-
PIOTR MAZURUK
OCHRONA PRAW KONSUMENTA W RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
W ODNIESIENIU DO PRAWODAWSTWA UNII EUROPEJSKIEJ
Streszczenie
Wprowadzenie gospodarki rynkowej w Polsce spowodowały istotne
przemiany o charakterze społecznym i ekonomicznym. Konsumenci maj�c
szeroki wybór ofertrynkowych, nadal pozostaj� słabsz� stron�
zawieranych transakcji. Agresywne prak-tyki marketingowe, a czasem
nieetyczne zachowania przedsi�biorców uzasadniaj�konieczno��
otoczenia konsumenta opiek� pa�stwa. Aby to umo�liwi� tworzone
s�regulacje prawne gwarantuj�ce finalnym beneficjentom ochron� dóbr
i praw.
Słowa kluczowe: poj�cie konsumenta, ochrona praw konsumenta,
prawo konsumenckie
1. Wprowadzenie
Celem referatu jest przedstawienie teoretycznych podstaw
polityki, przesłanek i instrumentów
prawnych słu��cych ochronie praw konsumentów w Polsce i Unii
Europejskiej. Wa�nym elementem b�dzie przedstawienie podstawowych
informacji z zakresu prawa konsumenckiego, praw konsumenta, jak i
równie� rola naszego pa�stwa i organów unijnych w kształtowaniu
prawa konsumenckiego.
Do teoretycznych podstaw polityki ochrony konsumenta nale�y
odnie�� poj�cie konsumenta w prawie polskim, w prawie Unii
Europejskiej, przesłanki ochrony praw konsumenta, prawo
konsumenckie, instrumenty prawne słu��ce ochronie praw
konsumentów; ochrona konsumenta w zakresie �ywno�ci i �ywienia,
ochrona konsumenta przed produktami niebezpiecznymi, ochrona
konsumenta w zakresie sprzeda�y, ochrona konsumenta przed
nieuczciw� konkurencj� i ochrona praw konsumenta w Unii
Europejskiej.
2. Poj�cie konsumenta w prawie polskim
Bior�c pod uwag�, i� poj�cie konsumenta zale�y od kontekstu, nie
bez racji b�dzie stwierdze-nie, �e poprawne sformułowanie definicji
konsumenta stanowi zagadnienie fundamentalne. St�d te� przytoczenie
pogl�du J. Goldringa wydaje si� najwła�ciwsze: „w zurbanizowanym,
postindu-strialnym społecze�stwie rozwini�tego �wiata, ka�dy jest
konsumentem. Je�li wi�c ka�dy człowiek jest konsumentem, to czy w
istocie potrzebna jest jeszcze definicja konsumenta wykraczaj�ca
poza te ramy?”.
1
Id�c za „Słownikiem J�zyka Polskiego” za konsumenta uwa�a si�
„nabywc� towarów lub usług, albo u�ytkownika jakich� zasobów lub
dóbr”2, co te� w potocznym j�zyku uto�samia si�konsumenta z nabywc�
towarów na własny u�ytek, a synonimiczne poj�cia to: klient,
kupuj�cy,
1 Goldringa J., [w:] E. Nowi�ska, P. Cybula (red), Europejskie
prawo konsumenckie a prawo polskie, Kraków 2005, s 39. 2 Skorupka
S., H. Anderska, Z. Łempicka, Mały Słownik J�zyka Polskiego, PWN,
Warszawa 1990, s. 297.
-
167
nabywca, u�ytkownik, itp. Z ekonomicznego punktu widzenia
konsument stanowi ostatnie ogniwo obiegu dóbr
materialnych i niematerialnych znajduj�cych si� na rynku.
Transakcja uznawana jest jako konsumencka, gdy ostatecznym
przeznaczeniem towaru jest konsumpcja, jednak�e do�� cz�sto towar
znajduje si� na rynku kilkakrotnie jako np. rzecz u�ywana. W
niektórych sytuacjach czynnikiem przes�dzaj�cym o istnieniu
beneficjenta finalnego jest tak�e profesjonalno�� jednej ze stron
stosunku umownego.
3
W ustawie z dnia 23.04.1964r. Kodeks Cywilny4 została
sformułowana najszersza definicja
poj�cia „konsument”. Zgodnie z art. 22¹ KC konsument to osoba
fizyczna dokonuj�ca czynno�ci prawnej niezwi�zanej bezpo�rednio z
jej działalno�ci� gospodarcz� lub zawodow�. Konsument został tu
wyodr�bniony na podstawie kryterium podmiotu, przedmiotu i celu
transakcji. Przyj�ta w kodeksie konstrukcja oceniana jest
negatywnie z wielu przyczyn. Po pierwsze nie precyzuje
dokładnie podmiotu chronionego omawianym przepisem. Po drugie
odnosi si� jedynie do konsumenta nie nawi�zuj�c przy tym do drugiej
strony, czyli profesjonalnego kontrahenta.5
Dokonuj�c wykładni celowo�ciowej i systemowej art. 22¹ KC
zostanie przedstawiony jako ograniczaj�cy poj�cie konsumenta tylko
do stosunków osoby fizycznej z przedsi�biorc�. Przyj�ta w KC
definicja dotyczy całego obrotu prawnego, o ile przepisy szczególne
nie stanowi� inaczej. W ustawie z dnia 16.02.2007r. o ochronie
konkurencji i konsumentów
6 równie� przyj�to definicj�
zgodn� z art.22¹ KC. Tak te� z uwagi na ró�norodno�� stosunków
prawnych oraz odmienn�specyfik� danej dziedziny gospodarki poj�cie
konsumenta ujmowane jest w ró�ny sposób. W ustawie o kredycie
konsumenckim za konsumenta uwa�ana jest osoba fizyczna, zawieraj�ca
umow� z przedsi�biorc� w celu bezpo�rednio niezwi�zanym z
działalno�ci� gospodarcz�.7 Z kolei ustawa z dnia 16.07.2004r.
Prawo Telekomunikacyjne
8 konsumentem okre�la osob� fizyczn�,
wnioskuj�c� o �wiadczenie publicznie dost�pnych usług
telekomunikacyjnych lub korzystaj�ca z takich usług dla celów
niezwi�zanych bezpo�rednio z jej działalno�ci� gospodarcz�.
3 Stefanicki R., Konsument. Ewolucja poj�cia [w:] Podmiotowo��
cywilnoprawna w prawie polskim: wybrane zagadnie-nia., pod red E.
Gniewka, Acta Universitatis Wratislavientis. Uniwersytet
Wrocławski, Wrocław 2008, s. 160 i n. 4 Ustawa z dnia 23.04.1964 r.
Kodeks Cywilny (Dz. U. 1964, Nr 16, poz. 93 z pó�n. zm.). 5 Mostowi
P., Uwagi dotycz�ce rozwoju prawa konsumenckiego na tle nowelizacji
Kodeksu Cywilnego z 2003 roku, Radca Prawny 2003, nr 4, s. 37 6
Ustawa z dnia 16.02.20007 r., o ochronie konkurencji i konsumentów
(Dz. U. 2007 poz. 50 poz. 331 z pó�n. zm.). 7 Ustawa z dnia
20.07.2001 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. 2001, nr 100, poz
1081 z pó�n zm.). 8 Ustawa z dnia 16.07.2004 r. Prawo
Telekomunikacyjne (Dz. U. 2004, nr 171, poz. 1800 z pó�n. zm.)
