ÜNİVERSİTE HAZIRLIK FİZİK...Fiziksel Niceliklerin Sınıflandırılması ve Bilim Araştırma Merkezleri 1 5-10 Madde ve Özkütle 2 11-18 Dayanıklılık 1 19-20 Yapışma ve

FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ /MADDE VE ÖZELLİKLERİ

1.FASİKÜL

ÜNİVERSİTE HAZIRLIK

FİZİK

Ad Soyad:Sınıf - No:

www.testokul.com

Anlatımdaki sorularınçözümleri için

veya

Bu fasiküldeki konuların öğrenim süreci ve yeri

Konular Önerilen Ders Saati* Sayfa No

Fizik Biliminin Önemi ve Fiziğin Uygulama Alanları 1 2-4Fiziksel Niceliklerin Sınıflandırılması ve Bilim Araştırma Merkezleri 1 5-10Madde ve Özkütle 2 11-18Dayanıklılık 1 19-20Yapışma ve Birbirini Tutma 1 21-26Fasikül Bitirme Testi 27-30Cevap Anahtarı 32

*Bu saatler, her yönüyle bir öneri niteliğindedir. Kurumunuzun imkân ve istekleri doğrultusunda değişiklikler yapılabilir.

F ASİKÜL A NLATIM R EHBERİ

Fizik Biliminin Önemi

21. Fasikül

Çözüm için

12628

Fizik Biliminin Tanımı ve Temel Özellikleri➣ Fizik; madde, enerji ve bunlar arasındaki ilişkiyi

inceleyen, gözlem ve deneye dayalı bir bilim dalıdır.

Genel Kültür

Fizik kelimesi Eski Yunanca’da doğa anlamındaki “phy-sis” kelimesinden gelir.

➣ Fizik, birçok olayın doğasında olan kuvvet, hare-ket, enerji, madde, ses, ışık, elektrik, atom gibi konularla ilgilenir.

➣ Fiziğin temel amacı, evrendeki düzeni, olayların gerçekleşme koşullarını ve kurallarını ortaya çıkarmak ve açıklamaktır.

➣ Tarihsel süreç içerisinde, bilginin sorgulanması, paylaşılması ve nesilden nesile aktarılması ile fizik bilimi daha sistematik bir şekilde yapılmaya başlanmıştır. Zamanla daha fazla bilgiye ulaştıkça bazı kavramların geliştiği, bazılarının değiştiği ve bazı kavramların tamamen ortadan kalktığı görül-mektedir.

Aman Dikkat!

Fizik bilimindeki teori, yasa gibi bilgi türlerinin mutlak doğru olduğu söylenemez. Fizik bilimi; sınanabilir, sorgulanabilir ve yanlışlanabilir. Eksikleri giderilerek ilerler. Ayrıca fizik bütün bilimsel sorulara cevap veremez.

➣ Bilimsel bilgiye ulaşırken deney, gözlem, akıl yürütme (rasyonel düşünce) ve matematiksel çıkarımlar gibi farklı yöntemler kullanılabilir.

Çözümlü Örnek 01

Bilimsel bilgi ve bilimsel bilginin ortaya çıkarılmasıyla ilgili olarak, I. Deneysel çalışmalar zorunludur. II. Deney ve gözlem yaparak elde edilen bilgiler mutlak

doğrulardan oluşur. III. Bilim, yaratıcılıktan daha çok yöntemlere dayanır.

yargılarından hangileri yanlıştır?

Bilimsel bilgiye ulaşırken gözlem, deney, akıl yürütme gibi farklı yöntemler kullanılabilir. Bilginin ortaya çıkarılmasın-da deneysel çalışmalar zorunlu değildir. Bilimsel bilginin doğruluğu ya da yanlışlığı elimizdeki bilgiler ışığında yorumlanır. Tarihsel süreç içerisinde birçok bilginin yanlış olduğu anlaşılmıştır.

Bilimin gelişmesinde hayal gücü ve sorgulama çok önem-lidir. Örneğin, Einstein gibi bilim insanları hayal gücünü kullanarak bilimin gelişmesine büyük katkı sağlamışlar-dır. Bu yargıların üçü de yanlıştır.

Cep Notu

Doğa olaylarından, canlı varlıklarla ilgili olanlar biyolo-jinin; maddenin yapısı, özellikleri, etkileşimleri, tepki-meleri ve değişimi kimyanın; maddenin yapısı, özellik-leri, enerji, bunlar arasındaki ilişki, doğanın yapısı ve işleyişi gibi konular fiziğin konusudur. Görüldüğü gibi maddenin yapısı ve özellikleri hem kimyanın, hem de fiziğin konularındandır.

Pekiştirme Soruları

1. Fizikle ilgili olarak,

I. Madde, enerji ve bunlar arasındaki ilişkiyi inceler.

II. Evrende gerçekleşen olayların nedenini açıklayarak bu olayların öngörülmesi ve kontrol edilmesine olanak sağlar.

III. Fizikteki bilgiler mutlak gerçekler olup, hiçbir zaman değişmezler.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I ve III E) I, II ve III

2. Aşağıdakilerden hangisi doğrudan fizik bilimi ile açıklanamaz?

A) Gezegenlerin hareketleri

B) Atom altı parçacıkların davranışları

C) Ultrason, tomografi, MR gibi görüntüleme teknolojileri

D) Atomların birbirleri ile bağ yaparak molekülleri oluştur-ması

E) Hidrojen ve oksijen atomlarının birleşerek, tamamen bu atomlardan farklı özellik gösteren suyu oluşturması

3Fizik

Çözüm için

12629

Fiziğin Alt AlanlarıMekanik: Kuvvet, hareket ve enerji ile ilgilenir.

Konusu, akışkanlar, ses ve deprem dalgaları, gemilerin yüz-mesi, uçakların hareketi vb. İlgili meslekler, inşaat mühendisliği, makine mühendisliği, uçak mühendisliği...

Optik: Işığın doğasını, davranışını ve madde ile etkileşimini inceler.

Konusu, ışığın kırılması, yansıması, girişimi gibi özelliklerin-den yararlanılarak geliştirilen mikroskop, teleskop, fotoğraf makinesi, fiberoptik kablolar, fotoselli sistemler vb.İlgili meslekler, optisyenlik, göz doktorluğu...

Elektromanyetizma: Durgun ve hareketli yüklerin etkileşim-lerini, sebep olduğu olayları ve manyetik alanı inceler.

Konusu, MR cihazı, elektrik motorları, elektrikli otomobiller ve elektrikle ilgili bütün olaylar. İlgili meslekler, elektrik-elektronik mühendisliği vb.

Termodinamik: Isı ve sıcaklığı, ısının maddeyle etkileşimini, ısının yayılmasını ve iletilmesini, ısının iş ve mekanik enerji ile ilişkisini inceler.

Konusu, klimalar, ısıtıcılar, buzdolapları, içten yanmalı motorlar, ısı yalıtımı uygulamaları vb. İlgili meslekler, iklimlendirme uzmanı vb.

Katıhâl Fiziği: Yoğun hâldeki maddeler ile bunların elektrik, manyetik, optik, esneklik gibi özelliklerini inceler.

Konusu, yarı iletken teknolojisi olan LED, diyot, transistör, fotodiyot, fotodirenç gibi devre elemanları vb. İlgili meslekler, mikroelektronik mühendisliği vb.

Atom Fiziği: Atomun yapısını ve atomların bir araya gelerek oluşturduğu molekülleri inceler.

Konusu, nanoteknoloji, lazer teknolojisi vb. İlgili meslekler, atom mühendisliği vb.

Nükleer Fizik: Atom çekirdeğinin yapısını, temel özelliklerini, çekirdek bölünmesi ve birleşmesi gibi olayları inceler.

Konusu, radyoaktif atom çekirdeklerinin ışımaları, bu ışıma-lardan çıkan enerji ile nükleer enerji santrallerinde elektrik üretimi, tıpta kullanılan PET ve BT görüntüleme teknolojileri, tarihi eserlerin yaş tayini vb.İlgili meslekler, nükleer enerji mühendisliği vb.

Yüksek Enerji ve Plazma Fiziği: Yüksek enerjili parçacık-ların etkileşimini, atom altı parçacıkları ve maddenin plazma hâlini inceler.

Konusu, savunma, uzay ve roket sanayisi vb.İlgili meslekler, fizik mühendisliği vb.

Hayata KatkıBirden fazla bilim dalının ortak çalıştığı bilim dallarına disiplinler arası bilim dalı denir. Jeofizik, biyofizik ve fizikokimya disiplinler arası bilim dalıdır.

Cep Notu

Kütlesi büyük, hızı küçük olan cisimleri klasik fizik, kütlesi küçük, hızı büyük olan cisimleri modern fizik inceler. Mekanik, optik, elektromanyetizma, termodi-namik klasik fiziğin; katıhâl fiziği, atom fiziği, nükleer fizik, yüksek enerji ve plazma fiziği ile kuantum fiziği ise modern fiziğin alt alanlarıdır.

Aman Dikkat!Metafizik, doğa ötesi anlamında bir kavram olup, fizik-le hiçbir ilişkisi yoktur. Ayrıca astroloji, yıldızların yer olayları ve insan karakteri üzerine etkilerini göz önüne tutarak geleceği önceden bilmeye dayanan falcılık uğraşıdır.


1. Aşağıda verilen fiziğin alt alanı ve ilgili olduğu kavram ile ilgili eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

A) Mekanik → Kuvvet ve hareket

B) Termodinamik → Isı ve sıcaklık

C) Atom fiziği → Radyoaktif element, ışıma

D) Optik → Işık

E) Yüksek enerji ve plazma fiziği → Atom altı parçacık

2. Süper iletkenlik, bazı malzemelerin belli bir sıcaklık değerine kadar soğutulduğunda direncinin tamamen sıfır olmasıdır. Günümüzde süper iletken teknolojisi kullanılarak üretilen güçlü mıknatıslar, MAGLEV trenlerinde, NMR (nükleer manyetik rezonans) cihazlarında ve parçacık hızlandırıcılarında kullanılmaktadır.

Bu açıklamaya göre, süper iletkenlik fiziğin hangi alt alanının inceleme konusudur?

A) Termodinamik

B) Katıhâl fiziği

C) Nükleer fizik

D) Elektromanyetizma

E) Yüksek enerji ve plazma fiziği

Fiziğin Uygulama Alanları

41. Fasikül

Çözüm için

12630

Fiziğin Diğer Disiplinlerle İlişkisi➣ Fizikteki bilgiler, diğer bilim dallarındaki birçok

olayın açıklanmasında kullanılır. Fizik bilimi ile diğer disiplinler arasında yakın bir ilişki vardır.

