ناریا رد یرایبآ بآ نامدنار تیعضو یبایزراjournals.areo.ir/article_109617_bdcb999667c8a7cbeb1ea81...111 ناریا رد یرایبآ بآ نامدنار

111

در ایران آب آبیاری راندمان ارزیابی وضعیت

**عباسی نادرو *سهراب فرحنازفریبرز عباسی،

.سوددت قیقاقددای و ددن س ئک سددن سدداسر تح سددا ئام قیقاقددایح کئدد ی س قدد سیر سدداسر تح دد ح یدد مؤئ نگارندد م ئودد *

[email protected] نگار پاام(ح 320)72330723قلفن قیقاقایح کئد ی س قد سیر سوت قیقاقای و ن س ئک سن ساسر تح سا ئام ؤئ س د نساار پژسهش ؛عض هاأی علمن ؛ ستادق قاب بت **

ساسر ت

20/0/50 ییپذ خیقار ؛22/2/50 اوتیدر خیقار

چکیده

گيری برای تصميمترين اقدامات الزم ترين و ضروریاز مهمکار آنها نحوۀ های آبياری موجود و ارزيابي تعيين راندمان سامانه

تهيۀ منظور به ،پژوهشدر اين آب، الگوی کشت و کاهش تلفات آب آبياری است. بهينۀ های مرتبط با مصرف سازیو تصميم

استت. شده پرداخته های آبياری راندمان مرتبط بابندی نتايج مطالعات کشور، به جمع های آبياری دربانک اطالعات راندمان

طيدست سدها( در سطح کشور های مختلف آبياری )سنتي و پايين شبکهها و ای در سامانهمزرعه هایبررسينتايج حاصل از

تا 5/22در کشور از آب آبياری راندمان کاربرد که دهد مينشان ها تحليل . نتايجشدندآوری و تحليل جمع1131-49های سال

ای کرتي، نواری و جويچه های سامانهدر اين راندمانمتوسط که طوریبه؛ درصد است 1/55درصد متغير و ميانگين آن 5/55

ثابتت کيکالست الين )آبفشان غلطان( و روش رول نيز ی بارانيها روشاز بين . استدرصد 5/52و 4/52 ،1/55 بيترتبه

1/31ايتن کميتت ای و در آبياری قطتره دارند راندمان کاربرد را (درصد 1/52)کمترين ( و درصد 4/55ين )بيشترترتيب به

درصتد 5/51و 5/55ترتيتب های آبياری تحت فشار و سطحي بهدر سامانه آبياری متوسط راندمان کاربرد آباست. درصد

هتای در روش آبياری که ميانگين راندمان کاربرد آب شودمي مشاهدههای مختلف آبياری تحت فشار روشمقايسۀ است. با

های طي سالآب آبياری بررسي روند تغييرات راندمان درصد است. 1/31ای های آبياری قطره و در روش 1/52آبياری باراني

و 9/55، 52 بيت ترتبه 41-49 هایسالو 51-41 و 31-51دهۀ دو در یاريآبآب کاربرد که راندمان دهد ميمختلف نشان

، 1/53ترتيتب های مذکور بهدههراندمان انتقال و توزيع نيز در دهد که ميها نشان بررسي، . همچنينبوده است درصد 5/55

و 1/15، 3/24ترتيتب به 41و نيمه اول دهه 51، 31های راندمان کل در دهه ،ترتيباست. بدينبوده درصد 2/39و 5/55

استت. بدين معنا که از دهه هفتاد به بعد راندمان کل آبياری، هر سال حدود يک درصد رشد داشتته .درصد بوده است 5/91

درصد در سال( 1ای کشور )حدود های توسعه بيني شده در برنامهعبارتي، روند افزايشي راندمان آبياری مطابق مقادير پيشبه

هتای يآگتاه زانيت م شيافتزا ،ياراضت یو نوستاز زيبه تجه توان يم هاافزايش راندمان در اين دهه مهم از علل بوده است.

تترويج و انتقتال و ،نتوين آبيتاری هتای ستامانه ۀتوسع ،های آبياری و خاک، گسترش شبکه بمسائل آ بارۀدربرداران بهره

.دکراشاره برداران های تحقيقاتي به بهرهيافته

های كلیدی واژه

، مديريت آبياریآبياری هایسامانههای آبياری، راندمان

مقدمه

قلامدن سدت س نکبن در ی م س قعاتخسکوالن س م

هات ئختلف بت کبح در با ق جت بت رسن رس وزسم ناا بخش

بد سداگ ادز ری هات کی م حادق ناز خ ه شد . سا

سد ر ید م ح(IWMI) 2 لمللدن ئد ی یت کببان ۀئ سو

222بت ند 2320قدا سدا باید وعلدن ب ت حفظ سضع

1- International Water Management Institute (IWMI)

111-125/ص 1145/سال 53/ شماره 13های آبياری و زهکشي/جلد تحقيقات مهندسي سازه

119

با ق جت بت .بت ئ ابع کب قابل ستیصا خ د بافز ی درص

ح ش ب ساسر تح هات ناا هات رس وزسم بخش سها پتانوال

ح دسدتاابن بدت یدن حفاظت سای ئ ابع یوتنص عت س

یکن حش یط ین بواار ئسکل س حتن نائمکن ست. در ئ

ج ین در ص وت بکا ت س ستفادۀ حس عملن ئؤث ر هکارهات

ئص ف کب ست. در یدن ئادامح ئد ی یت ئصد ف کب در

ت ئصارف کب در ید م بخش ساسر ت ت بخش عم م

س ر هگسا ئؤث ق ن بواار ش دح ئنس جکام ر ناز شائل ئن

ئ ضد باش . بواار رسشن ست ت ب ت دستاابن بت یدن

هات صدلن ئد ی یت ئصد ف کب س ئکمح ش اساین شاخص

ضد سریای هدات ئ اسدبها بدت رسیقعاان ین شاخص

قد ین هات کباارتح یکن ئکم ست. ر ن ئام ناپذی جت اب

ح قددأئانهددات دد م ریزتهات لادد ت در ب نائددت شدداخص

هدات ئختلددف قخصداص س ئصد ف صد لن کب در بخش

. رسدشمار ئنبت ساسر ت بخش جملت

ارب د کب کباارت در ب خدن ر ن ئامقغاا ی د ئ ۀ

ت با ق جدت ده ئننسام 2731هات س ر در سا ستام

ح رسی کباارتح ئ حل ئختلدف رشد ساسر مبت ئ ی یت

کبادارت ارب د کب ر ن ئامااام س ن ئیص ح ئت سط

درصددد بدددا 3/00درصددد قدددا حددد 3/22حددد قل

درصد بد ت 03. بدا حتوداب ستدرص 5/03ئاانگان

ها شبکت ل کباارت در ین ر ن ئام نتقا س ق یعح ر ن ئام

Dehghanisanij et) سدت ن سام در درص 70 قا 20 بان

al., 1999) ر ندد ئام ددل کباددارت ددت متدد ئت سددط

نب خد سدت. س رهات در حا ق سعت در درص ( 20)