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge
Management Nr 51, 2011
-
Piotr Mazuruk Ochrona praw konsumenta w Rzeczypospolitej
Polskiej
w odniesieniu do prawodawstwa Unii Europejskiej
168
3. Poj�cie konsumenta w prawie Unii Europejskiej
Od czasu Traktatu z Maastricht ochrona praw konsumenta stanowi
jeden z głównych celów
Unii Europejskiej.9 Pomimo rozbie�no�ci w ujmowaniu konsumenta w
dyrektywach
wspólnotowych mo�na wskaza� kierunek definiowania tego poj�cia
oraz transakcji z udziałem konsumenta. Analiza porównawcza
poszczególnych dyrektyw prowadzi do wniosku, i� konsument jest
okre�lany jako osoba fizyczna, niedziałaj�ca w celach zarobkowych
lub gospodarczych, jednak�e zarazem nie tylko w celu rozwijania
własnej konsumpcji.
W dokumentach unijnych o charakterze politycznym i programowym
konsument rozumiany
jest jako adresat „wszelkich działa� podejmowanych przez
oferentów dóbr konsumpcyjnych, maj�cych na celu ich zbycie”.10
W dyrektywie Rady z 20.12.1985 r. za konsumenta uwa�a si� „osob�
fizyczn�, która (…) działa w celach, które mog� by� uwa�ane za
niezwi�zane z jej działalno�ci� handlow� lub zawodem”.
11
Szersza charakterystyka poj�cia konsument została przedstawiona
w dyrektywie Rady 93/13/EWG z dnia 05.04.1993 r. w sprawie
nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.
Zgodnie z tym aktem konsument jest to „ka�da osoba fizyczna,
która w umowach obj�tych niniejsz� dyrektyw�, działa w celach
niezwi�zanych z handlem, przedsi�biorstwem lub zawodem”.
12
Reasumuj�c powy�sze, prawo Unii Europejskiej w ró�ny sposób
definiuje konsumenta, przewa�a stanowisko poparte równie� w
orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwo�ci,13 i�
podstawowym kryterium wyodr�bnienia konsumenta powinna by� jego
słabsza pozycja w transakcjach dokonywanych w obrocie
gospodarczym.
4. Przesłanki ochrony praw konsumentów
Oczekiwana przez wi�kszo�� społecze�stwa transformacja ustrojowa
w ubiegłym wieku członkostwo Polski w Unii Europejskiej ju� w nowym
XXI w stawiaj� w nowym �wietle problem ochrony praw konsumenta. Ale
tu jednak nale�y podkre�li�, �e niezale�nie od sytuacji
polityczno-ekonomicznej kraju, pozycja konsumenta na tle innych
podmiotów wyst�puj�cych na rynku jest najsłabsza. Daleko id�ce
niekorzystne zjawiska zwi�zane z poprzednim ustrojem politycznym,
tj. niedobory towarów, kolejki, czy nieuczciwe praktyki kupieckie,
zostały wyeliminowane, jednak
nowe warunki zachwycaj�c rozmaito�ci� ofert sprawiaj�, �e
konsumenci cz�sto maj� problem w dokonaniu optymalnego dla siebie
wyboru.
Proces transformacji ustrojowej w Polsce spowodował znaczne
obni�enie poczucia bezpiecze�stwa socjalnego, co zwi�zane jest z
bezrobociem, ograniczeniem dost�pu do wielu dóbr i usług,
szczególnie w�ród rodzin najubo�szych. Zmiany ustrojowe bowiem,
obok zmian
9 Stefanicki R., Konsument. Ewolucja poj�cia [w:] Podmiotowo��
cywilnoprawna..., U Wrocławski, Wrocław 2008, s. 159. 10 Dauses M.
A., M. Sturm, Prawne podstawy ochrony konsumenta na wewn�trznym
rynku Unii Europejskiej, KPP nr 1/1996, s. 34–35 11 Dyrektywa Rady
z dnia 20.12.1985 r. w sprawie ochrony konsumentów w odniesieniu o
umów zawartych poza loka-lem przedsi�biorstwa (85/577/EWG). 12
Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 05.04.1993 r. w sprawie
nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.13 Wyrok ETS w
sprawie C-541/99 Cape Snc Genge Idealservice Sr i C-542/99
Idealservice MN RE Sas przeciwko OMAI Srl, ECR 2001, s. I-0904.
-
169
rynkowych, doprowadziły do znacznej polaryzacji społecze�stwa i
marginalizacji wielu jego grup.
14 Ponadto konsumenci nara�eni s� na oszuka�cze praktyki
manipulowania
i wykorzystywania ich niedoinformowania. Konieczno��
zaspokajania potrzeb powoduje, i� jest on skłonny zaakceptowa�
nawet niekorzystne warunki transakcji. Dodatkowo współczesne
działania marketingowe stanowi� zagro�enie interesów konsumenta i
zwi�zane s�z depersonalizacj� rynku, sprzeda�� prowadzon� w du�ych
obiektach handlowych, sztucznym wywoływaniem potrzeb,
nieprzejrzysto�ci� rynku, pozyskiwaniem nabywców dzi�ki promocyjnym
oddziaływaniom przedsi�biorstw.
Przesłanki ochrony konsumentów dzielone s� zazwyczaj na trzy
grupy, tj.: ekonomiczn�, społeczn� i prawn�.15 Przesłanki
ekonomiczne zwi�zane s� z masowo�ci� obrotu towarowego,
monopolizacj� rynku oraz nadu�ywaniem interesów marketingowych. Za
ochron� konsumenta przemawia równie� globalizacja gospodarki
�wiatowej znacznie ograniczaj�ca rol� pa�stwa. Podstawy społeczne
ochrony konsumenta wynikaj� z potrzeby ochrony �ycia i realizacji
praw człowieka. W szczególno�ci wa�na jest dbało�� o zdrowie i
poziom �ycia a tak�e bezpiecze�stwo konsumentów oraz poziom ich
�wiadomo�ci. Do tej grupy zalicza si� równie� potrzeba dbało�ci o
�rodowisko naturalne i społeczne. W ko�cu przesłanki prawnej
ochrony konsumenta wynikaj�z jego przymusowej sytuacji oraz z braku
odpowiedniego przygotowania w zakresie nawi�zywania stosunku
umownego.
Uwzgl�dniaj�c badania Krzysztofa Kalety na temat socjologii i
psychologii zachowa�konsumenckich, nale�y zauwa�y�, i� konieczno��
i celowo�� ochrony interesów konsumentów wynika tak�e z faktu
pod�wiadomego podejmowania decyzji przez nabywc�. Konsumenci nie
maj� mo�liwo�ci dokładnej analizy ka�dego zakupu, tzn. zazwyczaj
nie maj� wiedzy towaroznawczej, i dlatego istnieje zagro�enie
prowokowania decyzji konsumenta poprzez odruchy pod�wiadome.16
W�ród zagro�e� uzasadniaj�cych ochron� konsumenta mo�na wyró�ni�
takie, które wyst�puj�w skali ogólnej kraju oraz takie, które
dotycz� okre�lonych grup społecznych. Zagro�enia skali ogólnej
wynikaj� z procesów cywilizacyjnych, przemysłowo-technologicznych i
organizacyjnych w gospodarce oraz niedostatków w zakresie
ustawodawstwa, tj. w zakresie ochrony konsumentów.
