-
nsan ilikilerinde 4 x 4'LK LETM Hayat Yaynlar: 204 Baar Dizisi:
57 Kitabn Ad insan likilerinde 4x4'lk iletiim Kitabn Yazar Ouz
Saygn Editr Rahime Demir 2005, Hayat Yaynclk letiim, Yapm, Eitim
Hizmetleri ve Tc. Ltd. ti. Tm yayn haklar anlamal olarak Hayat
Yaynlar'na aittir. Kaynak gsterilerek alnt yaplabilir; izinsiz
oaltlamaz, baslamaz. ISBN: 975-6218-15-0 Ouz SAYGIN 1952 stanbul
doumlu olan Ouz Saygn, stanbul ktisadi ve Ticari limler Akademisi
mezunudur. Bireysel ve kurumsal geliim uzman ve NLP uygulaycsdr.
Uzun yllar eitim sektrndeki deneyimlerinden sonra, 1986 ylndan
itibaren kiisel geliim alanndaki etkinliklerini artrarak
profesyonel olarak eitim seminerleri vermeye balamtr. 2003 ylnda
"dnyann ilk master trainer" ve Snrsz G kitabnn yazar Anthony
Robbins'in hocas Dr. Wyatt Woodsmall'dan eitim alarak NLP trainer
olmutur. Ayrca hipnoz konusunda dnyann en iyilerinden master
trainer Robert Smith ve master trainer Debra Wylte ile almalar
yapmtr. Birok dergi ve gazetede makaleleri yaynlanmtr. Yazm olduu
ilk kitab Negatif Limanlardan Pozitif Sulara (43. bask, stanbul,
Hayat Yaynlar, 2005) Avrupa'nn birok lkesinde psikologlar tarafndan
Trk vatandalarna tavsiye edilen bir kitap olmutur. Dier kitaplar
Kiisel Geliim Stratejileri (20 bask), Baar Rehberi (11 bask), Beyin
Gcn Gelitirme (17 bask), Hayatn inde Kiisel Geliim'dir. Ayrca
"Deiim Rzgarlar" adl iki eitim kasedi ve "Pozitif Sulara Yolculuk"
adl bir eitim CD'si vardr. eitli kurumlarda verdii seminerler
unlardr: NLP (Zihin Dili Programlamas), letiim Becerileri, Zihin
Haritalar, Alternatif Dnme Teknikleri'dir. Ana-babalara ynelik
deiik balklarda seminerlerin yan sra eitli kurumlarda, alanlarn
motivasyonunu artrmaya ynelik uygulamalar yapmaktadr. Bu gne kadar
verdii seminerlere Trkiye'de, Avrupa'da ve Orta Asya'da yaklak bir
milyonun zerinde insan katlmtr. Eitim kurumlarna, dershanelere,
irketlere danmanlk yapmakta; ayrca renci, retmen, ynetici, sporcu
ve siyasi parti yneticilerine de bireysel danmanlk yapmaktadr. Uzun
yllar profesyonel olarak masa tenisi oynam, antrenrlk yapm ve milli
takma oyuncular yetitirmitir. NLPTA Uluslararas Nro-Linguistik
Programlama Eitmenleri Birlii yesi ve uluslararas yetkili
eitmenidir. letiim www.oguzsaygin.com [email protected] NDEKLER
Teekkrler ..... 7 nsz ......... 9 BLM 1 FARKLI KARAKTERLER TANIMAK
VE ETKL LETM Karakterlerin Dalm .... 13 nce Kendimizi Tanmakla e
Balamalyz ...... 14 BLM 2 TEST UYGULAMASI Puanlandrma ....... 17
Test ........ 18 Deerlendirme: .... 21 Testin Deerlendirmesi
........ 22 BLM 3 4 AYRI KARAKTER VE "4X4'LK" LETM BLM 4 4 FARKLI
KARAKTERN ZELLKLER A. Sar Karakterli Kiilerin zellikleri ..... 27
Sar Karakter ...... 27
-
Sar Karakterlerin Temel zellikleri .... 28 Sar Karakterin Tipik
zellikleri ... 31 B. Mavi Karakterli Kiilerin zellikleri ... 48
Mavi Karakter ....... 48 C. Krmz Karakterli Kiilerin zellikleri ...
62 Krmz Karakter ..... 62 D. Yeil Karakterli Kiilerin zellikleri
.... 75 Yeil Karakter ....... 75 BLM 5 KARAKTERLERN KARIIMI
Krmz-Sar: Giriken .. 91 Krmz-Mavi: Odakl ... 92 Mavi-Yeil: Temkinli
... 94 Yeil-Sar: nsan Odakl ... 95 Krmz-Yeil: Med-Cezir .... 96
Sar-Mavi: eliki .. 98 Drt Ayr Karakteri Yerinde
Kullanmak.................................... 99 Nasrettin Hoca ve
Drt Farkl Yn........................................100 Yunus Emre
ve Drt Farkl Yn ............................................102 BLM
6 FARKLI KLKLERN MOTVASYONU VE STRESTEN KURTULMA YOLLARI
Karakterlere Gre Motivasyon nerileri
..................................106 Krmz Karakterli Kiiler .. 106
Mavi Karakterli Kiiler .... 108 Sar Karakterli Kiiler ... 110 Yeil
Karakterli Kiiler .... 112 BLM 7 KLKLERLE UYUMLAR Sar Karakterli
Kiilerin Dierleriyle Uyumu ............................115 Sarnn
Sarya Uyumu .. 115 Sarnn Maviye Uyumu .... 116 Sarnn Krmzya Uyumu..
117 Sarnn Yeile Uyumu .... 117 Mavi Karakterli Kiilerin Dierleriyle
Uyumu............................118 Mavinin Sarya Uyumu .... 118
Mavinin Maviye
Uyumu........................................................118
Mavinin Krmzya Uyumu
....................................................119 Mavinin
Yeile Uyumu ... 119 Krmz Karakterli Kiilerin Dierleriyle
Uyumu........................120 Krmznn Sarya
Uyumu......................................................120
Krmznn Maviye Uyumu
....................................................120 Krmznn
Krmzya Uyumu..................................................121
Krmzn Yeile Uyumu .... 121 Yeil Karakterli Kiilerin Dierleriyle
Uyumu............................122 Yeilin Sarya Uyumu ... 122
Yeilin Maviye Uyumu .. 122 Yeilin Krmzya Uyumu .... 123 Yeilin
Yeile Uyumu ... 123 BLM 8 FARKLI KLKLERE TAVSYELER VE ETKL LETM
METOTLARI Sandvi Metodu ...... 125 Sandalye Metodu ... 128 Tekniin
Uygulanmas ........ 129 Farkl Kiiliklere neriler .... 131 Sar
Karakterli Kiilere Tavsiyeler .... 132 Mavi Karakterli Kiilere
Tavsiyeler ..... 133 Krmz Karakterli Kiilere Tavsiyeler .. 134 Yeil
Karakterli Kiilere Tavsiyeler ..... 135 Son Sz Yerine ..... 136
Kaynaka ........ 137
teekkr Bu kitabn yazlmasnda bandan sonuna kadar yanmda olan, tm
seminerlerimi byk bir dikkatle takip ederek notlar tutan ve bunlar
bilgisayar ortamna
-
aktaran Tue Doansel'e ok ey borluyum. O olmasayd bu kitab
bitiremezdim. Babas Timur Bey ve annesi Oya Hanma da ayrca
teekkrler. Seminerlerime katlarak iindeki gc kefeden Safinaz
Boz-kurt'un her karakter iin ayr ayr yazd 4 iir de kitaba ayr bir
renk katt. Bunun iin teekkrler. Kitabn son aamasnda aramza katlan
ve yapt dzenlemelerle kitabn son haline gelmesinde byk emei bulunan
Zeynep Burcu Sbnn de emeini anmadan geemeyeceim. Bir konuda
danmanlma ihtiya duyarak beni arayan, daha sonra yapt titiz
inceleme sonucu kitab son haline getiren ve bylece benim en byk
problemimi zen . Ebru Olur'a son katklar iin ayrca teekkr ederim.
Yapt titiz almalarla kitapta yaanan vakalarn byk bir ksmnn baaryla
sonulanmasna ok nemli katklar olan NLP Trainer sayn Nurhan Gleryz'e
teekkr ederken, sayn Nejat Sezik Beyin ynlendirmelerini ve editrmz
Rahime Demir'in yorumlarn asla unutamam. Bata Hayat Yaynlar Genel
Mdr Hayati Bayrak olmak zere tm Hayat Yaynlar alanlarna teekkr bir
bor bilirim. yi ki varsnz. Sizler yanmda olduka ben yrmeye devam
edeceim. thaf Kitabm bana asla vazgememeyi reten rahmetli babama,
Gl kararl olum Ekrem'e, Barl sevecen kzm sevgili Merve'ye ve
bugnlere gelmemde en byk emee sahip iki olaanst kadna; anneme ve
eime ithaf ediyorum... niversiteyi bitirip diplomay almann ilk
heyecan geince kendi kendimi sorgulamtm: Ben bu hayatta baarl olmak
iin neler renmitim eitim hayatm boyunca? Okuduum bilim dal iktisat
olmasna ramen bir bakkaln defterini tutacak kadar bile iktisat
bilgisine sahip deildim. nk defterlerin arasna gmlmekten
holanmyordum. nsan ilikileri rakamlardan daha ok ilgimi ekiyordu.
ktisat dersini insan ilikileri dersi gibi anlatan iktisat hocamn
anlattklar dnda hibir dersin ierii aklmda yoktu. Hocalarmdan sadece
izdikleri siyah tablolar ve yaptklar eletiriler kalmt. nsani
ilikiler konusunda, ilkokulda, fazla giriken olmam sebebiyle
iittiim azarlar hatrlyorum. O yllarda fazla giriken olmay azar
iitmekle artrr olmutum. Ortaokulda ise en sevdiim ders Trke idi. nk
hocamz Muharrem Tekdal her dersin yarsnda bizlere kiisel geliim
dersi verir ve o zamann tek kiisel geliim kitab olan Dale
Carneige'nin "Sz Syleme ve Baarma Sanat" adl kitabn okurdu. nsan
ilikilerinin nemini ilk defa o zaman anlamtm.. Lise yllarnda aklma
hep elenceli fikirler gelirdi. retmenlerin bize fkralar anlatarak
ders vermelerinden, bizlerle futbol ma oynamalarna kadar birok
ey... Her eyin ok doal ve elenceli olmasn istiyordum. Arkadalarm,
hocalarm ve ailemi srekli incelerdim. Bazlarnn en basit bir iin
bile doru ve dzgn yaplmasna verdii nemi grdke hep arrdm. Rahmetli
babamn en ufak bir eye niin o kadar ok sinirlendiini anlayamazdm.
Anneminse son derece sakin, soukkanl ve 10 sevecen tavrlarn grdke
insanlarn neden bu kadar farkl olduklarn sorgular dururdum. Nianllk
dneminde eimin en ok beendiim zellii, derli toplu ve dzenli
olmasyd. Bende olmayan birok zellik onda vard. Baz zelliklerimiz
olduka farklyd onunla. rnein evlendikten sonra mutfak lavabosunda
ellerimi ykamama neden tepki verdiini hi anlayamamtm. Kafasna
koyduu her eyi baaran olum Ekrem'in zorla balattm masa tenisi
sporunda stanbul ampiyonu olduktan sonra bu sporu brakmasn da hi
anlayamamtm. Olum Ekrem'in bulunduu her toplumda kontrol elinde
tutmak istemesine ramen, kzm Merve'nin kontrol eline almak gibi bir
kaygsnn olmamas, sadece huzurlu bir ortam istemesi de bana ilgin
geliyordu. nsan kiilikleri zerinde dnmeye ve bunlar incelemeye
baladmda eimin, kzmn, olumun ve benim drdmzn de ayr karakterlerde
olduumuzu kefettim.
