Ortadoğu ve Kuzey Afrika’ da sigara ve nargile kullanımı

Adel KHATTAB, Arshad JAVAID, Ghali IRAQUI, Ashraf ALZAABI , Ali BENKHEDER, Marie-Louise KONISKI, Naeem SHAHROUR, Samya TARIGHT, Magdi IDREES, Mehmet

POLATLI, Nauman RASHID, Abdelkader EL HASNAOUI ve BREATHE Çalışma Grubu.

Respiratory Medicine 2012;106:S16-S24

Ülkeye göre sigara kullanma prevalansı

Ülkeye göre nargile kullanma prevalansı

62086 olgu ile görüşme (TR: 14248)

%76.1, 40-59 yaş arasında (TR: %69.1)

%75.6 erkek (TR: %55.3)

Sigara – Nargile KullanımıSigara – Nargile Kullanımı

Sigara Kullanma Prevalansı Sigara Kullanma Prevalansı

%60,0

%50,0

%40,0

%30,0

%20,0

%10,0

%00,0

Lübnan Türkiye Ürdün Suriye Mısır BAE S.Arabistan Tunus Pakistan Fas Toplam

00,0%10,0%20,0%30,0%40,0%50,0%60,0%

Algeria

Egypt

Jordan

KSA

Lebanon

Morocco

Pakistan

Syria

Tunisia

Turkey

UAE

TotalCigarettes alone Waterpipes alone Cigarettes and WaterpipesTek başına

nargileSigara ve NargileTek başına sigara

00,0%10,0%20,0%30,0%40,0%50,0%60,0%

Algeria

Egypt

Jordan

KSA

Lebanon

Morocco

Pakistan

Syria

Tunisia

Turkey

UAE

TotalCigarettes alone Waterpipes alone Cigarettes and Waterpipes

00,0%10,0%20,0%30,0%40,0%50,0%60,0%

Algeria

Egypt

Jordan

KSA

Lebanon

Morocco

Pakistan

Syria

Tunisia

Turkey

UAE

TotalCigarettes alone Waterpipes alone Cigarettes and Waterpipes

Ortadoğu’ da 13-15 yaş grubunda nargile kullanımı %6-34

4

Yaşa Göre Ayarlanmış Sigara Kullanma Yaşa Göre Ayarlanmış Sigara Kullanma PrevalansıPrevalansı

Kadın Erkek

61,0%

59%

58,6%

57,9%

53,5%

49,5%

38,7%

37,4%

35,9%

30,1%

29,7%

48,0%

23,5%

47,3%

16,7%

12,9%

5,9%

1,8%

7,4%

8,6%

2,3%

2,0%

1,4%

13,8%

00,0%10,0%20,0%30,0%40,0%50,0%60,0%

Algeria

Egypt

Jordan

KSA

Lebanon

Morocco

Pakistan

Syria

Tunisia

Turkey

UAE

TotalCigarettes alone Waterpipes alone Cigarettes and WaterpipesTek başına

nargileSigara ve NargileTek başına sigara

00,0%10,0%20,0%30,0%40,0%50,0%60,0%

Algeria

Egypt

Jordan

KSA

Lebanon

Morocco

Pakistan

Syria

Tunisia

Turkey

UAE

TotalCigarettes alone Waterpipes alone Cigarettes and Waterpipes

00,0%10,0%20,0%30,0%40,0%50,0%60,0%

Algeria

Egypt

Jordan

KSA

Lebanon

Morocco

Pakistan

Syria

Tunisia

Turkey

UAE

TotalCigarettes alone Waterpipes alone Cigarettes and Waterpipes

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Perc

enta

ge o

f shi

sha

smok

ers

≥ 5

yrs

Cigarette smokers ≥ 10 pack-yrs <Sigara kullanımı > 10 paket-yıl

Yaşa Göre Ayarlanmış Sigara TüketimiYaşa Göre Ayarlanmış Sigara Tüketimi

S.Arabistan Lübnan Mısır Pakistan BAE Fas Suriye Ürdün Türkiye Tunus Toplam

%100

%90

%80

%70

%60

%50

%40

%30

%20

%10%0

Siga

ra k

ulla

nıcı

ora

nı (

10 y

ıl)

Yaşa Göre Ayarlanmış Nargile TüketimiYaşa Göre Ayarlanmış Nargile Tüketimi

Nargile kullanıcısı > 5 yıl

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Perc

enta

ge o

f shi

sha

smok

ers

≥ 5

yrs

Cigarette smokers ≥ 10 pack-yrs <

S.Arabistan Lübnan Mısır Pakistan BAE Fas Suriye Türkiye Tunus Toplam

%100

%90

%80

%70

%60

%50

%40

%30

%20

%10%0

Nar

gile

kul

lanı

cı o

ranı

(5

yıl)

Makalenin tartışması• Sigara içme, erkeklerde normal ve olağan görülmesine

karşılık, kadınlarda uygunsuz ve utanç verici olarak değerlendirilmektedir.