بی م کب ر ت ااام در ر م جل ا نانظ م نخوت صاحب

کب ر ندد ئام شیبددا وددز د ن د ؛ئددنکب ر ندد ئام شی ودز

ص عت س شک حت ساسر تها بخشدر بق م ئص ف ک نئ

درص اهش 72قا 73س 53قا 23ح 03قا 23 باق ق بتر

اب ی اهش ن ن ا تافا ای ت قتصاد ر ن ئام بن کنکتد د

(Dehghanisanij et al., 1999). صددد حب ددداب ین

عما ئ ی یت صیاح در ئام س ئق ر ِ حتاراکب تها سائانت

سا ت قوطاحح قجکازح ن سا ت س یکپارچت س ناز کب کباارتح

کب ر ند ئامبکبد د تبد ت جملت ئد رد ضد سر ن ر ض

.ش ن ئنکباارت ئیو ب

بان حجم ۀست ر بط ر ن ئام ستفادم کب عباری

س قعن کب ئ رد ستفادم ب ت یك ئصد ف خداو س حجدم

کب نتقا د دم ش م یا ب د شت شد م ئ بدع کب. نتقدا

ست ئوتقل ئ ی یت کباارت حکب یا ب د شت کم ئ ابع

س ئق ر کم بوتگن بت ئق ر ناا کبن یدا کبادارت در ئدز ر

اشن نف ذ در ئوا نتقا ح قلفای کب ن؛ قیت کباارت د رد

ئق ر قلفای کب در ست.عمقن یا قبخا سطح ک د کب

ب یاها اهش ق ن با پ شش ئ اسب انا ئوا نتقا ئن

بدت قلفدای م شد دد سدتفا بد ت نتقدا کبل لدت ا س

. رس ئن مت ین ئق ر ئمکن س در ح چ درص

ده د ۀ هات کباارت نسامب رسن سضعات ج ت سائانت

درصد ر ضدن سد ر بدت رسی 10کم ست دت بداش

وسدار درص بدت رسی کبادارت قیدت 20کباارت سطین س

ش د. قصد ر بد ت( کباارت ئن)شائل کباارت بار نن س قط م

هددات سددطین ر ندد ئام کباددارت در رسی ددت یددن سددت

هدات رسیر ند ئام کبادارت در س س تن بت ئ قب متد

ها ریزت سدت س بدا یدن و ضداتح ب نائدت کباارت قیت وسار

بدا هات د م سد ر بدت قجکادز ر ضدن سد تن س سااست

هات ئ رم س ناز بکب د سضدعات سدتفادم س ئصد ف سائانت

کب در ر ضن س تن ئعط ف ست. سلن در ین ئاام چ د

ئص ف نن ساسن ئط ستح س ی کت ر ن ئام ؤس

ئدانن س ئکدانن ئقدادی کب در س ر چق ر ست؟ ق یدع

ر ن ئام کباارت در سطح سد ر چگ ندت سدت؟ ث بخسدن

ق ئای نجام ش م در ئاز م س لگ ت ئص ف کب چت بد دم

هددات رسی سددت؟ پتانوددال وددز یش ر ندد ئام کباددارت در

ئختلف کباارت چت ئاز م ست؟

هدات ارش اسدن ئ جد ددر ئجائع علمدن س نظ یدت

ارت سطین ر ند ئام قابدل حصد در س رح در رسی کبا

هدات کباددارتدرصد س در سددائانت 00یدا پتانودال حدد سد

111-125/ص 1145/سال 53/ شماره 13های آبياری و زهکشي/جلد تحقيقات مهندسي سازه

115

درصدد س 10قیددت وسددار بدد ت کباددارت بددار نن حدد سد

درصددد سدددت 53 ت حددد سد بددد ت کبادددارت قطددد م

(Solomon, 1988; Ali, 2011) .سدت دت پ سدش یدن

سضددعات ر ندد ئام ی حددن س پتانوددال بددا سضددعات وعلددن

پ سش در س ر چگ نت ست؟ پاسخ بت ین ر ن ئام کباارت

ر ند ئام در باندك شد ۀ اا ت ن م هاتب ت د دمبا جمع

سوددت قیقاقددای و ددن س ئک سددن ؤسددالت ئ 23 ی عددای

ئاود شد م سدت. در ) ر ئت ش م در ین ئقالت( ساسر ت

س ی عدای ئ بد ب بدت ین ب رسن با ست اد بت باندك د دم

هات کباارتح سعن ش م پاسخ ئ اسبن بد ت ئقادی ر ن ئام

هدات ئ جد د در یدن باندك د دم خأل ح ر ئدت ها ین پ سش

ر م ئسخص س پای ر نقسۀ ئسخص س در نکایت ست قژت س

هات ب ت قعاان س پایش کئار س ی عای ئ ب ب بت ر ن ئام

کباارت در س ر ر ئت ش د.

ئ ظد ر ر یدابنح قیلادل س قد سین ین پژسهش بدتدر

ریدزت جدائعن صد ری کباارتح ب نائدت ر ن ئام هات شاخص

هدات ئختلدف در سدتام کداکن سلان اام نتدایر درا وتت س

کسرت س ند ح جمدع س ر ت بواار ئت د س پ د م بد دم

ب نائدۀ ئ رد قجزیت س قیلادل قد ر ا وتدت سدت. در یدن

ر ند ئام ناز هات ارب دح نتقا س ق یع س پژسهسن ر ن ئام

سدا اذشدتت ب رسدن س رسند 20 ل کباارت در س ر در

در ین با ۀ ئانن قیلال ش م ست. کمقغاا ی

هامواد و روش

قد ین ت شد اخت سضدع ئ جد د ساسدن کنجاین

هد ساودتم ئیود ب تبد ت رققداریزت هات ب نائتاام

با ه ف ب رسن س ب کسرد سضعات ئ ج د ئقالت ین ش دح ئن

ر ن ئام کباارتح قد م بدت قکادت باندك ی عدای ر ند ئام

با ب رسدن جدائع حئ ظ رب ین . ست دم کباارت در س ر

نتددایر ئطالعددای س قیقاقددای اذشددتت در سددطح ئلددن س

ئ تسد شد م در ئطالعدۀ ئد رد 233بداش لمللنحبان

2533هات کباارت در سطح س ر )ح سد خص و ر ن ئام

هداتیدن سدا (اا ت ش م در ئزرعدت ن بت کباارت ن م

کسرت هات جمدع د دم. ش کسرت س ب رسن جمع( 52-2733)

