OKR ĄGLAK nr 8(2).pdf · 2. Historia parowozowni Zespół obiektów wraz z głównym budynkiem parowozowni powstał w latach 1870-4. Obiekty te powstały w okresie gdy stacja w Pile

1

Stowarzyszenie Parowozownia Pilska

OKRĄGLAK

Projekt wykorzystania zespołu historycznej

parowozowni w Pile

Piła 2008

2

SPIS TREŚCI

Wstęp 3

1. Zawartość opracowania 4

2. Historia parowozowni 4

3. Charakterystyka obiektów 6

4. Stan techniczny obiektów 14

5. Stan prawny obiektów 14

6. Partnerzy i wykorzystanie obiektów 15

7. Plan działania i szacunek kosztów 17

8. Finansowanie przedsięwzięcia 17

9. Turystyczne i gospodarcze wykorzystanie projektu 19

10. Wpływ na otoczenie 21

11. Powiązanie projektu z miejscowymi planami rozwoju 21

12. Podsumowanie 25

13 Usytuowanie wybranych obiektów na planie stacji Piła Główna 26

Informacje o Stowarzyszeniu PPO 27

3

Wstęp

Zmiany ustrojowe lat 90-tych XX wieku w sposób znaczący wpłynęły na

gospodarkę. Z krajobrazu naszego miasta zniknęło lotnisko wojskowe, WyŜsza Szkoła

Oficerska, kolejowe zakłady naprawcze, a wiele przedsiębiorstw podupadło lub

straciło na znaczeniu. Restrukturyzacja, która objęła kolej, spowodowała likwidację

pilskiej stacji towarowej, wagonowni i lokomotywowni. Niektóre z opustoszałych

obiektów udało się zagospodarować wprowadzając do nich nowe rozwojowe branŜe.

Budynki techniczne lotniska przejęli przedsiębiorcy, zespół budynków biurowych na

lotnisku przygotowywany jest na ośrodek akademicki Uniwersytetu im.

A.Mickiewicza, w byłym ZNTK uruchomiono wielką drukarnię. Niestety wiele z nich

do dnia dzisiejszego opuszczone niszczeją. Takim obiektem jest zespół pilskiej

parowozowni. Jego stan nie przynosi chluby ani właścicielowi ani miastu.

Grono mieszkańców Piły, którym nieobojętna jest historia miasta, wygląd

miasta jak i wykorzystanie jego potencjału, drzemiącego równieŜ zabytkowych

obiektach, spotkało się latem 2006 roku na terenie pilskiej parowozowni. W wyniku

rozpoczętej tam dyskusji o róŜnych pilskich zabytkach techniki powstała inicjatywa

powołania stowarzyszenia mającego na celu ocalenie obiektu parowozowni. Dnia 29

marca 2007 zarejestrowano w Krajowym Rejestrze Sądowym pod numerem

0000277526 stowarzyszenie Parowozownia Pilska OKRĄGLAK. Prace nad projektem

rewitalizacji parowozowni wraz z jej zapleczem nabrały tempa. Ich efektem jest

niniejsze opracowanie stanowiące propozycję zagospodarowania wymienionych

obiektów oraz podstawę współpracy zainteresowanych nią podmiotów gospodarczych,

samorządowych i pozarządowych

Parowozownia Pilska OKRĄGLAK to stowarzyszenie ludzi młodych, pełnych

entuzjazmu, jak i ludzi starszych, przez lata związanych z koleją. Ich wiedza i

zaangaŜowanie pozwala mieć nadzieję na efektywne uratowanie jednego z nielicznych

pilskich zabytków. Jesteśmy społecznością ludzi otwartych, chcących zainteresować

naszym pomysłem jak największy krąg osób. Naszą ideą jest nie tylko ratowanie XIX-

4

wiecznego kolejowego budynku, ale takŜe aktywizacja mieszkańców Piły, jak i

poprawa szeroko pojętego wizerunku naszego miasta.

1. Zawartość opracowania.

Przedstawiony projekt stanowi koncepcję wykorzystania obiektów kolejowych

usytuowanych na stacji Piła Główna jako zespół byłej parowozowni z centralną

obrotnicą. Opisano historię obiektów, w szczególności hali parowozowni ze

wskazaniem na ich znaczenie dla miasta Piły. Scharakteryzowano kaŜdy z

wymienionych obiektów i omówiono stan obecny. Przedstawiono poŜądanych i

zainteresowanych udziałem w projekcie partnerów. Zaproponowano sposób

wykorzystania poszczególnych obiektów. Plan działania w przedstawionym projekcie

czasowo podzielono na etapy w powiązaniu wysokością środków niezbędnych na ich

realizację. Wskazano na źródła finansowania przedsięwzięcia. Wskazano na

turystyczne i gospodarcze wykorzystanie projektu. Określono wpływ projektu na

szeroko rozumiane otoczenie. Wskazano na znaczenie i miejsce projektu w strategiach

rozwoju Miasta Piły, Powiatu Pilskiego oraz Miasta Ujścia.