Zagro�enia dla grup społecznych zwi�zane s� z przyj�tymi
rozwi�zaniami w gospodarce do regulowania wybranych problemów.
14 Wo� J., Rachocka R., Kasperek-Hoppe M., Zachowanie
konsumentów – teoria i praktyka, Akademia Ekonomiczna, Po-zna�
2004, s. 120. 15 Kie�el E. (red.), Ochrona interesów konsumentów w
Polsce w aspekcie integracji europejskiej, DIFIN, Warszawa 2007, s.
17. 16 Kaleta K., Czy konsument my�li racjonalnie, Marketing i
rynek, 2006, nr 3.
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge
Management Nr 51, 2011
-
Piotr Mazuruk Ochrona praw konsumenta w Rzeczypospolitej
Polskiej
w odniesieniu do prawodawstwa Unii Europejskiej
170
5. Prawo konsumenckie
Wraz ze sformułowaniem praw konsumentów rozpoczyna si� rozwój
podmiotów maj�cych na celu ochron� ich interesów. Zacz�ły si�
pojawia� obok organizacji konsumenckich wyspecjalizowane organy
pa�stwowe i samorz�dowe, a ochrona finalnych nabywców dóbr została
uznana za fundamentalny obowi�zek pa�stwa.
Nie bez znaczenia jest fakt, i� prawo konsumenckie jest
stosunkowo młodym działem prawa polskiego, za� jego obecny kształt
stanowi odzwierciedlenie polityki ochrony konsumenta w Unii
Europejskiej. Jednak�e nale�y pami�ta�, �e idea ochrony słabszego
uczestnika rynku ma swoje pocz�tki nie w Europie, ale w Stanach
Zjednoczonych Ameryki Płn. W dniu 15 marca 1962 r. prezydent John
Kennedy przedstawił Kongresowi projekt ustawy traktuj�cej o prawach
konsumentów (Consumer Bill of Rights) i t� dat� przyjmuje si� za
narodziny prawa konsumenckiego. Projekt danej ustawy koncentrował
si� na prawie konsumenta do bezpiecze�stwa, rzetelnej informacji,
swobody wyboru i prawa do bycia wysłuchanym.17 Nie bez kozery wi�c
dzie� 15 marca został ustanowiony wiatowym Dniem Praw
Konsumenta.
W Europie pocz�tki prawa konsumenckiego zwi�zane s� z paryskim
spotkaniem szefów pa�stw w 1972 r. Trzy lata pó�niej Rada EWG
przyj�ła pierwszy program ochrony konsumenta, w którym sformułowano
pi��, aktualnych do dzisiaj, podstawowych praw konsumenta, tj.:
prawo do ochrony interesów ekonomicznych, prawo do informacji i
edukacji, prawo do bezpiecze�stwa i ochrony zdrowia, prawo do
efektywnego dochodzenia roszcze� za ewentualne uszczerbki, oraz
prawo do zrzeszania si� i reprezentacji.18
Prawo konsumenckie obejmuje przepisy prawa konstytucyjnego,
administracyjnego,
cywilnego, karnego i finansowego. Ten dział prawa traktuje o
stosunkach prawnych zachodz�cych mi�dzy przedsi�biorcami a
konsumentami. Okre�la te� szczególne wymagania wobec
przedsi�biorców oferuj�cych usługi i produkty konsumentom. Przepisy
tworz�ce prawo konsumenckie maj� na celu ochron� konsumentów przed
działaniami przedsi�biorców, które mogłyby narusza� ich
interes.19
Polityka konsumencka jest to ogół działa� pa�stwa zmierzaj�cych
do ukształtowania jak najlepszych warunków do pełnego zaspokojenia
odczuwanych przez konsumentów potrzeb.
Polityka konsumencka realizowana przez kraje członkowskie Unii
Europejskie ma istotne
znaczenie dla systemu polskiego prawa w zakresie ochrony
konsumentów. Zmiany w prawie
polskim uwzgl�dniaj�ce problematyk� konsumenck� zostały
zapocz�tkowane 16 grudnia 1991 r. poprzez podpisanie przez Polsk�
Układu Europejskiego o stowarzyszeniu Rzeczpospolitej Polskiej ze
Wspólnot� Europejsk�. Równie wa�ne dla polityki konsumenckiej w
Polsce były zało�enia zawarte w tzw. Białej Ksi�dze Komisji
Europejskiej dotycz�ce budowy jednolitego rynku wewn�trznego.20
By stworzy� uczciwy, zrównowa�ony i konkurencyjny rynek
niezb�dne jest prowadzenie polityki konsumenckiej. Konieczno��
tworzenia przez Polsk� warunków niezb�dnych do realizacji praw
konsumenta wynika nie tylko z wewn�trznych uwarunkowa�
społeczno-gospodarczych, ale
17 Ł�towska E., Europejskie prawo umów konsumenckich, C.H. Beck,
Warszawa 2004, s. 2 i n. 18 Dubis W., Prawo konsumenckie [w:]
Podr�czny zbiór praw z praktycznym komentarzem, Gazeta Prawna 2007,
nr 7 19 Janczyk M., Prawo konsumenckie, Wydawnictwo Akademii
Ekonomicznej, Pozna� 2008, s. 11, 27. 20 Niepokulczycka M.,
Polityka konsumencka w Polsce – aspekt integracyjny. [w:]
Socjoekonomiczna i prawna sytuacja konsumentów w Polsce w obliczu
integracji z Uni� Europejsk�, wyd. SGGW, Warszawa 1998.
-
171
tak�e z zobowi�za� mi�dzynarodowych. Do najwa�niejszych z nich
nale�y wprowadzenie w �ycie Wytycznych Zgromadzenia Ogólnego ONZ w
sprawie ochrony konsumentów. W tym przypadku
istotnym element ochrony konsumenta stanowi aspekt ekonomiczny.
St�d te�, by pobudzi�wła�ciwe funkcjonowanie gospodarki nale�y
ograniczy� do minimum zagro�enie płyn�ce ze strony konsumenta.
Je�li bowiem ma on słab� pozycj� na rynku, nie jest wówczas
pełnowarto�ciowym partnerem, maj�cym wpływ na rozwój gospodarki.
Kolejn� przesłank�prowadzenia polityki konsumenckiej jest
zapewnienie odpowiedniej konkurencji na rynku. Ta
bowiem, je�li jest efektywna, poprawia jako�� �ycia obywateli
oraz ich sił� nabywcz�, co przyczynia si� do ochrony interesów
ekonomicznych konsumentów. Dodatkowo konkurencja zmusza firmy do
poprawy jako�ci �wiadczonych usług i jednocze�nie konsumenci,
b�d�cy głównym celem przedsi�biorców, maj� wi�kszy wybór w
jako�ciowych ofertach przedstawianych przez firmy.
