Ataş,A.,Genç,A.,Belgin,E. ODYOLOJİ’DE KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR Özet: İşitme kaybı tanısının konulması, işitme kayıplı bireylere cihaz uygulanması ve uygun rehabilitatif yaklaşım konusunda yönlendirilmesi açısından Odyoloji biliminin rolü çok önemlidir. Doğru tanı konulmasında, tanı metodlarının doğru kullanılması, cihazların kalibrasyonun yapılmış olması, uygun tanı kriterlerinin kullanılması gereklidir. Bu bölümde; Odyoloji ile ilgili bilgileri tazelemek ve bu konuda bilgi sahibi olmayan sağlık elemanlarını bilgilendirmek amacıyla genel odyolojik yaklaşımlar ve odyolojide kullanılan temel kavramlar hakkında bilgiler sunulmaktadır. Giriş İşitme sisteminin değerlendirilmesi, işitme kaybı tanısının konulması, işitme kaybında uygun rehabilitasyon ve habilitasyon yaklaşımlarının belirlenmesi ve uygulanması, işitme kaybında gerek görülmesi durumunda işitme cihazı uygulaması ve adaptasyonunun sağlanması alanında çalışan Odyoloji bilimi, günümüzde yaygınlaşan objektif test yaklaşımları ile işitme sistemini daha ayrıntılı olarak inceleme şansına sahiptir. İşitme kaybının erken dönemde tespiti ve uygun rehabilitasyon ve tedavi yaklaşımı ile iletişim sorunu, ciddi ölçülerde azaltılabilmektedir. Bu nedenle, Kulak Burun Boğaz ve Odyoloji alanları dışında çalışan, diğer sağlık elemanlarının da hastalarında işitme ile ilgili problem olduğunda elde edilen sonuçlar hakkında fikir sahibi olmaları hastaların doğru ve erken yönlendirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Odyometre Periferik işitmenin değerlendirilmesi amacı ile kullanılan ve saf ses çıkarabilen ses jeneratörlerine odyometre adı verilmektedir. Günümüzde digital özellikte olan odyometrelerin kullanımı oldukça yaygın olmakla beraber (Şekil -1), uygun kalibrasyon özelliklerine sahipse, analog odyometreler de rahatlıkla kullanılabilmektedir(Şekil-2). Şekil- 1: Digital Odyometre
21
Embed
ODYOLOJİ’DE KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR...konuma sesini anladığı en düük iddetin tespit edilmesi amacı ile uygulanan bir testtir. Kolay tekrar edilebilmesi için üç heceli
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
Ataş,A.,Genç,A.,Belgin,E.
ODYOLOJİ’DE KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR
Özet: İşitme kaybı tanısının konulması, işitme kayıplı bireylere cihaz uygulanması ve uygun
rehabilitatif yaklaşım konusunda yönlendirilmesi açısından Odyoloji biliminin rolü çok
önemlidir. Doğru tanı konulmasında, tanı metodlarının doğru kullanılması, cihazların
kalibrasyonun yapılmış olması, uygun tanı kriterlerinin kullanılması gereklidir. Bu bölümde;
Odyoloji ile ilgili bilgileri tazelemek ve bu konuda bilgi sahibi olmayan sağlık elemanlarını
bilgilendirmek amacıyla genel odyolojik yaklaşımlar ve odyolojide kullanılan temel
kavramlar hakkında bilgiler sunulmaktadır.
Giriş İşitme sisteminin değerlendirilmesi, işitme kaybı tanısının konulması, işitme kaybında
uygun rehabilitasyon ve habilitasyon yaklaşımlarının belirlenmesi ve uygulanması, işitme
kaybında gerek görülmesi durumunda işitme cihazı uygulaması ve adaptasyonunun
sağlanması alanında çalışan Odyoloji bilimi, günümüzde yaygınlaşan objektif test
yaklaşımları ile işitme sistemini daha ayrıntılı olarak inceleme şansına sahiptir.
İşitme kaybının erken dönemde tespiti ve uygun rehabilitasyon ve tedavi yaklaşımı ile
iletişim sorunu, ciddi ölçülerde azaltılabilmektedir. Bu nedenle, Kulak Burun Boğaz ve
Odyoloji alanları dışında çalışan, diğer sağlık elemanlarının da hastalarında işitme ile ilgili
problem olduğunda elde edilen sonuçlar hakkında fikir sahibi olmaları hastaların doğru ve
erken yönlendirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır.
Odyometre Periferik işitmenin değerlendirilmesi amacı ile kullanılan ve saf ses çıkarabilen ses
jeneratörlerine odyometre adı verilmektedir. Günümüzde digital özellikte olan odyometrelerin
kullanımı oldukça yaygın olmakla beraber (Şekil-1), uygun kalibrasyon özelliklerine sahipse,
analog odyometreler de rahatlıkla kullanılabilmektedir(Şekil-2).