2. Historia parowozowni

Zespół obiektów wraz z głównym budynkiem parowozowni powstał w latach

1870-4. Obiekty te powstały w okresie gdy stacja w Pile (w dwadzieścia lat od

powstania) została stacją węzłową (budowa skrótu Ostbahn z Piły przez Chojnice do

Tczewa) w 1871 roku. W następnych latach do budynku parowozowni

dobudowywano inne obiekty: warsztat ślusarski, stolarnię magazyny i pomieszczenie

socjalne (prace te prowadzono sukcesywnie do początków XX wieku). Usytuowana je

wszystkie pomiędzy torami wychodzącymi z Piły w kierunku Bydgoszczy i Chojnic.

Początkowo hala parowozowni słuŜyła do stacjonowania i obrządzania czynnych

parowozów. Pod koniec lat 30-tych XX wieku, ze względu na zbyt małe rozmiary w

stosunku do wprowadzanych coraz to dłuŜszych parowozów, prowadzono w niej

remonty parowozów i wagonów. W końcu stanowiła miejsce postoju i napraw róŜnego

rodzaju kolejowych pojazdów technicznych. Od końca ubiegłego wieku stoi

5

praktycznie niewykorzystana, ze względu na stan techniczny i brak koncepcji

wykorzystania (obiekt nadmiarowy dla aktualnych potrzeb PKP).

Parowozownia jest budowlą przeznaczoną do postoju lokomotyw parowych i

prowadzenia czynności związanych z ich bieŜącym utrzymaniem oraz wykonaniem

drobnych napraw. Parowozownię stanowi hala o przekroju szesnastokąta z

usytuowaną centralnie obrotnicą umoŜliwiającą przemieszczanie lokomotyw o

długości do 11 m (w latach 20-tych XX wieku wbudowano dłuŜszą 16 metrową

obrotnicę) i wyposaŜono w trzy bramy wjazdowe. Pozwalało to na jednoczesne

stacjonowanie 13 i obrządzanie 1-3 lokomotyw parowych. Hala główna o średnicy 31

m i wysokości 16 m, otoczona jest nawą o szerokości ok. 10 m i średniej wysokości 7

m. Kopuła hali, wsparta jest na Ŝeliwnych słupach, zwieńczona charakterystycznym

Ŝaluzjowym wywietrznikiem. Konstrukcję dachu stanowi szkielet z nitowanych

stalowych elementów, a poszycie wykonane jest z desek pokrytych papą. Nad kaŜdym

stanowiskiem postojowym wbudowano wywietrznik pozwalający na wyprowadzenie

na zewnątrz pary i dymu z komina czynnego parowozu.

W skład obiektów parowozowni wchodziły równieŜ urządzeniach do

nawęglania (zasieki węglowe, dźwigi) i wodowania (krany) i szlakowania (kanały

oczystkowe) parowozów po których do dziś pozostały jedynie ślady (część z nich jest

zasypana i moŜliwa do odtworzenia).

Wraz z przyległymi obiektami parowozownia jest najcenniejszym z

zachowanych zabytków architektury przemysłowej w Pile. Trwale wpisana jest w

krajobraz miasta. Jest jedynym zachowanym w oryginalnym kształcie obiektem tego

typu w Polsce i jednym z nielicznych w Europie.

W skład zespołu obiektów parowozowni wchodzą:

- parowozownia z centralną obrotnicą

- budynek biurowy (były zbiornik wody)

- budynek dyspozytorni

- budynek warsztatowy

- wieŜa ciśnień

- magazyn

6

3. Charakterystyka obiektów.

Parowozownia

Budowla o konstrukcji metalowej i murowanej. Właściwa hala z miejscami

postojowymi dla parowozów otoczona jest nawą przeznaczoną na podręczne

magazyny, narzędzia, biuro, warsztat, itp. WyposaŜona jest w sprawną ręczną

obrotnicę. Obecnie obiekt niewykorzystywany.

Powierzchnia hali głównej 2040 m2 ( w tym nawy bocznej 1250 m2)

Powierzchnia dachu ok. 2850 m2

Zdjęcie 1.

Widok na parowozownię, z prawej obecnie budynek biurowy, dawniej zbiornik wody.

7

Zdjęcie 2.

Stan obecny, wnętrze parowozowni.

