Page 1
^^nsgkyk vkf.k R;kP;k vo;okauk fcyxwu jkg.;kP;k
vkiY;k lo;haewGs vki.k g;k txkP;k lkSan;kZph
okjseki Lrqrh djr jkgrks- O;äh nsgkykp fpdVwu
jkfgY;kl vkiY;k vo;okaphp gksÅu jkgrs- tksoj ek.kwl
ckg; izd`rhpk xqyke gksÅu jkgrks rks i;Zar lq[k&nq
%[k] uQk&rksVk] vkuan&vxfrdrk ;kaP;k
QVD;kaiklwu R;kyk eqDrh ulrs- ijarw gsp rks
HkxoarkP;k vkarfjd fnO;Ùokus eqX/k >kY;kl]
fulxZnsorsdMs vkd`"V >kY;kl R;k loZ }SrkaP;k
ifydMs vkf.k oj tkÅu v<G 'kkarhpk vuqHko feGow
'kdsy- lq[k nq%[kkP;k ykVkao:u bdMwu frdMs
Qsdys tk.;kiklwu Lor%ph lqVdk d:u ?;ko;kph vlY;kl
O;ähus izR;sd xks"Vhph Hkxord`ik letwu csfQdhj
o`Ùkh ck.kokoh vkf.k nksgksapsgh leku Lokxr djkos
! Q.klkps xjs lksyrkauk R;kpk phd gkrk&cksVkauk
fpdVw u;s Eg.kwu vkf/k FkksMs rsy ykokos ykxrs vls
jked`".k lkaxrkr] ^^r}r pgs txr vkf.k R;krhy izfrØh;k
Lor%yk fpdVw |ko;kP;k ulY;kl csfQdhfjP;k rsykps
dkfg Fksac rqEgh eukyk ykowu ?ks.ks vko’;d vkgs-
rh csfQdhfjp ijesÜoj izkIrhlkBh [kksyoj :tysY;k
r`".ksi;Zar rqEgkyk ?ksÅu tkrs* vls rs Eg.krkr** ¼1½
& ckck-
Page 2
(1) Baba- The Breath of Sai-p. 279; A compendium of The Teachings of Sathya Sai Baba- ‘Attachment pp. 28-29.
vkHkkj izn’kZu %&
loZ izFke Lokehaps( T;kauh vxnh lq:okrh iklwup ;k
iqLrdkps lw=/kkfjÙo ikfgys iRdjys vkf.k R;k ;ksxs
R;kaph bPNkaiwrhZ >kyh vkgs- vkiY;k [kkl
'kSyhuqlkj R;kauh U;q>hy¡MP;k yhu dSxyj fgP;k
djoh eyk ;k iqfLrdsP;k fy[kk.kkyk m|qä dsys- vxnh
lqjokrhiklwu feGkysys frps lgk¸; o.kZukrhr vkgs- ;k
iqLrdkr okij.;kr vkysys vusd mrkjs miyC/k d:u
ns.;klkBh lq/nk eh yhupkp 'kr’k% _.kh vkgs-
^lukru lkjFkh*] lR;lkbZ Lihd~l]* ^lR;e~ f’koe~
lqanje*] ^lej 'kkWolZ bu o`Unkou*] ^ckck&n czsFk
vkWQlkbZ* bR;knh iqLrdkrhy&izdk’kukarhy
mrkÚ;kapk okij d: fnY;kcíy eh
^iz’kkafrfuy;ke~* ;sFkhy ^Jh lR;lkbZ lk/kuk
VªLV*pk v{kj’k% _.kh vkgs- mrkÚ;kapk funsZ’k
izR;sd ikukrGh fVik Eg.kwu dsysyk vk<Gsy ;kcjkscjp
iz’kkarh vkJekrhy vusd o;kso`/nkapkgh eh vkHkkjh
vkgs- R;kauh osGksosGh dsysys ekSyhd ekxZn’kZu
vkf.k lwpuk eyk Qkj mi;ksxh iMY;k-
Page 3
MksG;kr rsy ?kkywu] ckjdkbZus iqLrdkps laikndÙo
dj.;klkBh foosdkuan uk;dj rlsp iqLrd NikbZP;k
eqnzkaduklkBh Mksukou eWdMksuksg ;kaph lkFk
eyk uf’kckusp feGkyh- fu%LokFkZ cq/nhus
vxnh ;ksX;osGh rs ekÖ;k enrhyk /kkowu vkys-
^vksadkj vkWQlsV fizaVlZ*uh lq/nk vxnh osGsr
vkf.k 'kh?kz xrhus NikbZ d:u fnY;kcíy R;kapkgh eh
vkHkkjh vkgs- ljrs’ksoVh eh ekÖ;k iRuhpk]
dqVqafc;kapk] R;kauh fnysY;k izksRlkgukcíy
izsekcíy vkf.k foÜoklkcíy frrdkp vkHkkjh vkgs-
iqLrdys[kukps lq[knLoIu lkdkj.;klkBh rlsp izR;sd
xks"VhalkBh Lokeh&iquÜp /kU;okn! Tk; lkbZjke !
fVi %& Hkxoku JhlR; lkbZckckaps cksy bVWfyde/;s
ns.;kpk loZrksijh iz;Ru dj.;kr vkyk vkgs- brj m/k`r
mrkÚ;kalkBh lk/kkj.k BGd v{kj tqGo.kh dsyh vkgs-
fVpk izR;sd ikukoj fnY;k xsY;kr( rjh dGr udGr
>kysY;k pqdk ekÖ;kp ekukO;k-
Page 4
euksxr
^Å:ysnw&is:ysnw* ;k rsyxw 'kCnkapk vFkZ gksrks
^eyk xko ukgh] eyk uko ukgh*- LokehaP;k fouksnh
LoHkkokps n’kZu ?kMfo.kkjs ,d NksVs iqLrd
fyfg.;klkBh ;quk;VsM fdaxMeP;k ,dk HkDrkus 1997
lkyh eyk cksyoys LokehaP;k }SFkhZ
fouksnksDrhaP;k vkBo.khauk R;k;ksxs vkEgh
mtkGk fnyk- ,dnk n’kZule;h Lokfeauh ,dk efgysyk
fopkjys fd rh dqBqu vkyh- rh mÙkjyh ^is:* Lokeh
rkcMrksc mn~xkjys & ^Å:ysnw is:ysnw* vkf.k rs
iq<s ljdys ! dks.kh rdZ dsyk vlsy fd R;k ckbZyk Lor
%pk ns’k ukgh] uko ukgh-
Page 5
fopkj djrk djrk eyk tk.koys fd R;kapk ns’k ukgh vkf.k
ukogh ukgh! LokfeaP;k ljG izÜukps lk/ks mÙkj i.k
R;kojhy Lokehaph dksVh cjsp dkgh lkaxwu xsyh-
R;kaps rsyxwe/khy cksy.ks vFkkZrp R;k efgysyk
letys vl.;kpk laca/k uOgrk- Lokeh o is: jfgoklh v’kk
nksu O;äh e/khy rs laHkk"k.k- R;k ckbZcíy lk/ks
ekfgrhij ek= Lokfeauh fryk vkf.k R;k}kjs lokZaukp]
Lor%ps lR; ?kks"khr dsys&&& ^Å: ysnw && is:
ysnw!** vFkkZr ^eyk uk xko] uk uko*- ijesÜoj
dks.;k ,dkp eqy[kkpk vlr ukgh fdaok R;kyk ,d uko
lq/nk vlr ukgh- loZ ukos R;kphp gksr vkf.k lkjs tx
R;kps ?kj---R;kpk okMk! tl tlk LokfeaP;k R;k fnO;
'kCnkaoj eh fopkj d: ykxyks rlrlk R;k 'kCnkapk
ekÖ;k oS;fDrd thouk’kh ?kfu"B laca/k vlY;kps eyk
tk.koys- fujfujkG;k ns’kkae/;s ek>s okLrO; jkfgys
vlwu Lor%pk vlk ek>k Eg.krk ;s.;klkj[kk [kjk ,dgh
ns’k ukgh- ek>s uko ns[khy cnyoysys lkekU;
O;fäP;k rqyusr ek>s vk;q"; cjsp osxGs ?kMysys-
loZlk/kkj.k vk<G.kkÚ;k LoHkkoxq.kkapk ekÖ;kr rlk
vHkkop- fof’k"V fopkj lj.khaP;k yksdkaikwlu eh
FkksMk nwjp vls- R;kewGs cÚ;kpnk eyk gky lgu
djkos ykxr rh xks"V osxGh ijarw ekxs oGwu ikgrk
vls y{kkr ;srs fd ek>s lqjokrhps d"Ve; thou vkf.k rs
vuqHko t.kw ,dk fLizaxcksMZps dke dfjr gksrs
T;kewGs fujFkZd ik’kkarwu Lor%yk eksdGs dj.ks
Page 6
lksis Ogkos- vkf.k LokfeaP;k izsekewGs R;k lkÚ;k
xks"Vhrwu eyk ladVkauh xzklysys rjhgh mYgklhr
dj.kkjs vls ladsr feGr xsY;kps tk.kow ykxys- ^Å:
ysnw&is: ysnw* ;k f’k"kZdkP;k iqLrdklkBh R;k
xks"Vh ik;kHkwrp BjY;k- eyk rsyxw Hkks"kspk xa/k
ukgh i.k vusd o"ksZ iz’kkafre/;s okLrO; vlY;kewGs
FkksMs Qkj 'kCn letw ykxysr ^ysnw* Eg.kts ^udkj*
vlk vFkZ eukr :tyk rks brj ikp 'kCnkacjkscj Å:] is:]
tkrh] ere~ vkf.k iuh & ns’k] uko] tkrdqGh] /keZ
vkf.k drZO;- rlsp ^vkSDdVs* ;k rsyxw 'kCnkpk vFkZ
EG.kts ^,sD;kph Hkkouk vkf.k vfHkO;ärh R;kpk
lca/k tMyk rks ^ekuo tkrh*] ^vkRek* ^ijczã*]
^ijeizse* vkf.k ^ije&vkfn & 'käh* R;k lokZa’kh ek>s
ukrs tqGrs] Lor%P;k thoukP;k n`"Vhus ikgrk R;kauk
xgu vFkZ vlY;kps eyk tk.kors-
LokfeaP;k d`isus ikpgh izdkjP;k ^udkjkRed*
vuqHkokauh rlsp rhu ^gksdkjkRed* vuqHkokauh
ek>s thou Hkjysys vkgs- ^ekuotkrh*] ^,d ijerRo*
vkf.k ^,d fnO; izse*&LokfeaP;k f’kdo.;krwu
fufoZokn lR;kps fun’kZu gksrs vkf.k R;k frfgaP;k
enrhus mjysY;k nksu 'kCnkaps vkdyu lksis
gksrs&^ije&vkRek* vkf.k&^ije&vkfn’käh* vkRek
vkfn 'käh&Eg.ktsp [kjk L=ksr( cy’käh vkf.k
rkjd’kfä ;kaps vf/k"Bku loZ= vl.;kpk lk{kkRdkj! Rks
Page 7
ngk’kCn ek>s oS;ähd ^n’kfn’kkfunsZ’k* (Ten
Commandments Vsu dekaMesaVl~½ gksr vls eh vkrk
Bkei.ks Eg.kw 'kdrks- vkiY;k ^bZ"V nsorsP;k* brds
lkfUu/;kr jkfgY;kewGs] ek>s fopkj vkf.k let
osGksosGh ifjiDo gksr xsyhr- ek>k ekufld] oSpkjhd
dqMk[kkuk R;kaP;k fnO;cks/kfdj.kkauh lrr tGwu
[kkd gksr jkfgyk- ljG lk/ks vls Hkxoku ckckaps cksy
gs ekuorsyk ykHkysyk v{k; Bsok gks;- vO;kgr lq:
vl.kkÚ;k tUe ej.kkP;k QsÚ;krwu lqVdk dj.kkjs ek/;e
Eg.kts Lokfeapk lans’k!
dsoG LokfeaP;k d`isusp thoukP;k osxosxG;k
vkOgkukauk iky.;kph la/kh eyk feGkyh vkf.k R;kaps
vn`’; gkr vusd ladVkrwu eyk lgt ckgsj dk<hr jkfgys-
thoukP;k vusdkusd iSywapk vuqHko eyk ?ksrk vkyk
vkf.k R;kaP;k ns[kjs[kh[kkyh vk.kwu LoHkkokpk
lerksy jk[k.;kpk iz;Ru dj.ks lksis >kys- rhl
o"kkZis{kkgh tkLr dkG Lokeh eyk lrr vfr’k; dfB.k
/kMs nsr jkfgys] vuqHkokarwu] lw{en`"Vh nsr
jkfgys- ekÖ;k vgadkjh o`Ùkhps guu dj.;kps dke d:u
eyk izf’k{khr dj.;klkBh ,d ykacp ykac ekfydk
fuekZ.k djr jkfgys- R;k vuqHkokaP;k] R;k
f’kdo.khP;k vHkkoh ;k iqLrdkps ys[ku&fufeZrh
nqjkikLr >kyh vlrh vls Eg.k.ks vfr’k;ksähps gks.kkj
ukgh- ^,sD;* ;k ,dkp 'kCnkrwu izdV gks.kkjk
Page 8
HkxoRizkfIrpk lqyHk ekxZ ;k iqLrdkP;k :ikus
okpdkauk n’kZfo.;klkBh R;kaP;k gkrkrhy votkj
Eg.kwu Lokfeauh eyk izksRlkkfgr dsys rs ek>s
vgksHkkX; eh ekurks- ,dksI;krhy fueZG
vuqHkok}kjs] rs fnO;izse ek.klkyk nsoÙokpk
lk{kkRdkj ?kMowu nsrs-
Hkxoku Jh lR;lkbZckck:ih vfr’k; vkoMR;k nsokP;k
fnO; deypj.kh ek>h d`rKrk vkf.k izsekus lai`Dr vls
'kriz.kke okgrks- R;kaps izse] izksRlkgu vkf.k
xHkhZr funZs’ku] ;k =;haP;k vHkkoh R;kaP;kp v’kk
g;k iqLrdkP;k fy[kk.kkyk lqjokr gksÅ 'kdyh ulrh- rs
dk;Z iw.kZ dj.;klkBh osGksosGh ;ksX; O;ähps lgk¸;
eyk R;kaP;k d`isusp ykHkr xsys-
fl/n gLrfy[khrkP;k izrhyk 22 tkus- 2010 jksth R;kapk
d`ik izlkn ykHkyk- Lokehaps izse] izLrqr iqLrdkP;k
ikuk ikuke/kwu okpdkaP;k ân;kr lrr okgwns v’kh
izkFkZuk eh djrks- lR; gs vuar vkf.k vxk/k vlrs-
nsokf/knso LokehaP;k pj.kh] vfr’k; d`rKi.ks izLrqr
iqLrd eh lefiZr djhr vkgs-
t;lkbZjke
izseiwoZd lknj
lkjk iou
Page 9
iz’kkarh fuy;e tkusokjh
2010
Hkk"kkarjdkjkps ân~xr
Jh f’kMhZ lkbZ izlUu Jh lR;klkbZ izlUu
Hkxoku ckckaP;k d`isus ;k frlÚ;k iqLrdkps
Hkk"kkarjkpk ;ksx tqGwu vkyk rks ukxiwjyk ^Jh lR;
lkbZ lsok lferh* yk lefiZr lHkkx`gkpk lksgGk
vkVksirk vkVksirk- egkizlkn xzg.kdj.;k vkf/k]
okMsxkodj dkdk & ;sÅu Eg.kkys] ^^HkkbZ] ,d iqLrd
Hkk"kka&rjklkBh brD;krp eqacbZyk
¼16@06@2010½ ekÖ;k gkrh lqiwnZ dj.;kr vkys
vkgs- rw m|k rs ?ksÅu tk-** ekÖ;k vkuankyk ikjkojp
mjyk uOgrk- izR;sd dGdGhP;k izkFkZusyk Hkxoar
lØh; enr ?ksowu /kkor ;srks gsp [kjs- izLrqr
Hkk"kkarj tsOgk iqLrd:ikr vorjsy rsOgk izdk’khr
gks.kkjs iqLrd frljs o Hkk"kkarj pkSFks vlk ;ksx&&&
gk HkxoRd`ispk izlkn Eg.krk ;sbZy vkf.k feGw ykxys
fd ekuoh eukyk vtwu vtwu R;kph xksMh ok<r tkrs
R;kph izfprh R;kp cjkscj vkyh rh 3 vkWxLV 2010
jksth- Ogk;czksph lsok ns.;klkBh ^fodkluxj* ;sFkhy
^Jh xtkuu egkjkt* eafnjkr la/;kdkGh 7 ok-
iksgkspyks rs dkdkadMwu R;kP;k ngk feuhVs
vk/kh ?ksrysys Jh- lkjk iou fy[khr ^Å: ysnw& is:
ysnw* ;k baxzth iqLrdkph izr gkrh ?ksÅup- rs iqLrd
ikgwu Jh- dksokM ;k _X.kfe=kus rs pkG.;kl lq:okr
Page 10
dsyh- frrD;kr eafnjkps iqtkjh Jh mn; frFks iksgkspys
o is’kaV Qkj ulY;kewGs xIikxks"Vh lq: >kY;k- cksyrk
& cksyrk R;kauh lq- x- 'ksoMs jfpr AA Jh xtkuu
ckoUuhAA ps baxzth e/;s Hkk"kkarj dj.;kph fouarh
dsyh- HkxoarkP;k d`isph v’kh vlhe yhyk ikgwu
ea=eqX/k >kY;kl uoy rs dk; ! vkf.k izLrqr iqLrdkps
Hkk"kkarjkps dke lq: gks.;kvk/kh ^^Jh xtkuu
ckoUuh** ps baxzth Hkk"kkarj ^Jh xtkuu lekf/kP;k*
'krdegksRloh fnuh Eg.kts 11@09@2010 jksth gkrk
osxGsgh >kys rs R;kaP;kp Øisus- v’kk ;k
ekuq"kos’kh vkxG;kosxG;k izseG HkxoarkP;k Jh
lR;lkbZP;k Jh pj.kh d`rKrkiwoZd okgwu ?ksrkuk
gks.kkÚ;k vkuankr lokZauh lgHkkxh gksÅu R;kyk
f}xq.kkar djkos- gh Jhpj.kh izkFkZuk-
t;lkbZjke t; Jhjke t; t; jke
fgeka’kq nslkbZ 36&Mh] riksou
dkWEiysDl
t;&izdk’kuxj]
ukxiwj & 440 025
eks- 09404089763
izFke v/;k;
eh dks.;k ,dkp ns’kkpk ukgh
^gs tx Eg.kts vfr fo’kky vlk lekt vkgs- ;krhy izR;sd
O;äh R;k lektkph ?kVd vkgs( ek.kwl ek.klkdMs
[kspyk tkrks] R;k izsekus rks c/n vlrks( ,desdka’kh
Page 11
vlysY;k ukrs laca/kkus--- rqEgh vkiys var%Üp{kw
m?kMwu ikg.;kpk iz;Ru djrk vls vk<Gsy fd loZ
jk"Vª ,d vlwu R;kps uko vkgs ^ekuork*] /keZ ,d
vkgs ^izsekpk* vkf.k gsp [kjs lR; gks;** ¼1½
^Å:ysnw&is:ysnw* ;k rsyxw 'kCnkapk vFkZ] ^eyk
ukns’k] uk uko* nf{k.k vesfjdsrhy ^is:* ns’khP;k ,dk
efgysyk gtj tckch fouksnksähus ckck mn~xkjys
gksrs- vki.k dks.k vkgksr rs tk.k.;kph izØh;k Eg.kts
v/;kfRedrk! Lokeh lkaxrkr] ^^[kjs ikfgY;kl rqEgh
rhu O;äh vlrk& Lor%yk rqEgh tls ekurk ^rh*]
rqEgkyk th brj nqljs ekurkr ^rh* vkf.k rqEgh [kjks[kj
th vlrk ^rh* ns’k] uko] tkr&dqGh] o.kZ] /keZ]
O;olk;] /kunkSyr] ir&Bsoh] dqVqac] ukrh&xksrh]
fe= eaMGh] lektkrhy irizfr"Bk ;k lkÚ;k ckch nsgk’kh
laca/khr vlrkr vkf.k R;kpk 'ksoV ekrhr gksr vlrks-
v/;kfRed thou gs lkxjkyk feGsi;Zar vusd fBdk.kkgwu
tk.kkÚ;k vFkd izokgh unhlkj[ks vlrs- rh unh]
xq:Rokd"kZ.kkus ?kM.kkÚ;k dk;kZpk ifj.kke Eg.kwu
fulxkZus vkf/kp vk[kwu BsoysY;k ekxkZus tkr vlrs-
ekuoh thou lq/nk fnO; egklkxj:ih mxeL=ksrk’kh
foyhu gksbZi;Zar ?kMr jkg.kkjk izokl gks;!**
(1) Satya Sai Speaks, Vol. VIII, Chapter 33 & 36.
iz'kkafrfuy;eP;k vkeP;k ifgY;k HksVhe/khy] 29
fMlsacj 1980 jksth ?kMysY;k] nqlÚ;k eqyk[krhr ckck
Page 12
Eg.kkys] ^vuqHko ?ks.;klkBh eh rqEgkyk vusd
ns’kkae/;s ikBfoys- vkrk rqeP;klkBh txkrhy
loksZRd`"B ns’k&vkWLVªsfy;k&[kkl fuoMyk vkgs-**
loksZRd`"V Eg.kts vk/;kfRed fodklkP;k n`"Vhus
vfr’k; lqanj vls eh ekurks- [kjks[kjp] vkEgh okLrO;
dsysY;k vusd ns’kkaiSdh vkLVªsfy;krhy vkeP;k
okLrO;kr vkeph HkjHkjkV >kyh gksrh- vkf/k
loZrksijh vkfFkZd LFkS;Z vkf.k lqcÙkk ykHkwu
vk/;kfRed fodkl ?kMw ykxyk gksrk- vkrk] rhu n’kds]
LokfeaP;k izsekus vkf.k pkrq;Z iw.kZrsus
doVkGysY;k ekÖ;k thoukps flagkoyksdu djrk eyk
metrks; rks lkFk ns.kkjk nSoh gkr && thoukP;k
[kkapk [kGX;krwu BspkG.kkjs] mrkj p<kokps
vrhmRlkgh prqjaxh vkf.k ljrs’ksoVh lek/kkukus r`Ir
ikoysys] vls rs vk;q"; lkaHkkG.kkjk !
vk;qfoZKkukP;k f’k{k.kkuarj vkf.k ek>s oS;ähd
vk;q"; tls vxzslj gksÅ ykxys rls ifjfLFkrhP;k
cGtksjhus ek>s okLrO; eyk ns’kksns’kh lrr gkyokos
ykxr xsys- ns’kksx.krh fQjr vlrka ekÖ;k fuoklk
ckcrhr] ukxfjdÙokrhy v’kkLorrk vkf.k rRle
gky&vis"Vkae/kwu mn~Hko.kkjh dqpao.kk ;kauh
ek>k lrr ikBiqjkok dsyk gksrk-
fczVh’k O;kIr eyk;ke/;s 1938 lkyh tUe >kysyk
vlY;kewGs eh lgtp fczVh’k ukxfjd gksrks-
Page 13
tUens’khP;k ,dkaxh dk;|keqGs eyk rsFkhy tUefl/n
vf/kdkj ukdkjY;k xsyk( vkiY;k iwoZtkapk ns’k
lksM.;kph ikGh dfB.k ifjfLFkrhewGs ekÖ;koj vkyh-
fczVh’k ukxfjdÙo vkckf/kr BsÅu] vkWLVªsfy;kps
ukxfjdÙo izkIr gksÅu 1975 lkyh frFks LFkkf;d
gksbZi;Zar ns’kksns’kh Bksdjk [kk.ks ekÖ;k u’khch
gksrs] gsp [kjs- nqlÚ;k egk;q/nkP;k lekIrh uarj ek>s
vkbZofMy] okMofMy LFkkf;d >kysY;k flagyh ns’kkr
¼vkrk R;kyk Jhyadk Eg.kwu vksG[krkr½ ijrys-
R;kaP;k toGhy fczVh’k izoklh dkxnksi=kP;k tksjkoj
R;kauh vls dsys- 1959 e/;s o;kP;k 21 O;k o"khZ eh
esfMdy dkWyste/;s f’kdr vlrk] ofMykaP;k bPNsfo:/n]
ek>s fczVh’k ukxfjdÙo lksMwu flagyh ukxfjdÙo
fLodkj.;kl eh udkj fnyk gksrk R;kps dkj.k Eg.kts
1958 lkyh >kysY;k rkfeG Hkkf"kdkafo:/nP;k
oa’kh;Rrk naxyh eh vuqHkoY;k gksR;k- R;k ikgwu
flyksue/khy vkiY;k HkforO;kojhy izÜufpUg
ekÖ;kiq<s mHks >kys gksrs-
f’k{k.k o LukrdksÙkj baVuZ’khi iw.kZ d:u flyksu
ef/ky fczVh’k gk;dfe’kuus fnysY;k fczVh’k
ikliksVZP;k vk/kkjs 1965 lkyh eh yXu d:u
okMofMykaP;k flyksuyk jkejke Bksdyk- vkeP;k toG
rsOgk dsoG ek.k’kh rhu ikSaM ngkf’kyhax ,o<s ijdh;
pyu fnys xsys gksrs- lqjokrhP;k rhu o"kkZi;Zar eyk
Page 14
o ck;dksyk flaxkiwje/;s] vfr'k; deh ixkj o deh
loyrhaP;k v’kk vLFkk;h uksdÚ;k ek= feGr xsY;k- i.k
vkepk ukbZykt gksrk- rhp dFkk O;kolkf;d fuoMhph
>kyh- brj dks.kkykgh udks gksrs Eg.kwu vkoMr
ulrkgh cGtcjhus eyk ^vukLFksf’k;k oS|dkps*p dke
djkos ykxys gksrs- nksu o"kkZuarj eyk vtwu /kDdk
lgu djkok ykxyk- dks.kR;kgh ns’kkps ukxfjdRo
ulysyk vlk eh fcuk ukxfjdRokpk O;äh gksÅu
xsyks( dkj.k 1967 lkyh] fczVue/;s iwoZvkfÝdu
ns’kkarhy ;sÅ ykxysY;k fuokflrkaP;k yksa<;kaeqGs]
fczVh’k ljdkjus ,d ufou ^bfexzs’ku* dk;nk vfLrÙokr
vk.kyk] R;k vk/kkjs fczVh’k ikliksVZ ukxfjdRo
vlwugh eyk fczVue/;s izos’k ukdkj.;kr vkyk-
^ukxfjÙojfgr* ifjfLFkrh laiq"Vkr vkyh rh eyk 1968
lkyh vkWLVªsfy;kus nsÅ dsysY;k ^ek;xzaV
fOglk*eqGs- R;kP;kp cGkoj iq<s eh czhVue/;s tkÅu
mPpf’k{k.k ?ksÅ 'kdyks- fczVuP;k x`g[kkR;krQsZ
vkEgkyk fczfV’k ukxfjdÙo o ikliksVZlq/nk iqUgk
cgky dj.;kr vkyk- ijarw pkj o"kkZauh] ;qds lksM.;kpk
fu.kZ; vkEgh ?ksryk dkj.k frFksgh ^Üosr Åxzoknh
la?kVukaP;k* vR;kpkjkpk fulVrk izlkn vkEgh
vuqHkoyk- 1972 lkyh vkEgh U;q>hy¡.Myk xsyks
vkf.k rhu o"kkZuarj ljgí vksykaMwu flMuh ;sFks
iksgpyks- O;kolkf;d ;’k izkIr d:u vkuankus jkgw
Page 15
ykxyks- i.k rks Qkj dkG fVdw 'kdyk ukgh- dkj.k 1980
lkyh vkeP;k vk;q";kr Lokfeaps inkiZ.k >kys- loZp
xks"Vh ,dk,dh cnywu xsY;k- iquÜp vLFkk;hÙo
vkeP;k okVh vkys- 29 fMls- 1980 e/khy eqyk[krhr
R;kauh vkEgkyk lkafxrys fd ngk o"kkZuarj iqÍifrZyk
rs ,d ^lqij Lis’kkfyVh* gkWfLiVy lq: dj.kkj vlwu
vkWLVªsfy;k lksMwu R;kaP;k lsosr vkEgkyk :tw
Ogkos ykxsy-
ekxs ikgrk] 'kkys; thoukiklwup eyk cÚ;kp gky vis"Vk
lgu djkO;k ykxY;kps y{kkr ;srs- vYi’kk feG.kkÚ;k
fuo`Ùkh osruke/;s ofMy vkeP;k nSuafnu xjtkp tserse
d’kkc’kk Hkkxow 'kdr gksrs- lq:okrhps f’k{k.k
[ksMsxkoh >kys vlys rjh mPp f’k{k.kkps osMs
vk’kkGHkwr LoIu eh mjk’kh ckGxwu gksrks-
ofMykaP;k gykf[kP;k ifjfLFkrhewGs mPp
f’k{k.kklkBh ofMykaph enr feG.ks 'kD; ulY;kewGs
dqBsrjh dkjdwuh dj.;kpk ek>k fopkj pkyw gksrk
ijarw ifgY;k >VD;krp eyk esfMdy dkWyste/;s izos’k
feGkY;kewGs] toGP;k uksrsokbZdkauh enrhpk gkr
ekÖ;kiw<s dsyk( vkEgh ofMyksikftZr 'ksrhlq/nk
fodyh vkf.k iSlk mHkk dsyk- foÜofo|ky;kr izos’k ?
ksbi;Zar ik;kr lk/ks cwVgh ekÖ;ktoG uOgrs- ,d
'kY;fpfdRld gks.;kps LoIu eh ckGxwu gksrks i.k
ekÖ;k uf’kch nqljsp dkgh ok<wu Bsoys gksrs- ftFks
Page 16
dqBs eh jkgr vls frFkyk ewG jfgoklh ulY;kewGs
ijnsf’k;kauk iM.kkÚ;k e;kZnk ekÖ;k
okV;kyk ;sÅu( QsdysY;k rqdM;kaoj* eyk lek/kku
ekuwu ?;kos ykxs- dks.krsgh ;’k feGfo.;klkBh eyk
thokikM esgur djkoh ykxs- izR;sd O;äh ,d fof’k"V
uf’kc ?ksÅu tUekyk ;srs( ek>s vk;q"; Eg.kts
^foapokP;k ikBhojhy fcÚgkM* d/khgh ,dk tkxh
LFkku v’kD;! okV.khyk lrrp v’kh dqpac.kk
vkY;keqGs eh vfr’k; nq%[kh vkf.k dkrkoysyk
vls( ^ukgd cGhP;k cdÚ;kph Hkkouk eukr lrr ?kj d:u
vls! ;k lokZekxs dkgh nSoh gsrw vlw 'kdrks ;kph
FkksMh’khlq/nk dYiuk eyk rsOgk uOgrh-
lksu&pkanh] lkekftd izfr"Bk feGfo.;k,soth v/;kfRed
[kthuk xol.ks 'kD; gks.;klkBh [kqí ijesÜojkus v’kh
ifjfLFkrh fuekZ.k dsyh vlsy ;kph dkgh eyk tk.kho
uOgrh- Lokeh Eg.krkr] ^^eh rqeP;ktoG vlY;kl
rqeP;ktoG loZ dkgh vkgs-**
fpuh uoo"kZ lksgG;kP;k fufeÙkkus Qsczqokjh 1997
e/;s iz’kkarh ;sFks Lokehauh ân; gsykowu ns.kkjs ,d
izopu dsys gksrs] rs %
^^rqeps ân; gkp rqepk ns’k gks;- laiw.kZ txr gs ,d
fo’kky dk; okM;kizek.ks gks;- R;kr vusd nkyus
vkgsr- rs izR;sd nkyu Eg.kts ,d ,d ns’k@jk"Vª letk-
laiw.kZ tx gs ,dp ?kj vkgs gs y{kkr ?;k- 'kfjjkP;k
Page 17
osGkosxG;k vo;okpk fopkj dsY;kl 'kfjjkrhy R;k loZ
vo;okauk ekuoh ân; vO;kgr jä iqjoBk dfjr vlrs- rj tj
osxosxGs ns’k Eg.kts osxosxGs vo;o ekuY;kl]
R;klokZaps iks"k.kkps dke dj.kkjs jä Eg.kts lR; vkf.k
uSfrdrk& uhrheÙkkiw.kZ okx.kwd! vkiY;kyk vls
vk<Grs fd iapkax vkf.k l.kokj ikG.ks ;kckcrhr
ns’kkns’kkae/;s folaokn ulrks- loZ ckchaP;k
ewGk’kh dk; vlrs rj ekuoh ân;- tsOgk R;k
ân;kr ,dhph & ^,sD; Hkkousph* ladYiuk
O;oLFkhr :tsy rsOgk ^ekuoh ,sD;* ;k o"kkZpk
'kqHkkjaHk gksbZy-** ¼2½
^eyk ns’k ukgh* v’kk okD;kpk vFkZ dks.;k ,dk
fof’k"V ns’kkcjkscj ek>k laca/k rksM.ks vlk foijhr
gksrk dkek u;s- rj rks ;k vFkkZP;k vxnh fo:/n gks;
( ns’kkaP;k HkkSxksyhd ljgíh] ns’k osxosxGs vl.;kpk
ckg;kfo"dkj] R;k osxosxG;k n’kZfo.kkÚ;k d{kk b-
vksykaMwu tk.;kph rh izØh;k ?kMfo.;klkBh dsysys
rs vkokgu vlsy- ;s’kw Eg.kkys] ^^ek.kwl dsoG
vUukoj txr ulrks-** v/;kfRed iks"k.kkph lq/nk frrdhp
vko’;drk vlrs ts.ksd:u foftxh"kq o`Ùkhus varjkRek
fujarj lÙ;kpk 'kks/k] ikBykxkizek.ks ?ksr jkghy- Qkj
deh yksdkauk vk/;kfRed vk;ke y{kkr ;srkr& letrkr-
osxosxG;k pkyhfjrh thou i/nrh] Hkk"kk] /kkfeZd
foÜokl vkf.k :<h] ;k lokZaef/ky vuqL;wr lw= vkgs
Page 18
^lR;*( dsoG lR;] vkf.k rs lR; gks; nso & ijesÜoj( nqljs
frljs dkfggh uOgs-
(2) Sathya Sai Baba, Chinese New Divine Discourse at Kulwant Hall, February 13, 1997.
