2/12/2013 1 Hallux valgus en hallux rigidus. Dr. Steenwerckx Anny Jessa ziekenhuis Hasselt. Introductie. Waarover hebben we het? o Zijn beschrijvende termen waarmee wij een complex van veranderingen in de statiek benoemen. o Het MTP gewricht is deel van een groter geheel: de voorvoet ( de kleine rijen), de voet ( cavus – planus). o Ze lopen in elkaar over: HV, HR, HVR. o Kunnen kaderen in een systeem afwijking. o Externe factoren beïnvloeden klachten: schoen! Biomechanica. • Gangcyclus is een afwisseling van staan en doorzwaaien. Dus stabiliteit en mobiliteit. • De tenen zorgen eerst voor een fixatie op de grond bij “heel-off”. • Daarna voor de afstoot op het ogenblik van “toe-off”. • Deze afstoot is bij HV gereduceerd tot 75% van het normale. Anatomie. • Men zou de voet kunnen beschouwen als 2 bogen die rond elkaar getordeerd zijn. •Voor een goede functie is de relatieve lengte en hoogte van de metatarsalen ten opzichte van elkaar van opperste belang. Functie voet. •Er zijn in de voet intrinsieke mechanische systemen waardoor de voet achtereenvolgens stabiel en soepel wordt, zonder of met minimale spier activiteit. • = energie besparing. “Tie-bar’s”. “Windlass” mechanisme.
13
Embed
o Hallux valgus en hallux rigidus. o - KU Leuven...2/12/2013 1 Hallux valgus en hallux rigidus. Dr. Steenwerckx Anny Jessa ziekenhuis Hasselt. Introductie. Waarover hebben we het?
This document is posted to help you gain knowledge. Please leave a comment to let me know what you think about it! Share it to your friends and learn new things together.
Transcript
2/12/2013
1
Hallux valgus en hallux rigidus.
Dr. Steenwerckx AnnyJessa ziekenhuis Hasselt.
Introductie.Waarover hebben we het?
o Zijn beschrijvende termen waarmee wij een complex van veranderingen in de statiek benoemen.
o Het MTP gewricht is deel van een groter geheel: de voorvoet ( de kleine rijen), de voet ( cavus – planus).
o Ze lopen in elkaar over: HV, HR, HVR.o Kunnen kaderen in een systeem afwijking. o Externe factoren beïnvloeden klachten: schoen!
Biomechanica.
• Gangcyclus is een afwisseling van staan en doorzwaaien.
Dus stabiliteit en mobiliteit.• De tenen zorgen eerst
voor een fixatie op de grond bij “heel-off”.
• Daarna voor de afstoot op het ogenblik van “toe-off”.
• Deze afstoot is bij HV gereduceerd tot 75% van het normale.
Anatomie.
• Men zou de voet kunnen beschouwen als 2 bogen die rond elkaar getordeerd zijn.•Voor een goede functie is de relatieve lengte en hoogte van de metatarsalen ten opzichte van elkaar van opperste belang.
Functie voet.
•Er zijn in de voet intrinsieke mechanische systemen waardoor de voet achtereenvolgens stabiel en soepel wordt, zonder of met minimale spier activiteit.
•= energie besparing.
“Tie-bar’s”. “Windlass” mechanisme.
2/12/2013
2
“Cantilevers.”
Hefbomen van uitstekende balken
Metatarsaalformule.•Er zijn in de voet intrinsieke mechanische systemen waardoor de voet achtereenvolgens stabiel en soepel wordt, zonder of met minimale spieractiviteit= energie besparing.
• in de voorvoet is de parabool van de metatarsalen extreem belangrijk voor het goed functioneren.
Hallux valgus
Epidemiologie..• Meer vrouwen dan mannen.
O? Verschillend schoeisel.Man: HV = veel stijver, ernstiger, meer recidieven.
• Leeftijd: zoals in de strips van 7 tot 77j? piekt bij tieners, 30-40j en 60-70j.
• Er zijn subtypes: niet alle hallux valgi zijn dezelfde. Er zijn verschillende presentaties.
Etiologie: multi-causaal.• Extrinsiek: schoeisel ( Japan WOII° )• Intrinsiek:
o Erfelijk: autos.dom. variable penetratie.o Anatomie: Griekse, Carré, Egyptische.
Index metatarsalen.o Pes planus.o Hypermobiel TMT1.o Traumatisch.
• Secundair: deel van systeemziekte.
Klachten.Heel belangrijk is: wat is de vraag van patiënt?
• Wil gerustgesteld worden.• “Ze” hebben gezegd dat…• Familiaal en progressief: evolutie onvoorspelbaar!
Klachten.• Pijn thv de “bunion”: intermittent, periodiek of continu.• Pijn in het eerste MTP gewricht.• Pijn onder de metatarsalen.• Pijn in de kleine tenen zelf (overrijdend; inter-digitaal
conflict)• Boogpijn.• Pijn in het lisfranc gewricht of TMT gewricht.• Wonde: geneest slecht / recidiveert / niet puncteren!
Gangpatroon: gestoord of normaal.Type schoeisel.Pes planus of pes cavus.
Inspectie.• Valgus stand phalanx tov metatarsaal.• Rotatie phalanx tov metatarsaal.• Verbreden afstand 1-5.• Stand kleine tenen: hameren, overrijdend.• Eelten: (callosities) interdigitaal, plantair, mediale zijde 1.
“eksterogen” en de wortels• Afvlakken boog mediaal.• Zwelling lokalisatie! Mediaal= HV / dorsaal= HR / beide
HVR.