8

Budynek biurowy - (zbiornik wody)

Budynek murowany czterokondygnacyjny (parter, trzy piętra), obecnie

znajdują się w nim pomieszczenia biurowe, szkoleniowe). Jedynie część z nich jest

jeszcze obecnie wykorzystywana. Pierwotnie dwie ostatnie kondygnacje zajmował

zbiornik wody technicznej na potrzeby parowozowni oraz pozostałych parowozowych

kranów stacyjnych)

Powierzchnia obiektu wynosi ok. 430 m2.

Zdjęcie 3.

Widok budynek biurowy, dawniej(w górnej części) zbiornik wody.

9

Dyspozytornia

Budynek murowany dwukondygnacyjny biurowo-socjalny (pokoje dyspozytury

parowozowni oraz pomieszczenia socjalne dla pracowników: szatnie, umywalnie, itp.)

Obecnie obiekt niewykorzystywany.

Powierzchnia obiektu wynosi ok. 350 m2.

Zdjęcie 4.

Budynek byłej dyspozytorni.

10

Budynek warsztatowy

Budynek parterowy murowany z pomieszczeniami warsztatowymi. Obecnie

obiekt niewykorzystywany.

Powierzchnia obiektu wynosi ok. 190 m2.

Zdjęcie 5.

Widok na parterowy warsztat.

11

WieŜa ciśnień

Obiekt techniczny, budowla inŜynierska stanowiąca wysokościowy zbiornik

wody technicznej na potrzeby parowozowni oraz pozostałych parowozowych kranów

stacyjnych. W części dolnej murowana, część górna wykonana z drewna.

Zdjęcie 6.

Zbiornik wody - wieŜa ciśnień.

12

Magazyn

Murowany, podpiwniczony piętrowy budynek magazynowy. W części

piwnicznej usytuowane jest ujęcie wody (z pobliskiej rzeki Gwdy). Dostęp do części

parterowej moŜliwy jest przez rampę kolejową. Piętro usytuowane jest na poddaszu.

Obecnie obiekt niewykorzystywany.

Powierzchnia obiektu wynosi ok. 660 m2.

Zdjęcie 7.

Widok magazynu.

13

Pozostałe obiekty:

Jadalnia, przybudówki nawy parowozowni, budynku biurowego,

warsztatowego oraz magazynu. Obecnie obiekty niewykorzystywane.

Powierzchnia w/w obiektów: 335 m2m2

Zdjęcie 8.

Parterowy budynek dawnej jadłodajni.

14

4. Stan techniczny obiektów

Stan zachowania budynku parowozowni (fundamenty, ściany zewnętrzne,

sklepienia, stropy, konstrukcje dachowe) są w stanie dobrym. Ze względu na

opuszczenie obiektu nastąpiła degradacja dachu i wypełnień otworów okiennych oraz

świetlików dachowych

Zakres niezbędnych prac remontowych: wymiana całego poszycia dachu

(deskowanie, papa), wymiana krokwi, rynny, szklenie świetlika i okien, konserwacja

konstrukcji nośnej (czyszczenie i malowanie), wykonanie instalacji ogrzewania,

wodno-kanalizacyjnej oraz elektrycznej, inne prace remontowe.

Poza uŜytkowanym budynkiem biurowym, pozostałe obiekty są zewnętrznie

zabezpieczone przed włamaniami. Ich stan wewnętrzny i dachów nieznany. WieŜa

wodna wymaga uzupełnienia deskowania, naprawy dachu i otworów okiennych.

5. Stan prawny obiektów

Właścicielem obiektów oraz terenu jest PKP SA Zakład Gospodarki

Nieruchomościami w Poznaniu (w częśći obiektów w trakcie przejmowania od PLK

PKP SA). Obiekty usytuowane na wspólnej (nie wydzielonej) działce gruntowej.

Obiekty posiadają dokumentację opisowo-historyczną (karta zabytku) i objęte

są ochroną konserwatorską. Wojewódzki Konserwator Zabytków w Poznaniu wszczął

procedurę wpisu do rejestru zabytków poszczególnych obiektów oraz stacji Piła

Główna.

15

6. Partnerzy i wykorzystanie obiektów

Stowarzyszenie tworzy platformę porozumienia zainteresowanych podmiotów

zagospodarowaniem zespołu obiektów parowozowni. Istnieją róŜnorakie moŜliwości

wykorzystania ich na cele:

- gospodarcze (stacjonowanie i obsługa taboru, naprawa taboru – zgodne z

pierwotnym przeznaczeniem budowli)

- ekspozycyjne (taboru historycznego, elementy obrazujące historię pilskiego węzła

kolejowego)

- edukacyjne (wykonywanie unikalnych prac rzemieślniczych, ekspozycje historyczne

i tematyczne

- turystyczne (obiekt historyczny, eksponaty, ekspozycje historyczne i tematyczne)

- kulturalne (obiekt o charakterze muzealnym, po części czynnego zabytku techniki)

Partnerami do realizacji projektu są:

