z ó ; h ü d é se k , t r o p h i á s

z a v a r o k n i n c s e n e k . A l i q u o r , a v é r , a v i z e l e t n e m mu t a t e l ­

t é r é s t . E r ő s n y á l f o l y á s . A b e t e g s é g 4 — 6 h ó n a p i g t a rt o t t , e g y

g y e r m e k m i l i a r i á b ó l k i i n d u l t s e p s i s b e n p u s z t u l t e l . A b e t e g ­

s é g e t a v e g e t a t i v r e n d s z e r s u b c h r o n i k u s l e f o l y á s ú ne u r o s i s á -

n a k t a r t j a . — A z e l ő a d á s s a l k a p c s o l a t o s e s z m e c s e r e a l k a l ­

m á v a l Thomas a n n a k a v é l e m é n y é n e k a d o t t k i f e j e z é s t , h o g y

t a l á n a B a s e d o w - k ó r „ f o r m e f r u s t e “ - j é r ő l v a n s z ó e ze k b e n

a z e s e t e k b e n , Widmar e l l e n b e n a z e n c e p h a l i t i s l e t h a r g i c a

a b o r t i v a l a k j á r a g o n d o l . ( G e s e l l s c h a f t s c h w e i z e r . Pä d i a t e r ,

1 9 2 2 j ú n i u s 2 5 . - i ü l é s . )

V enereás betegségek .A syph ilisnek in travénás kom binált (salvarsan +

kénesö) keze lését t a n u l m á n y o z t a F. Manelshagen é s R. Strempel ( B o n n ) . A l e g t ö b b s y p h i l i d o l o g u s a k o m b i n á l t s a l v -

a r s a n - k é n e s ő - k e z e l é s n e k h í v e . A s z ó b a j ö v ő e r é l y e s k é n e s ő s

k é s z í t m é n y e k i n j e c t i ó j a a g l u t a e a l i s i z o m z a t b a a z o nb a n e l é g

s o k k e l l e m e t l e n s é g g e l j á r . E z é r t b i z o n y o s k e z d e t i ta r t ó z k o d á s

u t á n f e l t ű n ő g y o r s a n t e r j e d t e l a Unser á l t a l h á r o m é v e l ő t t

a j á n l o t t i n t r a v é n á s k o m b i n á l t k e z e l é s . Ő a n e o s a l v ar s a n t s u b l i -

m a t t a l k e v e r t e n a l k a l m a z t a i n t r a v é n á s á n , k é s ő b b a z on b a n l e g ­

i n k á b b a n o v a s u r o l t é s a c y a r s a l t h a s z n á l t á k a k í s ér l e t e z ő k

a s u b l i m a t h e l y e t t . A s z e r z ő k e z t a b e t e g r e n é z v e ar á n y l a g

i g e n k é n y e l m e s s t e l j e s e n f á j d a l m a t l a n e l j á r á s t a bo n n i k l i n i ­

k á n a k m i n t e g y 1 3 0 e s e t é n t a n u l m á n y o z t á k s a r é g e b b i k o m ­

b i n á l t k e z e l é s a d a t a i v a l s e r e d m é n y e i v e l ö s s z e h a s o nl í t o t t á k .

A k l i n i k á n d í v ó i g e n m a g a s s a l v a r s a n - d o s i s o k a t e k ez e l é s ­

m ó d m e l l e t t i s a l k a l m a z t á k ( 1 0 i n j e c t i ó v a l f é r f i a k á t l a g

ö s s z e s e n 5 5 — 6 g r . , n ő k 4 5 — 5 g r . s a l v a r s a n t k a p t a k ) , a m i

a l i g h a n e m a z o k a a z a r á n y l a g g y a k o r i i c t e r u s - e s e t e kn e k . A

s z e r z ő k t a p a s z t a l á s a a z t l á t s z i k b i z o n y í t a n i , h o g y a L i n s e r - f é l e

e l j á r á s k l i n i k a i e r e d m é n y e i a z o n o s a k a r é g e b b i k o m bi n á l t

k e z e l é s e r e d m é n y e i v e l . A L i n s e r - f é l e k e z e l é s t h e r a pi á s h a t á s a

