DOMINIKA LISIAK-FELICKA, MACIEJ SZMIT O INFORMATYZACJI ADMINISTRACJI W ROKU 2010 Streszczenie W artykule przedstawiono wybrane informacje o sukcesach i porakach infor- matyzacji administracji publicznej w Polsce w ostatnim roku. Dane zebrano na pod- stawie artykulów prasowych oraz raportów i rankingów polskich, europejskich i wiatowych, m.in. Eurostatu i World Economic Forum. Slowa kluczowe: informatyzacja administracji, e-administracja, projekty informatyczne 1. Wprowadzenie Informatyzacja [8] administracji publicznej w Polsce trwa juponad 8 lat liczc od czasu, kie- dy zostala opracowana pierwsza ze strategii informatyzacji [10]. Oczywicie wiele projektów in- formatycznych zostalo rozpocztych duo wczeniej, zanim opracowano dokumenty strategiczne. Pomimo dlugoletniego dowiadczenia w tej dziedzinie, polska administracja w rankingach euro- pejskich i wiatowych nie zajmuje czolowych miejsc, a media stale donoszo racych bldach i opónieniach w realizacji przedsiwziinformatycznych. W naszych artykulach [2], [3], [4], [5], [6] zebralimy informacje na temat przyczyn, jakie, naszym zdaniem, majdue znaczenie w zaist- nieniu i utrwaleniu sitakiego stanu rzeczy. W niniejszym artykule zebrano informacje o sympto- matycznych zdarzeniach zwizanych z informatyzacj, jakie mialy miejsce w cigu ostatniego ro- ku. 2. Ostatnie doniesienia z mediów W mediach ukazujsiniepokojce informacje dotyczce projektów informatycznych reali- zowanych przez polskadministracjpubliczn. Poczwszy od nowego roku pojawily siproblemy z instrukcjami kancelaryjnymi [18], które zostaly uchylone z dniem 1 stycznia 2011 ustawz dnia 12 lutego 2010 o zmianie ustawy o infor- matyzacji dzialalnoci podmiotów realizujcych zadania publiczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 40 poz. 230) [13]. Przez 3 pierwsze tygodnie 2011 roku, to jest ado czasu wydania Rozporzdzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2011 r. w sprawie instrukcji kancela- ryjnej, jednolitych rzeczowych wykazów akt oraz instrukcji w sprawie organizacji i zakresu dziala- nia archiwów zakladowych, które ukazalo si20 stycznia 2011 (Dz.U. Nr 14 poz. 67) [12], istniala luka prawna teoretycznie uniemoliwiajca funkcjonowanie administracji pastwowej. Powolane rozporzdzenie (obowizujce od dnia ogloszenia) wprowadzilo nowinstrukcjz datwsteczn(retroaktywnie) od 1 stycznia 2011 roku. Kolejny problem pojawil siprzy uruchomieniu interne- towego formularza spisu powszechnego. Okazalo si, e aplikacja nie jest dobrze zabezpieczona
11
Embed
O informatyzacji administracji w roku 2010...nizacji pozarzdowych [23], co stanowi wprawdzie w jakiej mierze now form dialogu społecz-nego ale nie mieci si w kanonach realizacji konsultacji
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
DOMINIKA LISIAK-FELICKA, MACIEJ SZMIT
O INFORMATYZACJI ADMINISTRACJI W ROKU 2010
Streszczenie
W artykule przedstawiono wybrane informacje o sukcesach i pora�kach infor-
matyzacji administracji publicznej w Polsce w ostatnim roku. Dane zebrano na pod-
stawie artykułów prasowych oraz raportów i rankingów polskich, europejskich
i �wiatowych, m.in. Eurostatu i World Economic Forum.
Słowa kluczowe: informatyzacja administracji, e-administracja, projekty informatyczne
1. Wprowadzenie
Informatyzacja [8] administracji publicznej w Polsce trwa ju� ponad 8 lat licz�c od czasu, kie-
dy została opracowana pierwsza ze strategii informatyzacji [10]. Oczywi�cie wiele projektów in-
formatycznych zostało rozpocz�tych du�o wcze�niej, zanim opracowano dokumenty strategiczne.
