С М Y К М М Y ЖАЎЫ ЖЫЛДАГЫ ЖАЎЫ КОНУШ Кечээ, 30-декабрда, Кыргыз Республикасынын Куралдуу Кїчтєрїнїн аскер кызматчылары жана Кыргыз Республикасынын Єкмєтїнє караштуу Жазаларды аткаруу мамлекеттик кызматынын (ЖАМК) кызматкерлери жаўы батирлердин ачкычтарын алышты. Аларды жаўы конушу менен Президент Сооронбай Жээнбеков куттуктады. -БЕТТЕ - - - - - - - 2 WWW.ERKINTOO.KG ШЕЙШЕМБИ, 2019-ЖЫЛДЫН 31-ДЕКАБРЫ Кыргыз Республикасынын мамлекеттик расмий гезити №108 (3072) й гезити №108 №108 (3072 (3072 2) (3072) 2) 2) ( ( 307 307 0 АКАДЕМИК МАМБЕТ МАМАКЕЕВ: “МЕДАКАДЕМИЯ ЭКИНЧИ ЇЙЇМ” Жаўы жылыўыздар менен! -БЕТТЕ - - - - - - - - - 9 Ай, чычканым, чычканым, Быйыл сенин єз жылыў. Ай, чычканым, чычканым, Алтын болсун чычканыў! Окурмандардын эсине: Гезиттин келээрки саны 2020-жылдын 7-январында жарык кєрєт. -БЕТТЕРДЕ - - - - - - - - - 4-5 -БЕТТЕРДЕ н ч чыч ы каныў! ў! - - - - - - - - 6-7-8 КУТТУКТАЙБЫЗ! КУ ТТУКТ ТАЙ ЙБ БЫЗ! Кесиптешибиз, “Эркин Тоо” мамлекеттик расмий гезитинин саясат бєлїмїнїн башчысы Бегим Турдалиевага КР Президентинин Жарлыгы менен “Кыргыз Республикасынын маданиятына эмгек сиўирген ишмер” деген ардактуу наам берилди.
16
Embed
М 2019-жылдын 31-декабры Поэзия аалымы Y К Жаўы …erkintoo.kg/uploads/default/newspapers/ET_31_12_1.pdf · Мектептерге поэзия кечесин
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
С М YК
С М Y К
С М Y К ЖАЎЫ ЖЫЛДАГЫ
ЖАЎЫ КОНУШКечээ, 30-декабрда, Кыргыз Республикасынын Куралдуу Кїчтєрїнїн аскер кызматчылары жана Кыргыз Республикасынын Єкмєтїнє караштуу Жазаларды аткаруу мамлекеттик кызматынын (ЖАМК) кызматкерлери жаўы батирлердин ачкычтарын алышты. Аларды жаўы конушу менен Президент Сооронбай Жээнбеков куттуктады.
-БЕТТЕ-------2
WWW.ERKINTOO.KG ШЕЙШЕМБИ, 2019-ЖЫЛДЫН 31-ДЕКАБРЫ
Кыргыз Республикасынын мамлекеттик расмий гезити
№108(3072)
й гезити
№108№108)(3072(30722)(3072)2)2)((307307307 )
АКАДЕМИК МАМБЕТ МАМАКЕЕВ: “МЕДАКАДЕМИЯ ЭКИНЧИ ЇЙЇМ”
Жаўы жылыўыздар менен!
-БЕТТЕ---------9Ай, чычканым, чычканым,Быйыл сенин єз жылыў.Ай, чычканым, чычканым,Алтын болсун чычканыў!
Окурмандардын эсине: Гезиттин келээрки саны 2020-жылдын 7-январында жарык кєрєт.
-БЕТТЕРДЕ---------4-5 -БЕТТЕРДЕ
н ччычы каныў!ў!ўў
----------6-7-8
КУТТУКТАЙБЫЗ!КУУТТУКТТАЙЙББЫЗ!Кесиптешибиз, “Эркин Тоо” мамлекеттик расмий гезитинин саясат бєлїмїнїн башчысы Бегим Турдалиевага КР Президентинин Жарлыгы менен “Кыргыз Республикасынын маданиятына эмгек сиўирген ишмер” деген ардактуу наам берилди.
КЫШЫНДАГЫ ЧИЙЛЇЇ КОО
Чийлїї коодо суук турчу карандай, Тескейде кар жаткан єўдїї жалаў май.Эртели-кеч кєп убара болобуз,Їстї тоўгон булактан суу алалбай.
Муз алдынан булак агат шылдырап,Суусаган чил музга тумшук сындырат.Суу иче албайт жайнап келген кекилик,Чийлїї коодо тынчтык кулак тундурат.
Боз їй турат бозо, ашаткы жыттанып,Эт чыгданда турат тїтїнгє ышталып.Касапчы авам бул жашоого ыраазы,Кечте келет єтпєй калган этти алып.
Дїмїк дайым биздикинде кечинде,Турам дечї “Таш-Дєбєнїн” четинде. Келген экен чыгып калып окуудан,Шапкеси эски Дїмїк азыр эсимде.
Ал кєп айтат Сократ деп авама,Айткандары кетип турат талаага.Болбой эле ал Сократ дей беретСалган эт да бышат ошол арада.
Сократты акылдуу адам дей берчї,Сокурлугун айтып кайгы жей берчї.Билимдїї да, даанышман да болгон дейт,Жок болчу дейт эч жеринде кем-керчи.
Авама да жагып калды Сократ,Ал Дїмїктї кечте кїтїп отурат.Дїмїк дагы келбей калды кыш бою,Эмне келбей калды дечї Сокур ат.
Кыш дагы єттї. Тїрї єзгєрдї авамдын,Чийлїї коодон єткєн киши карааны - О-ой, келе кет, - деп їйїнє чакырып:- Билиш керек Сокур аттай адамды”
Деп даанышман киши экенин баса айтып,Єзїнїн да ага окшоорун кошо айтып.Ал да бир маал болгон экен касапчы, – Деп єзїнє окшоштурат кашайтып.
Эми элестейм боло калсам бошураак,Чийлїї коодо Дїмїк менен Сократ.
Карап коюп тоўуп турган булакты,Бодур таштын їстїндє экєє отурат.
19-октябрь 2019-жыл
КИШИЧИЛ КАРА БУУРА
Чийлїї коо бїт такыр Сары журт эле,Кара Буура бек тизделип турчу эле.Кєбїк чачып мойнун созчу кыш бою,Асанакун укуруктап урчу эле.
Ага болбой бїт дїйнєнїн ээсиндей,Кара Буура жандуу аттууну теўсинбей.Бакырганда титиречї Чийлїї Коо,Асмандагы куштар ага келчїдєй.
Ага барчу жалгыз аяк кой жолдоДїмїктї ээрчип барып калгам ошондо. Дїмїк айтты карап Кара Буураны,Буураларда секс деген жаман жоо.
Ал айтты окшойт уккандарын шаардан,Чийлїї коодо аны билем каяктан.Бир билгеним – Буура таанып койду окшойт,Жолукканды Манжылынын Сайынан.
Касапчынын жеткен ою ошондой,Арзан алып бир чабандан он їч кой, -Чийлїї коого Манжылы тїз алпарат,Деди да авам кетти шашып: – Жол оўой!..
Оўой жолдо койлорду айдап жєнєдїм,Колумдагы шилби таяк жєлєгїм.Кудайымдан тилегеним бирєє эле:- Жолуктургун Кара Буурадан бєлєгїн.
Андай болбой чоў ак терек жагында,Жолду тосуп, ингендери жанында, -Кара Буура мени тосуп туруптур,Оозун ачып кєбїк бїрккєн жаалында.
Бир чоў койдун моюнуна жабышып,Койго окшошуп баскан ар бир арышым, - Кара Буура кєрмєксєнгє салдыбы, -Єтїп кеттим буту-колум карышып.
Карады окшойт Кара Буура кылчайып,Мен дагы аны карап койдум ырсайып.Он їч койду тез-тез айдап жєнєдїм,Коркунучту кемер курдай курчанып.
Їйгє жетип їстємєндєп жыгылдым,Їйдєгїлєр жасап ырым-жырымын.Азыр дагы кээде тїшкє киресиў,Кара Буура сени ушинтип ыр кылдым.
10-ноябрь 2019-жыл
МЇРЗЄЛЄРЧийлїї коонун мїрзєлєрї эў эски,Кєзгє тартат эў байыркы элести. Аны аралап жїргєн ээсиз эшектер,Болгон єўдїї єлгєндєргє кеўешчи.
Эл жаткан маал кїн менен тїн жуурулат,Кары жок кыш, Чийлїї коону суук урат.Бир мїрзєдєн турчу дайым от кїйїп,Кер ат менен келатканда чєп уурдап.
Кайран гана кєкїрєктїї чоў кер атКой жол кетет мїрзєлєрдї аралап.Кєздєрїн жуумп келатканда кєрїнєт,Мїрзєлєрдєн бїт арбактар сагаалап.
Дїмїк айтчу билгендерин ирээттеп,Мындан кичїї эў байыркы гректер.Бул жаткандар топуракка кємїлїп,Ишке ашпаган далай жакшы тилектер.
Дїмїк айтты анан дагы буларды:- Єзї тойбойт жыргалды, же кууралды.Адам деген аз акылдуу айбандар,Ємїрї бар кыска, бирок чуулгандуу.
Топурактан тїйгєн аркан сыяктуу,Тизилишкен мїрзєлєрдї ырааттуу.Дїмїк айтты колу менен кєрсєтїп,Мында адамдар жатат мен, сен курактуу.
20-ноябрь 2019-жыл
Поэзия аалымы
Омор СУЛТАНОВ, Кыргыз Республикасынын Эл акыны
Жакында КРнын Улуттук Жазуучулар союзунун съездинде сынчы, мамлекеттик жана коомдук ишмер Осмонакун Ибраимов КР Эл акыны Омор Султановду Кыргыз Республикасынын Баатыры наамына кєрсєтїї сунушун киргизди.
Дили бирАкын Азиз ИСРАИЛОВ:
Азиз Исраилов улуту єзбек болгону менен кыргыздар менен жуурулушуп жашап жатканына 34 жыл болду. Єзбекстандын Ташкент шаарында тєрєлїп, Бишкек шаарына беш жашында кєчїп келишкен. “Апам Бишкекте тєрєлїп єскєн. Таята, тайенемдер Кыргызстанда отурукташып калышкан. Ата-энем эки ажырым жолго тїшкєндїктєн, мекенибиз Кыргызстанга кайра кайтып келдик”, - дейт Азиз. “Пилигрим” адабий ылакап ат менен таанымал акын азыр 39 жашта. Алты ырлар жыйнагы жарыкка чыккан. Жан дїйнєсїнєн, жїрєгїнєн оргуп чыккан “Мой Кыргызстан”, “Я Кыргызстанец”, “Иссык Куль” сыяктуу ырлары анын чыныгы мекенчил жигит экендигин далилдеп турат. Азизди кепке тартып, чыгармачылыгы тууралуу азын-оолак маек курдук.
- Бала кезимен ар тїрдїї ийримдерге бардым. Майрамдык чыгармачылык ке-челерге катышып жїрдїм. Ошол убактар-да китепти ылдам окуу боюнча мектеп-тер арасында єткєн олимпиадада жеўїїчї болгом. 11-13 жашымда футбол боюнча єспїрїмдєр арасындагы Кыргызстан-дын Улуттук курама командасында ой-нодум. Башка спорттун тїрлєрї менен да машыктым.
Бала чагымдан тартып єзгєчє жараты-лышты сїйєм. Дайыма ой жїгїртїп, кєп окудум.
- Спорт чєйрєсїндє жїрїп кантип чыгармачылык менен алектенип кет-тиўиз?
- Мектепте окуп жїргєн кезимде бирин-чи сїйїїм менен келишпестик болуп кет-ти. Эмнегедир жан дїйнєм тынч ала ал-бай таў эрте ойгондум. Жаўыдан чыгып келе жаткан кїндїн нуру менен чагылы-шып ошол кыздын образы келди. Колум єзїнєн-єзї ага карай сунулду. Ошентип биринчи ырым жаралды. Анын артынан кєптєгєн ырлар келди.
Есенин, Омар Хаямдын ырлары менен чоўойдум. Чыўгыз Тєрєкулович Айтма-товдун чыгармаларын бала кезимен оку-ганды жакшы кєрєм. Жакында жетинчи китебимди жазып бїттїм. Бул жылы чы-гарганга їлгїрбєй калдым. Буюрса, жыл башында жарык кєрєт. Анда эў бирин-чи ырым адаттагыдай эле Чыўгыз Айт-матовго арналат. Бул жолу улуу жазуучу-нун туулган кїнїнє арнап ыр жаздым. Жакында эле Чыўгыз Тєрєкуловичтин туулган кїнїнє карата №63 Чыўгыз Айт-матов атындагы мектепте чыгармачылык кечем єттї. Ошондой эле ырларымда ку-дай, тїбєлїктїїлїк тууралуу ой жїгїр-тїї, адамдардын жаратылышка болгон ма-милеси, адамдардын бири-бирине болгон сый-урмат темасы да козголот.
- Кыргызстан тууралуу мекенчил ырларыўыз да кєп экен...
- Ооба, бул сурооўузга “Я кыргызста-нец” деген ырымдын бир їзїмї менен жооп бергим келип турат.
Я не кыргыз, я Кыргызстанец, знайте!И этим в жизни я горжусь.
Моя страна и есть моя душа.Другой мне Родины не надо.Я не кыргыз, я только Кыргызстанец,И этим в жизни я доволен.Моя слеза души, как Иссык Куль.Прекрасная, солёная и тёплая.Кандай гана мамлекетке барып кєрбєй-
лї биздикиндей тунук суу, таза аба жок. Биздегидей адамдардын арасында бийик адамкерчилик сапат жок. Жыгылган адам-ды кайдыгер єтїп кетпей колдон тартып тургузганга шашылышат. Маселен, ме-нин Нарын, Ысык-Кєл, Талас, Ош, жалал-абаддык досторум бар. Алар менен эў жа-кын достук мамиледебиз. Кээде жакын-дарына ыр жазып берїїмдї суранышат.
- “Пилигрим” аттуу ылакап атыўыз кайдан келген?
- “Пилигрим” Италия тилинен “дер-биш”, “саякатчы”, “дабатчы” деген маа-нини тїшїндїрєт. Жазуучулар союзунда-гы акындар мени ырларым аркылуу дабат кылаарымды айтышат. Адам болуп жа-ралгандан кийин ємїр єткєнчє адам бой-дон жашап єт. Бул ємїрдєн єткєн соў, ар-тыўда адамкерчилик бийик сапатыў ка-лышы керек.
- Чыгармачылык кечелерди уюшту-руп, кайрымдуулук менен кєп алекте-нет экенсиз. Демєєрчїўїз барбы?
- Дайыма поэзия кечелерине барып ту-рам. Кєп акын досторум бар. Быйыл Ас-соль Молдокматова Ысык-Кєлдє єткєн акындардын эл аралык фестивалына
чакырды. Бул таанышуу кечеси болду. Эми жыл сайын салт болуп улантылмакчы.