ns'kizse izkns’khd ,duh"Brspk 'kks/k gk dkgh
ekuokus ykoysyk ukgh;- rks ,d fulxkZpk vfoHkkT;
Hkkx vkgs] tho okpfo.;kps ra= izk.kh txrkrlq/nk
vki.kkal rs vk<Gwu ;srs] tukojkaps dGi dls vkikiY;k
d{kk cuohr vlrkr] n`< d:u tir vlrkr gs vki.k ikgrksp-
f}rh; egk;q/nkuarj lq/nk vki.k lkezkT;s fo?kVhr
>kysyh vkf.k gksr vlysyh ikgr vkgksr- VksG;kapk
mRd"kZ vkf.k ikMko] cy’kkyhauh 'kähpk xSj
va/kk/kqn dsysyk okij ;kewGs brj tekrh vkf.k izkarh;
gYys d:u >kysyk loZuk’k v’kk xks"Vhauh tkxrhd
bfrgkl Hkjysyk vkgs- loZ dkgh vycsy vlY;kl] vkiys
jk"Vª HkjHkjkV dj.kkjs vlY;kl] vkiY;k pkj fHkarhP;k&
ns’kkP;k ljgíhP;k vkar vki.k vxnh lqj{khr vlrks]
vkjkekr vlrks vkf.k vkiY;k 'kstkÚ;kaP;k rqyusr
^osxGs* vlY;kph Hkkouk d:u ?ksrks- loZ izdkjps
lkaxkMs vkf.k jpuk vorh Hkksorh usLrukHkwr
gksrkauk ikg.;kpk] vfr’k; fcdV ifjfLFkrh loZ= vl.;kpk
vlk dkG] ^vkrk ;kP;k uarj dk; ok<wu Bsoys vkgs \*
vlk izÜu dj.;klkBh vrh ;ksX; vlkp Eg.kkok ykxsy-
vkiYkk xzg gk lokZapkp vkgs vkf.k R;kar lokZauk
Page 19
O;ofLFkr okVwu ?ks.;klkj[ks cjsp dkgh vkgs- ;k
lR;kph tk.kho vkrk yksdkauk gGwgGw gksÅ ykxyh
vlwu] tylaink] oulaink] egklkxj] vUu/kkU;]
ok;qeaMGkph izr b- cÚ;kp xks"Vhps vfr’k;
dkGthiwoZd] dkVsdkji.ks laxksiu gksÅu tiys tk.ks
vko’;d vkgs gs R;kauk iVw ykxys vkgs- Hkk"kk
t’kk ,desdkar felGY;kuh iDo vkf.k ekSyhd gksr vlrkr]
r}rp gYys&p<k;k fdaok brj xks"VheqGs] ,desdk’kh
laidkZr vkY;k dkj.kkLro lektkus lq/nk mÙke rs loZ
vkRelkr dj.;kph dyk f’kdwu ?ksryh vkgs- Lokra=;~
izkIrh uarjgh tuekulkaP;k vk’kk&vkdka{kkaph
iwrhZ [kÚ;k vFkkZus >kyh ulY;kpsp vk<Grs- izR;sd
ns’k R;kewGs ikSokZR;ikfÜpekR; eqY;kaps ,d ladjhr
jk"Vª cuwu jkfgY;kpkp vuqHko ;srks- vk/;kfRed
tkx`rh ?kMowu vk.k.;klkBh yksd’kkgh gs ,d
v/kZfodlhrp vls ra= okijys tkr vkgs- ijLijkaoj
voyacwu jkg.;kf’kok; xR;arj ulY;kps Li"V >kys vkgs-
yWVhu Hkk"ksr ,d Eg.k vkgs] Vox Populi Vox Dei
¼OgkWDl ikWI;qyh OgkWDl MsbZ½ %
^tulkekU;kapk vkokt gk nsokpkp vkokt gks;*-
yksd’kkgh [kÚ;k vFkkZus dk;Zjr gks.;kl vko’;d vlk
vk/;kfRed cny l/;k rjh ?kMwu ;sr ukgh vkgs- /keZ]
tkr] Hkk"kk] uSlfxZd laink] 'kL=kL=s ok brj HkkSfrd
'kähapk fodkl] ;kaP;k ek/;ekrwu uOgs rj dsoG
Page 20
vk/;kfRed tk.khosrwup [kjh yksd’kkgh veykr ;sÅ
'kdrs- R;k n`"Vhus ikgrk] loZ ns’kkaph l|%fLFkrh gh
vk/;kfRed laosnukaps lfeJ xqaMkG;kizek.ks vkgs-
ekuorsph tk.k vlysY;k usR;kauh mPp ewY;kaP;k
ladYiukauk ifjiDork vk.k.;klkBh lrrp y<k fnysyk
vkgs- [kjk[kqjk cny ?kMwu ;srks rks O;äh O;fäP;k
ân;krp- dkj.k ân;p R;kpk [kjk ns’k vkgs- vk/;kfRed
fopkjkaP;k vuq"kaxkauh ?kMwu ;s.kkÚ;k cnykaP;k
lanHkkZr jk"Vªh;rk] ikliksVZ] tUenk[kyk] tUeLFkku]
ewG&xko&ewGns’k] l|%fuoklLFkku b- xks"Vhauk
eqGh vFkZp mjr ukgh-
^^tUe&e`R;q ulysY;k ije’kkarhP;k lkezkT;kdMs
tk.kkjk jLrk ^osn* nk[kohr vlrkr- phu] jf’k;k] vesfjdk
b- ns’kkacíyph ekfgrh yksd f’kdrkr( iWflfQd
Tokykeq[kh rlsp vkd~ZfDVd e/khy csV lewg b- ph
lq/nk R;kauk tk.kdkjh vlrs- ijarw vkiY;k Lor%P;k
varjaxkcíy R;kauk rlwHkjgh Kku ulrs- rls izR;sdkyk
iapdks"k vlrkr] ijarw ckg;kax&HkkSfrd
iksrMh&T;kyk vki.k 'kfjj Eg.krks&R;kph dk; rh tk.kho
vlrs- rh lq/nk vxnh <kscG ekukus&R;kps laiw.kZ
Kku ulrsp- brj xHkZikrG;kcíy R;kaps laiw.kZ vKku
vlrs- ts dsoG HkkSfrd dks"kkP;kap tk.khosus
xqjQVysys vlrkr rs Eg.kts dke] okluk vkf.k yksHk ;k
=;haP;k gkikiysY;k ewfrZ vlrkr- vk’kkr`".ksP;k
Page 21
izR;sd >ksD;kcjkscj rs ygjr jkgrhy- vkiY;k Lor%ef/ky
vuuqHkwr fnO;Ùokrwu mn~Hko.kkÚ;k
ln~xq.kkaP;k vHkkoh R;k LoSjkpkjkyk R;kauk
Dofprp osl.k ?kkyrk ;sbZy-**
vkiY;k Lor%cíyps lR; tk.kwu ?;k Eg.kts ;k 'kfjjkykp
vkiysi.kk eku.ks rqEgh lksMw 'kdky- rs rqEgkyk
jksx&eqDr djsy- rqEgkyk laiw.kZ 'kkarh feGsy-** ¼3½
gs 'kfjj Hkys dks.;k ns’kkps vlsy ijarw R;krhy vkRek
gk ns’kkrhr gks;- rks nso vkgs-
uk dksdk Å: ysnw % eyk ns’k ukgh-
f}rh;k/;k;
ukdksdk is: ysnw
eyk oko ukgh-
loZ ^R;kaphp* ukes gksr vls ,dgh uko ukgh ts
^R;kps* ukgh-
(3) Satya Sai Speaks, Volume IV chi 2 p.12 & Baba .The Breath of Sai p.121.
^^R;kps uko ukgh vls ,dgh uke ukgh- ijesÜojkph
izkIrh d:u ?ks.;klkBhp vkRek 'kfjj /kkj.kk djrks( rks
ijekRekp vkRE;kpk [kjk L=ksr vkgs- Eg.kwup ltho
izk.;kar] ekuo tUe feG.ks gs vfr’k; uf’kcoku vlY;kps
Page 22
ekurkr--------- uke vkf.k :ikadMs rqEgh ikgrk Eg.kwu
rqEgkyk txkr }Sr vk<Grs= rqEgh tj R;k ukek&:ikP;k
iyhdMs ikgky rj rqEgkyk v}Srp vk<Gwu ;sbZy-** ¼1½
Ukdksdk is: ysnw % eyk uko ukgh- eh vkiY;k
ukokpk fopkj d: ykxyks rsOgk vls y{kkr ;srs dh] ;k
fouk’kh HkkSfrd txkrhy ^lalkj*kr dk;Z’khy vl.kkÚ;k
'kfjjkyk yVdkfoysyh rh ,d ^uacj IysV* vkgs- [kjs uko
vkgs- ^vkr jkg.kkjk* tlk pkyd vkr clwu eksVj xkMh
pkyforks- gs uÜoj 'kfjj Eg.kts e`R;wuarj /kqGhr
felG.kkjs vls d`rh’khy okgu vkgs- lw{e 'kfjj gs
vuqHkokaps okgu vlwu] e`R;quarjP;k ^dkj.ke;*
'kfjjkyk fpdVwu] rs iq<hy izoklkr vxzslj gksr tkrs-
ckck Eg.krkr( ^^rqeps ewG uko vkgs ^vkRek*-
Bsoysys uko vlrs nsgkps-** ekÖ;k tUe nk[kY;kojhy
ek>s uko vkgs ljouiou] tUe osGh Bsoysys ekÖ;k
ofMykaps uko gksrs osGwfiYybZ % gh nksUgh
ukos] rkfeG f’koiaFkha;kauh ^lqczge.;a* g;k
nsokP;k BsoysY;k brj ukekaiSdh gksr- Eg.kwu
^osGwfiYybZ l[k.kkiou* vls ek>s laiw.kZ uko vkf.k
FkksMD;kr Eg.kts ^Ogh- ljo.kk iou vls- R;k dkGh]
fganwe/;s izFke uko&’ksoVps uko] v’kh i/nr uls-
izR;sd O;ähps ^R;kps* fdaok ^frps* vls Bsoysys]
Qkjrj Qkj vksG[k pkaxY;k rÚgsus iV.;kdfjrk ^;kapk
iq=@iq=h* v’kh
Page 23
(1) Satya Sai Speaks, Vol. IV ch 30 & Divine Discourse Also, Prema-Vahini.
i/nr vls- dqGkps uko] izFke uko] f[kzÜpu fdaok
Bsoysys uko gh i/nr ikfÜpekR; :<hae/kwu ?ksryh
xsyh-
1974 e/;s U;q>hy¡Me/;s eh ^O;olk;* djr gksrks
rsOgk ^osGw fiYybZ* l[k.kicu* vls ftHksph dljr ?
kMfo.kkjs uko vO;kogkjhd okVw ykxys] Eg.kwu
v’kkldh;fjR;k eh ^lkjk iou* vls uko FkksM;k
fnolkalkBh ykow ykxyks] ijarw ^U;q>hy¡M esfMdy
dkSafUly* us R;koj vk{ksi ?ksryk- Eg.kwu ex
dk;ns’khjfjR;kp ek>s uko cnywu & ^lkjk osGw
fiYybZ iou* vls dsys- ^lkjk* ek>s izFke uko vkf.k
^iou* gs 'ksoVps uko] ofMykaps ^osGwfiYykbZ* gs
ek>s e/; uko vkf.k ^ou* ;k v/kZ&ukokyk eh taxykr
ikBowu fnys & ^ou* ;k 'kCnkpk vFkZ taxy vlk vlrks
uk ! R;kosGh ^iou* gs ok;qnsokaps nqljs uko
vlY;kps eyk ekfgrgh uOgrs- oS".koiaFkh guqearkyk
^iou*iq= Eg.kwu vksG[krkr- ^lkjk* gs uke
ikfÜpekR; txrkr L=hps uko Eg.kwup vksG[krkr-
Eg.kwu ts eyk izR;{k tk.kr ukghr rs eyk] eh efgyk
vlY;kpsp ekurkr- nqlÚ;k ns’kkr xsY;koj ^dkj*pk uacj
lq/nk cnyrkr- rlsp ekÖ;kgh ckcrhr ?kMwu vkys-
U;q>hyaMP;k [kkrsikuh ek>s uko ^lkjk osGwfiYybZ
iou* vls nk[ky gksÅu xsys! rjhgh ^okgd* vlysyk tks
Page 24
^vkReka] rks ek= rksp rks vkgs tks lq:okrhiklwu
gksrk !
tUeosGh izR;sdkpsp ckjls gksÅu uko Bsoys tkrs-
cÚ;kp t.kkauk vls okVr vlrs fd R;kaP;k ukokyk
fof’k"V vFkZ vlwu R;k O;ähcíy cjsp dkgh lkaxwu
tkrs- vki.k vkiY;k ^dkj*yk lq/nk oS;ähd vad nsrksp
fd ukgh] 'kD; >kY;kl ! r’kh rh uacj IysV vlrs vkiyh]
vkiY;kyk rs vkoMks fd ukoMks] rs lR; vkgs- uotkr
ckGkps uko Bsorkauk vkbZofMy vkiY;k fuoMhpk
dlksf’kus mgkiksg djrkr vkf.k brjkauk R;kph tk.kho
d:u nsr vlrkr- vkf.k ex vusdk iSdh ,d uko vR;ar
dkGthiwoZd fuoMys tkrs- ckyo;kr&fd’kksjo;karp
vkiY;k ukokyk] R;kP;k vFkkZyk] O;qRiÙkhyk izR;sd
t.k vxnh fcyxwu vlrks vkf.k R;k ukokauhp lacks/ku
dsysys R;kauk vkoMrs- O;ähP;k ukokyk rlk [kkl
vFkZ vlrks] ,[kknk vFkZiw.kZ lans’k&fopkj R;krwu
izdV gksr vlrks- nq"V nqykZSfdd O;ähps uko Dofprp
ckGkyk ns.;kr ;srs- JhjkekP;k dkykof/krhy ,d izlax
vkiY;k izopukrwu nsr vlrk] Lokeh Eg.krkr(
^^dSd;h fdaok eaFkjk ukos vlysyh ,drjh L=h
rqEgkyk vk<Grs dka\ ^dkS’kY;k* ukokP;k fL=;k t:j
rqeP;k ekfgrhr vlrhy] i.k dSd;h fdaok eaFkjk----
eqGhp ukgh- nzkSinhoj okbZV utj Bso.kkÚ;k
dhpdkus 'ksoVh Hkhek gkrh vkiyk uk’k vks<owu ?
Page 25
ksryk- fdpd v’kk ukokpk dks.kh rqEgkyk vk<Grks
dka\ ,dgh ukgh- nqoZpuh] nq"d`R; dj.kkjs vkf.k
okbZV utj ckGaxysY;k v’kk O;ähaP;k ukokauk ;k
txkr Fkkjkp ulrks** 2½ iksFkh&iqjk.ks] nso]
iq.;kRes] lk/kqlar rlsp okafPNr xq.k] ln~xq.k v’kk
xks"Vha’kh ukrs tksM.kkjh ukosp vuar dkGkiklwu
fuoM.;kr ;sr vlysyh vk<Grkr ikÜpkR; laLd`rhr lq/nk]
ck;cye/khy rlsp yWVhu] xzhd] ghczw ;k
Hkk"kkaef/ky T;k ukokapk laca/k ifo= ijesÜojkP;k
ukok’kh vlrks rhp ukos vfr’k; yksdizh; vlY;kps lrr
fun’kZukl ;srs- tkWu] tsgksok% gk d`ikGw
gksrk- ,MoMZ %& lkS[; ewfrZ( vWuuh&dqekjh
¼ekrk½ esfjph vkbZ vkf.k
(2) “The Ramayana is the very essence of the vedas” Divine Discourse, 2 April 2001, Samathana Sarathi, May, 2001 p137
lsaV&vWuuhP;k vkBo.khlkBh Bso.;kr ;srs½- vjch
ukokae/kwugh eksgEen iSxacj vkf.k brj eqLyhe
larkph vkBo.k d:u nsrkr v’kh ukos %& vCnqYyk &
vYykpk lsod] Qkfrek % iSxacjkaP;k iRuhps ¼Lej.k
d:u nsrs½] fganqph ukos cgqrka’kh nSoh vorkjkaph
vlrkr-
O;kogkfjd n`"V;k ikgrk] ek>s uko Eg.kts ekÖ;k
vkRE;kP;k pyu oyukph tk.kho d:u ns.kkjh ;k 'kfjjkoj
yVdoysyh ijokuk ikVh gks;- ekÖ;k nsg:ih
eksVjxkMhpk ^eh* pkyd vkgs- vkf.k ;kiwohZP;k
Page 26
vusd tUeh v’kk vusd eksVjxkM;k ^eh* pkyfoY;k
vkgsr- dkrMh Eg.kts R;k dkjoj p<foysY;k jaxkpk Fkj
vlwu thHk Eg.kts Hkksa&Hkksa okt.kkjk Hkksaxk
vrh cksy.;kewGs rh brj dlY;kgh rqyusr vf/kdp ladVkr
ikMr vlrs- ek>s [kjs vkf.k ewG uko vkgs ^vkRek*-
gs 'kfjj Eg.kts dk;\ Lokfeauh ;kps mÙkj fnys vkgs- %
^^[kjs ikgrk] ek.kwl Eg.kts dsoG nsg uOgs- R;k
nsgkP;k vkr ^tks* vlrks rks ^rks* vkgs- ;k ujnsgkr
okl dj.kkjk vkf.k gk nsg ;kaP;kr ,d vfr’k; toGpk
laca/k vkgs- ckg; nsgkeqGs uOgs rj R;k nsgkr
ol.kkÚ;k ifo= rÙokeqGs rqEgkyk [kjh lq[k’kkarh
ykHkw 'kdsy-
^^ts ts loZdkgh vR;qÙke rs rs Eg.kts ^nsoÙo*] rs
lk/; dj.;klkBh gs 'kfjj gks;- {k.kks{k.kh >htwu
eksMwu v’kä gks.kkjs vkf.k iqu% iqUgk cka/kys
tk.kkjs vls votkj Eg.kts gs 'kfjj! ofMy eksB;k
vfHkekukus lkaxrkr] ^ek>k eqyxk vxnh yodj
ok<rks;*- ijarw [kjs rj R;kps vk;q"; tynxrhus {kh.k
gksr tkr vlrs- bZÜojkph izkfIr dj.;klkBh ek= gk nsg
vfr’k; ekSYoku vkgs- ekuoh 'kfjj dkgh rqPN oLrq
uOgs- rs bZÜojkP;k eafnjklkj[ks gks;- R;k ifo=] fnO;
eafnjkr ekuonsgkr&rst%iqat ^vkRek* okl d:u vlrks-
izR;sd unh t’kh ljrs’ksoVh leqnzkyk tkÅu feGr vlrs
Page 27
r}rp] ekuoh thoulq/nk fnO; lkxjkr foyhu
gks.;kP;k /;s;kus izokghr&izsjhr&>kysys vlkos** ¼3½
ek>s 'kfjj ifo= vkgs] vls eh dls ekU; djkos\ Lokeh
[kqí lkaxrkr R;kizek.ks] 'kfjjkpk lrr Úgkl gksr vlrks]
R;kph lrr ejEer dj.sk vko’;d vlrs] LoPNrk djkoh
ykxrs] [kkÅ ?kky.ks] tksM&tkM] MkxMqth] foJkarh]
O;k;ke bR;kfn xjtkaph ekfydkp lairk lair ukgh-
MkWDVj vlY;kewGs lrr eksMr&Úgkl gksr jkg.kkjh
vusd 'kfjjs eh ikgrp vkyks vkgs- R;kewGs :X.kkyk
gks.kkjs nq%[k ;kruk ikfgys fd gk nsg nSoh vkgs gs
eku.ks vfr’k; dfB.k okVrs( vktkjh&vi?kkrh 'kfjj vxnh
R;kP;k fo:/n vlY;kps tk.kors-
^^nsg lrr ok<rgh vlrks vkf.k R;kpk {k; lq/nk lrr
gksr vlrks- ftok.kw&lw{ek.kw vktkjkaps&O;kf/kaps
rks ekgsj?kj vkgs- jksxjkbZ& v’kkafr]
ukfoU;&oSfp«;] fHkrh&dqrqgy ;kaps rs olrhLFkku
vkgs- v’kk ;k uÜoj dpdM;kyk dks.kh fcyxwu dlk jkgw
'kdrks\ dks.;kgh {k.kh R;kpk uk’k gksÅ 'kdrks- ,
[kkna&nqlÚ;k vo;okf’kok; lq/nk rks ftoar jkgw
'kdrks- i.k izk.kok;q ?ks.ks tls Fkkacrs rls 'kfjjkps fo?
kVu gksÅ ykxrs- ;kpkp vFkZ] gk nsg Eg.ktsp loZLo
vls ekuwu pky.kkj
(3) ‘Baba, The Breath of Sai, pp 226 & 229.
Page 28
ukgh- nso ;k 'kfjjkr vlrks] rks ckgsj dk<Y;kl 'kfjjp mjr
ukgh-** ¼4½
Ckkckaph f’kdo.k bFksp Fkkacr ukgh- ekuokpk
vk/;kfRed nsg vkf.k uÜoj&nsg ;kaps foospu rs djrkr-
vkf.k euq"; izk.kh Eg.kts bZÜojh fufeZrhrhy peRdkj
vlY;kpk lk{kkRdkj ?kM.ks lq: gksrs( T;kyk
nsok&O;frfjDr nqljs dkgh ukekfHk/kku ukgh- ;k
NksV;k’kk iqfLrdsrhy e;kZfnr i`"Vkae/;s iznh?kZ
mgkiksg dj.;kpk ek>k ekul ukgh] ek= ekuoh
fnO;Ùokph ?kM.k LrjkLrjkauh d’kh fodlhr >kyh vkgs
R;kph >yd ckckaP;k x:M iqjk.kkojhy foospukrhy
iq<hy mrkÚ;ko:u Li"V dYiuk d:u nsrs vls
Eg.k.ks ;ksX;p Bjsy- ^^tls] pØke/;s vkÚ;kaP;k
ek/;ekrwu ckg;ckaxMh i;Zar mtkZ izokfgr gksrs
R;kizek.ks izk.ke; 'kfjjkP;k lgk Hkkxkae/;s esanw o
es:naMkrwu izk.kmtkZ izokghr gksr vlrs- gkrik;
oxGrk euq"; nsg gk vaMkd`rh vlrks- ;k vaMkd`rhP;k
m/oZe/; fBdk.kh ckg; Fkjk’kh ,d iksdGh vlrs R;kyk
vki.k VkGw vls Eg.krks rh uotkr f’k’kwe/;s Li"V fnlr
vlrs o dkykrjkus Hkjyh tkrs- ;kp Hkkxkr vk/;kfRed
'kfjjkph lq/nk iksdGh vlrs- ;k iksdGhrwu nsg/kkjh
vkRek rs 'kfjj lksMwu xsY;kl( rks ¼vkRek½ HkkSfrd
txkrhy loZ ca/kus rksMwu tkrks vkf.k dkykarjkus
Lor% nso curks- ;k vk/;kfRed nsgkrp lkjh foÜos]
Page 29
R;krhy nÚ;k[kksÚ;k] ioZr] egklkxj] csVs] panz&lw;Z
vkf.k xzgrkjs loZ dkgh mifLFkr vlrkr- ;kp nsgkyk lgk
pØslq/nk vlrkr- laiw.kZ foÜokps ts ts xq.k/keZ
lkafxrys xsys vkgsr rs lkjs g;k vk/;kfRed 'kfjjkr olr
vlrkr-
(4) ‘Baba, The Breath of Sai, pp 247.
ej.k vkY;koj LFkwy nsgkpk e`R;w gksrks i.k tks
lq{ensg vlrks rks thoarp vlrks vkf.k thokRE;kcjkscjp
e`r 'kfjjkrwu fu?kwu rks dkyLFkykarjkP;k izoklkr
vxzslj gksr tkrks- rks lq{kkRek gk oS;fäd Eg.kts
O;ähln`’k vlY;kewGs] O;äkrwu vO;äfoÜokr vuarkr
foyhu gksbZi;Zar R;kpk uk’k gksr ukgh-
pkSÚ;ka’kh y{k ;ksuhiSdh ^ijesÜojp lokZapk vkRek
vkgs* ;kph fdaok gh tk.kho dsoG ekuo tUekrp feGrs
vkf.k ekuop ijesÜj izkIrh d: 'kdrks g;k lR;kph tk.kho
gksÅ 'kdrs-
v’kk fnO;izdk’kkus feG.kkjk mtkGk vlrkauk] ,dk
{kqnz ukokpk BIik Eg.ktsp O;ähph [kjh vksG[k vls
dls Eg.krk ;sbZy\
v’kk fnO; KkukP;k izdk’k&>ksrkr] ,dk {kqnz ukokpk
BIik Eg.ktsp O;ähph [kjh vksG[k vls dls
Eg.krk ;sbZy\ R;k uÜoj BII;kph tk.kho] fniowu
Vkd.kkÚ;k fnO;&Hkxor KkukP;k >ksrkr va/kwd
>kY;kl uoy rs dk;\ R;k vkReKkukph ns.kxh vki.kkal
Page 30
^eh [kjk dks.k o dk;* ;kP;k tk.khosi;Zar iksgp.;kl
enr djrs-
^^eqykaph ukos Bsorkauk df/k df/k
vkbZ&ofMykaP;kr erHksn gksr vlrkr- ijarw ek.klkps
[kjs uko vkgs ^ve`riq=*- izR;sd O;äh gh ^ve`riq=*
gks;- mifu"kns lq/nk ekuokyk R;kizek.ks ekuwu
lacks/krkr % ^e`R;qat;kP;k iq=kauks] rqEgh loZ
ve`riq= vkgkr&vu`riw= ¼vlR;iq=½ uOgsr- tks ve`r
iq= vkgs rks cny vkf.k e`R;qewGs fodkjhr gksr
ulrks- [kjks[kj fujarj vfouk’kh rÙokP;kp rqEgh ltho
ewrhZ vkgkr- R;k mPp ukokyk vuql:u rqeph jkg.kh
vlkoh- ofMy/kkÚ;kauh uotkr f’k’kqauk fnysY;k
ukokar Qkj eksBk vFkZ vkf.k vk’k; Hkjysyk vlrks-
ojojpk ck"dGi.kk R;kar ulrks- rqEgh loZ e`R;qat;kps
iq= vkgkr- R;kph lrr tk.kho jkgw |k-**¼5½
lokZr egku lsok dks.krh\ dkfg Eg.krhy]
xksjxfjckaph& fiMhrkaph lsok! ;qok esGkO;krhy] 30
tkus- 2010 jksth iw.kZpanz lHkkx`gkr fnysY;k
izopukr Lokehauh lkafxrys] fd ;qokr:.kkbZus ^vki.k
dks.k vkgksr\* ;kpk 'kks/k ?ks.ks lokZr eksBh lsok
vkgs-
^^dks.khgh uko ?ksÅu tUekyk ;sr ulrks- tUekuarj
vkbZ ofMy uko nsr vlrkr- loZ t.k [kjsrj vkRekp gksr-
vkRE;kpk Lor%pk fof’k"V vkdkj ulrks-
ÜoklksPNoklkph] Eg.kts lks·ge~ph] izØh;k O;ähpk
Page 31
izk.k vls i;Zar pkyw jkgrs- ;kpk vFkZ izR;sd t.k fnO;
psrukp vkgs- rqEgh nso vkgkr- nsokaph osxosxGh
ukaos lq/nk dYiusrwu fuekZ.k >kyh vkgsr- jke]
d`".k] f’ko ;kaph fp=s jfo oekZP;k dYiusrwu ln`’k
>kysyh gksr! R;kus R;kauk Lor%P;k MksG;kauh
ewrZ:ikr ikfgys gksrs dk;\ uDdh ukgh] uk&fgp!
dks.kh rqEgkyk uko fopkjY;kl lkaxk] ^vge~
czãkLeh*] ^rÙoe~ vlh*] v;ekRekczã*- rqEgh Eg.krk
gk ek>k nsg vkgs- R;kpk vFkZ] rqEgh vkf.k rqepk
nsg gs fHkUu&fHkUu vkgsr- rqEgh Eg.krk] ^gs
ek>s eu vkgs* ;kpk vFkZ rqEgh vkf.k rqeps eu
fHkUu fHkUu vkgsr- ex rqEgh dks.k vkgkr! v’kk
fjrhus i`PNk djk- lokZr eksBh&egku lsok rqEgh d:
'kdky rh Eg.kts] rqEgh dks.k vkgkr gs tk.kwu ?
ks.ks! Lokeh vkf.k rqEgke/;s dkgh Qjdp ukgh- Lokeh
;k [kqfpZr clys vlrhy vkf.k rqEgh ¼frFks½ tehuhoj]
ijarw gs loZ e`xtG gks;- lR; gs vkgs fd eh Eg.kts
rqEgh vkgkr vkf.k rqEgh Eg.kts eh-**
ukdksdk is: ysnw % eyk uko ukgh-
(5) ‘You are, the children of Immortality Divine Discource, Sanathan Sarathi, April 2005 pp 103-104.
r`rh; v/;k;
ukdksdk tkrh ysnw
eh dks.;kgh tkrhpk ukgh
QDr ,dp tkr ekuorsph
Page 32
eh] vusd ns’kkr okLrO; dsY;keqGs frFks vktgh
okaf’kdrk ?k`.kk] o.kZokn] tkrh;okn] lÙkspk xSjokij]
;k xks"Vhapk p{kqoSZlR;e~ vuqHko ?ksryk vkgs-
ckGi.kkiklwu eh d/kh O;äh ln`’k Hksn Hkko
ckGxysyk ukgh- lÙkk/kkjh ok LFkkuh;
tkrh&oxkZpk ?kVd ulY;kewGs eyk ek= ,dnksu osGk
tkrh; naxyhapk =kl lgu djkok ykxyk gksrk- lektkpk
lerksy dkckMd"VkaP;k la;qähd foHkktukrwu
jk[k.;klkBh lq:okrhyk tkrhO;oLFkspk mn; >kyk-
Hkxon~xhrsr ;kyk ^o.kZO;oLFkk* vls lacks/kys
vkgs- ijarw dkykP;k vks?kkr O;oLFkspk brdk xSjokij
dsyk xsyk fd lektkP;kp dkgh ?kVdkauk ^xqyke*
vFkok ^vLi`’;* eku.;kr vkys-
v’kk rFkkdFkhr vLi`’;kauk egkRek xka/khuh ^gfjtu*
vls lacks/ku fnys- ^gfjtu* Eg.kts nsokps yksd-
czkã.kkais{kk fdaphr ,dLrj deh v’kk osYykGk tkrhps
ek>s vkbZ&ofMy- ijarw uhp tkrhP;k yksdka’kh
R;kapk O;ogkj usgeh lkSgknZiw.kZ vls- eafnj ok
czkã.kkapk R;kauh d/kh ckÅ d:u ?ksryk ukgh myV
i{kh rs Dofprp eafnjkr tkÅu iwtkvpkZ djhr vlr- rs
vfr’k; f’kLrizh;] rÙouh"B vlwu ijksidkjh vkf.k lnkpkjh
vlsp gksrs- o.kZ ok tkrhoj vk/kkjhr dks.;kgh izdkjpk
HksnHkko R;kauk ekU; uOgrk- tkrka/kGs i.kkrwu
fuekZ.k gks.kkjs vKku o gsds[kksji.kkpk izlax
Page 33
fMlsacj 1982 e/;s ?kMwu vkyk- LokfeaP;k lkfUu/;kr
rhu vkBoMs jkgwu vkY;kuarj eh vkf.k ek>h iRuh
vkWLVªsfy;kyk ijrr gksrks- ekxkZr dkgh fnol vkeP;k
Jhyadsrhy iwoZtkaP;k xkoh ekÖ;k cfg.khdMs vkEgh
mrjyks- ckckaP;k xks"Vh ,sd.;klkBh 'kstkjiktkjps cjsp
yksd vkeP;kdMs vkys- R;kr ,dk eafnjkpk iwtkjh lq/nk
gksrk- vkEgh Hktu dsys o 'ksoVh xk;=h ea=kpk ti
dsyk-
vkEgh czkã.k lektkps ulY;kewGs] vkepk ozrca/k
>kyk ulY;kewGs vFkok dks.kk czkã.kkus vkEgkyk
ea=fo/kh f’kdfoys ulY;keqGs vkEgh dsysyk xk;=hpk
ti R;k iqtkÚ;kyk dkgh :pyk ukgh- ,joh rks ,d
lqLoHkkoh ln~x`gLFk vlwu R;kpk vkeP;k
dqVwack’kh pkaxyk laca/k gksrk- R;kyk R;kewGs
vkeph dkGth okVw ykxyh- rsOgk eh R;kyk letkowu
lkafxrys fd xk;=h ti dj.;kph vuqHkrh ckckauh
lokZauk fnyh vlwu fL=;klq/nk xk;=h Eg.kw 'kdrkr-
vOo;kj ukokpk izkphu dkyhu rkfeG iaMhr lardoh
Eg.krks] ^^txkr Qä nksup tkrh vlrkr]** txkr Qä
[kÚ;k nksup tkrh vlrkr- ,dtkr v’kkaph T;kauk
gsosnkos ulrkr] R;kaph okx.kwd vkn’kZ vlrs] R;kauk
furheÙsph pkM vlrs- vkiY;k /ku laiÙkhrwu xksj
xfjckauk enr d:u R;kaP;k’kh izseGi.ks vkf.k
Page 34
lkSgknZiw.kZ okx.kwd Bsorkr- nqljh tkr v’kkaph fd
ts rls okxr ukghr-**
cky o;kiklwup ekÖ;k ofMykauh fnysyh ln~xq.kkaph
nkSyr feGwu R;k okrkoj.kkr ok<Y;keqGs eh
osGksosGh nqcZykauk enrhpk gkr fnysyk vkgs-
vFkkZr R;keqGs eyk Lor%ykgh cÚ;kpnk vMp.khr
iMkos ykxr vls- o.kZHksn] tkrhHksn] /kkfeZd dkj.ks
b- eqGs dks.kkoj vU;k; gksrkauk fnlY;kl eh R;kpk
Li"V fu"ks/k dfjr vls- R;kewGs cjspt.k ek>k nq%Lokl
dfjr vlr- ;kckcrhr ekÖ;k iRuhps lq/nk fopkj ekÖ;k
lkj[ksp vkgsr- vkEgh flaxkiwjyk vlrkauk] Eg.kwup
vkepk ,d vLi`’; fe= dksyacksgwu ;sr vlrkauk vkeP;k
nksu o"kkZP;k eqyhyk ekÖ;k vkbZP;k ?k:u
R;kP;kcjkscj ikBfo.;kl lkax.ks vkEgkyk eqGhp xSj
okVys uOgrs-
fganq iqjk.k’kkL=kae/;s o.kZu dsY;kizek.ks
pkSÚ;ka’khy{k ;ksuh iSdh QDr euq"; ;ksuhrp
pkeMhpk jax] izns’k cksyhHkk"kk] laLd`rh] pkyhfjrh
b- e/;s lokZaf/kd oSfo/; vk<Grs- brj izk.kh txrkr rs
izdkj lkiMr ukfgr- ek.kwl tso<k tkLr ^gq’kkj* rso<k
tkLr vlfg".kw vk<Grks- frrdk tkLr folaokn rks
fuekZ.k dfjr tkrks- ,o<s vlwugh fulxkZus ?kMfoysyh
ijeksPp ^d`rh* Eg.kwu ekuokdMs ikfgys tkrs-
Page 35
euq"; tkrh gh txkrhy dsoG ,dp tkr gks;] ftyk
vkRE;kph laosnu 'käh ykHkyh vkgs- dsoG euq";
izk.khp lkjklkj fopkj d: 'kdrks- ;k tSoh foÜokP;k
ifydMs tkÅu /;ku ;ksxk}kjs ijerÙoka’kh laca/k
lk/k.;kps ra= lq/nk R;kyk voxr >kys vkgs-
{kkj&rÙokaiklwu lqjokr gksÅu ouLirh vkf.k izkf.k
txrkrwu gksrk gksrk] yk[kks vjcks o"kkZiklwu lq:
vlysyh mRiÙkh ekuoh; :ikr vkiY;k ijeksPp fcanwoj
iksgpysyh fnlr vlrkaukgh txkrhy vla[; yksd vtwugh
dsoG ckg;:ikP;k pØO;qgkr xqarysys] {kqnz
Hksnk&HksnkaP;k HksaMksG;kr xqjQVysys vkgsr!
