Oικονομία και κοινωνία της Ελλάδας,19ος αι

19ος αιώναςΕλληνική οικονομία και κοινωνία

Η Ελλάδα τον 19ο αι.

• 1864: Επτάνησα

• 1881: Θεσσαλία & Άρτα

• Ακόμη η «εθνική ολοκλήρωση» δεν έχει επιτευχθεί

• 1830: 750.000 πληθυσμός

• Εκτός συνόρων: διπλάσιοι

• Αστικά κέντρα: Αθήνα (πρωτεύουσα από 1834), Πάτρα,

Σύρος, Πειραιάς τι παρατηρώ;

Φωτογραφία: http://ebooks.edu.gr

Η οικονομία

• Αγροτικός τομέας

• Εμπόριο

• Ναυτιλία

• Τράπεζες

• Βιομηχανία

Φωτογραφία: https://el.wikipedia.org/

Ο αγροτικός τομέας

• Είναι ο βασικός τομέας της οικονομίας

• Χαρακτηριστικό: οι μικροί σε έκταση αγροτικοί

κλήροι

• Οικογενειακή εκμετάλλευση

• Εισαγωγή εμπορευματικών καλλιεργειών

• Ευάλωτη στις οικονομικές αλλαγές και κρίσεις

Δημήτρης Γιολδάσης, Θέροςhttp://www.larissa-katsigras-gallery.gr/

Το ζήτημα των εθνικών γαιών• 5.000.000 στρέμματα = εθνικές γαίες = εκτάσεις που

ήταν οθωμανικές ιδιοκτησίες πριν την απελευθέρωση και

τώρα ανήκουν στο κράτος

• Τις διεκδικούν: μεγαλοϊδιοκτήτες & αγρότες

• Αφού το κράτος δεν ενεργεί καταπατήσεις

• 1871: Κουμουνδούρος μοιράζει ό,τι έχει απομείνει οι

αγρότες εξακολουθούν να μην έχουν αρκετή γη

Τα τσιφλίκια• 1881: ενσωμάτωση Θεσσαλίας =>

• Τι κάνουμε με τα τσιφλίκια;

• Τσιφλίκι = μεγάλο κτήμα που ανήκει σε Τούρκο γαιοκτήμονα και το

καλλιεργούν κολίγοι

• Κολίγοι = ακτήμονες (=χωρίς γη) Έλληνες αγρότες

• Κολίγοι: διεκδικούν τα κτήματα

• Ελληνικό κράτος: έχει υπογράψει συνθήκη σεβασμού της τουρκικής

περιουσίας =>

• Οι Τούρκοι γαιοκτήμονες πουλούν τα τσιφλίκια σε Έλληνες

κεφαλαιούχους

Δημήτρης Γιολδάσης, Ο κάμπος της Θεσσαλίαςhttp://www.plastiras-ota.gr/

Αγροτική οικονομία: τα προϊόντα

• Σταφίδα (Πελ/νησος)

• Ελιές

• Καπνά

• Σιτηρά

• Διεθνείς κρίσεις

επηρεάζουν την τοπική

αγροτική οικονομία

Δημήτρης Γιολδάσηςhttp://users.sch.gr/tsinasp

Εμπόριο και ναυτιλία• Εξωτερικό εμπόριο:

σημαντικό

• Εξάγουμε: σταφίδες, λάδι,

κ.α. αγροτικά

• Εισάγουμε: δημητριακά,

υφάσματα, νήματα

• Αύξηση εισαγωγών: άνθρακα,

ξυλείας, μηχανημάτων

• Η ναυτιλία = κύριος μοχλός

ανάπτυξης

• Πάτρα: λιμάνι εξαγωγής

σταφίδας

• Σύρος: κύριο εμπορικό

κέντρο για τη Μεσόγειο

• Πειραιάς: αναπτύσσεται

στο τέλος του 19ου αι.

Βιομηχανία

• Αναπτύσσεται με αργούς ρυθμούς αργούς

ρυθμούς

• Γιατί;

• Έλλειψη κεφαλαίων

• Μικρή αγορά

• Έλλειψη πρώτων υλών & καυσίμων

• Έλλειψη εργατικών χεριών

• Φτηνά εισαγόμενα προϊόντα

• Οικογενειοκρατία

Οι τράπεζες

• 1841: ίδρυση Εθνικής Τράπεζας Ελλάδος

• Δικαίωμα να εκδίδει χαρτονόμισμα

http://www.worldbanknotescoins.com/

Και το κράτος;

• Επενδύσεις σε έργα υποδομής

• Διαμορφώνει το θεσμικό πλαίσιο

• Προσπαθεί τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας

• Ποιος;

• Ο Τρικούπης

Οι Έλληνες της διασποράς

• Εξωελλαδικό ελληνικό κεφάλαιο: η οικονομία προσβλέπει

σε αυτό

• Ο Τρικούπης θεσπίζει νόμους ευνοϊκούς για να το

προσελκύσει

• 1870: επενδύουν στην Ελλάδα:

• Όμως: οι επενδύσεις είναι ευκαιριακές =>

• Δεν υποστηρίζουν σχεδιασμένη ανάπτυξη

• Οικονομική ανάπτυξη τον 19ο αι: χαμηλοί ρυθμοί

Η κοινωνία

• Είναι μία κοινωνία σε μεταβολή

1. Εμφάνιση αστικής τάξης αστικοποίηση

2. Μετανάστευση

3. Αγροτικό κίνημα

4. Εργατικό κίνημα

5. Εμφάνιση

γυναικείου ζητήματος

Τάσσος, Μαρίνος Αντύπας,Κιλελέρ 1910http://fractalart.gr/kileler/

Οι κοινωνικές τάξεις

• Αγρότες: η συντριπτική πλειοψηφία, μικρο-ϊδιοκτήτες

κυρίως, οικογενειακή εκμετάλλευση, όμως: κολίγοι

Θεσσαλίας = ακτήμονες, εξαρτημένοι

• Αστικά στρώματα = επιχειρηματίες + δημόσιοι υπάλληλοι:

συνεχώς αυξάνουν

• Εργάτες: γυναίκες και παιδιά εμφανίζονται αργά,

συνθήκες ζωής άθλιες

Η μετανάστευση

• 19ος αι: Το πρώτο μεγάλο κύμα

μετανάστευσης

• Αιτία: η φτώχεια

• Αρχικός προορισμός: οι ελληνικές

παροικίες του εξωτερικού

• Τέλη 19ου αι: σταφιδική κρίση +

ζήτηση εργατικών χεριών στις

Η.Π.Α. μεγάλο κύμα

μετανάστευσης

Τα κοινωνικά κινήματα• Αγροτικό κίνημα: Θεσσαλία, ξεσηκώνονται οι κολίγοι

• 1910: Κιλελέρ

• Εργατικό κίνημα: 1870: οι πρώτες απεργίες, κυκλοφορούν

εφημερίδες & έντυπα αιτήματα εργατών

• Διαδίδονται οι σοσιαλιστικές ιδέες

• 1891: ο πρώτος εορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς στην

Ελλάδα

• Γυναικείο ζήτημα: αίτημα: η ανάγκη εκπαίδευσης των γυναικών

http://cesie.org/