-
nceleri aile fertlerini anlamaya almakla snrl olan bu abam, daha
sonra genel insan ilikilerinde de uygulamaya baladm fark
ettim.Onlarn ve iletiimde bulunduum dier insanlarn karakter
zelliklerini rendike ilikilerimiz daha samimi ve daha baarl olmaya
balamt. "4x4'lk iletiim" kurmann yolu, drt farkl karakteri
tanmaktan geiyordu. Bu karakterleri tandka ve bu bilgilerden
yararlandka deneyimlerimi ve gzlemlerimi daha sistematik bir hale
getirmeye karar verdim ve elinizdeki bu kitap ortaya kt. Hepimize
drt drtlk iletiimler diliyorum. --- Farkl Karakterleri Tanmak ve
Etkili letiim Gerek i hayatnda, gerek zel hayatmzda, hatta
kendimizle olan iletiimimizde "mutluluk" byk lde "iyi ilikiler
kurabilme yeteneimize" baldr. Herkes ok iyi bir iletiim ustas
olamayabilir; ama en azndan evresiyle olan ilikilerinde baz
bilgileri renerek iletiim atmalar yaamadan hayatn "mutlu" bir
ekilde srdrebilir. insanlar arasndaki srtmeler, genellikle kiiler
arasndaki farkllklardan kaynaklanmaktadr. nsanlarn kendi
karakterlerini daha iyi tanyp anlamalar ve etraflarndaki bireylerle
iyi iletiimde bulunmalar sonucunda toplum, maddi ve manevi anlamda
pozitif deerler kazanacaktr. Unutmayalm ki toplum, bir zincire
benzer. Bir zincir, halkasnn en zayf olduu yerden kopar. Zincirin
kopmamas iin onu oluturan her halkann sapasalam, gl ve mkemmel
olmas gerekir. Bugne kadar binlerce kiiye ve aileye danmanlk yaptm,
Trkiye'nin birok yerinde ve yurt dnda seminerler verdim. Bu
eitimlerde grdm ki insanlar en ok karakter farkllklarn bilmemekten
dolay iletiim problemleri yayorlar. Bu kitabm / 12 yazmamdaki ama
da sizlerin bu farkllklar aleyhinize deil, lehinize
dndrebileceinize inanmamdan kaynaklanyor. Sizler de bu bilgilerden
sonra insan karakterlerini daha iyi anlayarak ncelikle kendinizi,
sonra da evrenizdekileri tanm olacaksnz. Bu farkllklar
farketmenizle iletiimde sk sk yaptnz hatalar yapmayacak ve iletiim
problemlerinizi zeceksiniz. Sizlere bu kitapta yaadklarmdan sunduum
canl rneklerden de anlalaca gibi bu farkllklarla evimizde, iimizde,
sosyal hayatmzda, ksacas hayatmzn her annda karlayoruz. yi bir
iletiimin temelinde ite bu karakter farkllklarnn farknda olmak
yatyor. 30 yllk eitim hayatmda edindiim bilgilerin nda
karakterlerle ilgili olarak unlar rahatlkla ifade edebilirim: Bu
kitabn ilerleyen blmlerinde ayrntl olarak ele alacamz 4 farkl insan
karakterinin hibiri dierinden ne daha iyi, ne - daha ktdr; her
birinin gl ve zayf ynleri vardr. nemli olan, iletiim srecinde bu
farkllklarn bilincinde olmaktr. q nsanlara huzur veren ve herkesin
yardmna koan barl sevecen insanlar bazen bu yzden kendi ilerini
aksatabilirler. Q evrelerine nee saan baz insanlar bu tavrlarn
abartrlarsa itici olabilirler. ? Baz insanlar byk bir enerjiye
sahiptirler. Kafalarna koyduklar her ii baarabilirler. Ancak bunu
yaparken etraflarndaki birok insan da incitebilirler. ? Baz
insanlarn en gl yn, ise planl ve programl olmalardr. 13 Her eyi
kusursuz yapmaya alan bu insanlarn kat kurallar evrelerindeki
insanlar zaman zaman skabilir. Yukardaki satrlardaki yaklam
farkllklar, aslnda 4 farkl karakterin hayata kar 4 farkl tutumunu
dile getirmektedir. nsanlarda bu karakterlerin her birinden az ya
da ok bulunmasna ramen her insann alma tarzn etkileyen esas bir
karakteri vardr. Bu drt karakterin hepsi de bizde mevcuttur. Ama
bunlardan birisi davranlarmz ve yaptmz ii en ok etkileyen baskn
karakterimizdir. Karakterlerin Dalm
-
Uzun zamandr devam eden seminerlerimde, nce bu drt karakterin
zelliklerini anlatarak bir giri yapyorum. Sonra da baskn karakteri
belirleyeceimiz bir test yaparak herkesin temel karakterini tespit
ediyorum. Ayn karakter kategorisindeki kiilerin ayn grupta yan yana
oturmasn istiyorum. Katlmclar drt gruba ayrlyorlar ve her seferinde
de gruptaki saylarn birbirine yakn olduunu gryorum. Bu drt grubun
lkelere ve dnyaya yayllar da ayn ekildedir. Drt farkl insan tipi
vardr ve hepsinin nfusa dalm birbirine yakndr. Gerek seminerler,
gerekse yaptm danmanlklarda insanlar yakndan incelediimde drt farkl
karakterden de baarl liderler, i adamlar, anneler-babalar ve
retmenler ktn grdm. Ayrca bu baarl kiilerin, bakalarn kendi
karakterlerine uymaya zorlamak yerine dier karakterlerle uyum
salamaya a- 14 nsan likilerinde 4x4'lk letiim Bu drt grubun lkelere
ve dnyaya yayllar da ayn ekildedir. Drt farkl insan tipi vardr ve
hepsinin nfusa dalm birbirine yakndr. lmalarnn baarlarndaki en byk
faktr olduunu tespit ettim. Hepimiz kendimizin grmedii ama dmzdaki
insanlarn fark ettii karakterimizin baskn zelliklerinin dier
insanlarda meydana getirdii etkiyi grp davranlarmzda dikkat etmemiz
gereken ynlerimizi fark etmeliyiz. nk her bir karakterin tad
zelliklerin, farkl karakterlerdeki dier insanlar zerinde az ya da
ok stres yapan ynleri vardr. Dengeli ilikiler kurmak iin, birlikte
altmz insanlarn karakteristik davran biimleri ile uyum iinde olmamz
gerekir. Farkl kiilerle uyum salamak iin bazen onlar glendirecek
nerileri; bazen dzenli, planl ve programl bir hayat; bazen yaplacak
ilerin hareketli ve heyecanl taraflarn; bazen de onlar huzura
kavuturacak nerileri bilmemiz ve bunlar onlarla paylamamz, iletiim
asndan ok nemlidir. nsanlar hayatlarna bir ekil verebilirler; ancak
yaplarndaki temel zellikler deitirilemez. Burada nemli olan,
insanlarn hayatn kiiliklerine ve yaplarnn temel zelliklerine uygun
olarak nasl deitirebileceimizi bilmektir. Mesela bir eser yapmak
istersek, bunun iin hammaddeler eit eittir. Mermer, elmas, granit,
...gibi. Eserimizi olutururken bunlardan birini seeriz. Fakat,
burada biz bir mermeri aldmzda ne kadar abalarsak abalayalm bunu
bir elmasa evirebilir miyiz? Tabi ki hayr. Biz ancak mermeri alr,
zmparalar ve ona bir ekil verebiliriz. Ama hammaddeyi deitiremeyiz.
nce Kendimizi Tanmakla e Balamalyz zellikle i hayatnda birbirimizin
alma biimini anlamaz-sak stresimiz artar ve retkenliimiz azalr.
Unutmamalyz ki ge- Farkl Karakterleri Tanmak ve Etkili letiim 15
rek toplumda, gerek aile iinde ve gerekse modern organizasyonlar
iinde hemen her pozisyonda "bakalar ile iyi iliki kurma becerisi"
baarnn ok nemli bir faktr haline gelmitir. Yani iletiimin "olmazsa
olmaz" insanlarla iyi ilikiler kurabilme becerisidir dersek abartm
olmayz. Bu beceri de insan karakterlerini tanmaktan geiyor.
Kendimizi anlamamz, gerekten kim olduumuzu, neden byle davrandmz,
olumlu ynlerimizi, onlar nasl glendireceimizi ve olumsuz
ynlerimizle, onlar nasl olumluya evireceimizi bilmek, bu karakter
zelliklerini bilmemizden geiyor. Kendimizi tanmadan, kiiliimizi
gelitirmeden bakalaryla geinmeyi renemeyiz. imizdeki kaynaklan fark
edip en iyi ekilde kullanmay bilirsek potansiyelimizin bou bouna
akp giden bir su gibi ziyan olmasna da izin vermeyiz. O suyun nne
bir baraj yapar ve onu kendi lehimize kullanabiliriz. Bylece hayat
ve insanlar olduu gibi kabul edecek ve aslnda farkllklarn bir
yap-bozun kk paralarnn yerine konduunda meydana getirdii anlam gibi
ok eyler ifade ettiini farkedeceiz. Paralar farkl ve bu farkllk iyi
bir ey; nk bizler puzzle' ancak bu farkl paralarla
btnletirebiliriz. te her biri bir boluu tamamlayan bu karakter
zelliklerini iyi bilirseniz;
-
? nsanlar daha doru anlar ve kendinizi de onlara daha doru
anlatabilirsiniz. ? kna kabiliyetiniz artar. ? Strese girmezsiniz
ve karnzdaki insanlarn strese girmesine sebep olmazsnz. ? Liderlik
becerileriniz geliir. Kendimizi anlamamz, gerekten kim olduumuzu,
neden byle davrandmz, olumlu ynlerimizi, onlar nasl glendireceimizi
ve olumsuz ynlerimizle, onlar nasl olumluya evireceimizi bilmek, bu
karakter zelliklerini bilmemizden geiyor. 16 Daha iyi bir anne,
daha iyi bir baba ve daha nitelikli bir insan olursunuz. Evinizde
ve i yerinizde daha mutlu ve huzurlu bir hayat yaarsnz.. nsan
bakalarnn karakterini tahlil etmeden nce kendi karakterinin
zelliklerini, olumlu ve olumsuz ynlerini yakndan tanmak zorundadr.
Bunu en iyi dile getiren de yine kendi kltr kaynaklarmzdan Yunus
Emre'dir: ilim ilim bilmektir ilim kendin bilmektir Sen kendini
bilmezsin Bu nice okumaktr Blm 2 Test Uygulamas Farkl karakterlerin
zelliklerini tespit etmede bir l olarak bu blmde bir test uygulamas
yer almaktadr. Aadaki test, her biri drt ktan oluan 15 soru
iermektedir. Seeneklerde belirtilen zelliklerle size ne derecede
uyarsa ise ona gre puan veriniz. Puanlandrma Her sorunun altnda 4 k
yer almaktadr. Sorular cevaplarken size en uygun seenee XX iareti,
o seenekten sonra size en uygun gelen seenee ise X iareti koyun.
Seeneklerden sadece iki kka iaret koyun, eer sadece tek kka iaret
koyacaksanz o kka XX iareti koyun. Bir cevap rnei zerinde aklayalm:
Burada kii kendini en ok (B) kkna yakn grm ve o kka XX koymu.
Bundan sonra kendisine en uygun gelen k ise (A) olduu iin ona da X
koymu. Test sonunda A, B, C, D gruplarna iaretlediiniz iin
verdiiniz X'leri XX=1 X=2 olmak zere toplayn. Not: XX=2 Puan X= 1
Puan olarak deerlendirilecektir. Derecelendirmeden sonra A, B, C,
D, klarnn puanlarn ayr ayr sayn. En son olarak bu klarn toplam
puanlarn kyaslayn. 18 Hangi gruptaki puannz arlkta ise baskn
karakter zelliklerinizin o gruba girdii anlalacaktr. Not: Aadaki
test sizin arlkl olarak hangi gruba ait olduunuzu ortaya karacaktr,
bu yzden testi iaretlerken u anda sahip olduunuzu iaretleyiniz.
Test 1. Aadaki beyitlerden hangisi sizi daha iyi anlatr? a. Gl,
kararl, giriken ve doutan liderim Der kalkar, yoluma devam ederim.
b. Hayata anlaml renkler katar, elenceyi severim mr boyu herkesin
mutlu ve neeli olmasn dilerim. c. Her anm huzurlu ve sakin geirmek
isterim Kavga grlt sevmem, ilerimde en kolay yolu seerim. d. Her
eyin mkemmel, dzgn, kusursuz olmasn isterim ilikilerimde saygl ve
mesafeli olmay severim. 2. Genellikle hangi tempoda ve nasl
konuursunuz? a. Hzl ve sonuca ynelik b. ok hzl, heyecanl ve
elenceli c. Daha yava ve sakin d. Normal ve syleyeceklerimi aklmda
tartarak
-
3. Bir ie motive olmanz salayan en nemli unsur hangisidir? a.
Sonular dnmek b. Onaylanmak, takdir edilmek c. Gruptaki arkadalarmn
destei d. Etkinlik, dzen ve disiplin 19 4. alma tarznz hangisine
uygundur? a. Youn ve hzlymdr. Ayn anda birka ii bir arada
yapabilirim. b. zgr bir ortamda alrm. nsan ilikileri odaklymdr. c.
n planda olmayan ama gruba her trl destei veren bir yapm vardr. d.
Ayrntlar nemserim ve tek bir konuya odaklanarak alrm. 5. alma
temponuzu nasl deerlendiriyorsunuz? a. Hzl bir tempoda alr, abuk
karar almay severim. b. ilerin rutin ve skc olmad ortamlarda yksek
motivasyonla alrm. c. Nadiren aceleciyimdir. Ge de olsa stlendiim
ii bitiririm. d. Ayrntl dnerek karar veririm. bitirici bir tempoyla
alrm. 6. Hangisi sizi daha ok rahatsz eder? a. Zaman israf ve
ilerin gecikmesi b. Tekrar gerektiren iler ve monotonluk c. atma
ortam ve anlamazlklar d. Yanlmak ve yaplan hatann tekrarlanmas
7. Bulunduunuz gruplarda hangi konumda daha baarl olursunuz? a.
Olaylara yn veren ve otoriteyi kullanan
b. insanlar motive eden ve neelendiren c. Uzlatrc ve grup
iindeki uyumu salayan d. Bilgi salayc, aratrc ve olaylar takip eden
8. Hangisi sizi daha ok strese sokar? a. Olaylar zerindeki g ve
kontrolmn azaldn hissetmek b. Skc, rutin iler yaplan bir ortamda
bulunmak c. Beni aacan dndm sorumluluklar stlenmek d. Dzensiz
ortamlar ve eksik yaplan iler 20 9. Bir retmeninizin inceledii
notunuzu artrdnda nasl tepki verirsiniz? a. Bunu zaten hak ettiimi
dnrm. b. ok sevinirim ve sevincimi belli ederim. c. Hocama teekkr
eder ve sayg duyarm. d. Kadm grmek isterim. Hocamn nerde hata yaptn
merak ederim. --- a. Konunun ana hatlarnn konuulmas iin, sonucun
belli olmasndan hemen sonra kmay tercih ederim. b. Toplant elenceli
bir ekilde devam ettiinde sonuna kadar kalmay, skc olmaya baladnda
erken kmay tercih ederim. c. Toplantnn huzur iinde gemesi ve gzel
kararlar kmas iin stme deni yaparm. d. Toplantya vaktinden nce
gelir, tm detaylar not eder ve bir deerlendirme yapmak iin ge karm.
11 Kendinizde grdnz en zayf ynnz hangisidir? ; a. nsanlar ileri
istediim gibi yapmadnda ve seri olmadklarnda sinirlenmek. b.
Dzensiz, dank ve programsz olmak. c. Kimseye hayr diyememek ve
bakalarnn iine koarken kendi iimi aksatmak. d. Her eyin kusursuz ve
mkemmel olmasn istemek, insanlar buna uymadnda sinirlenmek. 12.
Kendinizde grdnz en gl ynnz hangisidir? a. Ksa srede karar alan ve
harekete geen yapm. b. Girdiim ortamlara nee ve heyecan katan
tarafm c. Her trl ortama uyum salamam ve atmalar nleme gayretim. d.
Her eyi planl, programl ve dzenli yapma huyum.
-
13. Aadaki ifadelerden hangisi sizi daha iyi tanmlar? a. Gl,
kararl, otoriter ve ynlendirici b. Popler, neeli, sevimli ve muzip
c. Barl, sevecen, uyumlu ve sakin d. Tertipli, dzenli disiplinli ve
planl 14. alma masanzda nelere dikkat edersiniz? a. ncelik verdiim
eyleri yapacak ekilde dzenlenmi sade bir masay tercih ederim. b.
insanlara karmakark gelen ama benim aradm her eyi bulduum bir
masada alrm. c. nce masamn zerine gerekli olan her trl ara gereci
koyarm. Sk sk kalkarak enerjimi harcamak istemem. d. yi bir i
karmam iin masam son derece derli, toplu ve dzenli olmaldr. 15.
Ertesi gn zlmesi gereken bir problem varsa o akamki ruh haliniz
nasl olur? a. ok byk tedirginlik duymam, nk ertesi gn o ii olmas
gerektii gibi yapacamdan eminimdir. b. ok tedirginlik duymam, nk
nasl olsa iler bir ekilde hallolacaktr. c. Sorumluluun stmde
olmasndan dolay tedirginlik duyarm. d. Tedirginlik duyarm ve
gecenin byk bir blmnde problemin nasl zleceiyle ilgili planlar
yaparm. Deerlendirme: Aldnz puanlarn toplamn,klara gre aaya not
edinil.