Hk;] izknsf’kd vjsjkoh vkf.k cpkora=] tekoizo`Ùkh
b- lkj[;k izk.khtU; vuqokaf’kdrsP;k
xq.k/kekZ&ifydMs tk.ks txkrhy cOga’kh yksdkauk
vtwugh dfB.k tkr vkgs- uhp ekufldrsP;k ixM;kr
t[kMY;kewGs vkiY;krhy vuuqHkwr nsoÙokcíy rs
iw.kZ vuHkhK vkgsr- R;kauk R;kaP;kr nMysY;k
nSoh’kähph dYiukp ukgh ;sr i.k dsoG ek.kwlp vkiys
fnO;Ùo tk.kw 'kdrks- Lor%e/;s ol.kkÚ;k nsokyk
vksG[kw 'kdrks-
v'kk izdkjs var;kZeh ol.kkjs fnO;Ùo vksG[k.;kP;k
macjB;koj mHks jkgwu laiw.kZ fufeZrhcjkscj
vkiyh ,drkurk met.;kP;k v’kk ;k {k.kh
ln~ln~foosdcq/nhph ns.k vlysY;k ekuokpah rqyuk
Page 36
ekufldn`"V;k lpsr] 'kkfjfjd n`"V;k l’kä]
lkekftdn`"V;k ?kÍ fo.khP;k vkf.k taxykrhy vkiys
vM~Ms dMosi.ks lkaHkG.kkÚ;k ykaMX;ka’kh
uDdhpp gksÅ 'kd.kkj ukgh- rjhgh cgqrka’kh lekt
vlsp djrkauk vk<Grkr- vkiys letys tk.kkjs izns’k
jk[kwu Bso.;klkBh jk"Vª vkf.k tekrhae/;s gks.kkjh
[kMk"Vds vkf.k pdedh ;kphp |ksrd gksr-
nf{k.k iWflQhd ^gjsd`".k* lektkpk eq[; js ekfVZu
QkYdyW.M ;q/nkP;k osGh vkWLVªsfy;u izeq[k
nwjfp=ok.khojhy okfguhoj dk; Eg.kkyk gksrk rs eyk
pkaxysp vkBor vkgs- fczVsu vktsZfVuke/;s
NsMysY;k ;q/nkP;k ckcrhr eqyk[krhr rks Hkyk Kkuh
Eg.krks] ^^nf{k.k vWVykafVde/kY;k R;k nxMkP;k
rqdM;klkBh gs vkftZt vkf.k ikWfet dk HkkaM.k djrk;r
rs eyk letw 'kdr ukgh- rs [kjs rj d`".kkps vkgs-**
,dp fnO; vuqokaf’kdrk vlysyh] ,dkp nsorsph vki.k
lkjh ysdjs vkgksr- ;k Hkwrykojhy le`/n /kulainspk
vkuankus miHkksx ?ksr vki.k bFkwup iq<hy izoklkoj
fu?kr vlrks- ;kckcrhr Lokeh Eg.krkr- ^^jk"Vª vusd
vkgsr- ekuork ek= ,dp- tx gk HkO; okMk vlwu
izR;sd ns’k R;krhy ,d nkyu gks;-** ;krhy izR;sd O;äh
Eg.kts nsokP;k 'kfjjkrhy jäekalis’kh vlwu brjka’kh
feGrs tqGrs ?ksÅup Lor%pk cpko d: 'kdrks- g;kps
egRo fo"kn dj.;kph xjt ukgh-
Page 37
ekuo tUe vfr’k; eqY;oku vkgs- izk.khtxr vkf.k
bZÜoj ;ke/khy v/kZ e/;kojhy ,d /keZ’kkGk vkgs-
^tarquke uLtUe nqyZHke~*- ;k txkrhy HkO;
izxrhpk [kjk drkZ ekuop vkgs- o.kZ] tkrikr]
dkrMhpkjax ;k ckg; xks"Vhaoj voyachr vkiyh vksG[k
jkfgY;keqGs Lor% e/khy ^ekuorspk* vkfo"dkj ek=
R;kyk >kysyk ukgh-
izkfe.kk=ke/kwu bZÜojke/;s :ikarj&izorZu gks.;kP;k]
{kqnz fopkjkaP;k ladqphr ekufldrsrwu fu?kwu
fnO;Rok’kh rknkRE; lk/k.kkÚ;k ik;jhoj vki.k mHks
vkgksr- ;kckcrhr Lokeh Eg.krkr] ^^tUetUekarjhP;k
lRd`R;kaewGs feGkysY;k ;k ekuo tUekpk mi;ksx
vki.k ^vkRe&Kku feGfo.;klkBh d:u u ?ksrY;kl ;k
thohrkojhy rks ,d /kCckp vlsy-¼1½ Üokins typjkaP;k
vuqokaf’kdrsrwu jkgwu xsysY;k oz.kkaewGs
vkiY;kyk vkiys fnO;xq.k izxV djrk ;sr ukghr-
Lokeh iq<s Eg.krkr] ^^laiw.kZ foÜokr nqljk
vlk ,dgh xzg vfLrÙokr ukgh T;koj ekuoh thou ok
rn`’k thou vk<Gwu ;srs- brj thotarw ekuotUekph
okaPNk BsÅ 'kdrkr ijarw bZÜoj izkIrhlkBh ekuo tUep
?;kok ykxrks- thoukps [kjs /;s; xkB.;kph ghp [kjh
laf/k gks;-**
Page 38
(1) ,fizy 1971 lukru lkjFkh & fnO; lans’k]
(2) ‘Life’ ;k lR;lkbZckckaP;k f’kdo.kwdhoj vk/kkfjr iqLrdkrwu- pp 302.
rs lkaxrkr] ^^ekuokaps rhu izdkj vkgsr- izk.kh
ln`’k] ekuoh xq.k vkf.k nSoh xq.k vl.kkjs] vls rs
gksr- ekrh] ouLirh] typj fdMsekdksMs] i'kq] i{kh]
LrU; tho v’kk vk| ik;Ú;kae/kwu euq"; thou mHkjysys
vkgs- R;k vk|thou oSf’k"B;kaP;k t[kMhrp vtwugh
cgqla[; yksd vMdysys vkgsr- Eg.kwu] nsokpk [kjk
Hkä] ,d ewätho& ijekRek& gks.;klkBh rqEgkyk
R;k /kksaM;kP;k :ik’kh t[kMwu Bso.kkÚ;k loZ
vMFkG;kaph ;’kLohi.ks fuiVkjk djrk ;s.ks vko’;d
vkgs-
^^brj foÜoHkjkr ltho Lo:ikr thou vfLrÙokr
vkgs( dkj.k mRiÙkhyk var ukgh- ijarw nqljk vlk xzg
ukgh ftFks ekuoh thou ok ekuo ln`’k izk.kh vk<Gsy-
;k foÜokP;k brj Hkkxkr iqutZUe ?ksÅu dks.kkyk
tkrk ;sr ukgh- v’kh la/kh ¼ekuoh thoukph½ gh bFks
,desok&f}rh; v’khp vkgs- ;k foÜoxkM;kP;k vFkkax
ilÚ;kr brj dqBsgh R;kps vLrhÙo ukgh-** ¼3½ ;k
/kjrhojp QDr euq";thou vk<Gwu ;srs---- cl bFksp-
Page 39
(1) ‘Life’ ;k lR;lkbZckckaP;k f’kdo.kwdhoj vk/kkfjr iqLrdkrwu pp 302.
(2) ‘Sai Glory’ – p 17.
vkiyh /kjrh gh ,d ikB’kkGkp vkgs( ^vki.k dks.k* ;kpk
vuqHko ?ks.ks] R;kpk 'kks/k yko.ks oxSjs
f’kd.;klkBh vki.k bFks vkyks vkgksr- ijarw] 'kfjjkph
tk.kho vkf.k tekroknkP;k HkksoÚ;krp vki.k
vukgqri.ks vMdwu iMyks vkgksr- vkiY;k iwoZtUekar]
vkiyk tUe brj nqlÚ;k tkrh tekrhr >kysyk gksrk- gs
vki.k laiw.kZi.ks foljyks vkgksr- ekxhytUeh T;k tekrh
e/;s jkgwu brjka’kh y<k fnyk vlsy R;k tekfrapk
tkrhapkp vkt vki.k nq%Lokl&frjLdkj djhr vlw-
xrtUekrhy vkiY;k R;k tekfr fo:/ngh vkt vki.k y<r vlw-
tkrh&o.kZHksnkP;k xqarkoG;krhy vMd.;kpk ,d
/kksdk Eg.kts vkiys lrr o.khZ; okaf’k; naxyhaP;k
macjB;koj mHks vl.ks-
ik.kh vlwugh] iM.kkÚ;k ikolkP;k ik.;kpk jax] gk] rks
ikÅl T;k jaxkP;k ekrhoj iMrks] R;k ekfrpkp vlrks-
ckg;~jaxkr yiwu clys vlys rjh ekuo izk.kh gs [kjs
rj ,dkp fnO;Rokaps nSoh vfo"dkj vkgsr- lw;kZP;k
iz[kj mUgkus okQ gksÅu x<wG ik.;kps 'kq/n ik.;kP;k
<xkr :ikarj gksr vlrs( R;kizek.ksp vki.kgh vkiY;k
fnO;Ùokoj iMysys ckg;uÜoj dop( dBksj lk/kus}kjs
Page 40
xkGwu Vkdw 'kdrks- ik.kh ogkr tkÅu iqUgk
egklkxjkykp feGr vlrs- laiw.kZ ekuotkrh lq/nk R;kp
izek.ks df/kuk d/kh] ijekRerÙokP;k nSoh egklkxjkr
iquÜp felGwu tkbZy-
thoh vkiY;k HkkoHkkoukaps pyu oyu ;k ujnsgkP;k
okguk}kjs djhr vlrks- ;kpk nqljk vFkZ vlk fd
^vkRek* gk ekuoh nsg&xkM~;kapk pkyd vlrks-
osxosxG;k tkrh tekrh Eg.kts dklZps vusdfo/k
^czW.Ml* gksr- n’kZuh:i jaxkps Fkj] vkdkj Hkys
dkjuqlkj cnyr vlrhy ijarw izR;sdh ef/ky
Lo;apyhr ;a=ra= feGrs tqGrs&lkj[kslq/nk vlrs- r}rp]
dkrMhpk jax] cksyh Hkk"kk vkf.k laLd`rhrhy
oSfo/;rk vlwugh lokZae/khy ewyHkwr lkj[ksi.kk
ekuoh thoukrwu dk<wu Vkdrk ;s.kkj ukgh-
uotkr vHkZd gs tUer% ¼vufHkKp½ vlrs- vkbZ&cki]
vorhHkrhpk ifjlj R;k ckydkP;k ok<R;k voLFksr R;kyk
oSfo/;rsoj foÜokl Bso.;kl f’kdforkr- R;kyk lq/nk ,d
fnO; oSfÜpd U;kV;kizek.ks ekurk ;sbZy- vkiY;kiSdh
izR;sdt.k ,dk fof’k"V ifjfLFkrhr Bsoyk tkrks vkf.k
/kMiMr ;k ekuofufeZr HksnHkkokaP;k] HkkSfrdrsP;k
ifydMs tk.;kl f’kdr tkrks- ljrs 'ksoVh] vki.k] tkr&ikr]
jax:i] ns’k] o.kZ vFkok dkrMhps jax ;k loZ
HksnkaP;k ifydMs tkÅu vkuan vkf.k ,dlwjrk ;kauh
Hkjysys thou txk;yk f’kdrks- ;s’kw [kzhLr Eg.krkr]
Page 41
^^Lor%oj djrk R;kizek.ksp vkiY;k 'kstkÚ;koj izse
djk-**
^^vki.k ,dkp osyhph Qqys vkgksr- ân;kP;k osyhoj
ok<.kkjh vkiY;k eukph Qqys gksr- Qqys tjh fofo/k
vlyh rjh osyh ek= ,dp vlrs- vki.k lkjs ,dkp tkrhps iq=
vkgksr- vki.k i'kw i{;kaP;k uOgs rj euq";tkrhps ?kVd
vkgksr- ;k nSfnI;eku ekuoh iztkrhps iq= vlY;kewGs
vki.k Lor%ph okx.kwd rjy v’khp] tckcnkj iw.kZ
Bsokoh-
lfPpnkuankP;k lkxjkojhy tUeysyks vls] rjax vki.k
vkgksr- Eg.kwu vkf.k ,dkp ekuo tkrhps va’k
vlY;keqGs vki.k dks.kkghcíy gsosnkos u
ckGxrk ,sD;kph Hkkouk izorhZr dj.ks vrh vko’;d
vkgs-** ¼4½
ukdksdk tkrh ysnw % ek>k ,d fof’k"V o.kZ
ukgh!
(4) 1993 P;k Summer Showers in Brindavan P;k p.77 o:u
prqFkZ&v/;k;
ek>k fof’k"V /keZ ukgh
osxosxG;k tkrhapk nso osxosxGk ukgh-
osxosxG;k /kekZapk nso osx osxGk ukgh-
nsokph loZ ukos&:is dYiusrwu tUeysyh vkgsr-
rhu egÙokP;k xks"Vhaph tk.k ;s’kq[kzhLrkus txkyk
fnyh %
Page 42
izFke % bZÜoj ,d vkgs-
nqljh % bZÜoj loZ’käh’kkyh vkgs-
frljh % df/kgh dks.kkykgh nq[kow udk
izR;sd izk.khek=kP;k Bk;h bZÜoj okl djrks-
[kzhLrkus vkiyh eksfge dk<yh vkf.k bZÜojkps izse
defo.;kl R;kauk lkafxrys bZÜojkcíy izse fodlhr d:u-
Lokeh Eg.krkr] ^^osxosxG;k /kekZpk izpkj
dj.kkjs yksd osxosxG;k ukokus nsokph iwtk
djrkr ijarw [kjs ikgrk nso ,dp vkgs- nso gk
^erkr* ¼Eg.kts /kekZr½ vk<Gr ulwu ^erhr*
¼Eg.kts eukr½ vk<Grks- tsOgk eukoj iw.kZ
rkck feGowu rs 'kq/n dj.;kr ;srs rsOgk
bZÜojkpk lk{kkRdkj gksbZy-** ¼1½
fganq dqVwackr ek>k tUe >kyk- vkWLVªsfy;kr
vlrkauk ^oslkbZMps isy* e/ks jsOgjaM VsM
ukWQ ;kaP;k ek/;ekrwu thou [kGcGwu Vkd.kkjk vlk
f[kzÜpu /kekZpk eyk vuqHko vkyk-
(1) “Sathya Sai Baba, Christama Discourse, December, 25, 1989)
rjhgh] O;fä’k% ;k 'kCnkyk eh dkgh doVkGwu clyks
ukgh; fdaok dks.krsgh ‘ism’ vlysys yscy eh Lor%yk
Page 43
ykowu ?ksrys ukfg; dkj.k ek>h [kk=h vkgs gs ‘ism’ p
vkilkr HksnHkko djk;yk f’kdo.kkjs ‘schism’ vkgsr-
fjyhtu (Religion) ;k 'kCnkph O;qÙiÙkh vkgs-
yWVhue/kY;k ‘re-ligare’ ^js&fyxsvj* Eg.kts
^iqUgk&;qrh* vlk vFkZ vlysY;k 'kCnke/ks- /keZ gh
lqjokrhyk vko’;d vlysyh ifgyh ik;jh Eg.kts dksoG;k
eukauk ^Jhx.ks’kk* f’kdfo.kkjs ,d f’k’kqfogkj gks;]
ijarw vkRE;kpk [kjk vk/;kfRed fodkl jksd.kkjk( bZÜoj
fufeZr l`"Vhrhy brj izsefodklkyk ¼brj /kfeZ;kauk½
vkiY;k vkxks"kkr ?ks.;kiklwu oaphr dj.kkjk vlk rks
Qkj eksBk vMFkGk vkgs- dqieaMwd o`Ùkh
ckGx.kkÚ;k LokFkhZ /keZekrZaMkaP;k
gsds[kksji.kkps rs Qyhr vkgs- jktdh; i{kkaizek.ks] rs
vkiY;k vuq;k;kauk Lor%P;k NksV;kNksV; dGikae/ks
canhLr Bsowu R;kaph /kkdniV’kk fHkrh nk[kowu
dksaMo.kwd djrkr-
Lokeh Eg.krkr] ^^ppZe/ks tUe gks.ks pkaxys ijarw
frFksp ej.k ;s.ks ;ksX; uOgs- fopkjkaps Lokra«;
dqaBhr dj.kkÚ;k vlkj rÙokaP;k csM;kae/kwu Lor%ph
lqVdk d:u ?ksÅu fodlhr Ogk- deZdkaM] pkyhfjrh
vkf.k lekjaHkkaP;k ifydMpk vuqHko ?;k- eafnjkapk
ftFks vFkZ mjr ukgh] ftFkwu loZ ekxZ xrh’khy
gksrkr vkf.k loZ ekxZ lairkr v’kk fBdk.kkoj tkÅu
iksgpk-
Page 44
^^loZ ukos vkf.k :is vkiyhp vkgsr ;kps T;kyk Hkku
vkgs] R;kps cksy FksV iz.kokpk vfo"dkj Eg.kts
df/kgh u cny.kkÚ;k] Úgkl u gks.kkÚ;k ^vksadkj*
uknk’kh fuxMhr vlrkr- v’kk rÚgsus cny R;krwu&v
cnyR;ki;Zar tk.;kpk izokl thou lai.;kvkf/k
iz;RuiwoZd] iwtkvpkZ vkf.k deZdkaMkr vMdysY;k
/kekZP;k d{kkackgsj iMwu] R;k vuar] vFkkax]
loZO;kih vkRE;kP;k foÜokr iksgp.;kP;k /kMiMhr
>kyh ikfgts-
^^izR;sd /keZ HkxoarkP;k ,dkp ukokps o :ikps]
ukokpk vkxzg /k:u R;kpk fLodkj dj.;kl izksRlkgu
nsrkr- dkfgaP;k ers] nsokyk uko vkdkj vlrp ukgh- i.k
lR; gs R;k :ikP;k ukokP;k ifydMsp vkgs- }S"kHkkouk
u"V >kY;kojp] tho ijekRE;k’kh tksMyk tkrks- v’kk
lk/kusr ^Mksds* dkeh ;sr ukgh- rks izkar ân;kpk
vkgs-** ¼2½
;k thou ;k=srp /kekZiyhdMs iksgp.;kpk iz;Ru >kyk
ikfgts- egkRek xka/khuh ,dnk ?kks"k.kk dsyh gksrh]
^^eyk /keZ ukgh-** O;kogkfjd ckchapk ijke"kZ ?
ksÅu R;karhy fr<s lksMfo.;kpk iz;Ru djhr ukgh rks
/keZp ukgh- ,dnk ^ppZ vkWQ baXyaM* e/ks ,dk
czsMs fxzQhr~l ukokP;k vkxG;k& osxG;k
ln~x`gLFkkyk gtj dj.;kr vkys- ifgY;k tkxrhd
egk;q/nkuarj R;kps okx.ks fofp= gksÅu] txkr nsokps
vfLrÙo rks ukdk: ykxyk- dkykarjkus rks jkseu
Page 45
dWFkkyhd iaFkh >kyk- o;kP;k ,dfrlkO;k o"khZ R;kyk
lar csusfMDV ijaijsrhy ?kks"khr dj.;kr vkys- R;kuarj
ohl o"kkZauh R;kyk dsjGe/ks csusfMDl lar ijaijk
LFkkiu dj.;klkBh ikBfo.;kr vkys- dkgh o"kkZauh
rkfeGukMw e/khy ifo= dkosjh unhP;k rhjkojhy ,dk
oLrhr rks jkgw ykxyk- vkfn’kadjkpk;kZaP;k v}Sr
oknkpk R;kus l[kksy vH;kl dsyk- R;karhy nsokcíy]
vkRek] Kku vkf.k iz’kkarh Lo:ikps foospukpk
R;kP;koj ifj.kke gksÅu fxzQhrus ikjaikfjd f[kzÜpu
/kekZrhy
^^lR; lkbZ Lihdl~] Volume ix, ch-14, ‘The voice of the occean’ p.78 & chi.15, p 82.
deZdkaMkP;k iq<s ety ekjyh( rks fyfgrks %
^^deZdkaM vkf.k fl/nkarkaP;k ckcrhr osxosxG;k
/kekZae/ks osxosxGsi.kk vlyk rjh R;kar ,d
vk/kkjHkwr lkj[ksi.kk & ,drkurk vk<Gwu ;srs-
fl/nkarkaP;k ckcrhr Hkys Qjd vk<Grhy] ijarw
vuqHkwrhrwu lkdkj.kkjh okLrfodrk T;kyk ^nso*]
^czã*] ^fuokZ.k* vFkok egkRek xka/khP;k 'kCnkar
^lR;* Eg.kwu EgVys xsys vkgs R;k lR;kpk xq.k/keZ
gks; 'kCnkrhri.kk- o.kZukifydMps rs ,d xgu dksMs
gks;-** ¼3½
ckckaP;k f’kdo.khrhy ,dk Qydkoj BGdi.ks ekaMyh
vkgs rh loZ /kekZarhy oSf’od ,drkurk] ^rs Eg.krkr]
^^euq"; tkrh ,dp&ekuo tkrh- ,dp /keZ & izsekpk
Page 46
/keZ dsoG ,dp Hkk"kk & ân;kph Hkk"kk- nsolq/nk ,d
vlwu rks loZO;kih vkgs-** 1982 lkyh ?kjkrhy
iwtkLFkkuh vlysY;k LokehaP;k fp=kdMs eh ikgr
gksrks vkf.k ^loZ /kekZrhy ^,sD;k* cíy vpachri.ks
fopkj djr gksrks fd ;k fo"k;kpk d’kk rÚgsus myxMk
djrk ;sbZy\ eyk vls okVys fd osxosxG;k /kekZrhy
oÙkÚ;kauk] vkivkiY;k /kekZcíy izopuklkBh vkea=.k |
kos- Eg.kts lq:okr rjh v’kkizdkjs djrk ;sbZy vlk eh
fopkj dsyk- ijarq eukrwu eyk R;kcíy lk’kadkp gksrh
dkj.k] ij/kekZcíy R;k izoÙkÚ;kauk [kjks[kj dkgh jl
vlsy vls eyk okVr uOgrs- leku O;klfiBkoj ;sÅu
dk;ZØekr Hkkx ?ks.;kl lkjs /keZekrZaM udkj
nsrhy ;kph eyk [kk=h gksrh] v’kk izdkjs ?
kMwu ;s.kkjs esGkos gs ojoj fn[kkO;kps dke djhr
vlrkr- [kjs ,sD; ?kMowu vk.k.;kph] lektkph [kjh izxrh
gks.;klkBh ,d=
Bede Griffiths & Sannyasa, Jesu Rajan, ACT, 1989 pxii.
dke dj.;kph dks.kkphgh r;kjh ulrs-
cq/n] ;s’kw f[kzLr] >ksjk"Vj] xq:ukud] egEen iSxacj]
vkfnauh R;k R;k dkGh ekuokauk isekapsp lans’k
fnys- R;k dk;kZlkBhp nsokus R;kaP;klkj[;k
Kkuhkukauk ;k /kjrhoj ikBfoys gksrs- R;kaP;kiSdh
dks.khgh ufou /keZ LFkkiu dj.;klkBh vkys uOgrs-
R;kaP;k vuq;klkauh R;kP;kukos /keZ fuekZ.k dsys
Page 47
vkf.k R;kuarj R;ke/ks gh QqV iMwu ,dkp /kekZr
osxosxGs iaFk vfLrÙokr vkys- ckck Eg.krkr] ^^nksu
pkaxY;k O;ähauk ,d= jkgwu dke dj.ks R;kaP;krhy
vgadkjk eqGs dBh.k tkrs-** ex osxosxG;k
/kekZae/khy ,sD;kph ckrp dk;\ loZ /kekZef/ky
lkj[ksi.kk letw u 'kdY;kewGs osxosxG;k /kekZaps
vuq;k;h ij/kfeZ;kaP;k fopkj lj.khpk lrr fu"ks/kp djr
vlrkr-
Ogk;yhu] fxVkj] ckljh] rqrkjh] fi;kuks oxSjs lkafxr
ok|s osxosXkGh vlyh rjh laxhrkps lwj cgkj R;k
lokZaP;k enrhus fuekZ.k d:u vusd xksM jpuk r;kj
gksrkrp uk\ R;k e/kwj lafxrkpk vkLokn ?ks.;k,soth
dks.kh O;äh tj R;ka ok|kae/khy osxosxGsi.kkdMsp
ikgr jkfgY;kl] R;kaP;k ckg; :ikauh rks uDdhp
xksa/kGysyh jkghy-
oS;ähd] fganq lR;] eqlyeku lR;] ckS/nlR;] f[kzÜpu lR;
v’kh osxosxGh lR;s uDdhp vfLrÙokr ukghr- iSlk] cG]
fu;a=.k ;k lkj[;k ckg; ckchae/;sp loZ /keZ vMdwu
iMysys fnlrkr- /kekZaP;k xkH;koj izdk’k Vkdwu
R;kae/khy ,sD;koj izdk’k Vkdk;pk iz;Ru dks.khgh djr
ukgh- v’kkosGh ln~xq:P;k :ikr ckck ;sÅu lapkydk
izek.ks vkiY;k toGhy Hkähizse :ih dkMhus R;k nSoh
laxhrkps lw= lapkyu djrkr- R;kaps lkax.ks vkgs]
^^dku! Rks laxhr vkiY;k dkukauh eu%iwoZd ,sdk !
Page 48
vkWdsZLVªkP;k fujfujkG;k laxhr ok|kauh iwoZ&xzg
nw"khr u gksrk ,sdk!**
osxosxG;k laxhr ok|kauk ,d= ?ksÅu] egku lafxrdkj
laxhr lHkk xktorks] R;kizek.ks ;k thouukV;kpk
ukVddkj &ijesÜoj & rks osxosxGh ok|s vFkkZr
fujfujkGs /keZ vkiY;k HkähizsekP;k cGkus] ,d=
vk.kwu] lwjsy laxhr fuekZ.k djrks- osn lkaxrkr]
^,de~ lr~ foiz% cgqnk onarh* vFkkZr ^lR; ,dp vkgs
ijarq fo}ku R;kyk osxosxGh ukos nsrkr-* ex ,d ?kMh
v’kh ;srs fd] izsekP;k ilkÚ;krwu] Hksn foj?kGwu tkÅu
,dk lÙ;kph igkV gksrs-
1984 lkyh] jsOg VsM ukWQl~ ;kauh lhMuh ;sFks
^oslkbZV pWisy* ph LFkkiuk dsyh R;kosGh
ckckauh eyk R;kph HksV ?ks.;kl lkafxrys- ^QWfeyh
vkWQ eWu* ¼ek.klkps dqVwac½ ;k ukokph laLFkk
lq/nk R;kus 1965 lkyhp lq: dsyh gksrh- ^;quk;VsM
ppZ*P;k dk;Zdkjh.khauh dsysY;k vkjksikaP;k tkpkyk
vkiY;k Li"V oäsi.kkewGs rks cGh iMyk gksrk v’kk R;k
egku O;ähdMwu eyk cjsp dkgh f’kdrk vkys- R;kaps
fopkj foÜo,sD;kaP;k n`"Vhus egÙokps vlwu]
Hkxoarkps fir`Ro vkf.k ekuokaps ca/kqÙo fo"kn
dj.kkjs rRoKku rks lkaxrks] rs v’kk izdkjs-
^^eh rkÚ;kaps ysd: vkgs- eh ?kkyr vl.kkÚ;k
diM;kaizek.ks] ek>k /keZ gk gtkjks o"kkZaP;k
Page 49
/kqyhd.kkarwu mHkkjysyk vkgs- ek>k vkRek vej
vkgs- izokl djrk djrk R;k vej jkT;krwu vkiyh
ewysckGs vkiY;kyk izkIr gksrkr vkf.k ;sFkhy lk/ku
le`/nhpk miHkksx ?ksÅu dkG osGkaP;k varfj{kkr
iq<hy izoklkoj fu?kwu tkrkr %
eh dWFkkWfyd vkgs-
eh izksVsLVaV vkgs-
eh T;w vkgs-
eh fganw vkgs-
eh ckS/n vkgs-
eh lh[k vkgs-
eh eqlyeku vkgs-
eh Hkwr o Hkfo";krhy loZ /kekZapk vfoHkkT; ?kVd
vkgs dkj.k eh ,d ekuo vkgs vkf.k Eg.kwup ;k txrkrhy
,dgh xks"V eyk uo[kh&ijdh; vlw 'kd.kkj ukgh-**
^eh vkgs*] v’kh [kk=h iVY;kewGs] ^QWfeyh vkWQ
eWu* ;k pGoGhpk vax cu.kkjh izR;sd O;äh] R;k
tk.khosrwu fuekZ.k >kysY;k vfHkO;ähpk vfo"dkj
Eg.kwu leksj ;srs-
iq<s jsOg- ukWQl fyghrkr] ^^tkr] ikr]
lkekthd&vkFkhZd HksnHkko] v’kk oknkaP;k
Page 50
HkksoÚ;kr vMdY;kewGs] tx fouk’kkP;k ik;jhoj mHks
vlwu] ekuotkrhyk vkRE;kps 'kkL= fo"kn dj.kkÚ;k]
vk/;kfRed 'kkL=krhy vkbZu~LVkbZuo xWfyfyvksph
xjt vkt izd"kkZus tk.kow ykxyh vkgs- vk/;kfRedrk
vkf.k /keZokn ;krhy Qjd vksG[k.kkjs yksd [kjks[kjp
HkkX;’kkyh Eg.kkys ykxrhy] dkj.k R;kaP;k
foÜoca/kqÙoisekrwup vkiY;k eqykckGkaps vkf.k
R;kaP;k eqyk ckGkaps tx vfLrÙokr ;sÅ 'kdsy-**
^os lkbZM pWisy*pk ,d vfr’k; egÙokpk lksgGk vkgs
^ukedj.k fo/kh* [kzhÜpu /kekZrhy ^ckIVh>e*pk
fodYi vlysY;k g;k lksgG;kr] teysY;k yksdkauk
lq:okrhykp dkfg fof’k"V ekfgrh ns.;kr ;srs] ^^gh
eqys nsokph vkgsr R;kauk ^bZÜoj lsosr* vkf.k
^ekuorsyk* okg.;klkBh ^QWfeyh vkWQ eWu* ;k
pGoGhr vki.k lgHkkxh >kyks vkgksr- R;k
lekjaHkkph lafgrk Eg.kts vkbZofMykauk fopkjys
tkrkr vkf.k mÙkjyh tkrkr rh izÜuksÙkjs %
izÜu %& loZ /kekZaph f’kdo.k vkf.k rÙoKku rqEgh
vkiY;k eqykckGkauk miyC/k d:u |ky dk]
ts.ksd:u ;s’kw [kzhLrk lkj[;k egku O;ähaph
[kjh vksG[k gksÅu R;k O;ähauh txkr
fuekZ.k dsysyh vk’ksph tk.kho rs d:u ?ksÅ
'kdrhy\
Page 51
mÙkj %& bZÜoj vkeP;k enrhyk vlY;kewGs]
vkEgh rls d:-
izÜu %& lR;] 'kkarh] pkaxqyi.kk vkf.k lkSan;Z ;k
¼lkj[;k½ thouewY;kaph] R;kaP;k
ân;kr :tokr gksÅu R;kaP;k vk;q";kr] Lor
%P;k dqVqackr vkf.k i;kZ;kus txkr
lqlaxrhpk vuqHko ;sbZy v’kk izdkjps
okrkoj.k rqEgh R;kauk |ky dka\
mÙkj %& bZÜoj vkeP;k enrhyk vlY;kewGs vkEgh
rls d:-
ekÖ;k n`"Vhus eh ,dvrh’k; osxGkp vuqHko ?ksryk
gksrk vkf.k R;klkBh eh Lokehapk vrh’k; vkHkkjh
vkgs- izR;sd t.k ^ekuoh dqVwack*pkp ?kVd vkgs-
dks.kkykgh R;krwu oxGys tkr ukgh- laiw.kZ
ekuotkrh] vkiY;k ekuorseqGs] ^QWfeyh vkWQ
eWu*pk vfoHkkT; Hkkx gks;- Lokeh gk eqík vrh’k;
BGdi.ks ekaMrkr] ^^ ^,desokf}rh;* vlk ,dgh /keZ
ukgh- loZ /keZ gs ,dkp lR;kph vaxs vkgsr- rs lR;
Eg.kts loZ :isgh ,dkp ijesÜojkph gksr- oSÜolR;koj
dsoG vkiykp gDd ,dgh /keZ LFkkiu d: 'kdr ukgh-**
foÜo ?kMkeksMhadMs vki.k ikgw xsY;kl vls vk<Gsy
fd] foÜo’kkarhyk lxG;kr eksBk vMFkGk vk.k.kkjh ckc
Eg.kts T;k rÚgsus /keZizorZukps dk;Z dsys tkrs rh!
Page 52
laiw.kZ Hkwrykoj vfr’k; /kksdknk;d Hkkx vkgsr rs
Eg.kts /kkfeZd 'k=qÙo vLrhÙokr vlysyh fBdk.ks-
g;kP;klkj[kk nSonqfoZykl rks dks.krk Eg.kkok fd
loZO;kih ijen;kGw HkxoarkP;k ukokoj] yksdkauk ,d=
xksGk dj.kkjs /keZ gsp ijLij ?k`.kk ektfo.kkjs
e/;fcanwps dke d:u txkyk loZuk’kkP;k macjY;koj
vk.kwu lksM.kkjs Bjys vkgsr- ;klkj[;k nqljk foi;kZl
vk<G.ks dfB.kp!
ekuotkrhyk nq/kZj ifj.kke Hkksx.;kl Hkkx ikM.kkjs]
vjktd ektfo.kkjh dkj.ks gksr /kkfeZd vfrfjd] 'k=qÙo
vkf.k vlfg".kq o`Ùkh- R;k izÜukaP;k ;ksX; mÙkjkoj
laiw.kZ ekuotkrhps HkforO; voyacwu vkgs- R;k
n`"Vhus ikgrk] /kkfeZd }s"kHkkousps fuewZy
dsY;kusp ,d uf’kcoku lq:okr gksÅ 'kdsy- ln~Hkkouk
ckGx.kkÚ;k loZ L=h&iq:"kkauh rs dke rkcMrksc
gkrh ?ksrys ikfgts- txkps vfLrÙo /kksD;kr ?kky.kkjs
ladV vkf.k lkekftd Mksdsnq%[khpk lkeuk brj
dks.kR;k izÜukacjkscj izd"kkZus djkok ykxr vkgs vlk
fopkj dsY;kl rks /kkfeZd }s"kHkko gkp iq<s ;srks-
ojhy izÜukauk gkrkG.;klkBh Eg.kwu vkiY;k izh;
vorkjkus gkrh ?ksrysyk dk;ZØe gks;&
^lR;&lkbZ&,T;qdsvj-* Hkxoku ckck Bkei.ks ekaMrkr
rs% ^izsefojghr /keZ gk /keZp uOgs* gs rÙo- R;kph
lfedj.ks Eg.kts %
Page 53
izse ¾ varLFk ijesÜojkps vkdyu
vgadkj ¾ nsokph gdkyiêh
^vgadkjkrwu fo?kVu rj izsekrwu ,dthohÙo-*
izse ,d=hdj.k djrs & rs ?kVu ?kMor ukgh- /keZ vkf.k
lektkP;k fo?kVukps dkj.k gks; vgadkj- vgadkj gk
ddZjksxkizek.ks vkgs( rks ok<r tkÅu fo?kVu ?
kMowu vk.krks- fo?kVukrwup loZuk’k laHkorks]
nqlÚ;k egk;q/nkr fgjksf’kek& ukxklkdhoj VkdY;k
xsysY;k v.kqc¡kcuh ?kMowu vk.kyk gksrk rlk-
/kekZP;k ukokoj laiw.kZ ekuo tkrhph 'kdys >kyh
vkgsr- izse gs R;k vgadkjkP;k fo:/n vlrs vkf.k nso
Eg.kts ^izse&ewrhZear* izse gks;- vorkj vkt ,dp
vL= ?ksÅu vorkjyk; izsekps 'kL=! Izkse ,dla?k djr- rs
,dthohÙo ?kMowu vk.krs- iqu:RFkkukps ,dek=
vk’kkLFkku gks; izse! dsoG ,dp ekxZ&fouk’kkP;k
dikjhoj vki.k clwu vkgksr frFkwu ijr fQj.;kpk ,dp
ekxZ gks;&izse !
ekuoh ewY;s %
ekuoh ewY;s vkiY;k nSuafnu okx.kwdhr vk.kwu]
ek.klkus [kÚ;k ekuoh xq.k/kekZaps izn’kZu ?kMfoys
ikfgts- ekfeZd rÙokoj vk/kkfjr ekSyhd
nSuafnu( T;kpk ;k ekuotUeh ykHk gksÅ 'kdsy vls
vk;q"; R;kus ?kkyokos] txkos- O;äh [kjk ek.kwl
Page 54
vlY;kf’kok; vkarjhd nsoÙokpk vuqHko ?ksÅ 'kd.kkj
ukgh- ^jfookj&’kkGk* lkj[ks /kkfeZd oxZ cgqrsd
/kekZps yksd vkBoM;krwu ,dnk eqykalkBh Hkjor
vlrkr- loZ/kekZae/;s lkj[kh vl.kkjh rÙos R;k
oxkZae/kwu ewykauk f’kdoyh tkr vlyh rjh]
^vkiyk /keZ gkp dsoG ,dek= ;ksX; ekxZ gks;* v’kh
pqdhph letwr rs ¼f’k{kd½ d:u nsr vlrhy- ;k
dkj.kkLro] /kkfeZd >xMs] gYys]
ckVfo.ks&/kekZarj ;k xks"Vhaps iso txHkj QqVysys
vk<Grs-
1846 lkyh] tkWtZ gksyh;ksds ;k lekt’kkL=Kkus] ,d
fof’k"V izdkjph erekaM.kh Li"V djrkauk]
^lsD;qyWfj>e* vlk uohu 'kCn vfLrÙokr vk.kyk-
R;kcíyph ppkZ gh izÜu ji vlwu] R;k izÜukaph mÙkjs
'kks/krkauk] nSuafnu thoukrhy vuqHkokapk mi;ksx
djkok vls R;kus izrhiknu dsys- iq<s
^lsD;qyWfj>e*ph O;k[;k rks djrks] ^^ekuoh
thoukps vk|dÙkZO; Eg.kwu ck;cy] ukfLrdrkokn]
vfLrdÙo lafgrk ;kaP;k O;rhjhDr nSuafnu thoukr
ck.kfo.;klkBh O;ogkjksi&;ksxh
furheÙksrwu( 'kkfjjhd] uSfrd vkf.k ckSf/nd fodklkP;k
ikrGhpk vÙ;qPp Lrj xkBwu] ekuokph loZrksijh
lalk/kuhd izxrh ?kMowu vk.k.;kph th izØh;k vkf.k th
v’kkizdkjs ldkjkRed ijLij lg;ksxkrwu] ,dksI;kP;k]
Page 55
mnkÙk lsokHkkokrwu rlsp dk;Zdkj.k feekalsoj
vk/kkjhr nSuafnu thou O;rhr dj.;kph vkpkj lafgrk
Eg.kts lsD;qyWfj>~e**-
lekt'kkL=kauh ;k 'kCnkaph O;kIrh v’kk rÚgsus
ladqphr Bsoyh vlyh rjh ;kyk ekuorkokn vFkok
oSpkjfd ekuorkokn vlk vFkZ fnyk tkÅ 'kdrks- ijarq
^lsD;qyj* gk 'kCn ^/kekZ* fo:/n v’kk vFkkZusp vkt
tkLr izpyhr vkgs- ijLij forw"B vkf.k HkkaM.kkps ewG
dkj.k /keZ laLFkk vlY;kph [kk=h >kY;kewGs
jkstferhyk vf/kdk/khd yksd] laLFkkihr /kekZaP;k
d{ksiklwu Lor%yk nwj Bsow ykxysr-
tj /keZ Eg.kts ^=klnsÅ ckG* v’kh dYiuk dsyh vkf.k
jfookjP;k 'kkGsr fnys tk.kkjs ^ln~xq.k o
uSfrdrsps* /kMs Eg.kts ^vka?kksGhP;k ?kaxkGkrhy
ik.kh* vls ekuY;kl y{kkr ;sbZy dh vki.k ?kkbZ?
kkbZus ckGkcjkscj ik.kh lq/nk Qsdwu nsr vkgksr!