á l t a l á b a n n e m g y o r s a b b , m i n t a t i s z t a s a l v a r s a n - t h er a p i á é . A

k é n e s ő - s a l v a r s a n o s k e v e r é k e t á l t a l á b a n j ó l t ű r i k a b e t e g e k s

a z s ú l y o s a b b k á r o s o d á s o k a t a l i g o k o z . A k l i n i k a i é s s e r o l o g i a i

h a t á s t a r t ó s s á g á r a v o n a t k o z ó a n , t e k i n t e t t e l a m e g f ig y e l é s i i d ő

v i s z o n y l a g o s r ö v i d s é g é r e , v é g l e g e s b í r á l a t o t a s z e rz ő k s e m

m o n d h a t n a k . A s y p h i l i s k o r a i s z a k á b a n a k o m b i n á l t in t r a ­

v é n á s k e z e l é s j ó l t u d j a b e f o l y á s o l n i a s e r o r e a c t i ó t, d e ú g y

l á t s z i k , h o g y e k e d v e z ő e r e d m é n y n e m m i n d i g á l l a n d ó.

U g y a n a z á l l a k l i n i k a i e r e d m é n y e k r e i s . A l u e s I I I . é s l u e s

c o n g e n i t a s e r o l o g i a i s z e m p o n t b ó l e z z e l a k e z e l é s i el j á r á s s a l

s z e m b e n i s r e s i s t e n s e b b n e k b i z o n y u l t . A s z e r z ő k é s zl e l é s e

s z e r i n t a k o m b i n á l t i n t r a v é n á s k e z e l é s ( n e o - v a g y ne o e z ü s t -

s a l v a r s a n + n o v a s u r o l v a g y c y a r s a l ) b á r j ó s y m p t o m ás e r e d ­

m é n y n y e l j á r s a v i z s g á l a t n a k h o z z á f é r h e t ő s p i r o c h ae t á k r a i s

g y o r s b e f o l y á s t g y a k o r o l , a h a t á s t a r t ó s s á g a s a k ül ö n b ö z ő

s e r o l o g i a i r e a c t i ó k b e f o l y á s o l á s a s z e m p o n t j á b ó l m é gi s a m á s ­

n e m ű k o m b i n á l t k ú r á k ( n a t r . - , n e o - , n e o e z ü s t - s a l v a rs a n +

c a l o m e l , h y d r a r g . s a l i c y l . , m e r c y n o l v a g y k e n ő k ú r a ) m ö g ö t t

m a r a d . ( D e u t s c h e m e d . W o c h e n s c h r . , 1 9 2 2 , 3 8 . s z . ) Guszman.

Kisebb közlések az orvosgyakorlatra.

M esterséges nap fénykezelés után beá llo tt halá los tüdő vérzés e s e t é t k ö z l i Weidinger é s e n n e k k a p c s á n f i g y e l ­

m e z t e t a r r a , h o g y a n a p f é n y k e z e l é s n e m e g é s z e n v e s zé l y t e l e n

e l j á r á s ; k ü l ö n ö s e n a k k o r k e l l s z ü n e t e l n i a h a s z n á l at á v a l , a

m i k o r v a l a m i m á s o k b ó l i s g ó c z r e a c t i o á l l f e n n , m e rt e h h e z

a r e a c t i ó h o z h o z z á a d ó d v á n a n a p f é n y l é t e s í t e t t e r e ac t i o , t ú l ­

s á g o s e r ő s s é v á l h a t i k a h a t á s é s e z a k ó r o s f o l y a m at t e r j e ­

d é s é r e v e z e t h e t . G ó c z r e a c t i ó t o k o z h a t a t u b e r c u l i n , a m e n ­

s t r u a t i o , l á z a s h e v e n y b e t e g s é g , t e s t m o z g á s . ( W i e n er m e d í z .