Şekil- 1: Digital Odyometre
Ataş,A.,Genç,A.,Belgin,E.
Şekil- 2: Analog Odyometre ve Yüksek Frekans Odyometresi
Odyometreler aracılığı ile yapılan işitme testlerinde, yaygın olarak 125 Hertz (Hz) ile
8000 Hertz(Hz) arasındaki frekanslarda işitme ölçümleri yapılırken, işitme takibinde
(ototoksik ilaç kullanan hastalar, gürültülü ortamlarda çalışanlar gibi) ise, yüksek frekansların
eklenmesi (8000 Hz- 18000 Hz) unutulmamalıdır. Günümüzde yaygın olarak kullanılan
digital odyometrelerde, 125 Hz ile 18000 Hz arasındaki değerlendirmeleri yapmak
mümkündür. Analog odyometrelerin frekans aralıkları, çoğunlukla 125 Hz ile 8000 Hz
arasında olduğu için, işitme takibinde Analog odyometre ile yapılan ölçüm sonrasında Yüksek
Frekans Odyometresi ile de ölçüm yapılması gerekmektedir (Şekil- 2).
Odyometrelerin ürettikleri ses şiddeti, işitme kaybı düzeyinin belirlenmesinde önemli
bir etkendir. Günümüzde kullanılan odyometreler, tüm dünyada kabul edilen, “ISO-1969”
standartlarına göre “işitme düzeyi” (Hearing Level –HL-) temel alınarak kalibre edilmişlerdir.
Bu kalibrasyon gereksinimi, doğal ortamda bulunan herhangi bir sesin, fiziksel olarak
şiddetinin ölçülmesinde kullanılan birimin, desibel, Ses Basınç Düzeyi (Sound Pressure
Level-SPL-) cinsiden olmasından kaynaklanmaktadır. Daha önceki yıllarda kullanılan SPL
değerler, işitmenin belirlenmesinde oldukça karışık grafikler kullanılmasından dolayı
terkedilmiştir. Doğal ortamda bulunan sesin, insan kulağında hissedilmesi için belirli bir
şiddette (dB SPL cinsinden) olması gerekmektedir. Farklı frekanslarda, farklı değerleri
bulunduğu için (Örneğin; 125 Hz’de SPL cinsinden bir sesin, insan kulağı tarafından 0 dB HL
cinsinden hissedilmesi için 45,5 dB SPL şiddetinde olması gerekmektedir) karmaşık
bulunmuştur. İnsan kulağı tarafından farklı frekanslarda, hissedilen minimum ses şiddeti;
“işitme düzeyi” olarak kabul edilmiş ve “odyometrik sıfır” kavramı ile odyometrelerin
kalibrasyonu yapılarak, bu değerler sıfır desibel olarak belirlenmiştir. Günümüzde, dB SPL
cinsinden işitme eşiği veren odyogramlar, zaman zaman işitme cihazı uygulamalarında
kullanılmaktadır (Şekil- 3).
Ataş,A.,Genç,A.,Belgin,E.
Şekil- 3: İşitme Cihazı Adaptasyonunda Kullanılan SPL Odyogram Örneği
Odyometreler tarafından belirlenen, işitme eşiklerinin gösterilmesi amacı ile kullanılan
grafiklere “odyogram” adı verilir. Yaygın olarak kullanılan odyogramlarda, 125 Hz ile 8000
Hz arasındaki değerlendirmeler yer almaktadır (Şekil- 4). Yüksek frekans işitme eşiklerinin
yer aldığı odyogramlar ise farklıdır (Şekil- 5).
Şekil- 4: Odyogram
Ataş,A.,Genç,A.,Belgin,E.
Şekil- 5: Yüksek Frekans Odyogramı
Odyogramlarda işitme eşiği hakkında bilgi veren grafikler bulunmaktadır. Bu
grafiklerde yer alan her sembol değişik anlam taşımaktadır (Şekil- 6).
Şekil- 6: Odyogramda kullanılan sembollerin anlamı
Sembollerden de anlaşılacağı gibi, işitme ölçümleri yapılırken farklı yöntemler
kullanılmaktadır. Bu yöntemler;
Ataş,A.,Genç,A.,Belgin,E.
1.Hava Yolu İşitme Eşikleri
a. İşitme eşiği ortalaması
2.Kemik Yolu İşitme Eşikleri
3.Weber Testi
4.Serbest Alan İşitme Eşikleri
5.Konuşma Odyometresi Sonuçları
b. Konuşmayı alma eşiği
c. Konuşmayı ayırdetme oranı (Discrimination)
d. En rahat ses seviyesi
e. Rahatsız edici ses seviyesi
6.Elektroakustik İmpedansmetre Sonuçları
a- Orta kulak basıncı ve Geçirgenlik(Compliance) miktarı