Eg.kwu rs ik.kh iqUgk xksGk dsY;kf’kok; Eg.ktsp
/kekZf/k"Bhr ekuoh ewY;s tksiklY;kf’kok; ;k
HkweaMGkps iwufuZek.k 'kD; ukgh-
vkt txkyk /kkfeZd iqu:RFkkukph vko’;drk ulwu]
lMdsi.kkph mlGysyh ykV Fkkacowu] ekuoh
ewY;kaps iqu:Tthou dj.;kph osxoku xjt fuekZ.k
>kyh vkgs- ckckapk vorkj ufou /keZLFkkiuslkBh ok
dks.;k fof’k"V /kekZps iqulZaxksiu dj.;klkBh >kyk
Page 56
ukgh rj ekuorsyk Hk;kud fo/oalkrwu] loZuk’kkrwu
okpfo.;klkBh rs vorjysys vkgsr-
^lR;lkbZ ,T;wdsvj* dk;ZØekpk vokdk] vkt
ifjfLFkrhP;k lanHkkZr cjsp dkgh lk/; d: 'kdrks- ekuoh
ewY;kaP;k okijkrwu pkaxys vkjksX; ykHk.;kl enr
gksrs- Eg.kwup ^,T;qdsvj* dsoG eqykalkBh lhehr u
Bsork o;kso`/nkpkgh R;ke/ks lekos’k d:u ?
ks.;kr ;kok] dkj.k cjsp t.k dsoG o;kus ok<ysys vlwu
o`Ùkhus ^ckG*p vlrkr vls lk/kkj.ki.ks vk<Gwu ;srs-
fufjÜoj vFkkZr ^ukfLrdrkoknk* cíy lq/nk ;sFks uewn
dj.ks vko’;d vkgs- ;kcíy ckckaps Bke Eg.k.ks vkgs]
^^izsekyk ukdkj.ks Eg.kts nsokyk ukdkj.ks-**
^^osxGsi.k ukdkj.ks Eg.kts vkRek ifo«;k] iw.kZRo]
nso ;kauk ukdkj.ks Eg.kts osxGsi.kk- nsokyk
ukdkj.ks Eg.kts fujh’ojrk] God Privation ukfLrdi.kk
Eg.kwu ukfLrdrk th vkt rqEgh tk.krk rh Eg.kts ^;k*
ok ^R;k* /kekZyk ukdkj.ks ulwu nso ;k dYiusyk
ukdkj.ks ulwu] rs pDd thoukps] izsekps vfLrÙo
ukdkj.;klkj[ks vkgs- bZÜojkpkp rks LoHkko
vlY;kewGs nsokP;k O;ähRokpk rks udkj gks; R;k
vkRE;kpk rks udkj gks;- FkksMD;kr Eg.kts ukfLrdrk
gs izsekps fu%LokFkZ o`Rrhps ukdkj.ks gks;-** ¼4½
Page 57
^^eh izR;sd O;ähapk nkl vkgs- dks.;kgh ukokus
eyk cksyok] eh /kkowu ;sbZu] dkj.k loZ ukos ek>hp
vkgsr- [kjsrj] ek>s vls fof’k"V ukop ukgh- ek>k tjh
vOgsj rqEgh dsykr rjh eh rqEgkcjkscjp jkghu- ekÖ;k
n`"Vhus dks.khgh ukLrhd ukgh- HkxoarkewGs vkf.k
HkxorklkBhp lkjs txr vlrkr- ^lw;kZ*yk ukdkj.;kus rks
dkgh yqIr gksr ukgh- ¼5½
ekuork vkrk LQksV fcanwP;k {k.kkyk ;sÅu Bsiyh
vkgs- loZuk’kkrwu okp.;kpk ,dp ekxZ gks;- rks
Eg.kts laiw.kZ thol`"Bhrhy ,dkRersph tk.kho-
(4) “Negation of love is Negation of God”, back cover ‘Sanathan Sarathi’, April 1995.
(5) Satyam Shivam Sundaram, part 1 p. 501.
ckg; HkqyHkqyS¸;k] iksdG rÙoKku vkf.k rRle xrh
vl.kkÚ;k ^ckg;* /kekZe/;s cqMysY;kauk gs let.ks rls
lksis ukgh- ,d&thoh&dj.ks gks.ks]
^vk/;kfRed&feJ/kkrw*P;k fufeZrhpk fopkj vkiY;kr
gks.ks vko’;d vkgs- ;k lanHkkZr dqjk.kkrhy (xvii : 110)
g;k lqanj ¼dyek½ ns.ks eyk la;qähd okVrs-
^^rqEgh dks.kR;kgh ukokus R;kyk iqdkjk] rs ;ksX;
gks;% dkj.k R;kP;klkBh] ^lokZar lqanj* gsp uko
vlrs-**
^^loZ /kekZae/ks vk<G.kkjs leku lR; Eg.kts [kjh
vk/;kfRedrk dks.khgh brj nqlÚ;k /kekZpk }s"k d:
Page 58
u;s- dks.;k :ikpk f/kDdkj d: u;s- loZ /kekZaps ,sD;
lk/k.kkjs lR; vki.k letwu ?ksrys ikfgts- nso
rqeP;kiklwu osxGk ulrks- ijarq nsokyk Lor%iklwu
osxGs ekuwu] euq"; osxosxG;k iwtk i/nrh vkpj.kkr
vk.krks- d`rh&lsosrwu iwtk lk/k.ks vkt&ferhyk
vR;ko’;d >kys vkgs- ijarq R;krp vk;q";Hkj vMdwu
iM.ks ;ksX; ukgh- gGwgGw izR;sdkus R;kojhy mPp
ikrGhoj iksgpk;yk gos- rsOgkp ekuohdj.kkps
bZÜojhdj.k ?kMwu ;sbZy-** ¼6½
Ukdksdk ere ysnw % eh dks.;k fof’k"V /kekZpk
ukgh-
(6) Divine Discourse, Sanathan Sarathi, January 1995, p. 14.
iape v/;k;
eyk Lor%ps dÙkZO; ukgh
^^izR;sd oähP;k nksu egÙokP;k tckcnkÚ;k vlrkr-
txkr pkaxys okrkoj.k jkg.;klkBh dsysys dk;Z vkf.k
nqljs Lor%yk fopkj eaFkukrwu eqä dj.;klkBh dsysys
Page 59
dk;Z- ifgY;kyk ^oke&ekxZ* vls Eg.krkr vkf.k Lor
%P;k vk/;kfRed fodklkpk fopkj d: ykxY;kl fdaok
R;kn`"Vhus ijhiDo >kY;kl rks ekxZ vkiksvki cktwyk
iMrks- izR;sd osGh loZ dke gs nso dk;Z vkgs vls letk
vU;Fkk rh d`rh lnks"k jkghy- ,dnk dk vkiY;kgkrwu
HkxoRdk;Zp ?kMr vkgs v’kh rqeph ekulhdrk >kyh
Eg.kts ex pqdk gks.;kpk izÜup mn~Hkor ukgh-
Eg.kwu gs iDds y{kkr jkgw |k fd izR;sd dk;Z gs nso
dk;Z gks;-**
dke Eg.kts dÙkZO;- tUekiklwu e`R;qi;Zar izR;sd
O;ähyk dke djkos ykxrs( R;krwu lqVdk ukgh- dke
Eg.kts dks.krh uk dks.krh d`rh vkf.k rsp thou gks;-
'kwU; pyuoyu Eg.kts R;k 'kfjjkr tho ukgh( rs ,d’ko
gks;- dke Eg.kts dk;\ izR;sd d`rh Eg.kts dke( xk<
uhnzsr vlks ok Hkwy ¼vukLFks’kh;k½ nsÅu cs’kq/n
dsysys vlks 'kfjjkpk O;kikj tyn xrhus lq:
vlrks- ;ka=hdh] fo|qrh; vkf.k 'kfjjjklk;uhd v’kk
dksV;ko/kh Øh;k vkiY;k 'kfjjkr vk;q";Hkj 'kfjjkyk
thoar Bso.;klkBh vO;kgri.ks lq: vlrkr- vki.k R;kapk
fopkjlq/nk djr ulrks- ,dk vn`’;] vrhrjy laosnusP;k
lgk¸;kus vkiyh izk.kpsruk] 'kfjjkP;k tVhy
xqarkxqarhph&lapyukph iw.kZr;k dkGth okgr vlrs-
nqlÚ;k 'kCnkr lkaxk;ps >kY;kl vki.k] u lkaxrkp] nso
vkiY;klkBh rs dk;Z djhr vlrks-
Page 60
deZ( laxksiuk}kjs] vkiY;k thoukph xq.koÙkklq/nk
Bjohr vlrs- lw{e vkf.k LFkwy ikrGhoj dk;Z dj.;kr
'kfjj&lq/nk lrr eXu vlrs- vkiY;k 'kfjjkps O;kikj nksu
izdkjs vO;kgr lq: vlrkr- ,d Eg.kts LokHkkfodi.sk
fdaok Lo;apyhr i/nrhus vkiY;k tk.khosf’kok;] vkf.k
nqljh izdkj gk LosPNsus fdaok pyuoyu Øh;k ;k lnjkr
eksM.kkjk vlrks- i.k R;karhygh cjsp O;ogkj vkiY;k
udGrp ?kMr vlrkr- eu gs nksUgh] tkx`r vkf.k
lq’kqIrkoLFksr lq/nk lrr dk;Zjr vlrs- Eg.kwu vkiY;ktoG
dke ukgh vls Eg.kw 'kdr ukgh-
ex dke Eg.kts dk;Z vkf.k rs dks.k djr vlrs\ ;k
lanHkkZr] vki.k tk.kwu cqtwu Lor%yk O;Lr Bsor
vlrks rh loZ desZ y{kkr ?ksÅ] ^eh* vFkok
izk.kpsruk vFkok ^vkRe’käh* f’kok; dks.krhgh
fØ;k ?kMw 'kdr ukgh- ;k nsgkvHkkoh] ^thoh*]
vkiY;k vfLrÙokph tk.kho lq/nk d: 'kdr ukgh- ^eyk*
ef/ky ^eh* fdaok vkRek ;kauk ek= dke ulrs-
'kähL=ksr vkf.k R;kP;k dsoG bPNkek=s loZ desZ
dsyh tkrkr- dks.kR;kgh dkekP;k d`rhekxs dk; gsrw
ok mís’k vkgs] gs lokZr vf/kd egÙokps gks;- dsoG
d`rhrwup O;äh Lor%yk O;ä djr vlrs vkf.k R;k}kjsp
tUe&e`R;wP;k QsÚ;krwu Lor%ph lqVdk d:u ?ksÅ
'kdrs- Eg.kwu Hkxon~xhrsr Jhd`".kkus vkf.k
lkbZd`".k cuqu Hkxoku ckckauh ^dke Eg.ktsp iwtk*
Page 61
vlk lans’k fnyk vkgs- lscsps egÙo Lokeh [kkyhy
[kCnkr Blowu nsrkr] ^^ekuolsok ghp ek/ko lsok
gks;** vkf.k ^^dke dj.kkjs gkr izkFkZuk
iqViqV.kkÚ;k vksBkais{kk tkLr ifo= vlrkr-**
xHkkZ’k; rs fprk vkf.k iqUgk xHkkZ’k; vlk vkiyk iqu
%iqUgk tUe ej.kkpk Qsjk dk lq: vlrks\
tUetUrkarjkrhy vr`Ir okluk vkf.k dkfeZd _.kkaps lkjs
vko’ks"k iw.kZi.ks /kqrys tkÅu iqUgk ldke deZ
gkrwu u ?kM.ks o iwutZUe u gks.ks ;klkBh
Hkwrykojhy vk;q";kps iz;kstu vlrs- tlk dkiwj tGwu
mtsM vkf.k lqxa/k iljowu] vkiyk FkksMklkgh ekxewl
u Bsork vklearkr fo:u tkrks] R;kizek.ks!
foÜokr brj dqBsgh ukgh rj dsoG ;k Hkwrykojp tUe ?
ksÅu ek.kwl vkiY;k xrtUekaP;k lkÚ;k dkfeZd =qVh
Hk:u dk<w 'kdrks- dekZpk nqljk vFkZ gksrks- dk;Z
fdaok d`rh vkf.k ckck Eg.krkr] ^^fl/nkar dsoG
dekZapk] nqljk dks.krkgh ukgh** vki.k ts ts dke
djrks rs ^R;kapsp gs tsOgk vkiY;kyk letrs vkf.k
tsOgk vkiyh izR;sd d`rh gh ^R;k* P;k inh
okfgY;kuarj vkiY;k gkrwu 'ks"k mj.kkjs deZ ?kM.kkjp
dls\ dsoG ;k vkf.k ;kp lanHkkZr vki.k Eg.kw 'kdrks
^ek>s Lor%ps vls dÙkZO;deZp ukgh* & dkj.k loZ
dk;Z&* R;kps vkgs] vkiY;kd`rhpk rksp mís’k vkf.k
Page 62
xq.kLoHkko vkgs gs vkiY;kyk mÙkei.ks metysys
vlkos-
dks.;kgh izdkjs dÙksZi.kk vkiY;kdMs ?ksrY;kl deZ
vkiY;kyk ca/kukr vMdowu R;kps ifj.kke Hkksxkos
ykxrkr vlk ^dk;Z&dkj.k* Hkko fo"kn dj.kkjk
^deZ&fl/nkar* vkiY;kyk lkaxrks- ek;sr xqarqu]
eukph HkqjG iMwu ek.kwl dÙksZi.kkps ifj.kke loZ
izdkjs Hkksxrks&izR;sd fopkj] 'kCn vkf.k d`rh
R;kaps osxosxGs ifj.kke ?ksÅu ;sr vlrkr-
deZ&HkkousP;k ckg;kÙdkjh o`Ùkhrwu] O;äh tsOgk
vki.kp dÙkkZ vlY;kpk Hkze d:u ?ksrs rsOgk R;kpk
ifj.kke u lai.kkjs nq%[k vlkp vlrks- uksdjhr f’kM;k
p<wu tkLrhr tkLr ixkj] loyrh] mPpins] uoufou
O;kolkf;d djkjenkj dj.ks rksM.ks] uksdÚ;k ns.ks
fdaok R;karwu dk<wu Vkd.ks g;k lkÚ;k /kMiMh
Eg.kts vkiyk dk;ns’khj gDd vlY;kpk fopkj vkf.k
R;kuq:i d`rh djrkauk O;ähauk FkksMklkgh vpack
okVrkauk vk<Gr ukgh- R;k lokZaewGs djkos
ykx.kkÚ;k thoukrhy p<mrkjkaeqGs O;ähaps
'kkfjjhd] ekufld vkf.k vk/;kfRed LokLF; xaHkhji.ks
vlarqyhr gksr vlrs-
?kVuk ?kMr tkrkr] dk;sZ d:u ?ksryh tkrkr] dks.kh
O;äh dÙkhZ ulrs- ;s’kw f[kzLr lkaxrkr] ^^ekÖ;k
fiR;kP;k bPNsf’kok; xorkph ikrhlq/nk gkyr ukgh-**
Page 63
nsg ,d lk/ku vlwu] loZdrkZ ijsesÜoj vkgs gs vki.k lrr
dls y{kkr Bsokos\ eu xqUgsxkj vlwu eup R;koj
rksMxk dk<w 'kdrs- Eg.kwu vki.k lrr ;ksX; fopkjkrp
Lor%yk xaqrowu dk;Z djr jkg.ks jkg.ks & lrr
fuO;ZR;; fuf/k/;kl ¼lfuuh½ ckGxwu] ^eh*
^ek>s* ;k nq%[kkr yksV.kkÚ;k dkj.kkaiklwu nwj
jkgkos Lor%yk nwj Bsokos-
eqDr O;ähyk gs lR; vrh’k; pkaxY;k fjrhus metysys
vlrs vkf.k loZ ifj.kkekaiklwu rh vfopyhr jkgrs-
Hkxoarkoj vkiys fopkj lrr dsanzhr Bsowu] vki.k] ?
kM.kkÚ;k ?kVusrhy ^ek=,d ?kVuk* vlY;kph tk.kho
R;kyk vlrs- vKkuh ;’kkus Qqxqu tkrkr rj vi;’kkauh
xHkZxGhr gksr vlrkr- ,d eu lksMwu] v’kk ijLij
fojks/kh xks"Vhaps okLrO; brj dksBs vl.kkj\ rqEgh
^drkZ* ukgh gs rqEgkyk dGY;koj( izR;sd xks"Vhyk
rqEgh leku cq/nhus lkeksjs tkrk- vkiY;k dkfeZd
pØkrwu vkiyh lqVdk dj.;klkBh bZÜoj vorkj ?ksr
vlrks-
^fu"dke deZ* Eg.kts fujhPN cq/nhus Qyk’kkjfgr
dsysys deZ vkf.k ^fu"dke izse* Eg.kts izseklkBh]
eksgik’kkr u vMdrk fu%LokFkZ cq/nhus dysys izse
Jhd`".kkus vtqZukyk letkowu lkafxrys gksrs-
jkT;inklkBh vtqZukus ;q/n dsys vlrs rj gjktksauk
/kkjkrhFkhZ e`R;qeq[kh p<foY;k dkj.kkuh R;kP;k
Page 64
gkrwu dwdeZ ?kMys vlrs- /kekZlkBhpk rks y<k
d`".kkyk leiZ.k dsY;keqGs fot;h gksÅu R;kpk
mnksmnks >kyk! l[kksy vkRela’kks/ku vkf.k
Hkxoarkph d`ik >kY;kl] eukP;k o`Ùkhr laiw.kZ cny ?
kMwu ;srks vkf.k ek.kwl /;kukoLFksyk izkIr
gksrks- ;s’kw [kzhLr Eg.kkys gksrs] ^^rqÖ;k
bPNsus] nsok LoxkZrhy rqÖ;k jkT;klkj[ks uanuou ;k
i`Fohoj vor: ns-**
vk/;kfRed n`"V;k ^’kj.kkxrh* Eg.kts dk;\ loZ vk’kk
fujk’kk vkf.k dVhc/nrsiklwu lqVdk] vlk R;kpk vFkZ
gks;- ifj.kkekaiklwu eqä jkgw 'kdY;kl vki.k lq[kh
gksÅ 'kdrks- dks.;k ,dk ifj.kkekph vki.k vkdka{kk
ckGxY;kl] vkiY;kyk Hkksxkos ykxrs- vkiys uf’kch
tsts ekaMwu Bsoysys vkgs rh loZ míh"V;s vkf.k
LoIus uDdhp lkdkj gksrhy- ^dkG*kph fde;k vlrs fd
T;kewGs vkiY;kyk vr`Irrk tk.kors- tsOgk vkiY;k
míh"Vkauk vki.k dkGk*P;k iêhoj ekstw ykxrks]
rsOgk vki.k v/khj gksÅu mBrks- vkiY;kyk izR;sd
xks"V ^bFks* vkf.k ^vkÙkkp* goh vlrs- ek= izR;sd
xks"V nsokP;k osGk i=dkizek.ks gksr vlrs-
1984 e/khy eqyk[krhr eh Lokehauk eyk iwtk /;ku dls
djkos ;kP;k ekxZn’kZukcíy izkFkZuk dsyh- Lokeh
eyk Eg.kkys] ^^dlY;k iwtk izkFkZuk rw djrksl\ tk
vkf.k dke dj- izsekus dke dj lokZoj izse dj] lokZaph
Page 65
lsok dj-** lkbZ lferhph rlsp ek>h O;kolkf;d dkes eh
vrh’k; dfVc/nrsus djhr gksrks- loZ dkes pks[k
BjfoysY;k míh"Vkacjkscj rarksrari.ks dj.;kph eyk lo;
ykxyh gksrh- ek>k vgadkj vkMok ;sÅu lokZaph
ers ?ks.ks eyk v’kD; gksrs- Lokehaps Eg.k.ks &
^^dehVh feVhax Eg.kts ^de Vw Vh*&**
pgkikuklkBhp lHkk & ;k fVdspk vkJ; ?ksÅu eh vkiY;k
okx.;kps leFkZu djhr gksrks-
vkrk vgadkj ?kkyfo.;klkBh fo}Ùkk dkeh ;sr ulrs- rj
LokuqHkokrwu] okx.ks cnyowu d`rh dj.ks vko’;d
vlrs- d’kk izdkjps dke\ Lokehaph vkBo.k Bsor
R;kaP;k gkrkrhy votkj vlY;kizek.ks dke dj.ks-
dÙksZi.kk gkp vgadkjkpk tud gks;- Eg.kwu deZ
dsY;kus eukph 'kq/nrk gksÅu vgadkjkpk uk’k
djrk ;s.ks 'kD; vkgs- fu%LokFkZ Hkkousus lokZaP;k
HkY;klkBh dsysys dke iwtk curs] lkbZlsok ?kMowu
vk.krs- LokFkhZi.kkpk R;kx dj.ks ;kr vfHkizsr vkgs-
,d mnkgj.k c?kq ;k % ik.;kus HkjysY;k isY;kr vki.k
rsykpk ,d Fksac VkdY;kl] rks ojP;koj rjaxrks- rks
osxGk rjax.kkjk Fksac] vgadkj fdaok oS;ähdrk] vls
vki.k letw- R;k ik.;kr tltls vtwu rsy Fksac vki.k Vkdw
ykxrks] rlrlk rs Fksac ,d= felGwu rsykpk eksBk roax
ik.;koj rjaxw ykxrks- R;kloZ rsyFksackps oS;ähd
vLrhÙo mjr ukgh- r}rp] ^eh* tsOgk ^vkEgh* e/ks
Page 66
cnyrks] Eg.kts O;äh tsOgk leqgke/ks felGrs rsOgk
vgadkj yksi ikorks- R;k isY;kr vki.k 'käh’kkyh
fMVtZ.V felGY;kl] rsy foj?kGwu ukfgls gksÅu dsoG
ik.kh mjrs- rj isY;krhy ik.kh] rsykP;k ,dk Fksackyk
fdaok vusd Fksackuh cuysY;k Fkjkauk lkaHkkGrs-
vki.k rs nsoklkj[ks letw 'kdrks] lkÚ;k foÜokyk
lkaHkkGwu ?ks.kkjk nsop vlrks- ^eh* vkf.k
^vkEgh* pk ik;k gks; nso- R;kpizek.ks] vkReifj{k.k]
fu%LokFkZ izse vkf.k lsok ;k xks"Vh fMVtZ.Vps dke
d:u ^eh* ^ek>s*] vkf.k dkykarjkus ^vkEgh* iklwu
lqVdk dj.;kl enr djrkr- }Srkps e`xtG fuekZ.k dj.kkjk
^rks*p [kjk drkZ vkgs- Eg.kwu ^lR;lkbZ lsok lferh*
vkf.k brj layXu laLFkkae/ks lkaf?kd d`rhyk Lokfeauh
vkiY;k fnO;dk;kZe/ks izk/kkU; fnys vkgs] R;k;ksxs
O;ähxr vgadkjkauk ewBekrh ns.;kph la/kh
Hkäkauk ?ksrk ;srs- vgadkj ulY;kewGs] oS;ähd vls
dkgh mjr ukgh vkf.k dks.kkgh O;ähP;k ukokyk cÍk
ykxr ukgh- ¼vls dke dj.kkjh½ rh O;äh
Hkxon~fopkjkr x<wu tkÅu Qä ijesÜoj ikgrks
vuqHkorks- nqljs dkghgh uOgs-
izfl/n rÙoosÙks vkf.k Hkkjrkps ekth jk"Vªirh Jh-
loZiYyh jk/kkd`".ku ;kaP;k ers txkrhy lukru
^’kgk.ki.k* vkiY;kyk lkaxrs fd] ;k nsgh olr vlrkukp
iz;Ru iwoZad vkiys feyu nsok’kh ?kMw 'kdrs dkj.k
Page 67
ujtUekps rsp dsoG ,deso iz;kstu gks;- tj rks O;äh
¼vk|½ la/kh pqdyk rj fulxkZyk dkgh ?kkbZ ulrs]
R;kph ikB u lksMrk( fulxZ nsork] R;kyk rls dj.;kl]
vkiys thou dksMs myxMfo.;kl Hkkx ikMsy-
vkiY;k fnO;kdkZyk vuar&dkG i;Zar Fkkac.;kpk iw.kZ
volj vkgs- ?kkbZph dkgh vko’;drk ukgh rj ^lcqjh*
/kj.;kl rh lkaxrs( vgadkjkBk;h vkrqjrk vlrs-
R;k xks"Vh laiknu dsY;kl O;ähyk R;kaps Js; gos vlrs-
ijarw ijekRE;kyk] dks.kR;k vorkjkus dk; dsys g;kps
egRo ulrs- loZ dkgh df/kuk d/kh iw.kZ gks.kkjp vlrs-
[kjh fuehZrh rj >kysyh vkgs- frps ;k /kjrhoj vorj.k
dk; rs ckdh vlrs-
^^vkReifj{k.k dj.;kl eh rwEgk lokZauk lkaxsu-
vkiY;kyk ek.kwl Eg.kfo.ks fdrir ;ksX; vkgs\ rs dsoG
v/kZlR; vkgs- ^eh ek.kwl vkgs] ,[kknk prq%"ikn
i'kw uOgs ^vls rqEgh fuÜphri.ks Eg.kw 'kdyk ikfgts-
vgadkj] eRlj vkf.k }s"k gs i'kqaps xq.k/keZ Vkdwu
nsÅu] izse lR;] R;kx vkf.k vkuan gs ekuoh xq.k/keZ
vkRelkr djk;yk f’kdk- lq[k nq%[kkuk mMR;k
<xkaizek.ks ekuk- bZÜojk’kh ,sD; Eg.kts [kjs lq[k&
vkuan HkkSfrd lq[ks uk’khoar vkgsr- vls vkRe
ifj{k.k vkf.k ;ksX; mÙkjkaizr ;sÅu iksp.;klkBh
vk/;kfRed f’kLr vko’;d vlrs- vkf.k rh mÙkjs rqeps
vuqHko Bjkos** ¼2½
Page 68
vkRekuqHko ?ks.ks gsp dsoG ek>s dÙkZO; %
Hkxoku ckckaP;k laidkZr ;srk{k.kh ekÖ;k [kÚ;k
dk;kZyk lqjokr >kyh- izR;sd vk/;kfRed ifj{k.k pkj
izÜu vkf.k R;kaph mÙkjs 'kks/k.ks ;krwu lq: gksrs-
eh dks.k vkgs\ eh dqBwu vkyks vkgs\ eh dqBs
tk.kkj\ eh bFks fdrh dkG vlsu\ R;k izÜukaph mÙkjs
'kks/k.ks] dÙkZO;kpk [kjk ik;k ?kky.;klkj[ks gks; &
jkstph dkes ukgh] rj vkRekuqHko ?ks.;klkBh rh ,d
dsoG ek/;e vkgs & iuhysnw!
ckg; txkrhy T;k dkekae/ks vki.k Lor%yk O;Lr Bsorks
rs dkgh [kjs fujarj dke uOgs( ijarq vkiY;k vk/;kfRed
[2] Divine Discourse, Sanathan Sarathi, May 1994
izxrhlkBh iwjd vls Eg.krk ;sbZy- ckg;kRdkjh dsys
tk.kkjs dke gs] ¼ukV;krhy½ vkiys Bjowu fnysY;k
ik=kizek.ks vlrs- ijesÜojkus usewu fnysY;k
vkjk[kM;kr O;oLFkhr feGrs tqGrs jkgwu osxosxG;k
yksdkaP;k laidkZr vki.k ;srks( vkiY;k okluk]
vkiY;krhy yiwu clysY;k izo`Ùkh vkf.k udkjkRed xq.k
ckgsj ;sÅu R;kaph lQkbZ d:u] vkiyh dkfeZd_.ks deh
d:u vkiY;k thou ;k=srhy Hkkj gyds dj.;klkBh !
Page 69
^^rqEgh d’kkr eXu vkgkr\ va/kqd gksr tkÅu u"V
gks.kkÚ;k dkekar! rsOgk ;kuarj rqEgh dk; djk;yk
gos\ -----ve`r rÙokaP;k izkarkr d/khgh u cny.kkÚ;k
dkekr xqarowu ?;k vkf.k vkRekuankpk vuqHko ?;k-
izR;sd O;ähpk vlkp ,deso iz;Ru vlkok( rqeps larr /;s;(
;k txkrhy rqeps lokZr /kkMlh lkgl ckdh lkjh d`R;s
O;FkZ] ew[kZi.kkph vkgsr( {k.kHkj mtGwu rh u"V
gksrkr- rqeps ,dp dke vkgs rs Eg.kts vkRekuqHko!
** ¼3½
Eg.kwu izR;sd dk;Z gs nsokps dk;Z gks;] ex rks
Lo;aikdh jkgks] MkWDVj jkgks] iz’kkld vlks ok ?
kjxMh- vki.k loZ Hkxoarkpsp lsod vkgksr] izR;sdt.k
nqlÚ;kph lsok djr vkiyk thohrkFkZ pkyor]
vorhHkksorhP;k yksdka’kh pkaxys vFkok okbZV
laca/k Bsowu] vkivkiY;k okVh vkysyh dÙkZO;desZ
djr] vkiyh vgadkjko`Ùkh Vkdr tkÅu] vki.k dks.k
vkgksr ;kph tk.k ?ksr vlysys------
(3) “The all pervading Self” and “self”, Baba, The Breath of Sai, p 96.