- PKP S.A. Oddział Gospodarowania Nieruchomościami w Poznaniu

- samorządy (Urząd Miasta Piły, Urząd Miasta i Gminy w Ujściu, inne

zainteresowane samorządy)

- podmioty gospodarcze związane z produkcją i naprawą taboru kolejowego,

przewoźnicy kolejowi, organizacje turystyczne

- organizacje pozarządowe (Towarzystwo Miłośników Miasta Piły, Koło Miłośników

Kolei w Pile, inne)

Stowarzyszenie zwróciło się do róŜnych instytucji, przedsiębiorstw i organizacji

z propozycją wspólnego zagospodarowania obiektów kolejowych. Zainteresowanie

współpracą zgłosiły:

- Starostwo Powiatowe w Pile

- przedsiębiorstwo Interlok

W trakcie dalszych prac przewiduje się włączanie kolejnych podmiotów

zgłaszających swój akces do niniejszego projektu.

Planowane funkcje parowozowni:

- część produkcyjna ok. 70% powierzchni

- część ekspozycyjna ok. 30% powierzchni

16

Wykorzystanie pozostałych obiektów towarzyszących parowozowni:

- wieŜa wodna – przegląd i uruchomienie pomp, zbiornika, instalacji

wodnej (wraz z kranem wodnym przy torze wjazdowym do

parowozowni) – moŜliwość zwiedzenia czynnej wieŜy, punkt

widokowy na na stację i miasto;

- warsztat przy wieŜy – ekspozycja, urządzenia do wykorzystania do

obsługi technicznej obiektów;

- magazyn – remont i przekształcenie w punkt noclegowy na potrzeby

turystyczne (moŜliwość dojazdu samochodem, stacja na miejscu,

blisko centrum miasta);

- pomieszczenia dyspozytorni – sale ekspozycyjne (wystawy stałe i

czasowe, tematyczne, inne), wykładowe, mini-kino kolejowe;

Na pozostałej powierzchni parowozowni planowana jest ekspozycja taboru:

- wyremontowanego przewidzianego do eksploatacji (parowóz,

wagony);

- wyremontowanego wyłącznie dla celów ekspozycyjnych;

- zgromadzonego i przygotowywanego do remontu;

Na terenie otwartym zespołu obiektów parowozowni przewiduje się:

- ekspozycję róŜnych elementów infrastruktury kolejowej: semafory,

……………… tablice, wskaźniki, itd.;

- odtworzenie zasieku węglowego, wieŜyczki z dźwigami do

………………. nawęglania, kranu wodnego – przy wykorzystaniu istniejących

…………………elementów;

17

7. Plan działania i szacunek kosztów

Etapy działania wraz ze wstępnym szacunkiem kosztów:

Etap Zakres etapu Okres realizacji Koszty etapu

[zł] Koncepcja zagospodarowania obiektów byłej

parowozowni osobowej w Pile 2008 10 000

Przygotowanie projektu 2008 40 000 Podpisanie umowy cywilno-prawnej pomiędzy

stronami projektu 2008 ---

1 remont parowozowni i przyległych obiektów 2009 - 2011 1 500 000 2 wprowadzenie produkcji do hali parowozowni 2011 --- 3 przygotowanie ekspozycji muzealnej 2009 - 2011 100 000 4 otwarcie ekspozycji muzealnej 2011 --- 5 przygotowanie linii kolejowej do Ujścia na potrzeby

turystyki – we współpracy z gmina Ujście 2012 - 213 200 000

6 remont parowozu i wagonów na potrzeby linii Piła-Ujście oraz Piła-Białośliwie

2012 - 2013 900 000

7 remont obiektu magazynowego na potrzeby hotelowe

2010-2012 600 000

8 Uruchomienie przewozów do Białośliwia 2013 --- 9

Ogółem 3 350 000 zł

8. Finansowanie przedsięwzięcia

Ze względu na własność obiektów objętych projektem PKP S.A. Oddział

Gospodarowania Nieruchomościami w Poznaniu będzie jednym z głównych

podmiotów biorących w nim udział. Wszystkie zainteresowane podmioty uzgodnią

formułę współpracy z długoletnią perspektywą działania (20-30 lat), celem której

będzie realizacja projektu (rewitalizacja) i jego kontynuacja (nowe przedsięwzięcia).