• Ancak, son yıllarda kadınlarda sigara tüketimi artış göstermiştir. Bunda, tütün endüstrisinin, medyanın ve gelişmiş ülkelerin izlenmesinin payı vardır. Sigara giderek kadının özgürlüğünün bir göstergesi olarak algılanmaktadır.

• Bununla ilişkili olarak, sigara, kadınlarda daha yüksek eğitim ve çalışma düzeyi, erkeklerde daha düşük eğitim düzeyi ile ilişkili bulunmuştur.

Abdullah SAYINER, Ashraf ALZAABI, Nathir M. OBEIDAT, Chakib Nejjari, Majed Beji, Esra Kunt Uzaslan, Salim Nafti, Javed Ahmed Khan, Mohamed A. Tageldin,

Magdi Idrees, Nauman Rashid, Abdelkader El Hasnaoui ve BREATHE Çalışma Grubu.

Respiratory Medicine 2012;106:S60-S74.

İçerikİçerik

Ülkelere göre popülasyonun demografik özellikleri

Ülkelere göre hastaların hastalıkla ilgili bilgileri

Ülkelere göre tedaviye karşı tutumlar

Bölge genelinde hastalığa ilişkin inançlar

Ülkelere göre hasta memnuniyeti

9

10

Popülasyonun Demografik Popülasyonun Demografik ÖzellikleriÖzellikleri

  Cezayir Mısır Ürdün S.Arabistan Lübnan Fas Pakistan Suriye Tunus Türkiye BAE Toplam

Eğitim düzeyi 78 110 126 157 84 77 29 83 50 229 17 1040 Hiç liseye gitmemişl 7(09,0%) 20(18,2%) 24(19,0%) 31(19,7%) 24(28,6%) 38(49,4%) 7(24,1%) 44(53,0%) 25(50,0%) 173(75,5%) 5(29,4%) 398(38,3%)

Liseye biraz gitmiş 20(25,6%) 2(01,8%) 11(08,7%) 15(09,6%) 7(08,3%) 21(27,3%) 13(44,8%) 6(07,2%) 17(34,0%) 0(00,0%) 1(05,9%) 113(10,9%) Lise mezunu 16(20,5%) 10(09,1%) 40(31,7%) 35(22,3%) 24(28,6%) 8(10,4%) 1(03,4%) 9(10,8%) 7(14,0%) 54(23,6%) 3(17,6%) 207(19,9%)

Lise sonrası teknik 11(14,1%) 23(20,9%) 9(07,1%) 10(06,4%) 4(04,8%) 3(03,9%) 0(00,0%) 2(02,4%) 0(00,0%) 0(00,0%) 2(11,8%) 64(06,2%)Biraz üniversite 14(17,9%) 8(07,3%) 2(01,6%) 7(04,5%) 6(07,1%) 6(07,8%) 0(00,0%) 12(14,5%) 1(02,0%) 0(00,0%) 1(05,9%) 57(05,5%)

Dört yıllık üniversite mezunu 10(12,8%) 35(31,8%) 28(22,2%) 50(31,8%) 17(20,2%) 0(00,0%) 6(20,7%) 9(10,8%) 0(00,0%) 0(00,0%) 5(29,4%) 160(15,4%)

Yüksek lisans derecesi 0(00,0%) 12(10,9%) 12(09,5%) 9(05,7%) 2(02,4%) 1(01,3%) 2(06,9%) 1(01,2%) 0(00,0%) 2(00,9%) 0(00,0%) 41(03,9%)

n=1040

Eğitim düzeyi%

11

n=1039

İş durumu

  Cezayir Mısır Ürdün S.Arabistan Lübnan Fas Pakistan Suriye Tunus Türkiye BAE Toplam

İş durumu 78 110 126 157 84 76 29 83 50 229 17 1039 Tam zamanlı çalışıyor 40(51,3%) 62(56,4%) 60(47,6%) 87(55,4%) 31(36,9%) 41(53,9%) 10(34,5%) 39(47,0%) 21(42,0%) 41(17,9%) 11(64,7%) 443(42,6%)Yarı zamanlı çalışıyor 1(01,3%) 16(14,5%) 13(10,3%) 17(10,8%) 7(08,3%) 11(14,5%) 6(20,7%) 5(06,0%) 7(14,0%) 12(05,2%) 3(17,6%) 98(09,4%)