A-B-C-D-...................................................... 22
Testin Deerlendirmesi A kkndaki puanlarnz arlkl ise siz gl kararl
yapya sahip krmz karakterli bir kiisiniz. B kkndaki puanlarnz ok
ise siz popler neeli sar karakteri ar basan bir kiisiniz. C kkndaki
puanlarnz ok ise siz barl sevecen yeil karakterli bir kiisiniz. D
kkndaki puanlarnz ok isetertipli dzenli yapya sahip mavi karakterli
bir kiisiniz. Testin sonunda kan bu renklerin anlam nedir peki?
Krmz, sar, mavi, yeil karakterli olmak ne anlama geliyor? Bu blmden
sonraki ksmlarda, karakterlerin anlamlar zerinde durulacaktr. Tarih
boyunca insanlar ve onlarn davranlarn anlamamza yardmc olacak birok
yntem bulunmutur. Bu yntemlerin kimisinde bazen sadece davrann
olmamas-olmas gibi iki deikenli boyutu zerinde durularak kiilik
analizi yaplm; bazlarn da insann daha karmak boyutlar vurgulanmtr.
Ancak gemiten gnmze btn yntemlerin bir analizi yapldnda insanlarn
temel anlamda 4 farkl gruba ayrld grlmektedir. Bu almamzda da bu 4
farkl karakteri sar, krmz, mavi ve yeil olmak zere 4 farkl renkle
simgelenmi olarak bulacaksnz. Burada yapm olduumuz snflandrmadaki
zellikler bu konuda daha nceden yaplm aratrmalar ve onlarn
sonularyla da paralellik arz etmektedir. Bu eserde 4 farkl karakter
renklerle ifade edilecektir: 1. SARI: lgn bir renktir, neeyi ve
hareketi simgeler. Kitabmzda popler, neeli, kabna samayan kiileri
bu renkle simgeedik. 2. MAV: Asaleti ve ciddiyeti simgeleyen bir
renktir. Tertipli, dzenli, kuralc ve disiplini seven insanlar bu
gruba girerler. 24 3. KIRMIZI: Canl ve dikkat ekici bir renktir.
Gc, kararll ve sahiplenmeyi simgeler. Gl, kararl ve ynetme eilimli
kiileri bu renge uygun grdk. 4. YEL: Rahatlatc ve huzur verici bir
renktir. Skuneti ve uyumu simgeler. Kitabmzda barl, uyumlu ve
sevecen kiileri bu renkle simgeledik. 1960'larda Dr. David Merrill,
"girikenlik" ve "tepkisellik" olarak ikiye ayrd davran kmesinin,
dier insanlarn nasl davranma eilimi
-
gsterdiklerini anlamakta yararl olduunu kefetti. Bunun sonucunda
aada grlen snflandrmay yaparak insanlar 4 gruba ayrd: ANALZC
YNLENDRC Daha az girikenlik Daha fazla girikenlik Daha az
tepkisellik Daha az tepkisellik CANA YAKINLIK Daha az girikenlik
DIAVURUMCU Daha fazla girikenlik Daha fazla tepkisellik Daha fazla
tepkisellik 25 Robert Bolton ve Dorothy Grover Bolton ise "
Hayatnda nsan sluplar" adl kitaplaryla i dnyasna ynelik olarak
karakterlerle ilgili en kapsaml eseri ortaya koydular. Bu kitapta
Dr. Merrill'in almalarndan da yararlandlar. Bu kitaptaki
karakterlerin bizim simgelerimize gre sralan ise yledir: Sar
karakterler - Davurumcu Mavi karakterler - Analizci Yeil
karakterler - Canayakn Krmz karakterler - Ynlendirici nsan
karakterleri konusunda dnyada en ok tutulan eserlerden biri de
Florence Littatuer'n "Kiiliinizi Tanyn" adl kitabdr. Bu kitabnda
yazar, yine bu 4 farkl karakteri ele alr ve onlarn zelliklerini
detayl bir ekilde anlatr. Yine ayn yazar "ift Bulmacas" adl
kitabnda farkl karakterlerdeki kiilerin evliliklerinin gl ve zayf
ynlerini en gzel bir ekilde anlatmtr. Ayrca kz Marita Littatuer ile
birlikte i dnyasna hitap eden "Kiilik Bulmacas" adl ortak bir
kitaplar vardr. Bu kitaplarnda Florence Littatuer karakterleri
bizim simgelerimize gre yle adlandrmtr: Sar karakterler - Popler
optimist Mavi karakterler - Melankolik Krmz karakterler -Gl klorik
Yeil karakterler - Barl soukkanl Uzun yllar karakterler zerinde
aratrma yapm ve bu konuda bir eser ortaya koymu kiisel geliim uzman
Larry Craft'a gre ise karakter zellikleri aada belirtilen ekilde
tanmlanmtr: Sar karakterler - Duygusal Mavi karakterler - likisel
26 Krmz karakterler - Tartmac Yeil karakterler - Kiisel Kiisel
geliim hakknda kapsaml aratrmalar ve kitaplar bulunan Nil Gn ise
"Karakterlerimiz" adl kitabnda karakterleri kadn ve erkek olmak
zere ikiye ayrr. Ayrca kadn ve erkek diye ayrd her bir karakterin
de drt temel karaktere sahip olduunu belirtiyor eserinde: Kadn
karakterleri: Erkek karakterleri: Anne Dost Amazon Mistik Baba
Ebedi ocuk Sava Filozof Tm bu snflandrmalarda grdmz gibi, genel
olarak karakterlerin 4 temel zelliine vurgu yaplm. Bu eserde de
karakterler renklerle simgelenmektedir. 4 ana gruba ayrdmz bu
karakter zelliklerinin ayrntlar bundan sonraki blmlerde detayl
olarak ve rnekler nda incelenmitir. Bu blmde, eserin bandan beri
bahsettiimiz karakterlerin her birini detaylca ele alacaz. Olaylar
karsnda her birinin farkl tutumlar iinde olduu bu karakterlerin
evde, ite, gnlk yaamdaki tutum ve davranlarnn sebeplerinin
analizini yapacak ve yaanm rneklerle bunlar sizlere aktaracaz.
Eserde seminerlerimizden yaanm ve aama aama zme kavuturulmu rnekler
de bulacaksnz. Tm bu rnekleri vermekteki amacmz, insan karakterinin
farkl ynlerini sizlere sergileyebilmek... letiimde karmzdaki kiiyi
tanmadmzda aslnda kolaylkla alabilecek olaylara nasl taklp
kalabileceimizi grebilmek... A. Sar Karakterli Kiilerin zellikleri
Sar Karakter Doutan hareketli kpr kpr koarlar, Herkesi elendirir,
gldrr, coarlar,
-
Konumay ok severler, muziptirler, uarlar Danklk zayf yan, hep
dkp saarlar 28 ok sevilir, duygusal med-cezirler yaar Bitmek bilmez
hayatnda iniler klar Etrafa nee verir, mutluluk saarlar Bir bakarsn
bir kede gizli gizli alarlar Altn sars gibi saf ocuk ruhludur
Pireyi deve eder, abartma huyludur Her eye atlar, ok merakl
dopdoludur yi motive eder popler cokuludur Arkadalnda aknda keder
olmaz Unutkandr, sz verir bir daha aramaz e gnlldr fakat masada
duramaz Hayat oyun grr akam eve varamaz Byk projeleri grr hayal
kurar Etkilidir, slogan gelecekte parlar Ciddi eyleri deil,
muziplii hatrlar Hep hafzasna kaznr renkli olaylar Sar
Karakterlerin Temel zellikleri Sar karakterli kiiler, bu 4 ana
kategori iinde en kpr kpr olan karakterdir desek abartm olmayz. lgi
ekici ve karizmatik yaplaryla hemen dikkat ekerler. Dardan baklnca
sevimli, kpr kpr, hikyeler anlatp gldren ve glen birini gryorsanz
onlar hemen tanrsnz: Onlar "sar karakterli" tiplerdir. Birebir
ilikilerde ok aktiftirler, yabanclarla kolaylkla ve zel bir aba
gstermeksizin iliki kurarlar, geni bir tandk evreleri vardr.
Hayaller kurmaya yatkndrlar, vizyonlar ok genitir. Bir organizasyon
ierisinde byk projeler hayal edebilen, ok daha 29 byk ve parlak bir
gelecei dnebilen kiilerdir. Ancak bunlar hayata geirme konusunda
byk skntlar yaayabilirler. Girikendirler Ar enerjileri yznden
srekli hareket halinde olmak isterler, herhangi bir noktada ok
fazla vakit geirmekten holanmazlar. Bu yzden masaya bal ileri
sevmezler. Hatta uzun toplantlarda oturmak zorunda kaldklarnda
srekli olarak sandalyelerini hareket ettiren birileri varsa bilin
ki o sar karakterlidir. Ayaklar ve elleriyle jestler yapar, bir
atala veya kalemle oynamay tercih ederler. Skldklarnda daha ok bir
bakasyla konumaya dalar ve toplantya ilgisiz kalrlar. Bu kiiler
zihinlerinden geenleri sralarken dnyay unuturlar. Cokulu ve
heyecanl bir ekilde konuurlar, anlatrlar ve olumlu tepkiler
beklerler. Buna karn, karlarndakinin uzun konumalarna tahamml
edemez, szlerini keserler. nk onlar bakas konuurken kendi
syleyeceklerini dnmekle meguldrler. Ayrntlar zerinde Dnmezler
Dlerini gerekletirme yolundayken nemli olan bir meselenin zm
gerektiren przl ynleri zerine yeterince eilmezler. Ayrntlarla
bakalarnn uramasndan memnuniyet duyarlar. lerini genellikle son
dakikada yetitirirler. Ayrca her ii elenceye evirmeleri ve hep
insanlarla birlikte olmak istemeleri, onlar her ortamda aranlan
kiiler yapar. Bu kiilerin en zayf ynleri ise dzensiz olular,
ayrntlar ya da isimleri hatrlayamamalar, olaylar abartmalar, hibir
ey 30 hakknda ciddi olmayan bir tavr sergilemeleri, ilerin
yaplmasnda genellikle bakalarna gvenip inanmalardr. alma Alanlar
Danktr - alma alanlarna gelince; buralar sar karakterli olmayan
birine gre tam bir sava alandr. Hatta alma mekanlarn ilk grdnzde
aklnza gelen ilk soru "Burada aradn nasl bulacak?" eklinde
olabilir. Ama merak etmeyin, onlar aradklarn bulurlar. Bir de
onlarn masalarndaki resim erevelerini
-
bo grrseniz hi ama hi armayn. Doaldr! nk sar karakterli biri
ocuunun resmini koymak iin bir ereve alm, sonra da koyaca resmi
kaybetmi olabilir. Bu kiiler ekmecelerini de bir eylerini tktrmak
iin kullanrlar. Onlarn ekmecelerini izlemek ok elenceli olabilir.
Buralarda inanlmaz eylerle karlaabilirsiniz. antalar ve arabalarnn
bagajlar da ilgin eylerle doludur. Masalarnda olduu gibi buralarda
da tertip ve dzenleri yoktur. Kravat takyorlarsa kravatlar ya saa,
ya da sola doru kaym olabilir. Bir diyet uzmannn diyet yapmak
isteyen kiiye syledii "Yediklerinin yarsn ye, yaptklarnn iki katn
yap!" szlerini deitirerek sar karakterli kiilere "Konutuklarnn
yarsn konu, dinlediklerinin iki katn dinle!" tavsiyesini
uyarlayabiliriz. Hayata "Beni Farket" Mesaj Verirler Bu kiilerin en
byk istekleri sevilmek ve fark edilmektir. Hayata ve evreye "Beni
fark et." mesaj verirler. Yksek sesle 31 konumalar, biraz da bundan
kaynaklanr. Sar karakterli kiiler ok sevilen ve aranan tiplerdir.
nsanlara renkli kiilikleriyle nee kayna olurlar. Strese tepkileri
ise ortam terk etme, alverie kma, elenceli insanlar bulup onlarla
vakit geirme eklinde olabilir. En holanmadklar ey kendilerine aldr
edilmemesidir. Skldklarnda bile genellikle ilerine kapank bir grnt
oluturmazlar. Genellikle birinin yanna gidip konumay tercih
ederler. Onlar Toparlayacak Birine htiya Duyarlar Bu karaktere
sahip kiiler iyi takipi deildirler. Bir karar alrlar, ancak bunu
bir trl hayata geiremezler. Kr noktalarn da kolay kolay gremezler.
Onlara bunlar anlatacak ve bunu yaparken da onlar krmayacak
dostlara ihtiyalar vardr. Bu yzden onlara en gzel nerim;
kendilerine "mavi karakterli" bir yardmc veya partner bulmalardr.
Ayrca alma odalarnn duvarna "Asla erteleme, enme, vazgeme!" yazsn
asmalar da ile olan balantlarn koparmamalar asndan etkili bir
yntemdir... Sar Karakterin Tipik zellikleri Sar karakterli kiilerin
temel zelliklerinden bazlar yledir: Elenceli tiplerdir. Her konuda
espri yeteneine sahiptirler ki sar karakterli kii yan yana gelince
inanlmaz gl bir mizah anlay ortaya kar. Bir yerde enlik varsa bilin
ki sar karakterli kiiler oradadr. 32 Siz de elence istiyorsanz
hemen onlara katlabilirsiniz. Etraflarndaki herkesi neelendirirler.
Anlattklar hikayelere baktnzda daldan dala atlama huylarndan dolay,
hikayenin sonunun bir baka yere kaydn ve komikletiini
grebilirsiniz. Rutin olmay sevmezler ve eer evrelerindeki insanlar
onlarla elenmiyorsa hemen kendileri gibi birilerini aramaya karlar.
Bu karakterin lkemizdeki en tipik rneklerinden biri, stand-up
sanats Cem Ylmaz'dr. Cem Ylmaz sahnede kendini oynar. Kendisiyle ve
seyircilerle dalga geer. Hi alakas olmayan bir konudan eitli
espriler retebilir. Tek kiilik gsteriler yapan Cem Ylmaz bir
gsterisinde yle diyordu: "Ben buraya birka insan yz grmeye geldim,
hani u paralarn zerindeki Atatrk resimleri var ya..." Salonda
kahkaha frtnas koparken Cem Ylmaz yle devam etmiti: "u sahneye kmn
nedeni ekmek paras, pardon frn paras..." ocukluklar elenceli ve
hareketli geer Karakterlerimiz daha kkken evresindekilere kendini
farkettirmeye balar. Sar karakterli ocuklar kklklerinden itibaren
ilgi oda olmay baarrlar. Her tr mekna renk ve hareket getirirler.