Ze względu na potrzebę zaangaŜowania podmiotu gospodarczego minimalna

perspektywa czasowa umowy musi uwzględniać czas amortyzacji środków

zaangaŜowanych przez ten podmiot w remont parowozowni. Pozostali udziałowcy

zaangaŜują środki w remont kolejnych obiektów. PKP S.A. OGN Poznań udostępnią

obiekty objęte projektem wraz z niezbędnym terenem. W okresie uzgodnionej

perspektywy działania zysk właściciela obiektów polegać będzie na otrzymaniu

18

zrewitalizowanych obiektów oraz ich bieŜącym utrzymywaniu przez poszczególnych

uŜytkowników. NaleŜne podatki miejscowe będą uiszczać jak i ponosić koszty

eksploatacji poszczególni uŜytkownicy. Ze względu na charakter i umiejscowienie

obiektów oraz na ich wpis do rejestru zabytków naleŜy liczyć się ze zwolnieniami

podatku gruntowego i podatku od nieruchomości (nie dotyczy powierzchni i części

obiektów wykorzystywanych stricte gospodarczo).

Realizację przedstawionego projektu proponujemy włączyć w ramy:

- Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego

oraz:

- Strategii Rozwoju Miasta Piły na lata 2005-2015

- Strategii rozwoju Gminy i Miasta Ujście

- Strategii Powiatu Pilskiego

Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny decyzją Komisji Europejskiej

przyjęto w dniu 4 września 2007r. Obecna perspektywa finansowa Programu obejmuje

lata 2007-2013. Zadanie nasze zawiera się w następujących priorytetach:

- priorytet I „Konkurencyjność przedsiębiorstw” – zwiększenie potencjału

ekonomicznego przedsiębiorstw, utrzymanie istniejących i nowych miejsc pracy,

działania powodujące wzrost eksportu i usługi związane z turystyką

- priorytet IV „Rewitalizacja obszarów problemowych” – rewitalizacja

zdegradowanych obszarów miejskich i terenów poprzemysłowych;

- priorytet VI „Turystyka i środowisko kulturowe” – cel to zwiększenie atrakcyjności

regionu, wzrost udziału turystyki w gospodarce regionu, ukierunkowane na działania

m.in. przedsiębiorstw na zaspokojenie szeroko rozumianych potrzeb turystów, budowa

infrastruktury turystycznej (w tym konferencyjnej), promocja regionalnych i lokalnych

produktów turystycznych, takŜe ochrona zabytków dziedzictwa kulturowego (w tym

zabytków techniki);

Projekt ten winien być zgłoszony do Systemu Ewidencji Projektów

Wojewódzkiego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego.

Korzystanie z unijnych środków pomocowych jak i krajowych programów

związane jest z koniecznością zaangaŜowania w części środków własnych. Stanowić

19

one mogą zarówno środki finansowe jak i nakłady pracy i koszty związane z

prowadzeniem projektu (tzw. wkład rzeczowy: opłaty prądu, czynszu, itp. związane

ściśle z powstającym projektem,). Celem zapewnienia ciągłości realizacji projektu

naleŜy rozwaŜyć moŜliwość skorzystania z bankowego kredytu pomostowego.

9. Turystyczne i gospodarcze wykorzystanie projektu.

W Europie rozwija się dynamicznie tzw. turystyka kwalifikowana –

tematyczna. Jeden z jej obszarów ukierunkowany jest na obszary i obiekty

przemysłowe. W Polsce z powodzeniem realizowana jest ona na terenach

poprzemysłowych i przemysłowych np. w województwie śląskim: kopalnie, huty,

kolej wąskotorowa.

Grupy docelowe:

- kwalifikowany turysta indywidualny (dziedzina kolejnictwo,

przemysł, zanikające technologie i zanikające zawody) – przyjazd

celowy

- turysta indywidualny – przejazdowy na/z wakacji

- zorganizowane grupy wycieczkowe

- wycieczki szkolne

- turyści korzystający z noclegów (celowi i przejezdni)

- uczestnicy warsztatów i szkoleń

Kolejnictwo, jest waŜną gałęzią europejskiej turystyki kwalifikowanej. TakŜe w

Polsce mamy liczne przykłady jej wykorzystania. W województwie wielkopolskim

moŜe być nim Wolsztyn – czynna parowozownia, pociągi parowe, skansen. W kraju

po za Wolsztynem czynne są takŜe skanseny w Chabówce i Kościerzynie, które w

okresie letnim poszerzają swą ofertę na specjalne pociągi turystyczne z trakcją parową.

Istnieje spore zainteresowanie tego typu tematyką w szczególności ze strony turystów

zagranicznych, w szybkim tempie rośnie teŜ liczba zainteresowanych turystów

krajowych (np. ilość uczestników jednodniowych show: parady parowozów w

20

Wolsztynie czy tez Parowozjady w Chabówce moŜna liczyć na co najmniej

kilkanaście tysięcy).

NaleŜy podkreślić, ze projekt przedstawiany przez Stowarzyszenia

Parowozownia Pilska OKRĄGLAK nie jest projektem konkurencyjnym, a jest

projektem komplementarnym do wymienionych.