Мен китептеримди кєп нуска менен чы-гарбайм. Менин демєєрчїм жок. 100 нус-ка менен китеп чыгарып, аларды саткан каражатка кийинкисин чыгарам. Калган каражатты садакага жумшайм. Нижне-Серафимовка айылындагы карылар їйї-нє, Токмоктогу мектеп-интернатта окуган жетим балдарга, Маловодный айылында-гы реабилитациялык борборго жана ки-чине балдары бар жесир аялдарга жардам берем. Жакында Кара-Жыгач айылында-гы балдар їйїнє белектеримди тапшырып келдим. Мен балдардын динине, улутуна карабайм. Бул жолкусунда аларга экин-чи жолу бардым. Балдар мени таанып ка-лышты.
Казакстандын Кордой районунда “Мате-ринская душа” китебимдин бет ачарын єт-кїрїп келдим. Кєпчїлїк эл ырларымдын электрондук вариантын сурашат. Антке-ни, китептерим алыс жерлерге жетпейт. Окурмандарым социалдык баракчалары-ма кирип, жазган ырларым тууралуу жак-шы пикирлерин айтып турушат.
Жазуучулар союзунун мїчєсї, акын агайыбыз Мусакун Сатыбалдиев акыр-кы чыккан “Материнская душа” китебим-ди кыргыз тилине которуп жатат. Буюр-са, 2-3 айдан кийин кыргыз тилинде жа-рык кєрєт.
Мектептерге поэзия кечесин єткєрїїгє кєп чакырышат. Балдар чыгармачылык менен алектенгилери келет. Жакын жаша-сам бекер жардам берет элем. Ар бир мек-тепте чыгармачылык ийримдерди ачкым келет. Балдарды бир гана чыгармачылык менен эмес, кайрымдуулук иштери менен да тааныштыргым келет. Азыр кереги жок, пайдасыз, керек болсо зыяндуу иштер ме-нен алектенип олтургандарын кєрїп жїр-бєйбїзбї. Аларды ата-энеси жок балдар-дын жашоосу менен тааныштырып, єз жа-шоолорун салыштырып кєрсє дейм. Ошон-до кєп нерсени ойлонуп, тїшїнїшмєк эле.
Жылдыз ДЫЙКАНОВА
“КЫРГЫЗСТАН – “КЫРГЫЗСТАН – МЕНИН МЕКЕНИМ”МЕНИН МЕКЕНИМ”
Чийлїї коо тїшєт эсиме
2019-жылдын 31-декабры1616мамлекеттик расмий гезити
Єкмєт башчысы Кооп-суздукту жана укуктук тартипти камсыз кылуу боюнча кеўеш улуттук коопсуздукту камсыз кы-луу чєйрєсїндєгї маселе-лерди чечїї боюнча ма-кулдашылган чараларды талкуулоо жана иштеп чы-гуу їчїн жакшы аянтча бо-лорун белгиледи.
«Єлкє аймагына каттал-баган товарларды ташып келїї, ошондой эле уюш-кан кылмыштуулук менен кїрєшїї боюнча кабыл алынган чараларга байла-ныштуу маселелер бїгїн-кї жыйындын кїн тарти-бинде турат», - деди Му-хаммедкалый Абылгазиев.
Жыйындын жїрїшїндє
тиешелїї мамлекеттик фискалдык жана укук коргоо органдарынын же-текчилери баяндама жа-сашты.
Коопсуздукту жана укуктук тартипти камсыз кылуу боюнча кеўештин жыйынынын жыйынтыгы
боюнча тармактык мамле-кеттик органдарга каттал-баган товарларды ташып келїї учурларын алдын алуу жана жоюу боюнча ыкчам кєзємєлдєє жана рейддерди єткєрїїнї кї-чєтїї тапшырмасы берил-ди.
КАЗАК ЭЛИНЕ КЄЎЇЛ АЙТТЫПрезидент Сооронбай Жээнбеков 27-декабрда Казакстан Республикасынын Президенти Касым-Жомарт Токаевге жана Казакстандын элине учактын кулашынан улам адам курмандыктарына байланыштуу кєўїл айтты.
«Казакстан Республикасынын Алматы – Нур-Султан аба катта-мындагы кырсыктын кесепетинен адамдардын каза болгондугу туу-ралуу суук кабарды тереў кайгы-руу менен кабыл алдым. Кыргыз Республикасынын элинин жана жеке єзїмдїн атымдан каза бол-гондордун туугандарына жана жакындарына кєўїл айтам жана орду толгус жоготуу азасын теў бєлїшєм. Бардык жабыр тарт-кандарга жана жаракат алгандар-га тез сакаюуну каалайм», - деп белгиленген кєўїл айтуу телег-раммасында.
Жыл сайын президенттик стипендия єлкєнїн жогорку окуу жайларынын мыкты студенттерине окуудагы жана коомдук иштердеги жетишкендиктери їчїн тапшырылып келет. Быйыл республика боюнча 31 ЖОЖдун 74 студенти президенттик стипендияга татыктуу болду.
Ошого байланыштуу 27-декабр-да єткєн 2019-жылдын жыйын-тыгы боюнча єлкєнїн жогорку окуу жайларынын мыкты сту-денттерине президенттик сти-пендия тапшыруу аземинде Пре-зидент Сооронбай Жээнбеков: “Ар бир єлкєнїн келечеги акыл-дуу, билимдїї жаштардан кєз каранды”, - деп баса белгиледи.
Мамлекет башчысы каты-шып жаткандар 160 миўден ашык студенттердин арасынан
билими, аракети ме-нен суурулуп чыгып, сыноодо татыктуу же-ўишке жетишкендерин белгилеп єттї. «Келе-чекте Кыргызстан-ды єнїктїргєн, єлкє-нїн атын чыгарган, эл-дин сыймыгы болгон, кийинки муунга їлгї болгон адам болгула», - деди Президент.
Сооронбай Жээнбе-ков азыр мамлекеттин дїйнєлїк картадагы ордун аныктоодо єл-кєнїн интеллектуал-дык ресурсу, калкы-
нын ден соолугунун мыкты-лыгы, башкача айтканда, адам капиталынын сапаты биринчи
орунга чыккандыгын баса бел-гиледи.
«Глобалдуу атаандаштыкка би-лимдїї гана коомчулук туруштук бере алат. Келечек силерден кай-сыл убакта, кайсыл жерде болбо-сун жаўы билимди табууну талап кылат», - деп белгиледи Мамле-кет башчысы. Ал ошондой эле єл-кєнї санариптештирїї жана эко-номиканы технологиялык жактан жаўылоо сапаттуу даярдыгы бар мыкты кадрларды талап кыларын кошумчалады.
Президент Сооронбай Жээн-беков президенттик стипен-диянын лауреаттарына єзгєчє їмїт артыларын белгилеп, жа-ўы жылга карата аларга бекем ден соолук жана бакубаттуулук каалады.
27-декабрда Президент Сооронбай Жээнбеков жаўы жылдын алдында 2010-жылдагы Апрель революциясынын катышуучулары, жабыркагандар жана курман болгондордун туугандары менен жолугушту.
Єлкєдєгї коомдук-саясий жа-на социалдык-экономикалык абал боюнча пикир алышуу бол-ду. Жолугушуунун катышуучу-лары Апрель революциясынын катышуучуларына, курман бол-гондордун їй-бїлєлєрїнє жа-на жакындарына кєрсєтїлїп жаткан колдоого ыраазычы-лык билдиришти. Коррупцияга каршы кїрєш, єлкєнї санарип-тештирїї, єлкєнї социалдык-экономикалык жактан єнїктї-рїї жана башка системдик єз-гєрїїлєр боюнча президент-тик багыттарды колдоорун билдиришти. Жолугушуунун
катышуучулары Апрель ре-волюциясынын 10 жылдыгын уюштурууга байланыштуу ма-селелерди, айрым мамлекеттик жана жергиликтїї бийлик ор-гандарынын ашыкча бюрок-ратиялашуу маселелерин кєтє-рїштї.
Президент єлкєнїн тарыхын-да Апрель революциясынын єз-гєчє орду бар экенин белгилеп, анын идеяларын бекемдєєнїн жана толук ишке ашыруунун маанисин баса белгиледи. Соо-ронбай Жээнбеков Апрель ре-волюциясынын 10 жылдыгына даярдануу жана аны єткєрїї боюнча иш-чараларды уюшту-руу комитети тарабынан тийиш-тїї деўгээлде иштер жїргїзїлїп жаткандыгын белгиледи.
«Мекен їчїн», «Орток шамы» коомдук уюмдарынын, «Пат-риот» элдик кошуундар кыймы-лынын єкїлдєрї катышышты.
ЄЛКЄНЇН КЕЛЕЧЕГИ АКЫЛДУУ, БИЛИМДЇЇ ЖАШТАРДАН КЄЗ КАРАНДЫ
ПРЕЗИДЕНТ МЕНЕН ПИКИР АЛЫШУУ БОЛДУ
КАТТАЛБАГАН ТОВАРЛАРДЫ ТАШЫП КЕЛЇЇГЄ БЄГЄТ КОЮЛАТ
ПЕНСИЯЛЫК ТОПТОМДОРДУН ПАЙДАСЫ БАР
28-декабрда Жогорку Кеўештин Тєрагасы Дастанбек Жумабеков Казакстан Республикасынын Парламенттик Мажилисинин Тєрагасы Н.Нигматулинге кєптєгєн адамдардын єлїмїнє алып келген авиакырсыкка байланыштуу кєўїл айтты. Анда мындай деп айтылат:
«2019-жылдын 27-дека-брында Алматы шаары-нан Нур-Султан шаарына
багыт алган «Bek Air» авиакомпаниясынын уча-гы кулап тїшкєндїгїнїн кесепетинен улам адамдар-дын ємїрїн кыйган окуя тууралуу кабарды кайгы-руу менен кабыл алдык.
Кыргыз Республикасы-нын Жогорку Кеўешинин депутаттарынын жана же-ке єзїмдїн атымдан кур-ман болгондордун тууган-дарына жана жакындары-на кєўїл айтуу менен бир-ге, жабыр тарткандардын тезирээк сакайып кетишин каалаймын».
28-декабрда Премьер-министр Мухаммедкалый Абылгазиев пенсиялык топтомдорду тєлєєнїн жаўы механизмдерин киргизїї боюнча кеўешме єткєрдї.
Єкмєт башчысы бел-гилегендей, кол коюлган токтомго ылайык пенсия-лык топтомдору бар кам-сыздандырылган жактар топтомун ипотекалык на-сыя алаарда єздїк салымы катары колдоно алышат. Жыйындын жїрїшїндє пенсиялык топтомдордогу каражаттарды мєєнєтїнєн
мурда алуу укугун берген оор оорулардын тизме-си Саламаттыкты сактоо министрлиги менен бир-геликте иштелип чыгып, тизмеге онкологиялык
илдеттер дагы кирет.Мухаммедкалый Абыл-
газиев калктын актуал-дуу социалдык мааниде-ги маселелерин чечїї Ми-нистрлер кабинетинин
артыкчылыктуу милдет-теринин бири болуп са-наларын баса белгиледи. Бул багытта мамлекеттик кызмат кєрсєтїїлєрдїн механизмдерин жакшыр-туу боюнча иштер турук-туу жїргїзїлїїдє. Анын айтымында, Єкмєт мын-дан ары да жарандар їчїн актуалдуу социалдык мил-деттенмелерди чечїїдєгї мїмкїнчїлїктєрдї кеўей-тїї їчїн натыйжалуу ме-ханизмдерди ишке кирги-зет.
Даярдаган Азизбек ЧАМАШЕВ
ТЄРАГА КЄЎЇЛ АЙТТЫ
Мыйзам боюнча чегерїїлєр кимдир бирєєнїн чєнтєгїнє эмес, казынага тїшїїсї керек. Бул тууралуу Премьер-министр Мухаммедкалый Абылгазиев 27-декабрда КР Єкмєтїнє караштуу Коопсуздукту жана укуктук тартипти камсыз кылуу боюнча кеўештин жыйынында билдирди.
ЄЄЄЄЄЄЄЄЄЄЄЄЄЄЄЄЄЄ
2019-жылдын 31-декабры22мамлекеттик расмий гезити
30-декабрда Кыргыз Республикасынын Куралдуу кїчтєрїнїн аскер кызматчылары жана Єкмєткє караштуу Жазаларды аткаруу мамлекеттик кызматынын (ЖАМК) кызматкерлери жаўы батирлердин ачкычтарын алышты.
Аларды жаўы конушу менен Президент Соорон-бай Жээнбеков куттукта-ды. Ошондой эле Мамле-кет башчысынын каты-шуусу менен Чїй областы-нын Аламїдїн районунун Молдовановка айылында
ЖАМК кызматкерлери їчїн турак жайлардын ачылыш аземи болуп єт-тї. Президент аскер кыз-матчыларын жана ЖАМК кызматкерлерин кубаныч-туу окуялар менен куттук-тап, бул Жаўы жылдын ас-тында болуп жаткандыгы-нын символикалуу экен-дигин, алардын социал-дык абалын жакшыртууга мындан ары да єзгєчє кє-ўїл буруларын баса бел-гиледи. Мекенге кызмат кылууга бекем туруп, чын ниети менен кызмат кыл-гандыктары їчїн ыраазы-чылык билдирди.
ПРЕЗИДЕНТ АСКЕР КЫЗМАТЧЫЛАРЫН КУТТУКТАДЫ
- Малик-Айдар Барыктабасович, жыл башынан тарта аймактарды єнїктїрїїнїн алкагында канча ке-пилдик берилди?
- Жыл башынан тарта республи-ка боюнча 778 кепилдик, тагыраагы, анын 21и Ош, 248и Бишкек шаарлары-на, 127си Ош, 76сы Баткен, 92си Жалал-Абад, 205и Нарын, 44ї Талас, 181и Чїй, 414ї Ысык-Кєл облустарына жалпы суммасы 719 миллион сомго кепилдик берилди. Єткєн жылга салыштырсак 212 миллион сомго кєп. Курулуш, айыл чарбасы, єндїрїш, кайра иштетїї, соо-да, туризм, транспорт, кызмат кєрсє-тїїлєргє, айымдардын ишкердїїлїгїн колдоого кепилдик кєрсєтїлєт. Кепил-дик сураган ишкерлерге берип эле тим болбостон, аларга бизнес-план тїзєбїз. Анткени, ал ишкана келечекте Кыргыз-стандын экономикасына салым кошот. Канчалаган жумуш орундары менен эл-ди камсыздайт. Мындай ишканалар кєп иштесе региондордо миграция токто-мок. Быйыл эле фонддун колдоосу ар-кылуу єлкєдє 1765 жумуш орду тїзїл-дї, 6100дєн ашык жумушчулар иштеген бизнеске кємєк кєрсєтїлгєн.
“Кепилдик фондусу” єзїнїн ишмерди-гинин чегинде чакан жана орто ишкер-ликке кепилдик берїїдєн сырткары жа-ўы багыттарды ишке ашырууда. Алсак, “Бир район – бир ишкана” программасы аймактарды єнїктїрїїнї тездете турган локомотив. Бул программа калктын иш менен камсыз болуусуна, жакырчылык-ты кыскартууга, жергиликтїї инфраст-руктураны єнїктїрїїгє єбєлгє болот. Программа ишкерлер, єнєктєш-банктар, жергиликтїї органдар менен биргелик-те ишке ашырылат.