1½ fnO;Ùokph tk.k gs ije~lR;- ^vge~ czãkLeh*
ehp czã vkgs- ;krhy izR;sdkrhy ^eh* czã vkgs-
^rÙoe~ vfl* ^rw* rks vkgsl- vkRek gkp czã-
Page 70
2½ izR;sd oLrwr vkf.k izR;sd O;ähr nsokps vfLrÙo
vkgs- Eg.kwu nqlÚ;kP;k vkuanklkBh R;kx
dj.;kps f’k{k.k ;krwu vki.kkal feGr jkgrs-
3½ ;k txkr laU;klh o`Ùkhus deZ djhr jkgk-
4½ tks lokZBk;h] lokZaHkwrh bZÜojkyk ikgrks
vkf.k Lor%rgh ^rks* R;kyk lkiMrks] v’kh rh
O;äh df/kgh nq%[kh gks.kkj ukgh-
^^,sdk] rqEgh lokZauh ,sdk- rqepk [kjk LoHkko R;k
fnO; tk.khos lkj[kkp vkgs! rqepk [kjk vkRek] rqeps
[kjs lR; vksG[kk- rqEgh Lor%p ijerRo vkgkr gs
vksG[kk( R;kp vkRekuqHkokr nax jkgk( rks vrqyuh;]
vuar] vxk/k vkRekuan p?kGr jkgk- T;kps Lo:i ^dkG*
vkgs R;kr le; foyhu gksÅ |k- osnksiuh"knkae/ks
f’kdfoys rs ekuokps vR;qPp foghr deZ vkgs-
^’kgk.ki.kkpk* xaMk vkiY;k naMke/;s vlsy rj fo"k;
oklukaps ^xzg* rweP;koj nq"ijh.kke d: 'kd.kkj
ukghr----- vkiY;k uhp izo`Ùkhoj fot; feGowu vkiys
vkarjhd lR; tk.kwu ?ks.;klkBh taxykr fdaok xqgsr
fuo`Ùk gksÅu jkg.;kph xjt ukgh- ;k txkr jkgwup&loZ
oklukaiklwu eqä jkgwu&thoukps ;q/n ftadk- vlk fot;
feGfoY;kl rqepk mnks mnks djrk ;sbZy-** ¼4½
(4) “Teachings of Sathya Sai Baba”, p 25 & 27
Page 71
nsoklkBh dke dj.ks Eg.kts izseklkBh dke dj.ks- gs
brds ljG vkgs- tj nso izse gks; vkf.k izse Eg.ktsp nso
gks; rj nsokps dke rs izseklkBh dke- vkrk txkr
^izse* g;k 'kCnkpk vfr’k; xSjlet >kysyk vk<Grks-
cgq/kk vls vk<Grs dh cOga’kh yksdkauk ^izse*;k
'kCnkpk [kjk vFkZ letysyk ukgh- ikfo=~;kP;k mPp
ikrGhoj izse iw.kZi.ks eqä vlrs R;kyk ca/ku ulrs- rs
vfr’k; fueZG vlrs- nsokps lkjs xq.k/keZ R;kP;k Bk;h
vkgsr- R;kyk uko ukgh] :i ukgh] rs vej] lnk
rktsrokus] lnk laiw.kZ vkf.k funksZ’k vkf.k loZ
udkjkRed Hkukaiklwu vkf.k vk’kkfujk’ksiklwu eqä
vls vlrs-
^^izsefojghr dekZpk f/kDdkj vlks-
izsee; dekZps Lokxr vlks-
dÙkZO; fojghr izse nSoh vlrs** & ckck-
^^deZ gs izR;sd O;ähph [kkl eksfge vkgs- lU;kl
vkf.k dke dj.ks ijLij fojks/kh ukghr- myV rs ,desdkyk
iwjdp vlrkr- dekZpk R;kx dsY;kl] dekZrwu lk/kysyk
fodkl vkf.k vuqHkof’k{k.k ;k xks"Vhaiklwu oaphr
jkgwu] rqepk Úgkl gksbZy- ,d xks"V goh goh’kh
okV.ks fdaok nqlÚ;k xks"Vhpk frjLdkj dj.ks ;k
nksgks iklwu [kjk laU;klh ¼lk/kw½ nwj vlrks-
dekZP;k ckcrhr ^lU;kl* ;k 'kCnkpk vFkZ vlrks] ;’k
Page 72
fdaok vi;’k] uQk&rksVk] eku&vieku bR;knh fojghr
Eg.kts R;kaph vis{kk u djrk dsysys vkiys
dÙkZO;------ vkf.k izR;sd d`rh ijesÜojkyk leihZr djk-
dkek vHkkoh rqEgh vKku va/kdkjkr f[krir iMky]
lqLrh vkf.k vkG’khi.kkyk cGh iMky! rsOgk vkiY;k
dekZaP;k QGkpk R;kx dj.ks gs deZ&R;kx dj.;kis{kk
d/khgh pkaxys- R;krwu vrho vkuan feGrks vkf.k
rksp [kjk ekxZ vkgs-** ¼5½
Lokeh vkiY;k thoukps [kjs xed vkiY;kyk ojhy 'kCnkr
Ådywu lkaxrkr & vkiY;krhy [kÚ;k vkRE;kpk
vuqHko ?ks.ks----brj loZ deZ vuq"kkaxhd vlrs-
Ukdksdk iuh ysnw % eyk Lor%ps fof’k"V dke ukgh-
Page 73
(5) Divine Discourse – Prashanthi Vahini.
v/;k; lgkok
dsoG ,d euq"; tkr
euq"; izk.khp Qä v}Sr&Hkko tk.kw
'kdrks- }SrkP;k ifydMs tk.;krp ekuork vkgs-
Eg.kwu }Srkpk R;kx d:u ,sD;kpk vuqHko ?;k-
R;krhy uhjo 'kkarhpk vuqHko ?;k- ,sD; Eg.kts
fnO;Ùo vkf.k rs nsoÙo rqeP;kr vlrs- ¼1½
fujfujkG;k tkrh] o.kZ] /kekZaP;k yksdkae/ks]
osxosxG;k vusd ns’kkar okLrO; dj.ks ek>s uf’kchp
vlY;kewGs ek>s thou vLFkhjp gksrs- i.k R;kewGs
ek>k vlk ,d Qk;nk >kyk rks Eg.kts R;k osxosxG;k
laLd`rhP;k vkf.k tekrhP;k yksdkae/ks] eh dsysY;k
dYiusP;k rqyusr vxnhp FkksMk Qjd vlY;kps eyk
letys- 1980 ef/ky ifgY;kp HksVhr] Hkxoku ckck eyk
Eg.kkys fd R;kauh ^^osxosxG;k ns’kkar vuqHko ?
ks.;klkBhp eyk ikBfoys gksrs-** R;kosGh ek>h v’kh
letwr >kyh fd Lokeh ekÖ;k O;kolkf;d thoukP;k
Page 74
lanHkkZr vls Eg.krk;r- ijarw dkgh vrh’k; egÙokP;k
ewG rkfÙod ckchauk mís’kwu rs vls Eg.kr gksrs gs
dkgh eyk rsOgk letys ukgh- Eg.kts] ljrs 'ksoVh eyk
ekÖ;k thoukr fofo/krsrhy ,dlw=rspk vfo"dkj ?kMwu
osxosxG;k ns’kkrhy R;k yksdkaP;k lk/kE;kZps n’kZu
?kMys-
(1) ‘Experience your Innate Divinity’ – Divine Discourse, International Sai Medical Conference, & Sanathan
SArathi’, Oct. 2005, p 278.
tjh ek>s vk;q"; vfLFkjrsus xzklysys vkf.k R;kewGs
dks.;k ,dk ns’kh vkiys ?kj Eg.kwu LFkkf;d gksÅu
jkg.ks 'kD; uOgrs] ijarw rh R;kaph ¼Lokfeaphp½
r’kh bPNk gksrh( Eg.kwu osxosxG;k tkrh tekrhaP;k
yksdkr eyk thou O;rhr djkos ykxys- lq:okrhyk rs rls
dkgh Qkj lksis uOgrs rjh vkt eyk rks d`ispk utjk.kk
vlY;kps tk.kors;- eyk R;k fnO; ,sD;kpk lk{kkRdkj
>kyk vkf.k laiw.kZ euq"; tkr gs ,dp dqVwac]
^R;k* ,dkp nsokph ysdjs vlY;kph [kjh [kk=h iVyh-
ek= gk R;kapk lans’k eyk Hkxoku ckckaP;k N=k
[kkyh vkY;kojp cjkscj tk.koyk-
fo|kFkhZn’ksrp ,dk [ksMsxkoh vlrkauk fczfV’k olkgr
oknkP;k ekoGrhyk flyksu e/ks ?kMwu vkysY;k
Page 75
o.kZHksnh naxyhuk eyk lkeksjs tkos ykxys gksrs-
izR;sd xkSjo.khZ; ijns’kh Eg.kts ^baxzt* vls eh ekur
gksrks! uarj Hkwxksy ;k fo"k;kpk vH;kl
djrsosGh ;qjksi [kaMkr vusd ns’k vlwu R;kaP;k Lor
%P;k v’kk Lora= osxG;k Hkk"kk vkf.k R;krhy
okaf’kd tkrh Hksnkaph eyk FkksMh vksG[k >kyh-
ijarw [kqí fczVsue/ksgh okaf’kd] Hkkf"kd vls
osxosxGs Hksn vlysys ?kVd vkgsr ;kcíy rsOgkgh eh
iw.kZi.ks vtk.k gksrks- fczVue/ks xsY;kuarj frFks
osYFk] vk;fj’k vkf.k LdkWfV’k vls fHkUu fHkUu
tekrhps yksd vlY;kps eyk dGys- ex ;k laiw.kZ
Hkw&rykoj ol.kkÚ;k tkrh&tekrh&Hkk"kk&o.kZ ;k
lokZaph dYiuk dj.ks lq/nk dfB.k- vusd gqdqe
'kgkauh] vMk.khi.kk] LokFkkZa/krk] vkf.k
jkT;&foLrkjkiksVh ekuo tkrhpk eksB;k izek.kkoj
lagkj vkf.k dqyfouk’k ?kMowu vk.kysyk vki.k ikgr
vkyks vkgksr-
osxG;k HkkSfrd xq.k fo’ks"kkaoj vk/kkjhr euq";
tkrhP;k eq[; ?kVdkauk ^okaf’kdtekrh* vls Eg.krkr-
v’kk foLr`r pkSdVhP;k varxZr eksM.kkÚ;k yksdkauk
^,dk tekrhps* vls Eg.krkr & R;kaph thou 'kSyh]
laLd`rh] bfrgkl vkf.k Hkk"kk ;kae/ks ,d lkj[ksi.kk
vlrks- o.kZ oa’k tkrh ;k ladYiuk 'ksdMks o"kkZaiklwu
vfLrÙokr vlY;krjh oa’kk/kkjhr Hksn osxosxGs vls
Page 76
O;oLFkhri.ks xVc/n dj.;kpk iz;Ru( 19 O;k 'krdki;Zar
>kyk uOgrk- okaf’kd mPpuhprsP;k
¼HksnHkkokP;k½ ladYiuk vkf.k lkekthd
MkfoZuokn ;kapk loksZPp fcanw] xkByh xsyk rks
1930 e/ks mn;kyk vkysY;k ^uk>h rÙoKkuk*e/ks
vkf.k R;koj vk/kkjhr HksnHkko] 'kks"k.k] xqykeh]
foLr`ri.ks dj.;kr vkysyk fu?k`Z.k fuoZa’krspk
iz;Ru] ;k xks"Vhauk rFkk&dFkhr 'kkL=h; vk/kkj nsr
v’kk izo`Ùkhuk vkf.k ;kstukauk År vkyk gksrk-
fo}Ùkk vkf.k okaf’kdrk ;kapk ijLij laca/k n’kZo.kkjs
okaf’kd fo}rsps osxosxGs fl/nkar vkrk iw.kZr;k
fudkykr dk<ys xsysr- rjhgh] iwoZxzgnw"khrrk
HksnHkko] >xMs] ;q/ns] ijLij }s"kHkkouk] okGhr
Vkd.;kps izdkj loZ ns’kkae/khy loZ tkrh&tekrh
lektkae/ks] ekuoh bfrgklkP;k lqjokrhiklwu vkiY;kyk
vk<Gr vkysY;k vkgsr-
euq"; ek=kae/ks] mi?kVd LokHkkfodi.ks vlrkr vls
'kkL=h; n`"V;k xzkg; eku.;kr vkys vlys rjh ,dkp
oa’kkrhy osx osxG;k tkrh tekrhe/ks lq/nk fujfujkG;k
okaf’kdrs izek.ksp tfeu vLekukps Qjd vk<Gwu ;srkr-
vki.k loZ ,dkp nsokph ysdjs vlwu R;k ,dkp
ijekRE;kps osxosxGs vfo"dkj vkgksr vkf.k
Eg.kwu ,desdkaph cfg.k HkkoaMs vkgksr] gs tso<;k
Page 77
yodj vkiY;kyk metsy] rso<;k yodj gk xzg ¼i`Foh½
lqjf{kr gksbZy-
fujfujkGh ikus&Qqys] jksiVh&>qMis] >kMs] osyh
m|kus] mioukauk lkSn;Z vk.krkr r}rp
okaf’kd&fHkUurk ekuoh thoukyk osxGs vk;ke nsrkr-
izR;sd v.kw&js.kw e/ks cl.kkjk ,dp nso loZ
izk.khek=kae/ks lq/nk clrks vkf.k R;kauk lkj[ksp
fnO;Ùo nsr vlrks- Lokeh Eg.krkr v.kwe/khy
y[ky[khri.kk Eg.kts nso gks;- laiw.kZ l`"Bh gh
inkFkZ vkf.k mtkZ ;kauh Hkjyh vlwu] inkFkZ gk
lq’kqIr] nMhek:u clysyh mtkZp vlrks-
vkycVZ vkbZULVkbZu fryk ^ije~’käh* vls Eg.kwu
lacks/krkr- rs iq<s fyfgrkr] ^^vki.k T;kyk ^foÜo*
Eg.krks R;k iw.kZÙokpk ,d va’k&vlk va’k tks LFkG]
dkG osGkuh c/n vlk gk ekuo izk.kh vkgs- ckdh
lokZaiklwu vkiys fopkj] vuqHko] Hkkouk i`Fkd vlrkr
v’kh e`xtGor Hkzked dYiuk R;kus d:u ?ksrysyh
vkgs- gh Hkzkedrk dSnsizek.ks djr] vkiY;kyk oS;ähd
vk’kk&vkdka{kke/ks vkf.k dsoG uthdP;k O;ähauk
vkiys let.;kP;k ladqphri.kkr t[kMwu Bsors- vkiY;k
lân;rsps] d:.ksps orqZG O;kid djr] R;kr loZ ltho
izk.;kauk loZ futhZo<ho l`"Vhyk frP;k laiw.kZ
lkSn;kZlfgr vkiY;k vkxks’;kr doVkGr] R;k rq:axkrwu
vkiyh lqVdk d:u ?ks.ks vkiys vk| dÙkZO; Bjrs!
Page 78
^^ln~xq.kkaph tk.kho d:u ?ksr ewY;kadhr Hkkouk
vkiY;k thoukr ck.ko.ks fo|kF;kZauk Qkj egÙokps
vkgs- uSfrdrk vkf.k pkaxyh okx.kwd tksikl.kkjh
lkSn;Zn`"Vh R;kauh vkRelkr d:u ?;koh- rjp rs lqjs[k
fodlhr O;äheÙokus cg:u mBrhy-**
^^ek>h Bke [kk=h iVyh vkgs fd dks.;kgh
izdkjph /kunkSyr ekuorsyk iq<s usÅ 'kd.kkj
ukgh( vxnh R;kp dk;kZyk Lor%yk iw.kZi.ks okgwu ?
ks.kkÚ;k O;ähyk lq/nk rs v’kD; gks;- egku fopkj
vkf.k dk;kZai;Zar vkiY;kyk tj dkgh iksgpow 'kdsy rj
egku~&ifo= O;äheÙokaph mnkgj.ks -------- vkf.k
rfjgh tj R;k mPp /;s;kauk izkIr dj.;kph rhoz vkdka{kk
vki.k ckGxwu vlY;klp rs 'kD; vkgs( ex R;klkBh
ykx.kkjs cG vkiY;kyk vo’; izkIr gksÅu vki.k
R;k /;s;kaph iwrhZ djhr] R;kauk d`rhr vk.k.;kr ;’kLoh
gksÅ 'kdw! lÙkk yknw i.kkrwu ukgh rj dsoG
lsokHkkousrwu mHkj.kkjs O;äheÙo uf’kcoku
Eg.krk ;sbZy] brj dks.kh ukgh!** ¼2½
Lkaiw.kZ ekuork ^,dkp oa’kkph* vkgs] v’kh
gksdkjkÙed [kk=h iV.;klkBh izFke ik;jh gks; % ^loZ
izdkjps iqLrdh Kku vkf.k i<hdfo}rk Eg.ktsp f’k{k.k*
v’kh letwr lewG Qsdwu ns.ks] mPpf’k{k.k]
izek.ki=s] inO;k] infodk vkf.k vusd fo"k;kapk foLr`r
O;klax ;kpk yksdkauk vrh’k; vgadkj vlrks uk!
Page 79
v’kkizdkjs] iqLrdhKku vkf.k baVjusVP;k oknGkr
vMdys ulrk&ukgh iwohZ yksdkaps thou vrh’k; le`/n
vkf.k lq[kh gksrs g;kpk vktP;k ek.klkyk laiw.kZ folj
iMysyk vkgs-
(2) Albest Einstein, ‘The True value of A Humanbeing’ Ideas And Opinions’ : Selections From His Thoughts (Mein
Weltbild).
nqljh ik;jh Eg.kts % ekuoh ewY;kaph [kksy tk.kho
d:u ?ksmu R;kizek.ks vkiyh okx.kwd Bso.ks& vkbu~
LVkbZuuh iq"Vh oj fnY;kizek.ks ----- ekuoh
ln~xq.kkaph tk.kho d:u ?ksr ewY;kadhr Hkkouk
vkiY;k thoukar fo|kF;kZauk&vkf.k brj lokZaukgh
vko’;d vkgs*- fopkj & cksy vkf.k d`rh ;kaps leUo;
lk/k.ks T;kyk Hkxoku ckck ^,T;qdsvj* Eg.kwu
lacks/krkr& o R;karwu lqIr fnO; vkf.k lq"kqIr tk.kho
tkx`r dj.ks] vkiY;k vorhHkksorhP;k foÜokph ekfgrh]
ek.kwl vkiY;k R;k tk.khosrwup d:u ?ksr vlrks- gh
tk.kp ek.klkyk laj{k.k nsr vlrs- rh tk.kho&rh psrukp
lokZBk;h vlwu] ,d vkgs-
R;k ^fnO; tk.khosP;k psrusyk* izkphu dkGh
^pSrU;* vls Eg.kr vlr- izR;sd O;ähyk ykHkysyh rh
Qkj eksBh bZÜojh ns.kxh gks;- v’kk izdkjph
Page 80
ije~’käh vkiY;k izR;sdkr olr vlrkauk] ;sÅu fu?kwu
tk.kkÚ;k vkiÙkhauh Hksnj.ks vFkok ¼[kpwu tkÅu½
fopyhr dk Ogkos\
v'kk izdkjs loZ’käh’kkyh nso vki.kk izR;sdkr ^lqIr
fnO;Ùo* :ih clr vlrk] vkiY;kyk d’kkphgh vFkok
dq.kkphgh fHkrh ckGx.;kph xjt ukgh- /kS;Z]
fuHkhZdrk vkf.k J/nk ;k xzaFkhaP;kcGkoj rqEgh
dkfggh lk/; d: 'kdrk! nso vkiY;k fnO;’kähus dkfggh
lk/; d: 'kdrks-
frljh ik;jh Eg.kts] eukoj iw.kZi.ks rkck feGfo.ks]
Hkxoku ckck Eg.krkr] ^^T;kpk eukoj laiw.kZ rkck
vkgs rksp [kjk efu"kh ¼ekuo½ vkgs- T;kpk eukoj
eqGhp rkck ukgh rks ek.kwlp uOgs- NksV;k NksV;k
izÜukauh rqEgh nqcG;k eukps vkf.k ¼xHkZxGhr½
gksÅu tkr vlky rj rqEgh Lor%yk ek.kwlp dls Eg.kow
'kdky\ eukus fuekZ.k dsysY;k izÜukaoj ekr d:u
R;kauh Lor%yk eqGhp fopyhr gksÅ u ns.;kps rqEgh
loZrksijh iz;Ru djk;yk gosr- HkxoarkP;k iszekis{kk
eksBs vls ;k txkr nqljs dkfggh ukgh- Eg.kwu
Hkxon~ HkähP;k ekxkZr vMFkGk fuekZ.k dj.kkÚ;k
eukyk iknk=kar dj.;kl vki.k f’kdys ikfgts-** ¼3½
izÜu vkf.k ladVs izR;sd O;ähP;k fopkjkapk cjkp
eksBk Hkkx O;kiwu Vkdr vlrkr-
Page 81
iznh?kZ izrh{ksuarj] rqEgh tsOgk lqÍh ?ksÅu ,[kk|k
leqnz fdukjh fnol ?kkyfo.;klkBh lq:okr djrk vkf.k gkr
ik; rk.kwu] lw;Zizdk’kkiklwu cpko djr ,[kk|k loyhP;k
fBdk.kh igqMys vlrk] ^ekxs lksMwu vkysY;k* loZ
fpark rqEgkyk [kk;yk mBrkr dka\
2004 ^lkyh] ^vksue* lktjk djrs osGh Hkxoku
ckckauh vkBo.k d:u nsr EgVys] ^^,dk eqaxhe/ks
cl.kkjsp fnO;Ùo ekuokrlq/nk olr vlrs- r}rp ladVs
lq/nk lokZauk lkj[khp vlrkr- R;k eqaxhyk
gks.kkÚ;k ;kruk lq/nk ekuokyk
gks.kkÚ;k ;krukalj[;kp vlrkr! ex tsOgk rh fpeqdyh
eqaxh lq/nk ;kruk lgu d: 'kdrs rj ek.kwl dk rlk r;kj
ulkok\ okbZV lo;h vkf.k v’kq/n vkgkj ;kaP;k ik;h
ek.kwl Lor%P;k eukpk xqyke cuyk vkgs- rks
vkiÙkhpk ;ksX; fjrhus lkeuk u d: 'kdY;kps gsp dkj.k
(3) “Cultivate Divine Love” Onam Divine Discourse, 28th Aug. 04 (Sanathana Sarathi, Oct. 04, pp. 293-294
gks;- /kS;Z ckGxqu vkiÙkhauk lkeksjs tk- ladVkauh
[kpwu tk.;k,soth R;kaP;k ifydMs tk- rsOgkp rqEgkyk
bZÜoj izkIrh gksÅ 'kdsy-** ¼4½
gq'kkjh vkf.k lkjklkj foosdcq/nh ;k nksgksaP;k
vHkkoh Kku o fo}Ùkk QqdV vkgs- vki.k l’kä] lqn`<
vkf.k lq[kh gks.;kph vk’kk djr vlrks i.k vkiyh eu
Page 82
%’kkarh <Gfo.kkÚ;k d`R;kae/ks xqarysys vlrks-
vkiY;k rCC;srhP;k gkuh dkjd v’kk nqO;ZlukaP;k
vkgkjh vki.k xsysyks vlrks- lqf’k{khr vkf.k fo}ku
yksdke/ksp v’kk xks"Vh tkLr vk<Gwu ;srkr- gs vki.k
Lohdkjys ikfgts-
fnolkyk 30 flxkjsVl~ vks<r] nk:pk vkLokn vksG[kh
ikG[khaP;k O;ähacjkscj ?ks.ks vkf.k lkeh"k vkgkj ;k
lokZaP;k vkgkjh eh vusd n’kds jkfgyks gksrks- v’kk
vusdkaiSdhp eh lq/nk ,d gksrks-
ÜolufØ;sP;k ddZjksxkP;k 'kY;Øh;kae/ks
^vukLFksVhLV* Eg.kwu dke djr vlwu lq/nk vkf.k gk
nq"ifj.kke flxjsV fi.;kP;k okbZV lo;hpk vkgs gs ekfgr
vlwu lq/nk vfrjsdh /kweziku dj.ks eh Fkkacow 'kdyks
ukgh- ^n’ky{k MkWylZ*P;k ^uksVs* izek.ksp
^Kku* lq/nk Vkdkow vlrs- rso<sp fu:i;ksxh rj
LokuqHkokrwu tUe ?ks.kkÚ;k lqo.kZ eqnzkalkj[ks
vlrs [kjs 'kgk.ki.k! vkt txkr i<r ew[kkZaph ,d Qkj
eksBh lsuk vkgs- [kÚ;k f’k{k.kkrwup 'kgk.ki.k]
lkjklkj foosd vkf.k pkaxys O;äheÙo ?kMr vlrs-
(4) Ibid
poFkh ik;jh Eg.kts fnolkrhy ,d feuhV rjh cky
lqyHki.kkus vki.k okxkos- Hkxoku ckcklq/nk R;kpk
iqjLdkj djrkr- eqykauk fu%LokFkZ cq/nhph ns.k
Page 83
ykHkysyh vlrs- loZ eqys] ckyd vkf.k Qä ckydp vlrkr
vkf.k R;kaP;kr Qjd ulrks gs pkaxys letrs- R;kaP;k
o`Ùkh vkuankus HkjysY;k vlrkr] loZ ekuork le
n`"Vhus rs ikgrkr- loZ izk.kh] fdMs eqaX;k vkf.k
i{kh ;kaP;koj rs izse djrkr vkf.k R;kauk vkiys loaxMh
ekurkr- HkwrdkG vFkok Hkfo";dkGkr ukgh rj rs
^orZekukr* okojr vlrkr- vknY;k fno’kh ftFks ck¡Ec
QqVyk vlsy v’kk jLR;koj vkt rs psaMw [ksGr vlrkr-
eh tjh osxosxG;k okrkoj.kkr] vusd tkrh tekrh vkf.k
fHkUu oa’kk&cGhP;k yksdkae/ks okojr gksrks rjhgh
LokehaP;k f’kdo.khrwu vkf.k ,sD; Hkkokrwu UgkÅu
fu?kkY;kojp eyk vifjphr O;äh cjkscj vkLFksus vkf.k
fo’oklkus okx.ks 'kD; >kys- okaf’kd vkf.k
lkaLd`rhdn`"V;k vrh fHkUurk vl.kkÚ;k yksdka’kh]
rsOgkp ¼R;kuarjp½ [kjk ca/kqHkko eyk vuqHkork
vkyk-
rs loZt.k izseGp vlrkr gs eh ljrs’ksoVh letw 'kdyks-
LokehaP;k d`isus nwjnwjP;k ns’kkae/ks eh izokl
dsyk] vuksG[kh yksdkaP;k ?kjh jkgwu] vrh’k;
osxG;k laLd`rh] i/nrh] fHkUu [kkuiku vkf.k Hkk"kk
vlwugh R;kaP;k dqVwackpkp ,d fgLlk cu.;kpk
vuqHko ?ksÅ 'kdyks-
ek>k Lor%oj foÜokl ulrk vkf.k loZ yksd izseklkj[;k
fnO; ca/kukus ,d >kysys vlrkr gs letys ulrs rj v’kk
Page 84
ca/kqHkkokpk lq[kn vuqHko eyk ?ksrk vkyk ulrk-
loZ tx Eg.kts ,d fo’kky dqVwac vlY;kph eyk [kk=h
iVyh vkgs-
ikpoh ik;jh Eg.kts % dks.kkpkgh }s"k u dj.ks]
dqVwackrhy dkgh O;äha’kh] fe=ka’kh toGhd vl.ks]
dkgh oLrwar vf/kd eu xqar.ks] dsysY;k d`rhpk ,d
fof’k"V fu"d"kZ ifj.kke vkiY;kyk feGkok v’kh
loZlk/kkj.k O;ähaph o`Ùkh LokHkkfod i.ksp vlrs- ts
ts dkgh fdaok th th dks.kh O;äh vkiY;k
egÙokdka{kkuk /kksdk mRiUu dj.kkÚ;k vlrhy
v’kkauk loZrksijh fojks/k vki.k djr vlrks] brdk fd
R;kapk vrh’k; }s"k d:u 'k=qÙo iÙdj.;ki;Zar Vksdkph
Hkwfedk vki.k ?ksr vlrks- R;kar dkgh vki.k ftadrks]
dkgh gkjrks vkoMh&uhoMh ¼lq/nk½ eS=h vkf.k
'k=qÙo ?kMowu vk.krkr- gs ek= [kja-
^izR;sd xks"Vhpk ifj.kke gk vkf/kp Bjfoysyk fdaok
uf’kckr ok<wu Bsoysyk vlrks*- fulxkZpk gk
ik;kHkwr fl/nkaÙk lerksy jk[k.;klkBh f’kdwu y{kkr
Bso.ks vko’;d vkgs- vkiY;kd`rh vkf.k iz;Ru Eg.kts
brjkauh vkf.k vn`’; rkdrhauh R;kp fn’ksus fuekZ.k
dsysY;k d`rh vkf.k fopkjkapk vxnh NksVk’kk
viw.kkZad vlrks- ;kpkp vFkZ tks ifj.kke ?kMwu ;s.kkj
vlrks rks R;k loZ cykcykapk leÙocy vlrks Eg.kwup
vkiY;k d`rh HkY;k vxnh lw{ei.ks vpwd vlw |k]
Page 85
R;kapk ifj.kke gk df/kgh vkiY;k vis{khr ifj.kkekis{kk
osxGk vlsy & vkiY;kyk ikfgts rlk ulsy- bZÜojsPNk
Eg.kts lokZaP;k bPNkaphp xksGk csjht vlrs- R;k ije
bPNsyk laiw.kZ 'kj.kkxrh ghp lqlaokn vkf.k
Lokra=;kph xq:fdYyh gks;- ^Hkxoark] rq>hp bPNk
cfy;lh* v’kh vkiyh [kk=h vlkoh- Eg.ktsp
'k=qÙo] }s"kHkko vkf.k ^ek>s&ek>s*] ;k
lokZaiklwu vki.k eqä gksÅ 'kdw-
rqEgh ¼v’kk fjrhus½ ,d [kjk euq"; izk.kh curk
rsaOgkp laiw.kZ ekuo tkr ,d vkgs v’kh [kk=h
vkiY;kyk iVw 'kdsy- vkiys vkarfjd ije~rÙo vksG[k.ks
Eg.kts] vki.k ^gk nsg ukgh] ^eu* ukgh- ^vki.k
vkRek vkgksr* gs vksG[k.ks- vkiY;k eukoj vkf.k
'kfjjkoj rqEgh tltlk vf/kd rkck feGoky rl rls rqEgh
nsokP;k vf/kd toG tky- rqEgh dqBsgh vlk vkiY;k
'kfjjkoj vkf.k eukoj rkck Bsok-
rqEgh [kkrk R;k vUukrhy lw{e mtkZapk rqeP;k
fopkajkoj ifj.kke gksr vlrks] Eg.kwu [kkuikukP;k
vkiY;k lo;h ¼’kq/n½ pkaxY;k Bsok- mnk- ekal
Hk{k.k dj.ks 'kD;rks VkGk- ifgyk ?kkl ?ks.;kvkf/k
vkiY;k vUukps czãkiZ.k djk vkf.k vUukr dkgh
v’kq/nrk vlY;kl R;k u"V dj.;kph R;kyk ¼czãkyk½
izkFkZuk djk-
Page 86
ladVs vkY;kl rqEgh xHkZxGhr gksrk dkek u;s- tsOgk
vkiY;k izseG fiR;kpk e`R;q gksrks rsOgk vki.k 'kksd
eXu gksr vlrks- v’kk dfB.k le;h vkiyk lerksy u <Gw
nsrk R;k nq%[kkpk lkeuk dj.ks vko’;d vlrs- v’kkosGh
vkiY;kyk ;k ^ujnsgkph HksV fnY;kcíy vkbZofMykaps
vkHkkj ekuk* vls Hkxoku ckck lkaxrkr-
vkpkj] fopkj vkf.k d`rh ;kaP;kr leUo; lk/kY;kl rqeps
fopkj] vkpkj vkf.k d`rh lq/nk cnyrkr- v’kk rÚgsus
ekuoh thoukrhy nks"k dk<.;k ,soth R;kph egrh
xk.;kl lq: djrk- vki.k ^lr~&fpr~&vkuan* vkgksr vls
Lokeh okjaokj lkaxr vlrkr- v’kkrÚgsus] vki.k lkjs ,d
vlwu ^nSoh* vlY;kpk gk iqjkok gks; ;kph rs vkBo.k
d:u nsrkr-
nh?kkZ;q";klkBh vki.k vrksukr [kpZ djr vlrks R;kyk
vki.k Eg.krks lr~ Eg.kts] thoar jkg.;klkBh vkiyh
nqnZe bPNk- ^tk.kwu ?ks.;kph* vkrqjrk vl.ks Eg.kts
fpr( vkiys Kku] vkiyh tkx`drk- izse vkf.k vkeksn
Eg.kts vkiyk ^vkuan* & ije 'kkarh- vki.kk
lokZaukp ;k fnO;’kähaps cG izkIr vkgs- laiw.kZ
ekuotkr ,d vkgs-
^^vki.k lkjs ,dkp oa’kkph viÙ;s vkgksr-
i’kw&i{;kaP;k uOgs rj euq"; tkrhP;k oa’kkps vki.k
vkgksr- vki.k mPp ekuotkrhP;k oa’kkps vlY;keqGs
vrh’k; tckcnkjhus okx.ks vkiys dÙkZO; gks;-
Page 87
^lr~&fpr~&vkuankP;k* lkxjkojhy ykVkp vki.k
vkgksr % Eg.kts thou---- Kku---- ije~’kkarh-
vki.k ,dkp oa’kkr tUeY;kewGs] ijLij gsosnkos
lksMwu] ekuorsP;k ,sD;kps mRltZu djk;yk gos-**
¼5½
Ekuotkrh vksDdkVs & dsoG ,d ekuo oa’k
(5) Summer showers in Brindavan, 1993, p. 77.
v/;k; lkrok
^dsoG ,d vkRek*
vkRek iqYyhaxh ukfg vFkok L=hyhaxh ukgh-
v’kk izdkjps Qjd R;kP;koj yknrk ;sr ukfgr- rs
dsoG nsgkps xq.kfo’ks"k vlrkr-
vkRek vtjkej vkgs-
Page 88
dkykrhar v’kh gh ln~oLrq fuR; dsoG ,dp vlrs-
vki.k usgeh tUe&e`R;q ikgr vlrks- o"kkZuqo"ksZ
isfMvWVªhd vukLFksfVLV ¼vHkZdkauk Hkwy
ns.kkjk MkWDVj½ Eg.kwu 'ksdMks uotkr
vHkZdkaph ns[kjs[k ^vrh&n{krk&foHkkxkr* djr vlrk
vusd uohu tho] eh txkr inkiZ.k djrkauk ikfgysr-----
R;kiSdh cjsp] rkj[kkaP;k [kwi vk/kh tUeY;kewGs
fo’ks"k dkGth ?ksr] df/k df/k ÜoklksPNoklkaph
midj.ks ykowu vls vusd ikp n’kdkaP;k MkWDVjh
O;olk;kr] e`R;qaph lq/nk vusd rkaMos eh
MksG;kauh ikfgyh vkgsr- Lokeh lkaxrkr ^^thou ,d
LoIu gks;-** ikap ikaMokiSdh lokZaf/kd lwK
vlysY;k /keZjktkyk ;ekus fopkjys- ^^txkrhy lokZr
eksBs vkÜp;Z rs dks.krs\** /kekZus mÙkj fnys]
^^vki.k jkst ckGs tUerkauk vkf.k yksd ejrkauk
ikgrks- rjh gh ts thoar vlrkr rs jkst tx.;kpk vkVksdkV
iz;Ru dfjr vlrkr- rsOgk txkrys gsp lokZr eksBs
vkÜp;Z gks;-** rs mÙkj ,sdwu ;e izlUu >kyk gksrk-
ckck lkaxrkr( ^^rqEgh [kÚ;krj ,dp O;ähr vlysY;k rhu
O;äh vkgkr- rqEgh tls vkgkr vlk fopkj djrk ¼Eg-
rqeps 'kfjj½] rqEgh nqlÚ;kauk tls vkgkr vls okVrk
¼eu½] vkf.k rqEgh tls&ts [kjks[kj vlrk ¼vkRek½-**
'kfjj Eg.kts ^vUue; dks"k* gs iaprÙokaps cuysys
Page 89
vlrs- dkj izek.ks rs ,d okgu vlrs- eu vkf.k cq/nh
Eg.kts lw{e 'kfjj & gs dks.kkgh rÙokaiklwu cuysys
ulrkr vkf.k lqdk.kq vkf.k xrh jks/kdkaph dkes rs
djrkr- vkRek ¼thokRek½ gk pkyd vlwu] cy vkf.k
mtkZ mRiUu djrks] T;kP;k vHkkoh ^nsg:ih dkj* dk;Z
d: 'kdr ukgh- LFkwy vpsru jkgrs- vkiY;krhy ;k
^vkRek* Eg.kts ^Lo*us ;k vkf/k] vFkkZr iwoZtUeh
vusd ^’kfjjh&dklZ* gkdysY;k vlrkr vkf.k tsOgk R;k
lsok ns.;kl vleFkZ BjY;k ¼Eg- e`R;q >kyk½ rsOgk
R;kauk lksMwu nsÅu] nqlÚ;k ekrsP;k mnjh
¼xHkkZr½ cuw ?kkrysY;k uO;k ^’kfjjhdkj* e/ks
izos’krk >kyk-
gk izokl tksi;Zar] ^eh & eh vk gs* lets i;Zar pkyw
jkgrks- vknh 'kadjkpk;kZauh ^Hkt xksfoUne/ks*
xk;Y;k izek.ks ^^iqujfituue~& iqujfi ej.ke~** Eg.kts
tUe e`R;qP;k pØkr vMdysY;k ^’kfjjh dklZ* ^vkRek*
vfouk’kh vkgs vls dop vkgs R;kps T;kP;koj] ty] ok;q]
vXuh] rki] okr] n.kdk] canqdhP;k xksG;k]
jksxjkbZ ;kiSdh d’kkpkgh eqGhp ifj.kke gksr ulrks
vls & vfouk’kh- vkRekgh Lo;aifjiw.kZ] ifo= vkf.k vej
vlwu ,dp vlrks- rks 'kfjjkpk [kjk ekyd vlrks( rks vo;o
vkf.k iapsfnz;kauk pkyorks ¼’kdrks½ rks
MksG;kauk c?kk;yk] dkukauk ,sdk;yk] gkrkauk dke
djk;yk---- ykorks b-b- ik.;kus HkjysY;k vusd
Page 90
HkkaM;ke/ks ,dkp lw;kZph vusd izfrfcacs ,dkposGh
fnlrkr R;kpizek.ks ,dp vkRek vusd eu vkf.k
'kfjjkacjkscj ,dkp osGh clr vlrks-
vki.k tsOgk thoukcíy cksyrks- rsOgk vki.k nsgkP;k
lanHkkZr nsgkcíy cksyrks- i`Fohoj vki.k vk;q";kph
tkLrhr tkLr fdrh o"ksZ ?kkyforks R;kis{kk rh o"ksZ
¼ex deh dk vlsuk½ d’kh ?kkyforks] R;kph izr
dk; ;kps egÙo vkgs- vkRE;kus] Lor%yk tcjnLrhus
vMdowu ?ksrysY;k 'kkfjfjd deZ canh’kkGsP;k ifydMs
ekuo izxrh d: 'kdyk ikfgts- ^deZ] ^okluk* vkf.k
^laLdkj* ;klkj[;k vkRE;kyk dSn d:u Bso.kkÚ;k
ckg;kaxkaiklwu O;ähus Lor%ph lksMo.kwd d:u ?
ks.ks] gk thoukpk [kjk vFkZ gks;- tUe&e`R;qef/ky
izoklkr nsgikrGhoj ek.kwl vusd ukrhlaca/k fuekZ.k
djrks tls % ewy&vkbZofMy] fe=&eSf=.k]
uojk&ck;dks] vkbZ vkf.k cki b- vki.k vkiyh vksG[k
nsgki;Zar e;kZnhr Bsorks rsOgk ^eh* vkf.k ^ek>s*
;k HkkoukaP;k vkgkjh tkrks- gh ifgyh pwd vlwu]
vfr’k; xaHkhj v’kh vkgs- 'kfjj vlrs rks i;Zarp gh ukrh
vfLrÙokr vlrkr- ,dnk gk nsg uk’k ikoyk fd uarj dk;
mjrs\ [kjs ukrs vlrs rs vkRE;kP;k ikrGhojps] 'kkfjfjd
uOgs] tUekyk ?kkrys tk.;kP;k vkf.k tUe gks.;kP;k
vkf/k rqepk dks.kk’kh laca/k vlrks\ Lor%ph [kjh
vksG[k d:u ?ks.;krp [kÚ;k vk/;kfRed ljkokps xed
Page 91
gks;- vkRek vksDdkVs % vkRek ,d vkgs % rqEgh
vkRek vkgkr-
izR;sdkP;k 'kfjjkpk vk;qnkZ; Bjysyk vlrks] vxnh
tUekvk/kh iklwu % t’kh eksVkjxkMhph Bjysyh vlrs
dkye;kZnk( ek= vkRek Eg.kts vfouk’kh vej thou!