هدات نجدام حاصدل پدژسهشنتایر در ین پژسهشش م

هداح سوای قیقاقداقنح د نسدگامؤش م در سطح س ر در ئ

ت در ئز ر ب دم ست هات ئساسر س ... س ری نا سح ش ت

نتدایر ؛ ند اا ت ش م س با ئ ی یت ساسر م ن م رعام

در هددات ک ئایسددن یهددا در ئقادداگ پژسهشحاصددل

حعبدارقن دیگد بت هات قیقاقاقن لیاظ نس م ست. یوتگام

ت در خصد و ر یدابن نتایر حاصدل ئطالعدای ئزرعدت

هات ئختلدف کبادارت ها س شدبکت ر ن ئام کباارت در سائانت

در سطح سد ر ئد رد ق جدت دست س ها( پایان)س تن س

هات ئختلدف پژسهسدن س ج یدن دت دسدتگامق ر ا وت

. ن د دماز ری ص ری رسمن بتس دم اا ت ن م

تعاریف و مبانی راندمان آبیاری

هات ئختلدف بت شکل کم ان قا ئص فکب ئیل قأئ

عبارقن دیگ در چ خۀ ئص ف کبح قلفدای . بتش دقلف ئن

در ئ حل ئختلف نتقا ح ق یع س پخش در سدطح ئزرعدت

ت ئاهادت سقد س نید ۀ ئد ی یت کم دائ ده رخ ئن

ر ن ئام ل کبادارت در سدت بخدش رس ینئتفاسی ست.

ر ن ئام نتقا ح ر ند ئام ق یدع س ش د ر یابن ئنئختلف

هات ر ندد ئامبدد ت ئیاسددبۀ ر ندد ئام ئصدد ف ) ددارب د(.

کباددارت س 22شددمارۀ و ددن نسدد یۀ حئختلددف کب کباددارت

ئد بد دم (Doorenbos & Pruitt, 1977) هکسن ودائ

در ئدز ر (DU) یک ختن ق یدع کبئیاسبۀ ب ت ست.

(Merriam & Keller, 1987)نادز ر بطدۀ ئ یدام س لد

ستفادم ش م ست

(2)

ح ت در کم

Dq= ئاانگان عمق نفد ذ د دم در چدار پدایان ئزرعدت

.ئت ( )ئالن = ئاانگان عمق کب نف ذ دمس؛ ئت ( )ئالن

100D

DDU

q

D

...ارزيابي وضعيت راندمان آب آبياری در

115

نتایج و بحث

هددات ئ جدد د در بانددك در سلددان اددام ر یددابن د دم

بد سداگ ئعاارهدات هداد دم یدن . ی عاقن ق سین شد

ح ند (ق یع یا دارب د حئختلف شائل ن ر ن ئام ) نتقا

هددات کب) کب قددأئان) ر عددن یددا بددانن(ح ئ بددع ئیصدد

کباارت )ثقلدن یدا قیدت سائانۀ سطین یا ی ئا ن(ح ن

پددژسهش( س ق یددع ئددانن ئیددل) وسددار( ق یددع ئکددانن

. چگد نگن ق یدع شد ن ب د ت یبقدتپژسهش( هات سا )

0قدا 2هات هات یاد ش م در شکل ها ب ساگ شاخص د دم

. ست ش م ر ئت

ها ئ بد ب درص د دم 0/23ده ت نسام ئن 2شکل

ها ئ ب ب درص د دم 2/15هات نتقا س ق یع س بت ر ن ئام

درصد 53بت ر ن ئام ارب د کب کباارت ست. یع ن ح سد

بددت هددات اذشددتت در سددطح ئزرعددت بدد دم س اا ت ندد م

. نظد ش م سدت ق جت تهات نتقا س ق یع م ر ن ئام

7س 2هات ن ئیص س ئ بع قأئان کب ناز ئطابق شکل

در ئیص الی ر عدن س در ر ضدن ها درص د دم 13ح سد

هاها س ق ایهات ی ئا ن شائل چامت ئ ابع کبدسپایان

باارت کهات هات در خص و رسی ح نلب د دم2شکل ب ب

هدا در ت ست. نظ ق یع ئکدانن د دم سطین س ج یچت

کم ست ت ده ۀ ها نسامهات ئختلفح و س نن د دم ستام

سجد د د ردهات بزرگ کبادارت در نلب ئ ایقن ت شبکت

هات خ سدتامح صدفکامح در ستام هات س قعشبکتئان )

ح ردبادلح ادا مح وارگح الوتامح کذربایجام ن بنح قدزسین

ر ن ئام باسدت ش ۀ اا ت هات ن مح د دم ئامح س نا م(

لخص و ئ دایق علن ح(. در ب خن ئ ایق0 ست )شکل

ید ر لدن بدتیدا سدت ر ن ئام م هاتد دم حئ ت س ر

هدات کبادارت هات ئ بد ب بدت ر ند ئامئ ج د ناوت. د دم

هدات د دم ئا ئ ج د ستح 03دهۀ ی ر پ م س یل بت

خالدن ند 2733قدا 2702 ئانن با ۀ از ری ش م در

هداتد دمح لدذ ند ردس ئکام قیلادل کنکدا سجد د هوت

هدا ئد رد ق جدت قد ر نگ ودت. در ین با م ئانن در قیلال

هدا ئتفداسی س هات بعد کم نادز ق یدع ئدانن د دمسا

(.0ب دم ست )شکل 2711باست ین ئق ر کم در سا

قد م دریاودت دت با ق جت بت ئ رد ع د م شد م ئدن

هاین در خ ر س قابل ق جت ب ت قعاان ئقدادی م اام قا

هات کباارت در سطح س ر ب د شتت ش م ست. ین ر ن ئام

ها د ر ت پ ان ئ ض عنح ئکدانن س ئدانن یدادت د دم

هدات هوت س ب ت ر یابن دقاق س جائع سضعات ر ن ئام

کباارتح بت ی عای جائع س داون نادا خ هد بد دح سلدن

ق ن قصد ی قیلال ئ اسب همان ی عای ئ ج د ناز ئن

سلات س رسش ن در ختاار ئت لاام ص عت کب ق ر ده .