Pomimo długoletniego do�wiadczenia w tej dziedzinie, polska administracja w rankingach euro-
pejskich i �wiatowych nie zajmuje czołowych miejsc, a media stale donosz� o ra��cych bł�dach
i opó�nieniach w realizacji przedsi�wzi�� informatycznych. W naszych artykułach [2], [3], [4], [5],
[6] zebrali�my informacje na temat przyczyn, jakie, naszym zdaniem, maj� du�e znaczenie w zaist-
nieniu i utrwaleniu si� takiego stanu rzeczy. W niniejszym artykule zebrano informacje o sympto-
matycznych zdarzeniach zwi�zanych z informatyzacj�, jakie miały miejsce w ci�gu ostatniego ro-
ku.
2. Ostatnie doniesienia z mediów
W mediach ukazuj� si� niepokoj�ce informacje dotycz�ce projektów informatycznych reali-
zowanych przez polsk� administracj� publiczn�. Pocz�wszy od nowego roku pojawiły si� problemy z instrukcjami kancelaryjnymi [18], które
zostały uchylone z dniem 1 stycznia 2011 ustaw� z dnia 12 lutego 2010 o zmianie ustawy o infor-
matyzacji działalno�ci podmiotów realizuj�cych zadania publiczne oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. Nr 40 poz. 230) [13]. Przez 3 pierwsze tygodnie 2011 roku, to jest a� do czasu wydania
Rozporz�dzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2011 r. w sprawie instrukcji kancela-
ryjnej, jednolitych rzeczowych wykazów akt oraz instrukcji w sprawie organizacji i zakresu działa-
nia archiwów zakładowych, które ukazało si� 20 stycznia 2011 (Dz.U. Nr 14 poz. 67) [12], istniała
luka prawna teoretycznie uniemo�liwiaj�ca funkcjonowanie administracji pa�stwowej. Powołane
rozporz�dzenie (obowi�zuj�ce od dnia ogłoszenia) wprowadziło now� instrukcj� z dat� wsteczn�(retroaktywnie) od 1 stycznia 2011 roku. Kolejny problem pojawił si� przy uruchomieniu interne-
towego formularza spisu powszechnego. Okazało si�, �e aplikacja nie jest dobrze zabezpieczona
157
i ujawnia dane osób, które prowadziły lub prowadz� działalno�� gospodarcz� lub osób, dla których
PESEL jest powszechnie znany [ 17], [21].
Po raz kolejny Ministerstwo Spraw Wewn�trznych i Administracji przesuwa wprowadzenie
nowych dowodów osobistych z mikroprocesorem. Powodem opó�nie� w realizacji projektu pl.ID
jest "przedłu�aj�ce si� post�powanie przetargowe na dostaw� blankietów dowodów osobistych"
[16].
Najbardziej spektakularn� seri� wydarze� dotycz�c� – po�rednio – zagadnie� informatycznych
były – trwaj�ce od pocz�tku roku – problemy z wdro�eniem w nowym projekcie ustawy o radiofo-
nii i telewizji wdra�aj�cej do polskiego prawa dyrektyw� 2010/13/UE z 10 marca 2010 r. o audio-
wizualnych usługach medialnych, która to ustawa w swoim pierwotnym brzmieniu miała w sposób
jektu przygotowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (i przytłaczaj�c�wi�kszo�ci� głosów przyj�tego przez sejm), po serii protestów ró�nych organizacji pozarz�dowych
skłoniła Prezesa Rady Ministrów do zaapelowania do Senatu o uchwalenie szeregu poprawek, któ-
rych skutkiem była znaczna liberalizacja przepisów ustawy, a w praktyce wył�czenie z niej zagad-
nie� dotycz�cych tego rodzaju usług. Poprawki zostały zgłoszone przez Senat i przyj�te przez
Sejm, czego konsekwencj� jest z kolei jedynie cz��ciowe wdro�enie przepisów powołanej dyrek-
tywy. Jest to wprawdzie sytuacja znacznie lepsza ni� uchwalenie niejasnych przepisów, które mo-
głyby by� w praktyce interpretowane w sposób skrajnie opresyjny, niemniej jest to kolejny symp-
tom �le �wiadcz�cy o systemie stanowienia prawa w Polsce. Uchwalona w ten sposób ustawa musi
by� jak najszybciej znowelizowana, aby dostosowa� polskie prawo do wspomnianej dyrektywy.
