OCENA POSTĘPÓW POLSKI W ZAKRESIE SPÓJNOŚCI Z UNIĄ EUROPEJSKĄ Grzegorz Gorzelak Główne problemy konwergencji Polski z Unią Europejską OCENA POSTĘPÓW POLSKI W ZAKRESIE SPÓJNOŚCI Z UNIĄ EUROPEJSKĄ , Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Warszawa 7 sierpnia 2007 r.
18
Embed
OCENA POSTĘPÓW POLSKI W ZAKRESIE SPÓJNOŚCI Z UNIĄ EUROPEJSKĄ
OCENA POSTĘPÓW POLSKI W ZAKRESIE SPÓJNOŚCI Z UNIĄ EUROPEJSKĄ. Grzegorz Gorzelak Główne problemy konwergencji Polski z Unią Europejską OCENA POSTĘPÓW POLSKI W ZAKRESIE SPÓJNOŚCI Z UNIĄ EUROPEJSKĄ , Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Warszawa 7 sierpnia 2007 r. Spójność a konwergencja. - PowerPoint PPT Presentation
Welcome message from author
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
OCENA POSTĘPÓW POLSKI W ZAKRESIE SPÓJNOŚCI Z UNIĄ EUROPEJSKĄ
Grzegorz Gorzelak
Główne problemy konwergencji Polski z Unią Europejską
OCENA POSTĘPÓW POLSKI W ZAKRESIE SPÓJNOŚCI Z UNIĄ EUROPEJSKĄ, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
Warszawa 7 sierpnia 2007 r.
Spójność a konwergencja
Należy oderwać „spójność” od „konwergencji” i nadać jej nowe znaczenie.
Spójność gospodarcza: możliwości efektywnej współpracy między poszczególnymi elementami systemu ekonomicznego, obniżanie kosztów transakcyjnych, harmonizowanie relacji między podmiotami gospodarczymi i ich instytucjonalnym otoczeniem.
Spójność społeczna: eliminowanie barier w mobilności poziomej i pionowej, polegające na zapewnieniu możliwości przezwyciężania różnic w poziomie wykształcenia, awansu zawodowego i materialnego.
W odniesieniu do regionów i przestrzeni...
Spójność terytorialna: eliminowanie barier i ograniczeń wynikających z zagospodarowania przestrzennego ograniczających możliwości uzyskiwania spójności gospodarczej i społecznej. A więc:
– usuwanie barier transportowych (drogi, szczególnie autostrady należy budować tam, gdzie są one naprawdę potrzebne, a nie tylko po to , by spełnić rozwojową misję wladzy i wydać pieniądze UE);
– powiązanie najważniejszych ogniw przestrzennego układu Europy i kraju – ośrodków metropolitalnych i tych ośrodków z ich regionalnym zapleczem;
– rozwijanie sieci współpracy naukowej oraz sieci powiązań między sferą B+R i biznesem.
Istota procesu rozwoju• Regiony konkurencyjne: ich cechy są zgodne z kryteriami
lokalizacji. Rozwój endogenny, napływ kapitału zewnętrznego.
• Regiony niekonkurencyjne (niski PKB, zacofana struktura, słaba infrastruktura, peryferyjnie położone, niski poziom instytucji, niskie i przestarzałe kwalifikacje) oczekują pomocy.
• Sama pomoc zewnętrzna nie jest zdolna do zainicjowania ich rozwoju. Konieczne jest powstanie zewnętrznego popytu na ich zasoby. Bardzo trudne do osiągnięcia.
• Sposób wykorzystania pomocy (socjalny czy prorozwojowy) zależy od elit kraju/regionu.
• Tylko długotrwałe wysiłki mogą prowadzić do zapoczątkowania endogennego rozwoju (klasyczny przykład – Irlandia, jednak b. trudny do naśladowania).
Nieskuteczność tradycyjnych ujęć
• Nie znam ani jednego przypadku uzyskania sukcesu dzięki poleganiu jedynie na pomocy zewnętrznej.
• Natomiast- długa lista przykładów nieskutecznego długotrwałego wspomagania słabych regionów.
• B. NRD – przykładem najbardziej wymownym.
Polska 1958 - 2004
Appalachy 1960-1990
„Długie trwanie”
Stopa wzrostu
PKB EU25(%)
Roczne stopy wzrostu PKB w Polsce (%)
3,5 4,0 4,5 5,0 5.5
0,0 22 19 17 16 14
2,0 52 39 31 26 22
2,5 78 52 39 31 26
3,0 156 78 52 39 32
Obliczenia prof. J.Kotyńskiego
2004: EU25=1,00; PL=0,47
Okres zrównania (w latach) poziomu PKB na mieszk. w Polsce i EU25 (wg PPP)
Oficjalne oceny
Fundusze Strukturalne zwiększają tempo wzrostu i zmniejszają bezrobocie – model HERMIN. Ale:
1. Efekty popytowe (podejście Keynesowskie): zewnętrzne zasilenie staje się impulsem popytowym, co powoduje wzrost gospodarki, przy działaniu dalszych indukowanych efektów mnożnikowych.