İşsiz 0(00,0%) 1(00,9%) 1(00,8%) 3(01,9%) 0(00,0%) 9(11,8%) 2(06,9%) 1(01,2%) 6(12,0%) 10(04,4%) 0(00,0%) 33(03,2%)Emekli ve çalışmıyor 27(34,6%) 25(22,7%) 34(27,0%) 36(22,9%) 23(27,4%) 14(18,4%) 5(17,2%) 22(26,5%) 15(30,0%) 80(34,9%) 1(05,9%) 282(27,1%)

Öğrenci 0(00,0%) 0(00,0%) 0(00,0%) 0(00,0%) 0(00,0%) 0(00,0%) 0(00,0%) 0(00,0%) 0(00,0%) 0(00,0%) 0(00,0%) 0(00,0%)Ev kadını 10(12,8%) 5(04,5%) 17(13,5%) 14(08,9%) 23(27,4%) 0(00,0%) 5(17,2%) 16(19,3%) 1(02,0%) 80(34,9%) 2(11,8%) 173(16,7%)

%

Popülasyonun Demografik Popülasyonun Demografik ÖzellikleriÖzellikleri

Tam zamanlı Emekli/Çalışmıyor Ev kadını

Bilgilerinize ve duyduklarınıza göre mevcut solunum rahatsızlığınıza neden olan nedir?

Havayolu inflamasyonu

Havayolunda kızarıklık/ödem

Allerjiler Sigara Bronkokonstriksiyon Havayolu kaslarının

katılaşması

Hava kirliliği İş kaynaklı maruziyet

Pozi

tif c

evap

ora

nı (%

)

Olguların %30’u hastalığın nedenini tam olarak bilmiyor.Sigaranın neden olduğunu belirtenlerin %47’si, belirtmeyenlerin %19’u en az bir kez bırakmayı denemiş.

Solunum rahatsızlığınız ve tedavisi hakkında kendinizi ne kadar bilgilendirilmiş hissediyorsunuz?

Çok iyi bilgilendirilmiş

Yeterince bilgilendirilmiş

Yeterli olandan az

bilgilendirilmiş

Çok yetersiz bilgilendirilmiş

Pozi

tif c

evap

ora

nı (%

)

Genel olarak, eğitim düzeyinin daha yüksek olduğu ülkelerde,olgular hastalıkla ilgili daha iyi bilgilendirilmiş olduklarını belirtiyorlar.

Solunum rahatsızlığınızı yönetmenin en iyi yollarını ne kadar iyi anladığınızı düşünüyorsunuz?

Tamamen ila Çok Az ila Çok

Pozi

tif c

evap

ora

nı (%

)

Az ila çok azTamamen ila çok

15

Genel olarak, doktorunuzun solunum yolu rahatsızlığınızı yönetme ve tedavisinden ne kadar memnunsunuz?

Dok

tor v

e te

davi

den

duyu

lan

gene

l mem

nuni

yet (

%) %100

%90

%80

%70

%60

%50

%40

%30

%20

%10

%0

Oldukça hoşnutsuz Biraz hoşnutsuz Biraz hoşnut Oldukça hoşnut

%16.8

%83.2

%22.5

%77.5

%21.7

%78.3

%18.4

%81.6

%17.9

%82.1

%17.6

%82.4

%14.9

%85.1

%14.9

%85.2

%13.7

%86.3

%7.4

%92.6

%10.0

%90.0

Lübnan BAE Ürdün Suriye Türkiye Fas Pakistan Tunus Cezayir S.Arabistan Toplam

16

  Cezayir Mısır Ürdün S.Arabistan Lübnan Fas Pakistan Suriye Tunus Türkiye BAE

49 120 131 179 96 75 29 88 50 195 20 Her zaman ila çoğu zaman

44(89,8%) 69(57,5%) 82(62,6%) 115(64,2%) 67(69,8%) 64(85,3%) 19(65,5%) 52(59,1%) 47(94,0%) 114(58,5%) 11(55,0%)

%

Doktorunuzun solunum yolu rahatsızlığının yönetilmesi ve tedavisi hakkındaki öğüdüne uyduğunuzu söyleyebilir misiniz?

17

Tedaviye Karşı TutumlarTedaviye Karşı Tutumlar (1) (1)

Kendinizi iyi hissettiğinizde ve ihtiyacınız olmadığını düşündüğünüzde ilacınızı almadığınız oluyor mu? 