W naszym projekcie proponujemy unikalny w skali europejskiej produkt

związany z prezentacją czynnego i przygotowanego do zwiedzania zakładu napraw

zabytkowego taboru kolejowego. Na unikalność oferty składa się:

- rodzaj remontowanego (odbudowywanego) taboru

- stosowane unikatowe technologie

- prezentacja zanikających zawodów (np. kotlarz)

- operacje technologiczne wykonywane wyłącznie jako praca ręczna

Wspomniany zakład jest spadkobiercą tradycji istniejących w latach 1902-1999

Zakładów Naprawy Taboru Kolejowego w Pile. Co prawda miejsce wykonywania

napraw uległo zmianie, ale wykorzystywane maszyny, urządzenia i technologie

pozostały te same. Stanowią one znacząca wartość historyczną.

Poszerzenie oferty turystycznej o tematyce kolejowej powoduje zwiększenie

liczby odbiorców u kaŜdego z tematycznych oferentów. PołoŜenie Piły na kolejowym

szlaku, np. w wariancie z Wolsztyna do Kościerzyny, daje podstawy niemałego potoku

turystów. Ze względu na odległości pomiędzy poszczególnymi atrakcjami, jak i

zasoby miast gospodarzy, umoŜliwiają nawet całodniowe „utrzymanie w miejscu”

turysty oraz wpływ na wybór miejsca noclegu w pobliŜu oferowanego produktu

turystycznego.

Powiązanie niniejszego projektu z innymi tego typu działaniami pozwoliłoby na

zatrzymanie turysty nawet na okres dwu-trzech dni na terenie powiatu pilskiego.

Mamy tu na uwadze następujące inicjatywy:

- uruchomienie pociągów do Ujścia – zwiedzanie miejscowej Kalwarii, kościoła,

muzeum Noteci (w organizacji) oraz rejsów statkiem po Noteci;

- uruchomienie pociągów do Białośliwia – połączenie z przejazdem kolejką

wąskotorową do pierwszego w Polsce miejsca kultu Maryjnego w Górce Klasztornej

koło ŁobŜenicy.

21

10. Wpływ na otoczenie.

Dzięki przedstawionemu projektowi nastąpi:

- uporządkowanie znacznego obszaru oraz obiektów kolejowych

poprawiające wizerunek właściciela i miasta od strony torów

kolejowych;

- zagospodarowanie nieczynnych obiektów;

- uatrakcyjnienie walorów turystycznych miasta Piły, Powiatu

Pilskiego, gmin przyległych (Gmina Ujście) nietuzinkową i

wyróŜniającą się ofertą w skali regionu, kraju i Europy;

- rozwój istniejącego zakładu przemysłowego o unikatowym profilu;

- powstanie nowych miejsc pracy (zwiększenie zatrudnienia w

dostępnych na pilskim rynku zawodach mechanicznych - pracownicy

produkcyjni w warsztatach naprawczych, a takŜe pracowników

obsługi pozostałych obiektów, w tym hotelu, itp.)

Nie stwierdza się moŜliwości wystąpienia uciąŜliwości elementów projektu na

środowisko przyrodnicze.

11. Powiązanie projektu z miejscowymi planami rozwoju.

Miasto Piła posiada „Strategię Rozwoju Miasta Piły na lata 2005-2015”

(Uchwała nr XXV/291/04 Rady Miasta Piły z dnia 28.09.2004r.). Przedstawiany

projekt wpisuje się do:

- celu strategicznego związanego z rewitalizacją obszarów powojskowych i

poprzemysłowych

- 4 obszaru „turystyka, kultura i sport” cel operacyjny:

- 4.1 - Poprawa stanu i dostępności infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej

W celu tym połoŜony jest nacisk na rekreację i szlaki piesze i rowerowe.

Ze względu na połoŜenie miasta i jego charakter cele te wykorzystane mogą

być przede wszystkim przez mieszkańców miasta, a nie turystów

przyjezdnych bądź przejezdnych (nad morze). Celem w strategii jest

22

przyciągnięcie turysty z innych regionów Polski i obcokrajowców oraz

spowodowanie wyboru Piły na miejsce noclegu. W Pile brak jest atrakcji

turystycznych o charakterze ponad regionalnym, nie wspominając o

przeznaczonych dla turysty kwalifikowanego. Przedstawiany projekt ze

względu na swą unikalność jak najbardziej podniesie atrakcyjność turystyczną

miasta.

- 4.2 – Kompleksowe zorganizowanie informacji turystycznej ponad gminnej

oraz przygotowanie kompleksowego i róŜnorodnego produktu turystycznego

Piły

Projekt nasz na pewno przyczyni się do wzbogacenia i urozmaicenia

produktu turystycznego Piły, powiatu i regionu jak i spowoduje większe

zainteresowanie stronami internetowymi miasta oraz informatorami i

katalogami turystycznymi; w sposób znaczący podnosi atrakcyjność miasta i

zasadniczo wzmocni jego tzw. produkt turystyczny.