21
Prawidłowo prowadzona polityka konsumencka powinna by�
realizowana poprzez: powołanie odpowiedniej struktury
instytucjonalnej, zajmuj�cej si� sprawami konsumentów, a tak�e
przyznanie kompetencji horyzontalnych i ogólnych wyznaczonej
głównej instytucji,
odpowiedzialnej za podejmowanie inicjatyw w dziedzinie ochrony
konsumentów oraz
koordynacj� tych zada�; powołanie struktur konsultacyjnych,
ogólnych lub bran�owych, maj�cych za zadanie reprezentowanie
interesów konsumentów oraz zapewnienie im uczestnictwa
w podejmowaniu decyzji; rozwój programów edukacyjnych i
informacyjnych, których celem jest
poszerzenie wiedzy konsumentów w przedmiocie ich praw;
stworzenie mechanizmów
odwoławczych, pozwalaj�cych na skuteczne dochodzenie praw
konsumentów. Przypomnijmy art. 76 Konstytucji Rzeczpospolitej
Polskiej, który stanowi, i� „władze
publiczne chroni� konsumentów, u�ytkowników i najemców przed
działaniami zagra�aj�cymi ich zdrowiu, prywatno�ci i bezpiecze�stwu
oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.”22
Jakkolwiek omawiany przepis znajduje si� w rozdziale ustawy
zasadniczej mówi�cym o wolno�ci, prawach i obowi�zkach człowieka i
obywatela, mamy tu do czynienia jedynie z zadaniami władzy
publicznej, nie za� z prawem konstytucyjnym w sensie �cisłym. Zatem
nie wyst�puje tu bezpo�rednia mo�liwo�� zaskar�enia działania lub
bezczynno�ci władzy.23
Powy�szy przepis bywa oceniany dosy� surowo przez doktryn�,24
jednak niew�tpliwie nakłada on na władze publiczne obowi�zek
ochrony konsumentów. Realizacja tej konstytucyjnej normy nast�puje
przez działalno�� pa�stwa w zakresie: legislacji; organizowania i
wspierania przedsi�wzi�� chroni�cych �ycie i zdrowie konsumentów;
organizowania odpowiedniej struktury organizacyjnej; kontroli
rynku; s�downictwa jako jednego ze sposobów dochodzenie
roszcze�przez konsumentów; informacji i edukacji konsumenckiej.
Spójne i zintegrowane działanie
pa�stwa w ka�dej z wymienionych wy�ej dziedzin tworz� warunki
sprzyjaj�ce bezpiecze�stwu na
21 Polityka konkurencji w Europie a obywatel, Komisja
Europejska, Luksemburg 2002/ www.uokik.gov.pl z dnia20.05.2010 r.
22 Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 02.04.1997 r. (Dz.
U. nr 78 poz. 483 z pó�n. zm.) 23 Garlicki L., Polskie prawo
konstytucyjne. Zarys wykładu, Liber, Warszawa 1999, s. 117. 24
Jagielska M., Jagielski M., Mo�liwo�ci interpretacyjne art. 76
Konstytucji RP w �wietle europejskiego prawa ochrony konsumenta.
[w:] Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 1997 roku a członkostwo
Polski w Unii Europejskiej; IV Ogólno-polska Konferencja Prawnicza,
Toru� 19–29 listopada 1998, pod red. C. Mika, TONiK, Toru� 1999
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge
Management Nr 51, 2011
-
Piotr Mazuruk Ochrona praw konsumenta w Rzeczypospolitej
Polskiej
w odniesieniu do prawodawstwa Unii Europejskiej
172
rynku i jednocze�nie zapewniaj� konsumentowi mo�liwo��
zaspokajania swoich potrzeb oraz realizacj� warto�ci.
W realizacji rz�dowej polityki konsumenckiej uczestnicz� równie�
organizacje konsumenckie, maj�ce na celu reprezentowanie
konsumentów przed organami administracji rz�dowej i samorz�dowej.
Zgonie z art. 45 UOKiK organizacje te maj� prawo mi�dzy innymi do
wyra�ania opinii o projektach aktów prawnych i innych dokumentów
dotycz�cych praw i interesów konsumentów; wykonywania testów
produktów i usług oraz publikowania ich
wyników; wydawania czasopism, opracowa� badawczych, broszur i
ulotek; prowadzenie nieodpłatnego poradnictwa konsumenckiego oraz
udzielania nieodpłatnej pomocy konsumentom
w dochodzeniu ich roszcze�; udziału w pracach normalizacyjnych;
realizowania zada�pa�stwowych w dziedzinie ochrony konsumentów,
zlecanych przez organy administracji rz�dowej i samorz�dowej;
ubiegania si� o dotacje ze �rodków publicznych.25
6. Instrumenty prawne słu�ce ochronie praw konsumenta
Do rozwoju instytucjonalnych form ochrony interesów konsumentów
przyczyniło si�sformułowanie ich praw, st�d obok organizacji
konsumenckich, działania w tym zakresie, prowadz� tak�e
wyspecjalizowane organy pa�stwowe i samorz�dowe, organizacje
społeczne itd.
Na instrumenty ochrony konsumenta składaj� si�: instrumenty
pa�stwowe, którymi s� akty pa�stwa bezpo�rednio lub po�rednio
chroni�ce konsumenta bez jego aktywnego udziału, np. ustawy
antymonopolowe, normy bezpiecze�stwa i jako�ci, znakowanie towarów
spo�ywczych itp. W tym przypadku pa�stwo reprezentuje konsumenta.
Po drugie: instrumenty indywidualne, czyli samodzielne decyzje,
zachowania konsumenta, które powinny go chroni� i s� jego
spraw�prywatn�. Do tej kategorii nale�� takie wybory, jak miejsce
zakupu towaru, cena sposób u�ytkowania produktu itd.26 Po trzecie:
instrumenty mieszane, b�d�ce aktami prawnymi daj�cymi konsumentowi
prawo do ochrony własnego interesu. Za przykład mo�e słu�y� Kodek
Cywilny w cz��ci dotycz�cej r�kojmi i gwarancji. Nie da si� nie
zauwa�y�, i� podstawowy ci��ar ochrony konsumentów spoczywa na nich
samych, gdzie to pa�stwo powinno natomiast tworzy�odpowiednie
warunki przez normy prawne, system instytucjonalny, edukacj� i
szerok� informacj�. Wobec globalizacji procesów ekonomicznych i ich
rosn�cej zło�ono�ci, zmian technologicznych i patologii
gospodarczych, interwencja pa�stwa w imieniu konsumenta wydaje si�
by� konieczna.
Kolejnymi instrumentami ochrony konsumenta s� instrumenty
prawne, ekonomiczne, psychologiczne i etyczne. I tak instrumenty
prawne to akty prawne, które przedmiotowo dotycz�konsumenta,
towarów nabywanych przez niego lub te� podmiotów oferuj�cych te
towary, np. sprzedawców. Instrumenty te obejmuj� tak�e akty prawne
niezwi�zane bezpo�rednio z konsumentem, ale stwarzaj�ce warunki dla
prawidłowego funkcjonowania rynku, np. pakiety ustaw chroni�cych
uczciw� konkurencj� oraz zwalczaj�ce praktyki monopolistyczne.