به تفکيک راندمان انتقال و توزيع و راندمان کاربرد ها فراواني داده -1 شکل

111-125/ص 1145/سال 53/ شماره 13های آبياری و زهکشي/جلد تحقيقات مهندسي سازه

113

نوع محصولبه تفکيک ها فراواني داده -2 شکل

ها به تفکيک منبع تأمين آب فراواني داده -1 شکل

در کشور 1131-49 هایهای مختلف آبياری در سال ها در سامانه فراواني داده -9 شکل

...ارزيابي وضعيت راندمان آب آبياری در

115

(هااستان) گيری مکان اندازهبر حسب ها فراواني داده -5 شکل

های مختلفسالبر حسب ها فراواني داده -5 شکل

های آبیاریدر سامانهآب کاربرد راندمانارزیابی

هدات ئختلدف کبادارت سدائانت درب ت ئطالعای جمع

بدده دت رسی کبادارت ئزرعدت قدأثا ئکمدن نسام ئن

ددت باددانگ د ردح ئ ضدد عن ددارب د کب کباددارت ر ندد ئام

10. کنجا ت بداش ستئ ی یت کب در د خل ئزرعت

شد ن ح هات سطین کباارت ئن درص ر ضن کبن بت رسی

کباددارت سددطین هات در سددائانتناددز هددا ین ر یابنتباسدد

(درصد 20س 22ق قادب با و س نن بدت) ت س قن ج یچت

تاراد دارب د کب کب ر ند ئام. ئت سط (2)شکل ست مب د

باددق قبددت ت ج یچددت قددنح ندد رت س هددات سددائانتدر

ق قادب س ضد یب قغااد ی بدت درص 0/02س 5/02 ح7/00

. در ( لف -3 )شکل ست درص 70س 21ح 77رسی کباارت

بددار نن تاراددقیددت وسددارح کب ت کباددارتهددا رسی اماددئ

ق قاددب بددتثابددت كا سد( س امطددنلالیدن )کبفسددام رس

ند ئامر (درص 2/02 ین )ت م ( سدرص 5/00 ین )ستبا

25ق قاب بتدس رسی س ض یب قغاا ی ن تر د شت ارب د

ددارب د کباددارت ر ندد ئامئت سددط . سددتدرصدد 72س

سدت درصد 22با ض یب قغااد ی درص 2/32 ت قط م

(.ب -3)شکل

ئاانگان ر ن ئام حب ساگ نتایر حاصل ین ئطالعت

هددات کباددارت بددار نن س ئ ضددعن رسی کباددارت ددارب د کب

( س ئت سط ر ن ئام1درص )شکل 2/32س 2/02ق قاب بت

هات کباارت قیت وسار س سدطین سائانت کباارت ارب د کب

(.5 درص ست )شکل 0/07س 0/00ق قاب بت

111-125/ص 1145/سال 53/ شماره 13های آبياری و زهکشي/جلد تحقيقات مهندسي سازه

114

هدات ئدؤث در ت قیت وسدار رسیاراکب حن ل ی ر بت

ارب د کم متد ر ن ئام ناانگاه چ ئ ح ارب د کب ست

ئالاد م هکتدار 20/2 م حد سد قا ست. ح نتظار

ن ح ش مئجکز هات کباارت قیت وسار ر ضن کبن بت سائانت

هات ج ش م بدا درجدای ئختلفدن بدا سائانتا چت نلب

بدت ئودائل و دن در قد جکنبدن ند . ئسک ی ئ جت ب دم

عمد ۀ هدا دالیدل ساودتمب د رت ی حنح ج س بک م

Naseri et al., 2015; Abbasi et) ئسک ی ئ ج د سدت

al., 2016a, b). س دتی ت کم همت هز ده ئننسام هاد دم

وقدط بدت هات کباارت قیت وسدار ب ت ق سعۀ رسی ت ن ژ

کبادارت دارب د کب در ر ند ئام درصد 22ح سد وز یش

صد بدت یدن درافدت رسدا م ق منت ئ ست نجائا م

هاتبت سائانت تسا س ق جت بت م اذ رتتبا س ئای وز یش

.پذی ب دم ست ئکام نسطی تاراکب

ی در کشوراريآب های مختلف سامانه ی دراريراندمان کاربرد آب آب مقايسۀ متوسط -3شکل ب( آبياری تحت فشار الف( آبياری سطحي و

های آبياری کاربرد در روشراندمان متوسط مقايسۀ -5شکل

باراني و موضعيهای آبياری کاربرد در سامانه راندمانمتوسط مقايسۀ -4شکل

تحت فشار و سطحي

یاریآب هایآب در سامانه عیتوز یکنواختی یابیارز

ئختلدف هداتدر سدائانت (DU) ق یدع کب یک ختن

نسام د دم ش م ست. یک ختن ق یع 23در شکل کباارت

در ئزرعدت ر کبح شاخصن سدت دت سضدعات ق یدع کب

یک د ختن کباارت اون باش ح ئق ر م ا ده . نسام ئن

ص ری و سنست عمقن سدت. نسانت قلفای کب بت ق یع کب

سددت سلددن بننودد کب یک دد ختن ق یددع ددم ئقدد ر

ناودت "قابدل قبد " درصد عم ئدا 03ئقادی متد

)ب( )الف(

...ارزيابي وضعيت راندمان آب آبياری در

121

(Hart & Heerman, 1976)بدارۀ ب د ت ئطالعدای در . جمع

ده دت رسی کبادارت هات ئختلف کباارت نسام ئن سائانت

نزدیك در یک ختن ق یع کب د رد. ب ئزرعت قأثا ئکمن

مت هاح یک ختن ق یع کب اا ت ن م درص 72 بت

هات کباارت سدطینح رسی درص ست. ئاام سائانت 03

د رد. ئت سدط ق یدع کب ر یک ختن ت باست ین ج یچت

س ندد رت ت ج یچددت هددات یک دد ختن ق یددع کب در رسی

هددات درصدد سددت. در ئاددام رسی 2/00س 32 ق قاددببددت

ت س خطدن( بدا بدار نن )عق بدت کباارت قیت وسارح کبادارت

درص باسدت ین س رسی سداك 3/33 عیک ختن ق ی

یک د ختن ر درصد متد ین 2/05ثابت با ئت سدط نامت

(.23د رد )شکل

ئاددانگان حبدد سدداگ نتددایر حاصددل یددن ئطالعددت

کبادارت قیدت وسدار س هداتیک ختن ق یدع کب سدائانت

س ض یب قغاا ی در درص 2/33س 2/32ق قاب سطین بت

ۀئقایو ست. درص 7/22س 7/20ق قاب هات و ق بت رسی

دهد دت نسدام ئن دس رسی کباارت سطین س قیت وسدار

سددائانت ندداچاز سددت. خددت ف یک دد ختن ق یددع کب دس

هات رس بدا ق جدت بدت نتظدار قن دت سدائانت ئننظ بت

کباارت قیت وسار سجد د د ردح یدن خدت ف باید باسدت

دلاددل ح ت هددات کباددارت بددار نن س قطدد م باشدد . در رسی

ئدد ی یت س ی حددنح ر ددم بدد دم یک دد ختن ق یددع کب

ند د دمادز ری هدا یدن سدائانتنائ اسدب بد د رت بک م

(Heydari & Dehghanisanij, 2010).