Fizik - Felsefe: Felsefe; aklı ve mantığı referans alan bütüncül bir açıklama tarzıdır. Bütün bilimlerin temelini oluşturan felsefe ile fizi-ğin, akıl yürütmeyle evreni açıkla-ma çabaları ortak bir özelliktir.

Genel Kültür

M.Ö. 5. ve 6. yüzyıllarda ortaya çıkan felsefe, bilimin kaynağıdır. Arşimet, Aristoteles gibi filozoflar aynı zamanda o dönemin bilim insanlarıydı.

Fizik - Biyoloji: Biyologlar canlı sistemlerini incelerken fiziğin bazı konularından yararlanırlar. Kalbin çalışma sistemi ve kan dolaşımın-da basınç konusundan, sinir siste-minin çalışmasında elektrik akımı bilgilerinden, görme olayında optikten, bitkilerin kökleriyle emdiği suyu yaprak-larına ulaştırmasında kılcallık prensibinden yararlanırlar.

Fizik - Kimya: Kimyacılar molekül olu-şumunu açıklarken elektriksel kuvvet bilgisinden, atomun yapısını açıklarken atom fiziğinden, tepkimeler sonucu açığa çıkan enerjiyi açıklarken mekanik ve termodinamik yasalarından yararla-nırlar.

Fizik - Teknoloji: Fizikteki gelişme- ler teknolojinin, teknolojik ilerlemeler de fiziğin gelişmesini sağlar. Günlük hayatta kullandığımız elektronik alet-lerin ve iletişim cihazlarının gelişme-sinde fizik bilimi ile elde edilen bilgiler kullanılır.

Fizik - Mühendislik: Makine, inşaat, elektrik-elektronik, bilgisayar, yazılım, uzay, uçak, endüstri ve mekatronik gibi mühendislik alanlarında yapılan çalışmalarda fizik kanunları temel alınır.

Fizik - Sanat: Müzik alanında, teller-den çıkan ses dalgalarının frekansı, yayılımı, ekosu, yalıtımı; resim alanın-da renkler, renklerin uyumu, perspek-tif, ışık, gölge gibi konular bize fizik ile sanatın ayrılmaz bir bütün olduğunu gösterir.

Fizik - Spor: Spor aletleri, sporcuların giydiği ayakkabılar, kıyafetler, maçlarda kullanılan toplar ve bunun gibi birçok araç-gerecin yapımında fizik biliminden yararlanılır.

Fizik - Matematik: Fizikte elde edi-len sonuçlar sayılarla, grafiklerle ve tablolarla ifade edilip matematiksel modellerle sonuca gidilir. Matematik, fiziğin sayılarla ifade edilmesidir. Bu nedenle matematik fiziğin dilidir.

Hayata KatkıOlimpiyatlarda gülle atma, çekiç atma, mızrak atma gibi yarışmalarda yerle 45° açı ile fırlatılan cisimler en uzağa gider.


1. I. Psikoloji

II. Sanat

III. Coğrafya

Fizik bilimi ile yukarıdakilerden hangilerinin doğrudan bir ilişkisi yoktur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) II ve III

2. 1895 yılında Alman fizikçi W. Conrad Röntgen X- ışınlarını keşfetmiştir. Bu keşiften sonra geliştirilen X- ışını cihazları ile günümüzde birçok hastalık teşhis edilebilmektedir. Ayrıca X ışınları kullanılarak maddelerin atomik yapıları araştırılabilmektedir. Atomik yapıları bilinen elementler kullanılarak günümüzde elektronik devrelerin temel yapı taşı olan diyot, transistör gibi devre elemanları üretilmiştir.

Buna göre, fizik ile aşağıdakilerden hangisinin birbirini destekleyerek geliştiği söylenebilir?

A) Kimya B) Sanat C) Teknoloji

D) Felsefe E) Biyoloji

5Fizik

Çözüm için

12631

Temel ve Türetilmiş BüyüklüklerBir sayı ve birimle ile ifade edilebilen özelliklere fiziksel nicelikler denir. Tek başına anlamı olan büyüklüklere temel büyüklük, en az iki tane temel büyüklük kullanılarak ifade edilen büyüklüklere de türetilmiş büyüklük denir.

1971 yılında yapılan Ölçü ve Ağırlık Konferansı’nda ulus-lararası Birim Sistemi (SI birim sistemi) kabul edilmiştir. Temel büyüklüklerle ilgili aşağıdaki tabloyu inceleyiniz.

Temel Büyüklük

SembolSI

BirimlerSI Birim Sembolü

Ölçme Aracı

Uzunlukl

metre mmetre,

mezura, kumpas

Kütle m kilogram kg terazi

Zaman t saniye s kronometre

Sıcaklık T Kelvin K termometre

Elektrik akımı

i amper A ampermetre

Işık şiddeti I kandela cd fotometre

Madde miktarı

n mol mol –

Bu tablodaki 7 tane temel büyüklüğün dışındaki bütün büyüklükler türetilmiş büyüklüktür. Örneğin birim zamanda alınan yol olan sürat; uzunluk ve zamandan türetilmiştir.

Cep Notu

Bir büyüklüğü ölçmek için o büyüklük cinsinden seçi-len değişmez parçaya birim denir.

Skaler ve Vektörel Büyüklükler➣ Bir sayı ve birim ile ifade edilebilen büyüklüklere

skaler büyüklük denir. Kütle, uzunluk, sıcaklık gibi...

➣ Sayı, birim ve yön ile ifade edilen büyüklüklere de vektörel büyüklük denir. Vektörel büyüklüğü skaler büyüklükten ayıran özellik yön kavramıdır. Vektörel büyüklükler, sembollerinin üzerine ok işareti (→) konularak gösterilir. Örneğin hız (v), kuvvet (F), ivme (a) gibi...

A–x +x

FB

Şekildeki vektörün büyüklüğü |F|, |AB| uzunluğu ile doğru orantılıdır. Vektör x doğrultusunda olup +x yönündedir.

Öğrendik mi?Büyüklükleri ve yönleri aynı olan vektörlere eş vektör, büyüklükleri aynı yönleri ters olan vektörlere zıt vektör denir.


A noktasından B noktasına hareket eden K’nin ve D noktasından C noktasına hareket eden L’nin yerdeğiştirme vektörleri aşağıdaki gibidir.

A B

C D≥L

≥K

Buna göre,

I. K ve L’nin yer değiştirmeleri eşittir. ( ≥K = ≥L) II. K ve L’nin yer değiştirme vektörlerinin büyüklükleri

eşittir. (| ≥K| = | ≥L|) III. K ve L’nin aldıkları yollar eşittir.


İki vektörün eşit olabilmesi için hem büyüklüklerinin hem de yönlerinin aynı olması gerekir. K ve L’nin yer değiş-tirme vektörlerinin büyüklükleri eşit olmasına rağmen yönleri zıttır. Buna göre, I. yargı yanlış, II. yargı doğrudur.

Alınan yol skaler bir büyüklüktür. Hem K hem de L 3 birim yol almıştır. III. yargı doğrudur.


1. Aşağıdaki ölçümlerden hangisi uluslararası birim sistemi (SI) kullanılarak ifade edilmiştir?

A) Odanın sıcaklığı 20 °C’dir.

B) Kitabımın uzunluğu 27 cm’dir.

C) Bir silgi yaklaşık 50 gramdır.

D) Bir ders saati 40 dakikadır.

E) Kablodan geçen elektrik akımının şiddeti 2 amperdir.

2. Aşağıdakilerden hangisi vektörel büyüklüktür?

A) Sürat B) Ağırlık C) Özkütle

D) Sıcaklık E) Alınan yol

Fiziksel Niceliklerin Sınıflandırılması

61. Fasikül

Çözüm için

12632

➣ Bilimin gelişmesi ve günlük yaşama kazandırıl-ması amacıyla bilim insanlarının birlikte çalışma imkanı buldukları ve bilimsel çalışmalarını, buluş-larını, projelerini, bilgiye ulaşma yol ve yöntemle-rini paylaştıkları merkezlere bilim araştırma mer-kezi denir. Bu merkezlerden bazıları ülkemizde TÜBİTAK, TAEK, ASELSAN, Dünya’da ise CERN, NASA ve ESA olarak sıralanabilir.

TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel veTeknolojik Araştırma Kurumu):

1963 yılında fen bilimlerindeki araştır- maları desteklemek ve teşvik etmek amacı ile kurulmuştur. Temel bilimler, tıp, tarım, hayvancılık, teknolojik uygulamalar, enerji sistemleri, bilişim ve bilgi güvenliği, yarı iletken teknolojileri gibi alanlarda çalışma-lar yapılmaktadır.

TAEK (Türkiye Atom Enerji Kurumu):

Nükleer enerjinin ülke yararına kul- lanımını sağlamak amacıyla kurulmuş-tur. Tarım ve gıda malzemeleri ile hava, su ve topraktaki radyoaktivite analizleri, radyoaktif atıkların depolan-ması, baca gazlarının arıtılması, rad-yasyondan korunma eğitimleri gibi çalışmalar sürdürül-mektedir.

ASELSAN (Askeri Elektronik Sanayi):

Türk silahlı kuvvetlerinin haberleş- me ihtiyaçlarının yerli ve millî imkan-larla karşılanması amacıyla 1975 yılında kurulmuştur. Elektronik teknolojileri ve sistem entegrasyonu alanında çalışmalar yapılmaktadır.

CERN (Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi):

Dünya’nın en büyük parçacık fiziği laboratuvarıdır. Atom altı parçacıkları tanımaya yönelik yapılan deney ve çalışmaların sonucunda elde edilen bilgi ve veriler plazma fiziği, elektronik, nanobilim gibi alanlarda yeni çalışma-ların yapılmasında etkili olmuştur.

Hayata KatkıCERN’de 2012 yılında gerçekleştirilen bir deney ile maddeye kütle kazandırdığı varsayılan Higgs bozonu keşfedilmiştir.

NASA (Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi):

Amerika’da bulunan bu merkezdeuzay çalışmaları yürütülmektedir.

ESA (Avrupa Uzay Ajansı):

Avrupa’nın uzay programlarını hazırlamak ve geliştirmek amacıyla 1975 yılında Fransa’da kurulmuştur.

Cep NotuBilimsel araştırmalarda etik ilkelere uyulmalıdır. Bilim etiği; canlı yaşamına, fikir, teori ve düşünceye saygı-lı, tarafsızlığı ve bilimsel çalışmalarda mahremiyeti kapsar.Bilim insanı; intihal, sahtecilik, uydurmacılık ve yine-lenen yayın yapma gibi istenmeyen uygulamalar yapmamalıdır.