Anlk elenceler bularak kahkaha frtnas olutururlar. Her zaman bir
boluu doldururlar. ocukluumda, aklm hep muziplie alrd, bu yzden de
okulda en ok azar iiten renci ben idim. Hani irketlerde ayn en iyi
personelini seip dllendirirler ya, herhalde buna benzer bir dl
olsayd okulda her ay "en ok azar iiten renci dl"n ben alrdm! 33
-
Hatta retmenlerime gre ben "ete reisi" idim. O zamanlar sosyal
zek, duygusal zek gibi kavramlar bilinmediinden hibir zaman bu
unvan atamamtm zerimden. retmenlerime gre okulda benimle birlikte
yaklak be tane daha "ete reisi" vard. Zannedersem onlar da sar ve
krmz karakterli idiler. Fakat u anda hepsi ok baarl, ok gurur
verici konumda birer liderler. Onlarla ara sra gryorum ve
baarlaryla gurur duyuyorum. Konumay ok severler Bu kiiler konumay
ok severler. Hem de yksek sesle etrafndaki herkesi kendilerini
dinlemeye mecbur edecek ekilde bangr bangr konuan, genellikle ses
ayar bilmeyen hayat dolu tiplerdir. Bir lokantada sar karakterli
kiilerin seslerini ve kahkahalarn en arkadaki masadan bile
duyabilirsiniz. Sar karakterli kiilerin bir dier zellii ise
anlatacaklar ok eylerinin olmasdr. Onlarn o kadar renkli ve nemli
hayalleri vardr ki, bunlar konuarak paylamak isterler. Bazen alt
izilecek olaylar atlayabilirler ve ana konuyu saptrabilirler. Kar
taraf da kendine gre boluu doldurur. Sar karakterli kiiler bazen
sizi dinlerken bakarsnz sznz kesip "Bak ben sana benim yaptm bundan
daha ilgin bir eyi anlataym m?" diyebilirler. Sar karakterli
kiilerin bir dier zellii ise anlatacaklar ok eylerinin olmasdr.
Bazen alt izilecek olaylar atlayabilirler ve ana konuyu
saptrabilirler. 34 Bazen tam anlatacaklar bitti dersiniz, bir de
bakarsnz yeniden balamlar ve sonuna kadar da kendilerini
dinletmiler. Zaten onlarn doal olarak ekim gleri vardr. En bozuk
atmosferi bile bertaraf edip, elenceli bir hale getirirler. Gerek d
grnleri gerek sempatik halleriyle ve etrafa nee saan tavrlaryla bu
kiiler popler olurlar. Haydarpaa Lisesi'ndeki snfmzdan Kasm, bu
karakterin en gzel rneklerinden biriydi. Neeli tavrlaryla snf
glmekten krar geirirdi. Fizik hocamz Yahya Bey ise okulun en iyi ve
en sert hocas idi. Salar olmadndan lakab "Kel Yahya" idi. Herkes
ondan ok korkuyordu ve onun dersinde kolay kolay glmezdi. Bir gn
fizik laboratuarnda elektrik konusunu anlatrken pile balanm bir
elektrik telini tutmamz istedi. Teli tutanlar elektrik, hafife
titretiyordu. Yahya Bey "Korkmayn ocuklar, bunun hibir zarar
yoktur, hatta faydas bile vardr." dedi ve "Ne faydas olduunu bilen
var m?" diye sordu. Kasm gr sesiyle ok nadir glen Yahya Beyi bile
gldren bir espri patlatt: "Sa karr hocam, sa!.." Sk sk bir eyleri
dkp saarlar Bir gn sar karakterli asistanm Tue'ye "Senin bir ey krp
dkmediin bir gn olmaz m?" diye sormular. O da "Byle bir ey olmas
iin size 'btn gn uyumam lazm' derdim ama maalesef ben uyurken bile
bir eyler dkyorum. nk geenlerde uyurken ayakucumda duran
komodindeki su bardan devirmiim. Uyandmda yerler srlsklamd." diye
cevap vermi. : 35 Geenlerde bir seminer ncesi kendisiyle bir fast
food restoranna uradk. Orada asistanm kendisine bir kola almak
istedi. Kolasn alp tam masaya gidiyordu ki iki basamakl merdivenin
ilk basamanda kolay dkt. Messeseden zr diledi. Yerler silindi.
Sonra ikinci kolasn ald ve tam masaya doru giderken bunu da dkt.
Yine yerler temizlendi, paspasland. nc kolay alacakken kendisine
ikram etmeyi teklif ettilerse de, kabul etmedi. nc kolasn ald ve
byk bir dikkatle gtrrken, bunu da dkt. Artk yrdke temizlik
elemanlar da arkasndan yryp, temizlik yapyordu. Kovalar ve
paspaslar arkasnda onu adeta bir glge gibi izliyordu. En sonunda
asistanm drdnc kolay almaktan vazgemiti ki, onu da messeseden ikram
ettiler! Mutluluk ve enerji yayarlar. Hznl ortamlar sevmezler Dadnk
doalaryla ve iyimser kiilikleriyle herkesin nee kayna olurlar.
Onlarn bu enerjileri ve mutluluk paylam ok etkileyicidir. Ayn eyi
adamna gre evirir evirir, birok defa anlatabilirler. Ancak ayn
hikyeyi onlardan ikinci kez dinlerken baka bir hikaye dinliyor
hissine kaplabilirsiniz.
-
Anadolu'da bir seminerim vard. Levent Artan da seminerde bana
gitarla elik ediyor ve motivasyonu arttracak arklar sylyordu.
Levent'in arklaryla seminerlerim daha bir cokulu geiyordu. Orada
tipik yeil-mavi karakterli, ok sevimli bir retmen olan Mehmet Bey
ile tantk. Mehmet Hoca ok duygusal 36 bir insand. Bizi karlarken
ikimize de sarld ve gzleri yalarla doldu. Mehmet Hoca duyguland,
sevindii ve zld her eyden sonra alyordu. Kapal spor salonunda
binlerce insan vard. Levent'in arklar ve benim sylediklerim onlar
coturmutu. Herkes byk bir nee iindeydi. O srada Mehmet Hocay grdm,
gzleri yalarla doluydu. Seminerden sonra onun evine gittik. Levent,
Anadolu'da yaadmz olaylarn ilgin ynlerini anlatrken herkesi
glmekten krp geiriyordu. Mehmet Hocann bunlar dinlerken bile gzleri
yaaryordu. Mehmet Hoca, Levent'e dnp; "Levent olum bak, birazdan
sana kzm bir hediye verecek ve alayacaksn." dedi. Kzcaz geldi ve
hediyeyi verdi. Ama Levent ile bana gre bunda alanacak bir ey
yoktu. Ardndan Mehmet Hoca, talebelerinden gelen 1000 kadar iiri
Levent'e tek tek okudu. Levent ' ne kadar gayret ettiyse de bir trl
alayamyordu. nk olaylara kendi penceresinden bakyordu. Mehmet
Hoca'nn ise gzleri yalarla dolmutu. Mehmet Hoca bizi uurlarken
ikimize de birer hediye verdi ve "Bunlar atnzda beni stanbul'dan
telefonla arayacaksnz." dedi. Bunlar sylerken hediyeleri atmzda
kesin olarak alayacamzdan emindi. Tabi stanbul'a gelip de
hediyeleri atmzda alamadmz gibi Levent'le birbirimize Mehmet
Hocayla ne kadar farkl olduumuzu anlatarak ok gldk. Hafzalarnda hep
renkli eyler vardr Muziplikleri ve renkli olaylar adeta hafzalarna
kazrlar. Bu konuda daima bir numaradrlar. nk elence odakl
tiplerdir. Hafzalar ciddi konular da ok iyi kavrar. Fakat bunlara
yzeysel bakarlar ve hayatn renkli taraflaryla daha ok ilgilenirler.
Sar ve yeil karakterlerin karm zelliklere sahip Aykut Akalmaz'la ,
uzun sredir birlikte alyoruz. -Renkli hayaller kurabilen ve uuk
fikirleri olan bir yardmcya ihtiyacm olduu dnemde Aykut'la tanmtk.
Kendisi hafza tekniklerini ksa srede rendi. Bir sre sonra birlikte
hafza gsterileri yapmaya baladk. Bir gn kalabalk bir grup nnde
Aykut Akalmaz hafza gsterisi yapyordu. 100 kadar rakam hafzasna
alm, teker teker sylyordu. Seyirciler byk bir heyecanla bu gsteriyi
izliyorlard. Rakamlarn sonuna geldiinde Aykut, 88. numaray
hatrlayamad. Oysaki hafza ifrelerimizde 8'in ifresi "S" , 88'in ise
"Sakp Sabanc" idi. Aykut dnmeye balad, ancak bir trl rakam
hatrlayamyordu. Bunun zerine ben, sabrszlkla bekleyen seyircilere
dndm ve "Hi merak etmeyin, biraz sonra hafzasna ald bu rakam
syleyecek. O imdi Sakp Sabanc gibi dnyor..." dedim. Arkasndan
Aykut'a baktm. Aykut glmsedi ve 88. numaray sylediinde salonda byk
bir alk koptu.. Unutkanlklar oktur Odaklandklar o kadar ok ey vardr
ki evrelerinde olan bitene ok fazla dikkat etmezler. En kymetli
emanetleri bile kaybedebilirler. Sar karakterli biri olarak ben,
hafza tekniklerini bildiim iin seminerlerimde birok insana ismiyle
hitap edebiliyorum. Fakat bazen evin anahtarlarn evde unutup
kabiliyorum. Eim de mavi karakterli biri olduundan buna tepki
gsteriyor. Hatta bu 38 hekimhan unutkanlm yznden kendisiyle sk sk
grtm ilingirimiz Bahadr'n numarasn hep yanmda tayorum. Bu
unutkanlklarna are olarak, sar karakterli kiilerin kesin olarak
yapmalar gereken ileri yazacaklar bir ajandaya ihtiyalar vardr. Ben
imdiye kadar birok defa ajanda kullanmaya altysam da baarl olmadm.
Yani bu giriimlerim hep yarm kald. nk ajandalarmn hepsini
kaybettim!
-
Yeil karakterli kzm Merve 7 yanda iken, onunla bir dinozor
filmine gitmitik. O filmi seyrederken ben arka sralardan birinde
uyumutum. nk koltuklar ok rahatt. Film bittiinde uyku sersemi
olarak kalktm, dar ktmda kendime gelmeye alyordum. O srada bir
anons duydum. 7 yanda bir kz ocuundan bahsediyorlard. Kzm hatrladm
ve derhal geri dndm; sinemann nnde beni bekleyen kzma sarldm. Kzm
beni gremeyince, grevlilere babasn kaybettiini sylemi. Derhal
ilgilenmiler ve kzma babasnn onu nerede beklediini sormular. Kzm
"Babam yanmdayd, birlikte film seyrediyorduk..." deyince de ok
glmler. Bu olay annesine sylememesi iin ona kocaman bir bebek aldm.
Ancak bu kitab yazarken bu hikaye ortaya knca eim aradan 7 sene
gemesine ramen benim unutkanlma tepki gsterdi. Dikkatsizdirler Sar
karakterli kiiler gittikleri adreslere, getikleri yollara ve baz
eyalarn nereye koyduklarna pek fazla dikkat etmezler. nk
zihinlerinde yzlerce ey vardr. Eer yanlarnda adresleri, yollar ve
eyalar koyduklar yerleri onlara hatrlatacak, zellikle mavi
karakterli biri yoksa byk sknt ekerler. Herhangi bir yere giderken
eer yanmda eim varsa kesinlikle sknt ekmem, nk o gittii yeri bir
daha asla unutmaz. Byk alveri merkezlerinin ok byk ve katl
otoparklar vardr, buralara gittiimizde eim arabay kanc stunun altna
koyduumuzu, hangi katta olduumuzu ve hangi kapdan girdiimizi takip
eder ve bu bilgileri kolaylkla hafzasnda tutar. Onunla birlikte
gittiimiz her alveriten sonra bizi arabann bulunduu yere gtrr ve
alveriimiz sorunsuz bir ekilde sona erer. Yine bir defasnda eim ve
kzmla beraber arabayla alverie gitmitik. Benim bir iim vard; nce
eimle kzm alveri merkezine braktm ve iimi halledip geri dndm,
arabam alveri merkezinin iki katl otoparkna park ettim, arabam park
ederken, park yerinin numarasna ve katna hi dikkat etmemiim. Sonra,
ailemle bulutum ve alveriimizi bitirdik. Sra arabaya binip eve
gitmeye gelmiti ki, doal olarak arabann yerini bulamadm, 10 dakika
kadar aradm ama yine de bulamadm. Allah'tan bacanamla karlatk, bu
sefer o'nun arabasyla otoparkn iki katn da turlamaya ktk ve arabam
aradk. Olduka uzun bir aramadan sonra arabamz bulduk. O gnden sonra
eim yanmda olmadnda arabam park ederken daha dikkatli davranyorum.
Dierlerine gre insanlara daha abuk inanrlar Sar karakterli kiilerin
nce harekete geip, sonra dnme gibi bir eilimi vardr. Hatta sar
karakterli biri yle demiti: "nce havuza atlar, sonra havuzda su
olup olmadna baka- 40 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM Sar karakterli
kiilerin nce harekete geip, sonra dnme gibi bir eilimi vardr. nm.'"
Herkesi kendileri gibi dnrler. Art niyet tamazlar. Yalan ne kadar
ilerlerse ilerlesin bir ocuk kadar masum olabilirler ve bu durum
onlar hi rahatsz etmez. nsanlar ok sever ve onlara kolaylkla
inanrlar. Bir defasnda vapurla Haydarpaa'ya gemi ve trenle
Erenky'deki evime gitmek zere yryordum. O srada kardan bir adam
gelerek "Merhaba hocam" dedi ve samimi bir ekilde bana sarld. ki
yanamdan da pt. Ben de ona sarldm ve ptm. Onu seminerlerimdeki bir
katlmc zannettiimden ok samimi davrandm. O beni kemerimden tuttu ve
"Hocam bu kilolar ne?" diye sordu. Vedalarken yine ayn samimiyetle
sarldk, ayrldk. nsanlarn beni ne kadar ok sevdiklerini dnyordum,
ancak tren bileti almak iin elimi cebime attmda paramn yerinde
olmadn farkettim! Meer o kadar samimiyetin arkasnda param almak
varm! Derhal kafam kaldrdm ve hzla uzaklaan adama baktm. Koarak
zerine gittim ve yakasna yaptm; adam bana param uzatt. Ancak ben
onunla boumaya baladm ve sonunda polise teslim ettim. Akam olay
eime anlattmda eim "Mutlaka sen de adama sarlmndr ve pmsndr!" dedi.