İlaçlarını atlayan hastalar

%90,0

%80,0

%70,0

%60,0

%50,0

%40,0

%30,0

%20,0

%10,0

%00,0

Teda

vile

rini a

tlaya

n ha

sta

oran

ı

BAE Mısır Suriye Ürdün Türkiye S.Arabistan Lübnan Pakistan Fas Tunus Toplam

%85,7

%62,7 %61,0%57,7

%53,7 %51,7%49,0

%43,8

%17,9

%07,7

%47,0

18

Ne sıklıkta ilacınızdan talimatlarda belirtilenden daha büyük veya daha sık dozlar alıyorsunuz? 

Tedaviye Karşı TutumlarTedaviye Karşı Tutumlar (2) (2)

Reçetelenenden daha yüksek dozlar veya daha sık dozlar almak

%100

%90

%80

%70

%60

%50

%40

%30

%20

%10

%0

Teda

visi

ni a

tlaya

n ha

sta

oran

ı

Türkiye Toplam

Günlük veya hergün

Haftada birçok kez

Ayda birçok kez

Nadiren

Asla

Hasta beklentisi - memnuniyeti

• Olguların %86’ sı hekimlerinin uyguladığı tedaviden hoşnut olmakla birlikte,yalnızca %48’ i doktorlarının tedavi ve öğütlerinden yarar gördüğünü belirtiyor.

• Sağlık sigortası kapsamı ile hastaların tedavi memnuniyeti arasında anlamlı bir ilişki yok.

• Beklentileri yüksek değil ?• Kadercilik ?

20

Hastalığa ilişkin düşünceler genel Hastalığa ilişkin düşünceler genel olarak daha iyimserolarak daha iyimser

Katılıyor Katılmıyor

Solunum yolu rahatsızlıkları için gerçekten etkili hiçbir tedavi yok.

Solunum yolu rahatsızlığı yaşlandıkça kötüleşmeye meyillidir.

Solunum yolu rahatsızlığının doğru tedavisi ile nefessiz kalmadaki kötüleşme yavaşlatılabilir.

Solunum yolu hastalıklarını beş yıl öncesine göre daha iyi kontrol ediyorlar.

Doğru tedavi ile solunum yolu rahatsızlığı olan çoğu insan aktif yaşam sürebilir.

Günde iki defa ilaç almak, günde 3 veya 4 kez almaktan daha rahattır.

İlacımı kullanmak daha rahat olsaydı daha düzenli kullanırdım.

• Hastaların %91’i doğru tedaviyle, çoğu hastanın aktif bir yaşam sürdürebileceğini düşünüyor. Buna karşılık, %57’ si kendi tedavilerinin aktif bir yaşam sağlamadığını belirtiyor.

• Hastaların semptom ve yaşam kaliteleri yeterince sorgulanmıyor olabilir mi ?

• Bu konuda CAT ve benzeri anketlerin hem hekimin bilgilenmesi, hem hastanın kendini değerlendirmesi açısından yararı olabilir mi ?

22

00,0%

20,0%

40,0%

60,0%

80,0%

100,0%

Doktorum bana yardımcı olma

konusunda gerçekten endişeli

Doktorum rahatsızlığımın benim suçum

olduğunu düşünüyor

Doktorum semptomlarımı

gidermek için bir şeyler

yapabileceğini düşünmüyor

Doktorum rahatsızlığım ve tedavisi konusunda çok bilgili

Doktorum rahatsızlığımdan muzdarip olmak

nasıl bir şey olduğunu anlamıyor

Doktorum tedavim ile ilgili kararlara beni

gerçekten dahil ediyor

Rahatsızlığınız için en sık gördüğünüz doktorla tecrübenize göre aşağıdaki ifadelere katılıyor musunuz?

Doktorum bana

gerçekten yardım etmek

istiyor

Bilgisiz Bilgili Tedaviden mutsuz Mutlu

• Hastaların %59’u hastalık hakkında yeterince bilgi sahibi olduğunu belirtmektedir.

• Hastaların %30’u, hastalığın ana sebebinin ne olduğu hakkında emin değildir.

• Hastaların %50’si, sigara içmenin hastalığın potansiyel sebebi olduğunu kabul etmemektedir. Bu kişilerin sigara bırakma girişimleri çok daha düşük düzeyde kalmaktadır.

• Hastaların %31’i, doktoruyla sigarayı bırakmayı konuşmamıştır.

Özet

• Hastaların yaklaşık yarısının yaşam kalitesi yeterli düzeyde değildir, aktif bir yaşamları yoktur.

• Genel olarak tedaviden tatmin olma, hastalık hakkında bilgi sahibi olma ve alevlenme geçirmeme ile ilişkilidir.

• Hastaların büyük çoğunluğu hastalığın 5 yıl önceye göre daha iyi tedavi edildiğini ve iyi bir tedaviyle tam aktif bir yaşam sürdürülebileceğini düşünmektedir.