1. I. TAEK

II. ESA

III. CERN

Yukarıdaki bilim araştırma merkezlerinden hangileri uzay çalışmaları yapmak amacıyla kurulmuştur?


D) I ve II E) II ve III

2. I. Tıpta kullanılan radyoaktif atıkların toplanıp geçici depolanması

II. Nükleer tekniklerin toprak verimliliğinde kullanılması

III. Elektronik ve teknolojik aletlerin geliştirilmesi

Yukarıdakilerden hangileri TAEK’in görevlerindendir?


D) II ve III E) I, II ve III

Bilim Araştırma Merkezleri

Konu Tamamlama Testi - 1

7Fizik

1. Fizik bilimi ile ilgili olarak verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Maddeyi, evreni ve doğayı açıklama çabasıdır.

B) Sürekli gelişim gösterir.

C) Mutlak doğruları içerir.

D) Teknolojinin gelişmesine katkı sağlar.

E) Fizik bilimi ile elde edilen bilgiler, diğer disiplinlerde birçok olayı açıklamada kullanılır.

2. Fiziğin bazı alt alanları ile ilgili aşağıdaki bilgiler veriliyor.

• Kararsız atom çekirdeklerini, bunların yaptığı ışımaları, çekirdek bölünmesi, çekirdek birleşmesi gibi olayları inceler.

• Isı, sıcaklık gibi kavramları inceler.

• Diyot, transistör gibi devre elemanlarının keşfi bu alt alandaki çalışmalar sonucu oluşmuştur.

• CERN’de yapılan deneyler bu alt alan ile ilgilidir.

Bu bilgiler ilgili oldukları alt alanlarla eşleştirilirse, aşağıda verilenlerden hangisi bu eşleşmenin dışında kalır?

A) Termodinamik


C) Atom fiziği

D) Nükleer fizik

E) Yüksek enerji ve plazma fiziği

3. Aşağıdakilerden hangisi disiplinler arası bir bilim dalıdır?

A) Nükleer fizik B) Jeofizik

C) Katıhâl fiziği D) Metafizik

E) Astroloji

4. Fizik bilimi, evrende gerçekleşen olayların nedenini açıklayarak bu olayların öngörülmesi ve kontrol edilmesine olanak sağlar.

Buna göre;

I. deprem olduktan sonra tsunami oluşması,

II. şimşek çaktıktan sonra gök görültüsünün işitilmesi,

III. kışın araba lastiklerine zincir takılması

olaylarından hangileri fizik bilimi ile açıklanabilir?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III


5. I. Kütle

II. Kuvvet

III. Enerji

Yukarıdakilerden hangileri hem türetilmiş hem de skaler büyüklüktür?



6. Bir öğrenci yaptığı ölçümleri aşağıdaki gibi ifade ediyor.

• Ağırlığım 60 kg’dir.

• Boyum 1,70 m’dir.

• Odanın sıcaklığı 23 °C’dir.

Bu öğrenci ile ilgili,

I. Ağırlığını yanlış bir birimle ifade etmiştir.

II. Hem uzunluk hem de sıcaklıkla ilgili yaptığı ölçümleri uluslararası birim sistemi ile ifade etmiştir.

III. Yapmış olduğu ölçümlerden ağırlık vektörel, boyu ve odanın sıcaklığı skaler büyüklüktür.



D) I ve II E) I ve III

81. Fasikül

7. Aşağıdaki büyüklük-birim eşleştirmelerinden hangisi doğrudur?

A) Sıcaklık – Kalori B) Kütle – Newton

C) Elektrik akımı – Volt D) Güç – Watt

E) Zaman – Işık yılı

8. I. Kilo

II. Kelvin

III. Kandela

Yukarıdakilerden hangileri bir fiziksel niceliğin birimi değildir?



9. Aşağıdakilerden hangisi bir temel büyüklüğün ölçüm aleti değildir?

A) Kumpas B) Terazi

C) Termometre D) Dinamometre

E) Fotometre

10. Birimlerle ifade edilebilen, fizikteki kavram ve nicelikler temel büyüklük ve türetilmiş büyüklük olmak üzere sınıflandırılabilir. Bu bağlamda aşağıdaki tabloda bazı kavramlara ait nicelik sınıflandırmaları ve birim eşleştirmeleri yapılmıştır.

Kavram

Niceliksınıflandırması

Birim

Kuvvet Türetilmiş newton

İvme Temel m/s2

Sıcaklık Temel Kelvin

Özkütle Türetilmiş kg/m2

Sürat Temel m

Buna göre, tablodaki kavramların hangisinin nicelik sınıflandırması ve biriminin her ikisi de yanlış olarak eşleştirilmiştir?

A) Kuvvet B) İvme C) Sıcaklık

D) Özkütle E) Sürat

11. Fiziğin; aklı ve rasyonel düşünceyi referans alarak olayları açıklaması, aşağıdaki disiplinlerden hangisi ile arasındaki ilişkiyi gösterir?

A) Biyoloji B) Felsefe C) Spor

D) Teknoloji E) Kimya

12. Maddeye kütle kazandırdığı düşünülen Higgs bozonu 2012 yılında yapılan bir deney ile gözlenmiştir.

Bu deney aşağıdaki bilim araştırma merkezlerinden hangisinde gerçekleştirilmiştir?

A) TAEK B) ASELSAN C) ESA

D) CERN E) NASA

13. Aşağıdaki bilim araştırma merkezlerinden hangisinin işlevi yanlış verilmiştir?

A) ASELSAN → Türk silahlı kuvvetlerinin haberleşme ve teknolojik ihtiyaçlarını millî imkanlar-la karşılama

B) TÜBİTAK → Bilim, sanayi ve teknoloji alanındaki projeleri destekleme

C) TAEK → Nükleer enerjinin ülke yararına kullanı-mına öncülük etme

D) CERN → Avrupa’nın uzay çalışmalarını prog-ramlama ve geliştirme

E) NASA → Uzayla ilgili çalışmalar yapma ve bilgi üretme

9Fizik

1. Aşağıdakilerden hangisi fizik bilimi ile doğrudan açıklanamaz?

A) Gezegenlerin Güneş çevresinde dönmesi

B) Gökkuşağının oluşması

C) Şimşek çaktıktan bir süre sonra gökgürültüsünün işitil-mesi

D) Bitkilerin yeşil ışık altındaki fotosentez hızının düşük olması

E) Hidrojen ve oksijen atomlarının birleşerek su molekül-lerini oluşturması

2. Bir otomobilin üretilmesinde fizik bilimindeki bilgilerden yararlanılır.

Buna göre, otomobilin bazı parçalarında kullanılan bilgilerin fiziğin hangi alt alanına ait olduğu ile ilgili aşağıda yapılan eşleştirmelerden hangisi yanlışıtr?

A) Akü ve marş sisteminde → Elektrik

B) Vitesin dişli sisteminde → Mekanik

C) Klimasında → Termodinamik

D) Yan ve dikiz aynalarında → Optik

E) Fren ve direksiyondaki hidrolik sistemlerinde → Katıhâl fiziği

3. I. Araçların motorlarında ve bisikletlerde kullanılan dişli sistemleri

II. Fiberoptik teknolojisiyle verilerin ışık ile taşınması

III. Nanoteknoloji ile su ve kir tutmayan kumaşların üretilmesi

Yukarıda verilenlerde fiziğin hangi alt alanındaki bilgilerden yararlanılmıştır?

I II III

A) Mekanik Elektromanyetizma Optik

B) Mekanik Optik Atom fiziği

C) Termodinamik Optik Katıhâl fiziği

D) Mekanik Optik Katıhâl fiziği

E) Termodinamik Elektromanyetizma Atom fiziği

4. Aşağıda verilen temel büyüklük - birim eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

Temel büyüklük Birim

A) Uzunluk Metre

B) Zaman Saniye

C) Sıcaklık Kelvin

D) Kütle Kilogram

E) Elektrik akımı Volt

5. Emre, bir halının yüzey alanını hesaplayabilmek için halının kenarlarını bir metre ile ölçüyor.

Buna göre,

I. Emre’nin ölçtüğü nicelik temel büyüklüktür.

II. Emre’nin hesaplamak istediği nicelik temel büyüklüktür.

III. Emre, ölçme işleminde nicel gözlem yapmıştır.




6. Bir öğrenci temel büyüklüklerle ilgili aşağıdaki çizelgeyi hazırlamıştır.

Temel Büyüklük SI Birimi Ölçme Aracı

Kütle Kilogram Dinamometre

Sıcaklık Kalori Termometre

Elektrik akımı Amper Ampermetre

Işık şiddeti Kandela Fotometre

Zaman Saniye Kronometre

Öğrenci bu tabloda bir tane büyüklüğün birimini, bir başka büyüklüğün de ölçme aracını yanlış olarak yazmıştır.

Sırasıyla bu büyüklükler aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir?

A) Kütle ve elektrik akımı

B) Sıcaklık ve ışık şiddeti

C) Sıcaklık ve kütle

D) Kütle ve zaman

E) Işık şiddeti ve zaman


101. Fasikül

7. I. Ahmet’in ağırlığı 68 kg’dir.

II. Kutuplarda havanın ısısı –60 °C’ye kadar düşebilir.

III. Bir defterin uzunluğu yaklaşık 27 cm’dir.

Yukarıdaki ölçme sonuçlarından hangileri yanlış bir birimle ifade edilmiştir?



8. Kimya, maddeyi ve maddenin özelliklerini inceleyen bilim dalıdır. Kimya’daki bazı olayların açıklamasında fizik bilimi ile üretilen bilgilerden yararlanılır.

Buna göre;

I. kimyasal tepkimelerde açığa çıkan enerji,

II. atomların molekül oluşturması

olaylarında fiziğin hangi alt alanındaki bilgilerden yararlanılır?

I II

A) Termodinamik Katıhâl fiziği

B) Termodinamik Elektromanyetizma

C) Termodinamik Atom fiziği

D) Katıhâl fiziği Atom fiziği

E) Elektromanyetizma Katıhâl fiziği

9. Makine mühendisi olan Mehmet yeni bir bisiklet projesi hazırlayacaktır. Bu bisikletin pedalları çevrildiğinde, farının yanması hedeflenmektedir.

Mehmet, bu projeyi hazırlarken fiziğin;

I. mekanik,

II. optik,

III. elektromanyetizma

alt alanlarından hangilerindeki bilgilerden yararlanır?