W o c h e n s c h r i f t , 1 9 2 2 , 4 3 . s z á m . )

Eldoform n é v e n a F r . B a y e r - c z é g ( L e v e r k u s e n ) e g y ú j

k é s z í t m é n y t h o z o t t f o r g a l o m b a , a m e l y n e m m á s , m i n t é l e s z t ő ­

f e h é r j e ö s s z e k ö t t e t é s e t a n n i n n a l . E l ő n y e a t ö b b i t an n i n k é s z í t -

m é n y n y e l s z e m b e n , h o g y í z t e l e n s a z é r t k i s g y e r m e k e k i s

s z í v e s e n v e s z i k . A k a r l s r u h e i g y e r m e k k ó r h á z b a n t e t t é s Hei- dingsfeld á l t a l k ö z z é t e t t t a p a s z t a l a t o k s z e r i n t a z e l d o f o r m

c s e c s e m ő - é s k i s g y e r m e k k o r i s u b a c u t é s i d ü l t d y s p e ps i a e s e ­

t e i b e n n a g y o n j ó s z o l g á l a t o k a t t e s z , t e r m é s z e t e s e n a k e l l ő

d i a e t á s k e z e l é s m e l l e t t , n o h a k ö n n y e b b e s e t e k b e n e gy m a g á b a n

i s m á r e r e d m é n y t h o z h a t . C s e c s e m ő k n e k 0 ' 2 5 g r a m m , ki s ­

g y e r m e k e k n e k 0 5 g r a m m a d a n d ó n a p o n k é n t n é g y s z e r , ét e l b e n

s u s p e n d á l v a . ( M ü n c h e n e r m e d . W o c h e n s c h r i f t , 1 9 2 2 , 32 . s z . )

1 9 2 2 . 4 8 . sz, 4 6 5O R V OS I H E T I L A P

T üdő vérzés e l l e n m á r t ö b b e n a j á n l o t t á k a k á m f o r t ,

á l t a l á n o s a n a z o n b a n n e m t e r j e d t e l a h a s z n á l a t a . L eg ú j a b b a n

W m s a „ G e s e l l s c h a f t d e r A e r z t e i n W i e n “ o k t ó b e r 6 . -á n

t a r t o t t ü l é s é n i s m e r t e t t e r e n d k í v ü l k e d v e z ő e r e d m é ny e i t , a

m e l y e k e t t ü d ő v é r z é s e s e t e i b e n 2 5 % - o s k á m f o r o l a j 4 — 6

c m s - é n e k b ő r a l á f e c s k e n d e z é s é v e l e l é r t . O l y a n e s e te k b e n i s

m e g s z ű n t a v é r z é s , a m e l y e k b e n c h l o r c a l c i u m i n t r a v én á s b e ­

f e c s k e n d e z é s e h a t á s t a l a n n a k b i z o n y u l t .

S ep sises b e tegségek b en A. Mayer ( T ü b i n g e n ) s z e r i n t

p r o g n o s t i k a i k ö v e t k e z t e t é s v o n h a t ó a b ő r m a g a t a r t á sá b ó l j o d -

e c s e t e l é s s e l s z e m b e n , a m e n n y i b e n a b e e c s e t e l t t e r ül e t e l é g

g y o r s e l s z í n t e l e n e d é s e k e d v e z ő l e f o l y á s r a n y ú j t k i lá t á s t . ( M o n a t s ­

s c h r i f t f . G e b u r t s h i l f e u . G y n ä k o l o g i e , 5 8 . k ö t e t , 5 . é s 6 . f ü z e t . )

Jodkaiium helyett Winkler ( N e n n d o r f ) s y p h i l i s e s e t e i ­

b e n j o d t i n c t u r á t r e n d e l , a m e l y b ő l n a p o n k é n t h á r o m sz o r v é t e t

b e 6 — 1 0 c s e p p e t f é l p o h á r v í z b e n . ( D e u t s c h e m e d i z . Wo c h e n ­

s c h r i f t , 1 9 2 2 , 4 1 . s z á m . )

V egyes h írek .K inevezés. A belügyminister K lu g e E n d r e dr. egyetemi tanár­

segédet és K o lb in g e r J á n o s dr. rendő rorvost a rendő rtisztviselő i tan­folyam tanárává nevezte ki.

A M agyar S zem orvostá rsaság legközelebbi összejövetelét deczember 1.-én d. e. * 1/ , \ 0 órakor tartja a II. sz. szemklinikán (VIII., Szigony-u.). Orvos-vendégeket szívesen lát a Társaság.

