Toplumda veya tabiatta meydana gelen çeşitli olay, durum ve görünümle ilgili bilgi ve duyurulara haber denir. Bu haberlerin halka duyurulması amacıyla hazırlanan yazılara da haber yazısı denir. Haber yazıları, belli bir zamanda ve yerde olmuş olayları merakı giderecek düzeyde ayrıntılı ve anlaşılır bir dille ak- tarır. Haber yazılarında inandırıcılık, belgelere dayanma, olayı tüm boyutlarıyla aktarma, yansız davranma, okuyu- cunun farklı yorumlamasına imkân vermeyecek şekilde, açık ve anlaşılır bir dil ve üslupla aktarılması gibi unsurlara dikkat edilir. Haber yazılarının günlük ve önemli olması gerekir. Kolay anlaşılır; akıcı, açık ve duru olmalıdır. Haber yazıları toplu- mun büyük bir kısmını ilgilendirmelidir. Yazan kişi anlattıkları karşısında tarafsız kalmalı, yorumdan kaçınmalıdır. Yanlış anlaşılmalara yer verecek cümlelerden uzak durmalıdır. Anlatılanlar ilgi çekici olmalıdır. Haber planı, tersine dönmüş piramit diye bilinir. Tersine dönmüş piramitte, haberin giriş bölümünde olay birkaç cümle ile özetlenir. Gelişme bölümünde sözü uzatmadan gerekli ayrıntılar verilir. Sonuç bölümünde ise olayın etki- si, olaya el koyma anlatılır. Haber ilginç olmalıdır. Haberin başlığı da ilginç olmalı, başlığa gözü takılan okuyucu, gerisini okumak için can atma- lıdır. Haber duyulmamış olmalıdır. Okuyucu duyduğu bir olayı ikinci kez okumaz. Haber önemli olmalıdır. Haberin ilgilendirdiği okuyucu kitlesi çok olmalıdır. Muhabir haberi tarafsız yazmalı, habere yorum katmamalıdır. Yorum köşe yazarlarının işidir. Haber yazılarında, muhabir okuyucuyu, okuyucusuna kendi varlığını hissettirmemelidir. Öğretici Metinler – 2 [haber yazıları] [fıkra] [deneme] [ makale] [eleştiri] İyi Bir Haber Yazısında Olması Gerekenler Haber yazılarının günlük ve önemli olması gerekir. Haberler doğru olmalıdır. Kolay anlaşılır; akıcı, açık ve duru olmalıdır. Haber yazıları toplumun büyük bir kısmını ilgilendirmelidir. Yazan kişi anlattıkları karşısında tarafsız kalmalı, yorumdan kaçınmalıdır. Yanlış anlaşılmalara yer verecek cümlelerden kaçınılmalıdır. Anlatılanlar ilgi çekici olmalıdır. 5N 1K (ne, niçin, nasıl, nerede, ne zaman, kim) ifadesi haber yazıları oluşturmada önemlidir. Haber yazıları, 5N 1K'da yer alan sorulara verilen cevaplarla oluşturulmalı ve cevapsız hiçbir soru kalmamalıdır. Haber Yazılar 1 Fıkra 3 Deneme 4 Makale 6 Eleştiri 8 11. sınıflar 2. Ünite Öğretici Metinler—2 Ü.2 7.Haber Yazıları
9
Embed
Ü. Z Öğretici Metinler – 2 [haber yazıları] [fıkra ...img.eba.gov.tr/114/770/0c1/15c/653/4f4/fe4/9d4/402/7bf/0c0/3f7/294/cae/001... · Bir yazarın herhangi bir konu hakkındaki
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Toplumda veya tabiatta meydana gelen çeşitli olay, durum ve görünümle ilgili
bilgi ve duyurulara haber denir. Bu haberlerin halka duyurulması amacıyla
hazırlanan yazılara da haber yazısı denir.
Haber yazıları, belli bir zamanda ve yerde olmuş olayları merakı giderecek düzeyde ayrıntılı ve anlaşılır bir dille ak-
tarır. Haber yazılarında inandırıcılık, belgelere dayanma, olayı tüm boyutlarıyla aktarma, yansız davranma, okuyu-
cunun farklı yorumlamasına imkân vermeyecek şekilde, açık ve anlaşılır bir dil ve üslupla aktarılması gibi unsurlara
dikkat edilir.
Haber yazılarının günlük ve önemli olması gerekir. Kolay anlaşılır; akıcı, açık ve duru olmalıdır. Haber yazıları toplu-
mun büyük bir kısmını ilgilendirmelidir. Yazan kişi anlattıkları karşısında tarafsız kalmalı, yorumdan kaçınmalıdır.