Valgus en rotatie. Palpatie.• Lokalisatie van de pijn:
o Mediaal of dorsaal (=over bunion of intra-articulair)o In of onder het 2° MTP gewricht (idem 3-4-5 )o Tussen metatarsaal-koppen.o Dorsaal van het 2°PIP gewricht.o Over bunionette.o Interdigitaal 1-2, 3-4 en vaak 4-5.o in lisfranc gewricht.
Manoeuvers.• “Dove zone” mediaal over bunion.• Mobiliteit teen 1 in valgus en in “gereduceerde” stand.• Reduceerbaarheid MTP1.• Stabiliteit MTP 2-3-4. “drawer sign”• Synovitis MTP 2-3-4.• Rest v d voet: instabiliteit TMT1 gewricht,
achtervoet stijf / soepel.
2/12/2013
4
“drawer sign” /schuiflade.
Instabiel.
Gesubluxeerd / pijnlijk.
Geluxeerd en reduceerbaar.
Geblokkeerd.
Radiologie.• Staand, belaste F/P en ¾ gedraaid of skyline.• Hoeken : MTPA 1, IMA 1-2 , DMAA of DMSA = de hoek vh
Klinische situaties.• HV met mediale “bunion” pijn.
• HV met intra-articulaire pijn.
• HV en metatarsalgie.
• Metatarsalgie en een HV.
• Hamertenen en HV.
• Bijzondere vormen: Juveniele HV en mannen.
Mediale bunion pijn.• = klassieke vaak beperkte HV.• Vaak milde pijn.• Sommigen hebben kleine hoek maar forse intra-articulaire
pijn: is aanwijzing dat ze een “meniscus” hebben.• Dit geeft een kraakbeenletsel plantair.• Hebben geen last over metatarsalen, tenen.
2/12/2013
5
Meniscus. Intra-articulaire pijn.(HVR)• Mediale en dorsale “bunion”.• Beperkte beweeglijkheid , bij niet gereduceerd testen.• Hebben intra-articulaire last.• Vaak iets ouder, +/- polyarthrose.• RX: degeneratief lijden, plantair sesamoiden, MTP
gewricht.• Is corrigeerbaar maar pijnverlichting is minder
voorspelbaar.
HV en metatarsalgie.• Patiënt presenteert zich met hallux valgus en ontdekt dat
er ook pijn of last is in de kleine rijen.• Meestal al iets ernstigere HV.• Vaak ook last in de boog.• = beginnende decompensatie van een voet met HV.• Er is nog plaats voor steunzool therapie voor de kleine
rijen.
Metatarsalgie en HV.• Patiënt komt met metatarsalgie klachten en heeft ook een
hallux valgus (= decompensatie voorvoet: ernstige HV)• Hyperacuut:
synovitis MTP2 gewricht =plantaire plaat laesie.hevige pijn DD stress fractuur.
• Varus (valgus) basisfalanx,lichte hoogstand, soepele hamerteen in de 2°rij
Sportverbod 3m: afstoot recupereert maar tussen 3 en 6m (12m ganse VV)
Verband.
De geruchten molen…• Klassieke 4 vragen:
o Verschrikkelijke pijn?
o Komt het terug?
o Duurt het lang voor ik goed ben?
o Pinnen?
2/12/2013
9
Verschrikkelijke pijn?• Opgepast ! = niet zo ; het kan gevaarlijk zijn dat idee in
stand te houden toxiciteit van medicatie!!!
• de eerste 24u-48u vandaar de opname 1 soms 2 nachten.
• Beter met lokale verdovingen : rachi, epidurale, pop-blok.
• Thuis: meeste mensen nemen 3-4d pijnstillers:
paracetamol/ NSAID: Brufen.
Recidief.• <25j namen alleen bunion weg = recidief op +/- 7j.
• Geen enkele techniek geeft 100% resultaat.
• HV correctie is een evenwichtsoefening, onder en over-
correcties zijn niet altijd vermijdbaar.
• Voorbeschikkend: juveniele: jonge meisjes, mannen, de
zeer ernstige hoeken. Hallux varus.
Duurt het lang?• 24-48u toename postop zwelling.• 7-10 d forse zwelling, onvermogen om voet te laten
afhangen.• Tot 5w beschermde mobilisatie. Meestal postop schoen.• WO: staande / gaande werk 8u 10-12w.• 3m sportverbod: nadat de afstoot voorvoet in ‘t bijzonder
1°MTP gewricht gerecupereerd is. (HV +/- 75% wordt terug 100%). Dit kan 1j duren.
Pinnen.• Weten vaak niet dat ze een pin hebben.• Last wordt ook hier fel overdreven:
zowel van het hebben van pinnen als het verwijderen.• Voordeel pin : is verwijderbaar op raadpleging/goedkoop.• Nadeel: in kleine tenen hinderlijk.• pip-fusie: pin 8€ >< nageltje 120€
Hallux rigidus.
2/12/2013
10
Definitie.
• Pijnlijke zwelling van het 1°MTP gewricht.
• Verminderde beweeglijkheid ( dorsiflexie).
• Peri-articulaire proliferatie (osteofyten).
Epidemiologie.• Secundair:
o Meest voorkomende arthrose in de voet.o 1/40 bij 50 plussers.o >80% bilateraal. o +familiale anamnese 80%.o Man > vrouw?
Conservatieve therapie.Steunzool: weinig nut.• Dieper leggen MTP1 en 1° straal.• Retro-capitaal verhoogde ondersteuning.• Verstijven onder MTP
wat je wint in statiek, verlies je door frictie toename.Intra-articulaire injectie:• Corticoïden, hyaluronzuur…• Moeilijk: radioscopie nodig, pijnlijk.
• Opgelet meer infecties.
Chirurgische mogelijkheden.
Cheilectomie: resectie dorsale 1/3 gewricht en alle osteofyten.