Skc ortamlarn havasn deitirmekte ustadrlar
-
Bu heyecan verici zellikleri, yaptklar her eyi ustaca
yapmalarndan kaynaklanmaktadr. Normal eyleri, sra d gibi yanstrlar.
Coku dolu olduklar iin dier insanlarn konuya ilgisini eker ve onlar
da tevik ederler. Hatta bu sebeple etraflarnda onlarn balattklar
bir ie katlmak isteyen ok sayda gnll grebilirsiniz. Onlarn bu
motive etme ekli, anlalmayan liderlik biimlerinden
kaynaklanmaktadr. 4 Farkl Karakterin zellikleri 41 Bir gn
Kastamonu'yu Kalkndrma Dernei'nden bir seminer teklifi alarak
Kastamonu'ya gittim. Orada bir motivasyon semineri verecektim.
Sabahleyin Kastamonu'yu Kalkndrma Dernei bakan ve iki yardmcs
gelerek beni kahvaltya davet ettiler. Sonra tam 1,5 saat bana
Kastamonu ekonomisi hakknda bilgiler verdiler. Buna ben bir anlam
verememitim. Akam seminerden nce vali yardmcs ve ehrin ileri
gelenleri ile birlikte yemek yiyorduk. Vali yardmcsnn yanndaki
birisi bana; "Ouz Bey, Trkiye'nin ekonomisi hakknda ne dnyorsunuz?"
diye sordu. Ben cevab gazete bilgilerine gre verdim. Bir dier kii
ise; "Ouz Bey, dolar ne kadar ykselir?" diye sordu. O zaman beni
bir iktisat olarak tandklarn farkettim. Yemekten sonra salona
getik. Salon yarsna kadar kaymakam, belediye bakan, ile bakanlar ve
emniyet mdrleri ile doluydu. zellikle n sradaki komutan bana ok
ciddi bir ekilde bakyordu. Onlar benden Kastamonu'yu kurtarmam
istiyorlard ve bense onlara motivasyon semineri vermek iin
gelmitim. Sar karakterli bir kii olarak iktisat gibi ciddi bir
konuda seminer vermek hi houma gitmezdi. Salona hkim olmam ve
onlarn glmsemelerini salamam gerekiyordu. Sonra komik bir hikye ile
sze baladm. Ancak hi kimse glmedi, nk onlar ciddi bir iktisat
konumas bekliyorlard. Anlattm ikinci t hikye daha komikti ancak
komutan ve vali yardmcs buna da hi glmedi. Salon sessiz bir biimde
beni izliyordu. nc fkradan da bir sonu alamaynca, salonun arka
taraflarnda otu- 42 nsan likilerinde 4x4'lk letiim ran ve beni ok
iyi tanyan halkn iinden kiilere, "Bu salonda benim kitabm okuyan
var m?" diye sordum. Salonun arka ksmndan birok parmak havaya
kalkt, daha sonra kitabm okuyarak kimlerin hayatnda bir deiiklik
olduunu sorduumda be kiinin parma havada kald. Her birini nce
konuturdum ve sonra tm salona alklattm. Bu be kiiyi herkes alklamt.
Salona pozitif bir hava yaylmt. Artk sar karakterimin gerei
insanlara cokulu bir seminer verebilirdim. Seminer bittiinde herkes
ok mutluydu. Bakan ve iki yardmcs beni otobse kadar geirdiler. Tam
otobse binerken bakan "Ouz Bey anlattklarnz ok gzeldi ancak
ekonomiden hi sz etmediniz..." deyince ben "Sayn bakanm onu da bir
dahaki sefere anlatrm..." dedim ve otobse bindim. Hazr cevaptrlar
San karakterli kiilerin hayal dnyalar ok genitir. Mizah ve espri,
karakterlerinin mayasnda vardr. Onlar srekli olarak fkralar ve
esprilerle etrafndaki insanlar elendirirken grebilirsiniz. Zeklarn
pratik olarak kullandklarndan dolay esprili cevaplar vermek
konusunda dier insanlara nazaran ok daha yeteneklidirler. Bu
yetenekleri onlar her trl soruya rahatlkla cevap verebilen hazr
cevap bir kii yapmaktadr. lkemizin ilk tiyatro oyuncularndan smail
Dmbll sahnede doalama konumalar yapar ve seyirciyle iyi bir diyalog
kurarm. Seyircilerin satamalarna verdii cevaplar herkesi ok gldrrm.
Bir gn sahnedeyken bir seyirci sahneye salatalk atar. smail Dmbll
salatal eline alr, se- Zeklarn pratik olarak kullandklarndan dolay
esprili cevaplar vermek konusunda sar karakterliler dier insanlara
nazaran ok daha yeteneklidirler. Bu yetenekleri onlar her trl
soruya rahatlkla cevap verebilen hazr cevap bir kii yapmaktadr.
yircilere dner ve yle der: "Biri kartvizitini gnderdi." 4 Farkl
Karakterin zellikleri 43 Bir keresinde, Zonguldak'ta verdiim bir
seminerde, hedef belirleme ve o hedeflere ulamak iin planlar
yapmann gerekliliinden bahsediyordum. Bir dinleyici ayaa kalkt ve
"Hocam, adam hayallerini kurdu, hedeflerini belirledi,
-
hedeflerine ulamak iin gerekli planlar da yapt; fakat bir sre
sonra ld. O zaman ne olacak?" dedi. Ben de "O adam eksik hedef
belirlemi. O kiinin br dnya iin de hedefleri olmas gerekiyormu..."
dedim. Salonda seyirciler bir yandan glerken, bir yandan dnyorlar
ve bu cevab lgnca alklyorlard. ocuk ruhludurlar Bu neeli kiiler
daha ocukken ilgi oda olmutur ve bu zelliklerini hibir zaman
kaybetmemek iin ilerindeki ocuu ka yana gelirse gelsinler hep
ortaya karrlar. Bir gn Sultanahmet Meydan'nda imza gnm vard.
Arabayla Sultanahmet'e geldik. eri araba girmediinden kalan yolu
yryerek gitmek zorunda kaldk. Yol zerinde de eitli yiyecekler
sralanmt. Yrrken sar karakterli asistanmn gzne birden gzel bir
profiterol ilimi. "Hocam unu gryor musunuz?" dedi. Derken kendimizi
birden profiterol yerken bulduk! Her zaman parlak fikirleri vardr
Yeni eyler retmeyi iyi bilirler. Her yeni gn ve her olay iin renkli
fikirleri vardr. Dier karakterlere sahip kiilere gre her i iin
etkileyici bir alternatif bulurlar. Her zaman yeni fikirler ve
srprizlerle ortaya karlar . stanbul Bykehir Belediyesi'nin st dzey
yneticilerine eleriyle birlikte lgaz Dalar'nda gzel bir tesiste
seminer vermitim. Aileler yanlarnda ocuklarn da getirmilerdi.
Tesiste bir hafta kalacak, hem eitim alacak hem de eleneceklerdi.
Aykut Akalmaz'la birlikte ocuklar iin de bir eitim planladk.
ocuklara hafza eitimi, ilgin oyunlar ve bir tiyatro oyunu rettik.
Son gnn akam bir ocuk balosu yaptk. Rengarenk 44 nsan likilerinde
4x4'lk letiim ssler ve balonlar arasnda ocuklar mkemmel bir gsteri
sundular. Aykut'la ikimiz balo salonuna palyao kyafetleriyle
girdiimizde katlmclar ok armlard. Gsteri sonunda konuan daire
bakanlarndan biri eitimler konusunda yle syledi: "Hocam, biz burada
ocuklarmzn ne kadar kabiliyetli olduklarn grdk." Ben eitimlerimde
srekli olarak aile ii etkili iletiimden ve erkeklerin elerine kar
daha nazik olmalarndan bahsetmitim, gsterinin sonunda konuan
bakanlardan birinin syledii sz herkesi ok gldrd. Bakan yle demiti:
"Bu seminerlerden sonra hepimiz 'light erkek' olmay rendik!" kna
edicidirler Sar karakterli insanlarn scak ve samimi tavrlar, kar
tarafn nce yumuamasn sonra da onunla diyalog kurulacak ortamn
olumasn salar. Bu kiiler scak bir tebessmle ask suratl bir insanla
bile iletiim kurmay baarrlar. Herhangi bir konuyu veya bir problemi
yle ya da byle bir ekilde sonuca balarlar. "Her sorun bir frsattr."
varsaymn birok seminerimde dile getiriyordum. Bir gn bu gerek oldu.
Yolda giderken eimden bir telefon geldi. "Hemen eve gel, senin iin
bir frsat var!" der gi-vdi. Eve gittiimde beni bekleyen frsat, iki
icra memuruydu! ir arkadama kefil olmutum, o borcunu deyemeyince
irketin avukatlar paray benden almak iin gelmilerdi. O gnlerde
ekonomik durumum ok iyi deildi ve bu paray deyebilecek durumda
deildim. Ama onlar ikna edebileceimi biliyordum. Her ikisine de
"Negatif Limanlardan Pozitif Sulara" adl kitabm hediye ettim. Kitab
incelediler ve bana kitapla ilgili birka soru sordular. Bunun
zerine yarm saat kadar konumam dinlediler. Niin geldiklerini
unutmulard. Sonra borcumu deyebileceim ekilde taksitlere bldler. Bu
kadarla da kalmad. Bir mddet sonra o irketin genel mdrlk binasnda
alanlara seminer veriyordum! 4 Farkl Karakterin zellikleri 45
nsanlarla abuk kaynap arkada olurlar Sar karakterli kiiler abuk
kaynatklarndan dolay ok abuk arkada edinirler. Onlar otobste bile
kendilerine arkada bulan tiplerdir. Ama ne yazk ki, o konuda da
unutkandrlar. Onlarn birok arkada olsa bile, bir hafta ierisinde en
az on kiiyi arayacaklarn syleyip, o srada bakalarn tanyp dierlerini
unutabilirler. Mesela, ertesi gn iin kiiye sz verebilirler; ancak
sabah ilk karlatklar insan ile gnlerini geirirler. Bundan dolay
da
-
genellikle kendilerine gelen telefonlar sitemlerle doludur. Bir
de ilere hemen gnll olurlar. Ama bunlarn da sadece bir ksmn hatrlar
ve yerine getirirler. Elinizdeki kitabn yazmnn bittii gnlerde,
kitabn son haline gelmesi iin mavi karakterli ve edebiyat konusunda
bana katks olacak birine ihtiyacm vard. nk bana yardmc olan Tue'nin
de Safinaz'n da bana benzeyen ynleri vard. Ben tm bunlar dnrken
Glck'ten Ebru Olur adl bir bayan beni arad ve grmek istediini
syledi. Kitabmla ok fazla megul olduum ve kitab son haline getirmek
iin arkadalarla beraber bulunduum iin Ebru'ya, fazla gnll olmadan
"grebiliriz" dedim. Biz arkadalarla kitab son haline getirmeye
alrken Ebru Hanm bulunduumuz yere geldi. Kendisiyle ksa bir grme
yaptk. On dakika iinde Ebru Hanm kendisini toplant masasnda bizimle
alr halde bulmutu! leri kolay yoldan halledecek parlak fikirleri
vardr Onlar her trl iten kurtulmaya altklar iin ileri balatan,
parlak fikirler sunan kiiler olmalarna ramen ileri bitirmek iin
baka insanlardan yardm almaya ihtiya duyarlar. 1 46 NSAN LKLERNDE
4x4'LK LETM elik kral Andrew Carnegie sar karakterli bir i adamym.
Kkken hayvanlarla uramay ok severmi. Andrevv Carne-gie'in ok sevdii
tavanlar varm. Bir gn bir tavann yavrular olur. Btn yavrularn
yemini temin etmek zor bir itir. And-rew Carnegie arkadalarna kim
bir yavruya yem getirire onun ismini o yavruya o kiinin vereceini
syler ve o gnden sonra tavan yavrular hi a kalmaz. ocuklar tavan
yavrularnn isimlerini koyabilmek iin bol miktarda yiyecek tarlar!
Sorunlara ilgin zmler bulurlar Sar karakterli kiiler sorunlarla kar
karya kaldklarnda zihinleri herkesten farkl alr. Bulduklar zmlerse
ounlukla pratik ve ilgintir. Sorunlarna zm ararken ayn zamanda
elenmeyi de ihmal etmezler. Erzurum'da Atatrk niversitesinde eitim
veren eski bir dostum olan Nurullah Hocamzn bandan geen bir olay
buna gzel bir rnektir. Snfta Hseyin adl son derece haylaz ve her
dersi kaynatmaya alan sar karakterli bir rencisi vardr. Ancak
hocamz da sar karakterlidir ve bir gn aklna parlak bir fikir gelir.
Hseyin her zamanki gibi derste konuurken onu yanna anr ve der ki:
"Hseyin sana bir soru soracam. Eer bu soruyu bilirsen artk benim
dersimde istediin kadar konuabilirsin ama soruyu bilemezsen bir
daha dersimde hi azn amayacaksn." Hseyin teklifi kabul eder ve hoca
soruyu sorar: "Bir inek srs bir derenin kenarndan geerken derenin
dier tarafnda ot olup olmadn merak etmiler. Aralarndan bir inei
derenin dier tarafna ot olup olmadna bakmas iin gndermiler. Kar
tarafa geen inek ot varsa ban saa doru, ot yoksa sola doru
sallayacaktr. Seilen inek derenin karsna geer ve aratrmasn yaptktan
sonra ban arkadan ne doru sallar." Bu hikayeyi anlattktan sonra
hoca Hseyin'e sorar: "Syle bakalm Hseyin, niin bu inek ban arkadan
ne doru sallam?" Hseyin epeyce dndkten sonra "Hocam ben o inein
niye yle yaptn anlayamadm..." der. Hoca derhal cevab yaptrp; "Merak
etme Hseyin, br inekler de bunu anlayama- 4 Farkl Karakterin
zellikleri 47 m!" deyince snfta byk bir kahkaha kopar ve Hseyin o
gnden sonra devam mecburiyeti olmayan hocann dersine giremez. nk
arkadalar onu her grdklerinde inek sesi kararak selamlyorlardr. ok
merakldrlar Bu karakterdeki insanlarn meraklar dier insanlardan
daha farkldr. Bu kiiler olaylarn arkasndaki gerekleri merak
ederler. nk srprizlere ve ilgin olaylara her zaman hazrdrlar. Uzun
yllar masa tenisi sporuyla megul oldum. Ekibimiz tamamen sar
karakterli kiilerden olumutu. Biz tam 4 kiiydik ve her gittiimiz
yerde kendimizi belli ederdik. Adana'da yaplan bir ampiyonada bir
msabaka sonras Adana'nn en gzel lokantalarndan birinde yemek
yiyorduk.