Instrumenty ekonomiczne to takie, które stosuj� na rynku sami
konsumenci oraz takie, które stosuj� producenci i sprzedawcy.
Szczególn� rol� w odniesieniu do tej grupy pełni� ró�ne instrumenty
zabezpieczaj�ce jako�� towarów, np. znaki towarowe, normy, jako�ci,
certyfikaty, atesty.27
Niestety instrumenty psychologiczne i etyczne odgrywaj� w
obecnych warunkach rol� niewielk�.
25 Ustawa z dnia 16.02.20007 r., o ochronie konkurencji i
konsumentów (Dz. U. 2007 poz. 50 poz. 331 z pó�n. zm.). 26 Zaj�c
A., Ochrona konsumenta, Politechnika Pozna�ska, Pozna� 1998, s. 15.
27 Kie�el E. (red.), Ochrona interesów konsumentów w Polsce w
aspekcie integracji europejskiej, DIFIN, Warszawa
-
173
Nale�ałoby wspomnie� o Wytycznych w sprawie ochrony konsumentów
wprowadzonych w �ycie przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1985 r. i
podpisanych przez wszystkie kraje członkowskie. Celem tych
postanowie� było m.in. utrzymanie odpowiedniego poziomu całej
populacji konsumentów, wzrost etyki producentów sprzedawców,
zwalczanie nieuczciwych
praktyk w biznesie, rozszerzenie mi�dzynarodowej współpracy w
dziedzinie ochrony konsumentów.
28
6.1. Ochrona konsumenta w zakresie ywno�ci i ywienia
Przepisy prawa okre�laj�ce ogólne zasady i wymagania prawa
�ywno�ciowego oraz procedury w zakresie bezpiecze�stwa �ywno�ci –
to wszystko w wi�kszo�ci zostało zawarte w ustawie o
bezpiecze�stwie �ywno�ci i �ywienia z 28.10.2006 roku29 tj.:
wymagania dotycz�ce zasad higieny odnosz�ce si� do �ywno�ci oraz
materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z �ywno�ci�;
wymagania organów w zakresie kontrolowania �ywno�ci; wymagania
zdrowotne �ywno�ci; wymagania dotycz�ce przeprowadzenia urz�dowych
kontroli �ywno�ci.
Polskie prawo, w celu zapewnienia bezpiecze�stwa �ywno�ci,
tworzy szereg warunków w zakresie stosowanych przez producentów
substancji dodatkowych, aromatów, poziomów
substancji zanieczyszczaj�cych, poziomów pestycydów, warunków
napromieniowania �ywno�ci, cech organoleptycznych oraz działa�,
które musz� by� podejmowane na poszczególnych etapach produkcji. To
producent, importer b�d� sprzedawca ponosz� odpowiedzialno�� za
szkod�wyrz�dzon� przez �rodek spo�ywczy. Zasady dotycz�ce
odpowiedzialno�ci za szkod� wyrz�dzon�przez niebezpieczny produkt
zostały okre�lone w kodeksie cywilnym. Produkty spo�ywcze
wprowadzone do obrotu winny zawiera�: oznakowania w sposób
zrozumiały dla konsumenta, nieusuwalne wyra�ne i czytelne napisy
umieszczone w widocznym miejscu, �rodki spo�ywcze wprowadzone do
obrotu na terytorium Polski musz� by� oznakowane w j�zyku rodzimym.
Informacje znajduj�ce si� na opakowaniu produktu nie mog�
wprowadza� konsumenta w bł�d, w szczególno�ci, co do
charakterystyki �rodka spo�ywczego, w tym: nazwy produktu, rodzaju,
składu, wła�ciwo�ci, trwało�ci, miejsca pochodzenia, szczególnych
wła�ciwo�ci.
Zgodnie z § 2 rozporz�dzeniem z dnia 16.12.2002 r. Ministra
Rolnictwa i Rozwoju Wsi, opakowanie �rodka spo�ywczego powinno
zawiera� m.in. nazw� �rodka spo�ywczego, dat�minimalnej trwało�ci
albo termin przydatno�ci do spo�ycia, sposób przygotowania lub
stosowania, dane identyfikuj�ce, warunki przechowywania, klas�
jako�ci handlowej.30 W ten sposób prawidłowe oznakowanie produktów
�ywno�ciowych jest podstaw� informacji, która b�d�c elementem
bezpiecze�stwa �ywno�ci, sprzyja swobodzie konsumenckiej.
2007, s. 21. 28 D�browska A., Edukacja konsumenta – potrzeba czy
wyzwanie XXI wieku, Marketing i Rynek 12/2001, s. 2. 29 Ustawa z
dnia 25.08.2006 r., o bezpiecze�stwie �ywno�ci �ywienia (Dz.U.
2006, nr 171, poz. 1225 z pó�n. zm.) 30 Rozporz�dzenie Ministra
Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16.12.2002 r. w sprawie znakowania
�rodków spo�ywczych i dozwolonych substancji dodatkowych (Dz.U.
2003, nr 229, poz. 2275 z pó�n. zm.).
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge
Management Nr 51, 2011
-
Piotr Mazuruk Ochrona praw konsumenta w Rzeczypospolitej
Polskiej
w odniesieniu do prawodawstwa Unii Europejskiej
174
6.2. Ochrona konsumenta przed produktami niebezpiecznymi
Ustawa o ogólnym bezpiecze�stwie produktów z dnia 31.01.2004
r.31 nale�y do jednych z najwa�niejszych aktów prawnych
reguluj�cych podstawowe prawa konsumentów, z zarazem uwzgl�dniono w
niej mi�dzy innymi Postanowienia dyrektywy Parlamentu Europejskiego
i Rady 2001/95/WE wydanej 03.12.2001 r. Do celów owej regulacji
nale�ało wzmocnienie bezpiecze�-stwa konsumentów poprzez okre�lenie
m.in. obowi�zków przedsi�biorcy, zapewniaj�cych konsu-mentom
nabywania bezpiecznych towarów. Czyli produkt bezpieczny to taki,
który w zwykłych
lub innych, daj�cych si� w sposób uzasadniony przewidzie�,
warunkach jego u�ywania, z uwzgl�dnieniem czasu korzystania z
produktu, a tak�e sposobu uruchomienia wymogów instala-cji i
konserwacji, nie stwarza �adnego zagro�enia lub stwarza zagro�enie
znikome, przy uwzgl�d-nieniu wysokiego poziomu wymaga� dotycz�cych
ochrony �ycia i zdrowia.32 Wynika z tego, i�przy ocenie
bezpiecze�stwa bierze si� pod uwag� wszelkie cechy produktu, w tym
m.in. skład, opakowanie, oznakowanie, instrukcj� obsługi,
ostrze�enie w zakresie bezpiecze�stwa u�ytkowni-ka, oddziaływania
na inne produkty. Bior�c pod uwag� ocen� zagro�enia, uwzgl�dnia si�
równie�kategorie konsumentów i u�ytkowników w szczególno�ci
nara�onych na niebezpiecze�stwo – mowa tu przede wszystkim o
dzieciach i osobach starszych. W my�l ustawy o ochronie niektórych
praw konsumentów oraz o odpowiedzialno�ci za szkod� wyrz�dzon�
przez produkt niebezpieczny, ka�dy, kto wytwarza w zakresie
działalno�ci gospodarczej niebezpieczny produkt, odpowiada za
szkod� wyrz�dzon� komukolwiek przez ten produkt.33
Do trzech filarów, gdzie polski system spełnia wymogi unijne w
zakresie bezpiecze�stwa i ja-ko�ci, nale��: ocena zgodno�ci i
certyfikacja; wymogi dotycz�ce ogólnego bezpiecze�stwa pro-duktów;
odpowiedzialno�� za produkt.34
Dyrektywa 2001/95/We Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
03.12.2001 r. w sprawie
ogólnego bezpiecze�stwa produktów stanowi podstaw� prawn�
funkcjonowania Europejskiego Systemu Szybkiej Wymiany Informacji o
Produktach Niebezpiecznych – RAPEX. Działanie tego
systemu polega na stałym gromadzeniu oraz wymianie informacji o
produktach niebezpiecznych
dla zdrowia lub �ycia konsumentów, za� organem krajowym
sprawuj�cym nadzór nad ogólnym bezpiecze�stwem produktu jest Prezes
Urz�du Ochrony Konkurencji i Konsumentów.35
Istotn� rol� przy ochronie konsumenta przed produktami
niebezpiecznymi spełnia wprowa-dzenie oznakowania CE. W przypadku,
kiedy konsument nabywa produkt oznaczony niniejszym
znakiem, mo�e by� pewien, i� produkt nale�y do bezpiecznych.