A m. kir. n ép jó lé t i é s m unkaügyi m in ister a következő pályá­zatot h irdeti: A Chinoin gyógyszer- és vegyészeti termékek r.-t. igaz­gatósága 40 —40.000 korona pályadíjat ajánlott fel olyan két önálló munkálat díjazására, a melyek egyike a „M agnóidnak nevezett fertő t­lenítő szernek az általános orvosi gyakorlatban, másika ugyanennek a szernek a szülészetben való használhatóságát teszi tanulmány tárgyává. A pályázaton kizárólag Magyarország területén gyakorlatra jogosult orvosok vehetnek részt és a pályamű veknek a Magnóliái elért gyakor­lati eredményekre kell tam aszkodniok; kizárólag elméleti alapon mozgó tanulmányok nem részesülnek díjazásban. A pályamű veket 1923 novem­ber hó l.-éig a m. kir. népjóléti és munkaügyi ministerhez kell be­nyújtani jelige alatt. A pályadíj odaítélése tekintetében a m. kir. nép­jóléti és munkaügyi minister által alakítandó bíráló bizottság fog dönteni.

Szem ély i h írek kü lfö ld rő l. A jénai egyetemen újonnan felállított physikai és diaetotherapiai tanszékre G r o b e r tanárt hívták meg. — H . B e itz k e düsseldorfi tanárt kinevezték a gráczi egyetemen a kórbonczolás- tan tanárává. — H . d i G a s p e r o gráczi docenst a hydro-, thermo- és klimatotherapia rendkívüli tanárává nevezték ki.

M eghalt. A n d r e á n s z k y J e n ő dr. törvényszéki orvos, Pestmegye tiszteletbeli fő orvosa, 57 éves korában Budapesten. — A . B in g , a fül- orvostan rendkívül tanára Bécsben, 78 éves korában november 5.-én. — H . G u tz m a n n tanár, a beszédzavarok tanában ismert tekintély, 57 éves korában Berlinben. — K i r c h h o f f tanár, ismert elmeorvos, 70 éves korában Schleswigben. — R . J o l ly , a nő orvostan rendkívüli tanára a berlini egyetemen, 46 éves korában.

SVÁBHEGYI NAGY SZÁ LLODA

SUBALPIN QYÓGYHOTEL.A S v á b h e g y i L ig e t - S a n a to r i u m t é l i d e p e n d e n c e - a .

Modern orvosi, vízgyógyászati felszereléssel. Diaetás konyha a Dr. Jakab-féle Liget-Sanatorium régi kipróbált rendszere szerint. Fekvő kúrákra kitű nő védett, napsugaras terraszok. F e lv é t e tn e k : A n a e m iá s o k , B a s e d o w - b e te g e k , g y o m o r - és

b é lb e te g e k , v a la m in t ü d ü l é s r e é s p i h e n é s r e s z o r u ló k.

O rvo s i v e z e tő : D r . G y ö r k i B é la , sa n a to r iu m i fő o rv o s.

11

D ia th erm ia G y ó g y in té z e t hö:..faT,éaB u d a p es t, V., V ilm o s-császá r-ú t 18, I . em . — Telefon: 13—98. — k e z e l é s e k r e .

Diathermia. Quarz Spectrosol. ívlámpa. Négyrekeszea fürdő . Fényszekrény. HUvelyfény- és hő lámpa. Elektrolherapia. Franklinisatio. Fő n. Vibratiő s massage. Zander- stb. kezeléstk.

Vezető orvosok : Dr. Kiss Jenő , Dr. Kovács József.

T i l l T ) a a 4-a m o r v o s i la b o r a tó r iu m a B udapest,ív . , Kossuth Lajos-u. 3. T e le fo n : 69?.

I T T e x i i G k ó r h á z i f ő o r v o s b ö r g y ó - w w 0 ® g y í t ó é s k o z m e t i k a i i n t é z e t e

- 78

Dr. G R Ü N W f l L D SftNRTORIUMflV IE ., V á r o s l i g e t i f a s o r 13—115. T e le fo n : Jó zse f 52—29. — S e b é sz e ti- , nő i-, b e lb e teg e k n ek , szü lő n ő k n ek . R ád iu m -k eze lések . V egyi R ö n tg e n - la b o ra to r iu m .

Dr. S Z O N T A G H M IK L Ó S GYÓGYINTÉZETEállandóan nyitva. Fekvő -, hízó-, nap- és légkúrák. Pneumothorax. T e ljes e llá tás orvosi gyógykeze­léssel és fű téssel együtt napi 85 cseh koronától kezdve. Prospektus­sal és bő vebb felvilágosítással út­

levél-ügyben szo lgál: M enetjegy iroda, fü rdő -osztá ly , V., Vigadó-tér 1.