2. Zewnętrze zasilenia oddziałują także na stronę podażową dzięki poprawie efektywności czynników produkcji. W modelu są arbitralnie założone współczynniki elastyczności, wszystkie o znakach dodatnich.
3. W rezultacie, model HERMIN jest tautologiczny: zawsze wskazuje dodatnie efekty zewnętrznych zasileń.
Założenia a rzeczywistość• Owszem, konwergencja zachodzi w skali krajów UE. Teoria
neoklasyczna (naturalne tendencje do konwergencji) nadaje się do tłumaczenia zjawisk w skali krajowej (relokacja w segmencie „niskim”).
• Jednak rosnąca liczba badań wskazujących na brak efektu konwergencji regionalnej mimo znacznych wysiłków na jej uzyskanie (w okresie 2007-2013 regiony, których ludność stanowi 31,7% ludności UE, i które dają 12,5% PKB Unii, otrzymają ponad 75% środków Polityki Spójności).
• Dlaczego? Ponieważ w skali regionalnej założenie o dodatnich elastycznościach produktywności czynników produkcji względem zasileń zewnętrznych jest fałszywe.
• W skali regionalnej rację mają teorie „polaryzacyjne”.
Scatter diagram, GDP/inhabitant in 1995 and GDP growth, NUTS3 (constant prices) 1995-20004, Source: Bank Danych Regionalnych.
Konwergencja?
Ewolucja krytycznych ocen1. Polityka spójności – jedynie znaczenie socjalne, nie
zaś prorozwojowe (Canova, Boldrin, 2001).
2. Zamiast wspierać innowacje, „rozdaje się” środki na WPR i na biedne regiony, które nie rozwijają się (Raport Sapira, 2004).
3. Tylko edukacja ma trwale znaczenie dla regionow zapóźnionych. Tradycyjne podejścia mogą obniżyć ich konkurencyjność (Rodrigues-Poze, Fratezi, 2004).
4. Nie są skuteczne przedsięwzięcia proinnowacyjne w regionach zacofanych (Rodriguez-Pose, 2007).
5. Tradycyjne podejścia może wręcz spowalniać rozwój krajów/regionów o niskim poziomie rozwoju instytucji i niewystarczająco otwartych (Ederveen, de Groot i Nahuis, 2006).
Kraj goni – a regiony?• Metropolie od dawna „są w Unii”:
- PKB/mieszkańca >100% średniej, nowoczesna, struktura społeczno-zawodowa (konwergencja),
- dobre skomunikowanie i ożywione kontakty (spójność).
• Polski Wschód: na znacznych obszarach stagnacja, pogłębia się peryferalizacja:
- rosną różnice w PKB/mieszkańca,- nie poprawia się skomunikowanie,- powiązania realizują się głównie przez migracje,- przejawy dynamiki i sukcesu (kompleks mleczny,
Lublin, Podkarpacie) – trzeba je wspomagać.
• Inne regiony: różnie. Wspierać najlepszych.
Pierwsze oceny• Szukanie problemu do (przyznanych) pieniędzy - czy szukanie
środków na rozwiązanie problemu?
• Socjalne czy prorozwojowe zorientowanie projektów?
• Edukacja, innowacje kluczem do konkurencji (ale z sensem: techno-parki na obszarach zacofanych to nowa postać „katedr na pustyni”.
• Nie dać się zwieść mitom:
- droga przyniesie rozwój (nie przyniesie);
- „zbudujemy klaster” (sam musi powstać);
- wspierajmy przedsiębiorstwa – będą konkurencyjne (zmniejszamy ich zdolność do konkurencji);
- walczymy z bezrobociem (powinniśmy racjonalnie kształtować rynek pracy i skłaniać ludzi do niewyjeżdżąnia oraz do powrotów).
• Budować to, co naprawdę jest wartością dodaną Polityki Spójności: instytucje, procedury, przejrzystość, pełna informacja, sprawność działania, wykorzystywanie ewaluacji.
Od siewcy.....
...bezwarunkowe przeznaczanie środków UE tylko dlatego, iż region jest biedny i zacofany ....
...do ogrodnika
...uważne „sadzenie” środków do przygotowanego miejsca – zdolnego do ich przyjęcia i prorozwojowego wykorzystania.
Po 2015?
• Im lepiej nauczymy się korzystać z członkostwa (nie tylko z pieniędzy) – tym łatwiej będzie nam po 2013-2015 r., kiedy pieniądze będą znacznie mniejsze.
• Im aktywniej będziemy wpływać na reformy Polityki Spójności UE – tym lepiej będzie rozwijać się cała Unia, a my w niej także.