- 4.5 – Upowszechnienie wiedzy o mieście i jego historii

Historia miasta nierozerwalnie łączy się z historią kolei (linie kolejowe) i

kolejnictwa (kolejowe zakłady naprawcze). Pilski węzeł kolejowy nawet w

chwili obecnej jest jednym z największych w kraju, gdyŜ cały czas posiada

jeszcze czynnych 7 kierunków. Rozwój gospodarczy miasta na przestrzeni

ostatnich 160 lat w znaczący sposób zaleŜny był od rozwoju kolei. Bardzo

ciekawa historia techniki kolejnictwa ma swoje miejsce w historii miasta.

Wiedzę tą naleŜy upowszechnić nie tylko mieszkańcom naszego miasta.

Realizacja „Strategii Rozwoju Miasta Piły” podlega okresowemu

monitoringowi. Ewaluacja Strategii polega równieŜ na wprowadzanie modyfikacji np.

poprzez tworzenie dodatkowych kart projektów wpisywanych w cele operacyjne.

W „Programie rozwoju turystyki i rekreacji w Pile” (załącznik do uchwały Nr

LII/532/98 Rady Miejskiej w Pile z dnia 26.05.1998r.) w opisie walorów

antropogenicznych Piły i okolic związanych z dobrami kultury materialnej nie

wymieniono ani jednego zabytku techniki! Zapomniano dopisać, Ŝe ochroną

23

konserwatorską pod nr 35. jako „ZESPÓŁ DWORCA PKP I WĘZEŁ PKP, ul.

Zygmunta Starego” objęte są:

a. dworzec PKP, mur., 1853-1876, przebud.,

b. dworzec PKP wejście od ul. Zygmunta Starego, mur., 1873-76,

c. budynek administracyjny, ob. Zakład Telekomunikacji Kolejowej, mur.,

ok.1900,

d. budynek administracyjny, ob. Poczta Polska, mur., 1902,

e. budynek administracyjny, ob. Sekcja Przewozów PasaŜerskich, mur., ok.1900,

f. budynek administracyjny, ob. Sekcja Drogowo-Osobowa, mur., 1890,

g. budynek administracyjny, ob. Szkoła Społeczna, ul. Kwiatowa 15, mur.,

k.XIX,

h. parowozownia okrągła, mur., 1870-74,

i. magazyn przy parowozowni, mur., 1912,

j. wieŜa ciśnień, mur./drewno, 1874,

k. budynek mieszkalno-magazynowy, ul. Zygmunta Starego 8, mur., 1922,

l. budynek ekspedycji, mur., 1890,

ł. Budynek gospodarczy, mur., pocz.XX,

m. budynek magazynowy, ob. nieuŜytkowany, przy wiadukcie, mur., pocz.XX,

n. nastawnia, mur., 1890,

o. nastawnia, mur., pocz.XX,

p. nastawnia, mur., pocz.XX,

r. nastawnia i budynek administracyjny, mur., pocz.XX,

s. nastawnia i przystanek PKP Piła-Podlasie, ul. Kossaka, mur., pocz.XX,

t. nastawnia, Droga Kotuńska, mur., pocz.XX.

NaleŜy wspomnieć, Ŝe w pilskiej delegaturze Wojewódzkiego Konserwatora

Zabytków trwają prace nad wpisaniem obiektów kolejowych oraz samej stacji

kolejowej w Pile do rejestru zabytków.

Ponadto projekt nasz postuluje:

- powstanie nowego rodzaju szlaków turystycznych: szlaki kolejowe;

- wzmocnienie bazy noclegowej;

24

- nowe miejsce konferencyjne (takŜe w sferze tematycznej)

- poszerzenie oferty imprezowej (przejazdy pociągami specjalnymi)

Powiat Pilski posiada „Strategię rozwoju społeczno-gospodarczego Powiatu

Pilskiego 2001-2010” (Uchwała nr XXXI/253/2001 Rady Powiatu z dnia 29.01.2001r.