10. Fiziksel nicelikler büyüklüğü ve birimi ile ifade edilir. Yönü olan büyüklüklere vektörel büyüklük, yönü olmayan büyüklüklere de skaler büyüklük denir.

Bir doğru boyunca hareket eden K, L, M araçlarının ilk ve son konumları aşağıdaki çizelgede verilmiştir.

Araç İlk konum (m) Son konum (m)

K –10 10

L 30 10

M 20 40

Yer değiştirmenin vektörel bir büyüklük olduğu bilindiğine göre,

I. K ve L’nin yer değiştirmeleri eşittir.

II. K ve M’nin yer değiştirmeleri eşittir.

III. L ve M’nin yer değşitirmelerinin büyüklükleri eşittir.




11. Aynı düzlemdeki ≥F1, ≥F2, ≥F3 kuvvet vektörleri aşağıdaki gibi gösterilmiştir.

≥F1

≥F2

≥F3

≥F1 kuvvetinin büyüklüğü 4 N olduğuna göre, ≥F1 + ≥F2 + ≥F3 bileşke kuvvetinin büyüklüğü kaç N’dir?

A) 2 B) 4 C) 6 D) 10 E) 18

12. Beş duyu organı ve bazı araç - gereç kullanarak yapılan kontrollü gözleme deney denir.

Buna göre,

I. Deneyler, bilimsel bir varsayımı kanıtlamak ya da doğrulamak için yapılır.

II. Bilimsel bilgiye ulaşırken deneysel çalışmalar zorunludur.

III. Bir deneyde bağımsız değişkenlerin, bağımlı değişkenler üzerindeki etkileri incelenir.




11Fizik

Kütle➣ Madde miktarının bir göster-

gesidir. m harfi ile gösterilir ve SI’daki birim kg’dir. Terazi ile ölçülen kütle kla-sik fizikte korunumlu bir büyüklüktür.

➣ Günlük hayatta kütle birimi olarak ton, kilogram, gram ve miligram kullanılır.

1 ton = = =

103

kilogram(kg)

106

gram(g)

109

miligram(mg)

Cep Notu

Maddelerin sahip oldukları kütle, hacim, eylemsizlik gibi temel özelliklere maddelerin ortak özellikleri denir.

Hacim➣ Bir maddenin uzayda kapladığı yere denir. V harfi

ile gösterilen hacmin SI’daki birimi m3 tür. İfade etmek istediğimiz niceliğin miktarına göre farklı hacim birimleri kullanılabilir.

= = = =1

litre1

dm3

103

mililitre(mL)

103

cm310–3

m3

➣ Bazı katı cisimlerin hacimleri aşağıdaki bağıntılar-la hesaplanır.

Küp

aa

aV = a3

Dik

dörtg

enle

rpr

izm

ası

ab

cV = a .b .c

Sili

ndir

r

h V = π . r2.h

Küre r

V = 43

.π . r3

➣ Düzgün yapılı olmayan katı cisimlerin hacimleri dereceli silindir ve su ile hesaplanabilir.

VsonVilk

susu

Vcisim = Vson – Vilk

➣ Sıvıların hacimleri dereceli silindir ile ölçülebilir.

Aman Dikkat!Gazların belirli bir hacmi yoktur. Gazlar bulundukları kapalı kabın her tarafına yayılırlar. Bundan dolayı gazların hacimleri, bulundukları kapalı kabın hacmine eşit alınır.


Yarıçapı 10 cm olan küresel bir sürahi yarısına kadar su ile doludur. Yarıçapı 5 cm olan silindirik bir sürahide ise 20 cm yüksekliğinde su vardır.

5 cm

10 cm

su 20 cmsu

Bu sürahilerdeki su miktarlarını litre birimi ile hesaplayınız.(π = 3 alınız.)

Kürenin hacmi; V = 43

.π . r3 tür.

Sürahinin tamamının hacmi;

V = 43

.3 . (10)3 = 4000 cm3 = 4 litredir.

Sürahi yarısına kadar dolu olduğundan içindeki suyun hacmi 2 litredir.

Silindirin hacmi; V = π . r2.h’dir.

V = 3 . (5)2.20 = 1500 cm3 = 1,5 litredir.

Madde ve Özkütle

121. Fasikül

Çözüm için

12638


1. 1 g/cm3 kaç kg/m3 tür?

A) 10–3 B) 10–2 C) 10–1

D) 102 E) 103

2. Şekil I’deki dereceli silindirde 150 cm3 su vardır. Bu silindirin içine özdeş 2 tane küresel cisim konulduğunda su seviyesi Şekil II’deki gibi 214 cm3 seviyesinde oluyor.

150 cm3

214 cm3

Şekil IIŞekil I

susu

Her bir kürenin yarıçapı kaç cm’dir? (π = 3 alınız.)

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

3. Yarıçapları ve yükseklikleri şekil üzerinde belirtilen K, L, M silindirlerinin hacimleri VK, VL, VM’dir.

4h2h

h

K

L

M

r 2r 4r

Buna göre; VK, VL, VM arasındaki ilişki nedir?

A) VK > VL > VM B) VK = VL > VM

C) VL > VK = VM D) VM > VL > VK

E) VM = VL = VK

4. Sabit hacimli bir kap gaz ile dolduruluyor.

Bu kaba bir miktar daha gaz ilave edilirse kaptaki gazın hacmi ve kütlesi için ne söylenebilir?

Hacim Kütle

A) Artar Artar

B) Artar Değişmez

C) Değişmez Artar

D) Değişmez Değişmez

E) Azalır Artar

5. Yarıçapı 2r olan yarım küre biçimindeki bir cisimden r yarıçaplı başka bir küre oyularak çıkarılıyor.

Bu cismin hacmi yüzde (%) kaç azalmıştır?

A) 12,5 B) 20 C) 25 D) 40 E) 50

6. Kütle ve hacim ile ilgili,

I. Bir cismin sabit sıcaklıktaki kütlesi hacmi ile doğru orantılıdır.

II. Bir cisim orantılı olarak 2 kat büyütülürse hacmi 4 katına çıkar.

III. Kütle ve hacim maddeler için ortak özelliklerdendir.




Fizik Bilimine Giriş / Madde ve Özellikleri

13Fizik

Özkütle➣ Bir maddenin birim hacminin kütlesine özkütle (d)

denir. Özkütlenin SI’daki birimi kg/m3 tür.

Özkütle (d) = kütle (m)

hacim (V)

bağıntısıilehesaplanır.

➣Birmaddeninözkütlesimaddemiktarınayadahacmininmiktarınabağlıdeğildir.Özkütlemad-denintürünebağlıdır.Bazımaddelerinözkütleleriaşağıdakitablodaverilmiştir.

Madde Özkütle (g/cm3)

İridyum 22,6

Altın 19,32

Cıva 13,60

Demir 7,86

Su 1,00

Zeytinyağı 0,92

Etilalkol 0,81

Aman Dikkat!Sabitsıcaklıkvebasınçtabirmaddeninkütlesiartırıl-dığında aynı oranda hacmi de artar ancak özkütlesideğişmez.

➣Kütle-hacimgrafiğinineğimiözkütleyiverir.

kütle

hacim

2m

m

0 V 2Va

Eğim=tana = d = mV = 2m

2V

➣Sıvınınözkütle-kütleveözkütle-hacimgrafikleriaşağıdakigibiolur.

d d

0 0kütle hacim

özkütle özkütle

➣Özkütlesafmaddeleriçinayırtediciözelliktir.Aynısıcaklıkvebasınçtaözkütleleriaynıolanmaddelerintürleriaynıdır.

Cep Notu

Sıcaklıkvebasınçözkütleyideğiştirir.Sıcaklığıartanbirmaddenin hacmi artar ve özkütlesi azalır.Gazlarsıkıştırıldığındahacimazalırveözkütleartar.


İçinde;ŞekilI’dekiseviyedesubulunanderecelisilindiriniçine,kütlesi120golantürdeşbirbilyekonulduğundasuseviyesiŞekilII’dekigibioluyor.

80 cm3

120 cm3

ŞekilIIŞekilI

su

su

Buna göre, bilyenin özkütlesi kaç g/cm3 tür?

Bilyeninhacmi;V=120cm3 – 80 cm3 = 40 cm3 tür.

d = mV olduğundan

d = 120 g40 cm3 = 3 g/cm3 tür.


Birsıvınınkütle-hacimgrafiğişekildekigibidir.

kütle (g)

hacim (cm3)0 20 40

40

80

Hacmi 200 cm3olanbirkapbusıvıiletamamendoldurulduğunda500ggeliyor.

Bu kabın kütlesi (darası) kaç gramdır?

Sıvınınözkütlesid= 4020 = 2 g/cm3 tür.

Kabakonulansıvınınkütlesi;

m = d .V = 2 .200=400g’dır.Bunagöre,kabınkütlesi500g–400g=100gbulunur.

141. Fasikül

Çözüm için

12640


1. Hacmi 500 cm3 ve kütlesi 100 g olan bir şişe, sıvı yağ ile doldurulup tartılırsa kaç gram gelir?

(dyağ = 0,9 g/cm3)

A) 400 B) 450 C) 500 D) 550 E) 600

2. Saf oldukları bilinen A, B, C, D sıvılarının kütle, hacim ve sıcaklık değerleri aşağıdaki çizelgede verilmiştir.

Sıvı Kütle (g) Hacim (cm3) Sıcaklık (°C)

A 100 50 20

B 200 100 40

C 400 200 20

D 500 200 20

Bu sıvılardan hangileri aynı tür sıvıdır?

A) A ve B B) A ve C C) B ve C

D) A, B ve C E) B, C ve D

3. Özkütlesi 2 g/cm3 olan bir cismin kütlesi 4 kg’dir. Bu cisim, özkütlesi 0,9 g/cm3 olan sıvı ile ağzına kadar dolu olan bir kap içine bırakılıyor ve tamamı sıvıya batıyor.

Buna göre, kaptan kaç gram sıvı taşar?

A) 1600 B) 1800 C) 2000

D) 2200 E) 2400

4. Bir sıvının 400 cm3 ü 600 gram gelmektedir.

Bu sıvı ile ilgili,

kütle (g)

özkütle (g/cm3)

1,5

0

0 1 2

0,75

1,5

özkütle (g/cm3)

hacim (cm3)

hacim (cm3)

kütle (g)

30

15

0 10 20

III

III

şekildeki grafiklerden hangileri doğrudur?



5. Bir kap su ile dolu iken 240 g, özkütlesi 1,5 g/cm3 olan sıvıyla doluyken 340 g geliyor.

Bu kap 2,5 g/cm3 özkütleli sıvıyla dolu iken kaç gram gelir?