Yanlış anlaşılmalara yer verecek cümlelerden uzak durmalıdır. Anlatılanlar ilgi çekici olmalıdır.
Haber planı, tersine dönmüş piramit diye bilinir. Tersine dönmüş piramitte, haberin giriş bölümünde olay birkaç
cümle ile özetlenir. Gelişme bölümünde sözü uzatmadan gerekli ayrıntılar verilir. Sonuç bölümünde ise olayın etki-
si, olaya el koyma anlatılır.
Haber ilginç olmalıdır. Haberin başlığı da ilginç olmalı, başlığa gözü takılan okuyucu, gerisini okumak için can atma-
lıdır. Haber duyulmamış olmalıdır. Okuyucu duyduğu bir olayı ikinci kez okumaz. Haber önemli olmalıdır. Haberin
ilgilendirdiği okuyucu kitlesi çok olmalıdır.
Muhabir haberi tarafsız yazmalı, habere yorum katmamalıdır. Yorum köşe yazarlarının işidir. Haber yazılarında,
muhabir okuyucuyu, okuyucusuna kendi varlığını hissettirmemelidir.
Öğretici Metinler – 2
[haber yazıları] [fıkra]
[deneme] [ makale]
[eleştiri]
İyi Bir Haber Yazısında Olması Gerekenler
Haber yazılarının günlük ve önemli olması gerekir.
Haberler doğru olmalıdır.
Kolay anlaşılır; akıcı, açık ve duru olmalıdır.
Haber yazıları toplumun büyük bir kısmını ilgilendirmelidir.
Yazan kişi anlattıkları karşısında tarafsız kalmalı, yorumdan kaçınmalıdır.
Yanlış anlaşılmalara yer verecek cümlelerden kaçınılmalıdır.
Anlatılanlar ilgi çekici olmalıdır.
5N 1K (ne, niçin, nasıl, nerede, ne zaman, kim) ifadesi haber yazıları oluşturmada önemlidir. Haber yazıları, 5N 1K'da yer alan sorulara
verilen cevaplarla oluşturulmalı ve cevapsız hiçbir soru kalmamalıdır.
Haber Yazılar 1
Fıkra 3
Deneme 4
Makale 6
Eleştiri 8
11. sınıflar 2. Ünite Öğretici Metinler—2
Ü.2
7.Haber Yazıları
Bir haber yazısında "Ne?/Kim?; Neyi?/Kimi?; Nasıl?; Niçin?; Nerede?; Ne zaman?' sorularının cevapları yer alır. Haber yazılarında bulunan bu
özellikler 5N 1K formülüyle karşılanır. Haber yazıları, 5N 1K'da yer alan sorulara verilen cevaplarla genişler. Bu soruların cevabının yer alma-
dığı haber yazılan eksiktir. Okuyucunun merakını gidermez, olayı tam olarak yansıtmaz. Olay hakkında yeterli bilgiyi içermez. Bir haber
yazısında açıklığa çıkarılmamış bir yön olmamalıdır. İlgi çekici ve duyulmamış olmalıdır. Habercilikte "Köpek insanı ısırırsa haber olmaz,
ama insan köpeği ısırırsa bu haber olur." şeklinde bir kural vardır. Aynı zamanda haberin başlığı da ilginç olmalıdır. Haber doğru olmalı,
belgelere dayandırılmalı ve yorum yapılmadan açık, anlaşılır bir üslupla aktarılmalıdır.
Haber Kaynakları
Haber kaynakları üçe ayrılır:
1. Resmî Haberler
En etkili kişilerden öğrenilir.
2. Özel Haberler
Halk arasındaki olayların halk tarafından muhabirlere bildirilmesiyle elde edilir.
3.Ajans Haberleri
Dünya olaylarını toplayıp her yana bildiren kurumların verdikleri haberlerdir.
Haber Yazısının Konuları
Haber yazıları konularına göre: siyasal haber yazıları, sanatla ilgili haberler yazıları, ekonomiyle ilgili haber yazıları, bilimsel ve teknik haber
yazıları, sosyal haber yazıları, spor haber yazıları olmak üzere gruplandırılabilir.
Röportaj Haber Yazısı Farkı
Sayfa 2 Öğretici Metinler—2
5N 1K’nın Özellikleri
Haber yazılarında olaylar olduğu gibi aktarılırken röportajda yazarın duygu ve düşünceleri katılır. Dolayısıyla röportaj, haberin genişletil-
miş hâlidir. Röportajda birinci kişili anlatım, haber yazısında ise üçüncü kişili anlatım kullanılır.