Lokeh lkaxrkr thou ns.ks&?ks.ks gs HkxoarkP;k
v[kR;kjhrys vlrs- dks.kh MkWDVj dks.kkyk thou nsr
ulrks uk dks.kkps thou ?ksr vlrks- MkWDVjkaP;k
esGkO;kyk mís’kwu Lokeh ,dnk Eg.kkys fd vk;q";
ns.ks&?ks.ks R;kapk ¼Lokfeapk½ O;ogkj vlwu
MkWDVjkauh thoueku mapfo.;klkBh >Vkos-
Hkxoku Jhd`".kkus lq/nk ^loZ dkgh R;kP;kp
bZPNsus gksr vlrs* v’kh ?kks"k.kk fnyh gksrh- vki.k
T;kyk ^e`R;q* Eg.krks R;kph ;a=.kk let.ks] e`R;w
d/kh gksrks vkf.k ^vrh xgu n{krk foHkkxk*rhy thou
laj{kd midj.ks d/kh ca/k dj.ks mex.ks vrh’k;
egÙokps vlrs- :X.k 'kjhjkph ;kaf=di.ks dkGth ?ksr
foKku o ra=KkukaP;k lgk¸;kus miyC/k >kysyh
midj.ks okijrkauk vktpk vk/kqfud Lis’kkyhLV
MkWDVj :X.kkyk dsoG ,d ^’kfjj ;a=* let.;kphp pwd
djr ukgh rj] nsgkdMs vKkuk iksVh rks nsg ^vej*
vlY;kizek.ks ikgrks- R;k vkRE;kps ^rjy tqGs* R;k
'kfjjkyk lksMwu] frFksp ?kqVeGrkauk vk<Gr
vlrkaukgh v’kh izo`Ùkh ikgk;yk feGrs] Eg.kwup]
Page 92
^HkkSfrd nsgkps izse {k.khd vlwu [kksVs gks;] [kjs
izse] vej izse Eg.kts vkRE;kps izse % vls Lokeh
vkotZwu&fu{kwu lkaxrkr- 5 tqyS 2003 lkyh fnysY;k
^cSBdgìh&rqVhs* uarjP;k ifgY;k izopukr Lokehauh
lkafxrys %
^^rqEgh tsOgk Lor%ph nsgkcjkscj vksG[k nk[kork
rsOgk nq%[k tk.kors- eyk 'kfjjk’kh dkgh ns.ks?ks.ks
ulY;kewGs ;krukp ukghr -------- nsgkfHkekukeqGs
¼nsgHkkousrwu½ gks.kkjs nq%[k] rqEgh
nSokfHkeku ¼ijesÜojHkko½ fodlhr dsY;kl ukfgls
gksrs- vk/;kfRed izoklkrhy ifgys ikÅy gks; nsgHkko
lksMwu ns.ks- rqepk nsgHkko tltlk ok<r tkrks rlrlk
loZ =klkauh] O;k/khauh rqEgh xzLr gksrk-
^nsgHkko* tltlk ok<r tkrks rlrlk ^vkRe&Hkko*
deh&deh gksÅ ykxrks---- ¼Eg.kwu½ gGw gGw
nsgHkko lksMwu |k- ^vkReHkko* ok<hl ykok-
vkRek gkp ,d lR; vlwu vej vkgs- ^vkRek* Eg.kts
thou- ckdh loZ mM.kkÚ;k <xkaizek.ks vlrs- Eg.kwu
nsgHkkokus xzklwu Hkqyw udk-**
25 fMlsacj 2003 jksth fnysY;k fØlel&lans’kkr
Lokfeauh ,d vrh’k; vkÜp;Zdkjd ekfgrh fnyh- fo"k;
gksrk % ^^[kjs vlrkr dsoG vkRe&¼la½ ca/k**---
foospu gksrs nso- tUeej.kkP;k QsÚ;k ifydMs dlk
vlrks %&
Page 93
^^[kjs ikgrk] HkxoarkPkk ^tUe&fnol*p ulrks-
nsokus] o"kkZP;k vewd ,dk fno’kh tUe ?ksryk vlk
fopkj dj.kslq/nk vMk.khi.kk gks;- nsokyk tUe ulrks
vkf.k ,[kkns míh"V lq/nk xkBk;ps ulrs- dsoG
euq";ek=kaP;k eukr ^J/nk&Hkko* tkx`r dj.;klkBh
rks vorjrks- tj tUe >kyk rj e`R;w lq/nk ;s.kkjp- ijarw
nso tUe e`R;qP;k ifydMs vlrks- [kjs rj] HkxoarkP;k
bPNsrwup tUe vkf.k e`R;w ?kMwu ;srkr- R;kyk uk
vkfn vkgs uk var- Hkä nsokyk ^’kfjjkr* ladqphr d:u
R;kpk ^tUe&fnol* lktjk djrkr- gk loZ R;kaP;k
dYiuspk [ksG gks;- R;kr rF; ukgh-**
vk/;kfRed ekxkZoj izokl djrkauk vusd yksd HkkSfrd
Li"Vhdj.k fdaok ^FksV lR;* 'kks/k.;kpk iz;Ru djrkr-
i.k dkgh xks"Vh m?kM;k MksG;kauh tk.krk ;sr ukfgr-
vkRE;kyk HkkSrhd :i ulwu rks iaprÙokaP;k ifydMs
vlrks- rks lnSo r`Ir vlwu v<G 'kkarhpk iz’kkafrpk
uequk vlwu vfouk’kh vuar vlk vlrks-
rqEgh letr vlky fd] lw;Z Lo;aizdk’khr vkgs] i.k [kjs rj
R;kyk izdk’k ns.kkjk ¼iqjfo.kkjk½ vkRek gks;] vls
ckck lkaxrkr- Eg.kwu ^vkRek* loZJs"B vlrks- R;kps
fo’kkyÙo 'kCnkauh lkaxrk ;s.;klkj[ks ukgh- lkjh
iaprÙos gh v.kwauh& v.kwaP;k la;kstukauh cuysyh
vlwu dkfgauk :i&vkdkj lq/nk vlrks] i.k vkRek vuar
vlwu loZ :ikaP;k vkdkjkaP;k ifydMs vlrks- vkRek gk
Page 94
^nSoh’käh* vlwu ekidkP;k ikrGhoj ekuo 'kfjjkrhy
is’kh is’khr vkf.k lw{ekrh lw{e ikrGhoj 'kfjjkP;k
izR;sd vo;okar vlrks- ^vknh’käh rÙo* Eg.kwu
Hkxoarkph iwtk dj.ks Eg.kts vkfRed tk.k-
vkRE;kph vksG[k Eg.kts loZ oLrwaph vksG[k-
^vkRek* tk.k.ks Eg.kts ^Lor%yk vksG[kk* ;k
fo}on~okD;klkj[ks gks;- fdeku lgk xzhd rÙoosÙks]
Eg- lkWØsfVl] IysVks] ik;F;k xksjl] lksyksu]
dkWjsauh ;k rÙokpk iqjLdkj dsysyk vk<Grks- vki.k
vkiyh [kjh vksG[k d:u ?ks.;klkBh izkphu xq:fdYyh
lkj[ks ^rs nksu 'kCn*] MsYQhyk vlysY;k ^viksyks
nsors*P;k fo’kky eafnjkP;k xkHkkÚ;kckgsjhy
fHkarhoj [kksnysys vlwu jkseu doh tqosaVkyus
vkxzgh izfriknu d:u Bsoys; rs vls fd ^rs 'kCn*
vkiY;kdMs [kqí LoxkZrwu vorjys vkgsr- ekdZ
vkWjsyh;lus fyfgys vkgs] ^^Lor%P;k vkr uhV
Mksdkowu igk( frFks ,d 'kähL=ksr vlrks] tks
mQkGwu oj ;sbZy( rqEgh dlwu 'kks/k ?ksrY;kl rks
rqEgkyk vk<Gsy-**
g;k egku ?kks"kokD;kph] vusd ukekadhr xq: vkf.k
rkÙohd xzaFk ,srhgklhd dkGkiklwu rks vktrkxk;r iqu
%iqu% vkBo.k d:u nsr vkgsr- ^^KkuktZu djhr]
iznh?kZ dkGi;Zar 'kks/k yko.;kis{kk] vkiY;k Lor%yk
tk.kwu ?ksÅu nsoki;Zar iksgp.kkjk [kjk ekxZ ge[kkl
Page 95
lksik gks;** vls f[kzÜpu rÙoosÙkk fyfgrks- rkvks rs
fpax ?kksf"kr djrks] ^^nqlÚ;kauk tk.k.ks Eg.kts
gq’kkjh@cq/nheÙkk] i.k rqEgh Lor%yk tk.k.;kr [kjs
'kgk.ki.k gks;-**
Lokeh lkaxrkr] ^^Lor%ps [kjs ^Lo*Ùo vksG[k.ks
lksMwu ckdh loZ tk.kwu ?ks.;kph /kMiM ek.kwl djrks
vkgs- ^Lor%yk vksG[kk* Eg.kts rqEgkyk loZ xks"Vh
Kkr gksrhy] vls ^miuh"kns lkaxrkr** ^rs* tk.k.;kpk
vkf.k vuqHko.;kpk iz;Ru djk T;kP;k ;ksxs rqEgh loZ
dkgh tk.kw 'kdky] vuqHkow 'kdky rh [kjh
vkRe&’kkarh gks;] egku vkf.k fpjru ijesÜojk’kh ;ksx
Eg.kts [kjs lq[k- txkcjkscj jkfgY;kl [kjk vkuan&[kjs
lq[k df/kp rqEgkyk feGw 'kd.kkj ukgh** ¼1½
iq<s Hkxoku nk[korkr fd “MAN” 'kCn gkp vkiY;k [kÚ;k
^Lo*Ùokph mdy vkgs- ^ekFkse/ks ^ek* vkgs]
^vkRE;k*e/ks ^vk* vkgs ¼vkf.k½ uhokZ.k e/ksr
^uh* vkgs- loZlk/kkj.k let vlrks ^uhokZ.k* gsdkfg
ckg;kRdkjh {ks= ukgh- uhokZ.kkpk [kjk vFkZ Lokeh
lkaxrkr rks ekufld lerksy&leÙoHkko Eg.kts
izdk’k&va/k%dkj] lq[k%nq[k% ¼;kruk½]
uQk&rksVk] rkMu& izfl/nh] ;k lokZapk lkj[ksi.kkus
Lohdkj dj.ks] ;klkBh nqljk 'kCn vkgs rks ^lekf/k*
cq/nkauh ;kyk ^fuokZ.k* vls EgVys gksrs- ¼2½
^^T;kus tk.kR;k izek.ks thou O;rhr dsys R;kyk
Page 96
e`R;qph Hkhrh ¼eqGhp½ okVr ukgh]** vls cq/n
lkaxrkr-
e`xtGkph voLFkk vkiY;kyk lR;kpk vfo"dkj ?kMfo.;kl
ck/kk vk.krs] ^vki.k [kjs dks.k vkgksr* gs lR;( vkf.k
R;krwup ex oSQY; vkf.k uSjk’; fuekZ.k gksrs-
(1) ^^’käh rÙo Eg.kwu nsoiwtk** & “Worship God As Every principle” – Sanathan Sarthi, No.98, p. 287.
(2) “Purity the Path to liberation,” S.S. June 97, p. 146
^fufoZdkj] fujkdkj vkRek* vksG[k.;klkBh rqEgh
^:ik*P;k ifydMs tk.ks xjtsps vkgs- lq:okrhyk rqEgh
fof’k"V :ikoj /;ku dsafnr djrk] i.k gGqgGw
R;k :ikaiyhdMs ¼Eg- cq/n] ;s’kw] d`".k] f’ko b-½
tkÅu fujkdkj bZÜojkyk tk.krk vkys ikfgts-
tksi;Zar :ikyk rqEgh fcyxwu jkgrk rksi;Zar lw[k vkf.k
;kruk rqEgh vuqHkorp jgky- ckg; txkr rqEgh ts&ts
c?krk rs&rs loZ nsokpk lk{kkRdkjp gks;-
rqEgh ts loZ bFks teyk vkgkr rs loZt.k bZÜojkpsp
vorkj gksr- gs lHkkx`g lq/nk bZÜojkpk lk{kkRdkj
gks;- vkf.k tjh loZ= nsokyk c?kr vkgkr rjhgh rqEgh
nsokpk 'kks/k ?ksr fQjrk-----
ekuorsp ijerÙo lq’kqIr vkgs i.k rqEgh R;kyk
osxosxGh ukos vkf.k :is nsrk] vkf.k deZB] fo/kh
fo/kkukarwu R;kauk 'kks/k.;kpk iz;Ru djrk- ifj.kke
Page 97
Lo:i rqEgh oSQY; vkf.k uSjk’; ;kaP;k ?kkrs dh
tksMxksGhP;k vkgkjh tkrk** ¼3½
ckckauh ,d xrhnkj mnkgj.k fnys- olrhx`gkrhy eqys
^lkbZ xhrsyk & ckckaP;k gÙkh.khyk & jkst ikgr
dkj.k frpk rcsyk R;kaP;k gksLVsy leksjp gksrk-
R;kewGs jkstpsp >kY;kewGs fryk U;kgkG.;kps
R;kaps dqrqgy laiq"Vkr vkys- rjhgh vHk;kj.;kr ,[kk|k
taxyh gÙkhph 'ksiwV tjh fnlyh rjh rh eqys jksekaphr
gksÅu mBrkr- ;ko:u Lokeh Eg.krkr fd rqEgh vkiY;k
vorh Hkksorh lrrp yksdkaP;k :ikr nso ikgrk Eg.kwu
rqEgkyk R;kcíy dqrqgy okVr ukgh] i.k rsp ,[kknh rst
% iqat rhu MksD;kaph O;äh rqEgkyk fnlY;kl]
(3) Sivarathri Discourse, Sanathan Sarathi, March, 2001 pp. 66-67.
vkiY;kyk nSoh bZÜoj:ikps n’kZu >kys ;k fopkjkus
rqEgh jksekaphr gksÅu mBrk] vpachr gksrk]
rqEgkyk g"kkZuan gksrks! vkRek FksV rqeP;k ekljä
is’khe/ks clysyk vlrks- jax] o.kZ] /keZ] laLd`rh & b-
ckg;kRdkjh xks"Vh dkfggh osxosxG;k vlw |k &
varLFk vl.kkjk vkRek lxG;kapk ,dp vlrks- Eg.kwu eh
vkf.k rqEgh osxGs ukgh- vki.k loZ ,dp vkf.k lkj[ks
vkgksr- ,dnk dk gs lR; rqEgkyk voxr >kys fd rqEgh
nsokP;k 'kks/kkr bFks&frFks HkVdr jkg.kkj ukgh-
Page 98
^^vkiyk vkRe&xkSjo tkx`r Bsok- ,dnk dk rqEgh
vkRexkSjo 'kkcqr Bsoykr fd rqEgkyk vkRe&’kkarhpk
vkLokn ?ksrk ;sbZy- loZ izFke vkRek Eg.kts dk; gs
tk.kwu ?;k- izR;sdkP;k Bk;h ^eh* rÙo orZr vlrs
R;kyk vkRek vls Eg.krkr- osnkaps ?kks"k okD; vkgs
^vge~czãkfLe-* ijarw ekÖ;k ers gs iw.kZ lR; uOgs
dkj.k R;krwu ^eh vkf.k czã* g;kar }Sr n’kZfoY;k
tkrs- lR; gs ,d vkgs] nksu osxGh uOgsr-
v}Sr&rÙokpk iw.kZr;k Lohdkj d:u ekuokus vkiys
thou ifo= d:u ?;kos- ,dnk dk rqEgh gs rÙo fodlhr
dsys Eg.kts rqEgh 'kqphHkwZr gksÅu rqEgkyk
izfl/nh vkf.k lqcÙkk ykHksy- Eg.kwu vkiys thou
vkRe&xkSjokus txk-
^^rqEgkyk okVrs fd lw;Z Lo;aizdk’khr vkgs( i.k [kjs
rj R;kyk izdk’k ns.kkjk vkRek gks;- Eg.kwu vkRekp
loZJs"B vlrks- R;kpk fo’kkyi.kk 'kCnkauh o.kZu
dj.;ktksxk ukgh- lkjh iaprÙos v.kwla;ksxkauh
cuysyh vlwu R;kauk vkdkj vlrkr- ekuo 'kfjjkP;k
is’khis’khr vkRek vlrks- gs tk.k.;klkBh
rqEgkyk :ikaP;k] vkdkjkaP;k ifydMs tk.ks vko’;d
vkgs- loZ inkFkkZauk vkdkj vlrkr] i.k dkykarjkus
vkiyh oS;ähd vksG[k lksMwu rs vkRE;kr foyhu
gksrkr- Eg.kwu ekuokus :ikP;k ifydMs tkÅu vkRE;kr
foyhu Ogkos-** ¼4½
Page 99
^^nSoa euq"; :is.k*] vls usgeh EgVY;k tkrs- R;kpk
vFkZ gks; bZÜoj euq"; :ikr vorkj ?ksrks- fnO;Ùk gh
dkgh osxGh vfLrRokph ckc ukgh- ekuors&e/ksp rh
varHkqZr vkgs- R;kph vkiY;kyk vkBo.k d:u
ns.;klkBhp nso ekuo :ikr vorkj ?ksrks vkf.k ekuorspk
m/nkj djrks- Eg.kwu ekuo tUe vrh’k; ifo= letyk
tkrks- i`Foh] vki] rst] ok;q vkf.k vodk’k g;k
iaprÙokaiklwu ekuo 'kfjj cuysys vkgs- R;k
iaprÙokauk th nSoh 'käh dk;Zjr djrs fryk ^vkRek*
Eg.krkr- ^egku~ vkRe&rÙo*! vkRE;kyk Lor%pk
vkdkj ulrks- loZ ukos o :ikaP;k ifydMs rks vkgs-
Eg.kwu nso ,dk dks.;k fof’k"V vkdkjkr canhLr vkgs
v’kk Hkzekr jkgw udk- ^bZÜoj izse gks; vkf.k izsep
bÜoj gks;* gs lnSo y{kkr vlw |k** ¼5½
Lokfeauh ,d lk/ks mnkgj.k fnys] ^^rqeP;k iSdh
izR;sdkyk vkiY;k ?kjkpk iw.kZ iÙkk voxr vlrks- rqEgh
tsOgk dks.kkyk i= fyfgrk] rsOgk fyQk¶;koj] R;kpk
iw.kZ iÙkk vkf.k Lor%pkgh iw.kZ iÙkk fyfgrk- rqeps
uko gks; vkRek- rqEgh vkRE;kiklwu vkyk vkgkr-
rqEgh vkRE;kdMsp tk.kkj
(4) “Make Proper use of Natural Resources”, Sanathana Sarathi, March, 2001 pp. 66-67(5) ‘Divine Discourse’ , 14 January 2006
Page 100
vkgkr** Lokeh vkRE;kps o.kZu djrkr rs Eg.kts &
rstksoy;] egku loZO;kih fniowu Vkd.kkjk izdk’k-
vkrk ;kps iw.kZi.ks vkdyu dls d:u ?;kos\ rs vxnh
lksis vkgs- vkiY;k vorh Hkksorh vl.kkÚ;k lokZadMs
uhV ikgk&n’kZukr clysys] xnhZe/ks] 'kkGsrhy
oxkZr] rqeP;kdqVwach;kr] rqeP;k cjkscj dke dj.kkjs]
rqepk ns’k ;k lokZauk uhV U;kgkGk- ,dnk dk uko
vkf.k :i cktwyk dsys fd ts mjrs rs Eg.kts vkRek- ;k
laca/kkr Lokeh lkaxrkr] ^^osxosxG;k 'kfjjkaP;k
vuq"kaxkus Hksn&Hkko dj.ks vMk.khi.kk gks;-
tsOgk O;ähyk gs vKku u"V dj.;kl lkafxrys tkbZy
rsOgk vkRE;kpk [kjk rstksfoykl gksÅu R;k O;ähyk
vkarfjd fnO;Ùokph vuqHkwrh iVwu lokZBk;h ,dkp
vkRE;kps n’kZu ?kMsy-** ¼6½
nqlÚ;k is{kk vki.k dkgh osxGs vkgksr gh Hkkouk
lewG dk<.;kP;k iz;Rukekxs rlsgh ,d Bksl dkj.k vkgs
& cq/nheÙksph rhoz dq’kkxzrk gh vkRE;kP;k Qkj
toG vlrs- osxGsi.kkP;k loZ ¼ladqfpr½ Hkkouk
dk<wu VkdY;koj dq’kkxz cq/nheÙkk gh [kqí
vkRE;kP;k izdk’knk;h ÅtsZP;k 90 VDds ÅtkZ xzg.k
dj.;kl leFkZ vlrs- ^^cq/nh vkf.k vkRek** ;k
fo"k;kojhy vkiY;k izopukr Lokeh lkaxrkr %
^^cq/nheÙksoj vgadkjkus ?kkrysys vkoj.k iw.kZr;k
>Vdwu Vkd.;kpk iz;Ru loZ izFke Ogk;yk gok- cq/nh
Page 101
gh vkRE;kP;k Qkj toG vlrs- Eg.kwup] vkRE;kdMwu
feG.kkjk izdk’k xzg.k dj.;kl leFkZ vlrs- vkRe’kähph
90 VDds ÅtkZ]
(6) “Atma” – A Compedium of The Teachings of Sathya Sai Baba, p 25.
cq/nh xzg.k dj.;kl leFkZ vlrs- eukyk cq/nhdMwu
'kDrh izkIr gksrs- R;k;ksxs eu bafnz;kaps pyu djrs-
bafnz;kaph izsj.kk 'kfjjkr lapjrs- Eg.kwup tj
cq/nheÙkk gh iw.kZr;k 'kq/n&ifo= vkf.k dyadghu
BsoY;k xsyh rj vkRE;kP;k 'kähpk lapkj iw.kZr;k
'kfjjkr gks.ks laHko vkgs-
^^eh dks.k\ ;k izÜukps mÙkj lkiMfo.;kpk iz;Ru
izR;sdkusp djk;yk gok- izsekP;k ek/;ekrwu] cq/nhP;k
enrhus vkf.k eu 'kq/n d:u] vkiY;k Lor%yk tk.k.;kpk
iz;Ru djk- eyk rqEgk lokZadMwu ;kphp vis{kk vkgs-
¼7½
vkRek vksDdkVs %& dsoG ,d vkRek-
Page 102
(7) “The Buddhi And Atma” Sanathan Sarathi, August 1990, pp 205-208.
v/;k; vkBok
dsoG ,d ijczã
;k txkr rqEgkyk ts ts dkgh vk<Grs rs rs
nqljs&frljs dkfggh ulwu fojkVfoÜo Lo:i gks;&
nSoh foÜokorkj- loZ R;kphp :is gksr-
Ekyk Lor%yk O;ähxr foÜo:i n’kZu ?kMysys ukgh-
Hkkjrke/ks] dWysaMlZ vFkok fHkÙkhi=dka}kjs
¼v’kk izdkjs½ foÜo:i fp=hr dj.;kps iz;Ru usgehp
vk<Grkr] i.k [kjs rj rls dj.ks v’kD;p gks;-
^xhrk&okfguh* e/ks Lokehauh Li"Vp dsys vkgs fd]
foÜo:i vFkok fojkV vkdkj dsoG vrhanzh; 'käh}kjsp
fnlw 'kdrks vkf.k vls p{kw & ^’kgk.ki.kkps MksGs*
dsoG ^R;kP;k* ¼Eg- bZÜojkP;k½ d`isusp izkIr gksÅ
'kdrkr-
Page 103
vtZqukyk d`".k Eg.kkyk] ^^rstLo:i&foÜo:i] ladqphr
n`"Vhus ikgrk ;s.ks 'kD;p ukgh] dkj.k rh n`"Vh dsoG
gh l`"Vh ikgqup letw 'kdrs- Eg.kwu R;kdfjrk ¼foÜo:i
n’kZukdfjrk½ eh rqyk vrhanzh; 'käh vlysyh n`"Vh
iznku djrks-** ¼1½
izR;sdkps varLFk lR; Eg.kwu rstkse; Lo:i loZ= olr
vlrs- ex iaprÙokaiklwu cuysys MksGs] R;k ikapkP;k
ifydMs dls dk; c?kq 'kdrhy\ R;k rstkse;kph rqyuk
Lokeh fo|qr ÅtsZ’kh djrkr( fo|qr midjk.kkae/ks
tksMysyh oht R;kae/kwu izokghr gksr vlrs i.k rjhgh
rh vkiY;k MksG;kauk fnlr ulrs- Eg.kwu tsOgk fotsP;k
fnO;kps cVu nkcY;koj
(1) Satya Sai Baba, Gita Vahini, chi xx, p. 191.
vkiY;k MksG;kauk ¼ekuoh n`"Vhyk½ mtGysyk nhi
xksyd ¼cYc½ fnlwu ;srks- ¼r}rp½ rstkse;Lo:i
¼foÜo:i½ loZO;kih vlrs- nSoh 'kähus iknkØkar d:u
O;kiyh ulysyh ,dgh oLrq dqBsgh vk<G.kkj ukgh-
Hkxon~xhrsrhy vdjkO;k v/;k;kr] vtqZu Jhd`".kkyk
^foÜo:i n’kZu* ?kMfo.;klkBh vftth djrks- oj lkafxrY;k
izek.ks d`".k R;kph fouarh ekU; d:u] ^uÜoj l`"VhP;k
ifydMs ikgrk ;s.kkjh n`"Vh*] vtqZukyk iznku djrks-
vtqZu vkrk laiw.kZ foÜo ^ikgw* 'kdrks- xzg] rkjs]
loZ izdkjps lthoizk.kh] ;k txkrhy jfgok’kh( ;k txkps
Page 104
lkjs vk;ke] fujfujkGh oU;l`"Vh] izk.kh] tukojs] nso]
lk/kw] lar] loZ tx Hktu fdrZu d:u Lrqrh djrkauk] iwtk
vpkZ djrkauk] ped.kkÚ;k fo|qYyrk vkf.k xMxM.kkÚ;k
<xkaps vkokt] liZ] vusdkusd MksGs] Mksdh]
rksaMs] jRutMhr diMs] v’kh jRus th vk/kh df/kgh
ikfgyh uOgrh rh] ;q/nkr loZ’kähfu’kh rqVwu iM.kkjh
lSU;s] lagkj’käh] eqdqV] vk;q/ks] lk/kus] nSoh
Lok;Ùkrsph fpUgs ekf.kd jRus] tM&pj oLrq] Mksaxj
nÚ;k vkf.k vtwu cjsp dkgh( v’kk fniowu Vkd.kkÚ;k
rstkse; izdk’kkus mtGysys vtZqukyk rs vlg; >kys-
R;k vorkjph vtwu O;kIrh rks ikgwp 'kdyk ukgh dkj.k
rh vuar vodk’kkaP;k f{krhtkaP;kgh ifydMs iljr pkyyh
gksrh- ^foÜo:i* iw.kZr;k rstkse; vlwu] vkiY;k
vkdyuk&ckgsj vlrs] tks fulxZ vki.k vksG[krks] R;kP;k
ikj iyhdMs-
^xhrk okfguh*e/ks Lokeh Li"Vi.ksp lkaxrkr fd]
^rstkse; foÜo:i* gh lR;rk vlY;kph vtqZukph [kk=h
iVyh- dkfg osG R;k foÜo:ikps n’kZu ?ksrY;koj vtqZu
d`".kkyk Eg.krks] ^gs Hkxou~] ;k vkf/k df/kgh
T;kP;kcíy ,sdys ukgh] dYiuk dsyh ukgh] vk/kh d/kh
fnlys ukgh vls foÜo:i eh ikgr vkgs- eyk vkrk iVys
vkgs fd rs lR; gks;- fnO;ÙokP;k R;k Hk;adkjh Tokyk
eyk tkGqu Vkdhr vkgsr- R;k nSfnI;kus ek>s 'kfjj
¼Fkjdki gksÅu½ gksjiGr vkgs- gs rkr! rqeps lqe/kqj
Page 105
gkL;:i iqUgk /kkj.k djk dkj.k gh vrha fnz; n`"Vh eh
lgu d: 'kdr ukgh!* ¼2½
d`".k] vtqZukph fouarh ekU; d:u] R;kyk fo"kn djrks
fd ;k ikjykSfdd 'kähph fnO;n`"Vh] fo}rk] fo/kh
fo/kkus] lk/kqÙo vFkok riÜp;kZ] bR;kfn}kjs izkIr djrk
;sr ukgh- T;kaph ân;s HkxoarkP;k izsekus lai`ä
>kysyh vkgsr- T;kaP;k MksG;kleksj loZ= lrr R;k
Hkxoarkpsp :i & brj nqljs dkfggh R;kaP;k MksG;kauk
fnlr ulrs v’kk Hkäkaukp rh fnO;n`"Vh ykHkrs-
brjkauk uOgs!
^^vtqZuk! T;k fnO;&n`"VhewGs rqyk ek>s foÜo:i
n’kZu vkrk >kys rh n`"Vh] dBksj deZdkaM] ?kksj
riÜp;kZ vFkok] oSfÜod Kkukus ykHkysyh fo}r
izpqjrk ;kaP;k ;ksxs izkIr gks.;kph 'kD;rk lq/nk ukgh-
tks d’kkusgh fopyhr u gksrk] vuU; Hkkokus ekÖ;k
Hkähe/ks yhu >kysyk vlrks] v’kk ekÖ;k ln~Hkäkukp
rh izkIr gksr vlrs- vls Hkä ijesÜojkykp ikgrkr- rs
ts&ts dkgh djrkr rs rs loZ R;k Hkxoarkph iwtk
Eg.kwup djrkr- nqljs dks.krsgh :i R;kaP;k
MksG;kleksj ulrs] nqljk dks.krkgh fopkj R;kaP;k eukr
ulrks] brj
(2) Ibid. p 192-3
Page 106
nqljs dks.krsgh dk;Z R;kaP;k gkrh vlr ukgh- rs
ekÖ;kp ukekpk ti djrkr &&&& dsoG ekÖ;kplkBh rs
dk;Zjr vlrkr- vtqZuk v’kkauk vkf.k dsoG v’kkaukp rh
fnO;n`"Vh ykHkrs- eh lq/nk rqEgkyk gsp ekxrks---
vuU; Hkäh!** ¼3½
T;kauh lsaV tkWuP;k fnO; lk{kkRdkjkacíy Biblical Book of
Revealations ;k iqLrdkr] R;kauh fyfgysys vuqHko okpys
vlrhy R;kauk vtqZukP;k vuqHkokrhy lk/kE;Z lgt
y{kkr ;sbZy- 18 O;k v/;k;kr lsaV tkWu o.kZu djrks]
^vkf.k eh LoxkZrwu ;s.kkjk /ouh ,sdyk rks ik.;kP;k
vusd vkoktkalkj[kk] vkf.k rks Hk;adj xMxMkVk]
lkj[kk vkf.k eh ,sdyk rks vusd rarwokndkauh
oktoysY;k vusd rarqok|kapk ,d= dYyksG----vkf.k ex
rks fuehZrhP;k vusd fde;k vkf.k fujfujkG;k Lo:ikrhy
mtkZ’kähapk >kysyk vfo"dkj o.kZu d: ykxrks-
tsOgk eks>sl vkf.k ,fyvkl lg ;s’kw map ioZrkoj
vorjyk rsOgk R;kps f’k"; R;kP;k 'kfjjkrwu fu?k.kkÚ;k
izdk’kkP;k rhozrsus fniwu xsys gksrs- brjgh ifo=
ok³e;ke/ks v’kk izdkjP;k egku~ vuqHkokaps nk[kys
igk;yk feGrkr( ijarq vktrkxk;r uewn dsysY;k
vuqHkokae/ks vtqZukP;k vuqHkokpk Øekad vÙ;qPp
vlkp Eg.krk ;sbZy-
Page 107
^foÜo:ikph* dYiuk dks.kkyk djrk ;sÅ 'kdrs\ vkiY;k
iSdh cÚ;kp t.kkauk gtkjks MksGs] gtkjks rksaMs]
gtkjks gkr] gtkjks ik; vl.kkjs fnO;Lo:I ikgo.kkj lq/nk
ukgh! i.k gk xSjlet gks;- vkiY;kHkksorh okoj.kkÚ;k
vusd O;äh vki.k jkst ikgrks- R;kaps y{kiwoZd
voyksdu dsY;kl R;k lokaps
(3) “Geetha Vahini” 193.