(dsu = 1 g/cm3)

A) 460 B) 500 C) 540 D) 580 E) 620

6. Özkütlesi 4 g/cm3 olan 1,6 kg’lik bir cismin içine 150 cm3 hacminde bir oyuk açılıyor ve bu oyuk su ile dolduruluyor.

Son durumda cismin içindeki suyla birlikte toplam kütlesi kaç gram olur?

(dsu = 1 g/cm3)

A) 950 B) 1000 C) 1050

D) 1100 E) 1150


15Fizik

Çözüm için

12641

Karışımın Özkütlesi➣Sabitbasınçvesıcaklıktaikiyadadahafazla

maddeninkimyasalözelliklerinikaybetmedenbirarayagelmesiyleeldeedilenyenimaddeyekarı-şımdenir.Karışımdakullanılanmaddelerbirbiriiçindeçözünüyorsaeldeedilenkarışımhomojenkarışımolur.

mXdXVX

mYdYVY

mT = mX + mYVT = VX + VY

dK

ŞekildekiXveYsıvılarındanhomojenbirkarışımoluşturulursakarışımınözkütlesi;

dK = mTVT

= mX + mYVX + VY

bağıntısıylahesaplanabilir.

➣ X

Ykarışım

kütle

hacim0

Karışımınözkütlesikarıştırılansıvılarınözkütleleriarasındabirdeğeralır.

Aman Dikkat!Karışımınözkütlesi,karışımdahacmibüyükolansıvı-nınözkütlesinedahayakınolur.Sıvılareşithacimdekarıştırılırsa karışımın özkütlesi, karıştırılan sıvılarınözkütlelerininaritmetikortalamasınaeşitolur.

➣

Xsıvısı

YsıvısıŞekildekiXsıvısınınbulun-duğukabaYsıvısıilaveedi-lerekkarışımoluşturulsun.

Karışımınözkütle-zamangrafiği,

a)dX>dYise b)dX<dYise

0 zaman

karışımınözkütlesi

dY

dX

0 zaman

karışımınözkütlesi

dX

dY

şekildegösterildiğigibiolur.


AynısıcaklıktakiX,Ysıvılarınınkütle-hacimgrafikleriŞekilI’dekigibidir.

12

4

0 4

kütle(g)

hacim(cm3)

X

Y

h

h

ŞekilI ŞekilII

ŞekilII’dekikabasıvıyüksekliğiholuncayakadarXsıvısı,sıvıyüksekliği2holuncayakadarYsıvısıkonuluphomojenbirkarışımoluşturuluyor.

Bu karışımın özkütlesiyle ilgili ne söylenebilir?

ŞekilI’dekigrafiktenXveYsıvılarınınözkütlelerinibula-lım.

dX = 124 =3g/cm3;dY = 4

4 =1g/cm3

Sıvılareşithacimdekarıştırılmışolsaydıkarışımın

özkütlesidK = 1 + 32 =2g/cm3olurdu.

Şekil II’deki kaba konulanY sıvısının hacmiX sıvısınınhacmindendahaçoktur.BudurumdakarışımınözkütlesiY sıvısının özkütlesine daha yakın olur. Yani karışımınkütlesi1g/cm3ile2g/cm3aralığındaolabilir.

Pekiştirme Sorusu

1. Bazımetallerinözkütledeğerleriaşağıdakiçizelgedeverilmiştir.Bumetallerinikisikullanılarakoluşturulanbiralaşımınözkütlesi14g/cm3oluyor.

Metal Özkütle(g/cm3)

Bakır 8,9

Demir 7,86

Gümüş 10,5

Altın 19,3

Bu alaşım;

I. bakırvedemir,

II. demirvegümüş,

III. altınvegümüş

metal çiftlerinden hangileriyle oluşturulmuş olabilir?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII

D)IveII E)IIveIII

161. Fasikül

Çözüm için

12642

Günlük Hayatta Saf Maddelerin ve Karışımların Özkütlelerinden Faydalanılan DurumlarGemilerin yüzmesi, ısınan havanınyükselmesi, süt kaymağının yüzeyde toplanması, rüzgâr oluşumu, kan ve idrar tahlili yapılması gibi birçok alanda özkütleden yararlanılır.

Kuyumculukta ÖzkütleAltın kırıntılarını diğer maddelerden ayırmak için özkütle farkından yararlanılır.

Ayrıca altının saflığı özkütlesi ile belirlenebilir. Saf altının özkütlesi 19,3 g/cm3 tür ve saf altın 24 ayar altın olarak bilinir.

Saflık derecesine göre altın alaşımları 22, 18, 14, 10 ayar olarak ifade edilir. Örneğin, 22 ayar altının 24 gramının 22 gramı altın, 18 ayar altının 24 gramının 18 gramı altındır.

Porselen Yapımında ÖzkütleKil, kuvars ve feldispat gibi ham mad-deler belirli oranlarda karıştırılır. Porselenin su geçirmezliği, kalitesi, daya-nıklılığı için karışımın özkütlesi belirli bir değerde olmalıdır. İdeal özkütle değeri 2,5 g/cm3 tür.

Ebru Yapımında ÖzkütleEbru yapımında kullanılan boyaların batmaması için, suya kitre katılarak suyun özkütlesi artırılır.


1. Bazı katı maddelerin özkütle değerleri aşağıda verilmiştir.


K 0,6

L 0,9

M 1,2

N 2,4

Buna göre;

I. K ve L,

II. K ve M,

III. M ve N

madde kırıntılarından hangileri su dolu bir kabın içine konularak ayrıştırılabilir?

(Suyun özkütlesi: 1 g/cm3 tür.)



2. Saf oldukları bilinen K, L maddelerinin kütleleri ve hacimleri ölçülerek Şekil I’deki çizelge oluşturuluyor.

Madde Kütle (g) Hacim (cm3)

K 2100 200

L 96,5 5


Demir 7,86

Gümüş 10,50

Altın 19,3

Platin 21,4

Şekil II

Şekil I

Bazı maddelerin özkütleleri Şekil II’deki tabloda verildiğine göre, K ve L’nin türleri sırasıyla aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

A) Demir, Gümüş B) Demir, Altın

C) Gümüş, Altın D) Gümüş, Platin

E) Altın, Platin

17Fizik

1. Şekildeki dikdörtgen prizması biçimindeki cismin kütlesi 4 kg’dir.

10 cm

10 cm20 cm

Cismin içinde boşluk olmadığına göre, özkütlesi kaç g/cm3 tür?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

2. Yarıçapı 10 cm olan küresel bir cisim 2 g/cm3 özkütleli malzemeden yapılmıştır.

Bu cismin kütlesi 6 kg olduğuna göre, içinde kaç cm3 boşluk vardır?

(π = 3 alınız.)

A) 500 B) 750 C) 1000

D) 1250 E) 1500

3. Düşey kesiti Şekil I’deki gibi olan boş bir kap sabit sıcaklıktaki su ile dolduruluyor.

Şekil I

Bu kapta biriken suya ait,

IIII II

kütle

hacim

hacim

kütle

özkütle

kütle

Şekil II

Şekil II’de çizilen grafiklerden hangileri doğrudur?



4. Düşey kesiti şekildeki gibi olan boş kap, sabit hızla su akıtan muslukla dolduruluyor.

Kap tamamen doluncaya kadar geçen sürede, kaptaki su yüksekliğinin zamana bağlı grafiği aşağıdakilerden hangisi gibi olabilir?

su yüksekliği

zaman

A) su yüksekliği

zaman

C)

su yüksekliği

zaman

E)

su yüksekliği

zaman

B)

su yüksekliği

zaman

D)

5. Düşey kesiti şekildeki gibi olan kapta 500 cm3 su vardır. Bu kabın içine kütlesi 100 g olan ve suda erimeyen K cismi bırakıldığında kaptan 40 g su taşıyor.

su

500 cm3

K

Buna göre, K cisminin özkütlesi kaç g/cm3 tür?

(Suyun özkütlesi 1 g/cm3 tür.)

A) 2 B) 2,5 C) 3 D) 3,5 E) 4


181. Fasikül

6. Düşey kesitleri şekildeki gibi olan silindirik K, L, M kaplarında aynı sıcaklıkta X sıvısı vardır. Bu kapların boş kısımları aynı sıcaklıktaki Y sıvısı ile tamamen doldurularak türdeş karışımlar oluşturuluyor.

K L M

h

h

h

h

X sıvısı X sıvısı

X sıvısı

X sıvısının özkütlesi, Y sıvısınınkinden daha büyük olduğuna göre, kaplarda oluşan karışımların özkütleleri dK, dL, dM arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisidir?

A) dK > dL > dM B) dK > dM > dL

C) dL > dK > dM D) dL > dK = dM

E) dM > dL > dK

7. Ahmet, annesine 38 g kütleye sahip altın bilezik almıştır. Ahmet, bu bileziği taşma seviyesine kadar su dolu bir kaba bıraktığında kaptan 2 cm3 su taşmıştır.

Saf altının özkütlesinin 19,3 g/cm3 olduğu bilindiğine göre,

I. Ahmet’in aldığı bilezik 24 ayar altından yapılmıştır.

II. Bileziğin özkütlesi 19 g/cm3 tür.

III. Bilezik taşırma kabına bırakıldığında kabın kütlesi 36 g artmıştır.


(Suyun özkütlesi 1 g/cm3 tür.)



8. Şekildeki X, Y, Z kaplarından, X kabında d özkütleli sıvıdan 10V hacminde, Y kabında 2d özkütleli sıvıdan 7V hacminde sıvı olup Z kabı boştur.

ZX Y

d10V

2d7V

X kabındaki sıvıdan VX hacminde, Y kabındaki sıvıdan VY hacminde alınıp Z kabına konulduğunda her üç kaptaki sıvı kütleleri birbirine eşit oluyor.

Buna göre, VX

VY oranı kaçtır?

A) 25

B) 12

C) 23

D) 1 E) 2

9. Aynı sıcaklıktaki K, L sıvılarının kütle - hacim grafikleri aşağıdaki gibidir.

K

L

kütle (g)

hacim (cm3)0 10

10

30

Bu sıvılardan yapılan türdeş bir karışımın özkütlesi,

I. 1 g/cm3

II. 2 g/cm3

III. 4 g/cm3

değerlerinden hangilerine eşit olabilir?



19Fizik

Dayanıklılık➣ Katı bir cismin, üzerine uygulanan çekme ya da

germe kuvvetlerine karşı gösterebildiği direnç kuvvetine dayanıklılık denir.

➣ Bir maddenin dayanıklılığı, yapıldığı maddenin türü-ne, şekline ve boyutlarının uzunluklarına bağlıdır.