در کشورهای مختلف آبياری يکنواختي توزيع آب در سامانه متوسط ۀسيمقا -11 شکل

آب تأمین کاربرد بر اساس منابع راندمان یابیارز

نقدابعصد ری بدت تاراد ارب د کب کب ر ن ئام رینتا

ر ئدت شد م سدت. 22در شدکل تارادکب کب قدأئانئ بع

کب قدأئان دت ئ بدع دهد نئطالعای نسام ئد تب جمع

د رد. تاراد دارب د کب کب ر ند ئام بد نئکمد اقأث تاراکب

س نئد رمح سد ت ۀشدبک) ها در ئ ابع سدطیند دم نو س ن

باددق ق)ق ددای س چددام( بددت ن ددا ئیرسدخانددت( س ئ ددابع

شدائل تارادکب کب قأئاندرص ست. ئ ابع 1/31س 2/22

بادق قبت نس ت ۀشبکس رسدخانت ئ رمح ق ایح ۀشبکچامح

درصدد هوددت 3/2س 2/2ح 2ح 2/23ح 1/32 نو س ندد تد ر

تارادد ددارب د کب کب ر ندد ئام لددف(. ئت سددط -22)شددکل

00س 2/00 بادق قبدت نس سطی ن ا ئی ساگ ئ ابع ب

تاراددکبکب ددارب د ر ندد ئام نیسددت اب. سددتدرصدد

س (درصدد 1/02) رسدخانددت نئ بدد ب بددت ئ بددع سددطی

سدت. (درصد 2/02) نسد ت ۀشبککم ئ ب ب بت نی مت

تها شبکت ی ندر ر ضکب کباارت ارب د ر ن ئامئت سط

درصد 3/03س 0/02ح 3/07 بادق قئ رمح ق ای س چام بدت

ب(. -22 ست )شکل

111-125/ص 1145/سال 53/ شماره 13های آبياری و زهکشي/جلد تحقيقات مهندسي سازه

121

آب تأمين در منابع مختلفی اريآب آب کاربردراندمان مقايسۀ (ب وی اريآب آب تأمين منبعي الف( فراوان -11شکل

آبیاری برای محصووت آب وضعیت راندمان کاربرد

مختلف

بانن س ر عنئیص الی در کباارت کب ر ن ئام ارب د

ی ر ت قب ر ئدت همام نسام د دم ش م ست. 22در شکل

هدا در درصد د دم 12با ق جت بت نتدایر یدن ئطالعدت ش ح

هددا در ر ضددن بددانندرصدد د دم 20 ر ضددن ر عددن س

کب کبادارت ر ن ئام دارب د .(2)شکل ن اا ت ش م ن م

دل ئیصد الی ر عدن س بدانن بدا در نظد اد وتن ب ت

)شکل درص ست 7/00س 0/02ق قاب هات کباارت بت رسی

در کب کباددارت بدد دم ر ندد ئام ددارب د تباسدددلادل (. 22

یدن ریسدت در ق سدعۀ بد دم عمدق تباسدح ر ضن بدانن

هات کباارت قیت وسدار در رسیتباسق سعۀ ئیص الی س

هدات کبادارت سدائانت بدا هداباغ باست کنجا ت ست. هاباغ

کنکاکباارت در کب ش ن ح ر ن ئام ارب د ت کباارت ئنقط م

بد . دست کئ م سدتبتدرص 2/02ها س سای رسی 7/32

کب دارب د ر ند ئام ساگ نتدایر یدن قیقادقح ئت سدط

(ح ئ بدای 0/05(ح پودتت )32و نگن ) ا جدت بد ت کباارت

(ح چغ رق د 2/05 ت ) (ح ذری عل وت5/07ها )(ح باغ2/00)

(ح ذری 2/02(ح سد یا )0/00(ح ب نر )1/01(ح ی نجت )1/01)

ا م(ح 5/02(ح ناسک )3/02 ئا ن ) (ح ساب0/07 ت ) د نت

ح س (2/73) جددد (ح 7/20(ح پ بدددت )0/03 جددد )ح (1/02)