31 Ustawa z dnia 12.12. 2003 r. o ogólnym bezpiecze�stwie
produktów (Dz. U. 2003, nr. 229, poz. 2275 z pó��. zm.) 32 Ustawa z
dnia 25.08.2006 r., o bezpiecze�stwie �ywno�ci i �ywienia (Dz. U.
2006, nr 171, poz. 1225 z pó�n. zm.) 33 Ustawa z dnia 02.03.2000 r.
o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialno�ci za
szkod� wyrz�dzon�przez produkt niebezpieczny (Dz. U. 2000, nr 22,
poz. 271 z pó�n. zm.) 34 Raport o stanie prawnej ochrony
konsumentów w Polsce. Urz�d Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
Warszawa 2002. 35 http.: // www.uokik.gov.pl z dnia 20.06.2010
r.
-
175
6.3. Ochrona konsumenta w zakresie sprzeday
Ustawa o szczególnych warunkach sprzeda�y konsumenckiej oraz o
zmianie kodeksu cywilnego, reguluje stosunki mi�dzy sprzedawc� a
konsumentem powstałe po 01.01.2003 r. Sprzedawca ma obowi�zek poda�
do wiadomo�ci kupuj�cego dwie ceny – cen� towaru oraz
cen�jednostkow� za jednostk� miary; podaje za� jedn� cen�, gdy obie
ceny s� takie same, b�d� towar oferowany jest luzem. W przypadku
sprzeda�y na raty, przedpłaty, na zamówienie według wzoru lub na
prób� oraz przy sprzeda�y powy�ej kwoty dwóch tysi�cy zł, a tak�e
zawsze na ��danie kupuj�cego, sprzedawca jest zobowi�zany
potwierdzi� pisemnie istotne postanowienia, okre�lone mi�dzy nim a
konsumentem. Odpowiedzialno�� sprzedawcy za niezgodno�� towaru
konsumpcyjnego z umow� trwa dwa lata,36 st�d powinno si� zachowa�
dokument potwierdzaj�cy transakcj�.
Powy�sza ustawa obliguje sprzedawc� do odpowiedzialno�ci za
niezgodno�� towaru z umow�Niezgodno�� towaru z umow� wyst�puje w
przypadku nie spełnienia przez towar powszechnych, rozs�dnych
oczekiwa� kupuj�cego.37 Termin niezgodno�ci towaru z umow�
pojmowany jest bardzo szeroko i obejmuje: wady fizyczne i prawne;
brak wła�ciwo�ci i cech oznaczonych w umowie; brak zgodno�ci z
opisem, wzorem czy próbk�; niekompletno�� rzeczy; brak wymaganej
informacji na opakowaniu; brak etykiet, oznacze�, co do sposobu
u�ytkowania, instrukcji obsługi i inne; nieprawidłowo�ci w
zamontowaniu b�d� uruchomieniu towaru – je�li takie czynno�ci
zostały wykonane w ramach umowy sprzeda�y; niezgodno�ci z tre�ci�
reklam opisuj�cych produkt. W razie stwierdzenia niezgodno�ci z
umow� konsument winien za��da�naprawy lub wymiany towaru, za� je�li
naprawa lub wymiana nie s� mo�liwe, za��da� zwrotu pieni�dzy lub
obni�enia ceny. Gdyby sprzedawca w terminie 14 dni nie ustosunkował
si� do reklamacji, uwa�a si�, i� uznał j� za uzasadnion�
6.4. Ochrona konsumenta przed nieuczciw� konkurencj�
Przytoczmy art. 3.1. z ustawy o zwalczaniu nieuczciwej
konkurencji: czynem nieuczciwej
konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi
obyczajami, je�eli zagra�a lub narusza interes innego
przedsi�biorcy lub klienta,38 czyli ustawa ta stanowi przede
wszystkim instrument ochrony interesów przedsi�biorców, niemniej
jednak mo�e ona równie� słu�y� ochronie interesów konsumenta. Tak�e
w zakres czynów nieuczciwej konkurencji zwi�zanych z konsumentem
wcho-dz�: wprowadzaj�ce w bł�d oznaczenie przedsi�biorstwa;
fałszywe lub oszuka�cze oznaczenia pochodzenia geograficznego
towarów lub usług; wprowadzaj�ce w bł�d oznaczenie towarów lub
usług; nakłanianie do rozwi�zania lub niewykonania umowy;
na�ladownictwo produktów; poma-wianie lub nieuczciwe zachwalanie;
nieuczciw�, wprowadzaj�c� w bł�d lub zakazan� reklam�;
organizowanie tzw. sprzeda�y lawinowej.
36 Ustawa z dnia 27.07.2002 r. o szczególnych warunkach
sprzeda�y konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U.