R U N T G E N - D □ E L B Ao r v o s i f e l ü g y e l e t m e l le t t

Dr. Pajor-SanatoriumbanBudapest, VIII., Vas-utcza 17.

U g y a n i t t Z a n d e r - m a s s a g e é s v i z k ú r á k .

T e le f o n : Jó zse f 4—!2. 7 A M n F D l í f i í t n a Dr. R elch-féleIgazg.-tulaid.: Dr. Mellia t M I H l / C n v U l l u ZA N D ER -gyógylu-Armand, Dr. M.-né Hilf G f t A M V ! T A C téz e tb e n , IV.. Sem Paula, Dr. Mandler Ottó. ^ — SA W I I I rA w m elw eis-n . 2, I. e.

P Á L Y Á Z A T O K .

5675/1922. sz.A lemondás folytán megüresedett Keszthely-vidéki körorvosi

á llásra pályázatot hirdetek.Az egészségügyi körhöz Kiskeszthely, Cserszegtomaj, Gyenesdiás,

Vonyarczvashegy, Balatongyörök, Balatonederics, Nemesvita, Nemes-, boldogasszonyfa, Sármellék, Égenföld és Zalavár községek tartoznak. A kör székhelye: Keszthely.

A körorvos fizetése: 1600 korona törzsfizetés, 200 korona ötöd­éves pótlék s a megállapított segélyek és pótlékok.

A pályázók az 1908: XXXVIII. t.-cz. 7. §-ában elő irt minő sítésüket, elő életüket s politikai magatartásukat igazoló okmányaikkal felszerelt kérvényeiket fo lyó év i deczem ber hó 13.-án d é li 12 ó rá ig nyújtsák be, mert a késő bb érkező ket nem fogom figyelembe venni.

A választást folyó év deczember 16.-án délelő tt 10 órakor Keszt­helyen a fő szolgabirói hivatalban fogom megtartani.

A választott körorvos hivatalát 1923 január 1.-én tartozik el­foglalni.

K e s z t h e l y , 1922 november 12. B o tk a , h. fő szolgabíró.

4578/1922. kig. sz.Pest-Pilis-Solt-Kiskún-vármegye váczi járásához tartozó Pestúj­

hely községben üresedésben levő II. o rvosi á llásra pályázatot hirdetek.Felhívom mindazokat, a kik ezen állást elnyerni óhajtják, hogy

az 1908: XXXVIII. t.-cz. 7. §-ában elő írt minő sítésüket, valamint eddigi mű ködésüket, a forradalom és kommün alatti magatartásukat igazoló okmányokkal felszerelt kérvényüket hozzám fo lyó évi deczem ber hó 7 ,-é ig nyújtsák be.

Az orvos javadalmazása : az 1908 : XXXVIII. t.-cz.-ben megálla­pított illetmény és 4000 korona lakbér.

A választás határnapját késő bb fogom kitű zni.V á c z , 1922 november hó 14.

V e lia ch a dr. s. k., t. fő szolgabíró.

Ad 6827/1922. szám.A veszprémi m. kir. állami gyermekmenhelyen megüresedett

m ásodorvosi á llásra pályázatot hirdetek. Az állás javadalmazása teljes ellátás mellett évi 2400 korona és az elő irt drágasági segélyek.

A pályázati kérvények a Népjóléti és Munkaügyi Minister úrhoz czímezve legk éső b b fo lyó év i deczem ber hó 5 ,-é ig hozzám kül­dendő k be.

V e s z p r é m , 1922 november hó 16.-án. I g a z g a tó -J ő o r v o s .

R ö n t g e n - C o o l i d g e -b e r e n d e z é s s e l a l e g id e á l i s a b b ü z e m .