.(27)شکل ست درص (5/77) حب بای

محصوالت باغي و زراعيدر ی اريآب آب کاربردراندمان مقايسۀ -12شکل

)الف( )ب(

...ارزيابي وضعيت راندمان آب آبياری در

122

آبياری برای محصوالت مختلف آب راندمان کاربرد ۀمقايس -11شکل

ارزیابی تغییرا مکانی راندمان آبیاری

هوای در اسوتان آب آبیواری ارزیابی راندمان کاربرد -

های آبیاریمختلف کشور به تفکیک سامانه

بددت قفکاددك کب کباددارت ر یددابن ر ندد ئام ددارب د

هات ئ ضعن در سدتام هات کباارت سطینح بار نن س سائانت

ر ئدت شد م سدت. نتدایر یدن 22 ئختلف س ر در شکل

ده ت با ق جت بت ئت سط ر ن ئام ارب د ئطالعت نسام ئن

هات کباارت سطینح بار نن س ئ ضدعن سائانت در کباارت کب

درصدد س همچ ددان بددا 2/32س 2/02ح 0/07ق قاددب بددت

در هد کبادارت کب در نظ ا وتن پتانوال ر ن ئام ارب د

ها در سطح س ر )کباارت سطینح بار نن ین سائانت یك

درصدد 53س 10ح 00ق قاددب ب بدد بددا بددتس ئ ضددعن

(Solomon, 1988; Ali, 2011) ح ئت سدط ر ند ئام دارب د

ست. مت پتانوال ر ن ئامهات و ق سائانت کباارت کب

سدطین هدات سضعات ئ ج د قا پتانوال در سائانتواصلۀ

هات بار نن س ئ ضدعن حد سد درص س در سائانت 23ح سد

درص ست. 23

هات کباارت در سدتامکب نتایر ر یابن ر ن ئام ارب د

ناز ر ئدت شد م سدت. ر ند ئام 2ئختلف س ر در ج س

ن بدنح ردبادلح هات کذربایجام ارب د کب کباارت در ستام

ح کگال یت س هم مئ زتح ئا ن ر مح ح نیقزسح وارگ ی مح

هات ستامو ق س باست درص 00اا م س ب ی حم

هدات ادز ری شد م در ب خدن . مبد د د دم سدتدیگ

ید مح شد قنح هات س ر جملت ستام کذربایجام ستام

کگال یددت س س ح ئانسددام دسددتام ئا ندد ر مح ئ ددزتح

در یدن ب ی حم ئ جدب شد م دت ر ند ئام دارب د کب

. (2)جدد س باشدد ر ن شددتت دقددت ئ اسددب هددا سددتام

قد ت قصد ی س قعن حدر کی مباست کسرت ی عایِ جمع

ها ر ئدت خ هد ر ن ئام ارب د کب کباارت ر در کم سدتام

ستام قک مح خ سام در ها جملتدر ب خن ستام. د د

هدات ج بنح ساوتام س بل چوتامح قمح ل ستام س یزد د دم

تها سدتام تدر قع دس ست بواار ن از ری ش م

نادز صد س ه ئزادام نب شک ح خ سام شدمال انظ دیگ

در یدن ئ دایق رس یدن. دست ناائ بت ت ثبت ش مد دۀ

نیدنسد . در ود ائ تارادر ن ئام کب کب تاسضع نابی ر

تارادر ند ئام کب کبت ر یابن سضعات ئ ج د ها ب ستام

.ریزت ش دبای ب نائت

هدات در سدتام کباارت ارب د کب ر ن ئام لن ی ربت

00ئتغاد س ئادانگان کم درصد 0/10قا 3/22 ئختلف

ر ند ئامضد یب قغااد ی د ئ دۀ (. 2درص ست )ج س

درصدد در سددتام 2/25 حدد قل کباددارت ددارب د کب

درصدد در سددتام 0/07قددا حدد کذربایجددام ن بددن

در ضد یب قغااد ی یدادئتغا سدت. ئقدادی خ ستام

دلادل بدت خ سدتام سدتامدر هدا جملدت ب خن سدتام

111-125/ص 1145/سال 53/ شماره 13های آبياری و زهکشي/جلد تحقيقات مهندسي سازه

121

ر ند ئام در ااد ت شد م یاد بدان ئقدادی ند م خت ف

یاد ب دم ح ر ن ئام دارب د ست. کب کباارت ارب د

کبادارت در دمده د ۀ نسدامها در ب خن ستام کباارت کب

کباارت ست. اا ت ن م هاتب خن ن بت

های الف( آبياری سطحي، ب( آبياری باراني و ج( آبياری موضعي دربه تفکيک سامانهآب آبياری کاربرد راندمان -19شکل

های مختلف کشور استان

)الف(

(ب)

(ج)

...ارزيابي وضعيت راندمان آب آبياری در

129

کشور های مختلفدر استانکاربرد آب آبياری راندمانمقايسۀ – 1جدول

استان

راندمان حداقل آب آبیاریکاربرد (درصد)

راندمانحداکثر آب آبیاری کاربرد

)درصد(

تعداد ها گیری اندازه

راندمانمتوسط آب آبیاری کاربرد

)درصد(

ضریب تغییرا )درصد(

0/20 2/02 22 13 22 کذربایجام ش قن

2/25 2/02 212 *3/50 2/25 کذربایجام ن بن

2/25 01 02 50 7/20 ردبال

2/25 0/25 52 *55 3/7 صفکام

1/21 07 27 2/11 7/23 لب

2/20 2/30 23 *0/50 1/75 ی م

77 2/02 02 7/11 22 خ سام رض ت

0/07 5/20 207 *233 7/7 خ ستام

2/27 0/02 73 2/52 1/23 نجام

2/20 0/75 220 0/12 1/3 سم ام

2/23 07 37 *50 0/27 وارگ

7/22 7/05 221 *233 1/1 قزسین

2/75 0/03 22 15 2/5 ئا ن ر م

2/23 02 21 0/30 77 ئ زت

2/20 1/07 223 *51 7/22 هم م

27 2/20 25 *5/51 5/3 بختاارت س چکارئیا

2/22 0/22 23 2/00 7/22 دستام

0/73 2/02 17 1/57 27 ئام

1/22 2/02 23 2/10 2/70 ئانسام

2/23 13 21 *233 1/23 کگلا یت س ب ی حم 5/25 0/07 32 12 1/23 الوتام 2/20 2/05 222 5/17 1/27 اا م

77 00 - 0/10 3/22 میانگین کباارت نجام ش م ست. م *

در کشورارزیابی راندمان انتقال و توزیع

ده د ۀنسدام باندك ی عداقن دست کئ م بتنتایر

هدددات دددت شدددبکت کم سدددت دددت در نلدددب ئ دددایقن

هدداتد ردح د دم ئدد رم س سدد تن( سجدد دشددبکۀ ) کباددارت

س ق یدددع نادددز ر نددد ئام نتقدددا شددد ۀ ااددد ت نددد م

دسددت کئدد م بددت سدداگ نتددایر سددت. بدد ئ جدد د

نتقدا س ق یدع کب در ئت سدط ر ند ئامبانك ی عاقنح

هدات سد تن درصد س در شدبکت 0/12 ئد رم هدات شبکت

ئت سط ر ن ئام نتقا س ق یع در سد ر. ست درص 00

درصد بد کسرد 32حد سد 2752-2752 ئدانن ب ت با م

(.20)شکل ش دئن

در کشور آبیاری ارزیابی راندمان کل

یدن دسدت کئد م بدتی ر لن ب سداگ نتدایر بت

درصد 20 قدا 70 ئطالعتح ر ند ئام دل کب کبادارت بدان

درص ب ت ر ن ئام نتقا س 00 ق قاب با در نظ ا وتنبت

نتقا س درص ب ت ر ن ئام 0/12 س تن سشبکۀ ق یع در

ر ند ئامئق ر . (2)ج س ست ئ رم ئتغا ق یع شبکۀ

بدت قد ر باشد اد س در ئقااگ ئزرعدت سدت ل کباارت

ش د بت حد سد ( قعمام د دم ح ضتئقااگ بزرگ )دشت س

20قدا 23حد سد ب ین ئع دا دت درص خ ه رسا 33

همان ئق ر قلفدای نفد ذ درص قلفای رس ناب سطین س بت

73قدا 20 ین قلفای ح سد ئجم عۀ عمقن سج د د رد ت

111-125/ص 1145/سال 53/ شماره 13های آبياری و زهکشي/جلد تحقيقات مهندسي سازه

125

ت دم یدن ئقد ر قلفدایح درص خ ه ب د. با ضاو

درص در ئقااگ بدزرگ خ هد 33 سد ل بت حر ن ئام

دهد نسام ئنکب کباارت رسا . نتایر ر یابن ر ن ئام ل

ر ن ئام ل کبادارت دربا کب کباارت ت ین ئق ر ر ن ئام

واصدلۀ چ د نن درصد (ح 20 س رهات در حدا ق سدعت )