2002, nr 141, poz. 1176) 37 Majewska R., Dutkiewicz J., Piłka M.,
Kubis P., Wiewiórki M. M., Vademecum Rzeczpospolitej – Poznaj swoje
pra-wa. Nowa ustawa o sprzeda�y konsumenckiej: Nie b�d� petentem
sprzedawcy; Pytania i odpowiedzi, Rzeczpospolita 2003, nr 48. 38
Ustawa z dnia 16.04.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
(Dz. U. 1993, nr 47 poz. 211)
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge
Management Nr 51, 2011
-
Piotr Mazuruk Ochrona praw konsumenta w Rzeczypospolitej
Polskiej
w odniesieniu do prawodawstwa Unii Europejskiej
176
7. Ochrona praw konsumenta w Unii Europejskiej
Wraz z powołaniem do �ycia Traktatu Rzymskiego z 1957 r. zawarte
zostały pierwsze w Europie wzmianki dotycz�ce praw obywateli, ich
warunków �ycia i pracy, jednak�e ówcze�ni ustawodawcy wi�ksz� wag�
przykładali do regulacji dotycz�cych konkurencji w ramach
Wspólnoty, ani�eli do faktycznej polityki konsumenckiej. Na domiar
dokument nie zamieszcza definicji „konsumentów” i tym bardziej nie
wyodr�bnia ich jako oddzielnej kategorii – przyj�to, i�konsumenci
to osoby fizyczne i prawne nabywaj�ce dobra dla potrzeb własnych
jak równie� na cele zwi�zane z działalno�ci� gospodarcz�.39
Sytuacja uległa zmianie 07.02.1992 r., kiedy w Traktacie z
Maastricht ochrona konsumenta
formalnie uznana została za jedn� z polityk Wspólnoty
Europejskiej. Powstały dokument dał polityce konsumenckiej
autonomiczny charakter i zapocz�tkował podejmowanie nowych
rozwi�za� instytucjonalnych w strukturach wspólnoty, a wraz z nim,
zajmuj�cy si� sprawami konsumentów Urz�d Polityki Konsumenckiej,
został rozbudowany i dostosowany do potrzeb koordynacji
wspólnotowej polityki konsumenckiej. Rok 1995 przyniósł
przekształcenie jednostki
w XXIV Dyrekcj� Generaln� ds. Ochrony Zdrowia Konsumentów, a w
02.10.1997r. został podpisany Traktat Amsterdamski, w którym
Komisja Europejska przyj�ła plan działania w zakresie ochrony
konsumenta na lata 1999 – 2001
40 o nast�puj�cych prerogatywach:
wzmocnienie głosu konsumentów na forum Unii Europejskiej;
zapewnienie wysokiego poziomu
zdrowia i bezpiecze�stwa konsumentów; pełne respektowanie
ekonomicznych interesów konsumentów.
W ten sposób utworzono sie� centrów informacji konsumenckiej,
tzw. Euroguichets, przeprowadzaj�c kampanie koncentruj�ce si� na
polityce pro-konsumenckiej. Przyj�to około czterdziestu dyrektyw, w
tym dyrektyw� 99/44 o sprzeda�y konsumenckiej, dyrektyw� 2002/65 o
umowach finansowych, zawieranych na odległo��, jak równie�
dyrektyw� 2001/95 o ogólnymbezpiecze�stwie towarów. 41
Na rzecz ochrony konsumentów w Unii Europejskiej została
opublikowana tzw. Zielona
Ksi�ga (2001), na łamach której zawarto: ocen� ówczesnego stanu
polityki ochrony konsumenta w UE; omówienie bada� nt. regulacji
konsumenckich na poziomie narodowym; relacje mi�dzy krajowymi i
unijnymi przepisami prawnymi na rynku wewn�trznym; kierunki
polityki konsumenckiej w Unii Europejskiej. Powy�sze ustanowienia
stały si� podstaw� do wyznaczenia polityki konsumenckiej oraz do
opracowania programów ochrony konsumentów.
We współczesnym porz�dku prawnym krajów UE polityka pro
konsumencka jest traktowana jako niezb�dny element polityki
społeczno – gospodarczej. Jej kreowanie i prowadzenie jest
powinno�ci� rz�dów pa�stw wobec obywateli. Aktualna polityka
konsumencka UE ma na celu przede wszystkim ochron� zdrowia i
bezpiecze�stwa konsumentów, ochron� ekonomicznych i prawnych
interesów konsumentów oraz zapewnienie konsumentom pełnej,
rzetelnej informacji.
W celu zapewnienia tych praw, konieczne jest zbudowanie
efektywnego systemu dochodzenia
39 Kie�el E. (red.), Ochrona interesów konsumentów w Polsce w
aspekcie integracji europejskiej, DIFIN, Warszawa 2007, s. 35. 40
Jak wyzej. 41 Kie�el E. (red.), Ochrona interesów konsumentów w
Polsce w aspekcie integracji europejskiej, DIFIN, Warszawa 2007, s.
39.
-
177
roszcze� a tak�e stworzenie spójnej, wspólnej bazy zapewniaj�cej
zaufanie konsumentów do zakupów trans granicznych w całej Unii
Europejskiej.
42
Tak ukierunkowana polityka konsumencka znajduje wyraz w
uchwalonych przez organy
unijne aktach, a głównie rozporz�dzeniach i dyrektywach. Celem
dyrektyw jest ujednolicenie systemu prawnego Unii Europejskiej w
zakresie ochrony konsumentów na lata 2007–2013, które
zostały przyj�te w konsumentów. Na mocy umowy mi�dzy Prezesem
UOKiK a Komisj� Europejsk� w 2005 r. utworzone
zostało w Polsce Europejskie Centrum Konsumentów. Do
podstawowych jego zada� nale�y w szczególno�ci informowanie o
prawach konsumentów w poszczególnym pa�stwie członkowskim oraz
zapewnienie im pomocy prawnej i organizacyjnej w sporach trans
granicznych.
8. Podsumowanie
Przyst�pienie Polski do Unii Europejskiej skłoniło krajowego
ustawodawc� do nowelizacji licznych aktów prawnych dotycz�cych tej
materii. Implementacja dyrektyw poci�gn�ła za sob�dostosowanie
polskiego systemu prawnego do systemu Unijnego. Wprowadzenie
nowych
rozwi�za� prawnych, a tak�e rozwój oraz współpraca
mi�dzynarodowa przyczyniły si� do znacznego wzrostu poziomu ochrony
praw konsumentów.
Bibliografia[1] Barcik J., Entkowska A., Prawo Unii Europejskiej
z uwzgl�dnieniem traktatu z Lizbony, PWN,
Warszawa 2008, s. 325.
[2] Dauses M. A., M. Sturm, Prawne podstawy ochrony konsumenta
na wewn�trznym rynku Unii Europejskiej, KPP nr 1/1996, s.
34–35.
[3] D�browska A., Edukacja konsumenta – potrzeba czy wyzwanie
XXI wieku, Marketing i Rynek 12/2001, s. 2.
[4] Dubis W., Prawo konsumenckie [w:] Podr�czny zbiór praw z
praktycznym komentarzem, Ga-zeta Prawna 2007, nr 7.
[5] Dyrektywa Rady z dnia 20.12.1985 r. w sprawie ochrony
konsumentów w odniesieniu do
umów zawartych poza lokalem przedsi�biorstwa (85/577/EWG). [6]
Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 05.04.1993 r. w sprawie
nieuczciwych warunków
w umowach konsumenckich.
[7] Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu,
Liber,Warszawa 1999, s. 117. [8] Goldringa J., [w:] E. Nowi�ska, P.