-
Yemekler ok lezzetliydi. Ancak biz garsonlarn byk bir tepsi
ierisinde tadklar beyaz renkli eyin ne olduunu anlayamamtk ve
hepimiz merak ierisindeydik. Bunun Adana'nn zel bir yemei olduunu
dnyorduk. Garsonlardan birini ardk ve tepsi ierisindeki o beyaz
renkli yemekten istediimizi syledik. Garson hangi yemei istediinizi
anlayamad. Biz kendisine bir garsonun elindeki tepsiyi ve onun
iindeki beyaz renkli yemei gsterdik. Garson nce gsterdiimiz yere
doru bakt ve kahkahalarla glmeye balad. Neden gldn sorunca bize yle
cevap verdi: "Beyefendi onlar yemek deil. Yemekten sonra
mterilerimizin ellerini ykamas iin masalanna gtrdmz kpkl sabun."
sor 48 NSAN LKLERNDE 4X4'LK LETM Bunu syledikten sonra garson bize
hangi ehirden geldiimizi duunda stanbul'dan geldiimizi sylemekte
zorluk ektik! B. Mavi Karakterli Kiilerin zellikleri Mavi Karakter
Mkemmeliyeti, dzenli, planl, programldr Ayrnt dkn, dosyalar bile
numaraldr Onlar iin her ey zamannda titizce olmaldr Duygularn
saklar mantk arlkldr Yaratlta nazik, hassas, kibar tiplerdir Hasta
olmamak iin ar tedbirlidir Misafir gelecekse nceden haberlidir
Detaylar dnr, her eyi bilmelidir Onlar herkes sever, idealist
olurlar Kusurlar grr, dosta uyarrlar Biraz rahat olsalar mutluluu
bulurlar nce planlar, sonra hedefi vururlar Grnte k giyimli bakmldr
pheci yapda iine kapanktr iinde dikkatli ve an duyarldr Kltrl,
yetenekli, insan odakldr Elementi topraktr, sularla enlenir Her trl
zenginlik yerinde i/enir Maviler harmanlama bereketlenir Onlarla
hedefe gvenle gidilir 4 Farkl Karakterin zellikleri 49 Mkemmeliyeti
olduklarndan genellikle ideal retmenler olurlar. Mkemmeliyeti
olduklarndan genellikle ideal retmenler olurlar. Fakat bazen
konumalarnda uygun szc bulmak iin laf dolatrp dururlar. Doru
kelimeyi bulduklarnda ise karsndaki insan ondan daha fazla
rahatlar. Durular, st balar ve her eyleriyle ok dzenlidirler. Her
eyleri dzen ve uyum iinde grnr. Mavi karakterli kiiler kurallara ok
baldrlar. Ayrca kendilerine o kadar kurallar koyarlar ki bu
kurallarn iinde bazen kendileri de boulabilirler. alma ortamlarna
gelince, tam anlamyla mkemmel ve profesyonel grnrler. ekmeceleri,
dosyalar tertip iindedir. Dosyalar genellikle numaral, isimlenmi,
yazcdan etiketlenmi ve her biri renklerle snrlanmtr. Bu kiilerin
her eyi planl programldr. Kuafre gidi saatlerinden alveri
saatlerine kadar her ey belirlenmitir. Genellikle bir toplantya
vaktinde gelip ge karlar. nk renmek istei konuyla ilgili detaylar
henz bitmemi olur. Bunun dnda bu kiiler hesapl kitapl tiplerdir.
Hatta bunu da bazen abartrlar. Masalarndaki yz dosyadan birine bir
ey olsa hemen fark ederler ve bununla ilgili olarak da en ok
evrelerindeki sar karakterli kiileri sularlar. Hassas insanlardr.
Dierlerine nazaran daha kolay depresyona girebilirler. evreye ve
hayata verdikleri mesajlar "Bana kar anlayl olun." eklindedir.
Strese tepkileri ise kabuuna ekilme, bir kitaba dalma, vazgeme
eklinde olur. 50 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM Ayrntlar konusunda
mklpesenttirler. Son derece titiz standartlar, genellikle iltifat
ve takdir szlerini pek az kullanmalarna yol aar. Bu durum bazen
moral bozucu olabilir. Mavi karakterli bir amir, srekli olarak sar
karakterli alanlarnn dzensizliinden ikayet eder. ou zaman karar
vermede byk skntlar yaarlar. Tek balarna veya sadece birka kiiyle
birlikte olmaktan holanrlar. Fazla el kol hareketi yapmazlar.
-
Konutuklarnda ses tonlar alaktr. Konuma hzlar dktr ve seslerinde
ok az tonlama vardr. Duygularn aka ortaya koymazlar. Mantk
arlkldrlar, heyecanlar ve duygular lldr. Bu insanlar bir atma
srasnda sakin ve aklc olabilirler. Kuralc olduklarndan kolay kolay
deimek istemezler. Mavi karakterli kiilerin baz zellikleri yledir:
Mkemmeliyetidirler Her eyin kusursuz ve mkemmel olmasn isterler.
Yaptklar her ite titizdirler. Detaylara ar derecede nem verirler,
ilerini ciddiye alrlar ve etraflarndaki insanlarn da bu ekilde
olmasn isterler. Yapacaklarsa en iyisini yapmak, onlarn dnce
tarzdr. Bakalarnn dikkatini bile ekmeyen kck detaylar ok fazla
nemserler. Grnmn estetik olmas iin ellerinden geleni yaparlar. Bu
konuda en gzel rneklerden biri de iirlerinde mavi karakterinin
mkemmeliyeti ynn ok gzel bir ekilde sergileyen Yahya Kemal
Beyatl'ya aittir. Bir gn gen bir delikanl Yahya Kemal Beyatl'ya
gelerek, "stat ben ya ressam ya da air olaca- r Yaptklar her ite
titizdirler. Detaylara ar derecede nem verirler, ilerini ciddiye
alrlar ve etraflarndaki insanlarn da bu ekilde olmasn isterler. 4
Farkl Karakterin zellikleri 5i m. Henz bir karar veremedim.
Kararmda bana yardmc olur musun?" der. Yahya Kemal Beyatl
delikanlya "Resimlerin ve iirlerin yannda m?" diye sorar. Delikanl;
"iirlerim yanmda." der ve Yahya Kemal Beyatl'ya gsterir. Yahya
Kemal Beyatl iirleri okuduktan sonra delikanlya yle der: "Sen
ressam ol evladm." Delikanl arr ve "Ama daha resimlerimi grmediniz
ki?" der. Yahya Kemal Beyatl cevap verir: "Ama iirlerini grdm..."
Daima tedbirlidirler Her trl olas tehlikeye kar tedbirlidirler.
Birka dakika iinde girdikleri ortamlarn risk deerlendirmesini
yapar, acil durum plan bile tasarlarlar. Doalgaz, deprem, kap
kontrolleri, hrszlklar gibi felaketlere kar gerekli hazrlklar
vardr. Bunun iin sigortaclarla anlama imzalayabilirler. Mamullerin,
ilalarn son kullanma tarihine de mavi karakterli kiiler ok dikkat
ederler. Bir gn ikolata almtm. Meer kflym. Bunu epeyce yedikten
sonra fark etmitim. Ama i iten gemiti. Allah'tan hibir ey olmad.
Fakat iin ilgin yan bundan benim gibi sar karakterli olan arkadam
Haydar aabeyin de yemesi idi. ikimiz de sar karakterli olduumuz iin
kontrol etmeden yemitik. Mavi karakterli bir kii bunu incelemeden
asla yemezdi. Benim mavi karakterli eim rnlerin son kullanma
tarihine ok dikkat eder. Evimizdeki ilalarn son kullanma
tarihlerine bakmak eimin grevidir. O kontrol eder, biz de kullanrz.
Her zaman kurallardan yana olurlar Her zaman kurallara uyan
kiilerdir. Ayrca kendileri kurallar koyarlar ve bu kurallar hem
kendilerini hem de dier karakter- 52 nsan likilerinde 4x4'lk letiim
Kurallar koyarlar ve bu kurallar hem kendilerini hem de dier
karakterlerdeki kiileri bazen skntya sokabilir. lerdeki kiileri
bazen skntya sokabilir. Bakalarnn kurallara kar vurdumduymaz tavr
onlar hayrete drebilir. Onlar iin hayat bir kurallar btndr.
-
Trafikte kurallar "Sarda dur, krmzda kesinlikle dur!"
eklindedir. Bunu "Sarda ge, krmzda dikkatli ge..." eklinde deitiren
baz sar karakterli kiilere ok kzarlar. Ahmet Necdet Sezer mavi
karakterli cumhurbakanlarna en gzel rnektir. ABD bakanyla grmesi
olsa bile krmz kta makam arabasn durdurur ve bekler. "Anayasay bir
kere delsek ne olur?" diyen Turgut zal'n aksine her trl kanunun
anayasaya uygun olmasna haddinden fazla bir titizlikle dikkat eder.
Bilgi ilem sorumlumuz mit Bey tipik bir mavi karakterlidir. Sar
karakterli bir arkadayla bir gece saat ikide arabayla ilerli-yorken
krmz kta durup beklemiler. Arkada "mit Bey kimse yok, niye
bekliyorsunuz? Etrafta ara bile yok." dediinde "Ben 40 yldr trafik
kurallarna aykr hareket etmedim, asla kurallara aykr hareket
etmem..." demi. Yine bir gn bowling oynuyordum. Yanmda da mavi
karakterli bir oyuncu vard. Ben oyunuma devam ederken dayanamayp
bana yaklat. Atlarm yaparken topu tutu eklimi grm ve topun doru
tutulma eklini gstermek istemiti. Benim iin ok nemli deildi. Onun
rahatlamasn salamak iin dediini yaptm. Derli toplu ve dzenlidirler
Onlar iin her ey yerli yerinde olmaldr. Hayatlarnda bir intizam
olsun isterler. Kullandklar eyalarn yerli yerinde durmasna ihtiya
duyarlar. Her eyann yerletirilecei blmler iaretlenmi ve gruplandrlm
haldedir. Kaybettiklerinde veya izinsiz olarak e- 4 Farkl
Karakterin zellikleri 53 yalarna dokunulduunda rahatsz olur-: lar.
Kendilerine ait meknlar onlar iin ok nemlidir. Sokakta yrrken bile
bir bakasnn att pten rahatsz olup bunu kaldrabilirler. Bu kiilerin
czdanlarna baktnzda her eyin doru dzgn ve dzenli olduunu
grebilirsiniz. Oysa sar karakterli kiilerin czdanna baktnzda
karmakark olduunu grrsnz. Mesela benim ceplerimde ie yaramayan bir
sr evrak olur. Onlar dzenleme enerjisini de kendimde bulamam. Tandm
mavi karakterli birisi vard. Gece yatmadan evvel iki terliini
simetrik olarak koymadysa uyuyamazd. Mutlaka ikisi de dzgn
duracakt! Bunun aksi bile onu sinir etmeye yeterdi. Yakndan tandm
sar karakterli bir kiinin mavi karakterli ei bir gn ok rahatszlanm,
yataktan kalkamyormu. Adamcaz hanmna "Gel seni doktora gtreyim."
demi. Ancak hanmnn gidecek hali yokmu. Bunun zerine ei hanmnn
tansiyonunu lmesi iin st katlarndaki bir teyzeyi aracan syleyince
mavi karakterli hanm paniklemi ve "Bir dakika..." deyip yatandan
kalkarak etraf toparlamaya balam. Seminerlerimden birinde
katlmclardan biri bir kutu ikolata getirmiti. ikolata kutusunu
aarak btn katlmclara datmak istedim. Kutuyu ap ikolatalar grdmde
ters taraftan atm anladm. ikolatalarn hepsi ters Sokakta yrrken
bile bir bakasnn att pten rahatsz olup bunu kaldrabilirler. 54 NSAN
LKLERNDE 4x4'LK LETM dnmt. ikolata kutusu bir mddet ylece masann
zerinde kald. Mavi karakterli Zerrin Hanm ikolatalarn ters durmasna
dayanamad ve yle dedi: "Hocam ne olursunuz u ikolata kutusunu
tersine evirir misiniz?" Olaylarn olumsuz ynlerini grp kayglanrlar
Dier karakterdeki insanlar gibi hayata toz pembe bakmazlar, daha
derin dnceli ve karamsardrlar. Dier insanlarn, zellikle san
karakterli kiilerin fazla nem vermedii baz davranlara incinir,
alnrlar. Olumsuz bir eletiri veya kt szn btn gn tesirinde kalp
kafalarna takarlar ve neden byle syledi diye dnrler. lerine
atarlar. Hayata ok iyi bakamamalarnn sebebi ise riskleri hesap eden
mkemmeliyeti bir yaplarnn olmasndan kaynaklanr. Hatta bunu bazen ok
abartrlar.
-
Abarttklarnda da gastrit, lser ve ba ars gibi hastalklar onlar
bekler. Anlatacamz hikye bunun ok gzel rneklerindendir: ki ortaktan
biri, uzun bir burna sahip olduundan burnuyla ilgili ciddi
kompleksleri vardr. Dier ortak uzun burunlu arkadan yemee davet
eder. Adam eve gider ve mavi karakterli eine "Yarn akam ortam eve
yemee gelecek, ltfen burunla ilgili bir sz syleme!" der. Kadncaz
ertesi gnn endiesiyle uyuyamaz. Burun olayn kendisine dert eder.
Ertesi gn akama kadar hazrlk yapar. Her ey mkemmel olmaldr. Fakat
burun konusundaki endieleri ve Dier karakterdeki sklganlklar iinden
atamamtr. , ... . Akam olur, misafir eve gelir. Ka- nsanlar gibi
hayata toz N ' a ... . , , din, kendi telandan ve dikkatli ol-
pembe bakmazlar, daha , . , , , ma dncesinden dolay byk derin
dnceli ve , . ,, , n , bir stres yaamaktadr. O srada karamsardrlar.
kk kzlan adamm karsmda oturmakta ve srekli onun burnu- 4 Farkl
Karakterin zellikleri 55 na bakmaktadr. Kadn ay servisini yaparken
kznn muzur bir ekilde gldn grnce telalanr. Hemen onu odasna
gnderir. Tam o srada ay iin eker hazrlamadn grr. Ve derhal eker
kasesini einin ortana uzatarak yle der: "Burnunuza eker alr msnz?"
Planl, programl tiplerdir Plan program onlarn slogandr. Hayatlarnn
en nemli planlandr. Ayrntl kaytlar tutarlar, detaylar nemserler.
Organizasyona dkndrler. En iyiyi onlar yapar. nk her iin en ince
ayrntsna kadar mkemmel olmasna alrlar. Dnlerde, partilerde,
toplantlarda, dekordan, ikramdan fiyatlara kadar her eyle ilgili ve
her eyden haberdardrlar. Plan ve programlarndan taviz vermezler.