MksGs] Mksdh] rksaM] gkr] ik; R;k fnO; :ikpsp
vlY;kps vkiY;kyk tk.kosy- xnhZe/ks n’kZuosGh]
oxkZr] dkekP;k fBdk.kh oxSjs vkiY;k Hkksorkyh
vlysys nsg&R;k foÜo:ikpkp iqjkok gks;- Lokeh rs
Li"V djrkauk lkaxrkr- ^^;k fdaok R;k izdkjs
fnO;Ùokps o.kZu djrk ;s.ks 'kD; ukgh- Eg.kwup
nsokyk vla[; ik;] vla[; MksGs] vla[; Mksdh vlwu]
foÜokrhy izR;sd xks"V rks O;kiwu vkgs- rks
loZlk{kh vkgs- v.kwjs.kwiklwu rs egku rkÚ;kai;Zar
ts ts vkdkj vkgsr R;k lokZae/ks rks vkgs-------- txkr
rqEgkyk ts ts vk<Grs rs rs nqljs frljs dkgh ulwu
foÜo fojkV Lo:i Eg.ktsp&nSoh foÜokorkj&gks;**¼4½
O;äh ^eh Eg.kts nsg* v’kkp ladYiusr cqMysyh
vlY;kl] foÜo:ikps fnO; Lo:ikps /;ku dYiusr vk.k.ks
dfB.k vkgs] ijarq HkxoarkP;k d`isus rs dks.kkgh
Page 108
lkekU; ek.klkP;k vkokD;kr rs ;sÅ 'kdrs- rj lq[kkr djk]
'kfjjkdMs vuko’;d y{k ns.ks can djk- Eg.kts]
^^ek>s Mksds nq[krs--- eyk iksV’kwG mByk;] eyk
Qkj xjeh gksrs--- eyk FkaMh oktrs;---- eyk fiÖ>k
vkoMrks---- eyk Hkkr vkoMr ukgh b-b- ;q- ds- e/ks
iwohZ vlysys Hkkjrh;&gk;&dfe’uj Jh egkjktdqekj
jlxks=k ;kapk vuqHko ;k lanHkkZr vrh’k; ;ksX; vlk
vlY;keqGs eyk bFks uewn djkoklk okVrks-
Jh jlxks=kauk] ekxhy pkj n’kdkae/ks FkDd d:u
lksM.kkjs] lkbZckckaps vusd vuqHko vkysys gksrs-
R;krhy lokZr vkÜp;Zdkjd] lqUu dj.kkjk vuqHko vkyk
rks 23 twu 2009 jksth- Lokeh R;kauk Eg.kkys]
^^vkrk rqÖ;kgh eukr
(4) Sanathan Sarathi, June 1995, p. 445 and March 2001- p 68
la’k;kaph oknGs mBk;yk ykxyh ua!** R;kP;k
vknY;kp fno’kh dks.kk ,dk Nn~uh O;ähps Nnehcksy
vkBowu ckckaP;k nSoh 'kähyk xzg.k ykx.;kP;k
fopkjkaph iky R;kaP;k eukr pqdpqdwu xsyh gksrh-*
vxnh {k.kHkjp!
^^lkbZdqyoar lHkkx`gkr] n’kZule;h] fQjrkauk
ckckaph gks.kkjh ;s&tk] Li"Vi.ks fnlr jgkoh v’kk
eksD;kP;k tkxh [kqphZoj Jh- ljxks=k usgeh clr vlrkr-
Page 109
izos'k}kjkaP;k iyhdMhy v’kk tkxh R;kauh R;kaph utj
LFkhj dsyh fd T;k fBdk.kgwu ckck f’kjrkauk R;kaps
Li"V n’kZu ?kMw 'kdsy- vkiY;k [kksyhrwu ckck tls
ckgsj iMys R;kp{k.kh ckckaP;k utjsyk R;kaph utj
fHkMyh vkf.k vk/kh df/kgh T;k xks"Vh ?kMY;k ukfgr]
r’kk xks"Vhauk lq:okr >kyh-
R;kaP;kp 'kCnkr lkaxk;ps rj%
^^,dk ,dh iw.kZ 'kfjjkr eyk xjeh tk.kow ykxyh vkf.k
ekÖ;k n`"Vhr cny ?kMw ykxyk- LFkhj&vpy lkÚ;k
LrC/k xks"Vh Eg.kts dqai.kkph fHkar] izos’k}kj] R;k
ifydMhy mH;k bekjrh] jaxhcsjaxh lkM;kaef/ky
ck;dkaP;k iaDrh vkf.k ^lkbZdqyoar lHkkx`g* lq/nk]
lkjs dkgh vusdkusd jaxkaP;k ygjhapk leqnz Hkklw
ykxyk- udGri.ks ek>k mtok gkr MkO;k gkrkP;k
euxVkoj Bsoyk xsyk- ekÖ;k ukMhps Bksds vxnh
LokHkkohdi.ks iMr gksrs- ,dnksu mMR;k {k.kkar
R;kauk ckck fOgy psvj e/kwu vkiY;k yO;ktE;kcjkscj
iq<s ;srkauk fnlys-
jlxks=k] iq<s fyfgrkr] ^^{k.kkrp loZ n`’; ikyVys
vkf.k loZ= eyk Qä izdk’kp izdk’k fnlw ykxyk] 'kq/n
ifo=krhy ifo= vlk izdk’k lokZauk vkiY;k d{ksr ?
ks.kkjk vlk! nqljs dkfggh vLrhÙokr uOgrs t.kw] vxnh
dkfgp ukgh Qä eyk yqC/k dj.kkjs LoxhZ; rstksoy;
( ftFks dqBsgh ek>h utj xsyh----- frFks loZnwj Qä
Page 110
loZO;kih rstksoy; vkf.k izdk’k---- R;k fnO; HkO;
rstksoy;kr loZ dkgh] vxnh gtkjks Hkälq/nk foj?kGwu
xsys gksrs tknw >kY;kizek.ks-
R;k n`’;kus eqX/k vlwugh] eyk vkBors; rks ek>k
fopkj] ^^eh iw.kZi.ks rkG;koj vkys] gs loZ [kjsp
vlys rjh fofp=p vkgs- izdk’k ,d nSfnO;eku vkgs rfjgh
ekÖ;k MksG;kauk R;kph iz[kjrk tk.kor ukfg; vkf.k
R;krwu m".krkgh fu?krkauk okVr ukfg;!** vkf.k
rkcMrksc nqljk fopkj vkyk % ^ek>k fnO; ijesÜoj]
eyk vkiY;k lR;rsph tk.kho d:u nsr vkgs*---- nqlÚ;kp
{k.kh n`’; iw.kZi.ks iyVys] izdk’k loZ fBdk.kgwu ek?
kkj ?ksÅ ykxyk---- vkf.k R;k oy;kP;k e/;Hkkxh eyk
ckck fnlw ykxys---- vkf.k R;kaurj ex Hkxoku jkstP;k
lkj[ksp Hkäkauk vkf’kokZn nsrkauk fnlw ykxys-**
;kp izdkjpk vuqHko] 'kelqíhu yk&fgth] ;k lqQh
xq:us] ekpZ 1989 P;k lukru lkjFkhP;k vko`Ùkhr
fyfgysyk vkgs- ^^vkf.k eyk fnlys fd gs iw.kZ foÜo
gs izdk’k lajpusoj mHks vkgs-**
izR;sd xks"V ,dkp jaxkph >kyh gksrh vkf.k izR;sd
izk.khek=karhy v.kw&v.kw ?kks"k.kk nsr
gksrk( ^eh lR; vkgs!* izR;sd t.k R;k R;k thok
izek.ks-**
Page 111
Hkxoku ckck] ,dkp osGh ,d le;kfoPNsns d:u vkiY;k l|
% :ikr] vusd fBdk.kh mifLFkr vlY;kph vusd mnkgj.ks
vlwu R;kcíy dks.krsgh eksBs xqihr ukgh- ,dk
esDlhdu Mªk;OgjP;k :ikr ^ykWl,atyhl ,vjiksVZ* oj
ekÖ;kiw<s izdV >kysys vkgsr-
1985 lkyh ykWl,atsfylP;k vkarjjk"Vªh; foekurGkoj
foeku cnyklkBh tk.;kl eh ^cl* idMyh i.k vki.k
pqdhph cl ?ksryh vlY;kps y{kkr vkY;kcjkscj eh
iq<P;kp ^FkkaC;k*oj mrjyks- i.k R;k ?kkbZe/ks
ek>k ikliksVZ foeku frfdVs] lqVs iSls] ØsfMV dkMZl]
iÙks] Mk;jh] Qksu Mk;jh b- vlysyh cWx eh R;k
cle/kY;k lhVojp foljyks- ekÖ;k tsOgk gs y{kkr vkys
rsOgk cl cjhp nwj fu?kwu xsyh gksrh- ngk
fefuVkuarj vkysY;k cl Mªk;Ogjyk] vkf/kP;k clcíy eh
dkfgp ekfgrh nsÅ 'kdyks uOgrks-
Rkks cl Mªk;Ogj Eg.kkyk] ^^HkY;k ek.klk gs
ykWl,atsyhl 'kgj vkgs- bFks fnolkyk nksu’ksP;k oj
clsl /kkor vlrkr- eyk cjkscj ekfgrh fnY;kf’kok; dkgh
eh rqyk enr d: 'kd.kkj ukgh- vkrk dsoG nsop rqÖ;k
enrhyk ;sÅ 'kdsy- d`i;k cl e/kwu mrj vkf.k ckfdP;k
izok’kkauk cle/ks p<w ns-**
^^HkY;k ek.klk] dsoG nsop rqyk enr d: 'kdsy]** gs
'kCn ekÖ;k dkukr xqatw ykxys vkf.k eh ckckauk
enrhlkBh vkrZ gkd fnyh- dkgh osGkr ,d ika<jhxkMh
Page 112
ekÖ;kiq<s mHkh jkgwu] esDlhdu fnl.kkÚ;k ek.klkus
eyk fopkjys] ^^ikliksVZ oxSjs vlysyh vkiyh
gkjoysyh cWx 'kks/k.;kP;k fooapusr vlysyh O;äh rwp
vkgsl dka\** R;k ek.klkyk fe’kk gksR;k] R;kus
MksG;koj xkWxy p<foyk gksrk vkf.k R;kph p.k
ckckaP;k lkj[kh gksrh- vktgh R;k O;ähps
vuksG[khi.k vr%dj.kkpk Bko ?ks.kkjs MksGs ekÖ;k
MksG;kleksj fp=klkj[ks mHks jkgrkr df/k df/k!
vlk ,dk,dh] 'kwU;krwu t.kw] rks ek.kwl
ekÖ;kiw<s ;sÅu mHkk jkfgyk rsOgk eh vkÜp;kZr
cqpdGwu Hkkackoysyk gksrks- R;k vuksG[kh
ek.klkus ek>h ^gkr cWx* eyk ijr dsyh vkf.k R;kusp
eyk ekÖ;k fu;ksthr foeku rGkoj lksMys-
nsokus ek>k ikliksVZ eyk ijr vk.kwu fnyk gksrk v’kh
ek>h iw.kZ [kk=h >kyh vkf.k vkiyh cWx m?kMwu
vkrhy loZ xks"Vh lqj{khr vlY;kph [kk=h d:u ?ks.;kph
lq/nk eyk xjt Hkklyh ukgh-
ikliksVZ ijr dj.;klkBh vkbZlkj[kh eyk rqÖ;kdMs
/kko ?;koh ykxyh gksrh]** vls Eg.kr fu"dkGthi.kkcíy
ek>h fuHkZRlukgh dsyh gksrh & rh ckckauh] lgk
efgU;kuarj eyk fnysY;k oS;ähd eqyk[krhe/ks- eh
tsOgk ckckauk Eg.kkyks fd nwjojP;k izoklkus eh
Fkdwu xsyks gksrks rsOgk ^^vkG’kh** Eg.kwu
ek>h dkum?kkM.khgh dsyh gksrh R;kauh-
Page 113
Hkxoku ckckaps vkxeu ?kksf"kr djrkauk jkst ^osn
iq"ikatyh* rhy ea=?kks"k dsY;k tkrks- R;k ea=ke/ks
^fnO; Lo:ikps* lanHkZ ;srkr- ¼vkJekrhy iqLrdkaP;k
nqdkukr osn&iq"ikatyhP;k izrh vkgsr-½ iku Øa-
111] iklwu iq<s ^fnO;:i* Lrks=s vk<Grkr] R;kapk
vk’k; %
^^osniq:"k] loZ pjkpj l`"Vhlghr laiw.kZfoÜo O;kiwu
vlrks] izR;sd eukus fopkj djr] izR;sd MksG;kus ikgr
vkf.k izR;sd vo;okus dke djr- ;k foÜokP;k ifydMsgh
R;kps vfLrÙo vkgs- loZ izdV foÜo R;kpsp oSHko
vlwu rks osn iq:"k R;kP;kgh ifydMs vlrks- vkiY;k rst
%iqatkP;k NksV;k’kk va’kkus rks foÜokyk fujarj
mtkGk nsr vlrks rj vejÙo cuwu R;kpk vf/kdkf/kd
Hkkx g;k n`’; foÜokP;k ifydMs vlrks-
gk osniq:"k] ;k ¼tM] HkkSfrd] uÜoj txkP;k½
lalkjkP;k ifydMs vkgs- R;kpk dsoG NksVklk va’k
Eg.kts gs n`"; foÜo vkgs] R;k n`"; Hkkxkpsp nSoh
jkT; iljys vlwu R;kr pjkpj l`"Vh lkekoysyh vkgs------
vejÙo /kkj.k dj.kkjk R;kpk vf/kdkf/kd Hkkx R;kps
vf/kdkf/kd HkO;Ùo] vkSToY;] ;k n`"; foÜokP;k
iyhdMs vlrs- R;kP;k iklwup gs czãkaM fuekZ.k >kys
vlwu R;kyk fojkt vls lacks/krkr] vkf.k rksp R;k fojkV
iq:"kkpk ik;k gks;- loZizFke czãtho vorjyk gGqgGq
rks tho ok<r tkÅu] R;kus gh i`Foh fuekZ.k dsyh
Page 114
vkf.k gGwgGw vusd nsg&nSoh vkf.k jk{klh &
fuekZ.k dsys**-
laiw.kZ foÜokpk ,dp ekyd gks;- ^eh bFks vkgs ex
dka Hkhrk\ vlk iz’u Lokeh fopkjrkr R;kP;k ekxs gsp
rÙo nMysys vkgs( ijeczã vksDdkVs % dsoG ,dp ije
rÙo% fo|kF;kZauk mís’kwu fyfgysY;k ,dk i=kr Lokeh
fyfgrkr %
^^laiw.kZ foÜokpk ekyd tsOgk rqeP;k toG vkgs]
rsOgk rqEgh d’kkyk ?kkcjkos fdaok d’kkph dkGth
djkoh\ R;kps egku~ vkÜoklu rqeP;kr lnSo /kS;Z]
rkdn] 'kkarh vkf.k vkuankph tksikluk djr rqEgkyk tir
vlrs- rs Eg.krkr] ^c?kk! nqlÚ;k dks.kkphgh ukgh rj
Qä ek>h Hkäh&iwtk&dj.kkÚ;kauk eh iw.kZ lwj{kk
iznku djrks------rqeP;k ân;kar LFkkukiUu >kysyk loZ
'käheku vlk txUuh;arkp [kjk drkZ gks;- rqEgh dsoG
dBiqrG;k vkgkr- R;kph t’kh bPNk gksbZy R;kizek.ks
rks rqEgkyk ukpow |k- ^dk\* vlk izÜu rqEgh d: u;s-
ladVs vkf.k fpark ckg; dkj.kkaewGs ulrkr-
Hkxoarkyk 'kj.k u xsysY;k ^euk*eqGs R;k ;srkr-**
¼5½
ije czã vksDdksVs & dsoG ,d ijerÙo-
Page 115
(5) Prema Dhaara : Letters From Sathya Sai Baba to his Students, pp. 12-13
v/;k; uook
dsoG ,d Hkähizse
ijesÜoj iw.kZ izsee; vkgs- ¼Hkxoar izse gks;-½
izse R;kps nSoh Lo:i gks;-
nSoh izse Qä ,dp-
Page 116
txkrhy loZ izk.;kalkBh
rs izsep m/nkjd ea= gks; %
lrr izse ukanw |k
gs foÜo vkf.k R;kr ts ts vkgs rs] vej fnO; izsekP;k
mtsZrwu fuekZ.k >kys vkgs- izse gh foÜojpusrhy
'käh’kkyh mtkZ vkgs- vki.k tj y{k nsÅu ,sdys] rj
vkiY;kyk thoar izsekps cksy ,sdw ;srhy- ftFks izse
vlrs frFks 'kkarh] g"kZ] vkuan] r`Irh] ijLij foÜokl
vkf.k HkjHkjkV ukanr vlrkr- izsekP;k
vknku&iznkukrwu] ijLijkrhy let vkf.k Lohd`rh ;kaps
njokts lrkM m?kMys tkrkr-
izsekP;k vHkkoh] vjktd] }s"k] jkx vkf.k fHkrh ;kaps
jkT; cksdkGrs- ;kp dkj.kkaeqGs vkt txkr
udkjkRedrsP;k ifjfLFkrhyk m/kk.k vkys vkgs- izsekps
vknku&iznku % nsok.k & ?ksok.k % ok<fo.;kph
vR;ar vko’;drk fuekZ.k >kyh vkgs- izsekyk Lor%psp
,d HkkofoÜo vlrs- rs 'kCnkae/ks ekaMrk ;s.ks 'kD;
ukfg dkj.k] nsokps eafnj vlysY;k ân;krwu rs ijLij
L=or vlrs- 'kq/n izse] cq/nhyk vksykaMwu ljG
ân;kdMwu FksV ân;ki;Zar okgr vlrs- izsekpk uk
fof’k"V _rw vlrks uk dkj.k & dkG uk osG &] rs
mLRQqrZ vlrs vkf.k vki.k tjh [kwi iz;Ru dsyk] rjh
izsekyk oLrwizek.ks ukokP;k fpÍ;k ykork ;sr ukfgr]
dkj.k izse dkgh cktk: oLrw ukgh-
Page 117
izsekrwu&izsekus&rqEgkyk lk/; djrk ;s.kkj ukgh v’kh
dks.krhgh ckc vfLrÙokr ukgh- ijarq rjhgh rqEgh
izsekus ts ts djrk] R;krwu fu?k.kkjs fu"iUu gs
ldkjkRed vkf.k lxG;kaukp ykHknk;d vlrs- vkiY;k
lokZalghr ;k foÜokps gs vkf.k R;krhy izR;sd
xks"VhlkBh] izse ikS"Vhd [kk| vkgs- ¼rqeps fopkj]
cksy vkf.k d`rh] ;kapk rqEgkyk rqeP;k thoukrhy
vlysY;k izsekP;k rksykP;k ¼le½ izek.kkr laca/k
vlrks-½ rqEgh tsOgk izsekus O;kiysys vlrk] rsOgk
rqEgh vf/kd lq[kh] vkuanh] lqj{khr vlwu vf/kd
vkRefoÜoklkus okxrk %
vki.k nSoh vkgksrp vkf.k tls ,[kk|k 'käh’kkyh yksg
pqacdkP;k lkfu/;kr yks[kaMkpk rqdMk pqacdh;
gksrks] R;kp izek.ks ,[kk|k 'kq/n] ifo=] fueZG izseG
eukP;k laidkZus] oSpkjhd ikrGhoj lq/nk vki.k
fnO;Ùokpk ¼nSoh xq.kkapk½ vuqHko vxnh lgti.ks ?
ksÅ 'kdrks- tj yksg&rqdMk pqacdkP;k laidkZr
FkksMk osG jkfgY;kl R;kP;krhy pqacdh; xq.k
FkksMkp dkG fVdrks i.k rksp rks cjkp dkG rlk
jkfgY;kl R;kP;krgh cjkp dkG fVd.kkjs pqacdh;
xq.k ;srkr- r}rp Hkxoku ckckaP;k cjkp dkG fudV
jkg.kkÚ;k O;ähe/ks R;kaP;k lkj[;kp fnO; izsekpk
lk{kkRdkj gksrks- MkW- fgLykWi ;kauk 198 lkyh
Page 118
ckckauh lkafxrys] ^^ts eyk izh; vkgsr R;kauk eh
ekufld vkf.k ckS/nhd cG iznku djhu-**
izsekph daiudkjh 'käh vrh’k; ¼pqacdh;½ vkd"kZ.k
dkjh vlrs- tM oLrqauk lq/nk vkiY;kdMs vkd"khZr
d:u ?ks.;kph 'käh izsekr vlrs- Lokeh Eg.kts nksu
ik;kaojps pkyrs cksyrs & izse gksr- Eg.kwup
izsR;sdkyk rs vkiY;kdMs vkd"khZr d:u ?ksÅu R;kauk
vkiY;k ^fnO; izsekus*] ^nSoh* cuowu Vkdrkr- vxnh
tukojs lq/nk R;kaP;kdMs vkd"khZr gksÅu] vkiyh
fHkrh] vkØedrk fol:u] 'kkar gksrkr- tsjh tWEiksyLdh
gk ukotys ekul’kkL=K Eg.krks] ^^izse Eg.kts]
HksnjVi.kk lksMwu ns.ks-**
vkt] Hkwrykojhy izsekpk vÙ;qPp vfo"dkj tj dks.kh
vlsy rj rs ^Lokeh* gksr- gtkjks eSyko:ugh dks.kh
R;kaph vkBo.k dk<Y;kl rs vkiys fnO; izse mRlthZr
djrkr ¼vkf.k R;kP;k i;Zarrs iksgprs! rs Eg.krkrp uk]
^^eh bFks vlrk] ?kkcjrk d’kkyk\** rqEgh tls vkgk rls
fLodkj d:u tkLrhr tkLr izsekus okxrk rl rls tkLrhr tkLr
yksdkaps izse vkd"khZr djrk vkf.k ¼vx.khr½ lrr
vkck/khr] mRlkg o/kZd izseG vuqHkokauh rqeps
thou r`Ir gksÅu tkrs- Eg.kwu Lor%yk izsekus lai`ä
d:u ?;k Eg.kts R;k izsekPk fueZG mRlxZ rqeP;krwu
gksr jkfgy-
Page 119
R;kus rqeP;krhy mtsZph daius ok<rkr- R;kpk ifj.kke
vlk gksbZy fd yksd vkf.k izk.kh lkj[ksp rqeP;kdMs
vkd"khZr gksrhy- rqeP;k laidkZr vkysY;k izR;sd
O;ähyk izsekP;k ysikus vkjke iMwu lq[k] 'kkarh]
vkuan] mRlkg] d:.kk r`Irh vkf.k HkjHkjkVhpk
vuqHko izkIr gksrks- rqeP;k toG izsekpk vFkkax
iqjoBk vlrks- rqEgh Lor%p nSoh vkgkr- ;k foÜokrhy
izsekpk lkBk df/kgh lai.kkjk ukfg;( rqEgh tjh vxnh
vktiklwu txkP;k varki;Zar rks okijr jkfgykr] rjhgh
laiq"Bkr u ;s.kkjk!
vkiY;k 'kfjjkr vkf.k ân;kr izsekp vuqHkok] vkf.k izsep
rqEgkyk ekxZn’kZd B: |k- loZ izdkjP;k ifjfLFkrhyk
izsekus lkeksjs tk- thoukpk izR;sd {k.k izse&'kähus
mlGw |k- foÜokyk vkf.k R;krhy izR;sd xks"Vhyk
ijLijka’kh fuxMhr Bso.kkjk rks xksan gks;- izsekpk
xksan & Qä izse vkf.k izsekpsp vfLrÙo vlrs] ckdh
dkgh ukgh- rqEgkyk gos vl.kkjs izse rqeP;k vkrp
vkgs & vkÙkkp vkgs&izse vlrs & nso vlrks- gs loZ
vkf.k vf/kd dkgh] vkgs izsekph mtkZ&ijeisze
vksDdkVs-
Lokeh Eg.krkr] ^^loZ 'käh ekuokr lq’kqIri.ks okojr
vlrkar- R;kP;ke/ks ukgh v’kh 'kähp vfLrÙokr ukgh-
R;kP;k vkr izdk’k ygjh rlsp fo|qr ygjh lq/nk vlrkr-
R;krhy pqacdh; 'käh lokZr rkdnoj vlrs- Eg.kwup
Page 120
R;kP;kr vkd"kZ.k&’käh tkLr vlY;kps rsp dkj.k gks;-
irhps pqacd iRuh vlrs rj iRuhps pqacd irh vlrks-
e/kek’kh dfjrk Qwy pqacd vlrs- O;kolkf;dklkBh] rks
Eg.ksy] iSlk R;kps pqacd vlrs- iwohZP;k dkGh
jkts&egkjkts vkiY;k eqdqVkr pqacd /kkj.k djr vlr
R;kps dkj.k tkLrhr tkLr yksd R;kaP;kdMs vkd"khZd
tkrkr] vls R;kauk okVr vls- R;kp izek.ks jk.;kaP;k
nkxnkxhU;kae/ks lq/nk jRukacjkscjp pqacdkapk
lq/nk varHkkZo vls- nso Eg.kts rj pqacdÙokpk t.kw
iqrGkp- Eg.kwup nsokdMs laiw.kZ l`"Vh vkd"khZr
gksr vlrs-** ¼1½
LokehaP;k d`isus vkf.k vkf’kokZn ?ksÅu eh vkf.k
ek>h iRuh] es 2000 lkyh izFkep ekWLdksyk xsyks-
^lR;lkbZ lsok la?kVusP;k ekWLdks 'kk[ksus] R;kaP;k
jk"Vªh; lHksr Hkk"k.k~
(1) “Divinity Permeates Every atom in The Universe”, Sanathan Sarathi, Aug. 2004- pp. 236-237.
Lokehaph d`ik vkf.k vkf’kokZn izkIr d:u eh vkf.k
ek>h iRuh es 2000 lkyh izFkep ekWLdksyk xsyks-
^lR; lkbZlsok la?kVu* ekWLdks’kk[ksus R;kaP;k
jk"Vªh; lHksr Hkk"k.k@mn~cks/ku dj.;klkBh eyk
cksykfoys gksrs- jf’k;k vkf.k iwohZP;k ^lksOgh;r
CykWd* ef/ky 'ksdMks lkbZ Hkäkaleksj
Hkk"k.kkpk ;ksx] ,d vkxGk&osxGk vuqHko gksrk-
Page 121
ekWLdkse/ks ,dk jf’k;u dqVwackrp vkEgh jkfgyks
gksrks- frFks dks.kkykgh bafXy’k cksyrk ;sr uOgrs]
Eg.kwu vkEgh nqHkk"kkaph enr ?ksr gksrks-
R;kauh nk[kfoysys izse vkf.k vkReh;rk vxnh
o.kZukrhr v’kh gksrh- vkEghp ,d vls gksrks
fd ;qjksfi;u ulwu iz’kkafr fuy;eu e/kwu vkysys
gksrks] ckdh ikgq.ks bVyh] ;q-ds-] ;q-,l-,-b-
fBdk.kgwu vkysys gksrs-
eyk vkf.k ekÖ;k iRuhyk v’kk vÙ;qPp izsekpk vuqHko
;k vkf/k d/khp vkyk uOgrk] vxnh vkeP;k
ewyk&ckGkauh fdaok ukroaMkauhlq/nk
vkEgkyk ,o<s izse fnys uOgrs! jf'k;u Hkä vkf.k
vkeP;ke/ks Hkkf"kd lk/kE;Z ulY;keqGs 'kkCnhd
[kspk[ksphph xnhZ vkEgk ef/ky izse ân;krwu
okg.;kl dkgh vkMdkBh d: 'kdr uOgrh- vkeps Hkwr
vkf.k Hkfo"; ;kapk dkfggh ijLij laca/k uOgrk- vkeps
R;kaps dkfg ns.ks&?ks.ks ykxr uOgrs- izsekP;k
Hkk"ksr ifo= fnO; Hkkouk ân;krwu {ks.kks{k.kh
mRQwrZi.ks okgrkauk orZekukr gks.kkjk loZO;kih
fnO;Ùokpk t.kq rks lk{kkRdkjp!
v'kk izdkjP;k HksVhe/ks HkwrdkGkrY;k d"Vnk;d
vkBo.kh fdaok gsogsnkos vlr ukghr] rlsp
Hkfo";dkGh iwuHksZVhP;k laHkkO;rsrwu ijLij
laca/khfo"k;h fpark;qä mRlqdrk lq/nk vlr ulrs- [kjsrj
Page 122
v’kkp izdkjP;k dkGT;kaeqGs 'kq/n izsekph nsok.k&?