- Таласта тєє буурчакты сорттоочу, тазалоочу жабдууларды сатып алуу, Аламїдїн районунда мємє-жемиштер їчїн жыгач ящик, Баткенде курулуш материалдарын єндїрїї, Ноокен райо-нунда пахтаны кайра иштетїї, асыл-тукум малдарды кєбєйтїї сыяктуу бир
катар долбоорлор бар. Прог-рамманы ишке ашыруунун алкагында “Дос ТЖМ”, “Умар Групп”, “Алым-Ата” сыяк-туу жоопкерчилиги чектел-ген коомдор ишке кирип, жу-мушчу орундар тїзїлдї. Мын-дан сырткары сырдын жум-шак сортторун чыгаруучу ки-чи цех Кочкордун Больше-вик айылында иштей башта-ды. Анын кубаттуулугун тїз-гєн 5-7 тонна сїттєн 100 кг че-чел, 500 кг моцарелла, 500 кг брынза алышат.
Бишкекте резина бут ки-йимдер фабрикасы иштеп, ал тургай бут кийимдерин экс-портко чыгара баштады. “Дор-дой” базарында контейнерле-рин ачышты. Алгач фабрика ачууга 10 миллион сомдук ке-пилдик кєрсєтїїнї сурап ке-лишкен. Берилген кепилдик-ке Россиядан бут кийим жа-соочу жабдыктарды сатып ке-
лишти. 34 адам жумуш орундары менен камсыздалды.
“Кепилдик фонду” ААКсы кой чар-басы боюнча жаўы программа иштеп чыкты. Учурда єлкєдє койлордун саны 6 млн 168 миўге жетет. Фонддун прог-раммасы боюнча Кыргызстанда кой-лордун саны 2023-жылга чейин 7,5 мил-лионго чейин кєбєйїшї керек. Прог-рамма боюнча койлор короодо багылат. Ал їчїн жем кору болушу керек, зоове-теринардык кызмат жакшырышы за-рыл. Кайра иштетилген буудай, арпа, жїгєрї жеми сиўимдїї келет. Маселен, жєнєкєй жем берїїдє кой 100 кїндє салмак кошсо, биздин ыкма боюнча 80 кїн кетет. Ушул программаны Чїй об-лусунда фермер колдонууда. Буга че-йин кочкорлук фермер 15 сотых жер-де 500 кой кармап, байланган койло-рун дїў баада 8000 сомдон кошуна чет мамлекетке саткан. Эгер 30 миллион-го чейин кєбєйтсєк, ага болгону 9 миў гектар жер жетет. Мындай программа менен фермер кой бакса, жайыттардын сапаты да жакшырат.
- “Кепилдик фондунун” модели-не кызыккан єлкєлєр бар дедиўиз эле?..
- Чындыгында “Кепилдик фондунун” моделине кызыккан мамлекеттер бар. Фонддун моделин экспорттодук. Ал-сак, тажикстандык ишкерлерди колдоо їчїн “Замонат” коомдук уюму жана “Та-каффул” камсыздандыруу компаниясы биздин моделди колдонууда. Мындан сырткары Беларусь, Єзбекстан мамле-кеттери да “Кепилдик фондунун” моде-лине кызыгып жатышат.
Бизнес-пландар ишкерлерге ийгилик алып келгенин билдирген ыраазычы-лык катын Єкмєттїн Баткен облусун-дагы ыйгарым укуктуу єкїлї А.Маду-маров жєнєткєн. Фонддун милдети – элеттеги ишкерлерди колдоп эле тим болбостон, ишкерчиликтерин мындан ары єнїктїрїїгє тїрткї берїї. Жыйын-тыгы жакшы болсо айылдын, район-дун, облустун экономикасы жакшырат.
Асел БАРЫКТАБАСОВА
Жыл жыйынтыгыОйлонто турган маселе
БИЗДИН ПРЕЗИДЕНТ ДА “БОИНГ” САМОЛЁТУ МЕНЕН УЧСА БОЛБОЙБУ?
Президент Сооронбай Жээнбеков аймактарды єнїктїрїїнїн алкагында элеттен чыккан ишкерлерди колдоо маселесин кєтєргєн. Ага жараша "Кепилдик фонду" тїзїлгєндєн тарта алыскы региондордогу ишкерлерге, дыйкан-фермерлерге колдоо кєрсєтєт. 2016-жылдан тарта фонддун каражаттарынын 70%дан ашууну элеттиктерге жумшалат. Ишкерлерге колдоо кєрсєтїї боюнча жыл жыйынтыгын чыгарган “Кепиилдик фондусу” єнєктєш банктарды жана алардын филиалдардын берген кепилдигине жараша баалуу сыйлыктар менен сыйлашты. Убакыттан пайдаланып, фонддун программаларын, бизнес-пландарын колдонгон ишкерлер, региондорго кєрсєтїлгєн кепилдиктер туурасында “Кепилдик фонду” ААКсынын жетекчиси Малик-Айдар АБАКИРОВдон билдик.
Редакцияга Нарын облусунун Ат-Башы районунун жашоочусу Мусаев Иса аксакал атайын ат арытып келип, Президенттин учагы тууралуу сєз козгогон катын таштап кетти. Анда айтылган пикирлердин жєндїї экендиги талашсыз.
“1980-жылдары бир орус жолдош “ИЛ” самолётторун мактап, СССРдин чоўдору Хрущёвдон баштап баары - Брежнев, Косыгин, Под-горный, ж.б. “ИЛ-62” ме-нен учушаарын айткан эле. Учурда Россиянын прези-денти В.Путин да “ИЛ-96” менен учуп жїргєнї бел-гилїї. Ал эми 2010-жылы Польшанын президенти Лех Качиньский “ТУ-154” уча-гы менен Россия жергесин-де Смоленскиде кыйроого учурап, аны менен кошо ке-ле жатышкан єтє чоў дара-жалуулар да каза болгонду-гу баарыбызга жакшы бел-гилїї. Ошондон кийин дїй-нєдєгї кєп жетекчилер бул типтеги самолёттор менен учпай калышкан.
Баарыбызга адам ємїрї кымбат, ал эми Президенти-биздин ємїрї да андан беш-бетер кымбат болгондуктан аны кєздїн карегиндей сак-тоого милдеттїїбїз.
Ошондуктан, єткєн-дє Президент учуп жїр-гєн “ТУ-154” учагы мындан отуз жылдай мурда чыккан экен, аны жаўырталы деген маселе кєтєрїлгєндє туш-туштан “жаўы учак кым-бат экен” деп чурулдашкан-дар болуп, ал демилге ток-топ калгандай болду. Ме-нин оюмча кєтєрїлгєн бул маселе эў туура. Анткени, биздин эле Президенттин 30 жылдай мурда чыккан, коопсуздугу да ойлондура турган учакта учуп жїрїшї элибизге деле кадыр-барк алып келбейт. Алыска бар-бай эле коўшу боордош, тек-теш туугандардын мамлекет башчылары кандай учактар менен учуп жїрїшкєндєрї-нє деле кєз чаптырып кєр-бєйлїбї.
Кудайга шїгїр, єлкєбїз єнїгїї жолуна тїшїп, кал-кыбыздын жашоо-турмушу жакшырып келе жатканда биттин канын сыгып єтє эле сараўдык кыла бербей-ли. Себеби, биздин єлкє-нїн Президенти да татык-туу учакта учууга татыктуу жана учууга тийиш”, - деп ал єз оюн ачык билдирген.
Ооба, жєнєкєй эле жа-рандарыбызды да Пре-зиденттин кандай учакта учуп жїргєндїгї кызыкты-раарын жана ал їчїн тынч-сызданып жатышкандык-тарын окурманыбыз Иса Мусаевдин жазган кайры-луусу да дагы бир ирет тас-тыктап турат. Ырас, Прези-дент Сооронбай Жээнбеков жєнєкєйлїктї жогору коюп, кээде эл тїшкєн самолёттор менен деле уча калып жїр-гєндїгїн баарыбыз жакшы билебиз. Ошентсе да, мам-лекет башчысы їчїн дайын-далган атайын №1 борттун да зарыл экендигин танууга болбойт. Жер шарындагы чоў, кичине болобу бар-дык єлкєлєрдїн жетекчи-лери коопсуздук маселе-син биринчи планга коюп, ошого ылайыкталган ата-йын учактарда гана учу-шаары талашсыз чындык. Ошондуктан, бул жагдай-га кайдыгер карай албаган И.Мусаев сыяктуу намыстуу жарандарыбыздын кєз ка-раштарына кошулбай коюу-га да болбойт.
Албетте, Президенттин самолётун алмаштыруу ма-селеси бїгїн эле чыга кал-ган жок. Ага улам-улам кай-рылган учурлар болуп ке-лет. Мындай ой учактарды тейлеген Жарандык авиация агенттигинде да бар экен-дигин жакында бул Агент-тиктин директорунун орун басары Алмаз Биймырзаев ушул жылдын 12-декабрын-да єткєн басма сєз жыйы-нынын жїрїшїндє билдир-ди. “Аба кемелери туруктуу тїрдє їзгїлтїксїз тейленип турулат. №1 борттун колдо-нулуп келе жатканына 25 жылдан ашты. Ошентсе да, азыркы Ту-154М самолётун
абдан эски дегенге деле бол-бойт. Бирок, Президент за-манбап жаўы самолётто учушун каалайбыз. Жа-рандык авиация агентти-ги №1 бортту “Boeing” уча-гына алмаштыруу сунушун Єкмєттїн жана Президент-тин аппаратына киргизген. Эми бул маселенин чечи-лиши бюджеттин мїмкїн-чїлїктєрїнє жараша бо-лот. “Boeing” самолёттору рынокто бир нече ондогон миллион доллардан жана андан жогору турат. Ал эми Кыргызстанда мындай са-молётторду башкара алуу-чу адистер бар. Бул їчїн бардык шарттар тїзїлгєн”, - дейт А.Биймырзаев.
Жакында Президент Соо-ронбай Жээнбеков Санкт-Петербург шаарында (Рос-сия) єткєн Жогорку Евра-зиялык Экономикалык Ке-ўештин (ЖЕЭК) кезектеги жыйынына катышып, кайра кайтып жатканында ал уча турган учактын бир кый-мылдаткычы иштебей ка-лып, кадимки эле рейстеги учак менен келгендиги да Президентти эле эмес, баа-рыбызды теў ойлондурушу керек. Демек, бул окуянын єзї аталган маселенин бы-шып жетилгендигинен жана учуру келгендигинен кабар берип турат.
Демек, бул кєтєрїлїп жаткан маанилїї маселе ушул бойдон унутта калты-рылбастан андан ары улан-тылууга жана тийиштїї ме-кемелер єздєрїнїн ачык-айкын сунуштарын кирги-зїїлєрї, ошондой эле анын оўунан чечилишине жети-шїїлєрї керек деп эсептей-биз. Чындыгында, азыркы президенттик №1 бортту республикабызга учурун-да Россиянын президенти В.Путин белекке тартуула-ганы али эсибизден чыга элек. Эми мындай учакты єзїбїз деле сатып алган-га кудуретибиз жетет деп ойлоймун. Бул – Кыргыз-стандын эл аралык имиджи, кадыр-баркы їчїн да ке-рек. Єз алдынчалуу эриктїї мамлекет катары биздин єл-кєнїн Президенти да башка мамлекеттердин, айрыкча КМШ єлкєлєрїнїн жетек-чилериндей эле чет єлкє-лєргє чыккан расмий жана мамлекеттик сапарларында “Airbus” же “Boeing” менен учуп жїрсє кєкїрєгїбїзгє канчалык сыймык толоор эле. Ошондуктан, акча же-тишпейт дей бербей Кыр-гызстандын эл аралык ка-дырынын туусун бийик кє-тєрїїбїз абзел. Бул, чынды-гында, майда-барат иш эмес. Муну элибиздин кєпчїлїгї деле колдой тургандыгына тереў ишеним артабыз.
Таалайбек ТЕМИРОВ
“БИР РАЙОН – БИР ИШКАНА” ПРОГРАММАСЫ – АЙМАКТАРДЫ ЄНЇКТЇРЇЇНЇ ТЕЗДЕТКЕН ЛОКОМОТИВ
2019-жылдын 31-декабры 33мамлекеттик расмий гезити
Борбор шаарыбызда SAPSAN интеллектуалдык єнїктїрїї мектеби ачылды. 6–17 жаш аралыгындагы жеткинчектер жумасына эки жолу бир жарым сааттан кєнїгїїдєн єтсє болот. Аземдин катышуучулары – балдар менен алардын ата-энелери интеллектуалдык тестирлєє сынактарын тапшырышты.
Мектептин директору Шар-бат Бекмаганбетова ата-эне-лерге билим ордосунун мак-саты, артыкчылыктары жє-нїндє айтып берди. Анын ай-тымында, SAPSANдын окутуу программаларын М.Ломоносов атындагы Москва мамлекет-тик университетинин адисте-ри иштеп чыгышкан. Эл ара-
лык патентке ээ. Башкы кеў-сеси Алматы шаарында жай-гашкан билим ордосу КМШ єлкєлєрїндє ишмердигин жїргїзє алат. Казакстандын бардык ири шаарларында жа-на Россиянын жети шаарын-
да филиалдары иш жїргїзїп жатышат. Бул – Кыргызстан-дагы биринчи филиал. Учур-да орус тилинде жїрїп жаткан сабактарды келечекте кыргыз тилинде єткєрїї ниети бар. Окутуу алты принципти єзїнє
камтыйт: ой жїгїртїїдєгї ло-гика; так сїйлєє; ыкластуу бо-луу; эске сактоо жєндємдїїлї-гї; окуганын, укканын, кєргє-нїн тез кабыл алууга кєнїгїї; тез окууну їйрєнїї. Мектеп-те билим берїї окуучулардын жаш курагына карай їч топко бєлїп жїргїзїлєт.Жаўы билим борборунун
ачылыш аземине катышкан Жогорку Кеўештин депута-ты Жанар Акаев мындай ин-теллектуалдык мектептердин єлкєбїзгє керек экендигин билдирип, мугалимдерге жа-на окуусун баштаган балдар-га жана ата-энелерге ийгилик каалады.
Назарбек БАЙЖИГИТОВ________*Сапсан – тез кыймылдаган
Жыл сайын жаўы жыл майрамы салюттарды атуу жана ар кандай фейерверктерди колдонуу менен коштолуп келет. Бишкектин абасынын єзгєчє булганып жатышынан улам активисттер интернет айдыўында пиротехникалык каражаттарды – фейерверк, салюттарды атууну токтотуп, ага кеткен каражатты социалдык жактан муктаж їй-бїлєлєргє бєлїп берїї керек деп талкууга алышып, ал тургай активисттер акция дагы єткєрїшкєн. Белгилїї болгондой эл аралык уюмдардын маалыматтарына ылайык Бишкек шаары эў булганыч делген шаарлардын катарын толуктаган.