هدا س قک ل ژت بدا ق جدت بدت رسند رس بدت رشد دت ردن

ح در کی م نزدیدك بدت کم سد رها صیاح هات ریزت ب نائت

ت یاوتت )خ هام رسا . ئا در ئقایوت با س رهات ق سعت

درصد 03حد سد سد رها کب کباارت در کم ل ر ن ئام

ر ند ئام ت د رد. باسدت واصدلۀ ( ئق ر ر ند ئام دل ست

ئد ی یت ئ دابع کب ش ت ر ئ رم شبکۀ نتقا س ق یع

درصد ادز ری 10ئق ر 2757-52 ی م ب ت سا کبن

کب . ئت سددط ر ندد ئام ددارب د (Anon, 2015) سددتد دم

ب ت ر ن ئام شبکت ب ب با در نظ ا وتن ین ئق رکباارت

در کب کبادارت ئقادی ر ند ئام دارب د . ستدرص 21با

ها جملت قک مح قمح یزدح ل سدتامح خ سدام ب خن ستام

دلال مب د د دم نودبت ج بن س ساوتام س بل چوتام بت

ت سدت. باسدت هدا د ر ت ضد یب قغااد ی بت سای ستام

ح ئادانگان 2ش د ت ئقادی ر ئت ش م در جد س قا ا ئن

هدات ئ جد د در باندك ر ن ئام ل کباارت ب ت دل د دم

هدات هدا بدت قفکادك دهدتر ن ئام هاست. ئقادی یند دم

ر د ئت ر ئت ش م ست.ئختلف د

های مختلفدر استانکل آب آبياری راندمانمقايسۀ – 2جدول

(درصد)***کل راندمان (درصد)**کل راندمان (درصد)*کل راندمان استان

0/27 2/22 7/77 کذربایجام ش قن

0/02 5/02 0/22 کذربایجام ن بن

1/03 2/00 2/22 ردبال

2/22 5/23 2/72 صفکام

20 3/27 2/72 لب

02 2/02 25 ی م

3/27 2/22 2/77 خ سام رض ت

5/75 3/71 0/73 خ ستام

0/22 7/27 2/72 نجام

3/77 3/72 3/20 سم ام

0/07 5/02 5/23 وارگ

2/03 5/21 0/71 قزسین

5/21 2/23 2/73 ئا ن ر م

5/02 7/03 3/75 ئ زت

2/02 0/02 2/22 هم م

2/75 71 73 چکارئیا بختاارت

2/70 2/70 3/23 دستام

2/20 5/22 7/70 ئام

7/22 27 5/77 ئانسام

32 1/32 0/00 کگلا یت س ب ی حم

0/20 2/22 1/72 الوتام

7/03 1/21 2/71 اا م

21 20 70 میانگین هات ئ ج د. ب ت د دم نتقا س ق یع )شبکت س تن( ب ساگ جمع ر ن ئامدرص ب ت 00 در نظ ا وتن ل کب کباارت با ر ن ئام* هات ئ ج د. ب ت د دم نتقا س ق یع )شبکت ئ رم( ب ساگ جمع ر ن ئامدرص ب ت 0/12با در نظ ا وتن ل کب کباارت ر ن ئام ** شبکت ئ رمح ئ ی یت ئ ابع کب ی م(. ر ن ئامتقا س ق یع ) ن ر ن ئامدرص 10 و ضبا ل کب کباارت ر ن ئام ***

...ارزيابي وضعيت راندمان آب آبياری در

125

آبیاریآب ارزیابی تغییرا زمانی راندمان

هدات یدن سدا کب کبادارت ب رسن رسن قغاا ی ر ن ئام

دس در تارادکبکب ارب د ت ر ن ئام ده ئنئختلف نسام

ح 02 بادق قبدت 52-52 هات سا س 12-53 س 32-13 ۀده

ر ند ئام نتقدا س س ( لف -20)شکل درص 1/01س 2/01

هدات نتقدا س ق یدع( ق یع )بت ئع ن قلفای کب در انا

2/32س 0/01ح 3/03ق قاددب هدات ئدذ ر بدتنادز در دهدت

حق قادددب(. بددد ینب -20 سدددت )شدددکل بددد دم درصددد س نامدددت س دهدددت 13ح 33هدددات ر نددد ئام دددل در دهدددت

شدکل )درص بد دم سدت 1/27س 3/70ح 3/25ق قاب بت 53

ب ین ئع ا ت دهت هفتداد بدت بعد ر ند ئام دل (. -20

کباارتح ه سا حد سد یدك درصد رشد د شدتت سدت. بدت

عبددارقنح رسندد وز یسددن ر ندد ئام کباددارت ئطددابق ئقددادی

ت سدد ر )حدد سد هددات ق سددعت با ددن شدد م در ب نائددتپدداش

ئاددز م وددز یش ر ندد ئام درصدد در سددا ( بدد دم سددت. 2

درص یكح سد ساالنت 2752قا 2710 کب کباارت ل

رسندد بددت بعدد 2730سددا دیگدد ح عبددارقن سددت. بددت

با ن شد مپاش کباارت ئطابق ئقادی کب وز یسن ر ن ئام

حدرصددد 2حدد سد ح ت سدد ر هددات ق سددعتدر ب نائددت

ودز یش ر ند ئام در یدن ئکدم علدلئیقق ش م ست.

شی ودز حن ر ضد تس ن سدا زادبدت قجک قد م نئد هدا دهت

س بئوددائل کدر بددارۀ بدد د ر م بک مت هددانکادداه ز ماددئ

هات سدائانت ۀق سدع حهات کبادارت خا ح اودت ی شدبکت

ح بد د ر مهات قیقاقاقن بدت بکد م نتقا یاوتت حن ین کباارت

شارم هاس اهش کب هن چام هات خا هات سا خسکوالن

.د

به تفکيک سه دهۀ اخيرآب آبياری و راندمان کل آب ، راندمان انتقال و توزيعآب آبياری مقايسۀ راندمان کاربرد -15شکل

و پیشنهادها گیرینتیجه

دت رسند لدن قغااد ی ده د ئدننسدام هاب رسن

کباارت در سد ر ئ بدت س وز یسدن سدت. بدا کب ر ن ئام

هددات ئختلددف کباددارترسی ق جددت بددت ئقددادی ر ندد ئام

هات کبادارت سائانت ش د ت ق سعتوسارح پاس کاد ئن قیت

همد م بد دم بدا دلادل بدت حسیژم سداك ثابدتبت حبار نن

29.7

36.0

43.8

0

10

20

30

40

50

71-80 81-90 91-94

ل ک

نما

ندرا

(صد

در)

دهه

)ب( )الف(

(ج)

111-125/ص 1145/سال 53/ شماره 13های آبياری و زهکشي/جلد تحقيقات مهندسي سازه

123

درح باسدت ق یع کب س ئصد ف ند ژت مت در یک ختن

بدا حشد د. همچ داندنبا ت باست کی م با ب رسن س دقت

ع ایت بت سطح سساع ر ضن قیت کباارت س تنح ضد سرت

هات م سد ر صد س بکبد د ریزت ست ت در ب نائت

هات کباارت سطین ناز ئ رد ق جت س حمایت داون سائانت

ئد رد ع د م شد مح قد قاق س قکمادل رندم بت ق ر اا د.