Cybula (red), Europejskie prawo konsumenckie a prawo
polskie, Kraków 2005, s 39. [9] Jagielska M., Jagielski M.,
Mo�liwo�ci interpretacyjne art. 76 Konstytucji RP w �wietle
euro-
pejskiego prawa ochrony konsumenta. [w:] Konstytucja
Rzeczpospolitej Polskiej z 1997 roku a członkostwo Polski w Unii
Europejskiej; IV Ogólnopolska Konferencja Prawnicza, Toru�19–29
listopada 1998, pod red. C. Mika, TONiK, Toru� 1999, s. 411 i
n.
[10] Janczyk M., Prawo konsumenckie, Wydawnictwo Akademii
Ekonomicznej, Pozna� 2008,
42 Barcik J., Bentkowska A., Prawo Unii Europejskiej z
uwzgl�dnieniem traktatu z Lizbony, PWN, Warszawa 2008, s. 325.
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge
Management Nr 51, 2011
-
Piotr Mazuruk Ochrona praw konsumenta w Rzeczypospolitej
Polskiej
w odniesieniu do prawodawstwa Unii Europejskiej
178
s. 11, 27.
[11] Kaleta K., Czy konsument my�li racjonalnie, Marketing i
rynek, 2006, nr 3. [12] Kie�el E. (red.), Ochrona interesów
konsumentów w Polsce w aspekcie integracji europej-
skiej, DIFIN, Warszawa 2007, s. 17, 21, 29, 35–38, 43–44. [13]
Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 02.04.1997 r. (Dz.U. nr
78 poz. 483 z pó�n. zm.). [14] Kopali�ski W., Słownik wyrazów
obcych i zwrotów obcoj�zycznych, PWN, Warszawa 1998. [15] Ł�towska
E., Europejskie prawo umów konsumenckich, C. H. Beck, Warszawa
2004, s. 2 i n. [16] Majewska R., Dutkiewicz J., Piłka M., Kubis
P., Wiewiórki M. M., Vademecum Rzeczpospo-
litej – Poznaj swoje prawa. Nowa ustawa o sprzeda�y
konsumenckiej: Nie b�d� petentem sprzedawcy; Pytania i odpowiedzi,
Rzeczpospolita 2003, nr 48.
[17] Mostowi P., Uwagi dotycz�ce rozwoju prawa konsumenckiego na
tle nowelizacji Kodeksu Cywilnego z 2003 roku, Radca Prawny 2003,
nr 4, s. 37.
[18] Niepokulczycka M., Polityka konsumencka w Polsce – aspekt
integracyjny. [w:] Socjoekono-miczna i prawna sytuacja konsumentów
w Polsce w obliczu integracji z Uni� Europejsk�, wyd. SGGW,
Warszawa 1998.
[19] Polityka konkurencji w Europie a obywatel, Komisja
Europejska, Luksemburg 2002/,
www.uokik.gov.pl z dnia 20.05.2010 r.
[20] Rozporz�dzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia
16.12.2002 r. w sprawie znakowa-nia �rodków spo�ywczych i
dozwolonych substancji dodatkowych (Dz.U. 2003, nr 229, poz. 2275 z
pó�n. zm.).
[21] Raport o stanie prawnej ochrony konsumentów w Polsce.
UOKiK, Warszawa 2002.
[22] Skorupka S., H. Anderska, Z. Łempicka, Mały Słownik J�zyka
Polskiego, PWN, Warszawa 1990, s. 297.
[23] Stefanicki R., Konsument. Ewolucja poj�cia [w:]
Podmiotowo�� cywilnoprawna w prawie polskim: wybrane zagadnienia.,
pod red E. Gniewka, Acta Universitatis Wratislavientis.
Uni-wersytet Wrocławski, Wrocław 2008, s. 160 i n.
[24] Stefanicki R., Konsument. Ewolucja poj�cia [w:]
Podmiotowo�� cywilnopraw-na...,Uniwersytet Wrocławski, Wrocław2008,
s. 159.
[25] Ustawa z dnia 23.04.1964 r. Kodeks Cywilny (Dz.U. 1964, Nr
16, poz. 93 z pó�n. zm.). [26] Ustawa z dnia 16.04.1993 r. o
zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. 1993, nr 47 poz.
211).
[27] Ustawa z dnia 16.02.20007 r., o ochronie konkurencji i
konsumentów (Dz.U. 2007 poz. 50
poz. 331 z pó�n. zm.). [28] Ustawa z dnia 20.07.2001 r. o
kredycie konsumenckim (Dz.U. 2001, nr 100, poz 1081 z pó�n
zm.).
[29] Ustawa z dnia 16.07.2004 r. Prawo Telekomunikacyjne (Dz.U.
2004, nr 171, poz. 1800
z pó�n. zm.). [30] Ustawa z dnia 25.08.2006 r., o
bezpiecze�stwie �ywno�ci �ywienia (Dz.U. 2006, nr 171, poz.
1225 z pó�n. zm.). [31] Ustawa z dnia 02.03.2000 r. o ochronie
niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzial-
no�ci za szkod� wyrz�dzon� przez produkt niebezpieczny (Dz.U.
2000, nr 22, poz. 271 z pó�n. zm.).
[32] Ustawa z dnia 27.07.2002 r. o szczególnych warunkach
sprzeda�y konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U.
2002, nr 141, poz. 1176).
-
179
[33] Ustawa z dnia 12.12. 2003 r. o ogólnym bezpiecze�stwie
produktów (Dz. U. 2003, nr. 229, poz. 2275 z pó��. zm.).
[34] Wo� J., Rachocka R., Kasperek-Hoppe M., Zachowanie
konsumentów – teoria i praktyka, Akademia Ekonomiczna, Pozna� 2004,
s. 120.
[35] Wyrok ETS w sprawie C-541/99 Cape Snc Genge Idealservice Sr
i C-542/99 Idealservice
MN RE Sas przeciwko OMAI Srl, ECR 2001, s. I-0904.
[36] Wysokli�ska-Senkus A., Prawo i instrumenty ochrony
konsumenta w Polsce i Unii Europej-skiej. Stowarzyszenie
ekonomistów rolnictwa i agrobiznesu, Roczniki naukowe, tom X, z. 1,
s. 5.
[37] Zaj�c A., Ochrona konsumenta, Politechnika Pozna�ska,
Pozna� 1998, s. 15. [38] http: // www.uokik.gov.pl z dnia
20.06.2010 r.
LAW CONSUMER IN THE REPUBLIC OF POLAND IN ADDITION
TO THE EUROPEAN LEGISLATION
Summary
An introduction to the market economy in Poland caused essential
changes in social and economic character. The consumers have a wide
range of market offers and still are the weaker part of carried out
transactions. Aggressive market experi-ences and even unethical
behaviour of the entrepreneurs justify the need of taking care of
the consumers by the government. In order some regulations by law
are formed. They guarantee the final beneficiaries the protection
of goods and law.
Keywords: the term consumer, the protection of the consumer, the
law consumer protection
Piotr Mazuruk
Katedra Marketingu i Przedsi�biorczo�ci Wydział Zarz�dzania
Politechnika Białostocka
ul. Ojca Tarasiuka 2, 16-001 Kleosin
e-mail: [email protected]
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge
Management Nr 51, 2011