Буга улай эле Жогорку Кеўештин айрым депутаттары да бул маселеге кайдыгер карабай Бишкек шаарынын мэриясынан 31-декабрда жаўы жыл кїнї Ала-Тоо аян-тында салют аттырбоону єтїнїштї. Буга Бишкектин абасы ансыз да кара тїтїн каптап жатканы себеп болууда. Маалыматтарга ылайык, быйыл 6 мїнєткє созула турган салют аттырууга Бишкек мэриясы 800 миў сом бєлгєн. Ал эми борбордук аянттагы жаўы жылдык жасалгалоого жалпысынан 5 млн сом бєлїнгєн. Бишкектин абасы кир болуп адамдын ден соолугуна зыяндуу болуп жаткан-
дыктан жардыргыч заттар кара тїтїн каптап турган шаарды дагы кирдетип, дагы зыяндуу заттарды чыгарат дешет дарыгерлер. Жаўы жыл кїнї ушул эле жардыр-гыч заттарды туура эмес колдонуудан улам колун кїйгїзїп, кєзїнє зыян алып келген учурлар кєп катталат. Дїйнє жїзїндє жардыргыч заттарды туура эмес колдонуудан адамдардын ємї-
рї менен кош айтышкан фактылар дагы бар. Адистердин айтымына караганда пиротехникалык каражаттарды єз алдынча
колдонууга уруксат берилгени менен андагы жазылган кєрсєтмєлєрдї же болбо-со аны колдонууну окуу зарыл. Ал эми шаардын базарларында иштешкен сатуучулар акыркы жылдары пиро-
техникалык каражаттарды сатып алгандардын саны азайып бара жаткандыгын айтышууда. Ош базарында пиротехникалык каражаттарды саткан Эрнис Табал-диев: “Акыркы жылдары салют сатып алган адамдар азайып бара жатат. Себеби, элге деле кызыгы жок болуп калды. Абанын булгануусунан дагы жарандар кєп албай калышты окшойт деп ойлоп калдым”.
ДЕПУТАТТАР ПИРОТЕХНИКАЛЫК КАРАЖАТТАРДЫ КОЛДОНБООНУ
ӨТҮНҮШҮҮДӨ
Айнура ШАЙКЕЕВА
×û÷êàí àêåãå àçèëЧычкан аке чыйпылдап,Чын эмгекчил, кїжїрмєн.Кышка керек жумушун,Жайда эле бїтїргєн.Чокчолойго теўелбей,Чымырканып чамдаган.Арпа, буудай, тарууну,Алты айлыкка камдаган.Арык данды албастан,Адемисин тандаган.Жєн жїрбєстєн жєргєлєп,Кыймылыў бар шамдагай.Катуу чочуп кетебиз,Кармап алсак аўдабай.
Чындап суусап сурасак,Ийиниўден суу чыгат.Сїткє тїшсєў кокустан,Ашканадан чуу чыгат.Анткен менен сен дагы,Їй-бїлєгє мїчєсїў.Кандай кордук кылсак да,Камаарабай тїтєсїў.Мышык жумшап, жалдайбыз,Мышьяк берип алдайбыз.Капкан менен кармайбыз,Кычкач менен чымчыйбыз,Мурунуўду канатып,Ошондо араў тынчыйбыз.Аны деле кєтєрїп,Чыдап їйдє жїрєсїў.Ал анткени сен дагы,Їй-бїлєгє мїчєсїў.
Кирип келген 2020-жыл чыгыш календары боюнча Чычкан жылы. Бул жыл 366 кїнгє созулат.
Жыл жаўыраар алдында жакшы ой-максаттарды ой-лоп, жакшыдан їмїт їзбєй, алдыўа асыл максат-тилектер-ди коюп, оў жамбашыў менен жатып, кайра оў бутуў менен туруп таўды тоссоў, таў менен кошо ак таўдай таза ырыскыў-ды аласыў. Ырыскы бул – ар бир адамды бекем курчаган таза мээр болот. Ырыскысы бар адамга кырсык, жаман-дык жолобойт, арам ой, кара мїртєз, ичи бузук адамды кї-ўїрт мээр курчап, баскан-тур-ган жерине кєлєкє тїшїрєт. Андайларга жамандык менен кырсык їйїр, андыктан ди-лиўди тазарт, пейлиўди оўдо деген акылмандардын кеби бї-гїн да кїчїндє. Жыл тогошуна жакын єткєн
ємїрїўє кылчайып карап, эм-
не жасадым, эмнени жасай ал-бай калдым деп таразалап, эгер кокус бирєє-жарымга карызыў болсо кутулуп койгон эп. Эгер кимдир бирєєнї жазыксыз айыптап, катуу айткан болсоў, кїнєєсї жок какыс-кукус кыл-ган болсоў, жаман сєз менен кєўїлїн кайт кылсаў, улук ба-шыўды кичик кылып кечирим сурап кал. Жаўы жылда жуунуп-тазала-
нып, жакаўды агартып, дилиў-ди тазартып тос. Асты жаныў кыйналып турса да пейлиў, ти-легиў ак болсун. Жаўы жылдын биринчи кїнїн кандай маанай-да тоссоў, жылыў ошондой бо-лот. Жылды карыз менен баш-тасаў, карызга батасыў, жаман
ой менен баштасаў жамандык тооруйт. Чычкан жылында – орчундуу
оош-кыйыш окуялар кїтїлбєйт, табият катаал болушу мїмкїн, бирок алардын баары жымсал єтєт. Кєпчїлїктїн тилеги иш-ке ашат, азчылыктыкы таш ка-бат. Ачкалар ток, алсыздар кїч-кє толот. Булардын баары Чыч-кандын турпатына бекем орун-чук алган касиеттер. Мисалы, алп кара дєє булак
кєзїн їйдєй таш менен бїтєй баштаганда, єзїн аты тээп, теке сїзїп, тєє жєєлєп, ташты жыл-дыра албай койгондо: “Чычкан аке, суу бер, суу бер!” деп муў-канган наристе тилегин кабыл кылып, Чычкан куйругу менен
эле копшоп туруп, ташты ала салдырган эмеспи. Ушундан уламбы, элибиз
бекеринен Чычканга мындай аруу-тилектерди, касиеттерди ыроолошсо керек. Неси болсо да алдыдагы жылыбыз буру-луштун, єнїгїїнїн, байгерчи-ликтин жылы болсо экен деп тилек кылалы!Ал эми Чычкан жылында тє-
рєлгєндєр башкалардын наза-рына сїймєнчїктїї кєрїнєт, бирок майдачыл. Бир караганда токтоо, куунак, бирок, бул куу-нактыктын артында тынчсыз-дангандык жашырынып турат. Єзїн кармай билет, кайгы-ка-пасын ичине катат. Пулду єзї-нє сарптаганды жакшы кєрєт,
чыныгы досторуна караганда тааныштары кєбїрєєк болот. Ар бир ишке урмат менен кара-байт. Ал їчїн баары бирдей, эр-теўкиси їчїн кєбїрєєк кам кє-рєт, эмгекке караганда эпчил-дик менен жашаганга жєндєм-дїї, кара жумушка караганда акыл эмгегин берилип жасайт. Акчаны табаары менен жок
кылганга шашкан табигый мї-нєзгє ээ. Їй-бїлє турмушунда Чычкан Уй, Маймыл жылында тєрєлгєндєр менен бактылуу ємїр кечирет, ал эми Ит, До-ўуз, Жылан жылында тєрєл-гєндєр менен анын турмуш ку-рушу анчалык жагымдуу, бекем болбойт.
Бактыбек ИМАМАДИЕВ
Азыркы биз пайдаланып-колдонуп жїргєн жыл эсеби байыркы Кытайда пайда болуп, жалпы Чыгыш элине тараган. 12 жылдан турган ырааттуу жыл эсеби жаныбарлардын аттары менен аталып, башында келе жаткан чычкан жылы турат эмеспи. Азырынча окумуштуулар эмне себептерден улам жыл эсеби жаныбарлардын аттары менен аталып калгандыгын так изилдеп чыгыша элек. Айрыкча, чычкандын жыл эсебинин башында тургандыгы тууралуу маалыматтар жокко эсе. Ошентсе да уламыштарда 13 жаныбар чогулуп, кїндїн кєзїн ким биринчи кєрсє ошол жыл эсебин баштай тургандыгы тууралуу мелдеш болгондугу тууралуу айтылып жїрєт. 13 жаныбардын арасынан чычкан амалкєйлїк кылып тєєнїн башына чыгып кїндї биринчи болуп кєргєн экен. Ошондон тарта жыл санак чычкан жылы менен башталып калган делет.
Кызыгы, жыл эсеби жаныбарлардын ат-тары менен аталып калышына эч кандай илимий негиз болбосо да астрологияда таў калычтуу кєрїнїштєр бар. Мисалы, ким кайсы жылда тєрєлсє мїнєзї ошол жылга окшошуп калат. Жылдын єтїшї да жаныбардын мїнєзїнє жараша болот. Андыктан, биз тарыхка кайрылып, буга чейин Кыргызстан їчїн чычкан жылы кандай єткєндїгїнє кызыктык.Тарыхты барактап кєрсєк, чычкан жы-
лы кыргыз элинин тарыхында єтє олуттуу жылдардан болгон экен. Мисалы, 1876-жылы Кокон хандыгы
кулап, кыргыздар Россиянын курамына кошулушкан.
1912-жылШабдан баатыр каза болуп, ошол эле
жылы 50000 адам конок катары чакырыл-ган чоў аш єткєрїлгєн. Бул кыргыздардын тарыхында негизги окуялардан болгонду-гун тарыхчылар эскеришет.
1924-жыл Кыргыз автономиялуу облусу тїзї-
лїп, кыргыздар биринчи жолу мамлекет-тїїлїккє ээ болушкан. И.Арабаевдин “Кыргыз Алиппеси” жа-
рыкка чыккан. “Эркин Тоо” гезити жарык кєргєн.
1936-жылКыргыз АССРи Кыргыз ССРинин ку-
рамына кирип, теў укуктуу союздук рес-публика катары калыптанган. Бул жылы тарыхтагы эў олуттуу “реп-
рессия” мезгили башталган.
1960-жылКар жааган эмес. Негизи чычкан карды
жакшы кєрбєгєндїктєн бул жылдары кєп кар жаабай тургандыгы белгилїї.
1972-жылКыргыз ССРинин 50 жылдыгы єткєн.
1984-жыл Кайра куруу саясаты мыкты жїргєн.
2008-жылБул жылы да кар жааган эмес. Бирок,
саясий туруктуулук орногон. Дїйнє эли болсо чычкан жылын кире-
шелїї жыл деп атап коюшат. Батыш чыч-кан жылын терс мїнєзгє ээ деп чочулаш-са, чыгыш эли тескерисинче кабылдашат. Индиянын эли чычканды билим кудайы-нын жанында жїргєн жаныбар деп би-лишет. Япониялыктар чычканды бакыт кудайынын элчиси дешет. Япондор эгер чычкандар жок болуп кетишсе, бактысыз болуп калгандай капаланышат. Алардын пикири боюнча чычкан їйдє кемирген їнїн чыгарып турса, акча да пайда болот. Кытай эли да чычканды “акчалуу жаны-бар” деп коюшат.
Жазгїл КЕНЖЕТАЕВА
Кызык экен!
ЧЫЧКАН ЖЫЛЫНДА КАНДАЙ МААНИЛҮҮ ОКУЯЛАР БОЛГОН?
Жаўырган жылда
ЧЫЧКАН АКЕ, КРИЗИСТИ, КОРРУПЦИЯНЫ ЖЕҢИП ЧЫК!
2019-жылдын 31-декабрымамлекеттик расмий гезити
77
Жаўы жылдык куттуктоолор
2019-жылдын 31-декабрымамлекеттик расмий гезити
88
Ырыскыбыз мол, элибизде тынччылык болсун!Гїлсара АЖИБЕКОВА, Кыргыз Республикасынын эл артисти:
- Кыргыз элимди жаўы 2020-жылы менен куттуктай-мын. Бардык жарандарыбызга бакыт, ден соолук, бай-герчилик каалайм. Элибизде тынччылык, токчулук болсун. Ырыскыбыз мол болуп, ушул жылы єлкєбїз-дєгї бардык саясий, маданий окуялар тынч єтїп, єнї-гїїгє карай алган багытыбыздан жазбайлы. Ушул кїндєрдє Кыргызстаныбызда бардык тармакта єнїгїї болуп жаткандай туюлуп
жатат. Дагы да жакшылыктарыбыз кєп болсун!
Айсулуу ТЫНЫБЕКОВА, эркин кїрєш боюнча дїйнє чемпиону:
- 2019-жыл менин жеке турмушумда єтє маанилїї жыл болду. Бул жылы мен дїйнє чемпиону болуп, кєп ийгиликтерге жетиштим. Ошол ийгиликтерге же-тїїдє биздин команда элдин колдоосун сезип жаттык. Дагы да болсо команда менен болгон аракетибизди жумшап, ийгиликтерди багынтууга болгон кїчїбїз-дї жумшайбыз. 2020-жылы элиме ден соолук, бакыт-таалай, тынччылык каалаймын. Биринчи байлык ден соолук. Негизгиси эч ким оорубасын. Баарыўыздарды
жаўы жылыўыздар менен куттуктаймын.
Апас ЖУМАГУЛОВ, коомдук ишмер:- Баарыўарды жаўы жылыўыздар менен куттуктаймын.
Єлкєгє єнїгїї, тынчтык, ырыскы-береке каалайм. Элибиз жакшы турмушта жашап, бакубат ємїр сїрсїн деген ти-лек айтаар элем. Ар бириўиздердин жїзїўїздєрдєн кїлкї кетпей, жакшылыктар гана болуп турсун!
Ахматбек КЕЛДИБЕКОВ, коомдук ишмер:- Элибизге, жерибизге, єлкєбїзгє келе жаткан жыл жак-
шылыктарды алып келсин. Ким эмне жакшылыктарды кїткєн болсо, баары орундалсын. Бул жылы єлкєдє шай-лоолор єтєт. Баары тынч жана мыйзамдуу єтїп, єнїгїїгє карай алган багытыбыз улана берсин. Баарыўыздарды жаўы жы-лыўыздар менен куттуктаймын!
Айпери КУЛБАЕВА, ырчы- Ар бир їйдє наристе їнї жаўырып, жакшылыктар
болуп турсун деген тилек кылам. Єлкє єнїгїп, кєп ий-гиликтїї иштер башталсын. Бакубат турмушта жашап, элибиз кубанычка бєлєнсїн. Келе жаткан жылда ким эмнени тилесе, ошол тилектери орундалсын! Жаўы жы-лыўыздар менен!
Улукбек КОЧКОРОВ, эмгек жана социалдык єнїгїї министри:
- Єлкєгє єнїгїї каалаймын. Ушул кездерде кєп тар-мактарда жакшы жылыштар болуп, санариптештирїї саясаты да жїрїп жатат. Єтїп бараткан жылда бир топ иштер аткарылды. Элибиздин байгерчилик турмушта камкордукка алынып жашоосу їчїн долбоорлор иште-ди. Бул жумуштар дагы да улантылат. 2020-жылы да эл їчїн иштеп, єнїгїїгє карай алган багытыбызды уланта-быз. Кыргыз элимди жаўы 2020-жылы менен куттуктай-
мын! Жакшылыктар кєп болсун!