Co interesuj�ce w artykule [24] urz�dnik odpowiedzialny za przygotowanie odrzuconego projektu
ustawy w ostrych słowach („Wi�kszo�� podnoszonych zarzutów wynikała niestety z gł�bokiego
niezrozumienia trudnej materii i niepełnej lektury przepisów przygotowanych przez MKiDN”,
„Jednak dla przeciwników ustawy nie miało to �adnego znaczenia. Nie pasowało do przyj�tej
z góry tezy”, „internauci nie zrozumieli, a mogli spa� spokojnie”) skrytykował głosy tych�e orga-
nizacji pozarz�dowych [23], co stanowi wprawdzie w jakiej� mierze now� form� dialogu społecz-
nego ale nie mie�ci si� w kanonach realizacji konsultacji społecznych w (a w zasadzie po) procesie
legislacyjnym.
Mo�na zaryzykowa� twierdzenie, �e w przypadkach dotycz�cych „rzeczywisto�ci wirtualnej”
słabo�ci polskiego systemu legislacyjnego ujawniaj� si� w sposób szczególnie widowiskowy i nie-
zwykle szybki, w porównaniu z problemami dotycz�cym „rzeczywisto�ci pozainformatycznej”.
Dzieje si� tak zarówno z uwagi na liczb� osób których dotycz� (liczb� osób korzystaj�cych z In-
ternetu w Polsce szacuje si� obecnie na ponad 20 milionów osób) jak i z uwagi na transgraniczno��Internetu (je�li krajowe prawo zabrania jakiej� aktywno�ci w Internecie stosunkowo łatwo mo�na
przenie�� j� do innego kraju, tak wi�c swoboda ustawodawcy jest ograniczona czynnikami zupeł-
nie do niego niezale�nymi).
Po raz kolejny powróciły te� zagadnienia zwi�zane z dopuszczalno�ci� ograniczania w trybie
administracyjnym dost�pu do tre�ci publikowanych w Internecie. Polski rz�d poparł projekt dyrek-
tywy europejskiej przewiduj�cy mo�liwo�� ograniczania dost�pu do niektórych stron interneto-
wych, co po raz kolejny wzbudziło dyskusje o skuteczno�ci takich rozwi�za� z jednej strony
a o brak konsultacji społecznych (wymaganych zreszt� odpowiednimi przepisami).
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 45, 2011
Dominika Lisiak-Felicka, Maciej Szmit
O informatyzacji administracji w roku 2010
158
Mo�na wymieni� równie� wiele innych przykładów niepowodze� i problemów zarówno w rea-
lizacji projektów przez administracj� jak i w zwi�zku z istniej�cymi ju� rozwi�zaniami zarówno
technicznymi [1] jak i prawnymi [11], [19], [22] (w tej grupie mo�na wymieni� problemy zwi�zane
z odpowiedzialno�ci� karn� za zniesławienie – art. 212 Kodeksu Karnego). Dodatkowe trudno�ci
sprawia równie� harmonizacja przepisów krajowych z dyrektywami europejskimi oraz ratyfikowa-
nymi przez Polsk� konwencjami mi�dzynarodowymi.
3. Raporty i rankingi
Co roku Eurostat przeprowadza ranking wska�ników dost�pno�ci 20 podstawowych usług ad-
ministracji publicznej on-line [20], którymi s�: • podatek dochodowy,
• poszukiwanie pracy,
• �wiadczenia socjalne,
• dokumenty osobiste,
• rejestracja samochodu,
• podanie o zgod� na budow�,• o�wiadczenie zło�one policji,
• biblioteki publiczne,
• �wiadectwo urodzenia i �lubu,
• zapisy do szkoły wy�szej,
• zawiadomienie o przeprowadzce,
• usługi zdrowotne,
• składka na ubezpieczenie społeczne dla pracowników,
• podatek od przedsi�biorstw,
• podatek VAT,
• rejestracja nowej firmy,
• zgłaszanie danych do urz�du statystycznego,
• deklaracja celna,
• zezwolenie zwi�zane z przepisami ochrony �rodowiska,
• zamówienia publiczne.