T e le fo n : ODELGA R.-T. VI., A ndrássy-ú t 28. T e le fo n :

68— 16. Sürgönyczím : M edodelga Budapest. 37— 04.

i ___ berendezések és segédeszközök, Röntgen-lemezek, fóliák stb.,I i 0 X 1 t g € 3 X X ' Müller-, Oundelach-Radiologie lámpák, Coolidge-berende-

zések és csövek

Q i l «* -»» <*■ 1 ó -m n ék l r Bach-, Jesionek-Kromayer-u a 1 ^ 1 •* * * J P “ ■ Ä rendszerű ek, tartalék égő k

1 o l z + n n m n A i Í z *» 5 felszerelések, kapcsolókészülékek U I U B U l i V U X raktárról a z o n n a l s z á l l í t h a t ó k

L Ü D E R S É S K A N IS R ö n tg e n é s E le k t r o m e d ik a i M ű s z a k i V á l la la tBudapest, VII., Miksa-u. 8. Telefon: József 130—26.

S ü rg ö n y cz ím : R ön tgen B ud ap est.

Isza p k ú rá k

IV ORVOS I H E T I L A P 1 9 2 2 . 4 8 . s z .

VIOFORMSzabadalmazva. Név törv. védve

J O D C H L O R O X Y C H I N O L 1 N . A J O ­

D O F O R M K I T Ű N Ő P Ó T S Z E R E .

S Z A G T A L A N . S T E R I L E Z H E T Ő .

W io form p o r la sz tóc z é l s z e r ű , t a k a r é k o s .

G e s e l ls c h a f t fü r C h em isch e

In d u s tr ie in B a se l. P h arm , ü b t-

Magyarországi képviselő :

Jak itsch János, Budapest, V., W ahrmann-utca 13.

1 c m 3 = 0 1 0 g d i k a l i u m b i s m u t h o t a r t a r i c u m ol. o l i v a r u m b a n s u s pe n d á l v a .

Chemotherapeuticum.Spirillocid antilueticum

a lues valamennyi stádiumában.

Friss esetekben 1 kúrára 3 g = 10, illetve 15 injectióra el­osztva 1 — 1 injectio = 2 M 3 cm3 (0'2 M 0-3 g).

Régi intectióknál 1 kúrára 2 g = 10 injectióra elosztva 1—1 injectio = 2 cm3 (0 2 g).

H a t á s a : a ) a specifikus manifestatiók gyors eltű nése;b ) a W.-R. állandóan negatívvá válik ;c ) salvarsannal és salvarsan-készítményekkel kom­

bináltan adagolva, utóbbiaknak dosistoxicájajelen­tékenyen csökkenthető ;

d ) higany- és salvarsan-idiosynkrasia esetén alkal­mazható.

M A R A D A N D Ó S I K E Rk i s é r i d i a d a l m a s

ú t j á n a P r o f e s s o r

J e s i o n e k ( e g y e ­

t e m i b ő r k l i n i k a ,

G i e s s e n ) s z e r i n t i

m e s t e r s é g e s m a ­

g a s l a t i n a p f é n y t

( K ü n s t l i c h e H ö ­

h e n s o n n e ) . A z

U l t r a v i o l e t t -

t h e r a p i a ( m e s ­

t e r s é g e s h e l i o -

t h e r a p i a ) P r o f .

J e s i o n e k e l v e i

s z e r i n t a v i l á g ­

h á b o r ú a l a t t a z

K ü n s t l i c h e H ö h e n s o n n e — O r ig in a l H a n a u

I l l if JIS

_ i n t

A z I s a r b a l p a r t i m ü n c h e n i k ó r h á z b e t ug á r z ó - i é r me .

u t o l s ó é v s z á z a d

l e g n a g y o b b o r v o ­

s i s i k e r e l e t t é s

m a n é l k ü l ö z h e ­

t e t l e n n e k t a r t j á k

o r v o s , k ó r h á z

v a g y s a n a t o r i u m

s z á m á r a , v a l a ­

m i n t a r a c h i t i s ,

g ö r v é l y k ó r é s t u ­

b e r c u l o s i s l e k ü z ­

d é s é r e . 750orvo -

si k ö z l e m é n y .

S z á m o s e z e r b e ­

s u g á r z ó k é s z ü l é k

h a s z n á l a t b a n .

E redeti g y á ro s o k: Q uarz lam pengese llscha ft m. b. H., H anau a. M. P o stfachnum m er 395.

Nyomatott Pápai Ernő mű intézetében, Budapest, VI., Szerecsen-utcza 65 (Liszt Ferencz-tér sarok).