Манасбек СООРОНБАЕВ, ЖАМУнун Таш-Кємїр шаарындагы инженердик-педагогикалык институтунун директору:- Єтїп бара жаткан жыл жакшы жылдардан болду. Єл-
кєбїз їчїн эў маанилїїсї бул – тынчтык, єсїп-єнїгїї болуп саналат. Келе жаткан чычкан жылы да тынчтык-тын жана ийгиликтин жылы болсун. Дїйнє элинде, анын ичинде Кыргызстанда да тынчтык єкїм сїрїп, жетиш-кендиктердин, ийгиликтердин жылы болсун. Ар бир їй-дє кут-береке болсун, жаўы жыл жакшылыктарды алып келсин. Дасторконубуз данга, жайлоо-жайыттарыбыз мал-га, талааларыбыз эгинге толсун. Элибизди ийгилик коштосун. Ар бир инсанга кудайым ден соолук берсин, иштеген иштери ийгиликтїї болсун.
Ошондой эле єзїмдїн иштеген Жалал-Абад мамлекеттик университетинин жал-пы жамаатына жана єзїм иштеген педагогикалык жамаатынын иштерине ийги-ликтерди каалайм. Ушул айтылган тилектер кабыл болсун.
Динара ИСАЕВА, Кыргыз Республикасынын кыз-келиндер кїрєшї федерациясынын президенти, ЖК депутаты:- Єтїп бараткан жыл биздин федерация їчїн єтє
жемиштїї жылдардан болду. Биз ушул ийгиликтерге кубанып турабыз. Келе жаткан 2020-жылда да алды-га койгон кєп максаттарыбыз бар. Олимпиада оюн-дарына даярдыктарды кєрїїбїз зарыл. Ошондуктан жаўы жылда мен биздин федерациянын ар бир мїчє-сїнє жеке ийгилик, ден соолук каалаймын. Ал эми элиме
байгерчилик жашоо, бактылуу кїндєрдї, куба-нычтуу окуяларды каалаймын. Кыргызстан, жаўы
жылыў менен!
Даярдаган Жазгїл КЕНЖЕТАЕВА
штУшул айтыл
– Жаўы жыл биз-дин їй-бїлєдє-гї абдан кїткєн, эў жакшы кєр-гєн майрамдары-быздын бири. Та-мак-аштардын тї-
рїн жасап, їй-бїлє менен чогуу ар дайым
їйдє тособуз. Бирок, быйылкы 2020-жылды єзгєчєлєнтїп, бардык
їй-бїлє мїчєлєрї менен чоў ата, чоў энелерибизди да алып, Ысык-Кєлдє тосолу деп чечтик. Андан кийин кызым Караколго барып лыжа тебет. Балалыгыма кайрыла кетсем, биз кичинекей ке-
зибизде атам ЖБИде инженер-куруучу болуп иште-ген. Союз убагында алар жаўы жылга карата абдан жакшы майрам уюштурушчу. Ал майрамды биз абдан кїтчїбїз. Їйдє болсо 1-декабрдан баштап эле балаты-ны даярдап, аны улам-улам карап, кооз балаты бизге жакшы маанай тартуулап, башкача бир сезимдерди пайда кылчу. Жаўы жылга чейин тынбай кїндєрдї эсептеп, 31-декабрды чыдамсыздык менен кїтчїбїз. Апам 31-декабрдын тїнї биз уктап калгандан кийин иним экєєбїздїн башыбызга сєзсїз белек коюп кой-чу. 1-январдын эртеси табышмактуу белектерибизди ачкыча шаштыбыз кетип, аларды аябай сїйїнїч ме-нен кабыл алар элек. Азыр акыркы 2-3 жылдан бери жаўы жылга карата
атайын гїл чакаларда олтургузулган балатыларды са-тып алып, табитке жараша жасалгалап, кооздоп, жа-ўы жылды тособуз. Кийин аны шаар сыртындагы дем алуучу їйдїн жанына же дагы башка бир жерге олтур-гузуп коюуну салтка айландырдык.
– “ А л л а ааламды адам їчїн жаратат, адамды єзї їчїн жаратат. Эгерде
адамдардын пейили бузулуп баратса, аалам
бузулат” деген жакшы сєз бар. Демек, Кудайдын, ааламдын жана адамдын би-ри-бири менен болгон байланышы єтє тыгыз. Булар-дын бир жагы оўолсо, калганы да оўолот. Бир жагы начарласа, калганы да начарлайт. Азыр дїйнєнїн бир четинде жардыруулар болсо, бир четинде согушуп жа-тат. Адамдын пейилине жараша дїйнєнїн бир четинде табият кырсыктары кїч алууда. Менин айтайын деге-ним, келе жаткан жаўы жылда тилеги начар, ою бузук адамдардын пейили оўолсо экен дейм. Чын дилимден кааларым, жаўы жылды жакшы
адамдардын – дили менен сєзї ак, ичи таза, кєзї тїз, элим, жерим, мамлекетим, їй-бїлєм, бала-чакам, не-берем деп, єсїп-єнїгїїнї чын ниети менен каалаган ой-тилектїї адамдардын чєйрєсїндє тосолу. Келе жаткан жылыбыз мына ошондой жакшы жылдар-дан болсун.
Калык МАМБЕТАКУНОВ, коомдук ишмер:
АЛЫМБЕК кызы Гїлжамал, Аксы районунун тургуну, їй кожейкеси:
Жаўы жыл биз
Аида КАСЫМАЛИЕВА, КР Жогорку Кеўештин депутаты:
– Жаўы жыл биз-дин їй-бїлє їчїн майрамдардын май-рамы. Декабрь айы келээри менен адам-
дарда жакында жаўы жыл болот деген шаўдуу
маанай жаралат. Ар бир кїнї-бїз жаўы жылга даярдык менен коштолуп олтурат. Їйдє балатыны жасап, балдарды сїйїнтєбїз. Базардан, дїкєндєр-дєн балатыга иле турган кооз, жаўы чыккан оюнчуктарды, жалтырактарды сатып алгандан тажабайбыз. Бир кїн мурда тандырга кооздоп, патыр нандарды жаап, боорсок, чак-чак бышырабыз. Кой союп, баарын даярдап коёбуз. Бїгїн жаўы жыл деген кїндї айтпай эле коёюн. Салаттарды жасап, та-мактын тїрїн дасторконго толтурабыз. “Жаўы жылды кан-дай тоссоў, кийинки жыл ошондой болот” деген ой-сезимде їй-бїлєбїз менен жаўы жылды жакшы тосконго аракет кы-лабыз. Тїнї менен жасалган тамак-аштан жеп, теледен кон-церт, салтка айланган тасмаларды кєрїп, бири-бирибизге жакшы тилектерди айтып, телефон менен жакындарыбызды куттуктайбыз. Жаўы жылдын єзгєчєлїгї, эртеси 1-январь кїнї апаларыбызды, эже, агаларыбызды, туугандарды, дос-торду куттуктап, белек-бечкегибизди кєтєрїп алып кыды-рып, жакшы маанайда эс алабыз.
Бактыгїл КУЛАТАЕВА
Жаңы жылды ким кандай тосот?
Медакадемиянын тарыхына байланышкан инсан
АЛГАЧКЫ ОКУТУУЧУЛАР РОССИЯЛЫК ОРУСТАР ЭЛЕ
1939-жылы апрель айында ошол кездеги Кыргыз ССРинин Эл Комиссарлар Кеўешинин че-чиминин негизинде Кыргыз мамлекеттик медициналык инс-титуту ачылган. Ошол эле жыл-дын сентябрь айынан тарта сту-денттерди кабыл алып, окутуу башталган. Окуу жайынын не-гизин Москва, Санкт-Петербург, Киев, Харьков, Ташкент жана Алматынын Медициналык инс-титуттарынын окумуштуулары менен окутуучулары тїптєгєн.
Кыргыз мамлекеттик медици-налык академиясы єлкєбїздїн жогорку окуу жайларынын ара-сында єзгєчє орун ээлейт. Анын басып єткєн жолу єлкєбїздїн калыптануу жана Кыргызстан-дагы жогорку окуу жайларынын калыптануу тарыхына їндєш.
Академик, СССР Медици-налык академиясынын мїчє-корреспонденти, Кыргыз ССР Илимдер академиясынын прези-денти, Борбордук Азияда бирин-чи болуп жїрєккє операция жа-саган атактуу хирург Иса Коное-вич Ахунбаев кєп жылдар бою ушул жерде эмгектенип, кыргыз медицинасынын єнїгїїсїнє зор салым кошкон. Медакадемияда жїздєгєн изилдєєлєр, диагнос-тиканын жана дарылоонун жаўы ыкмалары иштелип чыккан. Ка-киш Рыскулова, Мирсаид Мир-рахимов, Мамбет Мамакеев, Дїйшє Кудаяров, Миталип Ма-мытов, Санжарбек Данияров, Арстанбек Мурзалиев, Мария
Нанаева єўдїї академиктер-дин, профессорлордун илимий-педагогикалык мектептери ка-лыптанган. Єткєн муундардын, атактуу агаларыбыздын, эжеле-рибиздин эмгеги менен тїптє-лїп, алардын мыкты салттарын улаган Иса Ахунбаев атындагы Кыргыз медициналык академия-сы 80 жашта.
Окуу жайдын тарыхына їндєш жана єнїгїшїнє салым кошкон 93 жаштын кырындагы акаде-мик, хирург Мамбет Мамакеев Медакадемиянын он биринчи бїтїрїїчїсї. Улуу хирург меди-циналык окуу жайдын босогосун аттап, окуу кандай жїргєнїн сї-рєттєп берди.
ИЧКЕНИБИЗ ТАЛКАН ЧАЙ, ЖЕГЕНИБИЗ 500 ГРАММ НАН
68 жылдан бери хирургмун. Ушул кесипке окуткан Медака-демия экинчи їйїм. Андагы оку-туучулар экинчи ата-эне милде-тин аткарышты. Согуш аяктаган-дан кийин Мединститутка тап-шырдым. Тагыраагы, 1946-жылы жалпы республикадан 160 бала-быз. Кєпчїлїгїбїздїн кийими-биз начар. Тыртайып арыкпыз. Окуу жайдан 1948-жылга чейин нан, картошка талон менен 500 граммдан берилди. Башка тамак-аштын аты-жыты да жок. Бол-гону кєлдєн ала келген бирден мїшєк арпа талканыбыз бар. Жатаканадагы кайнап турган титандан сууга талкан чалып ичип алам. Бир кїнгє берилген 500 грамм нандан бєлїп жейм. Ошондо да балдар токпейил. Жатаканабыз Дзержинка менен
Киев кєчєлєрїнїн кесилишинде жайгашкан. Окуу жайдын берген бєлмєсї бир зал. Эки кабаттан темир керебет, саман салынган матрац, шейшеп, одеал, кичине жаздык. Ємїрї мындай тєшєккє жаткан эмесмин. Тагыраагы, ата-энем деле колунда жок адамдар эле. Мага окшогон кыргыз бал-дар бир топ. Алардын да баскан-турганы мендей. Єзїм институт-ка келгенде орусча “да, нет” деген эки сєздї да билбейм. Себеби, согуш убагында айылда кайда-гы орус тилчи мугалим. Айылы-быз – Ак-Суунун Кереге-Ташы. Таза кыргыз, орус жок. Болгону биздин чоў жолдон орустардын єткєнїн гана кєрчїмїн.
ИСА АХУНБАЕВДИН ЖАРДАМЫ
Ошентип Мединститутта бир гана орус тилинде сабак єтїлєт. Кыргыз мугалим да жок. Сабак-тар латын тилинде берилет. Ара-дан бир жарым ай єткїчє лек-цияга кирип, кайра чыгабыз. Ба-шыбызда эч нерсе жок. Тил тї-шїнбєгєндєн канча балдар окуу-ларын таштап кетишти. Акыры їч-тєртєєбїз сураштырсак, жал-гыз кыргыз Иса Ахунбаев деген бар дешти. Ошол адамды издеп, иштеген жерин таптык. Иса Ко-ноевич бизди жакшы кабыл ал-ды. Кебетебизди сїрєттєсєм, кыйраткан кийим жок тапич-кемдин бир жак капталын бу-тум тешип чыккан, тїймє бай-пак. Кейпибизди кєргєн Иса агай “Жол болсун, жигиттер келип ка-лыптырсыўар, сїйлєгїлє”, - де-ди. “Агай, сизге келгенибиздин себеби, орус тилин билбейбиз,
окуй ала турган эмеспиз. Эчте-ке тїшїнбєгєндєн уктап олтуруп кетчї болдук”, - дедим. “Кетип калбай чыдагыла, єзїўєр кєрїп турасыўар, кыргыздан врач аттуу жок. Врач кесибин алып, элиўер-ге жардам бергиле”, - деди Иса Ахунбаев. “Агай биз билим ала-лы деп келдик. Сиз жардам берип, бир жыл орус тилин їйрєнїїгє кє-мєктєшїўїз”, - дедик. “Мунуўар акыл экен, бїгїн эле сїйлєшєм”, - деген агай ошол кїнї айылдан жа-ўы келген кыргыздарды чогултуп, орус тилин окута турган болушту. Ошентип даярдоо курсун каала-ган 75 баладан 3 группа тїзїлдї. Орус тилине кошо физика, химия сабактары окутула турган болду. Стипендия, жатакана да мурунку-дай эле калды. Ошол жылы даяр-доо курсун бїткєндєн кийин, би-ринчи курска єттїк.