W 2010 r. Polska zaj�ła 21 miejsce i w stosunku do roku 2009 przesun�ła si� w rankingu
o 5 miejsc w gór�. Ranking wska�ników dla pa�stw europejskich został przedstawiony na rysun-
ku 1.
Polska z wynikiem 78,75% zbli�yła si� do �redniego wyniku dla 27 pa�stw Unii Europejskiej.
W 2009 r. zaledwie 7 pa�stw posiadało wska�nik wy�szy ni� 90%. Podczas gdy w roku 2010, wy-
nik na takim poziomie osi�gn�ło 16 pa�stw. �wiadczy to o du�ym rozwoju w zakresie udost�pnia-
nia usług publicznych w tych krajach. Zwy�ka wska�nika dla Polski o prawie 23,5% w ci�gu roku
jest sukcesem i utrzymuj�c ten wzrost w przyszłym roku Polska mo�e znale�� si� w czołówce ran-
kingu. Na rysunku 2 przedstawiono wyniki tego rankingu z zastosowaniem wykresu mapowego.
159
Rysunek 1A. Ranking wska�ników dost�pno�ci 20 podstawowych usług administracji publicznej
w latach: 2006, 2007, 2009 i 2010 [20]
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 45, 2011
Dominika Lisiak-Felicka, Maciej Szmit
O informatyzacji administracji w roku 2010
160
Rysunek 1B. Ranking wska�ników dost�pno�ci 20 podstawowych usług administracji publicznej
w latach: 2006, 2007, 2009 i 2010 [20]
Dokonano równie� analizy raportu “The Global Information Technology Report, 2010–2011,
Transformations 2.0” [15] opracowanego przez World Economic Forum. W tabeli 1 zebrano
wska�niki dotycz�ce e-governmentu oraz wska�nik Networked Readiness Index – wska�nik goto-
wo�ci sieciowej pa�stw. Wyniki zestawiono z raportem z lat 2009–2010.
161
Rysunek 2. Ranking wska�ników dost�pno�ci 20 podstawowych usług administracji
publicznej w 2010 r. [20]
Na podstawie wyników zamieszczonych w raporcie World Economic Forum mo�na zauwa�y�, �e Polska zajmuje do�� niskie miejsca w rankingach. Szczególnie niski wynik osi�gn�ł wska�nik
„traktowanie przez rz�d ICT jako priorytetu”. Powstaje zatem pytanie: czy polepszaj�ca si� pozy-
cja w rankingach odbywa si� dzi�ki, czy raczej pomimo znaczenia jakie ICT przypisuje admini-
stracja pa�stwowa? Jako spektakularny przykład inicjatywy pozarz�dowej (czy w tym wypadku
raczej pozasejmowej) mo�na poda� serwis [25] – prowadzony przez organizacj� pozarz�dow� por-
tal gromadz�cy informacje o pracach legislacyjnych.
Pozycja wska�nika gotowo�ci sieciowej ([7], [26] s. 428), charakteryzuj�cego rozwój danego
pa�stwa w technologiach ICT nie jest zadowalaj�ca. Polska z wynikiem 3,84 jest daleko w tyle za
takimi krajami jak Szwecja z wynikiem 5,6 (pozycja 1 w rankingu), Singapur (5,59), Finlandia
(5,43), Szwajcaria, USA (5,33), Tajwan, Chiny (5,30).
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 45, 2011
Dominika Lisiak-Felicka, Maciej Szmit
O informatyzacji administracji w roku 2010
162
Tabela 1. Wyniki raportu “The Global Information Technology Report. 2010–2011,
Transformations 2.0” dla Polski
Wska�nik
Wynik
2010-
2011
Ranking
2010-2011
dla 138 pa�stw
Pozycja w rankingu
2009-2010
dla 133 pa�stw [14]
Traktowanie przez rz�d ICT jako priorytetu
Government prioritization of ICT
How much priority does the government in your country
place on information and communication technologies?