➣ Bir maddenin kesit alanı artırılırsa dayanıklılığı artar.


tavan

X

1 mm2 si en çok 4 N yük taşıyabilen malzemeden yapılmış şekildeki silindirik halatın yarıçapı 2 mm’dir.

Bu halat X yükünü taşıyabildiğine göre, X’in ağırlığı en çok kaç N’dir?(π = 3 alınız. Halatın kütlesi önemsiz kabul edilecek)

Halatın kesit alanı;

S = π . r2 = 3 . (2)2 = 12 mm2

Halatın 1 mm2 si 4 N yük taşıyabildiğine göre, 12 mm2 si 48 N yük taşır.

Aman Dikkat!Bu bölümde maddelerin dayanıklılığı değil, kendi ağır-lığına karşı dayanıklılığı incelenecektir.

➣ Katı maddelerin boyutları aynı oranda artırıldı-ğında hacimlerindeki (ağırlıklarındaki) artış kesit alanındaki artıştan daha fazla olacağından, ağırlı-ğına karşı dayanıklılık azalır.

➣ Boyutları belli bir oranda değiştirilen cismin ağırlı-ğına oranla dayanıklılığı,

Kesit alanı

Hacim

oranı ile kıyaslanır.

Cep Notu

Galileo, bu hesaplamaların canlılar için de geçerli olduğunu söylemiştir. Bu yüzden doğadaki bütün canlıların belli bir sınıra kadar büyüyebileceğini belirt-miştir. Bir karınca bir fil kadar büyütülürse karıncanın bacakları vücudunu taşıyamaz. Bu yüzden bütün can-lıların kas ve kemik yapıları birbirinden farklıdır. Büyük canlıların kemikleri daha sağlam ve daha dayanıklıdır.

DüşünelimAhşaptan gökdelen yapılabilir mi?

Aşağıdaki tabloda bazı geometrik yapılı cisimler için kesit alanı, hacim ve kesit alanı/hacim formülleri verilmiştir.

Cisim ŞekilKesitalanı

HacimKesit alanı

Hacim

Küp

aa

aa2 a3 1

a

Dik

dörtg

en-

ler p

rizm

ası

ab

ha .b a .b .h 1

h

Sili

ndir

rh π . r2 π . r2.h 1

h

Küre r π . r2 4

3.π . r3 3

4r

Tablo incelendiğinde cisimler büyüdükçe ağırlıklarına oranla dayanıklılıklarının azaldığı görülür.


Şekildeki K, L, M silindirleri aynı maddeden yapılmıştır.

r 2r 2r

K L

M

hh

2h

Buna göre,a) K ve L silindirlerinin dayanıklılıklarını kıyaslayınız.b) K, L ve M silindirlerinin ağırlıklarına oranla

dayanıklılıkları arasındaki ilişkiyi belirleyiniz.

a) K ve L silindirlerinin yükseklikleri eşit fakat L’nin kesit (taban) alanı K’ninkinin 4 katı kadardır. K silindiri F kadar kuvvete dayanıklı ise, L silindiri 4F kadar kuv-vete dayanıklı olur. Yani, L silindiri K’den daha daya-nıklıdır.

b) Silindirlerin ağırlıklarına oranla dayanıklılıkları Kesit alanı/Hacim oranı ile kıyaslanır. Silindir için bu orana baktığımızda 1h değerini elde ederiz. Yani ağırlığa oran-la dayanıklılık sadece yüksekliğe bağlıdır ve yükseklik artarsa ağırlığa oranla dayanıklılık azalır.

Bu durumda K = L > M ilişkisi elde edilir.

Dayanıklılık

201. Fasikül

Çözüm için

12646


1. Bir silindirin kesit alanı S, yüksekliği h’dir.

Bu silindirin ağırlığına oranla dayanıklılığı için,

I. Yalnız S artırılırsa değişmez.

II. Yalnız h azaltılırsa artar.

III. Hem S hem de h artırılırsa azalır.




2. Şekildeki X, Y, Z prizmaları aynı maddeden yapılmıştır.

X Y

Z

h h

2h

a aa aa

2a

Bu prizmaların ağırlıklarına karşı dayanıklılıkları arasındaki ilişki nedir?

A) X = Y = Z B) X = Y > Z

C) Y > X > Z D) Y > X = Z

E) Z > X = Y

3. Aynı hacimdeki cisimlerden, toplam yüzey alanı en küçük olan geometrik cisim aşağıdakilerden hangisidir?

A) Küp B) Küre

C) Silindir D) Piramit

E) Dikdörtgenler prizması

4. Aynı süngerden kesilmiş şekildeki r, 2r yarıçaplı K, L silindirlerinin yükseklikleri eşittir.

r 2r

K L

Bu silindirlerle ilgili olarak,

I. Silindirlerin üzerine özdeş cisimlerden birer tane konulursa K silindiri L silindirinden daha çok sıkışır.

II. Özdeş cisimlerden K’nin üzerine 1 tane, L’nin üzerine 4 tane konulursa silindirler eşit miktar sıkışır.

III. Silindirlerin sıkışma miktarı yükseklikleriyle doğru, taban alanlarıyla ters orantılıdır.




5. Dayanıklılıkla ilgili,

I. Küçük cisimler her zaman büyük cisimlerden daha dayanıklıdır.

II. Bir cisim orantılı olarak büyütülürse ağırlığına karşı dayanıklılığı azalır.

III. Görece büyük yapıların daha dayanıklı olabilmesi için taşıyıcı kolanları kalın inşa edilir.


A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III


6. Bir silindir ağırlığının en çok 3 katı kadar yük taşıyabiliyor.

Bu silindir orantılı olarak kaç kat büyütülürse sadece kendi ağırlığını taşıyabilir?

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

21Fizik

Adezyon (Yapışma) ve Kohezyon (Birbirini Tutma) Kuvvetleri

➣ Aynı tür moleküller arasındaki çekim kuvvetine kohezyon, farklı tür moleküller arasındaki çekim kuvvetine adezyon denir. Bu kuvvetler elektriksel kuvvetlerdir.

➣ Şekildeki su damlasını oluşturan moleküller arası kuvvet kohezyon, su damlasının musluğa yapışma-sını sağlayan adezyondur.

➣ Su damlalarının cama yapışması, çay tabağının çay bardağına yapışması, balın kaşığa yapışma-sı, kontakt lenslerin göze yapışması adezyon ile açıklanır.

➣ Bir kaptaki sıvının yüzeyinin dış bükey ya da iç bükey olması adezyon (A) ve kohezyon (K) kuv-vetleriyle ilgilidir.

cıva

K > A

su

A > K

sıvı

A = K

➣ Bir sıvının bir yüzeyi ıslatması adezyon ve kohez-yon kuvvetleri ile ilgilidir.

Kohezyon kuvveti adezyon kuvvetinden büyük olursa sıvı molekülleri birbirini sıkıca tutar ve sıvı yüzeyi ıslatmaz.

Adezyon kuvveti kohezyon kuvvetinden büyük olursa sıvı yüzeye yapışır ve yüzeyi ıslatır.

Yüzey Gerilimi➣ Sıvı yüzeyindeki moleküller net bir kuvvetin etkisi

ile aşağı doğru çekilirken sıvının içindeki mole-küllere etki eden kohezyon kuvvetlerinin bileşkesi sıfır olur. Sıvı yüzeyindeki moleküllere etki eden bu çekim kuvveti sıvı yüzeyinde bir gerilmeye neden olur. Sıvı yüzeyinde oluşan bu gerilime yüzey gerilimi denir. Yüzey gerilimi sayesinde küçük canlılar su yüzeyinde rahatça hareket ede-bilir.

➣ Su damlaları yüzey gerilimi nedeni ile yüzey ala-nını en aza indirerek küre biçimini alır.

➣ Suyun sıcaklığı azaltılırsa ve suya tuz katılırsa suyun yüzey gerilimi artar. Su ısıtılırsa ve suya deterjan eklenirse suyun yüzey gerilimi azalır. Sıcak ve deterjanlı su ile temizlik yapılmasının nedeni suyun yüzey gerilimini azaltmaktır.

➣ Bazı sıvıların yüzey gerilim katsayıları aşağıdaki çizelgede verilmiştir.

Sıvı

Yüzey gerilim(mili-Newton/metre)

Aseton 23,7

Zeytinyağı 35,8

Su 72,9

Cıva 486,5

Cep Notu

Yüzey gerilimi kohezyon kuvvetinden kaynaklanır. Yüzey gerilimi en büyük olan sıvı cıvadır.

Yapışma ve Birbirini Tutma

221. Fasikül

Çözüm için

12648

Kılcallık➣ Sıvıların dar yüzeylerde adez-

yon ve kohezyon kuvvetleri-nin etkisi ile yükselmesine, alçalmasına ya da yayılması-na kılcallık denir.

➣ Gaz yağının fitilde yükselme-si, çayın küp şeker tarafından emilmesi, peçetenin suyu emmesi, elbiselerimizin vücu-dumuzdaki teri çekmesi gibi olaylar kılcallıkla ilgilidir.

➣ Adezyon kuvvetinin kohezyon kuvvetinden büyük olduğu durumlarda sıvı ince borularda yükselir.

su

➣ Kohezyon kuvvetinin adezyon kuvvetinden büyük olduğu durumlarda sıvı ince boruda alçalır.

cıva

➣ Yarıçap artarsa kılcallık etkisi azalır.

Cep Notu

Kılcallık etkisi ile ince bir borudaki sıvı yüksekliği

h = 2 .g .cosq

d .g . rbağıntısı ile hesaplanır.Bağıntıda g: yüzey gerilim katsayısı, d: özkütle, g: yer çekimi ivmesi, r: yarıçap, q: değme açısıdır.Adezyon kohezyondan büyük olursa q açısı 90° den az olur. cosq ve h yüksekliği pozitif işaretli olur (sıvı yükselir). Kohezyon adezyondan büyük olursa q açısı 90° den büyük olur ve cosq negatif işaretli olur. Bu durumda h değeri de negatif işaretli olur (sıvı alçalır).

➣ Bitkiler kökleri ile topraktan emdiği suyu metre-lerce yükseklikteki yapraklarına kılcallık etkisi ile iletir. Bu olayda kök basıncı ve terleme de etkilidir.

Genel Kültür

10 yaşındaki bir okaliptüs ağacı günde ortalama 400 litre suyu topraktan bünyesine alır.