Bakalarnn plansz hareketlerini yadrgayabilirler. Benim tavsiyem,
byle bir kiinin evine kesinlikle "at kap" gitmemenizdir. Gitmeden
nce mutlaka haber verin. nk onlar her eyi gzel ve planl, programl
isterler. Tabi derli toplu olma isteklerini de unutmamak gerekir.
Seminerlerimden birinde tantmz Rhan Bey anlattm konulara ok ilgi
duydu ve seminer aralarnda benimle birok almasn paylat. Planl,
programl, son derece bilgili, uzun yllar st dzey yneticilik yapm
mavi karakterli bir kiiydi. Benim anlattklarmla yaadklar arasnda
yakn bir iliki kurmutu. Seminer sonunda kendisinin de bir kitap
almas olduunu, bunu birlikte yazp yazamayacamz sordu. Konu
liderlikti. Ben ola bileceini syledim ve birka i fi 56 nsan
likilerinde 4x4'lk letiim gn sonra bir kafede bulumay kararlatrdk.
Ben buluma saatinden nce kafeye geldim ve onu beklemeye baladm.
Elimde yazacamz kitapla ilgili -drt sayfalk not vard. Bir md- : det
sonra Rhan Bey de byk bir bavulla ieri girdi. Ben onu bir seyahate
gidecek sandm. Selamlatktan sonra bavulunu bir masaya koydu ve
iinden liderlikle ilgili birok kitap kard. Ma- ;' sann st dolmutu,
ancak bavulun yars boalmt. Bavulun dier yarsnda ise liderlikle
ilgili ngilizce kitaplar vard. Dier bir masaya da onlar koydu.
Benim yanmda ne getirdiimi sorduunda yapacamz grmeden sonra
dokmanlarm getireceimi syledim. Yaptmz grme sonucunda eer mavi
karakterli Rhan Beyle bir liderlik kitab yazmaya kalkarsak bunu
ancak be senede bitirebileceimizi anlamtm. Detayc insanlardr
Bakalar iin hi nemli olmayan detaylar onlar iin ok nemlidir. Onlar
iin her eyin bir sras ve prosedr vardr. Bunlara uyulmadnda ok
sinirlenirler. "Ya Bir Yol Bul Ya Bir Yol A Ya da Yoldan ekil"
ad
-
l kitabyla yazarlk hayatna atlan ve daha sonra yazd kitaplarla
okuyucularnn beenisini kazanan Mmin Sekman her eyini planl,
programl ve dzenli yapan mavi karakterli bir yazardr. Mmin'in
tertip ve dzenine hep imrenmiimdir. Bir keresinde Mmin Sekman,
Merzifon'a bir seminere gitmiti. Bir ay sonra da oraya ben gittim.
Seminerden sonra semineri dzenleyen arkadalarla brolarnda
oturuyorduk. Otobsmn kalkmasna 15 dakika vard. Herkes etrafta
telala bir eyler aryordu. Onlara ne aradklarn sorduumda, bana
seminer cretini koymak iin uzun bir zarf aradklarn sy- Bakalar iin
hi nemli olmayan detaylar onlar iin ok nemlidir. Onlar iin her eyin
bir sras ve prosedr vardr. Bunlara uyulmadnda ok sinirlenirler. 4
Farkl Karakterin zellikleri 57 lediler. ok armtm. "Ne gerek var?"
dediimde bana yle cevap verdiler: "Hocam geen ay Mmin Sekman geldi.
Biz seminer cretini onun eline verdik ve bize seminere gelen bir
eitimciye cretini bir zarfn iine koyarak; zerine de ismini yazarak
vermemizi syledi. Bu yzden biz de sizin seminer cretinizi iine
koymak iin uzun bir zarf aryoruz." Ben "Buna gerek yok..." dedim ve
zarfsz olarak paray aldm. Daha sonra Mmin'e bunu anlattmda bana yle
dedi: "Ben adamlar eitmek iin o kadar uratm. Sense her eyi berbat
ettin!" Merakldrlar, aratrmaya yneliktirler Bu meraklar sar
karakterli kiiler gibi daldan dala her eye atlayan cinsten deildir.
Onlarn meraklan daha ciddi konulara yneliktir. Her eyin en kazanl,
en kaliteli, en uygun, geerli ynlerine bakarlar. Onlarn meraklar
hibir eyin geliigzel olmamasyla ilgili detaylardr. renmeyi,
kefetmeyi seven yaplar nedeniyle duyduklar yeni kavramlar aratrmaya
koyulurlar. Bir medya firmasnda alan Mustafa Bey de tam bir mavi
karakterli idi. Son derece dzenli bir insand. Bir gn bana "Ouz Bey,
arabanzn benzin deposunu kaa dolduruyorsu-nuz?" diye sordu ve ben
kendisine bilmediimi syledim. nk bunca senedir benzin aldm halde hi
dikkat edip de hesap-lamamtm. Bunun zerine Mustafa Bey, nce depomun
kaa dolacan ve bu depoyla ka kilometre gidebileceimi syledi.
Arkasndan "Siz galiba imdiye kadar hi deponuzu doldurma-dnz Ouz
Bey." dediinde ben ok armtm. Evet, gerekten depomun kaa dolduunu ve
tam depo ile ka kilometre gidilebileceini bilmiyordum. "-meli,
-mal" gibi ekleri fazlasyla kullanrlar Olaylarn hibir zaman
geliigzel olmadn dnr ve her eyi nedenlere dayandrrlar. Yaplacak her
iin de bir amaca y- 58 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM Mavi karakterli
kiilerin en ok kullandklar szckler "yapmalym, bitirmeliyim" gibi
szcklerdir. Bu kelimeleri kullanmay azalttklarnda ok daha mutlu
olabilirler. nelik olmas gerektiine inanrlar. Mavi karakterli
kiilerin en ok kullandklar szckler "yapmalym, bitirmeliyim" gibi
szcklerdir. Bu kelimeleri kullanmay azalttklarnda ok daha mutlu
olabilirler. Danmanln yaptm Fatma Hanm, 30 yalarnda, tipik bir
I---------------------------------------1 mavi karakterliydi ve
anne-baba- syla birlikte yayordu. Babas sar karakterli ve son
derece rahat biriydi. Bu bayan, babasnn amurlu ayakkablarla eve
gelmesinden ve lekeli elbiselerle dolamasndan ok sknt duyuyordu.
Evdeki her eyin derli toplu ve dzenli olmasn istiyor, bunlar
olmaynca da geriliyordu. Yaptmz danmanlk sonucunda kendisini skntya
dren, bu kendi koyduu birok kural kaldrmasn istedim. Birka seans
sonra iyice rahatlamt. Bana yazl olarak getirdii ktta unlar
yazyordu: 1. Babamn mutfak lavabosunda elini ykamasna kzmadm. 2.
Banyo kvetini kirletmesine ses karmadm. 3. Kurban bayramnda kurban
kesmek iin gtrd baklardan birisini kaybetmesine hi kzmadm. 4.
Katldm seminerlerden sonra eve gidince ilk defa kendimi hi
eletirmedim.
-
Daha sonraki seanslarda bu kurallar kaldrma ilemi devam etti ve
Fatma Hanm u anda eskisinden ok daha mutlu bir hayat sryor.
Riskleri nceden grrler Daha bebekken her eyi izlemeye
baladklarndan, grnenin perde arkasn da grebilirler. nce ve derin
dnce yaplar dier renklere oranla, riskleri fark etmelerine yardmc
olur ve 4 Farkl Karakterin zellikleri 59 bir konuda aratrma
yapmadan karar vermezler. Yarn bugnden dnr, olaylar gereklemeden
nce tasarlar ve deerlendirirler. Karlaacaklar olaylar hakknda
zihinlerinde en azndan bir tane fikir vardr. Kendisiyle altmz mavi
karakterli mit Bey, bir seferinde, krmz-sar karaktere sahip olan
eitim koordinatrmz Nurhan Hanm ile bana "Siz sakn diz st bilgisayar
almayn, drr ve krarsnz!" demiti. Bir defasnda, Nurhan Hanm ve eitim
verdiimiz irketin genel mdr ile bir seminer takibi iin Arnavutluk'a
giderken, genel mdrn elinde bir dizst bilgisayar vard ve pasaport
kontrolnden gemek iin sra beklerken Nurhan Hanm kaza ile genel mdrn
bilgisayarn drmt. Ancak bilgisayarn klf ok salam olduundan bir ey
olmamt. mit Bey haklyd! Mavi karakterli biri olarak riski nceden
sezebilmiti. Ciddi ve arbaldrlar Mavi karaktere sahip olanlar
grlty, bo laf ve kaoslar sevmezler. likilerinde mesafeyi ve
ciddiyeti benimserler. Elenirken bile mesafeli olunmasn isterler.
Kendileri de saygy en iyi ekilde sunarlar. Sessizlii, yalnzl
severler. Skntl zamanlarnda yaknlarn desteine hep ihtiya duyarlar.
Bakalarn heyecanlandran ve elendiren olaylar onlara skc ve bo
gelebilir. Sar karakterli bir kiiyi elenceli gelen bir ey, mavi
karakterli bir kiiyi utandrabilir. 60 nsan likilerinde 4x4'lk
letiim likilerinde mesafeyi ve ciddiyeti benimserler. Elenirken
bile mesafeli olunmasn isterler. Kendileri de saygy en iyi ekilde
sunarlar. Bir gn ailece bowling oynamaya gitmitik. Ben ok
eleniyordum ve zellikle topu normalin stnde bir ykseklikten
atyordum. Top "Gm" diye bir ses kyordu. Ben mthi elenirken mavi
karakterli eim iaret parman azna koymu ve ne kadar ayp der gibi
bana bakyordu. Bana elence gibi gzken ey, mavi karakterli eimi
utandrmt. Kzmla beraberken arabayla bir tnelin altndan geerken
avazmz kt kadar barmak en byk zevkimizdi. Ancak bunu bir gn eimin
yannda yaptk ve bize verdii tepkiden sonra bir daha yanmzda mavi
karakterli biri varken bunu yapmamaya karar verdik. Standartlar
yksektir Her eyi olabileceinin stnde dnrler ve olabilecek en iyi
standard yakalamak iin her trl abay sarf ederler. Evleri, eyalar
son derece zevkli ve dikkatli bir ekilde dzenlenmitir. Giyim
kuamlar da kendilerine en yakan biimdedir. Herkes tarafndan
beenilen ve derli toplu bir tarza sahiptirler. Bakalar iin ok iyi
hatta mkemmel grnen eyler onlar iin standardn altnda olabilir. Bu
zellikleri arkada seerken de seici davranmalarna neden olur. Yapaca
ileri doru ve zamannda bitirmek iin ellerinden gelen her eyi
yaparlar. Danmanln yaptm bir irketin mavi karakterli olan kalite
kontrol mdr Engin Bey, krmz karakterli genel mdr Blent Beye aylarca
alarak nemli bir rapor hazrlar ve bunu sunmak iin byk bir hevesle
bekler. Sonuta titizlikle ve ayrntlaryla saatlik bir sunum
oluturur. Sunum vakti gelince genel mdr, kalite kontrol mdrnn
odasna gelir ve Engin 4 Farkl Karakterin zellikleri 61 Beye btn
raporu anlatmak iin sadece dakikas olduunu syler. Engin Beyin iki
aya bir pabuca girer fakat neticede dakika olmasa da 15 dakikada
btn raporu zetleyerek bu konudaki yeteneini sergiler.
Yeteneklidir
-
Hayal glerini becerilere ve sanata ynelik kullanrlar. Gra-fiker,
ressam, air veya filozoflar ounlukla bu gruptan kar. Onlar
evrelerindeki gzellikleri grsel olarak ortaya karacak ekilde
ilerindeki duygular harekete geirmeyi ok iyi bilirler. Son derece
yetenekli ve yazd kitaplarla eitim dnyasna byk hizmetleri olan
Ahmet Marah Hocamz bu karakterin en gzel rneklerinden biridir.
"Evde Okul Okulda Kalite" adl kitab eitimciler ve anne-babalar
tarafndan ok beenilen bir kitaptr. Bir gn Ahmet Hocayla "Evde Okul
Okulda Kalite" adl kitabn iinden alnan rneklerle bir seminer
vermeyi kararlatrdk. Dokmanlar hazrlamak Ahmet Hocann, semineri
vermek de benim grevimdi. Ahmet Hoca titiz bir almayla kitabn
ieriindeki bilgileri seminer notu haline getirdi ve yaklak 10 gn
ncesinden bana verdi. O gnlerde ilerim ok youndu ve son gne kadar
notlara bakamadm. Seminer vereceim gnn sabah seminerimde gsteri
yapacak iki ocuu ve annelerini alarak seminer salonuna doru yola
ktm. Yolculuumuz 45 dakika kadar srd. Yolculuk srasnda ben seminer
notlarn ocuklardan birinin annesi olan Sevil Hanma verdim ve bana
okumasn syledim. Saat 9:30'da gideceimiz yere vardk. Seminer saat
10:00'da balayacakt. Salonun yanndaki bir pastaneye oturduk ve ben
seminerin ana hatlar- n gsteren bir zihin haritas iz- Bakalar iin
ok iyi hatta mkemmel grnen eyler onlar iin standardn altnda
olabilir. Bu zellikleri arkada seerken de seici davranmalarna neden
olur. I 62 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM dim. Zihin haritasnda sadece
anahtar kelimeler vard. Saat 10:00'da salona girdim ve Ahmet
Hocayla karlatm. Ahmet Hoca "Her ey tamam m?" dediinde "Evet hocam
her ey tamam.." dedim. Notlar sabahleyin okumaya baladm duysayd
kalp krizi geirebilirdi. Salon ok kalabalkt. Seminer bittiinde
herkes ok memnun olarak salondan ayrlyordu. Geri dnerken yolda
Ahmet Hocaya seminere nasl hazrlandm anlattmda ok ard. Bu olayda
mavi karakterin yetenekleriyle sar karakterin pratikliini
birletirmitik. C. Krmz Karakterli Kiilerin zellikleri Krmz Karakter
Gl karaldr, sadece kendisiyle yarr Benim dediim gibi der, herkese
karr Kaybetmeye dayanamaz, almas sk/ar Tutkuludur, tm engellerle
savar Adeta lider domutur, baka lider tanmaz Lider olmad ortamlarda
bulunmaz Koyu tartmacdr, herkese gre davranmaz Krmzlar
anlayabilirseniz sorun karmaz Heyecan hi bitmez, snmek bilmez atei
Ondan etkilenir hayatna giren her kii Sonu odakldr elinde kalmaz ii
Kendini belli eder bir ortama girii Olmazsa olmaz ftraten atetir
elementi Kzarsa kafas yakar Halic'i Levent'i Kendi kurallarm koyar
uymaz bakasnn ahengi Dedikleri olmazsa gz grmez cenk elengi 4 Farkl
Karakterin zellikleri 63 Bir bakadr onun ak ve sevdas Canan iin
kyar cana bin defas Vazgemez, ylmaz nemli ise davas Dostuna kyamaz
varsa sevgi vefas
-
Ses renginde vardr sanki byk bir haykr, Gz temas dorudandr
kartal gibi kararl bir bak Hakszla hi gelemez, kar ani bakaldr
Haklnn hakkm vermektir en sevdii davran Gl kararl tiplerdir. "Az
laf, ok i" derler. Sebebi ise sonu odakl olmalardr. Krmz
karakterliler "Sadede gel" kelimesini ok kullanrlar. Herkesin onlar
gibi dnp, hareket etmesini isterler. Gereksiz konumalardan ve
ilerden holanmazlar. Hep yapacak ileri ve alnm kararlar vardr.