هدات ب رسنئ کباارت ناا کب ب ب بت ر ن ئام ی عای ئ

هات ادز ری شد م در ب خدن مب د د دم ست. تباست

محید حشد قن جامیهات س ر جملت ستام کذربا ستام

ئا ندد ر مح ئ ددزتح دسددتامح ئانسددام س کگال یددت س

در کبادارت ب ی حم ئ جب ش م ت ر ند ئام دارب د کب

در نح ی ود .باشد ر ن شدتت دقت ئ اسدب ها ستام نی

حج د بن خ سدام قک مح ستام جملت ها ستام نب خ

ادز ری هاتد دم زدیس بل چوتامح قمح ل ستام س وتاماس

دقاقدن نابید ر قد من ن سدت دت نمد کنق رش م

ر ئدت د د.هدا کب کبادارت در یدن سدتامر ن ئام یئقاد

هات سدد ر نظادد ب شددک ح خ سددام در قعدد دت سددتام

د دمح ئکدام ر یدابن وق م دلال بتناز شمالن س ه ئزاام

حها سضعات ر ن ئام کب کباارت ئاو نسد . در یدن سدتام

باید ادارتئ جد د ر ند ئام کب کب تاب ت ر یدابن سضدع

.ش دریزت ب نائت

یددن ئطالعددتحدسددت کئدد م بددتبدد سدداگ نتددایر

ر ند ئام کب کبادارت در ئا دۀ هات ئ جد د در عم م د دم

رسس یدن س ر در ئز ر س رست ئیص الی ر عن سدت

ال م ست در ئطالعای کقن بت ر یابن ر ند ئام کب کبادارت

هات ر ن ئام ر یابنس ت ش دباست ق جت س ر هات باغدر

باسدت هدات سد تن س ئد رم نادز نتقا س ق یع در شبکت

ش د.

مراجع

Abbasi, F., Sohrab, F. and Abbasi, N. 2016a. Evaluating on irrigation efficiencies and temporal and spatial

variations in Iran. Technical Note No. 48496. Agricultural Engineering Research Institute. Karaj. Iran.

Abbasi, F., Naseri, A., Sohrab, F., Baghani, J., Abbasi, N. and Akbari, M. 2016b. Promoting of agricultural

water productivity. Technical Note No. K34/94. Agricultural Engineering Research Institute. Karaj,

Iran.

Ali. M. H. 2011. Practices of Irrigation and On-farm Water Management. 1st Ed. Vol. 2. Springer Pub.

Anon. 2015. Modern network irrigaiton efficiency data bank. Annual Report. Water Resources

Mangaement Company. Available at: http: www.wrm.ir

Dehghanisanij, H., Alizadeh, A. and Keshavarz, A. 1999. Implementation of water use pattern in terms of

volumetric supply of water to farmers. Proceeding of the International Conference on Water

Resources Management, Use and Policy in Dry Areas. Dec. 1-3. Amman. Jordan.

Doorenbos, J. and Pruitt, W. O. 1977. Crop water requirements. Irrigation and Drainage Paper No. 24.

FAO. Rome. Italy.

Hart, W. E. and Heermann, D. F. 1976. Evaluating Water Distribution of Sprinkler Irrigation Systems.

Technical Bulletin. No. 128. Colorado State University.

Heydari, N. and Dehghanisanij, H. 2010. Issues and pivotal strategies to improve the management and

operational structure in irrigation pressurized systems. 3rd

National Conference on the Sustainable

Development of Modern Irrigation Methods. Agricultural Engineering Institute (AERI). Karaj. Iran.

Merriam, J. L. and Keller, J. 1978. Farm Irrigation System Evaluation: A Guide for Management.

Department of Agricultural Engineering, Utah State University. Logan. Utah. USA.

Naseri, A., Abbasi, F. and Akbari, M. 2015. Estimating water consumption in agricultural sector. Technical

Note No. 48021. Agricultural Engineering Research Institute. Karaj. Iran.

Solomon, K. H. 1988. Irrigation Systems and Water Application Efficiencies. Center for Irrigation

Technology Irrigation Notes. CAIT Pud # 880104. California State University. Fresno. California.

...ارزيابي وضعيت راندمان آب آبياری در

125

Evaluation of Irrigation Efficiencies in Iran

F. Abbasi, F. Sohrab* and N. Abbasi

* Corresponding Author: Academic Member, Agricultural Engineering Research Institue, Agricultural Research,

Education and Extension Organization (AREEO), Karaj, Iran. Email: [email protected]

Received: 9 April 2016, Accepted: 5 August 2016

Due to specific climate conditions in Iran and impossibility of increasing new resources of water

for agricultural sector, agricultural water management is essential for improving water

productivity. Assessment of low irrigation efficiency in the Country and providing appropriate

solutions to improve irrigation efficiency and water productivity at the national level can be a

great help for modifying irrigation efficiency. For this purpose, available data on irrigation

efficiencies in different irrigation systems and differnet irrigation networks (traditional and

modern) were analyzed. Analysis was based on results obtained from about 200 field scale

studies including 1900 measured irrigation events across Iran from 1991 to 2015. The finding

showed that application irrigation efficiency (Ea) ranged between 22.5 and 85.5% having meant

of 56%. The averages of Ea in the basin, border and furrow irrigation systems were 55.3, 52.9

and 52.5%, respectively. Although, Ea in sprinkler irrigation systems for example wheelmove

and solid set systems were 66.9 and 52.1%, respectively. Average of Ea in pressurized and

surface irrigation systems were 66.6 and 53.6%, respectively. As well as, Ea in sprinkler and drip

irrigation systems were 62.1 and 71.1%, in order. Results also indicated that Ea over three

decades (1992-2001, 2002-2011, and 2012-2015) were 52, 58.4, and 58.8%, respectively.

However, network irrigation efficiency for three decades was in order of 67, 68.5 and 74.2%. As

a result, total irrigation efficincey (Ep) was 29.7, 36.0 and 43.8% in these decaceds, respectively.

This means that, Ep had annully increased about 1% from 1996 to 2013. An important reason for

increase of irrigation efficiency over these decades are improvment of knowledge of users and

beneficiars with regards to water and soil issues, improvment of new irrigation systems and

extension of research findings to operators and beneficiars.

Keywords: Irrigation Efficiency, Irrigation Systems, Water Management

Irrigation and Drainage Structures Engineering Research/Vol.17/No.67/2017/P:113-128