МАДАНИЯТТУУЛУКТУН БАШАТЫ – ТАЗАЛЫК
Кыргызстанда Медициналык институт врачтарды даярдаганга чейин кыргыздарда эмчи-домчу, бїбї-бакшы деген гана тїшїнїк-тєр жашаган. Алардын учурун-да ар кандай оорулардын айы-нан, доктурдун, медсестранын, дарынын жоктугунан канчала-ган балдар, энелер єлгєн. Ысык-таган, сууктаган, сезгенген деген гана оорунун тїрлєрї бар. Єзгє-чє тєрєттєн. Тєрєттєн кан кєп кетип, кан басымы тїшїп, аял эсин жоготсо, “кара басты”, “са-ры шайтан єпкє-боорун жулду” деген диагнозду коюшкан. Анын дарыгери – “куучу ”. Бала кезден ушундай кєрїнїштєрдї кєргєн-дєн кийин оорулууларга жар-дам бергим келди. Ошол окуя-лар менин тагдырыма мединс-титутту буюрду. Ошентип онун-чу классты бїтїрїп жатканда айылыбызга орус майор келип: “Мединститутка ким окуйт”, - де-генде мен жазылдым. Жетекчи-биз Любовь Сергеевна институт-та кадрлар бєлїмїнїн башчысы экен. Ал бизге єз баласындай ма-миле жасады. Ойлосом, эч тар-бия кєрбєгєн, билим деген жок бечера экенбиз. Любовь Сергеев-на эртели-кеч жатаканабызга ке-лип, ал-акыбалыбызды сурачу. Комендантыбыз Надежда Сер-геевна экинчи энебиз. Тез-тез ка-бар алып, шейшептерибизди ал-маштырып кетет. Алмаштырбаса да мейли эле. Анткени, Мединс-титутка келгенге чейин шейшеп-ти кєргєн эмесмин. Ал тургай кээ бирибиз сабакка жылаўаяк
барабыз. А комендантыбыз баа-рыбызды чогултуп мончого алып барат. Буга чейин мончону, са-мынды кєргєн эмесмин. Мон-чодон чыкканда деле кийгенге ырыстуу кийимибиз жок. Ки-йимибизди дезинфекциялатып келиптир. Шымыбыздын тери салынган жерлери ысыктыкка чыдабай куурулуп, кїйгєн. Аны кєргєндє комендантыбыз инс-титуттун арабасына жїктєп ке-лип, баарыбызга чоў єлчємдє-гї кєйнєк-дамбалдарды тарат-ты. Чоў болсо да кийимдер аб-дан жакты. Андан кийин кудай жалгап гуманитардык кийимдер келип, бизге таратышты. Ошен-тип Мединститут баарыбызды маданияттуулукка, тазалыкка тарбиялай баштады.
ДЇЙНЄГЄ ТААНЫМАЛ МЕДИЦИНАЛЫК АКАДЕМИЯ
Чынында медициналык тар-макка Советтер Союзу убагын-да абдан жардам бериптир. Хи-рургиялык аспаптарды, дары-дармектерди жетишинче бер-чї. Союз жардам бербегенде ме-дицина єнїгєт беле ким билет? Ошентип їчїнчї курска келдик. Буга чейин Мединститутта прак-тикалык сабак жок. Клиника-га барып оору кєрбєйбїз. Ушул курстан тартып хирургия, тера-пия деген кафедралар оорука-нанын ичинде. Пропед хирур-гия кафедрасынын башчысы Иса Ахунбаевге тагдырым экинчи жолу жолугуштурду. Буга чейин хирургия эмне, терапия эмне, алар эмне иш кылаарынан да тї-шїнїк жок. Ошентип Ахунбаев-дин лекциясына катыша башта-дык. Ал бир кїнї операциясы-на киргизди. Ошондон тарта хи-рург болоорумду чечтим. Болгон аракетимди жумшадым. Мединс-титут менин хирург болоорума тїрткї берип, тарбиялады. Ма-га окшогон врачтардын баары ошол мектептен чыкты. Бїгїн канчалаган чет элдиктер келип, врач болуп чыгып, єз єлкєсїнє пайда келтирип жатышат. Тагы-раагы, согуштан кийин бир топ кыйынчылыкты башынан єткєр-гєн институт бїгїн дїйнєнїн кєп єлкєлєрїнє таанымал Иса Ахун-баев атындагы Кыргыз медици-налык академия. Далай врачтар-ды даярдаган окуу жайдын келе-чеги ар дайым кеў болсун.
Жооптуу катчыЖУНУСОВ Асан – 62-38-71Жооптуу катчынын орун басарыАЛТЫМЫШЕВ Атай – 62-38-71
Бєлїмдєр:Саясат жана экономика бєлїмї – 66-22-27Маданият, илим, спорт жана туризм бєлїмї – 62-38-78Сот-укук бєлїмї – 62-18-64
Веб-сайт – 62-38-74
Коммерциялык бєлїм – 62-18-66
"Нормативдик актылар"журналы – 62-18-64
Башкы эсепчи – 62-38-73
Компьютердикборбор – 62-38-74
Жарнамалар кыргыз, орус, англис тилдеринде берилет.
– рекламалык материалдар
Жарнамалардын мазмунунаредакция жооп бербейт.
Мыйзамдар бир эле мезгилде кыргыз жа-на орус тилдеринде "Эркин Тоо" гезитин-де жарыяланып, ал расмий жарыялоо бо-луп эсептелет.Автордун кєз карашы редакция нын пози-циясын билдирбейт.
"Учкун" АКсынынбасмаканасында басылды.
Áóéðóòìà ¹2156. Íóñêàñû 5356
Государственный комитет промышленности, энергетики и недропользования Кыргызской Республики
объявляет о проведении повторного аукциона по представлению лицензии на право пользования недрами на следующий объект
Ñ óñëîâèÿìè, òðåáîâàíèÿìè ê ó÷àñòèþ, à òàêæå èíîé èíôîðìàöèåé êàñàþùåéñÿ àóêöèîíà ìîæíî îçíàêîìèòüñÿ íà èíòåðíåò-ñàéòå www.gkpen.kg, ïî òåëåôîíó: (+996 312) 90-40-40+1021, à òàêæå â Óïðàâëåíèè ãåîëîãèè ÃÊÏÝÍ ÊÐ, êàá. ¹206, åæåäíåâíî ñ 9.00 äî 18.00 ÷àñîâ.
Ñ-588
ОсОО «ЮРИДИЧЕСКАЯ КОРПОРАЦИЯ ЛЕКС»объявляет о проведении повторных публичных торгов (аукцион) на следующий предмет залога, которые состоятся по месту расположения имущества.
1. 30 января 2020 г. в 11.00 ч., на предмет залога в ОАО «РСК Банк» – нежилое помещение (гостиница), расположенное на земельном участке мерою - 4 473 кв. м., полезной площадью - 488,77 кв. м., по адресу: Жалал-Абадская обл., Базар-Коргонский р-н, с/у Кенеш, с. Абдраимова, ул. Суубашы б/н, принадлежащее на праве собственности Рахмановой Ы.З.
Башкармасы тарабынан «Евразиялык Сактык Банкы» ААКсына
2019-жылдын 28-декабрынан тартып 6 айлык
мєєнєткє Убактылуу администрация атайын режими узартылгандыгы
тууралуу токтом кабыл алынган.
Абдулдабеков Р.А. «Евразиялык
Сактык Банкы» ААКсынын Убактылуу администратору болуп
дайындалды.Ñ-593
Àáäèåâ ×îëïîíáåê Äæóñóïáåêîâè÷êå òèåøåë¿¿
ìàì. àêòûñû ×¹192381 æîãîëãîíäóãóíà áàéëàíûøòóó
æàðàêñûç äåï òàáûëñûí.Í-807
ИЛЬЗАТ АХМЕТОВ 22 ЖАШТА
Москванын ЦСКА футбол-дук клубунун белдїї оюнчу-ларынын бирине айланган Ильзат Ахметов 1997-жылы 31-декабрда Бишкек шаарын-да туулган. «Алганын» єспї-рїмдєр командасында ойно-гон. Мектепте окуп жїргєндє Россиянын Тольятти шаарын-дагы футбол академиясына єткєн. Андан Казань шаары-нын «Рубин-1997» команда-сында ойноого кєчкєн. 16 жаш 8 ай курагында, 2014-жылдын 20-октябрында «Рубин» клу-бунун чоўдор командасын-да дебют жасаган. 2018-жы-лы июль айында Москванын ЦСКА клубу менен 4 жыл-га келишим тїзїп кетти. 2019-жылы 21-мартта Ев-ро-2020 алкагындагы тандап алуу оюндарында Бельгияга каршы Россия курама коман-дасынын курамында биринчи оюнун єткєргєн.
Асан ЖУНУСОВ
Прокуратура тескейт Соттон кеткен кемчилик
Бишкек шаарынын Ленин ра-йонунун прокуратурасы та-рабынан 2019-жылы Кыр-
гыз Республикасынын жер жєнїндє мыйзамдарынын сакталышы боюнча бир канча тийиштїї жумуштар атка-рылды. Тактап айтканда, 2019-жыл-дын бїгїнкї кїнїнє карата жер мый-замдарынын сакталышы боюнча жал-пысынан 28 текшерїї жїргїзїлїп, 91 бузуулар аныкталып, ченемдик укук-тук актылардын бузулушун четте-тїї жєнїндє 7 сунуш, 14 талап кел-тирилип, 6 кызмат адамы тартиптик жоопкерчиликке тартылып, 8 материал КЖБРне катталган. Келтирилген про-курордук актылардын негизинде мам-лекеттин эсебине 6 440 631 сом акча каражаты, ал эми натуралай тїрдє 262 400 830 сом єндїрїлгєн. 2018-жылга салыштырмалуу 2019-жылы жер мый-замдарынын сакталышы боюнча кел-тирилген прокурордук актылардын негизинде мамлекеттин эсебине 6 340 817 сом акчалай жана 115 842 249 сом натуралдык тїрдє кєп єндїрїлгєн.
Алсак, Бишкек шаарынын Ленин райондук прокуратурасы тарабынан Кыргыз Республикасынын жер жє-нїндє мыйзамдарынын аткарылышы боюнча Бишкек шаарынын мэриясы-нын алдындагы муниципалдык мен-чикти башкаруу Башкармалыгында текшерїї жїргїзїлїп, жыйынтыгы менен тємєндєгїлєр аныкталган.
“Ак-Кула” ат майданынын мїлктєрї мыйзамсыз жеке менчикке берилип кеткендигин эске алып, белгиленген мїлктєрдї муниципалдык менчикке кайтаруу максатында райондук про-куратура тарабынан сатуу жана са-тып алуу келишимдерди жана жер-ге болгон жеке менчик укугу жєнїн-дє мамлекеттик актыларды жараксыз деп табуу жєнїндє тийиштїї соттук инстанцияларга доо арыздар келти-рилип, алар толугу менен канааттан-дырылды. Бїгїнкї кїндє, райондук прокуратура тарабынан келтирил-ген прокурордук актылардын неги-зинде Бишкек шаарынын мэриясы-нын муниципалдык менчикти баш-каруу Башкармалыгынын балансына орточо базар баасы 262 400 830 сом-дук аянты 3410,6 чарчы метрди тїз-гєн турак жай эмес имараттар жана аянты 30835 чарчы метрди тїзгєн жер тилкелери єткєрїлїп берилип, кал-ган орточо базардык баасы 66 834 605 сомдук аянты 1068,5 чарчы метр ту-рак жай эмес курулуштар жана аянты 5163 чарчы метр жер тилкелерин му-ниципалдык баланска кайтаруу боюн-ча тийиштїї иш-чаралар кєрїлїїдє.
Кыргыз Республикасынын жер Ко-дексинин 12-беренесинин талаптары-на ылайык, жерлерди максаттуу пай-даланууну белгилєє атайын ыйгарым укуктуу мамлекеттик орган тарабы-нан жер участогун менчикке же пай-даланууга берїї жїргїзїлєт. Жерлер-дин максаттуу пайдаланылышын єз-гєртїї ошол эле орган тарабынан жер участогуна болгон укукту кїбєлєн-дїргєн документке тиешелїї єзгєр-тїїлєр киргизїї менен жїргїзїлєт. Жер казынасын пайдалануучуга пай-далуу кендерди иштетїї жана инфра-тїзїм объекттерин куруу, байланыш курулмаларын куруу же орнотуу їчїн электр байланыш операторуна жер
участокторун берїї учурларын кош-погондо, жер участогун анын максат-туу багытынан башкача пайдаланууга жол берилбейт.
Аталган Кодекстин 25-беренесинин 2-бєлїгїнїн талаптарына ылайык, жер участоктору мєєнєтсїз (мєєнє-тїн кєргєзбєстєн) мїлк чарба жїргї-зїї же оперативдїї башкаруу укугун-да бекитилип берилген мамлекеттик жана муниципалдык жерди пайдала-нуучуларга, коомдук бирикмелерге, коомдук фондуларга, диний уюмдарга берилет. Башка жеке жана юридика-лык жактарга жер участоктору мен-чикке же мєєнєттїї (убактылуу) пай-даланууга берилет.
Кыргыз Республикасынын “Кыргыз Республикасындагы саламаттык сак-тоо уюмдары жєнїндє” Мыйзамынын 25-беренесине ылайык, мамлекеттик жана муниципалдык саламаттыкты сактоо уюмдары єздєрїнє бекитилип берилген мїлктї жана мамлекеттик бюджеттин милдеттїї медицина-лык камсыздандыруунун каражат-тарынын эсебинен сатылып алынган мїлктєрдї менчиктен ажыратууга же башка ыкмалар менен тескєєгє укук-суз. Мамлекеттик жана муниципал-дык саламаттыкты сактоо уюмдары-нын єздєрїнїн ишинин жїрїшїндє сатылып алынган мїлкї мамлекет-тик менчик болуп эсептелет. Мамле-кеттик, муниципалдык саламаттыкты сактоо уюмдары уюштуруучулардын (менчик ээлеринин) макулдугусуз бул мїлктєрдї ижарага берїїгє, менчик-тен ажыратууга же болбосо башкача тїрдє тескєєгє укуксуз.
Бирок, Бишкек шаарынын мэрия-сынын Ленин райондук админист-рациясы жогоруда аталган ченемдик укуктук актылардын талаптарын бу-зуу менен 2007-жылдын 3-мартын-дагы 614 сандуу токтому менен Эне жана баланы коргоо борборуна таан-дык болгон жер тилкесинин ичинен 8 жаранга жеке менчик турак жай ку-руу їчїн жер тилкелерин мыйзамсыз ажыратып берген. Аталган токтомдун негизинде жогоруда аталган 8 жаран-дын ичинен 4 жаранга жерге болгон жеке менчик укугу жєнїндє мамле-кеттик актылары берилген. Борбор-дун башчысынын наамына мыйзам бузууларды четтетїї жєнїндє про-курордук акты талабы келтирилген, чогултулган материал КЖБРне кат-талып, сотко чейинки єндїрїш иши башталган. Прокурордук актынын аткарылышын камсыз кылуу макса-тында сот органдарына Бишкек шаа-рынын мэриясынын Ленин райондук администрациясынын 2007-жылдын 3-мартындагы 614 сандуу токтомун жана жарандардын жерге болгон жеке менчик укугу жєнїндє мамлекеттик актыларды жараксыз деп табуу жє-нїндє доо арыз келтирилген.
Жер жєнїндє мыйзамдардын сак-талышына кєзємєл жїргїзїї проку-ратура органдарынын келечектїї ба-гыттарынын бири, райондук прокура-тура тарабынан тийиштїї иш-чаралар мындан ары да жїргїзїлєт.
М.АКЫМБЕКОВ, Бишкек шаардык
Ленин районунун прокурорунун орун басары
ЖЕР ЫЙЫК, АНЫ МАКСАТТУУ ПАЙДАЛАНУУ МЫЙЗАМ МЕНЕН ЧЕНЕЛЕТ
КЇНЄЄЛЇЇ КЇНЄЄСЇНЄ ЖАРАША ЖАЗАСЫН АЛДЫ
Замирбек уулу Ка-нимет 2019-жыл-дын 1-июнунда саат
22.10до мамлекеттик белги-си 08 КG 713 САN” “Мерсе-дец Бенц Е 270” їлгїсїндє-гї автоунаасын айдап, Биш-кек шаарынын Арча-Бешик жаўы конушунун Шералиев кєчєсї менен тїштїк багыт-ты кєздєй бара жатып, жолдо жїрїї эрежелерин одоно тїр-дє бузуп, катуу ылдамдык ме-нен 1985-жылдын 20-июнун-да туулган Ы.Калыгулованы жана 2014-жылдын 14-октя-брында туулган анын уулу Б.Осмонбековду сїзїп, алар-дын ємїрїн сактап калуу їчїн эч кандай аракет кєрбєс-тєн, окуя болгон жерден качып кеткен. Аталган жол кырсык-тан Ы.Калыгулова жана Б.Ос-монбековдор денесинен алган оор жаракаттардан улам ошол жерден каза болушкан.