nemli olan onlara gre iin zn anlamak ve sonucu elde etmektir. Bu
yzden kararlarn uygularken gzleri baka bir ey grmez. yerinde
bakasnn odasna aniden girebilirler. Gerektiinde karlarndakinin zor
durumda olmasn nemsemeyerek kendi istekleri iin bakalarn rahatsz
edebilirler. Genelde kafalarnn dikine giderler. zellikle onlarn sk
yapt bir ey, karlarndakini kendi istedikleri gibi olmaya ve hareket
etmeye zorlamalardr. Bu kiiler iin nemli olan, onlardan honut
olmanzdr. evreye verdikleri mesajlar, "Benim dediim gibi, ama hemen
olsun." eklindedir. Krmz karakterli kiilerin genellikle "Ben
kendimi ok fazla an- Krmz karakterli kiilerin genellikle "Ben
kendimi ok fazla anlattm, kendimden ok bahsettim. Biraz da sen
'beni' anlat!" eklinde bir tavrlar vardr. 64 nsan likilerinde
4x4'lk letiim lattm, kendimden ok bahsettim. Biraz da sen 'beni'
anlat!" eklinde bir tavrlar vardr. Yksek ancak gereki hedefler
belirlemekten ve sonra bunlar gerekletirmeye girimekten byk bir
zevk duyarlar. Son derece bamsz insanlardr, hedeflerini onlarn adna
bakalarnn koymasndan ok kendi hedeflerini kendileri koymak
isterler. En kt kararn bile bir karar olduuna inanrlar. Zaman
ynetimi konusunda stn bir becerileri vardr. Gz temaslar dorudandr,
hatta bazen dinleyeni rahatsz bile edebilir. Konumas hzl ve
tempoludur, ses tonlamas ok azdr. alma masalar ne sar karakterli
kiiler gibi dank ne de mavi karakterli kiiler gibi ok fazla
dzenlidir. Olmas gerektii kadar dzene sahiptir. Krmz karakterli
kiilerin en temel zellikleri aada belirte-, ceimiz balklar altnda
toplanabilir: 4 Hep dik durmaya alrlar; kimseden yardm istemeyi
sevmezler Zor durumlarda dierlerine oranla daha gl olan bu
insanlarn zlerinde zora talip olma vardr. Yaplan gnlk meguliyetler
onlar iin i deildir. Herkesin yapamad ileri stlenmek onlara zevk
verebilir. Yaplmas zor olan ileri yaparak srekli kendilerini
gelitirirler. ou insann imkanszlklar karsnda pes etmesine ramen,
zorluklar onlar daha da motive eder ve bunlar kendi balarna
aabilirler. Gerek baarlarn zorluklarn ' arkasnda olduuna inanrlar.
Tipik bir krmz karakter olan, gl ve kararl yapsyla hayatn batan
kuran Dzceli Teyzenin yaadklarn sizlerle paylamak istiyorum:
Seminerlerimde katlmclarn "Dzceli Teyze" diye tand Ne- alma masalar
ne sar karakterli kiiler gibi dank ne de mavi karakterli kiiler
gibi ok fazla dzenlidir. Olmas gerektii kadar dzene sahiptir. 4
Farkl Karakterin zellikleri 65 bahat nltrk, Dzce depreminde
yaknlarn ve tm mal varln kaybettikten sonra hibir zaman "Bunlar
neden benim bama geldi?" diye sormam. "Ben bundan sonra ne
yapabilirim?" diye sormu ve hat sanatyla uramaya karar vermi.
nceleri bunu sadece oyalanmak iin yapyormu. Ancak daha sonralar,
ortaya koyduu eserleri gren uzmanlar ok armlar ve ona yardm etmeye
balamlar. lk sergisini benim de seminerler verdiim Altunizade Kltr
Merkezi'nde aan Dzceli Teyze daha sonra bu sergilerini ok farkl
yerlere tam. Basnda ve
-
medyada geni yer bulan almalar btn uzmanlar tarafndan tam not
alm. Sergisinin aln birok nl belediye bakan ve politikac yapm. Krmz
karakterin btn gl yanlarna sahip olan Dzceli Teyze'nin yeni bir
sergi atn duyarsanz mutlaka eserlerini grmeye gidin, daha da
nemlisi glmseyen yzndeki o kartal baklarn grn ve hayata daha farkl
gzlerle bakn. Kendilerini daima "hakl" grme eilimleri vardr Bu
kiiler hakl olduklar konuda iddiacdrlar. Bu iddialarn sonuna kadar
gtrrler. Hakl olmalarn salayacak btn ayrntlara ulamak, en byk
zellikleridir de diyebiliriz. ou zaman hareketlerinin arkasndaki
gd, haksz konumuna dmeme isteidir. Bu sebeple hata yapma ihtimalini
bile dnmek istemezler. Dier insanlarn da hakl olabileceklerini fark
ettiklerinde ve hatalarn anladklarnda esneklik ynndeki en byk
admlarn atm olurlar. Seminerlerimize katlan sar karakterli bir
yapya sahip Tu-ba'nn babas krmz karakterli bir kiiydi. Asker kkenli
ve disiplinli bir ekilde yetimi olan Taner Bey kzna kar ar bir
disiplin uyguluyordu. Taner Beyin kzlar ile olan iletiimindeki
genel kural uidi: 66 nsan likilerinde 4x4'lk letiim "Madde 1:
Babalar her zaman hakldr. Madde 2: Haksz olduklarnda da Madde
l'deki kural geerlidir." Bu yzden her ikisi de iletiimde byk
skntlar yayorlard. Tuba ile almaya baladmzda ona unu syledim:
"Dnyada deitirebilecein tek kii sensin. Sen deiirsen ve daha esnek
olursan greceksin ki baban da deiecek." Babasna Tue hakknda
bilgiler verirken de srekli olarak kzna kar daha esnek olmasn ifade
ediyordum. Her geen gn baba ile kzn aras daha da iyiye gidiyordu.
Daha sonra her ikisi de iletiim konusundaki kurallarn yle
deitirdiler: 1. letiimimizin anlam, aldmz tepkidir. 2. letiimdeki
en nemli ey, esnekliktir. Eletirilmekten holanmaz ve hibir szn
altnda kalmazlar Bask altnda olmaktan, emir kipinden ve
eletirilmekten holanmazlar. Eer krmz karakterli bir kiiyi
eletirecekseniz nce onunla uyum salamal ve sonra bu eletirinizi
yumuak bir slupla yapmalsnz. Eletiriye derhal tepki verirler, bu
tepki bazen sert olabilir. Emir cmleleri kullanarak onlar kolaylkla
yapacaklar ilerden bile soutabilirsiniz. Kendilerine sylenen
manidar szlere veya haksz eletirilere ayn ustalkla cevap verebilme
yeteneine sahiptirler. Milli airlerimizden Mehmet Akif Ersoy da
krmz karakterli bir airdir. Bunu iirlerinden de ok rahat
anlayabiliriz: Bir gn Mehmet Akif Ersoy bir konuma yapyordur.
Konumasnn sonunda patavatsz bir gen yle bir soru sorar: Bask altnda
olmaktan, emir kipinden ve eletirilmekten holanmazlar. Eer krmz
karakterli bir kiiyi eletirecekseniz nce onunla uyum salamal ve
sonra bu eletirinizi yumuak bir slupla yapmalsnz. 4 Farkl
Karakterin zellikleri 67 "Siz aslnda veterinerdiniz deil mi?"
Mehmet Akif Ersoy delikanlya bakarak yle cevap verir: "Ne o evladm,
bir derdin mi var?" Kararl, i bitirici ve sonu odakldrlar Krmz
karakterli biri daha iin banda, hzl karar verme yeteneinden dolay
sonucu oktan grm ve bir i konusundaki kararn vermitir bile. Her
iin, bandan ok, sonunu merak ederler. nk karar verdikleri anda
harekete gemeli ve derhal ie balamaldrlar. Hayatn her alannda
onlarn bu kararl yapsna ihtiya vardr. nk en byk kargaalarda bile
hzl ve doru karar alabilir, tekrar dzeni salayabilirler.
Getirdikleri pratik zmlerle pek ok kiinin iinden kamad karkl nleme
yeteneine sahiptirler.
-
Recep Tayyip Erdoan bu karakterdeki kiilere en iyi rneklerden
biridir. stanbul Belediye Bakanl'na aday olmadan ok nce babakan
olmay kafasna koymutu. Bu yzden stanbul Bykehir Belediye Bakanl
elinden alndnda yeni bir hedef belirledi ve babakan olmann planlarn
ve yeni yollarn aramaya balad. Ald cezadan dolay hapis yatmas onu
yldrmad; tam tersine daha da kamlad. Zaten krmz karakterli biri iin
zorluklar, onu daha da kamlayan ve harekete geiren iyi birer
motivasyon unsurudur. Partisinin seimi kazanmas ve kendisinin
babakan olamamas onu etkilemedi. Bir yolunu buldu ve sonunda hedefi
olan babakanlk koltuuna oturdu. Bir bakas iin biti olan bir olay,
onun iin bir balang olmutu. Genlik yllarndaki koyu krmz karakterli
Recep Tayyip Erdoan yllar getike daha esnek olmay renerek
hedeflerine ulamakta zorluk ekmedi. Ayrca krmz karakterli ei Emine
Erdoan'la olan uyumunda bu baarsnn nemli bir rol oynadn ifade
edebiliriz. 68 NSAN LKLERNDE 4x4'LK LETM Kk yatan itibaren bamsz
hareket etmeye alktrlar; ynlendirilmek istemezler Krmz karakterli
kiiler, kendi kararlarn kendileri vermek isterler. Baka insan-arn
karar onlar ok fazla ilgilendirmez. Onlar kendi akllarna koyduklarn
uygulayan tiplerdir. Eer birlikte yapacanz eylerde aldnz kararlan
onlarla birlikte almadysanz onu asla uygulamazlar. Krmz karakterli
olum Ekrem kkken masa tenisi sporuna benim isteimle balad. 11-12
yalarnda stanbul ampiyonu oldu. ok baarl idi, fakat byynce kendisi
istemedii iin de bu sporu brakt. Nedeni ise kendisinin bir krmz
olmasndan dolay idi; nk balangta bu sporu yapmak onun karar
deildi... Krmz karakterli bir babann, kendisiyle ayn karakterde 3
yanda bir olu vard. Babann anlattna gre ne yaparsa yapsn ocuk dar
ktklarnda bir trl babasnn elini tutmak istemiyormu. Endielenen baba
dnm ve ocuunun krmz karakter zelliklerini grp onunla bu ekilde
iletiim kuramayacan anlam. ocuuna, "Olum haydi beni markete gtr..."
demi. ocuk babann bu davranna olumlu yant vermi ve babasnn elini
tutarak onu markete gtrm. O gnden sonra da baba atmaya mahal
vermeyecek ekil- de ocuunun bu ynnn farknda olarak onunla iletiime
geme yolunu tercih etmi. Amaca yneliktirler, ani kararlar ile
insanlar artabilirler Ulamak istedikleri hedefler adeta onlar bu
hedeften baka her eyden soyutlar. ou zaman dier insanlarn
memnuniye- 4 Farkl Karakterin zellikleri 69 Krmz karakterli kiiler,
kendi kararlarn kendileri vermek isterler. Baka insanlarn karar
onlar ok fazla ilgilendirmez. tini dnemeyebilirler ve istemedikleri
halde tepki alabilir, yalnz kalabilirler. Herhangi bir yerde, bir i
kurumunda, seyahat esnasnda veya aile iinde bir karar verirler.
Kendilerine tbi olan insanlar da bu karara uyarlar. ok ksa bir sre
iinde kararlarn baka bir yne evirebilirler. Birok kii bu durumdan
etkilenir. Fakat bu insanlar iin dierlerinin dnceleri ok fazla
nemli deildir. Onlar iin insanlarn memnuniyetinden ok amalarn
gerekletirmeleri nemlidir. Kendisine danmanlk yaptm bir marketler
zincirinin sahibi Zeki Bey bu karakterin iyi bir rnei idi.
Seminerlerime katldktan sonra Zeki Bey, ald eitimleri irketindeki
alanlarna da aldrmay dnmt.
-
Bunun zerine kendisi ile alanlarna ynelik, 6 gnlk bir eitim
anlamas yapmtk. Fakat Zeki Bey krmz karakterinin verdii "sonu
odakllk" ile baz detaylar dnmemi, kararl ve bamsz bir planla market
alanlarn st ste 6 gnlk eitime armt. alanlar hazrlkl olmadklarndan
bu karar aknla karlamlard. Verdiim 6 gnlk eitimlerde karakterleri
anlatp, karakter analizlerini yaptrnca herkes Zeki Beyin tipik bir
krmz olduunu fark edince neden bu ekilde eitim plan yaptn da
anlamt. Eitimin olumlu sonulan ise tm alanlar fazlasyla memnun
etmiti. nlerindeki ie ar odaklanmalar yznden, sonular konusunda
yeterli deerlendirmeyi yapamayabilirler Kuvvetli igdleri onlarn
herhangi bir konuya youn bir ekilde odaklanmalarn salar. Bir
deerlendirme yaparken zor da 70 nsan likilerinde 4x4'lk letiim
nemli kararlar alrken krmz karakterlerin ok abuk karar vermemesi ve
uzun vadeli sonular iyi deerlendirmesi gerekir. olsa birden karar
verebilirler. Dnmeden verilen bu ani kararlar yznden problem
yaayabilirler. Daha esnek olup ak kap brakmalar gerektiini bazen
hatrla- , mayabilirler. Krmz karakterli biri karar al-
I_______________________ madan nce ok iyi dnmeli ve objektif
birilerine danmaldr. Hele bir de nemli kararlar alrken krmz