Gazetecilik ile ilgili bazı kavramlar
Muhabir: Haberleri, toplayıp ulaştıran kişidir.
Sürmanşet Çok önemli görülen haberdir. Gazetenin ilk sayfasında gazetenin isminden bile önce duyurulur.
Asparagas Yalan ya da şişirilmiş haberdir.
Tiraj Gazetenin günlük satış adetidir.
Tekzip Bazı durumlarda da gazete, yanlış yapılan bir haberin muhataplarının mağdur olması durumunda
2.D. 1.N Ü.2
Notlar:
Bir yazarın herhangi bir konu hakkındaki kişisel görüş, anlayış ve düşüncelerini kanıtlama
gereği duymadan hoş bir üslupla yazdığı, kısa fikir yazılarına "fıkra" denir. {Bir de tanınmış
kimseler, hayvanlar veya başka şeyler hakkında anlatılan ve kıssa denilen küçük hikâyeciklere fıkra" denir. Nasrettin Hoca, İncili Çavuş, Bektaşi
fıkraları gibi.} Köşe yazısı olan fıkralarda yazar, gündelik olayları Özel bir görüşle, güzel bir üslupla, hiç kanıtlama gereği duymadan her gün kale-
me alır. Düşünceleri hiçbir kalıba bağlı kalmadan serbestçe ortaya koyar. Ele aldığı konu üzerinde bir kamuoyu oluşturmayı amaçlar. Gazete-
lerin bazı sayfalarında, belli köşelerde, genel bir başlıkla, çoğunlukla da her gün yazılan fıkralarda konu kısaca incelenir, ancak mutlaka bir
sonuca varılır. Daha çok iğneleyici, alaycı bir dille, bazen eleştiri bazen de sohbet tarzında yazılır. Fıkralarda okuyucuyla sohbet ediliyormuş
havası hâkimdir. Anlatım senli benlidir. Cümleler kısa ve anlaşılır niteliktedir. Konular günceldir ve anlatılanların kalıcılık niteliği yoktur. Olay-
lar kişisel bir bakış açısıyla işlenir. Kısa, etkili ve dokunaklı bir sonuca varılır. Amaç, okuyucuyu etkilemektir. Düşünceler tekrarlanmaz. Bu
yüzden fıkralar öz ve yoğun bir anlatıma sahiptir. Amaç, okuyucuya bazı günlük sorunları tanıtmak, bu sorunlar hakkında düşünceleri, derin-
liğe inmeden kanıtlamaya kalkmadan söylemektir.
Fıkra Örneği
B oş vaktim oldukça sinemaya giderim. Yumuşak bir karanlığa gömülmüş, makinenin hışırtısını dinleyerek, vücudumun
değil, ruhumun bir çetin yol üzerinde mola verdiğini hissederim. Karanlık ölümün bir parçasıdır, onun için dinlendirici-
dir. Büyük dinlenme, bir karanlık dizisine dalıp bir daha ışığa kavuşamamaktan başka nedir? Sinemanın diğer bir fazi-
leti de olgun yaşın, kafatası içinde, bir deste devedikeni gibi sert duran acıtıcı mantığı yerine, çocuk safdilliğini ve ko-
layca aldanış kabiliyetini koymasıdır. Rüya âlemi üzerine açılmış sihirli bir pencereyi andıran beyaz perdede koşuşan, dövüşen,
düşen, kalkan şu ahmak şahısların tatsız tuhaflıklarından veyahut kovboy süvariliklerinden veya harikulade hırsızlık vaka’larından
başka türlü tat almak kabil olur muydu?
Fıkranın Özellikleri
*Her konuda fıkra yazılabilir.
* Güncel, siyasal, toplumsal sorunlarla ilgili yazılardır.
* Siyasal ve toplumsal olaylar anlatılırken belgelere, kanıtlara, aşırı
ayrıntıya yer verilmez.
* Geniş kitleyi ilgilendiren günlük olaylardan seçilmiş farklı konular
ele alınır.
* Düşünce ağırlıklıdır.
* İddialı ve ispatlayıcı yönü çok yoktur.
* Fıkra yazarı, geniş kitlelere seslendiği için dili kolay anlaşılır, açık ve
durudur.
Sayfa 3 Öğretici Metinler—2
Türk Edebiyatında Fıkra
Fıkra türü yazılar Türk edebiyatına Tanzimat döneminde
Batı’dan geçmiştir. 1908'den sonra bu yazı türü Türk ede-
biyatında görülmeye başlanmıştır. Özellikle Ahmet Rasim
fıkralarıyla tanınmıştır. Daha sonra Ahmet Haşim, Hüse-