ksok.k ikrG gksr vlrs- v’kk Hkkouk O;ä dj.;klkBh
vkeP;ktoG cksyhHkk"kk uOgrh- rj R;k 'ksdMks
yksdkaP;k ân;karwu izdV gks.kkjs rs
mRLQwrZ&fnO; izse gksrs] T;kaeqGs vkeph ân;s
mpacGwu ;sr vkEgkyk ,d osxGsp pSrU; izkIr gksr
gksrs- 'kq/n izse Eg.kts dk; vlrs R;kpk lk{kkRdkjh
vuqHko eh rsOgk ?ksÅ 'kdrks- [kjks[kjp( fnO; ije~
mtsZuh ân;kadMwu ân;kadMs okg.kkjs vls rs nSoh
izse] Qä rsp( R;kpk MksD;k’kh ¼euk’kh½ R;kP;k
cSBfd’kh] fopkj lj.kh’kh laf/klk/kwi.kk’kh vkf.k v’kkp
izdkjP;k fojks/kk Hkklka’kh&vkoMh&fuoMh d’kk
d’kk’kh( rs ikfo«; csjaxh dj.kkjk( laca/k uOgrk&Qä
LokHkkfod ckGlqyHk ikfo«; R;kar gksrs-
^^nsokP;k izsekdMs oGrkauk] eyk vls Li"Vi.ks
lkaxkosls okVrs fd uOO;k..ko VDds yksdkauk]
ije&izse Eg.kts dk;] gs letrp ulrs- R;kpk rs HkkSfrd
n`"Vh dks.kkrwu fopkj djrkr- irh&iRuh] vkbZ vkf.k
ewy] fe=kaef/ky] ukrh&xksrh ;k lokZaef/ky
vkiysi.kkpk pwdhpk vFkZ ykowu] rs R;kyk ^izse*
letrkr- i.k v’kk izdkjpk vkiysi.kk gk rkRdkyhd
ukR;kae/kwu mn~Hkoysyk ¼vkf.k Eg.kwu½ cnyr
tk.kkjk] {k.khd vlrks-
Page 123
^^¼[kjs½ izsekpk vFkZ gks;&Hkwr] orZeku vkf.k
Hkfo"; ;k frUgh dky[kaMke/kwu lkj[ksp 'kkcwr
jkg.kkjs] vlk- v’kk izdkjps ^izse* dsoG Hkä vkf.k
nso ;kaP;krp vlrs vkf.k brj dks.kR;kgh izdkjP;k
ukR;kalkBh rs okijrk ;s.kkj ukgh- bZÜoj&izse
tk.k.ks] rqeP;klkBh ,o<s lksis ukgh- HkkSfrd
laca/kkrwu fuekZ.k gks.kkjh c/nrk Qä rqEgkyk dGrs-
vls laca/k ifjfLFkrhuq:i deh tkLr gksr vlrkr- nsokps
izse gs lnSo] lnkcgkj vkf.k u cny.kkjs vlrs- v’kk
izsekyk dls vksG[kkos & letkos\ rj] vkiY;k thoukr ts
dkgh] cjs&okbZV&?kMrs rs vkiY;k HkY;klkBhp v’kk
izdkjph Hkkouk fuekZ.k dsY;kus v’kh iDdh [kk=h
tsOgk gksbZy rsOgk rqeP;klkBh HkxoarkP;k izsekps
eksy ok<ysys vlrs-**¼2½
vf/kdrj yksdkauk izse Eg.kts dkgh FkksM;k euq";
izk.;kacíy okVrs rs&izseh] Hkkxhnkj] irh] iRuh]
ekrkfirk] eqys&df/k dkgh toGps eS=&laca/k]
ukrsokbZd oxSjs- HkkSfrd xks"Vh] Eg.kts
vUuinkFkZ] oLrq] is;s] izokl] fQYe~l] diMs&yRrs]
/ku&laiÙkh] taxe] nkxnkfxus ;klkj[;k bafnz;kauk lq[k
ns.kkÚ;k oLrw ;kykp rs izse letrkr- izse vkf.k
thou ;kapk ijLij ?kfu"B laca/k vlrks] i.k izse cgq/kk
LokFkhZ i.kkrwup cuysys vlrs & c/n vlrs- ân;krwu
mpacG.kkÚ;k izsekyk 'kkfjjhd laca/kk’kh tksMY;kl
R;kps ikfo«; MkxkGrs- eukph e/;LFkh >kY;kl] izse
'kq/n&ifo= jkgw 'kdr ukgh-
Page 124
Lokehaps izse gs mRQwrZ vlwu ca/kukrhr vkgs-
d:.ksus mpa cGwu ^lsok&ekuorsph* ;k dk;ZØek
varxZr eksM.kkjk izR;sd fo’kky izdYi&tls
^fueZy&ty* ;kstuk] ^lqij Lis’kkfyVh gkWLihVy~l~*]
uSlfxZd ladVs Eg.kts vksfjlk ef/ky iwj] 2004 lkyh
vkysys Rlqukehps egku~ ladV b- ladVkaP;kosGh
rkcMrksc izfrlkn ns.kkjs izse- Eg.kts R;kaP;k fnO;
izsekpk vkf.k d:.kspk HkO; lk{kkRdkjp-
^ije&izsekyk* dqai.ks ulrkr] e;kZnk iMr ulrkr-
nsokP;k ân;krwu rs fuekZ.k gksrs vkf.k Lokeh tks
tks ladYi djrkr] rks rks rs iw.kZi.ks ?kMowu vk.krkr-
nSoh&bPNk vkf.k ije&izse ;kaps vrwV laca/k vkgsr]
R;kauk osxGs djrk ;sr ukgh-
(2) ‘Divinity Discourse,”, Sanathan Sarathi, February .1995- p.34
vls ve;kZn izse] Hkxoku ckckaP;k miLFkhrhr
cgqrka’k yksdkauk vuqHkok;yk feGrs- ijarq HkkSfrd
txkr ijrY;koj rs ÅMwu tkrs- rqEgh ftFks&ftFks vkiyh
Hkäh ?ksÅu tkrk] frFks&frFks vlsp ije&ifo= okrkoj.k
r;kj dj.;klkBh Lokehapk vrh’k; vkxzg vlrks- rs
lkaxrkr-
^^[ksMks&ikMh] xkoksxkoh] jLrksjLrh] ?kjks?kjh]
ftFksdqBs rqEgh tkrk frFks vkiY;k laHkk"k.kkrwu]
xk.;krwu rqEgh Hkxoarkps uko vkGok] tir jgk- nsok
ojph rqeph Hkäh] FkksMhgh nksyk;eku u gksrk]
fujarj fVdwu jkg.;kpk rksp ,d ge[kkl ekxZ gks;-
Page 125
nsokizek.ksp] R;kps ¼nsokps½ izse txkr izR;sdkus
vkoh"d`r djkos--- nSohizsekP;k LoHkkokps dks.khgh
o.kZu d: 'kdr ukgh- rs dohP;k dYius ifydMs vkgs- tks
dks.kh HkxoarkP;k izsekr cqMkysyk vlsy R;kP;k
rksaMwu 'kCnp ckgsj iMw 'kd.kkj ukghr] rks
dks.kk’kh dkfggh cksyw 'kd.kkj ukgh- ekusi;Zar
cqMysY;kp cksyrk ;srs uk---- iw.kZ cqMysY;kyk ukgh
;sr-** ¼3½
esjh gkLdsy ;k vkiY;k izh; eS=h.khyk ¼i=½
fyghrkauk] yscWuht doh [kyhy ftczku
fyfgrks( ^^vjch Hkk"ksrhy ,dk tqU;k xk.;kph lq:okr
vkgs- &
(3) ‘Divine Discourse,”, Sanathan Sarathi, February .1995- p.37-38
^eyk vkf.k Qä eykp vkgs Kkr] ekÖ;k ân;kr vkgs dk;*
& eh] ek>h Nkrh QkMwu ek>s ân; gkrh /k:u
mRlQwrZ gksÅu xkbZu Eg.kts brjkaukgh
dGwu ;sbZy fd vkiys izse m?kMwu nk[kfo.;kifydMs
nqljk gsrw nMyk uOgrk- vkiY;kiSdh izR;sdkyk
Page 126
vkiY;krhy gh NksfV’kh fnIrh >kdwu us.;kph bPNk
vlrs- izse tsOgk 'kCnkrhr vlrs rsOgk rs fo’kky gksrs-
** ¼4½
loZ ghu nhu vkf.k gjoysys] xfjc vkf.k ukMysys] v’kk
lokZadMs] ;s’kw&[kzhLr vrh’k; d:.kke;h n`"Vhus
ikgr vlr- ts: lyse e/kY;k eafnjkar] i'kw i{;kaP;k
fopkjghu Øwj gkrkG.;kyk R;kauh iw.kZfojke fnyk-
R;kaP;kfo:/n lq: vlysY;k dqpkGD;k] }s"kHkkouk]
migkl vlw;k vkf.k nq"V dkjLFkkus ;kauh fopyhr u
gksrk] rs R;k xks"VhdMs lrr dkukMksGk djhr vlr- ljrs
'ksoVh R;kauh vkiY;k Lor%P;k thokpsp cyhnku fnys-
vkiY;k 'ksoVP;k fnolkr R;kauk metys ^^eh vkf.k
vkdk’kkrhy cki ,d vkgksr- rqEgh vkf.k eh ,d vkgksr-
ijesÜoj vkf.k eh ,d vkgksr-** vkiY;k vuq;k;kauk
mís’kwu mPpkjysys R;kaps 'ksoVps 'kCn gksrs%
^ekÖ;k ckikus tls ekÖ;koj izse dsys] rlsp eh
rqeP;koj dsys- ek>s izse rqEgh pkyw jkgw |k*-
^^eh tls rqeP;koj izse dsys;] rlsp rqEgh ijLijkaoj djr
jgk- ¼tkWu 15%9&12½-**
vk/;kfRed ekxZ vfr’k; ljG vkgs % eyk ;krwu dk;
feGsy ;kps O;qRiUu] c{khlkph] ;k loZ xks"Vhapk
fopkj u djrk] izsekrhy gs ,sD; lokZauk nk[kok-
Page 127
(4) ‘Beloved Prophet’ : Letter of Kahlil Gibran And Mary Haskell. - p.48
^;qxknh 2005* P;k izopukr] izsekyk ^vej /ku* vls
Lokehuh lacks/kys- rs Eg.kkys] ^^HkkSfrd izse vls
vlrs fd R;kph po ?ksÅu rqEgh lksMwu |k;ps vlrs- i.k
^fnO;&izse* rls ulrs-** 30 ekpZ 1980 lkyh Hkxoku
ckckaP;k izsekph vxk/k O;kIrh eh vuqHkoyh- izFkep
ekÖ;k LoIukr Hkxoku ckck vkys- vkjke [kqphZr
ika<jk >xk ?kkywu clysys gksrs ckck- eh tlk
R;kaP;k ik;koj Mksds Bsowu >qdyks R;k cjkscj
flxkjsVps rqdMs] jk[k oxSjs HkjHkj ekÖ;k f[k’kkrwu
R;kaP;k ik;koj iMw ykxys- yktsus pwj] eh ckckadMs
cf?krys( vkf.k R;kauh vrh’k; xk< izsee;h n`"Vhus
ekÖ;kdMs ikgr fu%’kCnrsrwup eyk lqpfoys] ^^gh
lxGh ?kk.k y{kkr ?ksÅugh] eh rqÖ;koj izse djrks]**
iapohl o"ksZ lrr] jkst eh 30 flxkjsV~l vks<r
vls( ifgyh vxnh >ksisr mBwu iyaxkoj clY;k clY;kp-
flxkjsV O;lukph brdh pVd eyk ykxysyh gksrh vkf.k
rh eyk lksMrk ;sr uOgrh- R;k LiIukeqGs] flxkjsVps
O;lu lksMwu ns.ks gk 'kgk.ki.kkpk fu.kZ; ?ksÅu]
fuekZ.k gks.kkjh izR;sd rYyQ eh Hkxoku ckckaP;k
ik;ka’kh] R;k fno’kh ogkr jkfgyks-
fnol rlk lgti.ks laiyk vkf.k vkWijs’ku fFk;sVje/kslq/nk
v/kwu e/kwu eksxÚ;kpk lqxa/k njoGwu okl ;sr
Page 128
jkfgyk- flxkjsVph rYyQ u ;srk vls vusd fnol tkÅ ykxys
vkf.k njjkst vf/kd&vf/kdp lqxa/k njoGw ykxyk-
vkBoM;kHkjkrp] eksxÚ;kpk lqxa/k] fnolHkjkrwu lrr
ekÖ;k vorh Hkksorh njoGw ykxyk- gk erh xqax
dj.kkjk vuqHko eyk lrr uÅ efgus ;sr gksrk- vxnh
FksV 25 fMlsacj 1980 lkyh feGkysY;k ifgY;k
eqyk[krhi;Zar ek>h O;luk /khurk laiw.kZi.ks xsysyh
gksrh- flxkjsV~l iklwu okpfo.;klkBh Hkxoku ckckauh
ekÖ;kHkksorh ^eksxjk lqxa/kkps* dop fuekZ.k dsys
gksrs! ije izsekyk e;kZnk ukfgr- d`ik vkÜp;Zdkjdi.ks
o"kkZo djr jkgrs-
^^ojojP;k Lrjkoj izse letw 'kdr ukgh- R;kr rqEgkyk
iw.kZi.ks cqMowu ?;kos ykxrs( ekSfyd jRus
dk<.;klkBh lkxjkr [kksyoj cqMh ekjkoh ykxrs-
izsekpk vuqHko ?ks.;klkBh rqEgh Lor% izse cukos
ykxrs- Hkxoku ckck lkaxrkr fd nSoh izse nksu izdkjs
fidork ;srs % ^^,d Eg.kts] nqlÚ;kaps fdrhgh eksBs
nks"k vlw |k] R;kauk vxnh NksVs ux.; ekuk- rqEgk
Lor%rhy nks"k] fdrh gh NksVs] ux.; vlrhy] R;kauk
fo’kky ekuk] R;kpk [ksn ekuwu] R;k pwdkae/ks
lq/kkj djk- v’kkizdkjs ca/kwHkko vkf.k lgu’khyrk
rqeP;k vaxh ck.kosy- nqljs Eg.kts & rqEgh tsts dkgh
djrk & Lor%lkBh fdaok nqlÚ;kalkBh & R;k R;k osGh]
bZÜoj loZ 'käheku vkf.k loZO;kih&loZ lk{kh vkgs gs
Page 129
Bke y{kkr jkgw |k- R;kyk loZ fnlr vlrs] rh loZ lk{kh
vkgs gs Bke y{kkr jkgw |k- R;kyk loZ fnlr vlrs]
loZ ,sdw ;sr vlrs vkf.k rks loZ tk.kr vlrks-
[kÚ;k&[kksV;kyk uhV vksG[kwu usgeh lR; cksyk-
izR;sd {k.kh&{k.kks{k.kh&HkxoarkP;k miLFkhrhph
tk.k jkgw |k-** ¼5½
(5) Teachings of Sathya Sai Baba - p.48
^^fufjPN izse&ifo= isze] T;k txkr ek.kwl
tUekyk ;srks] frFks R;kus deynyk izek.ks jkgkos] rs
tls ik.;kr mxowugh R;kP;koj rjaxrs vksys gksr ukgh
vkf.k ik.;kpk R;kP;koj eqGhp ifj.kke gksr ukgh- gsp
ijeksPp xkSI; gks;- eukr dlyh bPNk u /kjrk nsokoj
izse djk] vls osn vki.kkl lkaxrkr- izseklkBh dsys
ikfgts Eg.kwu izse djk- txkr ts nsokcíy cksyrkr] rs
ojojP;k vuqHkokrwu] i.k ts dks.kh Hkxon~izsekus
lai`Dr >kys vkgsr] R;kauk R;karhy 'kkarh o.kZu
dj.;klkBh 'kCnkaph xjt ulrs- Eg.kwu osn ?kks"khr
djrkr fd nsoRo gs eu vkf.k 'kCnkaP;k ifydMs vlrs- vls
izse letwu ?ks.;kpk izR;sdkusp vkVksdkV iz;Ru dsyk
ikfgts-** ¼6½
ije izse vksDdkVs % dsoG ,d Hkäh izse-
Page 130
(6) ‘Divine Discourse,”, Sanathan Sarathi, February .1995- p.37-8
v/;k; ngkok
dsoG ,d vknh’käh
Where is the cogmic Energy ? & oSfÜod mtkZ dqBs vlrs\
The Cosmic Energy is all pervasive & oSfÜod mtkZ loZO;kih
gks;-
It is in you, above you, below you & rh rqEgke/ks] rqEgkoj]
rqEgk[kkyh
and around you & rqEgk Hkksorkyh vlrs-
You yourself are that cosmic energy & rqEgh Lor%p rh oSfÜod
mtkZ
Page 131
vkgkr-
nso izse vkgs vkf.k izse gh mtkZ vkgs] HkkoHkkouk
ukgh- izse ân;krwu dkjatkizek.ks ckgsj ;srs vkf.k loZ
fn’kkauk okgw ykxrs & izse/kkjk cuwu] df/kgh u
lai.kkjk izsekpk lksgGk- ^^rqEgh ÜoklksPNokl ?ksrk
R;k gosr nso vkgs vkf.k rqEgh 'kCn mPpkjrk
R;krgh /ouhe/ks fnO;Ùo vk<Grs rs ^’kCnczã*
Eg.kwu- jsfM;ks ygjh loZO;kih vkgsr- R;k] fnO;’käh
Eg.kwu] nSoh&’kähps usr`Ùo djr vlrkr- pqacdÙo
'käh] v.kw 'käh Eg.kwu th izdV gksrs rh rhp fnO;
'käh gks;- uHkkseaMGkr lqIri.ks lkBoysyh rh ve;kZn
nSoh 'käh rqEgh vksG[kkoh ykxrs-** ¼1½
,dkRehdrsph & ,SD;kph tk.k Eg.kts 'käh( gh
ekuokyk ykHkysyh vrh’k; egÙokph ns.kxh
vkgs( R;kyk ^izKk’käh* vls Eg.krkr- R;k
izKk’kähP;k ;ksxs] brj ¼Eg-½ bPNk&’käh] fo}rk]
okpk’käh] lkjklkj fopkj 'käh vkfnapk mxe gksrks-
(1) ‘Experiencing The Divine’, Sanathan Sarathi, June 1995.
fopkjkae/kwu gh ,dkRehd tk.kho ikslyh tkrs- fopkj
gs 'kähph lw{ekrhlw{e :is vlrkr-
^^dkgh yksd lrr HkkSrhd fopkjkauh xzklysys vlrkr-
dkgh Lor%yk vrh’k; fo}ku letwu iqLrdh Kku teor
Page 132
clrkr- v’kk izdkjph ?kksdaiêh&fo}Ùkk&gh
fiÙkk&izek.ks vlrs- ,dnk dk fiÙk il:u [koGys fd
R;kaP;k 'kähpk Úgkl gksÅ ykxrks- ukbZyktkLro vls
Eg.kkos ykxrs; fd vki.k 'käh uOgs rj vWythZpk fodkl
djrks;] & fiÙkkP;k vkgkjh tkr vkgksr- ,[kknh xks"V
rqeP;klkBh pkaxyh fd okbZV ;kpk Qkj ?kksG ?kkyr
clw udk- izR;sd xks"V pkaxyhp vlrs- ts dkgh
gksrs&?kMrs] letk rqeP;klkBh rs pkaxysp vkgs-
rqeph o`Ùkh tsOgk v’kh gksrs] rsOgk izR;sd xks"V
pkaxyhp ?kMwu ;sbZy- usgeh izlUu jkgwu vkuankr
jkgk- izsekus okxk] dsoG izsep dk; rs rqeps j{k.k
d:u iks"k.k djr vlrs-** ¼2½
laiw.kZ vodk’kkr ije’käh usgeh mifLFkr vlrs vkf.k
izdk’k ygjh] /ouh ygjh vkf.k fopkj ygjh Eg.kwu izdV
gksr vlrs- laiw.kZ foÜo gs izdV >kysyh mTtkZ vlwu
vknh’käh Hkxoarkps fopkj pSrU;p gks;- mtkZ’käh
MksG;kus fnlr ulY;kewGs laiw.kZ vodk’k iksdG
Hkklrs- izsemtkZ] xq:Ùokd"kZ.k pqacdÙo vkf.k
ekufld mtkZ ;k Eg.kts mtsZps osxGs izdVhdj.k vkgs
& ^vkd"kZ.k cy* & vkf.k rs loZ ,dp gks;-
(2) ‘Divine Discourse’, April 7, 2006.
Page 133
vodk’kkps ikp xq.k/keZ vlY;kps ckck lkaxrkr] /ouh
fopkj] iksdGi.kk] vkd"kZ.k vkf.k la’k;]
^dkWlekWl* ;k 'kCnkph O;qRiÙkh xzhd 'kCnkr vkgs
R;k xzhd 'kCnkpk vFkZ gksrks ^vkWMZj&Eg.kts*
f’kLr c/nrk& vuqØehrk ckGcks/k Hkk"ksr Eg.kk;ps
>kY;kl vki.k Eg.kw fd laiw.kZ foÜo ^,d f’kLrc/n
iz.kkyh* vkgs- ^dkWLehd* Eg.kts foÜokyk mís’kwu
& vodk’kkr mÙiUu gksÅu vFkkax iljysys ^vkfn*
Eg.kts ts vxnh lqjokrh&iklwu vfLrÙokr vlysys-
Eg.kwu gh veki’käh fdrh vQkV vlsy ;kph vki.k dYiuk
d: 'kdrks---- vkf.k rhp vklearkr izfo"B vlwu R;kyk
O;kiwu vlrs-
uHkkseaMG gh nsokph fuehZrh gks;-
mtsZP;k ,dhrwu rs rstkse; >kysys vlwu] ,dk
fBdk.kh] ,dk {k.kh vkf.k ,dkp iksdGhr R;kyk t[kMwu
Bso.ks v’kD; vkgs-
vkiyh desZ vkf.k R;kaP;k QGka’kh Eg.kts vkiY;k
LoHkkok’kh vkiys fopkj ijLij tMysys vlrkr- vkiY;k
LoHkkokrwu vkiys u’khc ?kMrs- ;kauk cht vkf.k
QGkaph ekyhdk vlk laca/k ckck lkaxrkr- fopkjkarwu
vki.k cht isjrks- R;k fopkjkP;k chtkrwu curs
QG&deZ- deZchtkrwu pfj=kps LoHkkokps QG
mn~Hkors- pfj= LoHkkokP;k chtkrwu u’khckps QG
Page 134
mn~Hkors] Eg.kwu vkiys pkaxys ok okbZV u’khc
fopkjka’kh ijLij uhxMhr vlrs-!
laiw.kZ ije~’käh&uHkkseaMG& gs fopkj ygjhaps
cuysys vlwu] m".krk] izdk’k vFkok jsfMvks ygjh
lkj[ksp R;kaps izlkj.k gksr vlrs- R;k fopkj ygjh ,o<;k
rkdnoj vlrkr fd R;kapk ljG ljG ifj.kke euq"; 'kfjjkoj
gksr vlrks- ije’kähP;k ewGk’kh eu vlrs- v’kh ,dgh
d`rh] vkdkj ok tkxk ukgh ftFks eu vuqiLFkhr vlrs-
'käh dsoG ,d gks;- ije 'käh vksDdkVs-
vSa’khP;k n’kdkP;k lqjokrhyk] izks-Ogh-ds-
xksdkd ;kaP;k usr`Ùok[kkyh ^lR;lkbZ bZ-,p-Ogh-*
QWdYVh esaclZ iSdh ,dk lqizfl/n efgysus]
eqyk[krhP;k osGh ckckauk fopkjys gksrs fd nSoh
'käh vkf.k ¼dkGh vklqjh½ tknqVks.kk 'käh ;kaP;kr
dkgh Qjd vlrks dk] R;koj Lokehauh mÙkj fnys gksrs-
^^laiw.kZ foÜokr Qä ,d rkdr ¼’käh½ vfLrÙokr
vkgs- Qjd] QDr rh d’kk fjrhus okijyh tkrs ;kr vlrks-
ik.;kP;k egklkxjkr BsoysY;k ekrhP;k ?kkxjh’kh nSoh
'kähph rqyuk djrk ;sbZy( R;k ?kkxjhus fdrhgh ik.kh
dk<ys ¼lkxjkrwu½ rjh rs ik.kh] df/k deh gks.kkj
ulrs- ek= tknw Vks.kk 'käh gs nsf[ky lkj[ksp ik.;kus
Hkjysys ekrhps eMds vlys rjh rs vkrk ¼ik.;k,soth½
okGoaVkr&xje dksjM;k okGwr Bsoysys vlY;kewGs
mUgkus rkiwu jkgrs( R;krys ik.kh laiwu rs dksjMs
Page 135
iMsy vkf.k iwUgk Hkjys u tk.kkjs vls jkfgy-**
fopkjlq/nk mtkZ’käh vlwu loZ O;kIr d:u vlrs-
yksdkauk R;kapk nSoh LoHkko vksG[kw ;sr
ukghr- /ouh xrhus izokl djrks] izdk’k rj vrh’k; osxkus
izokl djrks] ijarq ^fopkj* gs {k.kkr dqBsgh iksgpw
'kdrkr] dkG vkf.k vodk’kkP;kgh ifydMs! fopkj gs
mtkZ vlwu R;kar [kjks[kj rkdr vlrs-
vki.k ,[kknh xks"V ikgw 'kdyks ukgh Eg.kts rh
vfLrÙokr ulrs vls vki.k lgt LokHkkfodi.ks /k:u pkyrks-
rh fo|qr’käh izek.ks ¼ln`’k½ vlrs] lnSo rh fo|qr
tksM.khae/ks vfLrÙokr vlrs- ijarq rhps vfLrÙo ,[kknk
fnok vFkok ia[;kps cVu nkcY;k uarjp vkiY;kyk dGrs-
dkWEI;qVjoj vki.k dke djr clyks vkgksr vkf.k ,dk,dh
fo|qr mtkZ iqjoBk can gksrks rsOgk & ikWoj ukgh!
r}rp nso loZlk{kh vkgs( ijarq R;kph nSoh 'käh ts
R;kP;koj 'kq/n var%dj.kkus izse djrkr R;kaP;k djohp
izdV gksrs- uHkks eaMGkrhy vknh 'käh gh
fLFkj&mtkZ vlwu nsokph 'käh gh py’käh vlrs vkf.k
rh izse] 'kgk.ki.k] LokLF; vkf.k izk.k’käh ;kaP;k
mRlkgkrwu izxV gksr vlrs- rh lrr daiukoLFksr vlwu]
vMFkGs dk<wu VkdY;koj] lqyHkrsus izokghr gksrs-
lqIrokluk vkf.k bPNk vkdka{kkps iqatds ckGx.kkjs
eu Eg.kts vFkMGk&vkMdkBh gks;-
Page 136
ije’käh vkf.k O;äh ;kauk tksM.kkjk dsoG ,d nqok
Eg.kts eu vkgs Eg.kwu foÜokl ¼J/nk½ vl.ks gh
ik;kHkwr xjt vkgs- vfoÜokl vkf.k udkjkRed fopkjkaph
v’kq/nrk vojks/kdkps dke d:u ije’kähP;k lqyHkLoSj
izokgkyk vVdko fuekZ.k djrkr- vkiY;k nqyZ{khr]
cjs&okbZV u’khckps ukrs mtsZ’kh tksMysys vlrs &
vkiY;k fopkjkaph ÅtkZ! tsOgk pkaxY;k Hkkouk]
ln~gsrw vkf.k pkaxys fopkj ;kapk vkiY;kr fodkl
gksrks rsOgkp vkiys eu 'kq/n gksrs- d`rh is{kkgh
gsrw egÙokps vlrkr-
;krhy ljGljG HkkokFkZ vlk vkgs fd] dks.kkph d`rh
fdaok fopkj nqlÚ;kalkBh gkuhdkjd ok LokFkhZi.kkph
vlY;kl R;kaps ijkorZu gksbZy- R;kph Lor%ph 'käh
Úgkl gksÅu] rks 'kähL=ksrkyk ikj[kk gksbZy- ;k
myV] fu%LokFkZ izsekiksVh vkysys fopkj vFkok
d`rh}kjs] rh vikj 'käh vkiY;k vxk/kL=ksrkiklwu
Eg.kts [kqí Lor% nsokdMwu lgt okgr jkgwu] O;ähyk
Mk;ukeks izek.ks pktZ d:u] lRdk;kZr xqar.ks lqyHk
djsy-
vkrk] v.kwe/ks c/n vQkV v.kw 'kähps mnkgj.k ikgk
% v.kw mtsZrwu fuekZ.k >kysyh oht laiw.kZ
'kgjkyk fo|qr iqjoBk rjh djsy fdaok v.kwck¡cP;k :ikr
R;k 'kgjkyk csfpjk[kgh djsy! 'käh&ÅtkZ tjh rhp vlyh
rjh Qjd iMrks] frpk mi;ksx dlk dj.;kr vkyk vkgs]
Page 137
R;kizek.ks r}rp oht & ,[kkns ;a=gh pkyors] fdaok
ek.klkpk fo|qr /kDD;kus varlq/nk djrs-
‘Experiencing The Divine’ ¼^fnO;Ùokph vuqHkwrh*½ ;k
vkiY;k izopukr Lokeh lkaxrkr] ^^uhlxkZph xqihrs
'kks/krk 'kks/krk] vkbZu~&LVkbZu~ ;k fu"d"kkZyk
iksgkspys fd] ^uhlxkZyk vksG[k.ks Eg.kts nsokykp
vksG[k.ks gks;- 'käh&ÅtkZ fuekZ.k djrk ;sr ukgh
fdaok frpk Úgkl lq/nk gksr ukgh- rh Qä vkiys :i
cnyrs- rlsp inkFkZ vkf.k ÅtkZ ;kaps ijLij :ikarj
djrk ;srs % gksr vlrs % ------ gs ?kMowu vk.k.kkjh
vxk/k 'käh ¼vFkd½ dk;Zjr vlwu R;kcíy vki.k
iw.kZi.ks vuHkhK vkgksr- frps ^vKkr 'käh* vls o.kZu
dj.;kr vkys gksrs- izkphu dkGps yksd ;kyk ^nSoh
'käh* vls Eg.kr vlr & nsokph 'käh rhp vlwu rh df/k
pqacdh;] df/k fo|qr rj df/k v.kw 'käh Eg.kwu izxV
gksr vlrs- nso gk v.kwe/ks clrks-** ¼3½
vk;qfoZKkukP;k n`"Vhdksukrwu ikgrk] 'kfjj gs &
yksg] ik.kh] LQqjhn] f’kls] dWyf’k;e~ b- rÙokaiklwu
Eg.kts&inkFkkZaiklwu cuysys vlrs- ;k LFkwy
'kfjjkifydMs lw{e 'kfjj vlrs- lw{e 'kfjjkoj eukps vf/kiR;
vlrs( ts eu osxosxG;k ekufld fLFkrh Eg.kts nq%[k]
fpark] Hkhrh vFkok lq[k&vkuan & fuekZ.k djr vlrs-
(3) ‘Divine Discourse’, 20 May, 1995..
Page 138
R;k O;frfjä] ,d ^dkj.k 'kfjj* lq/nk vlrs ts ijerÙokps
ijkorhZr izfrfcac vlrs- vkiyh frUgh 'kfjjs&HkkSfrd]
lw{e vkf.k dkj.k&Eg.kts dsoG nsokph
izfrchacsp&R;k vxk/k ije~ 'kähps izfrchac & Lo:i-
^vkRek* gk ÅtsZpk fuekZrk vlwu O;ähph l’kärk
R;kP;k 'kfjj rlsp eukrwu izokghr gks.kkÚ;k vkRehd
'käh’kh ljG uhxMhr vlrs- ;kykp izk.k’käh vls Eg.krkr
vkf.k rh [kjs rj O;ähyk cjs djr vlrs] MkWDVj fdaok
nok[kkuk ¼:X.kky;½ uOgs- R;k 'kähP;k vHkkoh nsg
fu"Øh;] tM Eg.kts vpsru vlrks-
R;k 'käh vHkkoh] dks.;k vkS"k/kkph ok 'kL=fØ;sph
dkfggh ek=k pky.kkj ukgh&rh 'käh ^’kfjj&vfHklj.k
'käh’kh* ljG tqGysyh vlrs- cjs gks.;kP;k izfØ;s&e/khy
eukph vk/kkjHkwr Hkwfedk izR;sd MkWDVjus
vksG[k.ks vko’;d vkgs- ;k ckcrhr iw.kZi.ks vufHkKrk
ckGx.kkjk vk/kquhd ;qxkrhy v|;kor midj.kkauh
lqlTt :X.kky;s] :X.kkauk ,d tSfod ;a= okx.kwd nsrkr
vls vfr’k; [ksnkus Eg.kkos ykxrs-
Dkgh t.k] [kkl d:u ikfÜpekR; yksd] tsOgk ikSokZR;
v/;kfRedrspk vH;kl d: ykxrkr rsOgk ^’käh* ;k
'kCnkpk vFkZ ladYiuk&gh es:naMkP;k ewGk’kh
ftFks pØkps LFkku vlrs R;k dqaMyhuh 'käh’kh Qä
tksMrkr( vls eyk okVrs- v’kk dqaMyhuh tkx`r
dj.;kP;k izdkjkafo:/n Lokeh vrh’k; dBksji.ks b’kkjk
Page 139
nsrkr- ân;krwu L=o.kkÚ;k nSoh izsekis{kk vf/kd
v’kk dks.kR;k mtsZpk vuqHko ek.klkyk ?ks.ks xjtsps
vkgs \
^^dqaMyhuh 'käh tkx`r dj.;klkBh /;ku yko.;kcíy
vusd xSjlet iljysys vkgsr- dqaMyhuh pØ ts
es:naMkP;k ewGk’kh dfYiysys vkgs rs tkx`r d:u rh
ojoj usr izR;sd pØ tkx`r dj.;klkBh izk.kk;ke djrkr-
ijarq ifjfLFkrh loZ izdkjs vuqdwy vlY;kf’kok; v’kk
izdkjs izk.kk;ke dj.ks vrh’k; /kksD;kps vlrs- R;kph xjt
ukgh vkf.k Lokehapk R;kyk fojks/k vkgs-** ¼4½
Lokeh iw<s lkaxrkr fd] foÜo&vkRE;kps n’kZu]
v/;kfRed 'khLr ikGwu vuqHkork ;sr ukgh rj( lokZaP;k
ân;kr ol.kkjs fnO;Ùo ,d vkgs gs tk.kwu] met.;kus
vuqHkork ;srs-
^^dsoG izsekrwup vkRE;kyk vksG[krk ;srs% ;kP;k
O;rhfjä brj dkfg ekxZ vkgs gs /kknkar [kksVs vlwu
pqdhps gks;- ^dqaMyhuh 'käh* tkx`r d:u vkf.k fryk
loZ pØkae/kwu oj oj usr] foÜokRE;kps n’kZu ?kM.ks
vlaHko uOgs rj v’kD;p gks;- vkf.k tjh rs n’kZu ?kMys
rjh /kMs nsÅu frpk laidZ LFkkihr dj.ks v’kD;- ts
n’kZu ?kMrs rs nqljs dkgh ulwu dsoG ,dp vlkos]
rsOgk rs [kjs vlsy- ^izR;sdkpk xkHkk* ,dp vkgs gs
vksG[kys xsys ikfgts-** ¼5½
Page 140
^^ek.klkP;k Bk;h ol.kkÚ;k loZizdkjP;k 'käh vkf.k
cq/nhdkS’kY;s ;kapk L=ksr R;kP;kr Bk;h ol.kkÚ;k
fnO; pSrU;kr vlrks v’kh [kk=h gks.ks izkFkfed xjtsps
gks;- ex rh O;äh dks.kh gh vlks] nsokps vfLrÙo
ukdkj.kkjh vFkok nsokpk f/kDdkj dj.kkjh] R;k
lokZalkBh lR; lkj[ksp vlrs-
(4) “Kundalini” A compendium of the Teachings of Sattya Sai Baba, p. 293.(5) Sathya Sai Speaks, Volume X, p. 118.
R;k psrus&vHkkoh] ;k txkr rx /kj.ks dks.kkykgh 'kD;
ukgh- R;k 'kählkBh dks.kR;kgh osxosxG;k
lacks/kukapk okij Hkys gksoks] fryk osxosxGh ukos
fnyh tkoks( rh 'käh ek= dsoG ,dp gks;- ukokyk
eqGhp egÙo ukgh-
^^ghp rh fnO; 'käh] loksZPp 'käh ije’käh Eg.krkr rh
ek.kwl tkrhyk ;ksX; ekxZ nk[kfo.;kps dke lrr djr vlrs-
Eg.kwu vxnh NksV;k NksV;k oLrwae/ksgh ek.klkus
ijekRE;kyk] fnO;Ùokyk igkos-** ¼6½
ek.klkr vlysyh lkjh dkS’kY;s vkf.k pkrq;sZ]
fnO;’kährwu mn~Hkorkr] R;kph fo}Ùkk] lqxe&laxhr
?kMfo.;kph 'käh] dkj pkyfo.;kph] /kksdk
vksG[k.;kph] iqLrds fyfg.;kph] lkÚ;k xks"Vhapk
L=ksr gks; ek.klkrhy fnO; 'käh ,d egkdk; gÙkh]
fo’kky nsoeklk dk; fdaok lw{e eqaxh lkj[kk tho dk;]
Page 141
xorkph ikrh] okGwpk d.k dk; fdaok fo’kky rkjk
dk;] ,d lw{e v.kw dk; fdaok eksBk xzg dk; ;k lkÚ;k
lkÚ;ke/ks cl.kkjs fnO;Ùo ,dp gks; gs letwu&met.ks
Eg.ktsp ijepSrU; vksG[k.ks gks;- ,dk f’kaiY;kpk
rqdMk] ,dk nxMkpk LQVhd] ,d okGysys iku
fdaok ,d&dsoG ,dp euq"; is’kh] g;kauk
lw{en’kZdk[kkyh cf?krY;kl lqfu;ksthr foÜoeaMGkpk
Hkkl gksrks- vtwu ,d mnkgj.k Hkxoku ckck nsrkr] rs
vkiY;k lkoyhps-
(6) ‘Divine Discourse’, Sanathana Sarathi February – 1995.
^^rqeP;k lkoyhdMs c?kk- rqEgh clrk frFks rqeph
lkoyh vlrs- rqEgh mHks jkgrk&rqeph lkoyh lq/nk
ykacrs- rqeph lkoyh Eg.kts ekuoh 'käh- rqEgh nSoh
'käh- rqEgh mBrk vkf.k fnO; d`rh djrk R;kus rqeph
'käh ok<rs- ije’käh dqBs vkgs\ ije’käh loZ= vkgs- rh
rqeP;ke/ks vkgs( rqeP;k [kkyh vkgs] rqeP;k vorh
Hkksorh vkgs- rqEgh Lor%p foÜoeaMG vkgkr] ijarq
rqEgh Lor%yk vksG[kw 'kdr ukgh-
^^loZ izkFkehd d.k vkf.k lw{e d.k ;kauk ,desdka’kh
c/n d:u Bso.kkjh 'käh gh fnO;’käh gks;- ;k
Page 142
lw{ekrhlw{e d.kkauk ,desdkiklwu osxGs dj.;kph
Øh;k vrh’k; dkVsdksj vlwu R;k d.kkaph jpuk
dks.kkykgh cnyrk ;sr ukgh- R;kauk osxosxGs dj.ks
vFkok R;kauk ,dtho dj.ks Eg.kts fuehZrhps vfLrÙo
u"V dj.ks- rh fnO; 'käh gks; bZÜoj&ijesÜoj**! ¼7½
rqEghp ije’käh vkgkr- pqacd’käh] vkd"kZ.k 'käh] gh
txkrhy loZ xks"Vhae/ks miLFkhr vlrs- pqacdh; 'käh
mÙkj/kzqokdMwu nf{k.k /kzqokdMs tkrs- ;k
pqacdh; 'käh iklwu fo|qr’kähpk vfo"dkj gksrks- fo|
qr’kähe/kwu v.kw’käh vkf.k izdk’k ?ksryk tkrks-
rqEgh djrk R;k fopkjkar v.kw’käh vlrs- tsOgk rqEgh ,
[kknh dfork xkrk] ea= ?kks"k djrk] ,[kkns xqihr
dqtcqtrk] ,[kknh izkFkZuk iqViqVrk] ,[kknh lq[kn
xks"V lkaxr vlrk vFkok vkuankus vkjksGh ekjrk R;k
R;kosGh rh miLFkhr vlrs- rqEgh ,[kknk fopkj lkaxrk]
Qksuoj cksyrk] oxkZr f’kdohrk] Hkk"k.k nsrk]
'kstkÚ;k’kh xIik & xks"Vh djrk] rsOgk
(7) Sanatharna /sarathi, February 1995 p. 31 & September 1994, p. 235.
lq/nk rh miLFkhr vlrs- rqEgh ,[kknh vksGxq.kxq.krk
fdaok Hktu xkrk rsOgk rh mpacGwu ;srs-
rh 'käh dkykrhr vkgs] rqEgkyk pSrU; ns.kkjh] rqEgh
dqBsgh vlk] rh rqeP;k fnO;’kähpk Hkkx gksÅu jkgrs-
Page 143
Hkxoarkus viZ.k dsysyh rh 'käh vkgs- rqEgh Lor%
HkxornÙk vkgkr- R;k is{kk eksBs nwljs dks.krsgh
lR; ukgh-
^^ek.klkP;k eukrhy loZ fopkjkar pqacd’käh vlrs-
pqacd 'kährwu fo|qr 'käh curs- rh fo|qr’käh o
izdk’k ;kapk L=ksr vlrs- vkiY;k Hkk"k.kkr vkf.k
fopkjkr v.kw’käh okl djrs- rj pqacdh; 'käh gh 'kähP;k
loZ:ikaps ewG Lo:i gks;- laHkk"k.k] xs;rk] brj
d`rh ;kaP;kr rh vlrs- R;k 'kährhy ÅtsZpk 'kks/k Qkj
izkphu dkGk iklwu ykxysyk vkgs- Hkkjr ns’kkus ;k
'kähP;k bZÜoj L=ksrkph vksG[k tk.kyh] frph
ÅtkZvuqHkoyh vkf.k rs lR; laiw.kZ txkiq<s vk.kys]
R;k lR;kpk txHkj izlkj dsyk- ¼8½
ije'käh vksDdkVs & dsoG ,d vkfn’käh-
(8) Sanatharna sarathi, April 1995, p.94.
Page 144
^^ekÖ;klkBh ekÖ;k}kjs
deZ djk
Eg.kts lkjh d`R;s
izkFkZuk cuwu
d`isl ik= gksrhy
Lor%yk lkaxk
^[kjk drkZ gks; lkbZ %
Eh dsoG lk{khek=*
rqeP;k lkÚ;k d`rh eyk viZ.k dsY;kus
ekscnY;kph fpark
rqEgkyk eqGhp lrkfo.kkj ukgh**
Hkxoku ckck
Page 145
izse
gsp
bPNk 'kfäpk vfo"dkj
ek>h [kl vksG[k
izse(
rqEgk lokZaps Lokxr dj.kkjs
jatys] xkatysys] grk’k xjtw tho
txkP;k ikBhoj ftFks dqBs vlrhy
frFks
eyk [kspwu ?ksÅu tk.kkjs
ije izsekph ghp [kjh
[kw.k
rhp rh] th ?kks"khr djrs
^^eh vkgs lkbZckck**
& Hkxoku ckck
Page 146
^^ekÖ;klkBh ekÖ;k}kjs
deZ djk
Eg.kts lkjh d`R;s
izkFkZuk cuwu
d`isl ik= gksrhy
Lor%yk lkaxk
^[kjk drkZ gks; lkbZ %
eh dsoG lk{khek=*
rqeP;k lkÚ;k d`rh eyk viZ.k dsY;kus
ekscnY;kph fpark
rqEgkyk eqGhp lrkfo.kkj ukgh**
Hkxoku ckck
Page 147
izse
gsp
bPNk 'kfäpk vfo"dkj
ek>h [kkl vksG[k
izse(
rqEgk lokZaps Lokxr dj.kkjs
jatys] xkatysys] grk’k xjtw tho
txkP;k ikBhoj ftFks dqBs vlrhy
frFks
eyk [kspwu ?ksÅu tk.kkjs
ije izsekph ghp [kjh
[kw.k
rhp rh] th ?kks"khr djrs
^^eh vkgs lkbZckck**
& Hkxoku ckck