1. I. Bazı böceklerin su üzerinde suya batmadan hareket edebilmesi

II. Su damlacıklarının küre biçimini alması

III. Sulu boya fırçasının sudan çıkarılırken yapışık halde bulunması

IV. Ağır tonajlı gemilerin denizde yüzebilmesi

Yukarıdakilerden hangileri yüzey gerilimi ile açıklanabilir?

A) I ve II B) I ve III C) II ve III

D) I, II ve III E) I, II, III ve IV

2. Aşağıdakilerden hangisi adezyon kuvvetiyle açıklanamaz?

A) Bazı böceklerin tavanda yürüyebilmesi

B) Kontakt lenslerin göze yapışması

C) Gaz lambasındaki gazın fitilde yükselmesi

D) Kağıt peçetinin suyu emmesi

E) İki tane su damlasının birleşerek daha büyük bir damla oluşturması

3. Sıvı ile dolu bir kaba ince bir boru batırılıyor.

I IVIIIII

Sıvının borudaki denge durumu şekilde verilenlerden hangileri gibi olabilir?

A) I ve II B) I ve III C) I ve IV

D) II ve III E) II ve IV

23Fizik

1. Kütlesi 50 gram, iç hacmi 0,5 litre olan bir kap sıvı ile tamamen doldurulup tartıldığında 2 kg geliyor.

Buna göre, kaba konulan sıvının özkütlesi kaç g/cm3 tür?

A) 2,8 B) 3,2 C) 3,6 D) 3,9 E) 4,2

2. Yarıçapları ve yükseklikleri şekil üzerinde belirtilen K, L, M silindirlerinin kütleleri sırasıyla m, m, 2m’dir.

r2r 3r

h h

2hK (m)

L (m)

M (2m)

Bu silindirlerin özkütleleri dK, dL, dM arasındaki ilişki nedir?

A) dK = dL = dM B) dK = dL > dM

C) dL > dK > dM D) dL > dM > dK

E) dM > dL = dK

3. Yarıçapı 10 cm olan silindirik bir kapta 20 cm yüksekliğinde su vardır. Bu kabın içine kütlesi 4,8 kg ve özkütlesi 2 g/cm3 olan katı bir cisim konuluyor.

20 cmh

10 cm 10 cm

Denge oluştuktan sonra kaptaki su yüksekliği (h) kaç cm olur?

(π = 3 alınız.)

A) 24 B) 26 C) 28 D) 30 E) 32

4. İçinde boşluk bulunan 5 cm yarıçaplı bir kürenin kütlesi 2 kg’dir.

Bu küre 5 g/cm3 özkütleli maddeden yapıldığına göre, kürenin içinde kaç cm3 boşluk vardır?

(π = 3 alınız.)

A) 50 B) 75 C) 100 D) 150 E) 200

5. Aynı sıcaklıktaki X ve Y sıvılarının kütle - hacim grafikleri aşağıdaki gibidir.

kütle (g)

hacim (cm3)0 3 4

12

8

X

Y

Silindirik boş bir kap X sıvısıyla tamamen doldurulup tartıldığında 900 gram, Y sıvısıyla tamamen doldurulup tartıldığında ise 500 gram geliyor.

Bu kap yarısına kadar X sıvısı ile doldurulup tartılırsa kaç gram gelir?

A) 350 B) 400 C) 450 D) 500 E) 550

6. Boyutlarının uzunlukları 10 cm x 5 cm x 20 cm olan dikdörtgenler prizması biçimindeki bir cismin kütlesi 6 kg’dir.

Bu cismin içinde boşluk olmadığına göre, özkütlesi kaç g/cm3 tür?

A) 2 B) 3 c) 4 D) 5 E) 6


241. Fasikül

7. Taşma düzeyine kadar 1,6 g/cm3 özkütleli sıvı ile dolu bir kaba kütlesi 2 kg olan katı bir cisim konuluyor ve cismin tamamı sıvıya batıyor.

Kaptan 640 gram sıvı taştığına göre, cismin özkütlesi kaç g/cm3 tür?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

8. Birbiri ile karışabilen X, Y sıvıları ve bunların karışımından oluşan Z sıvısının kütle - hacim grafikleri şekildeki gibidir.

kütle

hacim0 V

3m

2m

m

X

Z

Y

Buna göre, aşağıdaki kaplardan hangisinde X sıvısının üzerine Y sıvısı konularak Z karışımı elde edilebilir?

h

hX

E)

h

hX X

h

h

A) B)

X

h

h

h

hX

C) D)

9. Saf oldukları bilinen X, Y, Z sıvılarının sıcaklıkları, kütleleri ve hacimleri aşağıdaki çizelgede verilmiştir.

Sıvı Sıcaklık (°C) Kütle (g) Hacim (cm3)

X 10 140 100

Y 20 140 100

Z 20 70 50

Bu sıvıların aynı türden olup olmayacağıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) X ve Y aynı tür, Z farklı tür sıvıdır.

B) X ve Z aynı tür, Y farklı tür sıvıdır.

C) Y ve Z aynı tür, X farklı tür sıvıdır.

D) Üçü de aynı tür sıvıdır.

E) Üçü de farklı tür sıvıdır.

10. Bir parça katı kalay, eritilmiş kalay içine daldırılıp bırakıldığında tümüyle dibe batıyor.

Buna göre, katı kalay eritildiğinde;

I. kütle,

II. hacim,

III. özkütle

niceliklerinden hangileri artar?



11. I. Isınan havanın yükselmesi ve rüzgâr oluşumu

II. Süt kaymağının yüzeyde toplanması

III. Altın kırıntılarının diğer maddelerden ayrıştırılması

Yukarıdaki olaylardan hangileri özkütle ile açıklanabilir?



25Fizik

1. Bir çocuk oyun hamurundan bir silindir yapıyor. Bu çocuk daha sonra aynı hamurdan kullanarak silindirin boyutlarını orantılı olarak iki katına çıkarıyor.

Bu silindirin boyutları iki katına çıkarıldığında,

I. Ağırlığı 8 katına çıkar.

II. Taban alanı 4 katına çıkar.

III. Ağırlığına oranla dayanıklılığı azalır.




2. Pamuktan yapılan bir ip ikiye katlanarak kalınlığı artırılıyor.

Bu iple ilgili,

I. Özkütlesi artar.

II. Dayanıklılığı değişmez.

III. Kopmadan daha ağır yükleri taşıyabilir.




3. Dayanıklılıkla ilgili olarak,

I. Katı bir madde orantılı olarak büyütülürse ağırlığı kesit alanından daha çok artar ve ağırlığına oranla dayanıklılığı azalır.

II. Katı bir maddenin kesit alanı artırılırsa dayanıklılığı da artar.

III. Katı bir maddenin kesit alanı artırılırsa ağırlığına karşı dayanıklılığı değişmez.




4. Oyun hamurundan yapılan bir küre orantılı olarak büyütülüyor.

Bu küre ile ilgili,

özkütle hacim

hacim yarıçap yarıçap

ağırlğına karşıdayanıklılık

III III

şekildeki I, II ve III grafiklerinden hangileri doğrudur?



5. Kenar uzunlukları a, b, c olan dikdörtgenler prizması biçimindeki bir cismin ağırlığına oranla dayanıklılığı, prizma Şekil I’deki konumda iken D1, prizma Şekil II’deki konumda iken D2’dir.

a

a

bb c

c

Şekil IIŞekil I

Buna göre, D1

D2 oranı aşağıdakilerden hangisine

eşittir?

A) ab

B) ac

C) bc

D) ca

E) cb


261. Fasikül

6. Aynı maddeden yapılmış K, L, M silindirlerinin yarıçapları ve yükseklikleri aşağıdaki çizelgede verilmiştir.

Silindir Yarıçap Yükseklik

K 2r h

L 2r 2h

M r 2h

Bu silindirler yatay bir düzleme tabanları üzerine konulursa, ağırlıklarına karşı dayanıklılıkları arasındaki ilişki aşağıdakilerden hangisi gibi olur?

A) K = L = M B) K > L = M

C) K = L > M D) L > K > M

E) L > K = M

7. I. Musluğun ucunda bir su damlasının asılı durması

II. Toplu iğnenin batmadan su yüzeyinde durabilmesi

III. Ağzına hava girmeyecek şekilde kağıt kapatılan bir bardak ters çevrildiğinde bardağın içindeki suyun dökülmemesi

Yukarıdakilerden hangileri yüzey gerilimiyle açıklanabilir?



8. K, L, M tüplerine konulan aynı sıcaklıktaki suların yüzeyleri şekildeki gibi dengede kalıyor.

K L M

Buna göre, su ile K, L, M kapları arasındaki adezyon kuvvetlerinin büyükten küçüğe doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisi gibidir?

A) K, L, M B) K, M, L C) L, M, K

D) M, L, K E) M, K, L

9. Adezyon, kohezyon, yüzey gerilimi ve kılcallıkla ilgili,

I. Adezyon ve kohezyon kuvvetleri atomların elektriksel olarak birbirini çekmesinden kaynaklanır.

II. Yüzey gerilimi, sıvı yüzeyindeki moleküllerin net bir kuvvetin etkisi ile sıvı tarafından çekilmesiyle oluşur.

III. Kılcallık olayı adezyon ve kohezyon kuvvetlerinin etkisi ile gerçekleşir.




10. İnce bir cam boru X sıvısına batırıldığında Şekil I’deki görünüm, Y sıvısına batırıldığında da Şekil II’deki görünüm elde ediliyor.

X sıvısı Y sıvısı

Şekil IIŞekil I

Bu gözlemlere dayanarak,

I. X sıvısıyla cam boru arasındaki adezyon kuvveti, X sıvısı tanecikleri arasındaki kohezyon kuvvetinden daha büyüktür.

II. Y sıvısı ile cam boru arasındaki adezyon kuvveti, Y sıvısı tanecikleri arasındaki kohezyon kuvvetinden daha büyüktür.

III. X sıvısı tanecikleri arasındaki kohezyon kuvveti, Y sıvısı tanecikleri arasındaki kohezyon kuvvetinden daha büyüktür.

yargılarından hangilerinin kesinlikle doğru olduğu söylenebilir?



27Fizik

1. Fizik bilimi ve bilimsel bilginin özellikleriyle ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

A) Bilim her soruya cevap verebilir.

B) Bilimsel bilgiler mutlak gerçeklerdir.

C) Bilimsel bilgiye ulaşırken deneysel çalışmalar zorunlu-dur.

D) Bilimsel bilgiye ulaşırken; gözlem, deney, akıl yürütme gibi farklı yöntemler kullanılabilir.

E) Bilim, yaratıcılıktan daha çok yöntemlere dayanır.