(1 = weak priority; 7 = high priority)
3,79 118 126
Znaczenie ICT w rz�dowej wizji przyszło�ci
Importance of ICT to government vision of the future
To what extent does the government have a clear imple-
mentation plan for utilizing information and communica-
tion technologies to improve your country’s overall com-
petitiveness?
(1 = no plan; 7 = clear plan)
3,24 116 122
Wska�nik gotowo�ci sieciowej
Network Readiness Index (NRI) 3,84 62 65
ródło: Opracowanie własne na podstawie [15].
Na rysunku 3 przedstawiony został wykres wyników i rankingów wska�nika NRI dla Polski
z ostatnich 5 raportów World Economic Forum. Jak mo�na zauwa�y� Polska obecnie jest na takiej
samej pozycji jak w latach 2007–2008. Najwy�sz� pozycj� (58) posiadała w latach 2006–2007.
Linia trendu zaznaczona na wykresie wskazuje na tendencj� rosn�c� wska�nika NRI w nast�pnych
latach. Raport „Wpływ informatyzacji na usprawnienie działania urz�dów administracji publicznej
w Polsce w 2010 r.” opracowany przez firm� GfK [9] dostarcza m.in. nast�puj�cych informacji:
• znacz�ca wi�kszo�� ankietowanych (71%) uwa�a, �e nie ma �adnych osi�gni��, które mo�na-
rozpowszechni� w innych urz�dach,
• a� 55% urz�dów nie posiada �adnego PIAPu (Publicznych punktów dost�pu do Internetu). Co
czwarty urz�d posiada tylko jeden PIAP,
• znaczna cz��� urz�dów (67%) posiada elektroniczn� skrzynk� podawcz� na platformie ePUAP,
jednak w praktyce jest ona wykorzystywana w niewielkim stopniu, bo spo�ród 930 badanych
urz�dów, a� 81% nie otrzymało �adnych dokumentów na skrzynk� podawcz� ePUAP, a 80%
badanych urz�dów nie wysłało w ten sposób �adnego dokumentu.
• praktycznie wszystkie urz�dy posiadaj� serwis WWW (98%), jednak najcz��ciej wył�cznie w
polskiej wersji j�zykowej (74%) i nie spełniaj� kryteriów dost�pno�ci sformułowanych przez
Konsorcjum W3C,
• pomimo istnienia aplikacji do załatwiania spraw urz�dowych przez Internet, s� one praktycznie
nie wykorzystywane – tylko 1% urz�dów zarejestrowało sprawy załatwione w cało�ci przez In-
ternet.
163
Rysunek 3. Warto�ci wska�nika NRI dla Polski i jego pozycje w rankingach
w poszczególnych latach
ródło: Opracowanie własne na podstawie [15].
4. Podsumowanie
Wyniki raportu World Economic Forum wskazuj� na słabe zaanga�owanie administracji pu-
blicznej i polskiego rz�du w powszechne wykorzystanie mo�liwo�ci, jakie daj� nowoczesne tech-
nologie informacyjno-komunikacyjne. Wzrost wska�ników w stosunku do raportu z lat 2009–2010
jest bardzo mały. Nale�ałoby ukierunkowa� działania administracji w ten sposób, aby w przyszłych
zestawieniach Polska znalazła si� na wy�szy pozycjach w wymienionych rankingach.
Nawet krajowe raporty nie przynosz� dobrych wiadomo�ci. Szczególnie niepokoj�ce dane do-
tycz� niskiego stopnia wykorzystania elektronicznych usług administracji przez społecze�stwo.
Nale�ałoby si� zastanowi�, czy s� one potrzebne, czy spełniaj� oczekiwania społecze�stwa,
czy wreszcie społecze�stwo potrafi i chce korzysta� z tych usług?