Аталган факты боюнча тергєє органдары тарабы-нан К.Замирбек уулуна ка-рата сотко чейинки єндї-рїш жїргїзїлїп, ага КР Жа-за кодексинин 135-беренеси-нин 2-бєлїгїнїн 2-пункту, 150-беренесинин 2-бєлїгї жана 297-беренеси менен айыбы угузулган.
Бишкек шаарынын Ленин райондук сотунун 2019-жыл-дын 3-сентябрындагы Кани-мет Замирбек уулуна карата чыгарылган єкїмї менен КР Жазык кодексинин 135-бе-ренесинин 2-бєлїгїнїн 2-пункту менен анын жо-сунунда кылмыштын кура-мы жок болгондуктан ак-талган, ал эми КР Жаза ко-дексинин 150-беренесинин 2-бєлїгї менен кїнєєлїї деп табылып, 2600 эсептик кєр-сєткїчтїн єлчємїндє айып салынган. Канимет Замир-бек уулуна карата колдо-нулган камакка алуу бєгєт коюу чарасы єзгєртїлїп, ка-мактан бошотулган. Мын-дан сырткары, тергєє ор-гандары тарабынан угузул-ган КР Жазык кодексинин
297-беренесинде кєрсєтїл-гєн айыбы боюнча жабырла-нуучунун мыйзамдуу єкїлї (єз атасы) жеке айыптоодон баш тарткандыгына байла-ныштуу иш кыскартылган.
Аталган єкїм менен макул болбостон, аны мыйзамсыз жана негизсиз деп эсептеп, Бишкек шаарынын проку-рору Т.Бекмаматов Бишкек шаардык сотуна апелляция-лык иретте сунуш келтир-ген. Апелляциялык инстан-цияда аталган кылмыш иш-ти кароого Бишкек шаар-дык прокуратурасынын жа-зык жана жарандык сот єн-дїрїшї бєлїмїнїн прокуро-ру Лира Маданбекова мам-лекеттик айыптоочу катары катышып, Ленин райондук соту тарабынан К.Замирбек уулуна карата єкїмдє жаза-процессуалдык мыйзамдар-дын одоно бузулганын, КР ЖКнын №1 тиркемесинин 3-пунктуна ылайык єзгєчє оор зыян – эки же андан кєп адамдын єлїмї болуп жат-кандыгын жїйєлєп, буга би-ринчи инстанциялык сот та-рабынан туура эмес юриди-калык баа берилгенин, КР ЖКнын 23-беренеси негиз-сиз колдонулганын кєрсєтїп, Бишкек шаарынын прокуро-ру Т.Бекмаматовдун апел-ляциялык сунушун колдоп, К.Замирбек уулун КР ЖКнын 135-беренесинин 2-бєлїгїнїн
2-пункту менен кїнєєлїї деп таап, аталган берененин санк-циясынын чегинде эркинен ажыратуу тїрїн колдонууну суранган.
Бишкек шаардык сотунун кылмыш иштер жана адми-нистративдик укук бузуу иш-тери боюнча соттук коллегия-сынын 2019-жылдын 22-ноя-брында чыгарылган єкїмї менен Ленин райондук соту-нун К.Замирбек уулуна кара-та чыккан єкїмї єзгєртїлїп, К.Замирбек уулу КР ЖКнын 135-беренесинин 2-бєлїгїнїн 2-пункту менен кїнєєлїї деп табылып, 5 жылга эркинди-гинен ажыратылган жана 700 эсептик кєрсєткїч єлчємїн-дє айып салынган. Ал эми КР ЖКнын 150-беренесинин 2-бєлїгї менен 2 жыл 6 айга эркиндигинен ажыратылган. КР ЖКнын 78-беренесинин негизинде белгиленген жаза-ларды жарым-жартылай би-риктирїї менен Канимет За-мирбек уулу биротоло 5 жыл 1 ай эркиндигинен ажыраты-лып жана 700 эсептик кєр-сєткїч єлчємїндє айып са-лынып, сот залынан камак-ка алынды.
Лира МАДАНБЕКОВА, Бишкек шаардык
прокуратурасынын жазык жана жарандык
сот єндїрїшї бєлїмїнїн прокурору
Бул тууралуу Архитек-тура, мамлекеттик курулуш агенттиги-
нен билдиришти. 96 объ-екттин ичинен 92си толук бїткєрїлгєн. Калган 4 объ-ектте иштер аяктап калды. Алардын ичинен: 41 – ка-питалдык курулуш объек-тилери, капиталдык оўдоп-тїзєє объекттери – 33; таза суу боюнча – 9 объект ку-рулган. 41 капиталдык ку-рулуш объектисинин ичинде
28 мектеп, 6 саламаттыкты сактоо, 1 маданият, 2 спорт тармагындагы объект жана 1 турак жай бар.
Ал эми Баткен облусун-да ушул кїндєрдє 70 объ-екттин курулушу жїрїїдє. Анын 31и билим берїї объ-ектиси, 11и балдар бакчасы, 2 спорт зал, 9 саламаттык-ты сактоо мекемеси, 2 мада-ният объектиси, 4 таза суу, 3 турак жай, 8 дагы башка объекттер. Жыл башынан
бери облуста 11 объект пай-даланууга берилген. Жыл соўуна чейин дагы 6 объ-екттин пайдаланууга бе-рилїїсї кїтїлїїдє.
Ош облусунда жаўы окуу жылдын башталышынан бери 11 мектептин, Талас районунун Чат-Базар айы-лындагы Каракойчу Токто-гулов атындагы оорукана-нын жугуштуу оорулар бє-лїмїнїн жаўы имараты иш-ке берилди.
Аткарылган иштер
96 ОБЪЕКТТИН КУРУЛУШ ИШТЕРИ АЯКТАДЫ
«ТЇНДЇК» СИСТЕМАСЫНА 62 МАМЛЕКЕТТИК ОРГАН ЖАНА 24 КОММЕРЦИЯЛЫК ТЇЗЇМ КОШУЛДУ
Бул тууралуу Маалы-маттык технология-лар жана байланыш
мамлекеттик комитетинин тєрагасы Дастан Догоев бил-дирди. Маалыматка караган-да системада 389 сервис бар.
2018-2019-жылдары 17,4 млн транзакция жасалган. Учур-да 12 маалымкат автомат-таштырылган. Мындан улам бир жылдын ичинде 1,5 мил-лиондон ашык жаран кезек-те туруу жана ашыкча кагаз
бюрократиясынан кутулган. “Карызы жок” деген маалым-катты алуу да автоматташ-тырылып, бизнес єкїлдєрї 18 млн сом їнємдєй алыш-кан.
Жазгїл КЕНЖЕТАЕВА
2019-жылдын 31-декабры1010мамлекеттик расмий гезити
КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН ЄКМЄТЇНЇН 2019-ЖЫЛДЫН 29-АВГУСТУНДАГЫ №441 «БЕШИНЧИ БАСКЫЧТАГЫ
ЄНЄКЄТ БЄЙРЄК ЖЕТИШСИЗДИГИ МЕНЕН ООРУГАНДАР ЇЧЇН ГЕМОДИАЛИЗ КЫЗМАТТАРЫН УЮШТУРУУ ЖАНА
АЛАРДЫ КЄРСЄТЇЇ ТАРТИБИН БЕКИТЇЇ ЖЄНЇНДЄ» ТОКТОМУНА ЄЗГЄРТЇЇЛЄРДЇ КИРГИЗЇЇ ТУУРАЛУУ
Ñòàòüÿ 2Íàñòîÿùèé Çàêîí âñòóïàåò â ñèëó ñî äíÿ îôèöèàëüíîãî îïóáëèêîâàíèÿ.
ÏðåçèäåíòÊûðãûçñêîé Ðåñïóáëèêè Ñ.ÆÝÝÍÁÅÊÎÂ
ã. Áèøêåê, 27 äåêàáðÿ 2019 ãîäà, ¹148
КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН ЄКМЄТЇНЄ КАРАШТУУ КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН ЄКМЄТЇНЄ КАРАШТУУ МИЛДЕТТЇЇ МЕДИЦИНАЛЫК КАМСЫЗДАНДЫРУУ МИЛДЕТТЇЇ МЕДИЦИНАЛЫК КАМСЫЗДАНДЫРУУ
КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН ЖОГОРКУ КЕЎЕШИНИН КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН ЖОГОРКУ КЕЎЕШИНИН ДЕПУТАТЫНЫН БОШ КАЛГАН МАНДАТЫН ЄТКЄРЇП БЕРЇЇ ЖЄНЇНДЄДЕПУТАТЫНЫН БОШ КАЛГАН МАНДАТЫН ЄТКЄРЇП БЕРЇЇ ЖЄНЇНДЄ
КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН ШАЙЛОО ЖАНА РЕФЕРЕНДУМ ЄТКЄРЇЇ БОЮНЧА БОРБОРДУК КОМИССИЯСЫНЫН
Жыл єткєн сайын корей тилине, адабиятына жана маданиятына кызыгуу артып жаткандыгына байланыштуу Эл аралык Кёнгун университети кайрымдуулук иш-чарасын єткєрїп Кыргызстанга корей китептерин тапшырды.
Їстїбїздєгї жылдын ноябрь айында Эл аралык Кёнгун уни-верситети И.Арабаев атындагы Кыргыз Мамлекеттик универси-тетинин мемориалдык залында китеп арноо иш-чарасын єткєрдї. Ага И.Арабаев атындагы универ-ситеттин Эл аралык байланыш-тар бєлїмїнїн жетекчиси Аниса Бєрїбаева, Эл аралык байланыш жана Чыгыш таануу факульте-тинин деканынын орун басары
А.Асакеева, окутуучулар, Кыр-гызстандагы Кёнгун университе-тинин расмий єкїлї Б.Мамбето-ва, бул иш-чаранын уюштуруучу-лары – Эл аралык байланыш бор-борунун башчысы Джо Ёнг Чун жана Квон Ик Сон катышты.
Кёнгвун университетинин кайрымдуулук иш-чараны єт-кєрїп жатышынын себеби, Кыргызстанда корей тилин
єздєштїрєм дегендердин ара-сында корей тилин жайылтуу болуп саналат.
Аталган китептер корей ти-лин нєлдєн баштап окуй турган студенттерге арналган. Бул жолу 333 китеп тапшырылса, кийин-киде студенттердин талабына ылайык тапшырылат.
Айнура ШАЙКЕЕВА
Кєп тармактуу «Жетиген» журналы жылды жыйынтыктап, адаттагыдай эле жакшы кабарлар жана жаўы табылгалары менен окурмандарын дагы бир ирет кубантты.
Улукман акенин улуу жолу Декабрь айындагы «Жетиген-
дин» №12 саны Кыргыз Респуб-ликасынын Баатыры, академик, дїйнєдєгї атактуу алты нейро-хирургдун бири - Миталип Ма-мытовдун 80 жылдык маара-кесине арналган макала менен башталган. Адам мээсинин сыр-ларын ачып, мээге 12 миў жолу операция жасаган залкар ус-таттын жылдыздуу сааттары-на жагымдуу саптар арналган.
Кыргыз эл жазуучусу Кубатбек Жусубалиев: «Улуу чыгармалар жаралчу доордо жашап жатабыз»
- 1960-жылдары «Кїн авто-портретин тартып бїтє элек» аттуу алгачкы повестиўиз кыр-гыз адабиятында чоў жаўылык жаратты эле. Сиз кантип мын-дай оригиналдуу стилди таап алдыўыз?
- Мен бул чыгарманы 22 жа-шымда жаздым. Чындыгында
«Кїн автопортретин тар-тып бїтє элек» деген сєздї ичимдеги кандайдыр бир кїч-тєн уккандай болдум.
- Башка жазуучулар чыгар-маны кандай кабыл алышты?
- Такыр кабыл алышкан жок. Жалгыз гана Тїгєл-бай Сыдыкбеков жактырды. Анын колдоосу менен чыгар-ма «Ала-Тоо» журналына жарыяланды.
Ырдын пири Рыспай Абдыкадыровдун ємїр соўундагы жарыяланбай калган маеги
Кыргыз эл акыны, Кыргыз-стандын Тїрксой уюмунда-гы єкїлї Кожогелди Култегин 1994-жылы февраль айында Рыспай Абдыкадыровдон кєзї тирїїсїндє толук алынбай кал-ган маегин арадан 25 жыл єт-кєндєн кийин кагазга тїшїрїп, «Жетигендин» окурмандарына сунуштады.
Кыргыз єўї Чокморовдун єўїндєй
СССРдин эл артисти, киноак-тер жана сїрєтчї С. Чокморов-дун 80 жылдыгына карата ке-сиптештеринин эскерїїсїнєн.
Кыргыз Республикасынын эл
артисти, кинорежиссёр Генна-дий Базаров:
«Сїймєнкул агабыз атакка да жеткен, абийир дагы тапкан сейрек инсандардын, сїрєткер-лердин катарына кирген бирден-бир адам эле. Эў башкысы меке-нибиздин мекенчил уулу, Моск-вада кыргыздын ак калпагын ки-йип жїрчї».
Айтор, «Жетигенди» барак-тап баарын табасыз. Жашка да, карыга да ылайыктуу кеп-кеўештер топтомдору да кызык-туу чыккан. «Жетигенди» оку-ўуз, жарпыўызды жазыўыз. За-манбап їй алгыўыз келсе «Же-тигенди» барактаўыз да тандай бериўиз.
КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН ЖЕРГИЛИКТЇЇ КЕЎЕШТЕРИНИН КЭЭ БИР ДЕПУТАТТАРЫНЫН ЫЙГАРЫМ УКУКТАРЫН МЄЄНЄТЇНЄН КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН ЖЕРГИЛИКТЇЇ КЕЎЕШТЕРИНИН КЭЭ БИР ДЕПУТАТТАРЫНЫН ЫЙГАРЫМ УКУКТАРЫН МЄЄНЄТЇНЄН МУРДА ТОКТОТУУ, КАТТАЛГАН ТАЛАПКЕРЛЕРДИН ТИЗМЕСИНЕН ЧЫГАРУУ ЖАНА БОШ КАЛГАН ДЕПУТАТТЫК МАНДАТТАРДЫ МУРДА ТОКТОТУУ, КАТТАЛГАН ТАЛАПКЕРЛЕРДИН ТИЗМЕСИНЕН ЧЫГАРУУ ЖАНА БОШ КАЛГАН ДЕПУТАТТЫК МАНДАТТАРДЫ
ЖЕРГИЛИКТЇЇ КЕЎЕШТЕРДИН ДЕПУТАТТЫГЫНА ТАЛАПКЕРЛЕРГЕ ЄТКЄРЇП БЕРЇЇ ЖЄНЇНДЄГЇ ТЇП, ТОЎ, ЫСЫК-КЄЛ, АТ-БАШЫ, ЖЕРГИЛИКТЇЇ КЕЎЕШТЕРДИН ДЕПУТАТТЫГЫНА ТАЛАПКЕРЛЕРГЕ ЄТКЄРЇП БЕРЇЇ ЖЄНЇНДЄГЇ ТЇП, ТОЎ, ЫСЫК-КЄЛ, АТ-БАШЫ, АЛАЙ, ЄЗГЄН, АЛАМЇДЇН ЖАНА ЖАЙЫЛ АЙМАКТЫК ШАЙЛОО КОМИССИЯЛАРЫНЫН ЧЕЧИМДЕРИН БЕКИТЇЇ ТУУРАЛУУАЛАЙ, ЄЗГЄН, АЛАМЇДЇН ЖАНА ЖАЙЫЛ АЙМАКТЫК ШАЙЛОО КОМИССИЯЛАРЫНЫН ЧЕЧИМДЕРИН БЕКИТЇЇ ТУУРАЛУУ
КЫРГЫЗ РЕСПУБЛИКАСЫНЫН ШАЙЛОО ЖАНА РЕФЕРЕНДУМ ЄТКЄРЇЇ БОЮНЧА БОРБОРДУК КОМИССИЯСЫНЫНТОКТОМУ
2019-жылдын 31-декабры 1313мамлекеттик расмий гезити
КЫШЫНДАГЫ ЧИЙЛЇЇ КОО
Чийлїї коодо суук турчу карандай, Тескейде кар жаткан єўдїї жалаў май.Эртели-кеч кєп убара болобуз,Їстї тоўгон булактан суу алалбай.
Муз алдынан булак агат шылдырап,Суусаган чил музга тумшук сындырат.Суу иче албайт жайнап келген кекилик,Чийлїї коодо тынчтык кулак тундурат.
Боз їй турат бозо, ашаткы жыттанып,Эт чыгданда турат тїтїнгє ышталып.Касапчы авам бул жашоого ыраазы,Кечте келет єтпєй калган этти алып.
Дїмїк дайым биздикинде кечинде,Турам дечї “Таш-Дєбєнїн” четинде. Келген экен чыгып калып окуудан,Шапкеси эски Дїмїк азыр эсимде.
Ал кєп айтат Сократ деп авама,Айткандары кетип турат талаага.Болбой эле ал Сократ дей беретСалган эт да бышат ошол арада.
Сократты акылдуу адам дей берчї,Сокурлугун айтып кайгы жей берчї.Билимдїї да, даанышман да болгон дейт,Жок болчу дейт эч жеринде кем-керчи.
Авама да жагып калды Сократ,Ал Дїмїктї кечте кїтїп отурат.Дїмїк дагы келбей калды кыш бою,Эмне келбей калды дечї Сокур ат.
Кыш дагы єттї. Тїрї єзгєрдї авамдын,Чийлїї коодон єткєн киши карааны - О-ой, келе кет, - деп їйїнє чакырып:- Билиш керек Сокур аттай адамды”
Деп даанышман киши экенин баса айтып,Єзїнїн да ага окшоорун кошо айтып.Ал да бир маал болгон экен касапчы, – Деп єзїнє окшоштурат кашайтып.
Эми элестейм боло калсам бошураак,Чийлїї коодо Дїмїк менен Сократ.
Карап коюп тоўуп турган булакты,Бодур таштын їстїндє экєє отурат.
19-октябрь 2019-жыл
КИШИЧИЛ КАРА БУУРА
Чийлїї коо бїт такыр Сары журт эле,Кара Буура бек тизделип турчу эле.Кєбїк чачып мойнун созчу кыш бою,Асанакун укуруктап урчу эле.
Ага болбой бїт дїйнєнїн ээсиндей,Кара Буура жандуу аттууну теўсинбей.Бакырганда титиречї Чийлїї Коо,Асмандагы куштар ага келчїдєй.
Ага барчу жалгыз аяк кой жолдоДїмїктї ээрчип барып калгам ошондо. Дїмїк айтты карап Кара Буураны,Буураларда секс деген жаман жоо.
Ал айтты окшойт уккандарын шаардан,Чийлїї коодо аны билем каяктан.Бир билгеним – Буура таанып койду окшойт,Жолукканды Манжылынын Сайынан.
Касапчынын жеткен ою ошондой,Арзан алып бир чабандан он їч кой, -Чийлїї коого Манжылы тїз алпарат,Деди да авам кетти шашып: – Жол оўой!..
Оўой жолдо койлорду айдап жєнєдїм,Колумдагы шилби таяк жєлєгїм.Кудайымдан тилегеним бирєє эле:- Жолуктургун Кара Буурадан бєлєгїн.
Андай болбой чоў ак терек жагында,Жолду тосуп, ингендери жанында, -Кара Буура мени тосуп туруптур,Оозун ачып кєбїк бїрккєн жаалында.
Бир чоў койдун моюнуна жабышып,Койго окшошуп баскан ар бир арышым, - Кара Буура кєрмєксєнгє салдыбы, -Єтїп кеттим буту-колум карышып.
Карады окшойт Кара Буура кылчайып,Мен дагы аны карап койдум ырсайып.Он їч койду тез-тез айдап жєнєдїм,Коркунучту кемер курдай курчанып.
Їйгє жетип їстємєндєп жыгылдым,Їйдєгїлєр жасап ырым-жырымын.Азыр дагы кээде тїшкє киресиў,Кара Буура сени ушинтип ыр кылдым.
10-ноябрь 2019-жыл
МЇРЗЄЛЄРЧийлїї коонун мїрзєлєрї эў эски,Кєзгє тартат эў байыркы элести. Аны аралап жїргєн ээсиз эшектер,Болгон єўдїї єлгєндєргє кеўешчи.
Эл жаткан маал кїн менен тїн жуурулат,Кары жок кыш, Чийлїї коону суук урат.Бир мїрзєдєн турчу дайым от кїйїп,Кер ат менен келатканда чєп уурдап.
Кайран гана кєкїрєктїї чоў кер атКой жол кетет мїрзєлєрдї аралап.Кєздєрїн жуумп келатканда кєрїнєт,Мїрзєлєрдєн бїт арбактар сагаалап.
Дїмїк айтчу билгендерин ирээттеп,Мындан кичїї эў байыркы гректер.Бул жаткандар топуракка кємїлїп,Ишке ашпаган далай жакшы тилектер.
Дїмїк айтты анан дагы буларды:- Єзї тойбойт жыргалды, же кууралды.Адам деген аз акылдуу айбандар,Ємїрї бар кыска, бирок чуулгандуу.
Топурактан тїйгєн аркан сыяктуу,Тизилишкен мїрзєлєрдї ырааттуу.Дїмїк айтты колу менен кєрсєтїп,Мында адамдар жатат мен, сен курактуу.
20-ноябрь 2019-жыл
Поэзия аалымы
Омор СУЛТАНОВ, Кыргыз Республикасынын Эл акыны
Жакында КРнын Улуттук Жазуучулар союзунун съездинде сынчы, мамлекеттик жана коомдук ишмер Осмонакун Ибраимов КР Эл акыны Омор Султановду Кыргыз Республикасынын Баатыры наамына кєрсєтїї сунушун киргизди.
Дили бирАкын Азиз ИСРАИЛОВ:
Азиз Исраилов улуту єзбек болгону менен кыргыздар менен жуурулушуп жашап жатканына 34 жыл болду. Єзбекстандын Ташкент шаарында тєрєлїп, Бишкек шаарына беш жашында кєчїп келишкен. “Апам Бишкекте тєрєлїп єскєн. Таята, тайенемдер Кыргызстанда отурукташып калышкан. Ата-энем эки ажырым жолго тїшкєндїктєн, мекенибиз Кыргызстанга кайра кайтып келдик”, - дейт Азиз. “Пилигрим” адабий ылакап ат менен таанымал акын азыр 39 жашта. Алты ырлар жыйнагы жарыкка чыккан. Жан дїйнєсїнєн, жїрєгїнєн оргуп чыккан “Мой Кыргызстан”, “Я Кыргызстанец”, “Иссык Куль” сыяктуу ырлары анын чыныгы мекенчил жигит экендигин далилдеп турат. Азизди кепке тартып, чыгармачылыгы тууралуу азын-оолак маек курдук.
- Бала кезимен ар тїрдїї ийримдерге бардым. Майрамдык чыгармачылык ке-челерге катышып жїрдїм. Ошол убактар-да китепти ылдам окуу боюнча мектеп-тер арасында єткєн олимпиадада жеўїїчї болгом. 11-13 жашымда футбол боюнча єспїрїмдєр арасындагы Кыргызстан-дын Улуттук курама командасында ой-нодум. Башка спорттун тїрлєрї менен да машыктым.
Бала чагымдан тартып єзгєчє жараты-лышты сїйєм. Дайыма ой жїгїртїп, кєп окудум.
- Спорт чєйрєсїндє жїрїп кантип чыгармачылык менен алектенип кет-тиўиз?
- Мектепте окуп жїргєн кезимде бирин-чи сїйїїм менен келишпестик болуп кет-ти. Эмнегедир жан дїйнєм тынч ала ал-бай таў эрте ойгондум. Жаўыдан чыгып келе жаткан кїндїн нуру менен чагылы-шып ошол кыздын образы келди. Колум єзїнєн-єзї ага карай сунулду. Ошентип биринчи ырым жаралды. Анын артынан кєптєгєн ырлар келди.
Есенин, Омар Хаямдын ырлары менен чоўойдум. Чыўгыз Тєрєкулович Айтма-товдун чыгармаларын бала кезимен оку-ганды жакшы кєрєм. Жакында жетинчи китебимди жазып бїттїм. Бул жылы чы-гарганга їлгїрбєй калдым. Буюрса, жыл башында жарык кєрєт. Анда эў бирин-чи ырым адаттагыдай эле Чыўгыз Айт-матовго арналат. Бул жолу улуу жазуучу-нун туулган кїнїнє арнап ыр жаздым. Жакында эле Чыўгыз Тєрєкуловичтин туулган кїнїнє карата №63 Чыўгыз Айт-матов атындагы мектепте чыгармачылык кечем єттї. Ошондой эле ырларымда ку-дай, тїбєлїктїїлїк тууралуу ой жїгїр-тїї, адамдардын жаратылышка болгон ма-милеси, адамдардын бири-бирине болгон сый-урмат темасы да козголот.
- Кыргызстан тууралуу мекенчил ырларыўыз да кєп экен...
- Ооба, бул сурооўузга “Я кыргызста-нец” деген ырымдын бир їзїмї менен жооп бергим келип турат.
Я не кыргыз, я Кыргызстанец, знайте!И этим в жизни я горжусь.
Моя страна и есть моя душа.Другой мне Родины не надо.Я не кыргыз, я только Кыргызстанец,И этим в жизни я доволен.Моя слеза души, как Иссык Куль.Прекрасная, солёная и тёплая.Кандай гана мамлекетке барып кєрбєй-
лї биздикиндей тунук суу, таза аба жок. Биздегидей адамдардын арасында бийик адамкерчилик сапат жок. Жыгылган адам-ды кайдыгер єтїп кетпей колдон тартып тургузганга шашылышат. Маселен, ме-нин Нарын, Ысык-Кєл, Талас, Ош, жалал-абаддык досторум бар. Алар менен эў жа-кын достук мамиледебиз. Кээде жакын-дарына ыр жазып берїїмдї суранышат.
- “Пилигрим” аттуу ылакап атыўыз кайдан келген?
- “Пилигрим” Италия тилинен “дер-биш”, “саякатчы”, “дабатчы” деген маа-нини тїшїндїрєт. Жазуучулар союзунда-гы акындар мени ырларым аркылуу дабат кылаарымды айтышат. Адам болуп жа-ралгандан кийин ємїр єткєнчє адам бой-дон жашап єт. Бул ємїрдєн єткєн соў, ар-тыўда адамкерчилик бийик сапатыў ка-лышы керек.
- Чыгармачылык кечелерди уюшту-руп, кайрымдуулук менен кєп алекте-нет экенсиз. Демєєрчїўїз барбы?
- Дайыма поэзия кечелерине барып ту-рам. Кєп акын досторум бар. Быйыл Ас-соль Молдокматова Ысык-Кєлдє єткєн акындардын эл аралык фестивалына
чакырды. Бул таанышуу кечеси болду. Эми жыл сайын салт болуп улантылмакчы.
Мен китептеримди кєп нуска менен чы-гарбайм. Менин демєєрчїм жок. 100 нус-ка менен китеп чыгарып, аларды саткан каражатка кийинкисин чыгарам. Калган каражатты садакага жумшайм. Нижне-Серафимовка айылындагы карылар їйї-нє, Токмоктогу мектеп-интернатта окуган жетим балдарга, Маловодный айылында-гы реабилитациялык борборго жана ки-чине балдары бар жесир аялдарга жардам берем. Жакында Кара-Жыгач айылында-гы балдар їйїнє белектеримди тапшырып келдим. Мен балдардын динине, улутуна карабайм. Бул жолкусунда аларга экин-чи жолу бардым. Балдар мени таанып ка-лышты.
Казакстандын Кордой районунда “Мате-ринская душа” китебимдин бет ачарын єт-кїрїп келдим. Кєпчїлїк эл ырларымдын электрондук вариантын сурашат. Антке-ни, китептерим алыс жерлерге жетпейт. Окурмандарым социалдык баракчалары-ма кирип, жазган ырларым тууралуу жак-шы пикирлерин айтып турушат.
Жазуучулар союзунун мїчєсї, акын агайыбыз Мусакун Сатыбалдиев акыр-кы чыккан “Материнская душа” китебим-ди кыргыз тилине которуп жатат. Буюр-са, 2-3 айдан кийин кыргыз тилинде жа-рык кєрєт.
Мектептерге поэзия кечесин єткєрїїгє кєп чакырышат. Балдар чыгармачылык менен алектенгилери келет. Жакын жаша-сам бекер жардам берет элем. Ар бир мек-тепте чыгармачылык ийримдерди ачкым келет. Балдарды бир гана чыгармачылык менен эмес, кайрымдуулук иштери менен да тааныштыргым келет. Азыр кереги жок, пайдасыз, керек болсо зыяндуу иштер ме-нен алектенип олтургандарын кєрїп жїр-бєйбїзбї. Аларды ата-энеси жок балдар-дын жашоосу менен тааныштырып, єз жа-шоолорун салыштырып кєрсє дейм. Ошон-до кєп нерсени ойлонуп, тїшїнїшмєк эле.
Жылдыз ДЫЙКАНОВА
“КЫРГЫЗСТАН – “КЫРГЫЗСТАН – МЕНИН МЕКЕНИМ”МЕНИН МЕКЕНИМ”
Чийлїї коо тїшєт эсиме
2019-жылдын 31-декабры1616мамлекеттик расмий гезити