2. Fizik biliminin bazı alt alanları ve incelediği konularla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Mekanik; kuvvet ve hareketle ilgili olaylar

B) Optik; ışıkla ilgili olaylar ve ışığın madde ile etkileşimi

C) Nükleer fizik; atomun yapısı ve atomların molekül oluş-turması

D) Katıhâl fiziği; katı hâldeki maddelerin mikro boyuttaki elektriksel, manyetik, optik gibi özellikleri

E) Termodinamik; ısı ve sıcaklıkla ilgili olaylar

3. Fizik bilimiyle ilgili,

I. Evrende gerçekleşen olaylar fizik bilgileriyle açıklanır.

II. Madde, enerji ve bunlar arasındaki ilişkileri inceler.

III. Teknolojinin gelişmesine katkı sağlar.




4. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 1 Ocak 2020 yılından itibaren binaların enerji kimlik belgesi almadan alım satımının ve kiralanmasının yapılamayacağını duyurmuştur. Tüm binaların enerji verimliliğini artırmak amacıyla enerji kimlik belgesi (EKB) alma zorunluluğu getirilmiştir.

Buna göre, binalardaki enerji verimliliğini artırmak için binalarda mantolama ile yapılan yalıtım fiziğin hangi alt alanı ile ilgilidir?

A) Elektromanyetizma


C) Termodinamik

D) Optik

E) Mekanik

5. Aşağıda bazı gözlem sonuçları verilmiştir.

I. Ahmet’in yüzüğü 10 gramdır.

II. Bu gün hava sıcaklığı 20 °C’dir.

III. Bir ders süresi 2400 s’dir.

Bu gözlemlerden hangileri uluslararası birim sistemi (SI) kullanılarak ifade edilmiştir?



6. Sürat; birim zamanda alınan yol olarak tanımlanır.

Buna göre, sürat ile ilgili,

I. Türetilmiş büyüklüktür.

II. Hesaplanabilmesi için uzunluk ve zaman değerleri bilinmelidir.

III. Birimi m/s’dir.




Fasikül Bitirme Testi

281. Fasikül

7. Kazılarda bulunan tarihi eserlerin yaş tayini yapılırken karbon testi uygulanır. Bu testte kararlı yapıdaki karbon12 (12C) elementinin kararsız yapıdaki karbon14 (14C) izotopuna oranına bakılır.

Buna göre, bu uygulamada fiziğin hangi alt alanındaki bilgilerden yararlanılır?

A) Mekanik

B) Katı hâl fiziği

C) Termodinamik

D) Nükleer fizik

E) Atom fiziği

8. Yapılan bir deneyde, sabit sıcaklıktaki bir sıvının özkütlesinin hacmine bağlı grafiği şekilde gösterildiği gibi çiziliyor.

özkütle

hacim

Yalnızca bu grafikten yararlanarak,

I. Bir sıvının hacmi artırıldığında özkütlesi değişmez.

II. Bir sıvının sıcaklığı artırılırsa özkütlesi azalır.

III. Özkütle maddeler için ayırt edici bir özelliktir.

sonuçlarından hangilerine ulaşılabilir?



9. Günlük hayatta özkütle farklılığından faydalanılan bir çok çalışma alanı vardır.

Buna göre;

I. hastane laboratuvarlarında kan hücreleri ve kan serumunu birbirinden ayırmak,

II. altın madenini çıkarırken altını kum, taş ve diğer maddelerden ayırmak,

III. kimya laboratuvarlarında bazı katı - katı karışımlarını birbirinden ayırabilmek için bu katı karışımını sıvının içine koymak

işlemlerinden hangilerinde farklı maddelerin özkütlelerinin farklı olmasından yararlanılır?



10. Düşey kesitleri şekildeki gibi olan kaplarda aynı sıcaklıkta saf hâldeki K, L, M, N sıvıları vardır.

h

h K L M N

S S2S 2S

3S 2S2S2S

Kaplardaki sıvıların kütleleri birbirine eşit olduğuna göre, hangi iki sıvı aynı tür olabilir?

A) K ve L B) K ve M C) K ve N

D) L ve M E) M ve N

29


Fizik

11.DüşeykesitiŞekilI’dekigibiolanboşkapbirimzamandaaynıhacimdesıvıakıtanK,Lmusluklarıyladoldurulacaktır.

kütle

zaman0 2t 3t

6m

2m

K L

ŞekilIIŞekilI

t0=0anındaKmusluğu2tanındadaLmusluğuaçılıyorvekap3tsüredetamamendoluyor.BusüreçtekaptakisıvıkütlesininzamanabağlıgrafiğiŞekilII’dekigibioluyor.

KmusluğundanakansıvınınözkütlesidK, L musluğundanakansıvınınözkütlesidedLolduğuna

göre,dK

dLoranıkaçtır?

A) 16 B) 1

5 C) 1

4 D) 1

3 E) 1

2

12.ŞekilI’dekiKprizmasınınağırlığınagöredayanıklılığıDK’dir.BuprizmaŞekilII’dekigibiLveMparçalarınaayrılıyor.

2a

2a 2a2a 2a

a

L M

ŞekilII

2a2a

3a

K

ŞekilI

LveMprizmalarınınağırlıklarınagöredayanıklılıklarıDL, DMolduğunagöre;DK, DL, DMarasındakiilişkinedir?

A) DK > DL > DM B)DK > DM > DL

C) DL > DM > DK D) DM > DL >DK

E) DM = DL = DK

13.AynımaddedenyapılmışaynısıcaklıktakişekildekiK,Lküplerininkenaruzunluklarısırasıylaa,2a’dır.

a 2a

K

L

Buküplerleilgiliaşağıdakilerdenhangisiyanlıştır?

A)L’ninhacmiK’ninhacminin8katıkadardır.

B)K’nin birim kütlesine düşen yüzey alanı, L’ninkindendahaçoktur.

C)L’nin ağırlığına oranla dayanıklılığı K’ninkinden dahabüyüktür.

D)K’ninözkütlesi,L’ninkineeşittir.

E)L’nin tabanalanıhacim

oranıK’ninkindendahaküçüktür.

14.Yarıçaplarısırasıylar,2rolanşekildekiK,Lsilindirleriaynımaddedenyapılmışolupsilindirlerinkütleleribirbirineeşittir.

r 2r

K

L

K’ninağırlığınaoranladayanıklılığıDK,L’ninkideDL

olduğunagöre,DK

DLoranıkaçtır?

A)4 B)2 C)1 D) 12

E) 14

301. Fasikül

15. Bir cismin ağırlığına oranla dayanıklılığı birim taban alanına düşen kuvvetle ilgilidir. Bir cisim orantılı olarak büyütülürse ağırlığına oranla dayanıklılığı azalır.

Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Büyütülen bir cismin ağırlığının artması

B) Büyütülen bir cismin taban alanının artması

C) Büyütülen bir cismin birim taban alanına düşen ağırlığı-nın artması

D) Büyütülen bir cismin birim taban alanına düşen ağırlı-ğın azalması

E) Büyütülen bir cismin birim yüzey alanına düşen kütle-nin artması

16. Temiz ve kuru bir bardağa su konulduğunda su bardakta Şekil I’deki gibi dengede kalıyor. Daha sonra bardağın iç yüzü bal mumu ile kaplanıyor.

Şekil I Şekil II

su su

Bu bardağa aynı sıcaklıktaki su konulduğunda suyun üst yüzeyi Şekil II’de gösterildiği gibi olduğuna göre,

I. Su ile cam arasındaki adezyon kuvveti, su ile bal mumu arasındaki adezyon kuvvetinden büyüktür.

II. Suyun kohezyon kuvveti, bal mumu ile arasındaki adezyon kuvvetinden büyüktür.

III. Şekil I ve Şekil II’de suyun yüzey gerilimleri birbirine eşittir.




17. I. Yağmur damlalarının dağılmadan yer yüzüne ulaşması

II. Bir toplu iğnenin, su üzerine dikkatli bir şekilde konulduğunda batmadan su üzerinde kalabilmesi

III. Cilalanmış bir masa üzerine dökülen cıvanın küre biçiminde olması

Yukarıdakilerden hangileri yüzey gerilimiyle açıklanabilir?



18. Su dolu bir kaba ince bir boru daldırıldığında su cam boruda şekilde gösterildiği gibi h kadar yükseliyor.

h

su

Buna göre,

I. Su molekülleri arasındaki kohezyon kuvveti, su molekülleri ile cam boru arasındaki adezyon kuvvetinedn daha büyüktür.

II. Cam boru daha ince olsaydı h yüksekliği artardı.

III. Atmosfer basıncı daha büyük olsaydı h yüksekliği artardı.




19. I. Bazı böceklerin su yüzeyinde yürüyebilmesi

II. Kağıt peçetenin suyu emmesi

III. Vücudumuzdaki kanın kılcal borularda iletilmesi

Yukarıdakilerden hangileri kılcallık etkisi ile açıklanabilir?



31Fizik

Benim Sayfam

1. ÜNİTE: FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ / MADDE VE ÖZELLİKLERİ

CEVAP ANAHTARLARI

Sayfa No Pekiştirme Soruları

2 1.C 2.E

3 1.C 2.B

4 1.A 2.C

5 1.E 2.B

6 1.B 2.C

12 1.E 2.B 3.D 4.C 5.C 6.C

Sayfa No Pekiştirme Soruları

14 1.D 2.B 3.B 4.C 5.C 6.E

15 1.C

16 1.B 2.C

20 1.E 2.B 3.B 4.E 5.D 6.C

22 1.D 2.E 3.B

Sayfa No Fasikül Bitirme Testi

27-30 1.D 2.C 3.E 4.C 5.C 6.E 7.D 8.A 9.E 10.B 11.D 12.E 13.C 14.E 15.C 16.E 17.E 18.B 19.B

Sayfa No Konu Tamamlama Testleri

7-8 1.C 2.C 3.B 4.E 5.C 6.E 7.D 8.A 9.D 10.E 11.B 12.D 13.D

9-10 1.E 2.E 3.B 4.E 5.C 6.C 7.D 8.B 9.E 10.E 11.A 12.C

17-18 1.B 2.C 3.C 4.C 5.B 6.C 7.E 8.C 9.B

23-24 1.D 2.C 3.C 4.C 5.D 6.E 7.E 8.B 9.C 10.B 11.E

25-26 1.E 2.C 3.E 4.E 5.B 6.B 7.B 8.D 9.E 10.B

ÜNİVERSİTE HAZIRLIK FİZİK...Fiziksel Niceliklerin Sınıflandırılması ve Bilim Araştırma Merkezleri 1 5-10 Madde ve Özkütle 2 11-18 Dayanıklılık 1 19-20 Yapışma ve

Documents