Nawet zreszt� bez analizy syntetycznych wska�ników, obserwacja kolejnych niepowodze�i problemów nie pozostawia w�tpliwo�ci, �e liczne strategie i programy nie spełniaj swoich zada�, a informatyzacji polskiej administracji brak elementarnego systemowego podej�cia, zarówno
w zakresie zarz�dzania projektami, jak i w zakresie działa� legislacyjnych, które miałyby dla in-
formatyzacji stworzy� odpowiednio stabilne, czytelne i pomocne przepisy. Na tym tle stosunkowo
najlepiej wypada techniczna strona informatyzacji, tyle tylko, �e zgodnie ze znanym powiedze-
niem, informatyzacja bałaganu nie porz�dkuje go ale tworzy (znacznie wi�kszy i bardziej wydajny)
zinformatyzowany bałagan.
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 45, 2011
Dominika Lisiak-Felicka, Maciej Szmit
O informatyzacji administracji w roku 2010
164
Podsumowuj�c, media donosz� o pora�kach, ranking europejski dost�pno�ci usług publicz-
nych on-line pokazuje sukces, jaki polska administracja osi�gn�ła w ostatnim roku, krajowy raport
oprócz sukcesów wymienia niepowodzenia, a na tle całego �wiata Polska wypada słabo.
[2] Lisiak D., Szmit M.: Kluczowe problemy w realizacji projektów informatycznych
w administracji publicznej [w:] Systemy wspomagania w zarz�dzaniu �rodowiskiem, Zabrze
2008, s. 157–163.
[3] Lisiak-Felicka D., Szmit M.: Porównanie wybranych wska�ników dla niektórych samorz�-dowych przedsi�wzi�� informatycznych zrealizowanych w latach 2006–2008, abstract [w:]
„Ekonomika i Organizacja Przedsi�biorstw” Nr 5/2009, Instytut Organizacji i Zarz�dzania
w Przemy�le „ORGMASZ”, Warszawa 2009, s. 79.
[4] Lisiak-Felicka D., Szmit M.: Kilka wyimków o informatyzacji, abstract [w:] „Ekonomika
i Organizacja Przedsi�biorstw” Nr 5/2009, Instytut Organizacji i Zarz�dzania w Przemy�le
„ORGMASZ”, Warszawa 2009, s. 80.
[5] Lisiak-Felicka D., Szmit M.: Projekty informatyczne w administracji samorz�dowej, [w:]
Zeszyty Naukowe nr 598 Uniwersytetu Szczeci�skiego, Ekonomiczne Problemu Usług nr
58, E gospodarka w Polsce stan obecny i perspektywy rozwoju, Cz��� II, Szczecin 2010,
str. 391–398.
[6] Lisiak-Felicka D., Szmit M.: IT Projects In Public Administration Offices In Poland [w:]
������ ���������� ��� !���� "��!������ A�!#�$�� Nr 19/2010, s. 160–171.
[7] Pastuszak Z.: Implementacja zaawansowanych rozwi�za� biznesu elektronicznego w przed-
si�biorstwie, Placet, Warszawa 2007, Korzenowski L. F.: Mened�ment podstawy zarz�dza-
nia, EAS, Kraków 2010 s. 428.
[8] Stokalski B.: Zarz�dzanie ryzykiem procesów zwi�zanych z informatyzacj� [w:] Zawiła-
Nied�wiedzki (red): Informatyka gospodarcza, C. H. Beck 2010, T. 4 s. 350 i nast.
[9] GfK Polonia, Wpływ informatyzacji na usprawnienie działania urz�dów administracji pu-
blicznej w Polsce w 2010 r., pa�dziernik 2010.
[10] Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, Strategia informatyzacji Rzeczypospolitej Polskiej –
ePolska na lata 2004–2006, grudzie� 2003.
[11] Postanowienie S�du Najwy�szego z dnia 29 czerwca 2010 roku (sygn. akt I KZP 7/10)).
[12] Rozporz�dzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 2011 r. w sprawie instrukcji
kancelaryjnej, jednolitych rzeczowych wykazów akt oraz instrukcji w sprawie organizacji
i zakresu działania archiwów zakładowych (Dz.U. Nr 14 poz. 67).
[13] Ustawa z dnia 12 lutego 2010 o zmianie ustawy o informatyzacji działalno�ci podmiotów
realizuj�cych zadania publiczne oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 40 poz. 230),
[14] World Economic Forum, Global Information Technology Report 2009–2010, ICT for Sus-