W przedstawionej diagnozie dotyczącej obszaru przestrzeni wskazano na istnienie

obszarów o wysokich walorach turystyczno-krajobrazowo-przyrodniczych z

jednoczesnym niewykorzystaniem ich funkcji turystycznej. Jedynym elementem

obszaru infrastruktury, którego regres zahamowano to proces likwidacji linii

kolejowych. W naszym projekcie proponujemy dodatkowe wykorzystanie linii

kolejowej do Ujścia (po fizycznej likwidacji odcinka Mirosław Ujski – Czarnków). W

analizie SWOT wskazano na dobre warunki do rozwoju turystyki, a równocześnie na

słaby rozwój usług. W misji Strategii w obszarze przestrzeni za priorytet uznano

dostosowanie planowania przestrzennego gmin do ogólnej koncepcji

zagospodarowania powiatu z uwzględnieniem obszarów proturystycznych. Celem

pierwszorzędnym winno być wykorzystanie walorów turystycznych powiatu: budowa

i organizacja szlaków turystycznych dla uprawiania turystyki masowej i

kwalifikowanej. Przedstawiany projekt będzie miał wpływ na umocnienie pozycji

powiatu w regionie, województwie i kraju (obszar gospodarka, cel niezbędny) poprzez

tworzenie warunków do rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości (obszar

gospodarka, cel pierwszorzędny) oraz przyczyni się do intensywniejszego

wykorzystania do celów turystycznych rzeki Noteć oraz układu komunikacyjnego

drogowo-kolejowego (obszar infrastruktura, cele pierwszorzędne).

RównieŜ w „Strategii rozwoju Gminy i Miasta Ujście” (z dnia 02.04.2003r.) w

grupie „Gospodarka” w priorytecie związanym z infrastrukturą celem niezbędnym

wymieniono działania w kierunku rozwoju turystyki, a w priorytecie rozwoju

przedsiębiorczości celem niezbędnym jest wykorzystanie walorów połoŜenia

geograficznego. W analizie SWOT wskazano, Ŝe do słabych stron Gminy naleŜy brak

infrastruktury turystycznej, zagroŜeniem m.in. brak rozwoju małej przedsiębiorczości,

a szansą jest rozwój turystyki. Przestawione w naszym projekcie połączenie atrakcji

25

turystycznych Piły oraz Ujścia nawiązuje zarówno do wyników analizy SWOT oraz

do realizacji celów Strategii. RównieŜ w tym przypadku w cyklu dwuletnim następuje

ocena Strategii oraz jej aktualizacja.

12. Podsumowanie

Przedstawiona niniejszym koncepcja zagospodarowania historycznie cennych

obiektów dziedzictwa kultury technicznej jest jak najbardziej poŜądanym

rozwiązaniem zarówno dla właściciela obiektów (PKP S.A. Oddział Gospodarowania

Nieruchomościami w Poznaniu) jak i dla władz miasta Piły Powiatu Pilskiego oraz

Gminy i Miasta Ujście. KaŜda z wymienionych stron ma okazję zyskać na prestiŜu jak

i w wymiarze gospodarczym. PKP pozbędą się nie uŜytkowanych i zbędnych jej

obiektów oraz kosztów związanych z ich utrzymaniem. Z kolei miasta i powiat mają

szanse uzyskać waŜny element o charakterze turystycznym umoŜliwiający powstanie

nowych źródeł dochodów (bezpośrednich i pośrednich) z przedstawionych działań.

Ponadto rozpoczęcie prac związanych z realizacje przedstawionego projektu

naleŜy powiązać z waŜnymi dla miasta Piły nachodzącymi kolejno rocznicami:

- 2010r. - 255 rocznica urodzin Stanisława Staszica, urodzonego w Pile działacza

oświeceniowego, pisarza, publicysty, filozofa, tłumacza, geografa, geologa i

księdza katolickiego – nawiązując do współczesności moŜna go uwaŜać za

działacza gospodarczego. Był prekursorem w dziedzinie spółdzielczości, odegrał

waŜną rolę w rozwoju przemysłu (m.in. przygotował plan rozbudowy

Staropolskiego Okręgu Przemysłowego, z jego inicjatywy powstały pierwsze w

Królestwie Polskim huty cynku).

- 2011r. - 160 – lecie kolei w Pile 2011 rok, budowa i funkcjonowanie linii

kolejowych jak i warsztatów kolejowych stanowiło jeden z głównych elementów

miasto twórczych Piły aŜ do końca XX wieku.

- 2013r. - 500 – lecie potwierdzenia praw miejskich Piły

26

Usytuowanie wybranych obiektów na planie stacji Piła Główna

1 – parowozownia

2 – dyspozytornia, biura, warsztat

3 – wieŜa ciśnień

4 – magazyn

5 – pom. socjalne

6 – tereny ekspozycyjne

7 – drogi dojazdowe

8 – drogi dojścia

1

6 5

4

3

7

2

8

27

Opracowanie SPPO

Wszelkie prawa zastrzeŜone ©PRO 2008

Stowarzyszenie Parowozownia Pilska OKRĄGLAK

Al. Jana Pawła II 5/4 64-920 Piła

tel. +48-604-177-291

e-mail: [email protected]

www.parowozownia.pilska.prv.pl

KRS 0000277526,

NIP 7642592945

REGON 300559577

Piła 2008